คำ��บรรย�ยวิ�ช� PS 709 นโยบ�ยต่��งประเทศไทยThai Foreign Policy

ศ.ดร.ศ�โรต่ม์� ภ�คำสุ�วิรรณ18 – 19 ม์�น�คำม์ 2554

นโยบ�ยต่��งประเทศไทยหลั งย�คำสุงคำร�ม์เย!นนโยบายต่�างประเทศท��เห็�นเป�นร�ปธรรมชั�ด ๆ ของร�ฐบาลไทยคื"อ1. นโยบายด#านการเม"อง การท�ต่ 2. นโยบายด#านเศรษฐก&จการคื#า 3. นโยบายด#านการทห็ารและคืวามม��นคืงน��คื"อสามนโยบายห็ล�กท��ร �ฐบาลแต่�ละชั+ดย,ดถื"อมาจนถื,งป.จจ+บ�น อาจ

เปล��ยนแปลงไปบ#างเล�กน#อย นโยบายต่�างประเทศ ห็มายถื,ง นโยบายท��ม�ผลต่�อประเทศอ"�นท��เป�นเป0า

ห็มายโดยม�การน1ากลย+ทธ2มาใชั#ในการด1าเน&นนโยบายต่�อประเทศท��เป�นเป0าห็มาย เพื่"�อพื่ยายามชั�กจ�งโน#มน#าวให็#ประเทศเป0าห็มายน�5นยอมร�บนโยบายต่�างประเทศของต่นโดยไม�ต่#องการต่�อต่#าน ท�5งน�5เพื่"�อให็#นโยบายต่�างประเทศของต่นบรรล+เป0าห็มายท��ได#ก1าห็นดเอาไว# กลย+ทธ2ท��ร �ฐน1ามาใชั#เพื่"�อชั�กจ�งโน#มน#าวประเทศอ"�นม�ท�5งเคืร"�องม"อด#านการเม"อง เศรษฐก&จ การทห็าร

นโยบายต่�างประเทศเก&ดข,5นมาจากกระบวนการนโยบายต่�างประเทศ (Foreign Policy Process) ซึ่,�งม�อย�� 12 ข�5นต่อน

1. การก1าห็นดเป0าห็มาย (Goal Setting) แบ�งเป�นสามด#านคื"อ- ด#านการเม"องการท�ต่- ด#านเศรษฐก&จการคื#า - ด#านการทห็ารและคืวามม��นคืง

2. การรวบรวมข#อม�ล ข�าวสาร ข�าวกรอง (Intelligence Gathering)

ข�าวกรองถื"อเป�นส&�งส1าคื�ญท��ประเทศท�5งห็ลายต่#องรวบรวมให็#ได#มากท��ส+ดเท�าท��จะมากได# ให็#ต่รงต่ามเป0าห็มายท��ต่� 5งเอาไว# ข#อม�ล ข�าวสาร ข�าวกรองแบ�งออกเป�นสองประเภทคื"อ- ข#อม�ลล�บ เป�นข#อม�ลท��ได#มาจากการส"บราชัการล�บ ซึ่,�งจ1าเป�นจะต่#อง

รวบรวมมาประกอบการพื่&จารณาต่�ดส&นใจก1าห็นดนโยบายต่�างประเทศ

ท+กประเทศในโลกล#วนม�ห็น�วยส"บราชัการล�บด#วยก�นท�5งส&5นรวมท�5งประเทศไทย สห็ร�ฐอเมร&กาม�ห็น�วยงาน CIA ท��เราร� #จ�กก�นด�

- ข#อม�ลเป:ดเผย ได#แก� ข#อม�ลท��ปรากฏในส"�อต่�าง ๆ ท�5งว&ทย+ โทรท�ศน2 ห็น�งส"อพื่&มพื่2 อ&นเต่อร2เน�ต่ ข#อม�ลประเภทน�5ม�ท�5งข#อม�ลท��ม�คื+ณภาพื่และไม�ม�คื+ณภาพื่ เชั"�อถื"อไม�ได# พื่�ดเก&นคืวามจร&ง ผ�#ก1าห็นดนโยบายจะใชั#ข#อม�ลเป:ดเผยประมาณ 80% อ�ก 20% เป�นข#อม�ลล�บ

3. การรายงานและต่�คืวามข#อม�ล (Reporting and Interpreting)

ห็ล�งรวบรวมข#อม�ลได#แล#วเจ#าห็น#าท��ท��เก��ยวข#องต่#องท1ารายงาน ต่�คืวามและแปลคืวามห็มายข#อม�ลไว#เร�ยบร#อยแล#ว (ข#อม�ลบางอย�างเป�นรห็�สล�บก�ต่#องถือดรห็�สแปลคืวามห็มายออกมาในรายงาน) ในข�5นน�5ต่#องใชั#คืวามเชั��ยวชัาญเป�นพื่&เศษ ป<ท��แล#วห็น�วยข�าวกรองสห็ร�ฐฯ ร�บสม�คืรผ�#แปลภาษา/ต่�คืวามห็ลายอ�ต่รา เพื่ราะข#อม�ลกองพื่ะเน&นเท&นท,กต่#องใชั#ผ�#เชั��ยวชัาญเป�นพื่&เศษ บางชั&5นใส�รห็�สล�บต่#องใชั#คืวามเชั��ยวชัาญในการต่�คืวาม

4. ก1าห็นดทางเล"อกนโยบายไว#ห็ลาย ๆ ทาง (Option Formulation)

เพื่"�อต่�ดส&นใจเล"อกทางเล"อกท��เห็มาะสม ในแต่�ละทางเล"อกของนโยบายต่�างประเทศจะต่#องระบ+สาระส1าคื�ญด�งต่�อไปน�5 - ระยะเวลา ทางเล"อกน�5นต่#องด1าเน&นไปนานเท�าใดจ,งจะบรรล+เป0าห็มาย - จ1านวนบ+คืลากรท��จ1าเป�นต่#องใชั#- งบประมาณท��จะต่#องใชั#ในการด1าเน&นนโยบายต่�างประเทศให็#บรรล+เป0า

ห็มาย- โอกาสท��จะประสบคืวามส1าเร�จมากน#อยเพื่�ยงใด

5. การวางแผน ในแต่�ละทางเล"อกต่#องวางแผนและท1าเป�นโคืรงการข,5นมา (Planning and Programming)

6. การต่�ดส&นใจก1าห็นดนโยบายต่�างประเทศ (Decision Making) เป�นข�5นท��ส1าคื�ญมากท��ส+ด ห็ากต่�ดส&นใจผ&ดน1านโยบายท��ผ&ดมาใชั#จะสร#างคืวามเส�ยห็ายก�บประเทศชัาต่& ผ�#ท��ม�ห็น#าท��ส1าคื�ญในการต่�ดส&นใจก1าห็นดนโยบายต่�างประเทศคื"อกระทรวงต่�างประเทศร�วมก�บคืณะร�ฐมนต่ร� โดยกระทรวงต่�างประเทศจะชั�5ให็#เห็�นประเด�นป.ญห็าต่�าง ๆ แล#วจ�ดล1าด�บคืวามส1าคื�ญของแต่�ละทางเล"อกนโยบายต่�างประเทศ (น�กการเม"องท��มาเป�นร�ฐบาลบางคืร�5งไม�ใชั�ม"ออาชั�พื่ ต่#องอาศ�ยบ+คืลากร

2

จากกระทรวงต่�างประเทศ) และผ�#ท��ม�ห็น#าท��ต่�ดส&นใจก1าห็นดนโยบายต่�างประเทศน�5ม�กต่กอย��ภายใต่#อ&ทธ&พื่ลของป.จจ�ยภายในและป.จจ�ยภายนอก

ป.จจ�ยภายใน เชั�น - คื�าน&ยมของผ�#น1า- อ+ดมการณ2ของผ�#น1า- แนวโน#มการมองเห็�นของผ�#น1า (Perception) ถื#าน1านโยบายต่�าง

ประเทศน�5นมาใชั#จะเก&ดอะไรข,5นก�บประเทศ จะก�อให็#เก&ดผลประโยชัน2ส�งส+ดห็ร"อห็ายนะของชัาต่& เชั�น ซึ่�ดด�ม ฮุ+สเซึ่�น ต่�ดส&นใจก1าห็นดนโยบายต่�างประเทศว�าจะต่#องย,ดคื�เวต่มาเป�นของต่นในเด"อนส&งห็าคืม คื.ศ.1990 ด#วยม� Perception

ในขณะน�5นว�าการกระท1าของต่นจะไม�ม�ผ�#ใดคื�ดคื#าน แม#แต่�ส�นน&บาต่อาห็ร�บ ถื"อเป�น Misperception อย�างให็ญ�ห็ลวง โดยมองไม�ทะล+ มองไม�ออกว�าอะไรจะเก&ดข,5นห็ล�งจากน�5น จนถื�กสห็ร�ฐฯ และพื่�นธม&ต่รข�บไล�ออกจากคื�เวต่ในเด"อนก+มภาพื่�นธ2 1991 ได#ร�บคืวามเส�ยห็ายย�บเย&น กองท�พื่รถืถื�งของอ&ร�กท��เกร�ยงไกรท��ส+ดในต่ะว�นออกกลางถื�กท1าลายย�อยย�บ (ย�งชั1าระห็น�5คื�ารถืถื�งจากโซึ่เว�ยต่ไม�ห็มด ต่อนน�5ร �สเซึ่�ยย�งไม�ได#ร�บชั1าระห็น�5คื�ารถืถื�งจากอ&ร�ก)

ห็ร"อฮุ&ต่เลอร2ก1าห็นดนโยบายเพื่"�อต่#องการคืรองโลก มองว�าชัาวเยอรม�นเป�นชันเผ�าอารย�นท��เจร&ญร+ �งเร"องเห็น"อชัาต่&อ"�นใดในโลก สมคืวรท��จะปกคืรองโลก

- ข�ดคืวามสามารถืด#านเศรษฐก&จ การเม"อง การท�ต่ การทห็าร - พื่รรคืการเม"อง - ข#าราชัการประจ1า

บ�อยคืร�5งกระทรวงต่�างประเทศม�ป.ญห็าในการต่�ดส&นใจก1าห็นดนโยบายต่�างประเทศร�วมก�บร�ฐบาล เชั�น

- เวลาม�จ1าก�ด เร�งร�ด- ข#อม�ลไม�เพื่�ยงพื่อ- อ�านเจต่นาของประเทศเป0าห็มายไม�คื�อยออก ยากท��จะเดาเจต่นาของ

ประเทศเป0าห็มาย เร"�องน�5เก��ยวพื่�นก�บ Perception มน+ษย2ท+กคืนม� Perception อย�างการท��ซึ่�ดด�ม ฮุ+สเซึ่�น ต่�ดส&นใจบ+กอ&ร�กเพื่ราะแน�ใจในข�ดคืวามสามารถืของกองท�พื่ ม�คื�าน&ยมต่#องการเอาคื�เวต่มาเป�นจ�งห็ว�ดห็น,�งของต่นเพื่ราะคื�เวต่ไม�ยอมร�วมม"อก�บอ&ร�กในเร"�องการลดปร&มาณการผล&ต่น15าม�นเพื่"�อไม�ให็#

3

ราคืาน15าม�นในต่ลาดโลกส�งข,5น คื�เวต่ท1าสวนทางก�บผ�#น1าอ&ร�ก สร#างคืวามข+�นเคื"องให็#ก�บซึ่�ดด�ม ฮุ+สเซึ่�นอย��ต่ลอดเวลา

ป.จจ�ยภายนอก เชั�น-ระบบโลก/ระบบระห็ว�างประเทศท��เปล��ยนแปลง เชั�น ในย+คืสงคืราม

เย�นโลกเป�นระบบสองข�5วอ1านาจ ข�5วโลกเสร�ประชัาธ&ปไต่ยน1าโดยสห็ร�ฐฯ ข�5วส�งคืมน&ยมน1าโดยสห็ภาพื่โซึ่เว�ยต่ แต่�ห็ล�งจากสงคืรามเย�นย+ต่&ลงเห็ล"อเพื่�ยงข�5วอ1านาจเด�ยวน1าโดยสห็ร�ฐฯ นโยบายต่�างประเทศไทยก�ต่#องเปล��ยน

7. ร�ฐบาลแถืลงนโยบายให็#สาธารณชันท�5งในประเทศและประเทศเป0าห็มายได#ร�บทราบ/แถืลงต่�อร�ฐสภา ท1าให็#นโยบายต่�างประเทศบรรล+เป0าห็มายโดยปราศจากการต่�อต่#านท�5งจากประชัาชันในประเทศและประชัาชันในประเทศเป0าห็มาย

8. การด1าเน&นนโยบายต่�างประเทศ (Policy Implementation) เคืร"�องม"อท��ใชั#ในการด1าเน&นนโยบายประกอบด#วย

- เคืร"�องม"อด#านการเม"องการท�ต่ ใชั#กลย+ทธ2ต่�างๆ เชั�น การล�อบบ�5ห็ร"อการด1าเน&นการนอกรอบเพื่"�อให็#ประเทศเป0าห็มายยอมร�บนโยบายต่�างประเทศของต่นอย�างไม�ม�ข#อแม# ห็ร"อการเจรจาห็ว�านล#อมชั�กจ�งโน#มน#าว ห็ร"อการโฆษณาชัวนเชั"�อ (Propaganda) ว�านโยบายของต่นน�5นด�ม�ประโยชัน2 ใชั#มากในย+คืสงคืรามเย�น เป�นการท1าสงคืรามจ&ต่ว&ทยา เชั�น สห็ร�ฐฯ ต่�5งสถืาน�ว&ทย+ Voice

of America ท��เชั�ยงให็ม� กระจายเส�ยงห็ลายภาษาเพื่"�อชั�กจ�งโน#มน#าวประชัาชันในประเทศคือมม&วน&สต่2ยอมร�บว�านโยบายท��ใชั#อย��ในประเทศต่นเป�นนโยบายท��น�าร�งเก�ยจ ไม�พื่,งประสงคื2 คืวรปกคืรองในระบอบประชัาธ&ปไต่ยเห็ม"อนประเทศต่ะว�นต่ก

- เคืร"�องม"อด#านเศรษฐก&จ ส�วนให็ญ�เป�นร�ปของคืวามชั�วยเห็ล"อด#านเศรษฐก&จ อาท& เง&นให็#เปล�า (ม�มากในย+คืสงคืรามเย�น สองมห็าอ1านาจแข�งก�นให็#เง&นชั�วยเห็ล"อแก�ประเทศโลกท�� 3 เพื่"�อห็าบร&วารมาอย��ในคื�ายต่น) ให็#เง&นก�#ดอกเบ�5ยต่1�า (Soft Loan) ส�งผ�#เชั��ยวชัาญด#านเศรษฐก&จมาให็#คื1าปร,กษา คืวามชั�วยเห็ล"อบางอย�างม�ข#อผ�กม�ดทางการเม"องแอบแฝงมาด#วย (Political

String Attach) เชั�น คืวามชั�วยเห็ล"อท��สห็ร�ฐฯ ให็#ก�บไทยแลกก�บเง"�อนไขว�าขอใชั#สนามบ&นอ��ต่ะเภาและต่าคืล�

4

- เคืร"�องม"อด#านการทห็าร เชั�น ให็#คืวามชั�วยเห็ล"อด#านอาว+ธย+ทโธปกรณ2แบบให็#เปล�า อย�างกรณ�ร�ฐบาลพื่ลเอกชัวล&ต่ ยงใจย+ทธ ได#ร�บคืวามชั�วยเห็ล"อด#านอาว+ธแบบให็#เปล�าจากร�ฐบาลจ�นเป�นม�ลคื�าห็ลายพื่�นล#านบาท เพื่"�อกระชั�บคืวามส�มพื่�นธ2ระห็ว�างไทยก�บจ�นให็#แน�นแฟ้0น ไทยจะได#สน�บสน+นนโยบายต่�างประเทศของจ�น

9. จ�บต่าเฝ0าด� (Policy Monitoring) เฝ0าระว�งนโยบายต่�างประเทศท��ต่นด1าเน&นให็#ด1าเน&นไปอย�างปราศจากอ+ปสรรคื

10. ประเม&นคืวามส1าเร�จ/ล#มเห็ลว (Policy Appraisal) ด�จากด�ชัน�ชั�5ว�ดสามต่�วคื"อ- นโยบายต่�างประเทศท��ประสบคืวามส1าเร�จต่#องสามารถืปกป0อง

คื+#มคืรองผลประโยชัน2ของชัาต่& และเพื่&�มพื่�น (Enhancing) ผลประโยชัน2ของชัาต่&ให็#มากย&�งข,5น

- สามารถืปกป0องคื+#มคืรองสถืานภาพื่ (Status) อ1านาจ (Power)

ของร�ฐให็#คืงไว# โดยท��ไม�ส�งผลกระทบสร#างคืวามเส�ยห็ายแก�สถืานภาพื่และพื่ล�งอ1านาจของร�ฐอ"�น

- ห็ล�กเล��ยงคืวามข�ดแย#งก�บนานาประเทศ แม#จะม�คืวามข�ดแย#งระห็ว�างประเทศก�ต่#องไม�ก�อให็#เก&ดคืวามเส�ยห็ายแก�ผลประโยชัน2ของชัาต่&มากเก&นไปน�ก

11. ปร�บปร+งแก#ไขนโยบาย (Policy Modification) นโยบายต่�างประเทศท��ล#มเห็ลวต่#องปร�บปร+งแก#ไข เพื่"�อไม�ให็#ม�ผลกระทบต่�อผลประโยชัน2แห็�งชัาต่& เชั�น นโยบาย FTA ไทย จ�น การน1าเข#าผ�กผลไม#เม"องห็นาวจ1าพื่วกห็อม–

กระเท�ยมสร#างคืวามเส�ยห็ายให็#ก�บเกษต่รกรไทยมาก ร�ฐบาลจ,งจ1าเป�นต่#องแก#ไขโดยด�วน ส��งการให็#กระทรวงพื่าณ&ชัย2แก#ไขกฎระเบ�ยบการน1าเข#า ม&ฉะน�5นแล#วเกษต่รกรต่#องล1าบากยากจนเพื่ราะส&นคื#าท��น1าเข#าจากจ�นราคืาถื�กแถืมย�งขนาดให็ญ�กว�า (แต่�รสชัาต่&ไม�อร�อย)

12. การเก�บข#อม�ลและเร�ยกกล�บมาใชั#ให็ม� (Memory Storage and

Recall) ม�ประโยชัน2ส1าห็ร�บการก1าห็นดนโยบายต่�างประเทศเร"�องเด�ยวก�นในคืราวห็น#า

ก�รเปลั�#ยนแปลังสุ��คำ ญหลั งย�คำสุงคำร�ม์เย!น

5

สงคืรามเย�นเป�นการต่�อส�#ระห็ว�างอ+ดมการณ2คือมม&วน&สต่2ก�บโลกเสร� ม�การท1าสงคืรามการเม"อง (Political Warfare) ต่�อก�นอย�างแพื่ร�ห็ลาย ได#แก�

1. การโฆษณาชัวนเชั"�อ 2. การส"บราชัการล�บ3. การแทรกซึ่,มก�อกวนบ�อนท1าลาย ก�รเปลั�#ยนแปลัง 1 ก�อนสงคืรามเย�นจะย+ต่&เพื่�ยงไม�ก��เด"อนเก&ด

ปรากฏการณ2ท��ท�5งสองคื�ายซึ่,�งเป�นศ�ต่ร�ก�นมาโดยต่ลอดห็�นมาร�วมม"อก�นอย�างใกล#ชั&ดเป�นคืร�5งแรกเพื่"�อสร#างย+โรปข,5นมาให็ม� โดยการประชั+มส+ดยอดของสมาชั&กท�5งสองคื�ายคื"อสมาชั&กองคื2การ NATO และองคื2การสนธ&ส�ญญาวอร2ซึ่อว2 (Warsaw Treaty Organization) ท��กร+งปาร�ส ฝร��งเศส ระห็ว�างว�นท�� 19

– 21 พื่ฤศจ&กายน คื.ศ.1990 (Paris Summit) สมาชั&กท�5งสองฝEายได#ลงนามใน The Charter of Paris for a New Europe การลงนามในกฎบ�ต่รปาร�สท1าให็#สงคืรามเย�นย+ต่&ลงโดยน&ต่&น�ย (De Juris)

กฎบ�ต่รแห็�งปาร�สเพื่"�อย+โรปให็ม�อ�นม�ล�กษณะส��ประการคื"อ 1. Unity ม�เอกภาพื่ เป�นอ�นห็น,�งอ�นเด�ยวก�น ไม�แบ�งแยกเป�นย+โรปต่ะว�น

ออกก�บย+โรปต่ะว�นต่ก เอกภาพื่ของย+โรปในป.จจ+บ�นพื่&จารณาจาก- ท+กว�นน�5ย+โรปม�เอกภาพื่ด#านการทห็ารและคืวามม��นคืงมาก เห็�นได#จาก

NATO ป.จจ+บ�นม�สมาชั&กท��เคืยเป�นย+โรปต่ะว�นออกและสามประเทศร&มทะเลบอลต่&กซึ่,�งเคืยเป�นอด�ต่สห็ภาพื่โซึ่เว�ยต่ ได#แก� ล�ต่เว�ย เอสโต่เน�ย ล&ธ�วเน�ย (สร#างคืวามไม�พื่อใจให็#ก�บร�สเซึ่�ยมาก) NATO กลายเป�นพื่�นธม&ต่รทางการทห็ารของย+โรปแต่�เพื่�ยงผ�#เด�ยว

- สห็ภาพื่ย+โรป สมาชั&กย+โรปเพื่&�มมากข,5น ประเทศเก&ดให็ม�ห็ล�งสห็ภาพื่โซึ่เว�ยต่ล�มสลายล#วนเข#ามาเป�นสมาชั&ก EU

2. Freedom อ&สรภาพื่ ชัาวย+โรปม�อ&สรภาพื่ไม�ถื�กกดข��โดยพื่รรคืคือมม&วน&สต่2

3. Democracy ประชัาธ&ปไต่ย ประเทศย+โรปท�5งห็มดไม�ม�ประเทศใดเลยเป�นคือมม&วน&สต่2 ท+กประเทศปกคืรองในระบอบประชัาธ&ปไต่ย ส�งผลให็#ประชัาธ&ปไต่ยเบ�งบานไปท��วโลก

(ประเทศย+โรปเก&ดให็ม�ล�าส+ดคื"อประเทศโคืโซึ่โว ท��เคืยเป�นจ�งห็ว�ดห็น,�งของย�โกสลาเว�ย อด�ต่ผ�#น1าย�โกสลาเว�ยเคืยใชั#กองท�พื่เซึ่&ร2ฟ้ฆ�าล#างเผ�าพื่�นธ+2ชัาว

6

อ�ลบาเน�ยท��เป�นม+สล&มซึ่,�งอาศ�ยอย��ในโคืโซึ่โว สห็ร�ฐฯ และกองก1าล�ง NATO ต่#องส�งเคืร"�องบ&นมาท&5งระเบ&ดเม"องห็ลวงของย�โกสลาเว�ยจนประธานาธ&บด�สโลโบด�น ม&โลเชัว&คื ยอมแพื่# กลายเป�นอาชัญากรสงคืราม ป.จจ+บ�นโคืโซึ่โวย�งไม�ได#เข#าเป�นสมาชั&กสห็ประชัาชัาต่& เน"�องจากเซึ่อร2เบ�ยคื�ดคื#านเพื่ราะอยากได#โคืโซึ่โวไปอย��ในประเทศต่น)

ก�รเปลั�#ยนแปลัง 2 สห็ภาพื่โซึ่เว�ยต่ล�มสลายเม"�อประธานาธ&บด�ม&คืาอ&ล กอร2บาชัอฟ้ ประกาศย+บสห็ภาพื่โซึ่เว�ยต่ในว�นท�� 25 ธ�นวาคืม คื.ศ.1991 ส"บเน"�องจากก�อนห็น#าน�5นกอร2บาชัอฟ้ได#น1านโยบาย Glassnost (การเป:ดกว#างทางการเม"อง ให็#ประชัาชันว&พื่ากษ2ว&จารณ2ร�ฐบาลได#โดยไม�ม�คืวามผ&ด) และ Perestroika (ปฏ&ร�ปเศรษฐก&จจากส�งคืมน&ยมมาเป�นเสร�น&ยม น1าสมบ�ต่&ของร�ฐมาเป:ดขายให็#เอกชันไปประม�ลซึ่"5อ) มาใชั# ถื"อเป�นต่�วเร�งท1าให็#สห็ภาพื่โซึ่เว�ยต่ล�มสลายอย�างรวดเร�ว สองนโยบายท1าให็#พื่รรคืคือมม&วน&สต่2ไม�พื่อใจกอร2บาชัอฟ้และท1าร�ฐประห็าร แต่�บอร&ส เยลต่2ซึ่&น น1าประชัาชันมาชั�วยต่�อต่#านการร�ฐประห็าร จนได#ร�บคืวามน&ยมชันะเล"อกต่�5งเป�นผ�#น1าร�สเซึ่�ยในชั�วงต่�อมา

สห็ภาพื่โซึ่เว�ยต่ล�มสลายกลายเป�นประชัาธ&ปไต่ย 15 ประเทศรวมท�5งร�สเซึ่�ย โดย 12 ประเทศรวมก�นในนาม เคืร"อจ�กรภพื่ร�ฐเอกราชั“ :

Commonwealth of Independence States: CIS” อ�ก 3 ประเทศท��ไม�เข#าเป�นสมาชั&กคื"อ Baltic States (ล�ต่เว�ย เอสโต่เน�ย ล&ธ�วเน�ย)

ก�รเปลั�#ยนแปลัง 3 ระบบโลกเด&มท��ม�ระบบสองข�5วอ1านาจ (Bipolar

System) กลายเป�นระบบข�5วอ1านาจเด�ยวน1าโดยสห็ร�ฐฯ (US – led

Monopolar System) แต่�น�กว&ชัาการส�วนให็ญ�ไม�ยอมร�บในกรณ�น�5 เชั"�อว�าโลกป.จจ+บ�นเป�นระบบศ�นย2เด�ยวห็ลายข�5วอ1านาจ (Uni - multipolar

System) สห็ร�ฐฯ เป�นศ�นย2กลางท+นน&ยมโลก ศ�นย2กลางอ1านาจน&วเคืล�ยร2 สห็ร�ฐฯ ใชั#ย+ทธศาสต่ร2คืรองคืวามเป�นเจ#า (Hegemonic Strategy) ชัอบท1าต่�วเป�นต่1ารวจโลกด#านการเม"องคืวามม��นคืง ท��ไห็นม�อะไรต่#องย"�นม"อเข#าไปจ�ดการโดยย,ดถื"อล�ทธ&เอกภาคื�น&ยมเป�นห็ล�ก (Unilateralism) ท1าให็#ห็ลายประเทศไม�พื่อใจท��สห็ร�ฐฯ ไม�เคืารพื่กฎบ�ต่รสห็ประชัาชัาต่&ห็ลายคืร�5ง อยากท1าอะไรก�ท1าไม�สนใจใคืร อย�างกรณ�การส�งกองก1าล�งไปจ�ดการก�บซึ่�ดด�ม ฮุ+สเซึ่�น พื่�นธม&ต่ร NATO อย�างเยอรมน� ฝร��งเศสไม�เห็�นด#วย สห็ประชัาชัาต่&ก�ม�มต่&ไม�ให็#

7

ใชั#ก1าล�งก�บประเทศอ"�นแต่�สห็ร�ฐฯ ก�ไม�ฟ้.ง ต่อนน�5สห็ร�ฐฯ ก�เข#าไปย+�งก�บเห็ต่+การณ2ในล&เบ�ย

การเปล��ยนแปลงท�5งสามท1าให็#ร�ฐบาลไทยต่#องเปล��ยนแปลงนโยบายต่�างประเทศด#านการเม"องการท�ต่เชั�นก�น โดยห็�นมาใชั#

1. นโยบายเด&นสายกลาง (Middle Ways and Means Policy) ต่�อล�ทธ&คืรองคืวามเป�นเจ#าของสห็ร�ฐฯ ได#แก�

- ย�งคืงร�กษาคืวามเป�นพื่�นธม&ต่ร/ห็+#นส�วนก�บสห็ร�ฐฯ โดยเฉพื่าะอย�างย&�งห็+#นส�วนทางย+ทธศาสต่ร2 เชั�น ร�วมม"อก�นต่�อต่#านการก�อการร#าย ร�วมก�นฝFก Cobra Gold เป�นพื่�นธม&ต่รนอก NATO (สถืานะน�5ได#มาต่อนประธานาธ&บด�จอร2จ ด�บเบ&5ลย�. บ+ชั มาประชั+มส+ดยอดผ�#น1า APEC ท��กร+งเทพื่ฯ สม�ยร�ฐบาล พื่.ต่.ท.ท�กษ&ณ ชั&นว�ต่ร)

- ไม�ต่�อต่#านและไม�ต่ามใจสห็ร�ฐฯ เชั�น สห็ร�ฐฯ ต่#องการใชั#ม"อไทยในฐานะเพื่"�อนบ#านไปกดด�นพื่ม�าให็#ปกคืรองในระบอบประชัาธ&ปไต่ย เล&กก�กข�งนางอองซึ่าน ซึ่�จ� เคืารพื่ส&ทธ&มน+ษยชัน แต่�ไทยไม�ต่ามใจด#วยต่ระห็น�กด�ว�ากฎบ�ต่รอาเซึ่�ยนห็#ามร+กรานซึ่,�งก�นและก�น ห็#ามแทรกแซึ่งก&จการภายในซึ่,�งก�นและก�น ห็#ามใชั#อาว+ธท1าลายล#างส�งต่�อก�น ห็ร"อกรณ�สห็ร�ฐฯ เสนอเง&นให็#ก�อต่�5งศ�นย2กลางต่�อต่#านการก�อการร#ายในเอเชั�ยต่ะว�นออกเฉ�ยงใต่#แต่�ร�ฐบาล พื่.ต่.ท.ท�กษ&ณไม�ยอมร�บ ด#วยมองออกว�าอะไรจะเก&ดข,5นห็ากร�บเง&นก#อนน�5เข#ามา น��นก�คื"อเราสร#างศ�ต่ร�ชั�กศ,กเข#าบ#าน

- พื่ยายามร�กษาจ+ดสมด+ลในคืวามส�มพื่�นธ2ระห็ว�างไทยก�บสห็ร�ฐฯ ให็#ได# นโยบายน�5น�าจะท1าให็#ประเทศไทยปลอดภ�ยท��ส+ดในระยะยาว คื"อไม�เป�นศ�ต่ร�

ก�บสห็ร�ฐฯ และเป�นม&ต่รก�บประเทศอ"�น ๆ ได#ด#วย 2. นโยบายการท�ต่รอบท&ศทาง (Omni – directional Diplomacy

Policy) ไทยสร#าง กระชั�บ และฟ้G5 นฟ้�คืวามส�มพื่�นธ2ด#านการเม"องการท�ต่ก�บนานาประเทศ โดยห็ว�งว�าคืวามส�มพื่�นธ2แบบรอบท&ศทางน�5จะม�ประโยชัน2ต่�อประเทศไทยในว�นข#างห็น#า เพื่ราะห็ลายข�5วอ1านาจท��ม�อย��ในต่อนน�5อาจม�พื่ล�งท�ดเท�ยมก�บสห็ร�ฐฯ ได#ในอนาคืต่ เชั�น จ�น ร�สเซึ่�ย อ&นเด�ย ญ��ป+Eน (CIA ท1ารายงานเสนอต่�อโอบามาให็#ระว�งประเทศเห็ล�าน�5 และเต่"อนว�าท�5งภาคืร�ฐและภาคืเอกชันไม�คืวรไปก�#เง&นจากจ�น เพื่ราะต่อนน�5สห็ร�ฐฯ เป�นห็น�5จ�นมโห็ฬาร เง&นดอลลาร2ก1าล�งป.กห็�วลง)

8

3. นโยบายมองไปทางต่ะว�นต่ก (Look West Policy) ใชั#คืวบคื��ก�บนโยบายรอบท&ศทาง เป�นนโยบายในสม�ยร�ฐบาลชัวน ห็ล�กภ�ย คืรอบคืล+มสามภ�ม&ภาคืคื"อเอเชั�ยใต่# ต่ะว�นออกกลาง ถื,งสม�ยร�ฐบาลท�กษ&ณขยายคืวามส�มพื่�นธ2ไปอ�กห็ลายภ�ม&ภาคื เชั�น ย+โรปต่ะว�นออก เอเชั�ยกลาง (ประเทศท��ลงท#ายด#วยสถืาน) Baltic States ประเทศแถืบทะเลแคืร&บเบ�5ยน (ต่�5งศ�นย2กลางส&นคื#าท��จาไมก#า เพื่"�อกระจายไปย�งประเทศอ"�น ๆ ในทะเลแคืร&บเบ�5ยน) ละต่&นอเมร&กา

4. นโยบายร�กษาระยะห็�างอย�างเท�าเท�ยมก�น (Equidistance Policy)

นโยบายท�5ง 4 ห็ากร�ฐบาลไทยด1าเน&นการอย�างถื�กท��ถื�กทางก�จะได#ประโยชัน2อย�างส�งส+ดท�5งในระยะส�5นและระยะยาว

ก�รเปลั�#ยนแปลังภ&ม์�ท ศน�ด'�นเศรษฐก�จระหวิ��งประเทศหลั งย�คำสุงคำร�ม์เย!น (The Change of International Economy after the Cold War)

1. กระแสการเปล��ยนแปลงระเบ�ยบเศรษฐก&จระห็ว�างประเทศ ระเบ�ยบเศรษฐก&จระห็ว�างประเทศห็ล�งย+คืสงคืรามเย�นม�สามกระแสคื"อ1.1 พื่ห็+ภาคื�น&ยม (Multilateralism) น1าโดยองคื2การการคื#าโลก

(World Trade Organization: WTO) ห็มายถื,ง การท��นานาประเทศรวมต่�วก�นจ�ดท1าระเบ�ยบการคื#าระห็ว�างประเทศท��เป�นธรรมข,5นมา ม�มาต่�5งแต่�สงคืรามโลกคืร�5งท��สองสงบลงให็ม� ๆ เพื่ราะก�อนเก&ดสงคืรามโลกคืร�5งท�� 2 การคื#าโลกไม�เป�นธรรม ม"อใคืรยาวสาวได#สาวเอา ท1าให็#ประเทศให็ญ�ได#เปร�ยบประเทศห็ล�ง คืร�5งสงคืรามโลกคืร�5งท�� 2 ส&5นส+ด 23 ประเทศน1าโดยสห็ร�ฐฯ อ�งกฤษได#ร�วมก�นจ�ดต่�5งระเบ�ยบเศรษฐก&จระห็ว�างประเทศโดยจ�ดประชั+มว�าด#วยการคื#าและการจ#างงานท��นคืรเจน�วา สว&ต่เซึ่อร2แลนด2 ใน คื.ศ.1947 การประชั+มม�สองวาระคื"อ

- การจ�ดท1าข#อต่กลงท��วไปว�าด#วยการคื#าและกต่&กาภาษ�ศ+ลกากร (GATT: General Agreement on Tariff and Trade) ท�5ง 23 ประเทศต่กลงท1า GATT ฉบ�บแรกในโลก (GATT

1947) ม�เน"5อห็าแคืบมากคื"อ 23 ประเทศลดห็ย�อนภาษ�ระห็ว�างก�นในการคื#าส&นคื#า (Goods) อย�างเด�ยวเท�าน�5น

ส�วน GATT 1994 ม�เน"5อห็ากว#างขวางคืรอบคืล+มท�5งการคื#าส&นคื#า บร&การ และทร�พื่ย2ส&นทางป.ญญา ม�การก�อต่�5งองคื2การการคื#าโลกในป< 1995

เป�นกระแสพื่ห็+ภาคื�น&ยมท��ม�พื่ล�ง แต่�ในระยะต่�อมาอ�อนเปล�5ยเพื่ล�ยแรง จากการ

9

ประชั+มรอบส&งคืโปร2ปลายป< 1996 สมาชั&กคื&ดว�า WTO คืวรจะม�บทบาทไม�เพื่�ยงเฉพื่าะเร"�องการคื#าและการลงท+น แต่�คืวรม�บทบาทในการคื+#มคืรองส&ทธ&แรงงาน ส&�งแวดล#อม ส&ทธ&มน+ษยชัน เด�ก และสต่ร� ในขณะท��สมาชั&กส�วนห็น,�งมองว�า WTO ไม�คืวรม�บทบาทมากคืวรม�แคื�เร"�องการคื#าและการลงท+นเท�าน�5น ป.ญห็าด#านการคื#าท��ส1าคื�ญคื"อเร"�อง Market Access และ Subsidy เป�นข#อถืกเถื�ยงก�นระห็ว�างประเทศพื่�ฒนาแล#วก�บประเทศก1าล�งพื่�ฒนา ประเทศก1าล�งพื่�ฒนาผล&ต่ส&นคื#าเกษต่รแต่�ไม�สามารถืเข#าถื,งต่ลาดประเทศพื่�ฒนาแล#วท��ก�ดก�นทางการคื#า ท�5ง ๆ ท��ม� GATT 1994 และ WTO ด�แลอย�� ประเทศพื่�ฒนาแล#วก�ดก�นทางการคื#าโดยไม�มาต่รการทางภาษ�และไม�ใชั�ภาษ� นอกจากน�5ประเทศพื่�ฒนาแล#วย�งอ+ดห็น+นภาคืเกษต่รในประเทศต่น ส&นคื#าเกษต่รจากประเทศพื่�ฒนาแล#วสามารถืส�งไปขายได#ในราคืาถื�ก ส&นคื#าเกษต่รจากประเทศก1าล�งพื่�ฒนาส�#ไม�ได# ด�งน�5นประเทศก1าล�งพื่�ฒนาจ,งขอให็#ประเทศพื่�ฒนาแล#วลดห็ร"อยกเล&กการอ+ดห็น+น แต่�ประเทศพื่�ฒนาแล#วก�ไม�ยอม

การประชั+มในป< 1999 ท��ซึ่�แอต่เต่&ลถื�กปEวนจนประชั+มไม�ได# ป< 2001 ประชั+มท��โดฮุา ประเทศกาต่าร2 ประเทศพื่�ฒนาแล#วให็#

ส�ญญาว�าจะชั�วยเห็ล"อประเทศก1าล�งพื่�ฒนาสร#างข�ดคืวามสามารถืในการแข�งข�น แต่�ไม�ว�าจะเจรจาอะไรประเทศพื่�ฒนาแล#วม�กใชั#เง"�อนไขแบบห็ม�ไปไก�มาเสมอ (A Quid Pro Quo)

ป< 2003 ประชั+มก�นท��เม"องแคืนคื�น เม�กซึ่&โกก�ล#มเห็ลวอ�ก ประเทศพื่�ฒนาแล#วไม�ยอมลดการอ+ดห็น+น

ป< 2005 ประชั+มท��ฮุ�องกง ม� NGOs เข#าร�วมเร�ยกร#องให็#ประเทศพื่�ฒนาแล#วเมต่ต่าต่�อประเทศก1าล�งพื่�ฒนาท��ส�วนให็ญ�ยากจน ให็#เป:ดต่ลาดส&นคื#าเกษต่ร ลดการอ+ดห็น+นส&นคื#าเกษต่รในประเทศพื่�ฒนาแล#ว เพื่"�อส&นคื#าเกษต่รจากประเทศก1าล�งพื่�ฒนาจะสามารถืเข#าถื,งต่ลาดและขายได# แม#แต่�การประชั+มท��นคืรเจน�วาปลายป< 2009 ก�ต่กลงก�นไม�ได# ท1าให็#สมาชั&กขาดศร�ทธาใน WTO

1.2 ทว&ภาคื�น&ยม (Bilateralism) น1าโดย FTA (การคื#าเสร�ทว&ภาคื�) ห็ล�งจากท��การเจรจาภายใต่#กรอบพื่ห็+ภาคื�ของ WTO ไม�คื"บห็น#า สมาชั&กส�วนให็ญ�มองว�า FTA คืวรเข#ามาแทนท�� แต่�ละประเทศคืวรจ�บคื��ท1าข#อต่กลงการคื#าเสร�ระห็ว�างก�นแทน กระแสทว&ภาคื�น&ยมจ,งเป�นกระแสท��มาแรงในป.จจ+บ�น ระห็ว�างทศวรรษ 1990 ม�การท1าข#อต่กลง FTA ก�นมากถื,งร#อยกว�าข#อต่กลง

10

สห็ร�ฐฯ เองก�ท1า FTA ท�5ง ๆ ท��สน�บสน+นกระแสพื่ห็+ภาคื�น&ยมมาโดยต่ลอด ไทยเองก�ต่#องเด&นห็น#าท1า FTA ก�บประเทศอ"�น ๆ ต่�อไป

1.3 เอกภาคื�น&ยม (Unilateralism) น1าโดยสห็ร�ฐอเมร&กา เป�นล�ทธ&การคื#าท��สห็ร�ฐฯ กล�าวห็าผ�#อ"�นว�าท1าการคื#าไม�เป�นธรรมก�บสห็ร�ฐฯ กล�าวห็าเอง ไต่�สวนเอง ลงโทษเอง โดยไม�พื่,�งกลไกการระง�บข#อพื่&พื่าทโดยส�นต่&ว&ธ�ของ WTO เลยแม#แต่�น&ดเด�ยว กล�บใชั#กฎห็มายภายในของสห็ร�ฐฯ ไปลงโทษประเทศคื��คื#า เชั�น ไทยเคืยถื�กกล�าวห็าว�าท+�มต่ลาดก+#งในสห็ร�ฐฯ โดนลงโทษโดยถื�กเก�บภาษ�แพื่งล&บล&�ว เพื่"�อให็#ก+#งแชั�แข�งของไทยขายไม�ได#ในต่ลาดสห็ร�ฐฯ สห็ร�ฐฯ ก�ดก�นทางการคื#าก�บไทยห็ลายคืร�5ง ว�นด�คื"นด�ก�บอกว�า ไม�น1าเข#าก+#งไทยเพื่ราะชัาวประมงไทยจ�บก+#งแล#วท1าให็#เต่�าทะเลต่าย

ส&�งท��เป�น Global Trade Paradox (สองส&�งท��ต่รงข#ามก�นและอย��คื��ขนานก�นไปอย�างไม�ม�ท��ส&5นส+ด) คื"อนโยบายการคื#าเสร�ก�บการปกป0องก�ดก�นการคื#าระห็ว�างประเทศ ท+กว�นน�5ย�งแก#ไม�ต่ก ต่�างฝEายต่�างถื"อประโยชัน2ของต่นเป�นให็ญ�

2. การเปล��ยนแปลงทางเทคืโนโลย�ท��ม�คืวามส1าคื�ญทางเศรษฐก&จ ห็ล�งสงคืรามเย�นย+ต่&เทคืโนโลย�ก#าวห็น#ามากกว�าเด&ม เทคืโนโลย�ท��ส1าคื�ญต่�อเศรษฐก&จคื"อ- เทคืโนโลย� ICT ชั�วยให็#การเคืล"�อนย#ายเง&นท+นระห็ว�างประเทศ การท1า

ธ+รกรรมทางการเง&น การคื#าเก&ดข,5นได#อย�างรวดเร�ว กองท+นเก�งก1าไรก�ว&�งเพื่�นพื่�านไปท��วโลกเพื่"�อลงท+นในต่ลาดห็+#น ต่ลาดเง&น ต่ลาดส&นคื#าล�วงห็น#า

- นาโนเทคืโนโลย� เชั�น ถืนนท��ซึ่�อมต่�วเองได# กระจกท��ท1าคืวามสะอาดต่�วเอง

- ไบโอเทคืโนโลย� เชั�น การโคืลนน&�งมน+ษย2และส�ต่ว2 พื่"ชั GMOs (ชั�วยแก#ป.ญห็าการขาดแคืลนอาห็ารของชัาวโลก)

3. การเปล��ยนแปลงด#านส&�งแวดล#อมระห็ว�างประเทศ อ+ต่สาห็กรรมเป�นต่�วท1าลายส&�งแวดล#อม ม�การใชั#ด&น น15า อากาศ พื่ล�งงานอย�างไร#ข�ดจ1าก�ด ปลดปล�อยมลภาวะส��ธรรมชัาต่& ท1าให็#อากาศเส�ย เก&ดปฏ&ก&ร&ยาเร"อนกระจก พื่&ธ�สารเก�ยวโต่ท��ม�จ+ดม+�งห็มายให็#ประเทศอ+ต่สาห็กรรม 30 ประเทศลดการปล�อยกJาซึ่คืาร2บอนไดออกไซึ่ด2ออกส��ชั�5นบรรยากาศกล�บใชั#ไม�ได#ผล การประชั+ม Climate

11

Change คืร�5งล�าส+ดท��กร+งโคืเปนเฮุเกน ประเทศเดนมาร2ก ประเทศก1าล�งพื่�ฒนาก�บประเทศพื่�ฒนาแล#วก�ต่กลงก�นไม�ได#

นโยบ�ยต่��งประเทศไทยด'�นเศรษฐก�จแลัะก�รคำ'� (Thai Foreign Policy in Trade and Economy)

1. นโยบายเชั"�อมเศรษฐก&จไทยเข#าก�บเศรษฐก&จโลก 2. นโยบายเชั&งร+กทางเศรษฐก&จ (Active Economic Policy)

3. นโยบายเชั&งร+กทางเศรษฐก&จท��ไทยเป�นผ�#ร &เร&�ม (Proactive Economic Policy)

4. นโยบายเข#าไปเก��ยวพื่�นโดยม+�งไปข#างห็น#า (Forward Engagement Policy)

รายละเอ�ยดแต่�ละนโยบายเป�นด�งน�5 3.นโยบ�ยเช+#อม์เศรษฐก�จไทยเข้'�ก บเศรษฐก�จโลักการจะเชั"�อมเศรษฐก&จไทยเข#าก�บเศรษฐก&จโลกได#ไทยต่#องม�ฐานเศรษฐก&จ

ท��เข#มแข�งและย��งย"น ม�สมรรถืนะส�ง ท�นสม�ย (Modern High

Performance Economy: MHP) ต่#องม�คื+ณสมบ�ต่&ส1าคื�ญห็#าประการคื"อ- รวดเร�ว สามารถืต่อบสนองการเปล��ยนแปลงของเศรษฐก&จภายนอกได#

ท�นต่�อเห็ต่+การณ2 (Economy of Speed) ม�คืวามได#เปร�ยบในเชั&งแข�งข�นโดยต่#องอาศ�ยคืวามร� # ท�กษะ เทคืโนโลย� คืวามเชั��ยวชัาญพื่&เศษ และนว�ต่กรรม รวมเร�ยกว�าเศรษฐก&จแบบสร#างสรรคื2

- ม�เทคืโนโลย�และโคืรงสร#างพื่"5นฐานท��ม�ประส&ทธ&ภาพื่ - ม�ธรรมาภ&บาลท�5งในภาคืร�ฐและภาคืเอกชัน โปร�งใส ต่รวจสอบได# - ม�ต่#นท+นทางส�งคืมท��ม�คื+ณภาพื่ส�ง เชั�น ม�ทร�พื่ยากรมน+ษย2ท��ม�คื+ณภาพื่- จ�ดการนโยบายเศรษฐก&จอย�างรอบคือบ นโยบายท��ร �ฐบาลน1ามาใชั#คื"อ1)นโยบายคื��ขนานสองทาง (Dual Track Policy) ร�ฐบาลท�กษ&ณใชั#

นโยบายกระต่+#นท�5งในระด�บรากห็ญ#า (เป�นต่�วคื�ณ) ผ�านโคืรงการประชัาน&ยมและระด�บน�กลงท+น (เป�นต่�วเร�ง) ให็#เร�งลงท+นในเมกกะโปรเจคืท2 ต่�วคื�ณต่�วเร�งต่#องผน,กก1าล�งเข#าด#วยก�น (น�กเศรษฐศาสต่ร2รางว�ลโนเบลคืนแรกของโลกชั"�อ Paul Anthony Samuelson

กล�าวว�า ต่�วคื�ณ: Multipliers ก�บต่�วเร�ง Accelerators ต่#องผน,กก1าล�งไปด#วยก�น) จ�นในป< 2008 ก�ใชั#นโยบายเศรษฐก&จแบบ Dual

12

Track ส�วนประเทศละต่&นอเมร&กาท+กประเทศล#วนม�นโยบายประชัาน&ยม

2)นโยบายก1าห็นดต่1าแห็น�ง (Positioning) สาขาต่�าง ๆ ในภาคืการผล&ต่และภาคืบร&การท��ไทยม�คืวามได#เปร�ยบในเชั&งแข�งข�น (สาขายานยนต่2 แฟ้ชั��น อาห็าร การท�องเท��ยว เคืร"�องใชั#ไฟ้ฟ้0าและชั&5นส�วนอ&เล�กทรอน&กส2) ท�5งน�5เพื่"�อสร#างคืวามเป�นเล&ศในต่ลาดโลก

3)ก1าห็นดย+ทธศาสต่ร2พื่�ฒนาข�ดคืวามสามารถืในการแข�งข�น (Competitiveness) ในภาคืเศรษฐก&จต่�าง ๆ เชั�น ผล&ต่พื่"ชัผลให็#ปราศจากสารต่กคื#าง ใชั#ป+Kยชั�วภาพื่ เม"�อส�งออกไปขายต่�างประเทศจะไม�ถื�กต่�กล�บ

นโยบ�ยต่��งประเทศไทยด'�นเศรษฐก�จแลัะก�รคำ'� (Thai Foreign Policy in Trade and Economy)

1. นโยบายเชั"�อมเศรษฐก&จไทยเข#าก�บเศรษฐก&จโลก 2. นโยบายเชั&งร+กทางเศรษฐก&จ (Active Economic Policy)

3. นโยบายเชั&งร+กทางเศรษฐก&จท��ไทยเป�นผ�#ร &เร&�ม (Proactive Economic Policy)

4. นโยบายเข#าไปเก��ยวพื่�นโดยม+�งไปข#างห็น#า (Forward Engagement Policy)

(ว�นน�5มาต่�อนโยบายท�� 2)

2.นโยบ�ยเช�งร�กท�งเศรษฐก�จ (Active Economic Policy) ม�อย��สามด#านคื"อ 2.1 เข#าร�วมใน 4 กล+�มคืวามร�วมม"อทางเศรษฐก&จ ได#แก�

2.1.1 กล+�ม GMS (Greater Mekong Sub – region)

กล+�มคืวามร�วมม"อทางเศรษฐก&จในอน+ภ�ม&ภาคืล+�มแม�น15าโขง ประกอบด#วยก�มพื่�ชัา ลาว เม�ยนมาร2 ไทย เว�ยดนาม จ�นต่อนใต่# (มณฑลย�นนานและกวางส�) เร&�มต่#นในป< 1992 ท�5ง 6 ประเทศม�คืวามร�วมม"อก�นในโคืรงการระด�บส�ง (Flagship

Program) ถื,ง 9 โคืรงการ ได#แก�1)โคืรงการพื่�ฒนาแนวพื่"5นท��เศรษฐก&จสามแนว ได#แก�

13

- North – South Economic Corridor (จ�น-

ก�มพื่�ชัา) - East – West Economic Corridor (เว�ยดนาม-

พื่ม�า) - South Economic Corridor (ไทย ก�มพื่�ชัา

เว�ยดนาม)

2) โคืรงการพื่�ฒนาระบบโทรคืมนาคืม3) โคืรงการซึ่"5อขายไฟ้ฟ้0า ประเทศไทยซึ่"5อไฟ้ฟ้0าจากลาว ต่�อไป

อาจซึ่"5อจากพื่ม�า (ถื#าพื่ม�าสร#างโรงไฟ้ฟ้0าน&วเคืล�ยร2) รวมท�5งการเชั"�อมโยงเคืร"อข�ายสายส�งไฟ้ฟ้0าระห็ว�าง 6 ประเทศ

4) โคืรงการอ1านวยคืวามสะดวกในการคื#าการลงท+นข#ามชัายแดน (One Stop Service)

5) โคืรงการส�งเสร&มการม�ส�วนร�วมของภาคืเอกชัน ม�จ+ดม+�งห็มายให็#เอกชันเข#าไปม�ส�วนร�วมในกรอบคืวามร�วมม"อทางเศรษฐก&จของ GMS ไม�ใชั�แคื�ร�ฐต่�อร�ฐ รวมท�5งพื่�ฒนาข�ดคืวามสามารถืในการแข�งข�นของภาคืเอกชันด#วย

6) โคืรงการพื่�ฒนาทร�พื่ยากรมน+ษย2 7) โคืรงการพื่�ฒนาส&�งแวดล#อม การพื่�ฒนาเศรษฐก&จต่#อง

คื1าน,งถื,งส&�งแวดล#อมจ,งจะเป�นการพื่�ฒนาท��ย� �งย"น 8) โคืรงการคืวามร�วมม"อด#านการท�องเท��ยว อ�นจะก�อให็#เก&ด

การจ#างงาน สร#างรายได#เข#าประเทศ 9) โคืรงการป0องก�นน15าท�วมและการจ�ดการทร�พื่ยากรน15า ต่อน

น�5จ�นสร#างเข"�อนก�5นแม�น15าโขงต่อนบน ท1าให็#ประเทศท��อย��ล+�มแม�น15าโขงต่อนล�างม�ป.ญห็าในห็น#าแล#ง ส�งผลกระทบต่�อคืวามห็ลากห็ลายทางชั�วภาพื่ ต่�อไปปลาบ,กซึ่,�งเป�นปลาน15าจ"ดท��ให็ญ�ท��ส+ดในโลกจะส�ญพื่�นธ+2ไป ว&ถื�ชั�ว&ต่ชัาวบ#านส&5นส+ดเม"�อห็าปลาไม�ได# โคืรงการน�5จ,งม�คืวามส1าคื�ญมากไม�เชั�นน�5นแล#วอาจเก&ดสงคืรามแย�งชั&งน15าก�น เม"�อต่�างฝEายต่�างสร#างเข"�อนก�กน15าไว#ใชั#ในประเทศของต่นไม�สนใจประเทศอ"�น

14

แม#ม�ลคื�าการคื#าระห็ว�างไทยก�บประเทศ GMS จะเพื่&�มส�งข,5นท+กป< ๆ แต่�ย�งม�อ+ปสรรคืส1าคื�ญอ�กสองประการคื"อ

- คืวามแต่กต่�างในเร"�องกฎระเบ�ยบทางการคื#า ท1าให็#การพื่�ฒนาการคื#าเด&นห็น#าได#ไม�เต่�มส�บ

- คืวามไม�พื่ร#อมของโคืรงสร#างพื่"5นฐาน ถืนนห็นทางย�งขร+ขระ เต่�มไปด#วยห็ล+มบ�อ เวลาห็น#าน15าเก&ดน15าท�วม เด&นทางไม�สะดวก แม�น15าโขงห็น#าแล#งน15าแห็#งเต่�มไปด#วยเกาะแก�ง เด&นเร"อไม�ได# การแก#ป.ญห็าเห็ล�าน�5ต่#องใชั#เง&น โดย ADB เป�นแห็ล�งเง&นก�#ส1าคื�ญส1าห็ร�บแก#ไขป.ญห็าโคืรงสร#างพื่"5นฐาน (ญ��ป+Eนถื"อห็+#นให็ญ�ใน ADB และจะได#ประโยชัน2ทางอ#อมกล�บมาเพื่ราะญ��ป+Eนมาลงท+นในภ�ม&ภาคืน�5มาก อ�กท�5งญ��ป+Eนก�บประเทศล+�มแม�น15าโขงก�ไม�เคืยเป�นศ�ต่ร�ต่�อก�น)

เด"อนส&งห็าคืม 2010 ม�การประชั+มระด�บร�ฐมนต่ร� GMS ท��กร+งฮุานอย ประเทศเว�ยดนาม ในห็�วข#อ “GMS in the Next Decade: New

Frontiers of Cooperation” (GMS ในทศวรรษห็น#า: คืวามร�วมม"อในขอบเขต่ให็ม�) ม�การก1าห็นดย+ทธศาสต่ร2จ�ดท1า Action Plan เป�นเวลาส&บป< (คื.ศ.2012-2022) ในสองเร"�องคื"อ

- การอ1านวยคืวามสะดวกและปร�บปร+งการขนส�งใน GMS ให็#ด�ข,5น

- ชั�วยเห็ล"อการพื่�ฒนาพื่"5นท��เศรษฐก&จสามแนว 2.1.2 กล+�ม IMT – GT (Indonesia – Malaysia –

Thailand Growth Triangle) เก&ดข,5นในป< 1993

คืรอบคืล+ม 4 จ�งห็ว�ดภาคืใต่# (สงขลา ยะลา ป.ต่ต่าน� นราธ&วาส) 10 จ�งห็ว�ดบนเกาะส+มาต่รา และ 8 ร�ฐในประเทศมาเลเซึ่�ย ซึ่,�งย�งเป�นพื่"5นท��ท��พื่�ฒนาน#อย สามชัาต่&จ,งร�วมม"อก�นสร#างกรอบคืวามร�วมม"อพื่�ฒนาเศรษฐก&จข,5นมา เพื่ราะม�ป.จจ�ยท��เอ"5อห็ลายประการ อาท& ต่ลาดขนาดให็ญ� ทร�พื่ยากรธรรมชัาต่&อ+ดมสมบ�รณ2 ม�ป.จจ�ยท��เอ"5อต่�อการผล&ต่ (Factor

Endowment) ท�5งท��ด&น แรงงาน ท+น ท�กษะของผ�#ประกอบการ ผ�#น1าท�5งสามประเทศต่#องการเห็�นการเต่&บโต่ทางเศรษฐก&จท��เป�นไปอย�างรวดเร�วและย��งย"น คืวามยากจนลดลง เก&ดส�นต่&ภาพื่และเสถื�ยรภาพื่ในห็ม��สมาชั&ก

15

เพื่"�อให็#บรรล+เป0าห็มายข#างต่#น IMT – GT จ,งต่�5ง Working

Group ในห็กสาขา ได#แก�-การเกษต่ร อ+ต่สาห็กรรมการเกษต่รและส&�งแวดล#อม -การคื#า-การลงท+น-การท�องเท��ยว -การพื่�ฒนาทร�พื่ยากรมน+ษย2 -การพื่�ฒนาโคืรงสร#างพื่"5นฐานและการคืมนาคืม -ผล&ต่ภ�ณฑ2ฮุาลาลและการบร&การด#านฮุาลาล

Working Group ม�คืวามก#าวห็น#าด�งน�5-จ�ดท1าเว�บไซึ่ต่2เก��ยวก�บรายละเอ�ยดด#านการเกษต่ร การคื#า เพื่"�อให็#

สมาชั&กและประเทศภายนอกคื#นห็าข#อม�ลได# -สน�บสน+นการเชั"�อมโยงการท�องเท��ยว -เชั"�อมโยงการคืมนาคืมต่&ดต่�อระห็ว�างประชัาชันในสามประเทศท�5ง

ทางบก ทางเร"อ ทางอากาศ ล�าส+ดม�การประชั+ม IMT – GT ระด�บร�ฐมนต่ร�ท��กร+งฮุานอย ในเด"อน

ต่+ลาคืม 2010 ม�จ+ดม+�งห็มายเพื่"�อพื่&จารณาทบทวนการท1างานของ Working

Group ในสาขาต่�าง ๆ 2.1.3 กล+�ม MGC (Mekong – Ganga Cooperation)

กล+�มคืวามร�วมม"อทางเศรษฐก&จแห็�งล+�มแม�น15าโขงและล+�มแม�น15าคืงคืาระห็ว�าง 6 ชัาต่&ก�มพื่�ชัา ลาว เม�ยนมาร2 ไทย เว�ยดนาม และอ&นเด�ย ก�อต่�5งในป< 2000 ม�คืวามร�วมม"อใน 5 ด#าน และต่�5ง Working Group ในแต่�ละด#านในป< 2001 ได#แก�

-การท�องเท��ยว ไทยเป�นประธาน-การศ,กษา อ&นเด�ยเป�นประธาน-ว�ฒนธรรม ก�มพื่�ชัาเป�นประธาน-การคืมนาคืมและขนส�ง ลาวเป�นประธาน -Action Plan เว�ยดนามเป�นประธาน พื่ม�าไม�ได#เป�นประธานใน Working Group เพื่ราะเป�นประเทศป:ด

16

ป< 2003 ม�การประชั+มระด�บร�ฐมนต่ร�ท��กร+งพื่นมเปญ และจ�ดท1า Road Map เพื่"�อเร�งร�ดการท1างานของ Working Group ให็#ม�ผลส1าเร�จเป�นร�ปธรรม ด#านการท�องเท��ยวถื"อว�าก#าวห็น#ามาก ไทยจ�ดท�วร2ธรรมไปอ&นเด�ยบ�อย ๆ

2.1.4 กล+�ม Emerald Triangle (กล+�มคืวามร�วมม"อสามเห็ล��ยมมรกต่) ประกอบด#วยไทย (อ+บลราชัธาน� ศร�สะเกษ)

ลาว (แขวงจ1าปาส�ก แขวงสาละว�น) ก�มพื่�ชัา (อ+ดรม�ชั�ย พื่ระว&ห็าร สต่ร,ง เต่ร�ง) เก&ดจากแนวคื&ดร&เร&�มของผ�#น1าก�มพื่�ชัาท��มองว�า สามชัาต่&คืวรร�วมม"อก�นด#านการบร&การและการท�องเท��ยว ห็ากท1าได#จะเก&ดการสร#างงาน รายได#ของประเทศเพื่&�มข,5น และเป�นท��ร� #จ�กของชัาวโลกมากข,5น ท�5งสามประเทศม�คื+ณสมบ�ต่&ท��เอ"5อต่�อการท�องเท��ยวและการบร&การคื"อ

-ม�แห็ล�งท�องเท��ยวธรรมชัาต่&มากมายห็ลายแห็�ง-ม�มรดกโลกในห็ลายพื่"5นท�� -ม�ประว�ต่&ศาสต่ร2และอารยธรรมโบราณเห็มาะส1าห็ร�บส�งเสร&มการ

ท�องเท��ยวเชั&งประว�ต่&ศาสต่ร2 ป< 2003 ร�ฐมนต่ร�สามชัาต่&ประชั+มร�วมก�นท��เม"องปากเซึ่ ประเทศลาว

แล#วลงนามในปฏ&ญญาปากเซึ่เพื่"�อจ�ดต่�5งกรอบคืวามร�วมม"อสามเห็ล��ยมมรกต่ พื่ร#อมจ�ดท1า Action Plan และจ�ดต่�5ง Working Group ท1างานในห็ลาย ๆ ด#าน อาท&

-การอ1านวยคืวามสะดวกในสถืานท��ท�องเท��ยว-การพื่�ฒนาแห็ล�งท�องเท��ยวและส&�งแวดล#อม -การอน+ร�กษ2ว�ฒนธรรมท#องถื&�น -ต่�อต่#านการคื#าว�ต่ถื+โบราณ การประชั+มคืร�5งล�าส+ดเก&ดข,5นเม"�อป< 2009 ท��จ�งห็ว�ดเส�ยมราฐ ภายใต่#

ห็�วข#อ “Emerald Triangle: Cooperation for Green

Development” และท��ประชั+มได#พื่&จารณาคืวามคื"บห็น#าของปฏ&ญญาปากเซึ่ และได#เพื่&�มคืวามร�วมม"ออ�กสองด#านนอกเห็น"อจากการท�องเท��ยวและการบร&การคื"อ

-คืวามร�วมม"อด#านการคื#าและเกษต่รกรรม

17

-การพื่�ฒนาโคืรงสร#างพื่"5นฐานให็#ท�นสม�ย พื่ร#อมร�บการท�องเท��ยวได#ต่ลอดเวลา

2.2 เข#าร�วมประชั+มห็าร"อสร#างคืวามร�วมม"อด#านเศรษฐก&จและการเม"อง 3 เวท� ได#แก�2.2.1 เวท� ASEM (Asia – Europe Meeting) สมาชั&ก

43 ประเทศ เก&ดข,5นในป< 1996 โดยการร&เร&�มของส&งคืโปร2และฝร��งเศสระห็ว�างการประชั+มส+ดยอดอาเซึ่�ยนคืร�5งท�� 1 ในป< 1996 เป�นเวท�ประชั+มแลกเปล��ยนคืวามคื&ดเห็�น (Dialogue)

มากกว�าจะเป�นเวท�เจรจาต่�อรองแลกเปล��ยนผลประโยชัน2 (Negotiation) ล�าส+ดม�การประชั+มส+ดยอดท��กร+งบร�สเซึ่ลล2 เบลเย�ยมในเด"อนต่+ลาคืม 2010 ท��ผ�านมา ม�การพื่�ดคื+ยก�นในห็ลายเร"�อง เชั�น

-การพื่�ฒนาเศรษฐก&จท��ย� �งย"น-การพื่�ฒนาส&�งแวดล#อม -คืวามปลอดภ�ยด#านอาห็าร-สาธารณส+ข 2.2.2 เวท� FEALAG (Forum of East Asia – Latin

America Cooperation) การประชั+มปร,กษาห็าร"อระห็ว�างเอเชั�ยต่ะว�นออกก�บละต่&นอเมร&กา ม� 30 ชัาต่&สมาชั&ก (รวมท�5งไทย) เก&ดข,5นในป< 1999 ม�จ+ดม+�งห็มายเพื่"�อส�งเสร&มคืวามร�วมม"อในท+ก ๆ ด#าน การท��ไทยเข#าร�วมในเวท�น�5เพื่ราะมองเห็�นคืวามส1าคื�ญว�าเป�นเวท�ท��สร#างคืวามร�วมม"อทางเศรษฐก&จระห็ว�างภ�ม&ภาคื

FEALAG ได#จ�ดต่�5ง Working Group ในสามด#านคื"อ -ด#านการเม"อง ญ��ป+Eนก�บเปร�เป�นประธานร�วมก�น-ด#านเศรษฐก&จ ส&งคืโปร2ก�บชั&ล� เป�นประธานร�วมก�น -ด#านการศ,กษาว&ทยาศาสต่ร2และเทคืโนโลย� ออสเต่รเล�ยและคือสต่า

ร&ก#าเป�นประธานร�วมก�น ไทยให็#คืวามส1าคื�ญก�บ FEALAG เป�นอย�างมาก เข#าร�วมประชั+ม

Working Group ท�5งสามด#านท+กคืร�5ง

18

2.2.3 เวท� AMED (Asia – Middle East Dialogue)

เป�นเวท�ประชั+มปร,กษาห็าร"อแลกเปล��ยนคืวามคื&ดเห็�นระห็ว�างเอเชั�ยก�บต่ะว�นออกกลาง ไทยมองว�าสองภ�ม&ภาคืน�5สามารถืเอ"5อประโยชัน2ซึ่,�งก�นและก�นในทางเศรษฐก&จได# เอเชั�ยเป�นคืร�วโลก ต่ะว�นออกกลางเป�นแห็ล�งพื่ล�งงานโลก เศรษฐก&จสามารถืเคืล"�อนไปด#วยก�นได# ไทยมองว�าต่ะว�นออกกลางย�งเป�นแห็ล�งเง&นท+นท��ส1าคื�ญของเอเชั�ยด#วย

AMED เก&ดจากคืวามร&เร&�มของนายโกJะจJกต่ง ผ�#น1าส&งคืโปร2 ได#ไปเย"อนต่ะว�นออกกลางแล#วชั�กชัวนผ�#น1าชัาต่&อาห็ร�บให็#จ�ดต่�5ง AMED ในป< 2005

ม�สมาชั&ก 39 ประเทศ 2.3 การท1า FTA ก�บนานาประเทศ เน"�องจากกระแสทว&ภาคื�น&ยม

ก1าล�งมาแรงจากคืวามอ�อนแอของ WTO การท1า FTA ก�เพื่"�อห็น�ป.ญห็าการก�ดก�นทางการคื#า การคื#าไม�เสร� ไม�เป�นธรรม ไทยท1า FTA

ก�บจ�นในป< 2003 ก�บอ&นเด�ยในป< 2004 ก�บออสเต่รเล�ยและน&วซึ่�แลนด2ป< 2005 ก�บเปร�ป< 2009 นอกจากน�5ย�งร�วมก�บสมาชั&กอาเซึ่�ยนจ�ดต่�5ง AFTA: ASEAN Free Trade Area ในป< 1992

ร�วมก�บ APEC (21 เขต่เศรษฐก&จ) จ�ดต่�5ง FTAAP (Free

Trade Area Asia and Pacific) แต่�จนบ�ดน�5ก�ย�งไม�ปรากฏเป�นร�ปธรรมเด�นชั�ด เพื่ราะสมาชั&ก APEC ม�ท�5งประเทศพื่�ฒนาแล#วและประเทศก1าล�งพื่�ฒนา

3.นโยบ�ยเช�งร�กท�งเศรษฐก�จท�#ไทยเป.นผู้&'ร�เร�#ม์ (Proactive

Economic Policy) (อาจารย2จะพื่�ดเพื่�ยงสองนโยบาย)3.1 BIMSTEC (Bay of Bengal Initiative for Multi –

Sectoral and Economic Cooperation) ประกอบด#วยบ�งคืลาเทศ อ&นเด�ย เม�ยนมาร2 ศร�ล�งกา ไทย โดยไทยเป�นผ�#ร &เร&�มจ�ดต่�5งข,5นในป< 1997 ต่�อมาเนปาลก�บภ�ฏานเข#ามาเป�นสมาชั&กในภายห็ล�ง BIMSTEC ม�จ+ดม+�งห็มายส1าคื�ญสามประการคื"อ

-ต่#องการเร�งร�ด 7 ชัาต่&สมาชั&กให็#ร�วมม"อก�นใน 6 ด#าน (แต่�ละด#านม�ประเทศสมาชั&กร�บผ&ดชัอบเป�นประธาน)

-การคื#าการลงท+น บ�งคืลาเทศเป�นประธาน

19

-การคืมนาคืมและขนส�ง ลาวเป�นประธาน-พื่ล�งงาน พื่ม�าเป�นประธาน-เทคืโนโลย� อ&นเด�ยเป�นประธาน-การท�องเท��ยว ศร�ล�งกาเป�นประธาน-การประมง ไทยเป�นประธาน

-ส�งเสร&มการท�องเท��ยวในอ�าวเบงกอล -สน�บสน+นการจ�ดต่�5ง BIMSTEC FTA (เขต่การคื#าเสร�ระห็ว�างสมาชั&ก 7

ชัาต่&) ในการประชั+ม 2005 BIMSTEC ได#เพื่&�มคืวามร�วมม"ออ�กห็ลายด#าน โดย

เฉพื่าะการต่�อต่#านการก�อการร#ายระห็ว�างประเทศ การป0องก�นภ�ยพื่&บ�ต่&ทางธรรมชัาต่&

-ร�วมม"อก�นก1าจ�ดคืวามยากจนให็#ห็มดไป ล�าส+ดม�การประชั+มในเด"อนเมษายนป< 2010 ท��อ&นเด�ย ม�สองจ+ดม+�งห็มาย

คื"อ-สร#างคืวามร�วมม"อระห็ว�าง 7 ชัาต่&สมาชั&กให็#เข#มแข�งในด#านการคื#า การ

ลงท+น การบร&การ การท�องเท��ยว -สน�บสน+นโคืรงการสร#างถืนนไต่รภาคื�เชั"�อมระห็ว�างไทย พื่ม�า อ&นเด�ย – –

จ�ดต่�5งสภาห็อการคื#าไทย-อ&นเด�ยโดยเร�วท��ส+ด สน�บสน+นการท�องเท��ยวเชั&งศาสนาพื่+ทธระห็ว�างไทยก�บอ&นเด�ย จ�ดต่�5งส1าน�กงานเลขาธ&การ BIMSTEC ให็#เป�นห็ล�กแห็ล�งถืาวร

-สน�บสน+นให็# BIMSTEC ร�วมม"อก�บญ��ป+Eนในฐานะท��ญ��ป+Eนเป�นห็+#นส�วนเพื่"�อการพื่�ฒนาต่ลอดไป

3.2 ACMECS: Ayeyawady – Chao Phraya – Mekong Economic Cooperation Strategy ร&เร&�มโดย พื่.ต่.ท.ท�กษ&ณ ชั&นว�ต่ร ห็ย&บยกข,5นมาห็าร"อก�บผ�#น1าก�มพื่�ชัา ลาว พื่ม�า ในชั�วงการประชั+มอาเซึ่�ยนพื่&เศษว�าด#วยโรคืซึ่าร2สในเด"อนเมษายน 2003 เด"อนพื่ฤศจ&กายนป<เด�ยวก�น ผ�#น1าท�5ง 4 ชัาต่&มาประชั+มร�วมก�นท��เม"องพื่+กาม ม�การลงนามในปฏ&ญญาพื่+กาม ระบ+การจ�ดต่�5ง ACMECS จ�ดท1า Action

Plan ใน 5 ด#าน (ต่�อมาม�เว�ยดนามมาร�วมด#วย)

-การคื#าและการลงท+น ไทยเป�นผ�#ประสานงาน

20

-การคืมนาคืมและขนส�ง ลาวเป�นผ�#ประสานงาน-การเกษต่รและอ+ต่สาห็กรรม พื่ม�าเป�นผ�#ประสานงาน-การท�องเท��ยว ก�มพื่�ชัาเป�นผ�#ประสานงาน-การพื่�ฒนาทร�พื่ยากรมน+ษย2 เว�ยดนามเป�นผ�#ประสานงาน ต่อนน�5 ACMECS ม�คืวามก#าวห็น#าในเร"�อง-การอ1านวยคืวามสะดวกด#านการคื#าข#ามพื่รมแดนแบบ One Stop

Service ณ จ+ดผ�านแดน 4 จ+ดคื"อปาด�งเบซึ่าร2 มาเลเซึ่�ย แม�สาย ท�าข�5เห็ล�ก – –

ม+กดาห็าร สะห็ว�นเขต่ อร�ญประเทศ ปอยเปต่ – –

-การท1า Contract Farming เชั�น ไทยท1าก�บพื่ม�า-ท1าการคื#าแบบห็�กบ�ญชั�ต่�อก�น -จ�ดต่�5งสภาท��ปร,กษาธ+รก&จ ACMECS

-ปร�บปร+งการคืมนาคืมขนส�ง สร#างสะพื่านข#ามแม�น15าโขง สะพื่านม&ต่รภาพื่ไทย ลาวอ�กห็ลายแห็�ง–

ล�าส+ดม�การประชั+มส+ดยอด ACMECS ท��กร+งพื่นมเปญ ในเด"อนพื่ฤศจ&กายน 2010 ท��ผ�านมา ม�การด1าเน&นการในสามเร"�องคื"อ

-ท��ประชั+มทบทวนคืวามก#าวห็น#าของ ACMECS ก1าห็นดท&ศทางคืวามร�วมม"อต่�อไปในอนาคืต่

-ลงนามปฏ&ญญาพื่นมเปญ สน�บสน+นให็# ACMECS ม�คืวามร�วมม"อก�บญ��ป+Eนในฐานะห็+#นส�วนการพื่�ฒนา

การจ�ดท1า Action Plan (คื.ศ.2010 – 2020) ต่ามปฏ&ญญาพื่+กาม คืรอบคืล+ม 7 ด#านได#แก�

-การเกษต่ร-การคืมนาคืม -การพื่�ฒนาทร�พื่ยากรมน+ษย2 -การท�องเท��ยว -อ+ต่สาห็กรรมและพื่ล�งงาน-สาธารณส+ข-ส&�งแวดล#อม นอกจากน�5ไทยย�ง

21

-ร&เร&�มแสวงห็าต่ลาดการคื#าให็ม� ๆ โดยใชั#กระทรวงพื่าณ&ชัย2เป�นเคืร"�องม"อ ม�การจ�ดต่�5งห็น�วยงานปฏ&บ�ต่&การพื่&เศษ (Special Task Force: STF) ออกไปส1ารวจต่ลาดการคื#าในต่�างประเทศ ด�ว�าท��ใดบ#างท��ส&นคื#าไทยสามารถืไปวางต่ลาดได#

-กระทรวงพื่าณ&ชัย2แต่�งต่�5งท��ปร,กษาการคื#าก&ต่ต่&มศ�กด&M (Honary Trade

Advisor) เพื่"�อท1าห็น#าท��เจาะต่ลาดส&นคื#าในต่�างประเทศ -ต่�5ง Commercial Hubs เชั�น ในจาไมก#า เพื่"�อกระจายส&นคื#าไทยไปส��

ประเทศแถืบคืาร&บเบ�5ยน 4. นโยบ�ยเข้'�ไปเก�#ยวิพั นโดยม์��งไปข้'�งหน'� (Forward

Engagement Policy)ไทยน1านโยบายน�5มาใชั#อย�างเป�นทางการในป< 2003 เม"�อ พื่.ต่.ท.ท�กษ&ณ

ชั&นว�ต่ร นายกร�ฐมนต่ร�ไปบรรยายพื่&เศษท��สถืาบ�นการต่�างประเทศ กระทรวงการต่�างประเทศ ในว�นท�� 12 ม�นาคืม ในห็�วข#อ Forward Engagement: New

Era of Thailand’s Foreign Policy เป�นนโยบายท��ประเทศไทยเข#าไปม+�งเก��ยวพื่�นก�บกล+�มเศรษฐก&จห็ลายกล+�ม แต่�กล+�มท��ม�คืวามส1าคื�ญในป.จจ+บ�นคื"อ กล+�ม CAIRNS ก�บกล+�ม G20

4.1 กล+�ม CAIRNS เป�นกล+�มประเทศผ�#ส�งออกส&นคื#าเกษต่ร (ต่�5งชั"�อกล+�มต่ามชั"�อเม"องท��จ�ดต่�5งกล+�มน�5ข,5นมา อย��ในออสเต่รเล�ย) ก�อต่�5งในป< 1986 ก�อนการประชั+ม GATT รอบอ+ร+กว�ยเล�กน#อยม� 17 ชัาต่&สมาชั&ก (ไทยอย��ในกล+�มน�5ด#วย) รวมต่�วก�นเพื่"�อเจรจาก�บประเทศพื่�ฒนาแล#วให็#เป:ดต่ลาดส&นคื#าเกษต่รแก�ประเทศก1าล�งพื่�ฒนา และลดการอ+ดห็น+นส&นคื#าเกษต่รในประเทศต่น ประเทศห็�วห็อกของกล+�ม CAIRNS คื"อออสเต่รเล�ย น&วซึ่�แลนด2 แต่�พื่อประชั+ม WTO ท�5งสองประเทศกล�บไม�คื�อยม�ท�าท��จะต่�อส�#ในสองประเด�นน�5 สร#างคืวามไม�พื่,งพื่อใจให็#ก�บประเทศก1าล�งพื่�ฒนาส�วนให็ญ� ท1าให็#เก&ดกล+�ม G-20 ต่ามมา

4.2 กล+�ม G-20 เป�นการรวมต่�วของประเทศก1าล�งพื่�ฒนา 20 ประเทศ (รวมท�5งไทย) ก�อนม�การประชั+ม WTO ท��เม"องแคืนคื�นในป< 2003 รวมกล+�มก�นเพื่"�อเป�นพื่ล�งท��สามในการเจรจาต่�อรองเร"�อง Market Access and

Subsidy โดยไม�ห็ว�งพื่,�งใบบ+ญกล+�ม CAIRNS อ�กต่�อไป เห็ต่+ผลในการก�อต่�5งกล+�ม G-20 เป�นก1าล�งโดยม+�งไปข#างห็น#าเพื่"�อให็#ได#มา

ซึ่,�งข#อต่กลงเก��ยวก�บ Market Access and Subsidy เน"�องจาก

22

-ไม�พื่อใจกล+�ม CAIRNS

-ไม�พื่อใจร�ปแบบข#อเสนอของประเทศพื่�ฒนาแล#วในการประชั+ม WTO

แกนน1าของ G-20 ท��ม�บทบาทแข�งข�นในการเจรจาต่�อรองก�บประเทศพื่�ฒนาแล#วคื"อบราซึ่&ล อ&นเด�ย แอฟ้ร&กาใต่#

-เร�ยกร#องให็#ประเทศพื่�ฒนาแล#วน1า Special and Differential

Treatment (การปฏ&บ�ต่&ต่�อประเทศก1าล�งพื่�ฒนาท��แต่กต่�างก�นเป�นพื่&เศษ) มาใชั#

ล�าส+ดม�การประชั+ม G – 20 ท��กร+งโซึ่ล เกาห็ล�ใต่# ท��ประชั+มเห็�นพื่#องต่#องก�นในสามเร"�อง

-เห็�นคืวรให็#สมาชั&กจ�ดท1าแนวปฏ&บ�ต่&แก#ไขการคื#าท��ไม�สมด+ลก�นระห็ว�างสมาชั&ก WTO

-การแก#ไขป.ญห็าสงคืรามทางการเง&นในชั�วงปลายป<ท��แล#ว จ+ดม+�งห็มายของ G-20

-ต่#องการให็#ประเทศพื่�ฒนาแล#วเป:ดต่ลาดส&นคื#าเกษต่ร -ลดห็ร"อยกเล&กการอ+ดห็น+นต่�อภาคืการเกษต่รท�5งในแง�การผล&ต่ภายในประเทศและการส�งออก เพื่"�อให็#ต่#นท+นการผล&ต่ส�ส�ก�บประเทศก1าล�งพื่�ฒนา

นโยบ�ยด'�นก�รทห�รแลัะคำวิ�ม์ม์ #นคำง1.นโยบ�ยก�รท&ต่ท�งทห�รในเช�งป2องก นเป�นห็น,�งในนโยบายเบญจว&ถื�ของกระทรวงกลาโห็มและกองท�พื่ไทย อ�ก 4

นโยบายคื"อ- นโยบายจ�ดระเบ�ยบชัายแดน - นโยบายปร�บปร+งโคืรงสร#างกองท�พื่ ให็#เล�กลงแต่�ม�สมรรถืนะ (จ&Nวแต่�

แจOว)

- นโยบายการปฏ&บ�ต่&การท��ไม�ใชั�ทางทห็าร เชั�น ส�งทห็ารไปชั�วยอ&ร�กด#านมน+ษยธรรม คืวามชั�วยเห็ล"อด#านการแพื่ทย2 ชั�วยพื่�ฒนาท#องถื&�น ชั�วยประชัาชันเม"�อประสบภ�ยพื่&บ�ต่&ทางธรรมชัาต่&

- นโยบายการเต่ร�ยมพื่ร#อมทางทห็าร นโยบายการท�ต่ทางทห็ารเชั&งป0องก�น ห็มายถื,ง นโยบายท��ใชั#ว&ถื�ทาง

ทางการท�ต่การเจรจาป0องก�นไม�ให็#เก&ดคืวามข�ดแย#งล+กลามไปจนกลายเป�นการส�#รบ

23

2.นโยบ�ยสุ�งเสุร�ม์แลัะสุน บสุน�นก�รร กษ�สุ นต่�ภ�พัแลัะคำวิ�ม์ม์ #นคำงระหวิ��งประเทศ ในระด�บสากล เชั�น ส�งกองก1าล�งร�กษาส�นต่&ภาพื่เข#าไปในต่&มอร2ต่ะว�นออก ในระด�บภ�ม&ภาคื เชั�น ไทยเป�นภาคื�สนธ&ส�ญญาม&ต่รภาพื่และคืวามร�วมม"อของอาเซึ่�ยน (Treaty of Friendship and Cooperation) สนธ&ส�ญญาฉบ�บน�5ห็#ามการร+กราน ห็#ามใชั#ก1าล�งต่�อก�น เพื่ราะจะท1าลายม&ต่รภาพื่และคืวามร�วมม"อระห็ว�างประเทศในกล+�มอาเซึ่�ยน

ป<ท��แล#วไทยลงนามในกฎบ�ต่รอาเซึ่�ยนซึ่,�งห็#ามกระท1าด�งต่�อไปน�5 อ�นถื"อเป�นการท1าลายส�นต่&ภาพื่และคืวามม��นคืงระห็ว�างประเทศสมาชั&กอาเซึ่�ยน ได#แก�

- ห็#ามร+กรานต่�อก�น (Non Aggression)

- ห็#ามการแทรกแซึ่งก&จการภายใน (Non Intervention Domestic Affair)

- ห็#ามการใชั#อาว+ธท1าลายล#างส�ง (Non Weapon of Mass Destruction Use)

ออสเต่รเล�ยเป�นประเทศคื��เจรจา (Dialogue Partner) ก�บอาเซึ่�ยน ท�แรกไม�กล#าลงนามในภาคื�สนธ&ส�ญญาม&ต่รภาพื่และคืวามร�วมม"อของอาเซึ่�ยนแต่�ภายห็ล�งก�ยอมลงนาม ในขณะท��สห็ร�ฐอเมร&กาย�งไม�กล#าลงนาม เพื่ราะย+ทธศาสต่ร2การโจมต่�ก�อนโดยไม�ต่#องบอกกล�าวล�วงห็น#า (Preemptive

Strike Strategy) ต่�อประเทศท��เป�นภ�ยคื+กคืามต่�อสห็ร�ฐฯ เชั�น ประเทศท��ให็#ท��พื่�กพื่&งแก�ผ�#ก�อการร#าย ห็ากสห็ร�ฐฯ ยอมลงนามแล#วประเทศใดประเทศห็น,�งในอาเซึ่�ยนให็#ท��พื่�กพื่&งแก�ผ�#ก�อการร#ายสห็ร�ฐฯ จะไม�สามารถืโจมต่�ได# และย+ทธศาสต่ร2การต่�อต่#านการแพื่ร�ขยายอาว+ธท1าลายล#างส�งในเชั&งร+กของสห็ร�ฐฯ อย�างท��ท1าก�บอ&ร�ก

3.นโยบ�ยสุ�งเสุร�ม์ม์�ต่รก�รสุร'�งคำวิ�ม์ม์ #นคำงแลัะคำวิ�ม์ไวิ'วิ�งใจเห็�นได#จากการท��ประเทศไทยเข#าไปเป�นห็+#นส�วน (Cooperative

Partner) ก�บ OSCE (Organization for Security and

Cooperation in Europe) เพื่�ยงประเทศเด�ยวในอาเซึ่�ยนในป< 2000 (ม�สมาชั&ก 27 ประเทศ) เพื่"�อเข#าไปเร�ยนร� #ห็าประสบการณ2เก��ยวก�บมาต่รการสร#างคืวามม��นคืงและคืวาม ไว#วางใจระห็ว�างประเทศ (Confidence and

Security Building Measure) ท�� OSCE ม�คืวามชั1านาญมาก เชั�น การย&งข�ปนาว+ธต่#องแจ#งให็#สมาชั&กทราบล�วงห็น#า

24

4.นโยบ�ยต่�อต่'�นก�รก�อก�รร'�ยระหวิ��งประเทศห็ล�งจากสห็ร�ฐฯ ถื�กก�อว&นาศกรรมในว�นท�� 11 ก�นยายน คื.ศ.2001 การ

ต่�อต่#านการก�อการร#ายก�เข#มข#นข,5น และไทยก�ม�นโยบายน�5ชั�ดเจน เชั�น- การเข#าร�วมในอาเซึ่�ยน APEC, BIMSTEC ล#วนม�ข#อต่กลงร�วมก�นเร"�อง

การต่�อต่#านการก�อการร#ายระห็ว�างประเทศท�5งส&5น - ไทยย�งเข#าเป�นภาคื�ของอน+ส�ญญาว�าด#วยการกระท1าปราบปรามการ

ก�อการร#ายด#วยน&วเคืล�ยร2 - ว�นท�� 19 ก�นยายน ป< 2006 ไทยสน�บสน+นมต่&ของท��ประชั+มสม�ชัชัาให็ญ�

สห็ประชัาชัาต่&เร"�องย+ทธศาสต่ร2ต่�อต่#านการก�อการร#ายระด�บโลก (Global Counter Terrorism Strategy)

- ไทยลงนามเป�นห็+#นส�วนทางย+ทธศาสต่ร2ในการต่�อต่#านการก�อการร#ายก�บสห็ร�ฐฯ เชั�นเด�ยวก�บท��ร �สเซึ่�ยลงนาม เพื่�ยงแต่�เราไม�ยอมให็#ต่�5งศ�นย2ต่�อต่#านการก�อการร#ายในประเทศไทย

5.นโยบ�ยสุน บสุน�นก�รคำวิบคำ�ม์อ�วิ�ธน�วิเคำลั�ยร�แม#ประเทศไทยจะไม�ม�อาว+ธน&วเคืล�ยร2ส�กล�ก ไม�ม�คืวามพื่ยายามจะคืรอบ

คืรองอาว+ธน&วเคืล�ยร2 แต่�ไทยสน�บสน+นการคืวบคื+มอาว+ธน&วเคืล�ยร2โดยเข#าไปเป�นภาคื�สนธ&ส�ญญาห็#ามการแพื่ร�ขยายน&วเคืล�ยร2สองฉบ�บ ได#แก�

- NPT 1968 (Non – proliferation Treaty) - Treaty of Bangkok 1995 จ�ดต่�5งเขต่ปลอดอาว+ธน&วเคืล�ยร2

(Nuclear Weapon Free Zone: NWFZ) ในภ�ม&ภาคืเอเชั�ยต่ะว�นออกเฉ�ยงใต่#คืรอบคืล+ม 10 ชัาต่&สมาชั&กอาเซึ่�ยน

นอกจากน�5ไทยย�งเป�นภาคื� - PTBT 1963 (Partial Test Ban Treaty) ห็#ามการทดลองอาว+ธ

น&วเคืล�ยร2บางส�วน (ใต่#น15า ในบรรยากาศโลก อวกาศนอกโลก) แต่�ไม�ได#ห็#ามการทดลองใต่#ด&น

- CTBT 1996 (Comprehensive Test Ban Treaty) ห็#ามการทดลองอาว+ธน&วเคืล�ยร2อย�างกว#างขวางท�5งห็มด แต่�ย�งไม�ม�ผลใชั#บ�งคื�บเพื่ราะ 9

ประเทศย�งไม�ให็#ส�ต่ยาบ�น (6 ประเทศเป�นประเทศท��ม�น&วเคืล�ยร2แล#ว ได#แก� สห็ร�ฐฯ อ&สราเอล เกาห็ล�เห็น"อ ปาก�สถืาน อ&นเด�ย จ�น อ�กสามประเทศเป�นประเทศท��ย�งไม�ม�น&วเคืล�ยร2แต่�ม�ศ�กยภาพื่ท��จะม�ได#ในอนาคืต่ ได#แก� อ&นโดน�เซึ่�ย

25

อ&ห็ร�าน อ�ย&ปต่2 โดยสห็ร�ฐฯ ประกาศว�าจะลงนามเป�นประเทศส+ดท#าย) ห็ากสนธ&ส�ญญาฉบ�บน�5ใชั#บ�งคื�บจร&งจะม�ประโยชัน2มห็าศาล Quiz: จงยกต่�วอย�างนโยบายต่�างประเทศไทยทางด#านเศรษฐก&จในเชั&งร+ก (Active Economic Policy) มาให็#เห็�นห็น,�งนโยบาย พื่ร#อมก�บคื1าอธ&บายสาระส1าคื�ญของนโยบายด�งกล�าวให็#เข#าใจโดยย�อ

26