დრო და მისი გაზომვა

მარინა შავლაძე

:მიზანი :ვისწავლოთ და გავიხსენოთ

• 1. რატომ არ ჩერდება?დრო

• 2. როგორ გებულობდა ?დროს უძველესი ხალხი

• 3. როგორ ვითარდებოდა .დროის საზომი ხელსაწყო

• 4. როგორ ვგებულობთ ?დროს ეხლა

• 5. , რა მოხდებოდა რომ ? საათი არ ყოფილიყო

წელიწადი და მისი ოთხი დრო

ჩვენს წინაპრებს, ძველად, დედამიწა ბრტყელი ეგონათ.

ეგონათ, რომ დედამიწას დასასრული

ჰქონდა და მის იქით

უფსკრული იყო.

მზე დღისით ანათებდა და ათბობდა ქვეყანას, ღამით მიწისქვეშეთში მიდიოდა.

მიჰქრის სადღაც ამ უსაზღვრო სივრცეში, მაგრამ მზე შორს არ უშვებს, იზიდავს თავისკენ, სწორედ ამიტომ დედამიწა და მასთან ერთად სხვა პლანეტებიც მზის გარშემო ტრიალებს.

განვითარდა მეცნიერება და ყველამ გაიგო, რომ დედამიწა ბურთივით მრგვალია, იგი არაფერს არ ეყრდნობა,

დედამიწამ მზეს ერთხელ ირგვლივ რომ შემოუაროს, გარკვეული დროა საჭირო.

სწორედ ამ დროს ჰქვია წელიწადი.

დედამიწის მზის გარშემო ტრიალის დროს მზე დედამიწის ერთ მხარეს პირდაპირ უყურებს,

მეორეს ალმაცერად.

იმ მხარეზე, რომელსაც მზე პირდაპირ უყურებს –

ცხელა, ხოლო იმ მხარეზე, რომელსაც მზე ალმაცერად

უყურებს – ცივა.

მაშასადამე, წელიწადი და მისი დროები მზისა და

დედამიწის პირმშოა.

ყოჩაღ!!!

ნუ ჩქარობ,დ ა ფ ი ქ რ დ

ი!!!

– ,სითბო სინათლის მშობელი ,კაშკაშა ცხოველმყოფელი

ცაში თუ დედამიწაზე . იმას შეჰხარის ყოველი

რა არის?

ყ ო ჩ ა ღ !!!

დედამიწა

მზე

წელიწადი დრო

ი ფ ი ქ რ ე !!!

არც ფრთები აქვს, არც ფეხები,

მას ვერც ხელით შეეხები,მიფრენს, მიქრის, არ

ჩერდება, არც კვდება და არც

ბერდება.

მთვარე დედამიწის

თანამგზავრია და მის გარშემო ტრიალებს,

როგორც დედამიწა

ტრიალებს მზის გარშემო.

დედამიწა მზის გარშემო ბრუნავს,

განუწყვეტლივ მოგზაურობაშია. ამ მოგზაურობაში იგი მარტო

არ არის, მას მთვარე დაჰყვება თან.

მთვარე ერთხელ რომ შემობრუნდესდედამიწის გარშემო, გარკვეული დროა საჭირო. სწორედ ამ დროს თვე ეწოდება.

სანამ დედამიწა მზეს ერთხელ შემოუვლის გარშემო, მთვარედედამიწას თორმეტჯერ შემოუვლის, სწორედ ამიტომაა წელიწადში თორმეტი თვე.

ნოემბერი

თებერვალიმარტი

აპრილი

მაისიივნის

იივლისი

აგვისტო

სექტემბერი

ოქტომბერი

იანვარიდეკემბერ

ი

უძველესი ადამიანები ფიქრობდნენ რომ

მთვარეა მთავარი. მზე დღისით

ანათებს, როცა ყველაფერი ისედაც

კარგად ჩანს, მთვარე კი ღამით ანათებს,

სიბნელეში.

სინამდვილეში მთვარე თვითონ არ ანათებს.

იგი მზის სხივებს აირეკლავს და ისე

ანათებს.

თუ დავაკვირდებით, მთვარე ხან სავსეა, გაბადრული. ხან კი-ახალია, ნამგალივით

ლამაზი.

სავსე მთვარე ,,ნამგალა “ მთვარე

იგი თვეში ოთხჯერ იცვლის სახეს. მთვარემ რომ სახე შეიცვალოს,

გარკვეული დროა საჭირო. სწორედ ამ დროს ეწოდება

კვირა.

დღე და ღამე

უძველეს ადამიანებს ეგონათ , რომ დედამიწა უძრვი იყო. მათი აზრით, იმიტომ თენდებოდა და ღამდებოდა, რომ მზე

ამოდიდა და ჩადიოდა.

ახლა ვიცით რომ დედამიწა მრგვალია და ბრუნავს

თავისი ღერძის გარშემო. ამ ბრუნვის შედეგად

დედამიწის ხან ერთი მხრეა მიშვერილი მზისკენ, ხან

მეორე.

განათებულ მხარეზე დღეა, მეორეზე კი-ღამე. ღერძის

გარშემო დედამიწის ერთხელ შემობრუნებას

გარკვეული დრო სჭირდება. სწორედ ამ

დროს დღე-ღამე ეწოდება.

ძველმა ბაბილონელებმა დღე- ღამე 24 ნაწილად დაყვეს. ე. ი.

დღე დაიყო 12 ნაწილად და ღამეც ასევე, დაიყო 12

ნაწილად. თითოეულ ნაწილს საათი ეწოდება.

საათი თავის მხრივ იყოფა 60 ნაწილად და თითოეულ ნაწილს

წუთი ჰქვია. წუთიც 60 ნაწილად იყოფა და თითოეულ

ნაწილს წამი ეწოდება.

საათი, წუთი და წამი დროის საზომი ერთეულებია.

1 საათი = 60 წუთი1 წუთი = 60 წამი

ძალიან დიდი ხნით ადრე, ვიდრე საათს მოიგონებდნენ, უძველესი ადამიანები ცას შეხედავდნენ და ისე მიხვდებოდნენ, თუ რა დრო

იქნებოდა.

იმ უძველესი დროიდან მოდის ქართული სიტყვები:

შებინდებისას,შუაღამისას,საღამოს,

შუაღამის შემდეგ, და ა. შ.

როცა მზე ანათებს, დროის განსაზღვრა ძალიან

მოხერხებულია მზის საათის მიხედვით. მზის საათი რომ

დავამზადოთ, ამისათვის საჭიროა ავარჩიოთ ისეთი ადგილი, სადაც

მთელი დღე მზეა.

მიწაში ვერტიკალურად ჩავასოთ ჯოხი. თვალი ვადევნოთ მის

ჩრდილს. ამის შემდეგ პატარა ჯოხებით აღვნიშნოთ ჩრდილის

მდებარეობა დილიდან საღამომდე ყოველ საათში. მზის საათი მზად

იქნება.

მზის საათი კარგია და ზუსტი, მაგრამ აქვს დიდი უარყოფითი

თვისება. რა?

იგი დროს გვიჩვენებს მხოლოდ

მზიან დღეებში.

უძველეს დროში ხალხი დღისით მზის საათს იყენებდა. ხოლო ღამით წყლის საათს. წყლის საათის დამზადება ძალზე

ადვილია.

1. ავიღოთ ქილა, ძირში გავუკეთოთ პატარა ნახვრეტი და ჩავასხათ წყალი. წყლი დაიწყებს ნელ-ნელა გამოდენას.

2. წყლიანი ქილა დავამაგროთ სამფეხზე და ქვეშ შევუდგათ მინის რომელიმე ჭურჭელი.

3. თვალი ვადევნოთ წყლის გამოდენას და ყოველ საათში მინის ჭურჭელზე გავაკეთოთ დანაყოფი გამონადენი წყლის დონის მიხედვით.

ქვიშის საათი წყლის საათის ანალოგიურია, მხოლოდ აქ ზედა ჭურჭელში წყლის ნაცვლად ქვიშაა ჩაყრილი.

ახლა ქვიშის საათს ქარხანაში ამზადებენ და დღესაც გამოიყენება სხვადსხვა ლაბორატორიებში და სამედიცინო დაწესებულებებში.

ზუსტად შეასრულეთ ჩემი მითითება!1.დაწერეთ თქვენ მიერ არჩეული თვის

ნომერი. ( მაგ. თუ აირჩევთ იანვარს,რადგან იანვარი არის წელიწადის პირველითვე ჩაწერთ 1-ს.)2. მიღებული რიცხვი გაამრავლე 2-ზე.3.მიუმატე 6.4.შდეგი გაამრავლე 5-ზე.5.მიუმატე ის რიცხვი, მერამდენე კვირაც

აირჩიე.(თვეში 4 კვირაა, ვთქვათ აირჩიე მე-2

კვირა,მიუმატებ ორს.)6. გაამრავლე 10-ზე.7.მიუმატე დღის რიცხვი. (მაგ: კვირა-მე-7

დღეა)

თუ დამისახელებთ, რა რიცხვიმიიღეთ, მე გამოვიცნობ, ვინრომელი თვე, თვის რომელი

კვირადა კვირის რომელი დღე

აირჩიეთ.