1

Μείωση της θνησιµότητας της Caretta caretta στις ελληνικές θάλασσες

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ LIFE-NATURE LIFE2002/ΝΑΤ/GR/8500

2

1

3

ΒΙΟΛΟΓΙΑ - ΒΙΟΤΟΠΟΙΟι θαλάσσιες χελώνες:

• είναι ποικιλόθερµες, το οποίο σηµαίνει ότι

χρησιµοποιούν τη θερµότητα του περι-

βάλλοντος σαν την κύρια πηγή συντήρη-

σης της θερµότητας του σώµατός τους

• έχουν πνεύµονες και αναπνέουν αέρα

• ωοτοκούν στη στεριά

• το σώµα τους προστατεύεται µέσα σε ένα

κερατοειδές καβούκι. Εξαίρεση αποτελεί

η ∆ερµατοχελώνα (Dermochelys coria-

cea) µε το δερµατώδες καβούκι της

• τα ενήλικα αρσενικά έχουν µακρύτερες,

παχύτερες ουρές (εικ.2,3)

Οι θαλάσσιες χελώνες ζουν στο θαλάσσιο

περιβάλλον όπου ζευγαρώνουν, τρέφονται,

µεταναστεύουν και διαχειµάζουν.

Οι θηλυκές επιστρέφουν στην ακτή για να

σκάψουν φωλιές και να ωοτοκήσουν. Οι αρ-

σενικές δε γυρνούν σχεδόν ποτέ στη στεριά.

Λίγα είναι γνωστά για τα νεανικά χρό-

νια της θαλάσσιας χελώνας. Πιστεύεται

ότι κατά το πελαγικό της στάδιο τρέφονται

πρώτα µε πλαγκτόν και έντοµα και µετά µε

οστρακοειδή, µαλάκια και άλλους οργανι-

σµούς των ανοιχτών θαλασσών. Μετά από

1. Ο προϊστορικός πρόγονος της θαλάσσιας

χελώνας Archelon ischyros

2. Θηλυκή χελώνα Καρέττα

3. Αρσενική χελώνα Καρέττα

Τα αρχεία των απολιθωµάτων οδηγούν στο συµπέρασµα ότι οι θαλάσσιες χελώνες είναι σύγχρονες των δεινοσαύρων (εικ.1). Αν και οι

δεινόσαυροι εξαφανίστηκαν, οι χελώνες συνεχίζουν να επιβιώνουν έως σήµερα. Οι ανθρώπινες επεµβάσεις στο θαλάσσιο περιβάλλον

οδήγησαν στη µείωση του αριθµού των θαλάσσιων χελωνών ούτως ώστε σήµερα να θεωρούνται είδη υπό εξαφάνιση σε παγκόσµιο επίπεδο.

Οι θαλάσσιες χελώνες αποτελούν αναπόσπαστο κοµµάτι της ελληνικής φυσικής κληρονοµιάς. Η προστασία τους αποτελεί κίνητρο για

τη διαχείριση ολόκληρου του θαλάσσιου οικοσυστήµατος µε πολλαπλά οφέλη για τον άνθρωπο.

Οι θαλάσσιες χελώνες στην Ελλάδα

2

3

4

το πελαγικό στάδιο οι θαλάσσιες χελώνες

ζουν σε παράκτια νερά.

Όταν έρθει η ώρα της αναπαραγωγής, οι

ενήλικες θαλάσσιες χελώνες µεταναστεύ-

ουν προς τις περιοχές ωοτοκίας. Κατά τη

διάρκεια της µετανάστευσης παρατηρεί-

ται ζευγάρωµα, όπως επίσης και στα νερά

κοντά στις παραλίες ωοτοκίας. Λίγο µετά

το ζευγάρωµα, τα θηλυκά προσεγγίζουν

τις παραλίες για να σκάψουν φωλιές και να

αφήσουν τα αυγά τους.

Το κέλυφος των αυγών είναι µαλακό και

µε υφή σαν περγαµηνή. Κατά τη διάρκεια

µιας αναπαραγωγικής περιόδου ένα θηλυκό

κάνει συνήθως 2-4 φωλιές. Γενικά οι θαλάσ-

σιες χελώνες ωοτοκούν κάθε 2-4 χρόνια,

4, 5 ,6 ,7 ,8. Το καβούκι της Καρέττα έχει σχήµα καρδιάς µε

5 ζεύγη πλευρικών πλακών. Το χρώµα του καβουκιού είναι

καφέ-κίτρινο και το πλάστρον είναι αχνό κίτρινο. Το καβούκι

της πράσινης χελώνας έχει 4 ζεύγη πλευρικών πλακών. Το

καβούκι είναι πράσινο-καφέ και το πλάστρον λευκό.

Καρέττα Καρέττα

Πράσινη χελώνα Πράσινη χελώνα

Πάνω µέρος Κάτω µέρος

4 5

6 7

8

5

πάντα στην ίδια παραλία.

ΤΑ ΕΙ∆Η ΘΑΛΑΣΣΙΩΝ ΧΕΛΩΝΩΝ Από τα 7 είδη στον κόσµο, µόνο 3 απαντώ-

νται τακτικά στη Μεσόγειο: η Καρέττα (Ca-

retta caretta), η Πράσινη χελώνα (Chelonia

mydas) (εικ. 4, 5, 6, 7, 8) και η ∆ερµατοχε-

λώνα (Dermochelys coriacea)

α. Καρέττα

Η Καρέττα είναι το µόνο είδος θαλάσσιας

χελώνας που ωοτοκεί στην Ελλάδα. Στη χώ-

ρα µας εντοπίζονται οι σηµαντικότερες περι-

οχές ωοτοκίας σε ολόκληρη τη Μεσόγειο.

Οι σηµαντικότερες παραλίες ωοτοκίας

είναι στη Ζάκυνθο (Κόλπος του Λαγανά)

όπου φιλοξενούνται περίπου οι µισές φω-

λιές του ελληνικού χώρου, την Πελοπόν-

νησο (Κόλπος Κυπαρισσίας, Λακωνικός

κόλπος, περιοχή Κορώνης) και την Κρήτη

(Ρέθυµνο, Κόλποι Χανίων και Μεσσαράς).

Άλλες παραλίες ωοτοκίας µικρότερης ση-

µασίας εντοπίζονται στην Πελοπόννησο

(Κυλλήνιος κόλπος, Ρωµανός-Πύλος, Αρ-

γολικός και Μεσσηνιακός κόλπος) και στα

νησιά Κεφαλονιά, Κέρκυρα, Ρόδος, Λευκά-

δα, Κως (εικ.9).

Χελώνες που έχουν παρατηρηθεί να ωο-

9. Περιοχές ωοτοκίας της Καρέττα.

9

6

τοκούν στην Ελλάδα έχουν εντοπιστεί σε

µια ευρεία περιοχή της Ανατολικής Μεσο-

γείου, ακόµη και σε αποστάσεις 1.500 χλµ. σε

Ιταλικά, Τυνησιακά, Λιβυκά ύδατα, κάτι που

υποδεικνύει σκόπιµη και όχι τυχαία µετακί-

νηση. Οι περισσότερες παρατηρήσεις είναι

από τον Κόλπο του Γκαµπές στην Τυνησία

και από το Βόρειο τµήµα της Αδριατικής Θά-

λασσας, γεγονός που σηµαίνει ότι αυτοί οι

κόλποι είναι περιοχές διαχείµασης χελωνών

που ωοτοκούν στην Ελλάδα (εικ.10).

Η παρακολούθηση των µετακινήσεων

των χελωνών πραγµατοποιείται:

α) µε µαρκάρισµα µε πλαστικά ή µεταλλικά

σήµατα (tags) στα πτερύγια. Κάθε πλη-

ροφορία για παρατήρηση µαρκαρισµέ-

νης χελώνας είναι ιδιαίτερα σηµαντική

(εικ.11).

β) µε τοποθέτηση ποµπών και παρακολού-

θηση των µετακινήσεων µέσω δορυφό-

ρων (εικ. 12,13).

β. Πράσινη χελώνα

Η Πράσινη χελώνα ωοτοκεί σε χώρες της

Ανατολικής Μεσογείου, κυρίως στην Κύ-

προ και στην Τουρκία. Στις ελληνικές θά-

10. Επανεµφανίσεις χελωνών που µαρκαρίστηκαν στη Ζάκυνθο

και τον Κυπαρισσιακό κόλπο από το 1982 έως το 2003

11. Πτερύγιο χελώνας Καρέττα µε πλαστικό σήµα

12. Απελευθέρωση µετά από τοποθέτηση ποµπού

10

11

12

7

λασσες είναι λιγότερο αισθητή η παρουσία

της, αλλά όχι απίθανη, ενώ παρατηρούνται

συνήθως µικρά άτοµα.

Μακροχρόνιες παρατηρήσεις έδειξαν

πως ο Λακωνικός κόλπος αποτελεί περιοχή

διατροφής και ανάπτυξης ανήλικων Πράσι-

νων χελωνών (µήκος καβουκιού περίπου 40

εκ.). Επιπλέον, παρατήρηση πράσινων χε-

λωνών γίνεται συχνά στην περιοχή της Ρό-

δου, ενώ αρκετές παρατηρήσεις έχουν γίνει

στην ευρύτερη περιοχή του Μεσολογγίου,

το Σαρωνικό, τον Αργολικό και το Νότιο

Ευβοϊκό κόλπο.

γ. ∆ερµατοχελώνα

Η ∆ερµατοχελώνα ωοτοκεί σε τροπικές

περιοχές και είναι σπάνιος επισκέπτης στη

Μεσόγειο θάλασσα (εικ.14). Στις ελληνικές

θάλασσες έχει παρατηρηθεί ελάχιστες φο-

ρές νεκρή στη στεριά, ενώ έχουν αναφερθεί

κάποιες καταγραφές εµπλοκής σε αλιευτικά

εργαλεία (κυρίως ξιφοπαράγαδα).

13. Παρακολούθηση µέσω δορυφόρου των µετακινήσεων της

χελώνας Καρέττα “Luar” µε ποµπό

14. Η ∆ερµατοχελώνα ωοτοκεί σε τροπικές περιοχές και είναι

σπάνιος επισκέπτης στη Μεσόγειο θάλασσα

13

14

8

Συνεργασία µε ψαράδες

Από τη στιγµή που οι σηµαντικότερες ανα-

παραγωγικές περιοχές στην Ελλάδα εντο-

πίστηκαν και προστατεύονται αποτελε-

σµατικά, τέθηκε σε προτεραιότητα η αντι-

µετώπιση της θνησιµότητας των θαλάσσι-

ων χελωνών στη θάλασσα.

Στοιχεία που έχουν συλλεχθεί από το

Σύλλογο ΑΡΧΕΛΩΝ τα τελευταία 15

χρόνια δείχνουν πως οι συχνότερες αιτί-

ες τραυµατισµών είναι η εµπλοκή τους σε

αλιευτικά εργαλεία και ο σκόπιµος τραυµα-

τισµός τους από ψαράδες.

Η αλιεία στη χώρα µας αποτελεί βασική

πηγή εσόδων για χιλιάδες οικογένειες, ενι-

σχύοντας τον κοινωνικό ιστό στις τοπικές

κοινωνίες. Η αλιεία ως δραστηριότητα χαρα-

κτηρίζεται από σκληρή εργασία µε χαµηλές

απολαβές. Η µείωση των ιχθυοαποθεµάτων

τα τελευταία χρόνια προκαλεί ανταγωνιστι-

κή συµπεριφορά των ψαράδων απέναντι στα

κητώδη και τις θαλάσσιες χελώνες. Ψαράδες

και απειλούµενα είδη «ανταγωνίζονται» για

λιγοστά ψάρια, σε µια θάλασσα που διαρκώς

υποβαθµίζεται. Οι ζηµιές στα αλιευτικά ερ-

γαλεία που προκαλούνται από τα απειλούµε-

να είδη και η έλλειψη αποτελεσµατικής κρα-

τικής πρόνοιας για το πρόβληµα, προκαλούν

συχνά την εχθρική στάση των ψαράδων.

Ο Σύλλογος ΑΡΧΕΛΩΝ θεωρώντας

πως η συνύπαρξη θαλάσσιων χελωνών και

αλιείας είναι εφικτή προχώρησε σε δράσεις

συνεργασίας µε ψαράδες σε ολόκληρη την

Ελλάδα (εικ. 15,16). Μέλη του Συλλόγου

καταγράφουν πληροφορίες που δίνουν οι

αλιείς και σηµειώνουν τα κύρια αλιευτικά

καταφύγια και τα αλιευτικά πεδία. Ο σκο-

πός της συνεργασίας είναι διπλός:

Α) Μελέτη των χελωνών: η καταγραφή των

περιοχών όπου η παρουσία των χελωνών

είναι µεγάλη, οπότε και µπορεί να αποτε-

λούν περιοχές ανάπτυξης ή διαχείµασης.

Β) Υποστήριξη των αλιέων: η καταγραφή

περιοχών όπου οι εµπλοκές σε αλιευτικά

εργαλεία και οι ζηµιές είναι συχνές. Είναι

µια απαραίτητη διαδικασία για να τεκµη-

ριωθεί η ανάγκη οικονοµικής στήριξης

των αλιέων που πλήττονται.

15, 16. Συνύπαρξη θαλάσσιων χελωνών και αλιείας σε

δράσεις συνεργασίας µε ψαράδες.

17. Περιοχές δράσης των προγραµµάτων αλιείας

15

16

17

9

Η συνεργασία µε αλιευτικούς συλλόγους

ενισχύεται µε υπογραφή Μνηµονίων, τα

οποία προωθούνται σε αρµόδιες, µε θέµατα

αλιείας, ελληνικές και διεθνείς υπηρεσίες.

Τα κύρια σηµεία των µνηµονίων συνοψίζο-

νται στα εξής:

• Το θαλάσσιο περιβάλλον υποβαθµίζεται

από ρύπανση, υπεραλίευση και κακή δι-

αχείριση

• Η προστασία των θαλάσσιων χελωνών

και άλλων κινδυνεύοντων είδων που δεν

αποτελούν αλιευτικούς στόχους είναι

απαραίτητη

• Οι αλιείς που αντιµετωπίζουν ζηµιές από

τυχαία εµπλοκή των παραπάνω ειδών θα

πρέπει να αποζηµιώνονται µε αντισταθ-

µιστικά µέτρα (πχ. έκπτωση στην αγορά

εργαλείων κλπ.)

• Οι αρµόδιες υπηρεσίες (Υπουργεία, Νο-

µαρχίες κλπ) θα πρέπει να καταρτίσουν

προγράµµατα ενηµέρωσης των αλιέων

από ιχθυολόγους και άλλους επιστήµο-

νες σε θέµατα διαχείρισης της θάλασσας

18, 19, 20. Σε περίπ τωση τραυµατισµένης χε λώνας οι

λιµενικές αρχές φροντίζουν για την οργάνωση της µεταφοράς

της στο Κέντρο ∆ιάσωσης

18

19

20

10

ΤΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΑΛΙΕΙΑΣΟ Σύλλογος ΑΡΧΕΛΩΝ έχει έως σήµερα

δραστηριοποιηθεί στις παρακάτω περιοχές:

• Λακωνικός Κόλπος (1997-2000) (παρά-

κτια και µέση αλιεία): LIFE97/NAT/GR

• Κυπαρισσιακός κόλπος (1998-2000) (πα-

ράκτια αλιεία): LIFE98/NAT/GR/5262

• Αµβρακικός Κόλπος (1999-2001 και 2002-

2006) (παράκτια αλιεία): LIFE99/NAT/

GR/6475 και LIFE02/NAT/GR/8500

• Βόρειο Αιγαίο, Κεντρικό και Νότιο Ιόνιο,

Κρητικό Πέλαγος (1998-2000) παράκτια

και µέση αλιεία σε τρεις χώρες: Ελλάδα,

Ιταλία, Ισπανία - Γενική ∆ιεύθυνση Αλι-

είας ΕΕ.

• Κρήτη, ∆υτική Ελλάδα, Μεσσηνιακός

κόλπος, Αργολικός κόλπος, Καβάλα,

Ρόδος (2002-2006): LIFE02/NAT/GR/8500

(εικ. 17)

Από τα προγράµµατα προέκυψαν πολλά

συµπεράσµατα, κάποια από τα οποία είναι:

• Οι ζηµιές που προκαλούν οι τυχαίες

εµπλοκές των θαλάσσιων χελωνών είναι

µεγαλύτερες στα εργαλεία της παράκτι-

ας αλιείας µικρής κλίµακας (δίχτυα και

παραγάδια)

• Μεγαλύτερη θνησιµότητα θαλάσσιων χε-

λωνών παρατηρείται στα ξιφοπαράγαδα

• Αυξηµένη σύλληψη χελωνών προκαλείται

σε βιντζότρατες και σπανιότερα σε µηχα-

νότρατες

• Οι θαλάσσιες χελώνες προκαλούν µικρό-

τερες ζηµιές συγκριτικά µε τα δελφίνια

και τις φώκιες

Εθνικό ∆ίκτυο ∆ιάσωσης

Το Εθνικό ∆ίκτυο ∆ιάσωσης αποτελεί ένα

µηχανισµό του Συλλόγου ΑΡΧΕΛΩΝ για

την καταγραφή των νεκρών και την πε-

ρίθαλψη των τραυµατισµένων χελωνών.

Κάθε χρόνο αναφέρονται στο Σύλλογο

Πιν.1: ΕΚΘΑΛΑΣΣΩΣΕΙΣ ΘΑΛΑΣΣΙΩΝ ΧΕΛΩΝΩΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΠΙΚΡΑΤΕΙΑ (1/5/2002 – 30/4/2006)

Β∆

ΕλλάδαΒόρειο Αιγαίο

Πελ/σος

∆υτ. Αιγαίο

& Ανατ. Στερεά

Ανατ. Αιγαίο

Κυκλά-δες

∆ωδ/σα Κρήτη TOTAL

2002/2003

21(8.6%)

23 (9.4%)

98(40%)

36 (14.7%)

16 (6.5%)

10 (4,5%)

17 (6.9%)

24 (9.8%)

245

2003/2004

22 (10.0%)

31 (14.0%)

95 (43.0%)

20 (9.0%)

13 (5.9%)

4 (1.8%)

16 (7.2%)

20 (9.0%)

221

2004/2005

17 (9.0%)17

(9.0%)59

(31.2%)36

(19.0%)16

(8.5%)2

(1.1%)12

(6.3%)30

(15.9%)189

2005/2006

29 (15.7%)

30 (16.2%)

52 (28.1%)

28 (15.1%)

12 (6.5%)

3 (1.6%)

9 (4.9%)

22 (11.9%)

185

TOTAL89

(10.6%)101

(12.0%)304

(36.2%)120

(14.3%)57

(6.8%)19

(2.3%)54

(6.4%)96

(11.4%)840

11

περίπου 300 νεκρές ή τραυµατισµένες θα-

λάσσιες χελώνες. Στο Εθνικό ∆ίκτυο ∆ι-

άσωσης συµµετέχουν οι λιµενικές αρχές,

αλιείς, πολίτες και εθελοντές του Συλ-

λόγου ΑΡΧΕΛΩΝ και στηρίζεται από τα

Υπουργεία Περιβάλλοντος, Γεωργίας και

Ναυτιλίας (πιν. 1).

Σκοπός του δικτύου είναι η προστασία

των θαλάσσιων χελωνών αλλά και η συλ-

λογή πληροφοριών για τις περιοχές που κι-

νούνται, τρέφονται και αναπαράγονται οι

θαλάσσιες χελώνες.

Α. Εάν βρεθεί νεκρή χελώνα, οι λιµενικές

αρχές φροντίζουν να γίνει άµεσα ταφή

από τον τοπικό ∆ήµο και να ενηµερώ-

σουν το Κέντρο ∆ιάσωσης για την περι-

οχή όπου βρέθηκε.

Β. Σε περίπτωση τραυµατισµένης χελώνας

οι λιµενικές αρχές φροντίζουν για την

οργάνωση της µεταφοράς της στο Κέ-

ντρο ∆ιάσωσης (εικ. 18, 19, 20).

ΤΟ ΚΕΝΤΡΟ ∆ΙΑΣΩΣΗΣΤο Κέντρο ∆ιάσωσης στη Γλυφάδα Αττικής

λειτουργεί από το 1994, σε συνεργασία µε

το ∆ήµο Γλυφάδας και µε άδεια του Υπουρ-

γείου Γεωργίας, και φιλοξενεί περίπου 50

θαλάσσιες χελώνες ετησίως. Στο Κέντρο

∆ιάσωσης κτηνίατροι και εθελοντές χρη-

σιµοποιούν κατάλληλα διαµορφωµένες

εγκαταστάσεις φιλοξενίας και αποκατά-

22. Περίθαλψη στο Κέντρο ∆ιάσωσης θαλάσσιων χελωνών 21. Τάισµα στο Κέντρο ∆ιάσωσης θαλάσσιων χελωνών

23. Το Κέντρο ∆ιάσωσης θαλάσσιων χελωνών στη Γλυφάδα

21 22

23

12

στασης των τραυµατισµένων χελωνών, οι

οποίες µετά την αποθεραπεία τους απελευ-

θερώνονται στο φυσικό τους περιβάλλον

(εικ. 21, 22, 23, πιν. 2,3,4).

ΣΤΑΘΜΟΙ Α’ ΒΟΗΘΕΙΩΝ Στο έργο του Κέντρου ∆ιάσωσης συνεπι-

κουρούν δύο Σταθµοί Πρώτων Βοηθειών

που δηµιουργήθηκαν σε αποµακρυσµένες

περιοχές στις οποίες εντοπίζονται συχνά

τραυµατισµένες χελώνες. Οι Σταθµοί βρί-

σκονται στην Κρήτη (Παγκαλοχώρι Ρεθύ-

µνου) και στη ∆υτική Ελλάδα (Κόπραινα

Αµβρακικού Κόλπου) (εικ. 24).

Πιν.2: ΑΦΙΞΕΙΣ ΤΡΑΥΜΑΤΙΣΜΕΝΩΝ ΧΕΛΩΝΩΝ ΣΤΟ ΚΕΝΤΡΟ ∆ΙΑΣΩΣΗΣ (1/5/2002 – 30/4/2006)

Περίοδος Αρ. Αφίξεων στο Κ. ∆.

2002/03 57

2003/04 34

2004/05 33

2005/06 39

Σύνολο 163

Πιν.3: ΤΕΛΙΚΟ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ (%) ΤΩΝ ΧΕΛΩΝΩΝ ΠΟΥ ΦΙΛΟΞΕΝΗΘΗΚΑΝ ΣΤΟ ΚΕΝΤΡΟ ∆ΙΑΣΩΣΗΣ

1995/02 2002/3 2003/4 2004/5 2005/6 2002/06

Απελευθέρωση 63.0 42.1 47.8 23.5 44.9 46.6

Θάνατος 35.2 45.6 34.7 31.4 22.4 44.8

Υπό περίθαλψη 1.9 12.3 17.4 45.1 32.7 8.6

Πιν.4: ΑΙΤΙΕΣ ΤΡΑΥΜΑΤΙΣΜΟΥ (%) ΓΙΑ ΧΕΛΩΝΕΣ ΠΟΥ ΦΙΛΟΞΕΝΗΘΗΚΑΝ ΣΤΟ ΚΕΝΤΡΟ ∆ΙΑΣΩΣΗΣ

1995/01 2002/3 2003/4 2004/5 2005/6 2002/06

Τραύµατα από εµπλοκή σε αλιευτικά εργαλεία

50.9 53.7 34.8 49.0 44.4 44.8

Εσκεµµένος τραυµατισµός

17.5 11.1 34.8 29.4 25.0 27.6

Έµµεσος τραυµατισµός 5.3 3.7 4.3 3.9 5.6 4.9

Φυσικά αίτια 8.8 1.9 13.0 2.0 13.9 5.5

Άγνωστη αιτία 17.5 29.6 13.9 15.7 11.1 17.2

24. Ο Σταθµός Πρώτων Βοηθειών στον Αµβρακικό

24

13

Τι µπορείς να κάνεις

• στα συρόµενα εργαλεία: Οι χελώνες που

πιάνονται σε µια καλάδα δεν µπορούν να

αναπνεύσουν και κινδυνεύουν από ασφυ-

ξία επειδή παραµένουν κάτω από την επι-

φάνεια της θάλασσας για πολύ ώρα. Ανα-

πνέουν µε πνεύµονες και όταν κολυµπούν

πρέπει να παίρνουν ανάσα κάθε λίγο. Αν εί-

ναι ζωντανές και σε κωµατώδη κατάσταση,

χρειάζονται λίγο χρόνο για να αρχίσουν να

αναπνέουν κανονικά. Αν, νοµίζοντας ότι

είναι νεκρές, τις πετάξεις στη θάλασσα, θα

πνιγούν. Αν τις αφήσεις ήσυχες στο κατά-

στρωµα αρκετή ώρα, µπορεί να αρχίσουν

ξανά να αναπνέουν και τότε µπορείς να τις

ρίξεις στη θάλασσα (εικ. 25).

• στο παραγάδι: Θα πρέπει να κόψεις το

παράµα λο όσο

µπορείς πιο κο-

ντά στο στόµα

της. Εάν έχει κά-

νει κουβάρι το

παραγάδι, προ-

σπάθησε να κό-

ψεις τα κοµµάτια

που σφίγγουν τα πτερύγια και το λαιµό

της για να µπορέσει να κολυµπήσει. Είναι

επικίνδυνο να µείνει σφιχτοδεµένη πε-

τονιά στα πτερύγιά της γιατί µπορεί να

νεκρωθούν (εικ. 26).

• στα δίχτυα: Όταν δεις χελώνα µπλεγµένη

στα δίχτυα, προ-

σπάθησε να ξε-

µπερδέψεις προ-

σεχτικά τα πτε-

ρύγια και το κε-

φάλι κόβοντας,

αν χρειαστεί, το

δίχτυ (εικ. 27).

• Σε κάθε περίπτωση που θα πιάσεις χελώ-

να, ή αν την βρεις

νεκρή, έλεγξε τα

πτερύγιά της για

το χαρακτηρι-

στικό πλαστικό

ή µεταλλικό σή-

µα και σηµείωσε τον κωδικό αριθµό της.

Αυτά τα στοιχεία δίνουν πολύ σηµαντικές

πληροφορίες για τη ζωή και τις µετακινή-

σεις του σπάνιου αυτού ζώου (εικ. 28).

• Όταν η χελώνα αιµορραγεί ή δεν µπορεί

να κολυµπήσει, τηλεφώνησε χωρίς χρέ-

ωση από σταθερό στο 800 11 70 900 ή σε

ένα από τα τηλέφωνα του Κέντρου ∆ιά-

σωσης Θαλάσσιων Χελωνών. Φρόντισε

για τη µεταφορά της στη στεριά όπου

θα την παραλάβουν οι Λιµενικές Αρχές

για να σταλεί στο Κέντρο ∆ιάσωσης στη

Γλυφάδα Αττικής.

• Πρόσφερε στο Κέντρο ∆ιάσωσης τροφή

(ψάρια κλπ.) για τις τραυµατισµένες χε-

λώνες.

25

26

27

28

14

Ποιος είναι ο ΑΡΧΕΛΩΝ

Ο Σύλλογος για την Προστασία της Θα-

λάσσιας Χελώνας ΑΡΧΕΛΩΝ, ιδρύθηκε το

1983 και είναι µη-κερδοσκοπικό σωµατείο

µε αντικείµενο τη µελέτη και προστασία

των θαλάσσιων χελωνών και των βιοτό-

πων τους, τη διαχείριση των παράκτιων

οικοσυστηµάτων στις σηµαντικότερες

παραλίες ωοτοκίας της Καρέττα στη χώρα

µας, την περίθαλψη τραυµατισµένων και

άρρωστων χελωνών καθώς και την ενη-

µέρωση και ευαισθητοποίηση του κοινού

(εικ. 29, 30).

Είναι Εταίρος του Μεσογειακού Προ-

γράµµατος ∆ράσης, του Προγράµµατος

για το Περιβάλλον των Ηνωµένων Εθνών

(UNEP/MAP), µέλος του Ευρωπαϊκού Γρα-

φείου Περιβάλλοντος και της Ευρωπαϊκής

Ένωσης για τη ∆ιατήρηση των Ακτών. Μέλη

του συµµετέχουν στη ∆ιεθνή Ένωση Εµπει-

ρογνωµόνων για τις Θαλάσσιες Χελώνες

καθώς και σε Μεσογειακά και διεθνή συνέ-

δρια για τη διαµόρφωση στρατηγικής για

την προστασία των θαλάσσιων χελωνών.

Επιπλέον, στη Ζάκυνθο, ο Σύλλογος που συ-

νετέλεσε στη δηµιουργία του Εθνικού Θα-

λάσσιου Πάρκου, συµµετέχει στη λειτουργία

του πρώτου Φορέα ∆ιαχείρισης προστατευ-

όµενης περιοχής στην Ελλάδα, ενώ συµ-

µετέχει και στο ∆ιοικητικό Συµβούλιο των

νεοϊδρυθέντων Φορέων ∆ιαχείρισης, του

Αµβρακικού Κόλπου, Κοτυχίου Στροφυλιάς

και της Λιµνοθάλασσας Μεσολογγίου.

Σχετικά µε την έκδοση

Η έκδοση αυτή πραγµατοποιήθηκε στο

πλαίσιο κοινοτικού προγράµ-

µατος LIFE-Nature µε τίτλο

«Μείωση θνησιµότητας της

θαλάσσιας χελώνας Caretta

caretta στις ελληνικές θά-

λασσες» (LIFE2002ΝΑΤ/

GR/8500).

Ο Σύλλογος ΑΡΧΕΛΩΝ θα ήθελε να ευ-

χαριστήσει όλους τους ψαράδες που έχουν

µε τη συµµετοχή τους συµβάλλει ουσιαστι-

κά στην προστασία των θαλάσσιων χελω-

νών στην Ελλάδα.

ΚΕΙΜΕΝΑ: Α. Κουτσοδενδρής, Α. Παναγοπούλου, ΦΩ-

ΤΟΓΡΑΦΙΕΣ: ΑΡΧΕΛΩΝ, ΣΧΕ∆ΙΑΣΜΟΣ: Defrost Design

ΠΟΥ ΘΑ ΜΑΣ ΒΡΕΙΤΕ:Στην Αττική:

• ΑΡΧΕΛΩΝ, Σολωµού 57, 104 32 Αθήνα

τηλ./fax: 210 52 31 342

• ΑΡΧΕΛΩΝ, Κέντρο ∆ιάσωσης Θαλάσσιων

Χελωνών, 3η Μαρίνα, 166 75 Γλυφάδα Αττικής

τηλ: 210 89 82 600, τηλ. διάσωσης: 210 89 44 444

Στην Πελοπόννησο:

• Περιβαλλοντικός Σταθµός Αγιαννάκη, Μεσ-

σηνία - τηλ./fax: 27610 91181

• Περιβαλλοντικός Σταθµός Ευρώτα, Λακωνία

τηλ./fax: 27350 23666

Στην Κρήτη:

• Γραφείο επικοινωνίας Αλιέων

τηλ./fax: 28310 72288

Για περισσότερες πληροφορίες:

www.archelon.gremail: stps@archelon.gr

29

29. Απελευθέρωση χελώνας µετά από περίθαλψη

15

φροντίζουµε για το δικό τους αύριο...

30

30. Αµέσως µετά την εκκόλαψή τους τα

χελωνάκια αποµακρύνονται από την ακτή

16

www.archelon.gr