การอบรมเชงปฏบตการ

การศกษาเพอความเปนพลเมอง:

ตอยอดองคความรสการปฏบต

มหาวทยาลยธรรมศาสตร ศนยพทยา

วนท ๑๔ สงหาคม ๒๕๕๗

โดย ปรญญา เทวานฤมตรกล

รองอธการบดฝายการนกศกษาและการเรยนร มหาวทยาลยธรรมศาสตร

คณสมบตของความเปน “พลเมอง” ในระบอบ

ประชาธปไตยตามยทธศาสตรของกระทรวงศกษาธการ

รบผดชอบตนเอง

และพงตนเองได

เคารพหลก

ความเสมอภาค

รบผดชอบตอสงคม

และสวนรวม

เคารพกตกา

หรอกฎหมาย

เคารพสทธ

ผอน

เปนสมาชกคนหนงของสงคมทรบผดชอบ

ตนเอง และพงตนเองได ไมอยใตการ

ครอบงาหรอระบบอปถมภของใคร

ไมใชสทธเสรภาพของ

ตน ไปละเมดสทธ

เสรภาพของบคคลอน

เคารพกตกา เคารพกฎหมาย ไมใช

กาลงแกปญหา ยอมรบผลของการ

ละเมดกตกา และทาหนาทตาม

กฎหมาย เชน เสยภาษ

ตระหนกวาตนเปนสมาชกคนหนงของสงคม

และมสวนรวมในการแกปญหา โดยไมกอ

ปญหาและลงมอแกดวยตวเอง

เหนคนเทาเทยมกน

โดยมองคนเปนแนว

ระนาบ ไมใชแนวดง

เคารพความ

แตกตาง

ยอมรบความแตกตาง

และเคารพผอนท

แตกตางจากตนเอง

พลเมอง

การศกษาแบบทเปนมามปญหาอยางไร?

ทาไมตอง Active Learning?

การศกษาของประเทศไทยไมประสบความสาเรจเพราะ

เปน Input-based Education

Input-based Education Outcome-based Education

Lecture-based Learning

Teacher-Centered การศกษาแนวดง

ผสอนเปนผบรรยาย (Lecturer)

Student-Centered การศกษาแนวระนาบ

ผสอนเปนวทยากรกระบวนการ ( Facilitator)

มง Input : ความร ตารา อาจารย การ

บรรยาย ชวโมงเรยน การสอบ

Activity-based Learning

มง Outcome หรอผลลพธ และออกแบบ

กระบวนการเรยนรเพอไปสผลลพธ

active learning!passive learning!

การ “เรยนร” มไดเกดจาก “คาตอบ” แตเกดจาก “คาถาม”

หนาทอาจารยคอสราง “เงอนไข” ททาใหเกดการเรยนร

“Most teachers waste their time by asking questions that are intended to discover what a student does not know, whereas the true art of questioning is to discover what the student does know or is capable of knowing.” - Albert Einstein

“I never teach my students. I only build conditions to let them learn by themselves.” -Albert Einstein

ลง “ววฒนาการ” มาเปนคนไดอยางไร : สมองโตกอนจง

เดนสองขา หรอเดนสองขากอนสมองจงโต?

ทาไมลงทเปนตนกาเนดมนษยอยดๆ จงลกขนมาเดนสอง

ขา และทาใหเกดววฒนาการเปนมนษยในทกวนน?

เทคนคพนฐานของวธการสอนแบบ Teach Less – Learn

More หรอ Active Learning : การตงคาถามเพอให “คด”

Input-based Education Outcome-based Education

Lecture-based Learning

Teacher-Centered การศกษาแนวดง

อาจารยเปนผสอน (Lecturer)

Student-Centered การศกษาแนวระนาบ

อาจารยเปนวทยากรกระบวนการ ( Facilitator)

มง Input : ความร ตารา อาจารย การ

บรรยาย ชวโมงเรยน การสอบ

Activity-based Learning

มง Outcome หรอผลลพธ และออกแบบ

กระบวนการเรยนรเพอไปสผลลพธ

active learning!passive learning!

เทคนคการตงคาถาม Active Learning

เพอนาไปสการ “เรยนร”

เทคนคการตงคาถามแบบท ๑ : คาถามปลายเปด – ยก

ปญหาหรอขาวทเกดและถามวา มความคดเหนอยางไร?

ทาไมตอง “ประชาธปไตย”?บทเรยนจากอบตเหตเครองบน KLM ชนกบ PAN AM

ป ๒๕๒๐ เครองบนโบอง ๗๔๗ ของสายการบน KLM ชนกบ PAN AM ทสนามบน

Tenerife หมเกาะ Canary ประเทศสเปน เพราะกปตน Veldhuyzen van Zanten ของ KLM

นาเครองขนโดยยงไมไดรบสญญาณอนมต ทาใหมผเสยชวต ๕๘๓ คน

เทคนคการตงคาถามแบบท ๒ : ตงคาถามวา เหนดวย

หรอไมเหนดวย จากนนใหแตละขางแสดงความคดเหน

ทาไมประเทศท “ประชาธปไตย” ด จงมคอรรปชนนอย?

สองเรองนเกยวของกนอยางไร?

เทคนคการตงคาถามแบบท ๓ : ตงคาถามโดยมตวเลอกท

จะทาไปสคาตอบทผเรยนคดไดเอง

ตวอยางท ๑

ทานคดวา ความร กบ ความคด อะไรสาคญกวากน?

ตวอยางท ๒

ทานคดวา สงทเราร กบ สงทเราไมร อะไรมมากกวากน?

ตวอยางท ๓

แลวทานมนใจไหมวาสงททาน ร มน ถกตอง?

สงทเรา “ร” แลว เราแนใจไดอยางไรวามน ถกตอง ?

ตวอยาง: อะไรคอ “ตะวนออก” อะไรคอ “ตะวนตก”?

เพราะพระอาทตยขน

ทางทศตะวนออก และ

ตกทางทศตะวนตก?

แผนทอนนผดหรอไม?

ตอนนอะไรคอตะวนออก

อะไรคอตะวนตก?

“ตะวนออก” และ “ตะวนตก”

คอความร ทเปนความจรงแท

หรอเปนแคสมมต?

สงทเรา “ร” แลว เราแนใจไดอยางไรวามน ถกตอง ?

ตวอยาง: อะไรคอ “เหนอ” อะไรคอ “ใต” ?แลวทาไมทศ “เหนอ” จงเปน

“เหนอ” และทศ “ใต” จงเปน

“ใต”? จนอย “เหนอ” หวเรา

และมาเลเซยอยใตเรา?

แผนทอนนผดหรอไม?

จกรวาลไมมเหนอหรอ

ใต ดงนน “เหนอ” หรอ

“ใต” กเปนแค “สมมต”

ความสามารถใน “การเรยนร” คอ

ตองรวาทรมาแลวอาจจะผด หรอ

ไมไดถกตลอดไป เพอจะไดเรยนร

ตง คาถาม แลว จะหา คาตอบ อยางไร ?

ตวอยาง: ขนนกกบกอนหนอะไรตกถงพนกอน?เพราะวตถทหนกกวายอมตก

ถงพนกอนวตถทเบากวา

Aristotle (384 - 322 BC)

ตง คาถาม แลว จะหา คาตอบ อยางไร ?

ตวอยาง: ขนนกกบกอนหนอะไรตกถงพนกอน?เพราะวตถทหนกกวายอมตก

ถงพนกอนวตถทเบากวา

Aristotle (384 - 322 BC)

ในป ค.ศ. ๑๙๗๑ David R. Scott

ทดลองทง คอน และ ขนนก บน

ดวงจนทร นกศกษาคดวาอะไร

ตกถงพนกอน?

กอนจะเฉลยคาตอบ ขอเลา

ใหฟงถง Experiment อกอน

ททา กอน หนานน

ตง คาถาม แลว จะหา คาตอบ อยางไร ?กอนจะถงการทดลองบนดวงจนทร มการทดลองกอนหนานนเพราะวตถทหนกกวายอมตก

ถงพนกอนวตถทเบากวา

Aristotle (384 - 322 BC)

วตถทหนกกวาตกถงพนกอน

วตถทเบากวา จรงหรอ?

Galileo Galilei (1564 - 1642)

Galileo ทดลองทงลกเหลก

หนก ๑๐ กก. และ ๑ กก. จาก

หอเอนปซาพรอมๆ กน ลก

เหลกลกไหนถงพนกอน?

ตง คาถาม แลว จะหา คาตอบ อยางไร ?

วตถไมวาเบาหรอหนกจะตกถงพน พรอมกน!เพราะวตถทหนกกวายอมตก

ถงพนกอนวตถทเบากวา

Aristotle (384 - 322 BC)

วตถทหนกกวาตกถงพนกอน

วตถทเบากวา จรงหรอ?

Galileo Galilei (1564 - 1642) แต ทาไม ขนนกถงตกถง

พนทหลงกอนหนละ? เราเรยนร อะไร

จากเรองน?

“การเรยนร” คอ ตง “คาถาม” แลว

ตองหา “คาตอบ” ดวยการ

“ทดลอง” หรอ “พสจน” อยามโน!

เทคนคการตงคาถามแบบท ๓ : ตงคาถามโดยรอยแลววา

ผเรยนจะตอบวาอะไร (ไดทงปลายเปด และเปนตวเลอก)

ตวอยางท ๑

ทานคดวา ความร กบ ความคด อะไรสาคญกวากน?

ตวอยางท ๓

แลวทานมนใจไหมวาสงททาน ร มน ถกตอง?

ตวอยางท ๒

ทานคดวา สงทเราร กบ สงทเราไมร อะไรมมากกวากน?

ตวอยางท ๔

ทานคดวา คะแนน เปน เปาหมาย หรอเปน เครองมอ ?

เทคนคการตงคาถามแบบท ๔ :

ใหนกศกษาตงคาถามเอง!

ป ๒๕๒๐ เครองบนโบอง ๗๔๗ ของสายการบน KLM ชนกบ PAN AM ทสนามบน

Tenerife หมเกาะ Canary ประเทศสเปน เพราะกปตน Veldhuyzen van Zanten ของ KLM

นาเครองขนโดยยงไมไดรบสญญาณอนมต ทาใหมผเสยชวต ๕๘๓ คน

Learning Outcome คอ ใหผเรยนเขาใจไดดวยตนเองวา ทาไมตอง“ประชาธปไตย”

สรปเทคนคการตงคาถาม : ตง Learning Outcome กอน แลว

ออกแบบ “คาถาม” เพอนาไปส “การเรยนร” ในเรองนน

ผนาไมวาระบอบไหน - เผดจการหรอประชาธปไตย อาจตดสนใจผดหรอทาผดไดหรอไม?

แลวผนาหรอรฐบาลระบอบไหน ททาผดหรอตดสนใจผดแลว เราทกทวงได?

ลองฝกตงคาถาม : การทคนชอบโพส Facebook หยาบคาย หรอ

กาวราว หรอเขยนโดย ไมคด เราจะตงคาถามอยางไรเพอใหคด

ความจรงโคชเชกคงจะลงโทษรนแรงไป

จรงๆ แต ทาไม คนถงไมเหนใจนกกฬาเท

ควนโดคนน แตกลบเขาขางโคชเชมากกวา?

คาถาม : Facebook เปนพนท

สวนตว หรอสาธารณะ?

Learning Outcome คอ ตระหนกวา Facebook เปนพนทสาธารณะ ดงนน ตองคดกอนเขยน

สรปเทคนคการตงคาถาม : ตง Learning Outcome กอน แลว

ออกแบบ “คาถาม” เพอนาไปส “การเรยนร” ในเรองนน

ถาทานไดรบเชญใหไป “สอน” เรอง “พลเมองด” แกนกโทษทกาลงจะพน

โทษ ทานจะตงคาถามอยางไร?

Learning Outcome คอ เปน “พลเมอง” ไมทาผดซ า ไมกลบมาตดคกอก

ทานจะสอนอะไร ใหตง Learning Outcome แลวจงออกแบบ “คาถาม”

เทคนคพนฐานของ Active Learning ประการท ๒ :

ไมสอนแลวจงยกตวอยาง แตใช “ตวอยาง” เพอ “สอน”

“สอน” : ประชาธปไตย

ทาไมจงตอง

“แบงแยกอานาจ”!

“ตวอยาง” : แบงเคกให

คนสองคน ใหคนหนง

เปนคนแบง ทาอยางไร

จงจะแบงเคกใหเทากน

เทคนคพนฐานของ Active Learning ประการท ๒ :

ไมสอนแลวจงยกตวอยาง แตใช “ตวอยาง” เพอ “สอน”

“ตวอยาง” : การแขง

ฟตบอลมคนสองกลมท

ขดแยงกนอยางสนเชง

แตทาไมจงแขงกนได?

“สอน” : ขดแยงกนแค

ไหนกจะไมฆากน ถาใช

“กตกา” ในการแกปญหา

หลกสาคญทสดของ การเรยนร คอ “คด” และ “ตงคาถาม”

เพอใหไดมาซง ความร ไมใช “เชอ” และใชแต “ความเหน”

เทคนคการสรางกจกรรมการเรยนร

เทคนคการสรางกจกรรมการเรยนร (๑): ทาใหเปนเรอง

ใกลตว – เชอมโยงกบตวผเรยน

เทคนคการสรางกจกรรมการเรยนร (๒): ใหเจอของจรง

และเรยนรดวยการลงมอทา

เทคนค Coaching การทาโครงงาน

(Project-based Learning)

หลกของ Coaching การทาโครงงาน (๑) : อาจารยให

“โจทย” ใหนกศกษาทาโครงงาน ไมใชใหโครงงานไปทา

หลกของ Coaching การทาโครงงาน (๒) : Class

Presentation – โครงงานทจะทา “แกโจทย” ไดหรอไม

หลกของ Coaching การทาโครงงาน (๓) : ลงมอทา

โครงงาน โดยอาจารยคอยตดตาม และแนะนา (coaching)

หลกของ Coaching การทาโครงงาน (๔) : การนาเสนอ

“ผล” การทาโครงงาน - ควรมการแขงขนและรางวล

หลกของ Coaching การทาโครงงาน (๕) : เมอทา

โครงงานเสรจจะตองม Reflection – เรยนรอะไร?

เทคนค Reflection:

เครองมอนาไปสการเรยนร

เมอเสรจกจกรรมแลว

คาถามทงายทสดทจะนาไปส Reflection คอ นกเรยนได

“เรยนรอะไร” จากกจกรรมนนๆ

คาถามทงายทสดทจะนาไปส Reflection คอ นกเรยนได

“เรยนรอะไร” จากกจกรรมนนๆ

คาถามทงายทสดทจะนาไปส Reflection คอ นกเรยนได

เรยนรอะไรจากกจกรรมนนๆ

เทคนคการประเมน “ผล”:

เพอ “พฒนา” การจดกจกรรมการเรยนร

ใหได “ผล” ยงขน

Civic Education เปน Outcome-based Education จงตอง

มการประเมน “ผล” วา “วธการ” ทใชได “ผล” หรอไม

ประเมน “ผล” คอเปรยบเทยบ กอน เรยน และ หลง เรยน

– ใหนกศกษาประเมนตนเอง และผสอนประเมน

Civic Education เปน Outcome-based Education จงตอง

มการประเมน “ผล” วา “วธการ” ทใชได “ผล” หรอไม