Λογοτεχνική θεωρία και διδακτική πρακτική

ΟΙ ΤΠΕ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΤΗΣ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ

Παρουσίαση: Στάμου Ευαγγελία, φιλόλογος

Λογοτεχνική θεωρία

Διδακτική πρακτική

καμιά διδακτική στάση δεν μπορεί να πάψει να είναι επιστημολογικά

ατελής

η θεωρία αντιμετωπίζεται ως φορέας μετασχηματισμού και

μετεξέλιξης του ίδιου του διδασκόμενου αντικειμένου

Τα συλλειτουργούντα στοιχεία ενός κειμένου

συγγραφέας κείμενο αναγνώστ

ης

Η πορεία

συγγραφέας

• πρόθεση του συγγραφέα

κείμενο

• πρόθεση του κειμένου

αναγνώστης

• πρόθεση του αναγνώστη

Σχήμα που απεικονίζει την πορεία από το συγγραφέα στο κείμενο και από το κείμενο στον αναγνώστη (από το επιμορφωτικό υλικό)

ρομαντικός 19ος αιώνας

αρχές δεκαετίας του `30

βιογραφισμός

συγγραφική αυθεντία

αυτονομία του

κειμένου

αναγνωστική ανταπόκριση

αισθητική της πρόσληψης

γύρω στο 1970

Σύγχρονη διδακτική λογοτεχνίας η ανάγνωση αποτελεί μια δυναμική διαδικασία

ερμηνευτική

προσέγγιση

έμφαση στην ερμηνευτική

πολλαπλότητακέντρο βάρους το

κείμενο όπως προσλαμβάνεται από

τον αναγνώστη

ερμηνευτής = ενεργό υποκείμενο παραγωγής νοήματος

επικοινωνιακή αντίληψη• μαθητής ως αναγνώστης• μαθητής ως συγγραφέας

Σύγχρονη διδακτική λογοτεχνίας η ανάγνωση αποτελεί μια δυναμική διαδικασία

ιστορική προσέγγισ

η

νέος τρόπος αντίληψης της λογοτεχνικής ιστορικότητας

έμφαση στην ευρύτερη ιστορικότητα της στιγμής πρόσληψης αλλά και της

στιγμής συγγραφής

• η ιστορικότητα της λογοτεχνίας ως θεσμού

• η ιστορικότητα του λογοτεχνικού έργου

• η ιστορικότητα του συγγραφέα• η ιστορικότητα του εκάστοτε

αναγνώστη

εξέταση του γενικότερου κοινωνικού-ιδεολογικού πλαισίου μέσα στο οποίο δημιουργήθηκε

το κείμενο

κέντρο βάρους: όχι ο συγγραφέας αλλά το τρίπτυχο συγγραφέας-κείμενο-

αναγνώστης στην πλήρη ιστορική του διάσταση

Οι ΤΠΕ επηρεάζουν και μεταβάλλουν τις έννοιες

άνοδος του αναγνώστη: από το συγγραφέα στο κείμενο και από το κείμενο στον αναγνώστη

της λογοτεχνίας

του συγγραφέα

του αναγνώστη

νέες μορφές κειμενικότητας

συνεργατική γραφή

νέες αναγνωστικές πρακτικές

Σύγχρονη διδακτική λογοτεχνίας

1ανάπτυξη

φιλαναγνωσίας και

δημιουργικότητας

δημιουργία αναγνωστικών κοινοτήτων

«έθνος αναγνωστών»

παραγωγή προσωπικού λόγου (μονοτροπικού ή πολυτροπικού)

2κατανόηση ανάλυση

και ερμηνεία των κειμένων

συμπεριλαμβάνεται και το ιστορικό και

κοινωνικό περικείμενο

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ

οργανώνει τις πολλαπλές εκδοχές του κειμένου

αναδεικνύει τη ρευστότητά του

αποκαλύπτει με διαφάνεια τη συγγραφική διαδικασία και τη συγγραφική μηχανή

ευνοεί την αποστασιοποίηση του συγγραφέα από το κείμενό του μέσω της οθόνης

διδάσκει πολλά και σημαντικά πράγματα για τη λογοτεχνία, την κατασκευή και τη λειτουργία της, στους μαθητές

Αξιοποίηση του επεξεργαστή για δημιουργική γραφή ερασιτεχνική ανάπλαση του λογοτεχνικού κειμένου

αντικαταστάσεις λέξεων στο συνταγματικό ή τον παραδειγματικό άξονα

Αξιοποίηση του επεξεργαστή για την ανάδειξη του παιγνιώδους χαρακτήρα της λογοτεχνίας

καταστροφή και επανασυναρμο-λόγηση του κειμένου

χρωματισμός λέξεων κ.ά

η λογοτεχνία είναι ένα lego που κατασκευάζεται

με οικεία υλικά

Αξιοποίηση των πολυμέσων για την κατασκευή πολυτροπικών λογοτεχνικών κειμένων

της εικονοπο

ιίας

της μουσικότ

ηταςτης

φωνητικής

απόδοσης του

κειμένου

τον εσωτερικό ρυθμό

του

η πολυμεσ

ική παρουσίαση του λογοτεχ

νικού έργου

αναδεικνύει

πτυχές

ΠΟΛΥΜΕΣΑ (multimedia)

ήχος

κείμενο

γραφικά

βίντεο

εικόνα

κίνηση

Η Ορολογία (Γλωσσάριο) των Πολυμέσων

Ο όρος πολυμέσα αναφέρεται σε συνδυασμό πολλών τρόπων αναπαράστασης της πληροφορίας (όπως προκύπτουν από διάφορα μέσα) όπως το κείμενο, ο ήχος, η σταθερή εικόνα, το κινούμενο σχέδιο, το βίντεο.

Κείμενο-Υπερκείμενο

Ο Ted Nelson έπλασε τον όρο Hypertext, 1965 «Μη-σειριακή συγγραφή, κείμενο που διακλαδίζεται και επιτρέπει

την επιλογή στον αναγνώστη. Μαζί με τον Doug Engelbart θεωρούνται οι δυο εφευρέτες του

υπερκειμένου στους Η/Υ.

Σχηματική αναπαράσταση

υπερκείμενο – hypertext σύνολο κειμένων με συνδέσμους

σε άλλα κείμενα

πολυμέσα – multimedia εφαρμογές που

χρησιμοποιούν πολλαπλά μέσα, όπως κείμενο, εικόνα, ήχος, κλπ

υπερμέσα – hypermedia πολυμέσα με ... συνδέσμους

κόμβος

σύνδεσμος

Υπερκείμενο: μια νέα μορφή οργάνωσης και παράστασης του λογοτεχνικού κειμένου

Στην υπερλογοτεχνική

εκδοχή του μυθιστορήματος

της Σοφίας Νικολαΐδου

«Πλανήτης Πρέσπα»

www.snikolaidou.gr

οι δεσμοί μεταξύ των κειμένων κρύβονται

από παιχνίδια ήχου και προφοράς των

επιλεγμένων λέξεων

παράδειγμα υπερκειμένου

Υπερκείμενο: άλλα παραδείγματα

μεταγραφή ενός έντυπου

συμβατικού λογοτεχνικού κειμένου από

έντυπη μορφή σε υπερκειμενική

οι μαθητές θα αποφασίσουν την αναδιοργάνωση

της αφηγηματικής

δομής

1. Ελένη του Γ. Σεφέρη – μια υπερκειμενική ανάλυση στοhttp://www.netschoolbook.gr/index.html

2. Η πόλη στην Ευρωπαϊκή Λογοτεχνία: Εκπαιδευτικό Υλικό σε Υπερκείμενο (από την ερευνητική ομάδα Ανοιχτή Λογοτεχνία - openLit

• Λογοτεχνικός Χάρτης των Ιωαννίνων – Μια δοκιμή σε ηλεκτρονική μορφή

Χρήστος Δανιήλ•

Μια φαντασμαγορία της ζωής στην πόλη της Αθήνας: Έξι νύχτες στην Ακρόπολη- Γιώργος Σεφέρης

Θοδωρής Χιώτης

δραστηριότητα

Ηλεκτρονικό ταχυδρομείο

Μπορεί να αξιοποιηθεί για την επαφή των μαθητών με σύγχρονους λογοτέχνες

η δυνατότητα δημοσίευσης

των συγγραφικών

πονημάτων των μαθητών τους εκπαιδεύει και

στους δύο ρόλους, του

συγγραφέα και του

αναγνώστη, προσφέροντας και στους δύο αυτούς ρόλους

δημόσια έκφραση

ιστολόγια

Η οπτικοποίηση του ποιητικού λόγου ως εκπαιδευτική άσκηση

Βίντεο του Σπύρου Πανταζή που έχει ως αφορμή ποίημα του Γιώργου Σεφέρη

Όμως, «Τα παιδιά» που αναφέρει ο Σεφέρης, εδώ είναι έφηβοι, και τα «χαλίκια που πετάνε» γίνονται στο τέλος πέτρες, με τρόπο ώστε να παραπέμπει στην αντίδραση της νέας γενιάς σε κάθε λογής εξουσία. Χρησιμοποιώντας την τεχνική του animation ο

Πανταζής δημιουργεί ένα βίντεο για τις ανησυχίες, τα αδιέξοδα και τη φωνή διαμαρτυρίας της νέας γενιάς.

Ποίηση σε Κίνηση

ΑΝΟΙΧΤΑ ΔΙΕΡΕΥΝΗΤΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΑ ΣΤΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΗΣ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ

Ανεμόσκαλα

για Μείζονες Νεοέλληνες Ποιητές

Η Ανεμόσκαλα δίνει πρόσβαση στο ποιητικό έργο σημαντικών Ελλήνων ποιητών του 19ου και 20ού αιώνα.

Ψηφίδες για τη νεοελληνική Λογοτεχνία

Λογοτεχνία και πόλεις

Λογοτεχνικοί Χάρτες Πόλεων, Αποσπάσματα λογοτεχνικών κειμένων και πολυμεσικό υλικό, για την ιστορία, τα πρόσωπα και τα θέματα της λογοτεχνίας μιας πόλης.