บทพระนพนธในสมเดจพระญาณสงวร สมเดจพระสงฆราชสกลมหาสงฆปรนายก

ประธานทปรกษากตตมศกด : พระปลดชชวาล ชนสโภ ประธานคณะกรรมการบรหาร- ศนยกลางการศกษาวปสสนาธระพทธวหาร จ.นครนายก

ภาพปก : “เทศนาโปรดพระอรหนต” โดยอาจารยสวฒน แสนขตยรตน ออกแบบปก : พระอรรถนต จนทสาโร, พระปรญญา ปรชาโน จดรปเลม : วฒพงษ อชฌากรลกษณ, เพยรพร พรหมโชต พสจนอกษร : วฒพงษ อชฌากรลกษณ, เพยรพร พรหมโชต พมพครงท ๑ : พฤษภาคม ๒๕๕๑ จานวน ๑๐,๐๐๐ เลม พมพท : อษาการพมพ กรงเทพฯ โทร. ๐-๒๖๕๖-๓๔๗๐ ผจดพมพ : วฒพงษ อชฌากรลกษณ, เพยรพร พรหมโชต ขอมลทางบรรณานกรมของหอสมดแหงชาต บทพระนพนธในสมเดจพระญาณสงวร สมเดจพระสงฆราชสกลมหาสงฆปรนายก ชวตนนอยนก...--พมพครงท ๑.--กรงเทพฯ : อษาการพมพ, ๒๕๕๑. ๖๐ หนา. ๑.พระธรรมเทศนา. ๒.ธรรมะ. I.ชอเรอง ISBN : ๙๗๘-๙๗๔-๐๖-๘๐๘๑-๙ จดพมพขนเพอแจกเปนธรรมทานจดพมพขนเพอแจกเปนธรรมทาน

ทาดไดด จรงหรอ!!! ทาไมเราทาดแตกลบไมไดด ทกขเขญสาหส เงนทองไมคอยจะมกบเขา ไมราไมรวยสกท .....แตเหนบางคนทาแตสงไมดรายแรงเหลอเกน ชวชา เอาเปรยบผ อน แตกลบมความสข ยมแยม มสมบตพสถานมากมาย เอะ...ยงไงกนหรอ? ทาดแลวไดอะไร ?

“ชวตนนอยนก” บทพระนพนธในสมเดจพระญาณสงวร สมเดจพระสงฆราชสกลมหาสงฆปรนายก ไดทรงกลาวถงเรองกรรมไวอยางแยบคาย กรรมด-กรรมชว การสงผลของกรรม ทาดตองไดดแน เนอหาเขาใจงาย นาอานและนาตดตามเปนอยางยง

ทางคณะผจดทาจงไดขอประทานอนญาตจดพมพบทพระนพนธ เรอง “ชวตนนอยนก” ขนและหวงเปนอยางยงวา หนงสอเลมนจะเปนประโยชนตอทานผอานใหไดเขาใจเรองกรรมและนาไปใชประโยชนในชวตประจาวนตอตนเองครอบครวและผเกยวของในสงคมไดเปนอยางด มความสขยงยนโดยทวกน

สดทายนขอใหผลบญทไดรวมกนในการจดทาธรรมทานในครงน จงเปนพลวปจจย นสสยเสรมสงใหผเกยวของทกทานตงแตคณะผจดทา ผรวมสรางหนงสอเลมนและผอานไดประสบแตความสขความเจรญทงในทางโลกและทางธรรมคอมรรคผลนพพานตามสตกาลงและระยะเวลาทเหมาะสมดวยเทอญ

คณะผจดทา

๑

ชวตนนอยนก แต

ชวตน สาคญนก

พทธศาสนสภาษตบทหนงกลาววา

อปปกญจท ชวตมาห ธรา ปราชญกลาววา “ ชวตนนอยนก ”

๒

ทกชวต ไมวาคน ไมวาสตว มไดมเพยงเฉพาะชวตน คอ มไดมเพยงชวตในชาตน ชาตเดยว แตทกชวตมท งชวตในชาตอดต ชว ตในชาตปจจบน และชว ตในชาตอนาคต “ชวตนนอยนก” หมายถงชวตในชาตปจจบนนอยนก สนนก

ชวตคออาย ชวตในปจจบนชาตของแตละคน อยางยนนานทสดกเกนรอยปไดไมเทาไร ซงกดเหมอนเปนอายท ไมยนมากนก แมไมนาไปเปรยบกบชวตทตองผานมาแลวในอดตทนบชาตไมถวนนบปไมได และชวตทจะตองเวยนวนเกดตายตอไปอกในอนาคตทจะนบชาตไมถวนนบปไมไดอกเชนกน

๓

ทปราชญทานวา “ชวตนนอยนก” นน ทานมงใหเปรยบชวตนกบชวตในอดตทนบชาตไมถวน และชวตทในอนาคตทจะนบชาตไมถวนอกเชนกน สาหรบผไมย งดวยปญญา ไมสามารถพาตนใหพนทกขสนเชงได

ทกชวตกอนจะไดมาเปนคนเปนสตวอยในปจจบนชาต ตางเปนอะไรตอมอะไรมาแลวมากมาย แยกออกไมไดวามกรรมดกรรมชวอะไรบาง ทากรรมใดกอน ทากรรมใดหลง ทงกรรมดกรรมชวททาไวในชาตอดตทงหลาย ยอมมากมายเกนกวาทไดมากระทาในชาตนในชวตนอยางประมาณมได และกรรมดกรรมชวทงหลายเหลานน ยอมใหผลตรงตามเหตทกประการ แมวาผลอาจจะไมเกดขนพรอมกนทกสงทกอยาง และไมอาจเรยงลาดบตามเหตทไดกระทาแลวกตาม แตผลทงหลายยอมเกดแน แมเหตไดกระทาแลว

๔

เมอมเหตยอมมผล เมอทาเหตยอมไดรบผล และผลยอมตรงตามเหตเสมอ ผใดทาผนนจกเปนผไดรบผล เทยงแทแนนอน เมอใดกาลงมความสข ไมวาผกาลงมความสขนนจะเปนเราหรอเขา เมอนนพงรความจรง วาเหตดทไดทาไวแนกาลงใหผล ผทาเหตดนนกาลงเสวยผลแหงเหตนนอย แมปถชนจะไมสามารถหยงรใหเหนแจงได วาทาเหตดหรอกรรมดใดไว แตกพงรพงมนใจ วาเหตแหงความสขทกาลงไดเสวยอยเปนเหตดแน เปนกรรมดแน ผลดเกดแตเหตดเทานน ผลดไมมเกดแตเหตไมดไดเลย เมอใดกาลงมความทกขความเดอดรอน ไมวาผกาลงมความทกขความเดอดรอนนนจะเปนเราหรอเปนเขา เมอนนพงรความจรง วาเหตไมดทไดทาไวแนกาลงใหผล ผทาเหตไมดนนกาลงเสวยผลแหงเหตนนอย แมปถชนจะไมสามารถหยงรใหเหนแจงได วาทาเหตไมดหรอกรรมไมดใดไว แตกพงรพงมนใจวาเหตแหงความทกขความเดอดรอนทกาลงไดเสวยอย เปนเหตไมดแน เปนกรรมไมดแน ผลไมดเกดแตเหตไมดเทานน ผลไมดไมมเกดแตเหตดไดเลย เมอใดมความคดวาเราทาดไมไดด หรอเขาทาดไมไดด กพงรวาเมอนนกาลงหลงคดผดจากความจรง กาลงเขาใจผดจากความจรง ทาดตองไดดเสมอ ไมมยกเวนดวยเหตผลใดทงสน เมอใดมความคดวาเราทาไมดแตกลบไดด หรอเขาทาไมดแตกลบไดด กพงรวาเมอนนกาลงหลงคดผดจากความจรง กาลงเขาใจผดจากความจรง ทาไมดตองไดไมดเสมอ ไมมยก

๕

เวนดวยเหตผลใดทงสน ชวตในชาตนชาตเดยวยอมนอยนกเมอเปรยบกบชวตในอดตชาตซงนบจานวนชาตหาถวนไม ดงนน กรรมคอการกระทาททาในชวตนในชาตนชาตเดยวจงนอยนก เมอเปรยบกบกรรมหรอการกระทาททาไวแลวในอดตชาตอนนบจานวนชาตไมถวน

การเขยนหนงสอดวยปากกาหรอดนสอลงบนกระดาษแผนเดยวนน เขยนลงครงแรกกยอมอานออกงาย อานเขาใจไดงาย แตยงเขยนทบเขยนซาลงไปบนกระดาษแผนเดยวกนนนตวหนงสอยอมจะทบกนยงขนทกท การอานกจะยงอานย ากข น ท กท จ นถ ง อ า น ไ ม อ อก เ ลย ไ ม เ ห น เ ล ย ว า เ ป นตวหนงสอ จะเหนแตรอยหมกหรอรอยดนสอทบกนไปทบกนมาเปนสสนเทานน ใหเพยงร เทาน นวาไดมการเขยนลงบนกระดาษแผนนน หาอานรเรองไม และหาอานรไดไม วาเขยนอะไรกอนเขยนอะไรหลง นฉนใด การทากรรมหรอการทาดทาชวกฉนนน ตางไดทากนมานบภพนบชาตไมถวน ทบถมกนมายงกวาตวหนงสอทอานไมออก หารไมวาไดเขยนอะไรกอนเขยนอะไรหลง ทากรรมใดไวกไมรไมเหน แยกไมออกวาทากรรมใดกอนทากรรมใดหลง ทาดอะไรไวบาง ทาไมดอะไรไวบาง มากนอยหนกเบากวากนอยางไร มาถงชาตน ไมรด วยกนท งส น เปนความซบซอนของกรรมท แยกไมออก เชนเดยวกบความซบซอนของตวหนงสอทเขยนทบกนไปทบกนมา ความซบซอนของกรรมแตกตางกบความซบซอน

๖

ของตวหนงสอ ตรงท ต วหนงสอน นเม อ เขยนทบกนมากๆ ยอมไมมทางรวาเขยนเรองดหรอเรองไมดอยางไร แตกรรมนนแมทาซบซอนมากเพยงไร กมทางร วาทากรรมดไวมากนอยเพยงไร หรอกรรมไมดไวมากนอยเพยงไร โดยมผลทปรากฏขนของกรรมนนเองเปนเครองชวยแสดงใหเหน

ชวตหรอชาตนของทกคนมชาตกาเนดไมเหมอนกน เปนไทยกม จนกม แขกกม ฝรงกม มชาตตระกลไมเสมอกน ตระกลสงกม ตระกลตากม มสตปญญาไมทดเทยมกน ฉลาดหลกแหลมกม โงเขลาเบาปญญากม มฐานะตางระดบกน รารวยกม ยากจนกม ความแตกตางหางกนนานาประการ เหลานลวนเปนเครองชใหผเชอในกรรมและผลของกรรมเหนความมภพชาตในอดตของแตละชวตในชาตปจจบน เกดมาตางกนในชาตนเพราะทากรรมไวตางกนในชาตอดต ความแตกตางของชวตทสาคญทสด ทแสดงใหเหนอานาจอนใหญยงทสดของกรรม คอความไดภพชาตของพรหมเทพ ความไดภพชาตของมนษย กบความไดภพชาตของสตว เทวดาอาจเปนมนษยได เปนสตวได มนษยอาจไปเปนเทวดา เปนสตวได และสตวกอาจไปเปนเทวดาได เปนมนษยได ดวยอานาจทยงใหญของกรรมอนนาใหเกด นเปนความจรง ทแมจะเชอหรอไมเชอ ความจรงน ก ยอมเปนความจรงเสมอไป ไมมอะไรจะเปลยนแปลงใหผดไปจากความจรงได เชอหรอไมเชอกควรกลวอยางหนง คอกลวการไมไดกลบมาเกดเปนคน ไมไดไปเกดเปนเทวดา

๗

เทวดามาถอภพชาตเปนมนษย เปนทยอมเชอถอกนมากกวาเทวดาจะไปเปนอะไรอน จงมคาบอกเลาหรอสนนษฐานกนอยเสมอ วาผนนผนเปนเทวดามาเกด ทงนกโดยสนนษฐานจากความประณตงดงามสงสงของผนนผน บางรายกมพรอมทกประการ ทงชาตตระกลทสง ฐานะทด ผวพรรณวรรณะทงาม กรยาวาจามารยาททสภาพออนโยน ไพเราะเรยบรอย เฉลยวฉลาด บางผแมไมงามพรอมทกประการดงกลาว กยงไดรบคาพรรณนาวาเปนเทวดานางฟามาเกด เพราะผวพรรณมารยาทงดงาม ออนโยน นมนวล นกคอการยอมรบอยลกๆ ในใจของคนสวนมากวาเทวดามาเกดเปนมนษยได เทวดามาเกดเปนมนษยมตวอยางสาคญยงทพงกลาวถงได เปนทยอมรบทวไป โดยเฉพาะในหมพทธศาสนกชนทงหลาย นนคอสมเดจพระบรมศาสดาสมมาสมพทธเจาจากสวรรคชนดสตเสดจลงโลกมนษย ประสตเปนพระสทธตถะราชกมาร พระราชโอรสพระเจาสทโธทนะกบพระนางสรมหามายา เรองหนงในพระพทธศาสนาทรจกกนกวางขวาง คอ เรองของเทพธดาเมขลา เทพธดาองคนไดรบแตงตงใหเปนผพทกษรกษามหาสมทร มหนาทคมครองชวยเหลอมนษยทถอไตรสรณคมน มศลสมบรณ ปฏบตชอบตอมารดาบดา พราหมณโพธสตวเดนทางไปเรอแตกกลางมหาสมทร พยายามวายเขาฝงอยถง ๗ วน เทพธดาเมขลาจงแลเหน ไดไปแสดงตนตอพระมหาสตวทนท รบรองจะใหทกอยางทพระมหาสตวปรารถนา และไดเนรมตสงทพระมหาสตวขอทกอยาง คอเรอทพยและแกวแหวนเงนทอง พระมหาสตวพนจากมหาสมทรไดบาเพญทานรกษาศลจนตลอดชวต

๘

ครนสนชวตแลวไดไปบงเกดในเมองสวรรค พระมหาสตวครงนนตอมาคอพระพทธเจา เทพธดาเมขลาตอมาคอพระอบลวณณาเถร และผดแลชวยเหลอพระมหาสตวตอมาคอ พระอานนท นคอเทวดาถอภพชาตเปนมนษยได อยางนอยกตามความเชอถอ จงมการเลาเรองเทพธดาเมขลาดงกลาว เทวดามาเกดเปนมนษยได และมนษยกเกดเปนเทวดาได ดงทสมเดจพระบรมศาสดาเมอประทบอย ณ พระวหารเชตวนไดทรงนาเรองในอดตมาสาธกวา เมอทรงเสวยพระชาตเปนพระโพธสตวหวหนาพอคาเกวยน ไดทรงซอสนคาในนครพาราณส บรรทกเกวยนนาพอคาจานวนมากเดนทางไปในทางกนดาร เมอพบบอนากพากนขดเพอใหมนาดม ไดพบรตนะมากมายในบอนน พระโพธสตวทรงเตอนวาความโลภเปนเหตแหงความพนาศ แตไมมผเชอฟง พวกพอคายงขดบอตอไปไมหยด หวงจะไดรตนะมากขน บอนนเปนบอทอยของพญานาค เมอถกทาลาย พญานาคกโกรธใชลมจมกเปาพษถกพอคาเสยชวตหมดทกคน เหลอแตพระโพธสตวทมไดรวมการขดดวย จงไดรตนะมากมายถง ๗ เลมเกวยน ทานนาออกเปนทาน และไดสมาทานศลรกษาอโบสถจนสนชวต ไดไปเกดในสวรรค เปนมนษยผหนงทเกดเปนเทวดาได มนษยมบญกศลและความดพรอมทงกาย วาจา ใจมากเพยงไร กจะเกดเปนเทวดาชนสงไดเพยงนน คอสามารถขนไปอยบนสวรรคชนสงไดเมอละโลกนแลว มนษยเกดเปนเทวดาไดและเกดเปนสตวกได ในสมยพทธกาล ชายผหนงโกรธแคนราคาญสนขตวหนงทตดตามอย

๙

ตลอดเวลา พระพทธเจาทรงทราบ กไดตรสแสดงใหรวา บดาทสนไปแลวนนมาเกดเปนสนขนน และไดทรงใหพสจน โดยบอกใหสนขนาไปหาทซอนทรพยซงไมมผใดรนอกจากผเปนบดาของชายผนน และสนขกพาไปขดพบสมบตทฝงไวกอนสนชวตได สตวไปเกดเปนเทวดาไดคงจะมเปนอนมาก มเรองตางๆ ในพระพทธศาสนาทเลากนสบมา คอในสมยพทธกาล มสตวไดยนเสยงพระทานสวดมนต กตงใจฟงโดยเคารพ ตายไปกไดไปบงเกดเปนเทพบนสวรรค ดวยอานภาพของการใหความเคารพในพระธรรมของพระพทธเจา สตวมาเกดเปนมนษยได นตองเปนทเชอถออยลกๆ ในจตสานก จงแมเมอพบมนษยบางคนบางพวก กไดมการแสดงความรสกจรงใจออกมาตางๆ กน เชน ลงมาเกดแทๆ สตวนรกมาเกดแนๆ ทงนกดวยเหนจากหนาตาทาทางบาง กรยามารยาท นสยใจคอความประพฤตบาง ซงโดยมากผทพบเหนดวยกนกจะมความรสกตรงกนดงกลาว เปนความรสกทเกดจากความเชอนนเอง วาสตวมาเกดเปนมนษยได หรอมนษยเกดมาจากสตวได สมยพทธกาล มเรองของพระภกษรปหนงมจตหวงหวงผาสบงจวรทเพงไดมาใหม ซกตากไวบนราว มรณภาพไปขณะผานนยงไมแหง จตทผกพนในผาสบงจวรนนนาใหไปเกดเปนตวเลนเลกๆ เกาะตดอยกบผา พระภกษอกรปหนงเหนผาสบงจวรนนไมมเจาของแลว กจะนาไปใช พระพทธองคทรงทราบ ไดทรงมพระพทธดารสหาม ตรสใหรอ เพราะพระภกษรปนนจะสนภพชาตของการเปนเลนในเวลาเพยงไมกวน ถานาสงบจวรนนไปในขณะยง

๑๐

เปนเลนอย กจะโกรธแคน จะไมไดไปเสวยผลแหงกศลกรรมทไดประกอบกระทาไวเปนอนมาก นเปนเรองหนงททรงรบรองวาอานาจจตจะทาใหมนษยไปเปนสตวได เทวดามาเกดเปนมนษยได มนษยไปเกดเปนเทวดาได เทวดามาเกดเปนสตวได สตวเกดเปนเทวดาได มนษยเกดเปนสตวได และสตวกกลบเกดเปนมนษยได อานาจอนยงใหญของกรรมเทานนทตกแตงชวตใหเปนไปไดอยางไมนาเชอถงเพยงน กรรมจงนากลวจรงๆ นาหนใหพนอานาจกรรมจรงๆ ทงกรรมในอดตและกรรมในปจจบน

กรรมอนเปนเหตนาใหเกด คอชนกกรรม เปนกรรมสดทายกอนชวตจะขาดจากภพภมนกรรมสดทายหรอเรองสดทายทจตผกพนคดถงอย คอชนกกรรมอนนาไปเกด นกถงความดทเปนบญเปนกศลในขณะกอนจะดบจต จตกจะไปสสคต นากายไปสคตดวย นกถงความไมดทเปนบาปเปนอกศลในขณะกอนจะดบจต จตกจะไปสทคต นากายไปทคตดวย จตทใกลจะแตกดบนนปกตเปนจตทออนมาก ไมมกาลงทจะตานทานใดๆ ทงนน คนเคยกบความรสกใดเกยวกบเรองใด ความรสกนนเกยวกบเรองนนกจะเขาครอบงาจต มอานาจเหนอจต ทาใหจตเมอใกลดบผกพนอยกบความรสกนนเกยวกบเรองนน เมอจตดบคอจากราง กจากไปพรอมกบความรสกนนเกยวกบเรองนน นาไปกอเกดกายทสมควรแกสภาพจตทกประการ ผทหวงสมบต กลวจะมผมานาไป กอนจะดบ จตมใจผกเฝา

๑๑

สมบตอยางหวงแหน เมอดบจตกเคยมทไปเกดเปนง เฝาอยทสมบตนน ผใดเขาไปใกลกจะแสดงตวใหเหนเปนงใหญ เชนทเลากนถงเรองทเกดขนไมนานมาน วาขาราชการผหนงมพระพทธรปทหวงมากอยองคหนง เมอละโลกนไป สหายไปเยยมศพไดขอดพระองคนน ขณะกาลงดอย กมงตวหนงมาจากไหนไมปรากฏมาแผแมเบยอยใกลๆ ผมาขอดไหวทน เขาใจทนทวาเจาของไดเฝาพระอยดวยความหวงแหน จงพดกบงดงๆ วาไมไดคดจะนาพระไปไหน เพยงมาขอดเทานน อยาเปนหวง เพยงเทานนงกเลอยหางหายไป นเปนตวอยางหนงทเกดขนจรงเมอไมนานมาน ทเชอกนวาผทหวงสมบตมากๆ ตายไปในขณะทจตผกพนเชนนน ตองไปเกดเปนง ตองเฝาสมบตไมไดไปเสวยผลของกรรมดใดๆ ทไดกระทาไว จนกวาใจจะปลอยวาง ละความยดถอความหวงแหนสมบตนนๆ ดวยผใหญผมสมมาทฐสมมาปญญาแตไหนแตไรมา ทานเชอในเรองอานาจความยดมนของจต ทานจงสอนลกหลานไววา กอนจะหลบไปใหภาวนาพทธโธ นกถงพระพทธเจา และใหตงใจปรารถนาวา เมอจากโลกนไปเมอใดกตาม ขอใหกลบมาเกดเปนมนษยทนท ใหไดพบพระพทธศาสนา ทานสอนกนใหตงใจเชนนกอนจะหลบไป และทานสอนวา ถาการหลบครงนนจะไมไดกลบตนขนมาอก กจะไดไปด เปนไปดงแรงปรารถนา การไดเกดเปนมนษยพบพระพทธศาสนานนเปนมงคลสงสดของชวต ผ มสมมาทฐจงตงจตปรารถนาอยางจรงจง ผ อ ธ ษฐานจ ตปรารถนากลบมา เก ด เปนมนษยพบพระพทธศาสนานน คอ ผรบรองความสาคญของชวตนทแมจะ

๑๒

นอยนกวา ชวตนเทานนทจะนาไปสความสวสดมสขไดอยางแทจรง เพราะชวตนเทานนทพรอมสาหรบการบาเพญบญกศลทกประการ จะทาดเพยงไรกทาไดในชวตน ทาดสงสดจนเกดผลสงสด คอการปฏบตไดสาเรจมรรคผลนพพาน พนทกขสนเชง ไมตองกลบมาเวยนวายตายเกดอกตอไป กทาไดในชวตน หรอทาดเพยงเพอไดถงสวรรคพนนรก กทาไดในชวตน การตงจตอธษฐานไมใหหลงไปภพภมอนหลงละโลกนไปแลว แตใหกลบมาสภพภมมนษยโดยเรว ไดพบพระพทธศาสนา จงเปนความถกตอง พงทาอยางยง แมไมตองการมความทกขในภพชาตขางหนา กตองทาใจใหไมมความทกขตงแตในภพชาตปจจบนน ไมปรารถนาเปนอะไร ไมปรารถนาเปนอยางไรในชาตหนา กตองทาใจ คอ ทาใจไมใหเกาะเกยวของอยกบอะไรนนกบอยางนน ตงแตในปจจบนชาตจงจะสมปรารถนา ไมเชนนนกจะสมปรารถนาไมได การจะทาใจใหเปนสข ปราศจากทกขแมพอสมควรขณะใกลจะดบจต คอการเลอกชวตในภพชาตใหมความสข ปราศจากความทกขไดพอสมควร แตการจะสามารถทาใจใหเปนเชนไรในเวลาใกลจะดบจตนน กมใชจะทาไดทนทโดยมมความคนเคยกบความรสกเชนนนมากอน ความคนเคยกบความรสกอยางใดอยางหนง คอมความรสกอยางใดอยางหนงเสมอๆ หรอบอยๆ เนองๆ เชนการทองพทโธไวในใจเสมอ นนคอความคนเคยกบพทโธ ความคนเคยกบบคคลใดทเคยใหความเมตตาอปการะชวยเหลอ จะทาใหใจนกถงบคคลนนโดยอตโนมตเมอถงคราวคบ

๑๓

ขน ความคนเคยกบความรสกอยางใดอยางหนงกเชนกน อบรมไวใหคนเคยกบความรสกใด เชน คนเคยกบอารมณมพระพทโธ หรอคนเคยกบการทองพทโธ เมอถงเวลาคบขน ใจจะไมไปยดมนเกาะเกยวกบอะไรอนทไมคนเคย แตจะไปเกาะอยกบพระพทโธ ทเปนยอดของสรมงคลทงปวง ยอมไดรบสรมงคลนน อนจกนาใหพนพาลภยใหญนอย ความคนเคยกบสงดมมงคลจงเปนความสาคญอยางยง ทกคนผานชวตในอดตชาตมาแลวเปนอนมาก นบภพชาตไมถวน มความคนเคยกบเรองราวหรออารมณตางๆ มาแลวมากมาย คนเคยกบเรองราวหรออารมณใดมาก ใจยดมนผกพนของตดอยกบเรองใดอารมณใดมากมาแตอดตชาต ผลของความยดมนผกพนนนจะนามาสภพชาตปจจบน ดภพชาตของตนในปจจบนกพอจะเขาใจวาอดตนนตนผกพนกบเรองใด อารมณใดมามาก ดหรอวาไมด ผทมใจผกพนอยกบการเออเฟอเผอแผ ทาทานการกศลมามากในอดตชาต กจะรไดจากปจจบนชาต คอปจจบนชาตจะสมบรณพนสขดวยทรพยสนเงนทอง ผทมใจผกพนอยกบการเอออาทรดแลรกษา ใหขาวปลาอาหาร ยารกษาโรค และเงนทองเพอผเจบไขไดปวยมามากในอดตชาต ไมเบยดเบยนชวตรางกายผอน สตวอน กจะรไดจากปจจบนชาต คอปจจบนชาตจะสมบรณแขงแรง ไมเจบไขไดปวยมพลานามยด อนนบเปนลาภอยางยง ผทมใจผกพนอยกบการระวงรกษากาย วาจา ใจของตนให

๑๔

สภาพออนนอมตอผควรไดรบความออนนอมยกยอง ไมลวงเกนดหมน ผกพนเชนนมามากในอดตชาต กจะรไดจากปจจบนชาต คอปจจบนชาตจะเปนผอยในตระกลสง อนผอยในตระกลสงยอมเปนผไดรบความเคารพออนนอมยกยอง ไมถกลวงเกนดหมน เปนไปเชนเดยวกบทตนเองไดปฏบตไวตอผอนเปนอนมากในอดตชาต ผทมใจผกพนอยกบการชวยประคบประคอง รกษาชวตผอนสตวอนมามากในอดตชาตไมเบยดเบยนตดรอนทาลายชวตอน กจะรไดจากปจจบนชาต คอปจจบนชาตจะเปนผมอายยนไมถกตดรอน เบยดเบยน ทาลายดวยเหตใดทงสน ไมใหตองเปนผมชวตนอย มชวตสน ผทมใจผกพนอยกบการรกษากาย วาจา ใจอยในศลบรสทธมามากในอดตชาต มจตใจผองใส ไมเศราหมอง กจะรไดจากปจจบนชาต คอปจจบนชาตจะเปนผมผวพรรณงดงาม หนาตาผองใส เปนทเจรญตาเจรญใจผพบเหนทงหลาย ผทมใจผกพนอยกบการปฏบตธรรมมามากในอดตชาต กจะรไดจากปจจบนชาต คอ ปจจบนชาตจะเปนผมปญญาเฉลยวฉลาด ศกษาปฏบตธรรมเขาใจงาย เจรญดในธรรม ผทกาลงเสวยผลของกรรมดในอดตชาตตางๆ กน เชน ไดเกดในตระกลสง หรอสมบรณบรบรณดวยทรพยสนเงนทอง หรอมรางกายแขงแรง ไมถกเบยดเบยนดวยโรคภยไขเจบ หรออายยน หรอหนาตาผวพรรณงามผองใส หรอมสตปญญาเฉลยวฉลาด พงนอมใจเชอวาเปนผลแหงกรรมดทไดประกอบกระทาไวแลวเปนอนมากในอดตชาตแนนอน และแมปรารถนาจะเสวยผลดแหง

๑๕

กรรมดนนสบตอไปในอนาคต ทงในอนาคตของปจจบนชาต และทงในอนาคตของภพเบองหนาทพนจากภพชาตปจจบนไปแลว กพงตงใจประกอบกรรมดอนเปนเหตดตอไปใหมนคงสมาเสมอ ผลของกรรมดทไดกระทากนมา ทเปนความคนเคยกนมา แมจะสงวนรกษาไวใหสบตอกนนานแสนนานตอไป กตองพยายามหนผลของกรรมไมด ทตองไดกระทามาแลวทกคนในชาตซงมากมายนบภพชาตไมถวน และกรรมนนกาลงตามมา ทกคนกาลงมผลของกรรมดและกรรมไมดตดตามมา เปนผลของเหตทไดทากนไวในอดตชาตทสลบซบซอนนบไมได ลองนกถ งภาพของรถบรรทกขนาดใหญ ก าล งแลน ไลทบ เราอย ขณะเดยวกนกมรถบรรทกแกวแหวนเงนทองคนใหญกาลงแลนตามเพอจะยกแกวแหวนเงนทองเหลานนใหเราดวย รถทงสองคนนนกาลงขบแซงกนอยางรวดเรว ผลดกนนาผลดกนตามนกภาพนแลวกนกถงใจตนเอง วายงมใจทจะตองการแกวแหวนเงนทองหรอ ยงมใจอยากไดอะไรอกหรอ ในเมอรถลาชวตกาลงขบตะบงตดตามมาอยางมงมาดปรารถนาตวเราเปนเปาหมาย กรรมไมดกาลงตามสงผลแกเราทกคนแนนอน เปรยบผลไมดนนดงรถบรรทกทกาลงตะบงไลกวดเราอยจรงๆ ทยงไมทนบดขยเรากเพราะกรรมปจจบนของเราทกาลงกระทากนอยอาจจะมแรงพาหนไดทน จะอยางหวดหวดนาเสยวไสเพยงไร เราผไมมตาพเศษกหารไม กรรมดเทานนทเปนแรงพาเราวงหนกรรมไมดทกาลงสงผลตดตามเราอยในขณะน เปรยบกรรมไมดดงมอมารทใหญโตมโหฬารทรงพลงมาก-

๑๖

มาย มอนนกาลงเออมมาจะตะปบเราเพอลากเขาไปขยใหแหลกเหลว หวดหวดจะจบปลายผมเราไดไมรกครงกหน แตเรากยงพนอยไดเพราะความบงเอญ คอเพราะบงเอญไดทากรรมดไวมากพอ เปนกาลงพาใหหลบหลกพนมอมารไปได มความสวสดอยชวครงชวคราว แตใชวามอมารนนจะหยดตามตะครบเรากหาไม กวน กเดอน กป กภพ กชาต มอมารจะตดตามตะครบเราอยางไมทอแทเหนดเหนอย ควาผดควาถกกจะตามควาไมลดละ ถาปรากฏเปนภาพกจะเปนภาพทนากลวทสด เดกทยงไรเดยงสา เพงจะลมตาเหนโลก เคยถกนาไปฆาดวยความเขาใจผด ทปรากฏเปนขาวเมอไมนานมาน ทาใหมารดาผรกลกเปนชวตจตใจแทบเปนบา ทาใหผทนาไปฆาเพราะเขาใจผดตองไดรบโทษหนก ไดรบทงอาญาบานเมองและทงความโกรธแคนชงชงของผคนมากหลาย เรองนชชดใหเหนอานาจทยงใหญของกรรม แมไมนากรรมมารวมพจารณา กจะเขาใจไมไดเลยวาเรองเชนนเกดไดอยางไร เดกคนหน งถก มงทาราย แต เดกคนนนกลบอย รอดปลอดภย เดกอกคนหนงเปนหวงใยทะนถนอมดงแกวตาดวงใจ แตกลบถกทาลายตายไป ทงสองยงบรสทธไรเดยงสา เพงมเวลาเหนโลกไมกวน มอของกรรมนาเดกทมไดเปนทมงรายในปจจบนไปสอานาจแหงกรรมในอดต ซงมใชเปนกรรมของใครอน แตเปนกรรมของเดกนนเอง ทตองไดกระทาไวแนนอนในชาตใดชาตหนงในอดต ทพนความรเหนของปถชนทงหลาย แตหาไดพนความรเหนของทานผพนแลวจากความเปนปถชน

๑๗

กรณทมเดกถกฆาผดตวนน เดกตายแลว พนแลวจากความเขาใจของคนทงหลาย วาเดกนนไปไดสขไดทกขอยในภพภมใด แตเขากไดเปนอกหนงทเตอนใจอยางแรงใหกลวกรรม เมอกรรมจะใหผล คอเมอกรรมตามมาทน กไมมอะไรจะยบยงได นอกจากกรรมดวยกนคอเมออกศลกรรมตามทน กตองกศลกรรมทใหญยงกวาเทานนทจะตดรอนอกศลกรรมไดชวยใหสวสดไปไดครงหนงคราวหนง เรองเดกคนหนงถกมงรายใหถงตาย แตเดกอกคนหนงทเปนความรกสดจตใจของแมพอกลบตองตายแทน แมคนหนงทเปนฆาตกรตองรบอาญาแผนดน มชวตททรมานในทคมขง แมคนหนงทตองเสยลกรกเพยงชวตเพราะถกเอาไปฆาผดตว ตองเศราโศกสดแสนไปนานนกเดกคนทรอดตายอยางอศจรรยทงทตนนนถก มงร าย คงเปนท ร ง เกยจของคนจานวนไมนอยวา เปนเลอดเนอเชอไขหญงใจดาอามหต ดผเกยวของในเรองนทงหมดถง ๔ ชวต จะเหนไดชดแจงวากรรมมอานาจใหญยงนก ทกชวตถกอกศลกรรมตามทนแนแท และไมมกศลกรรมความดเพยงพอจะตดรอนอกศลกรรมใหทนเวลาได จงประสบความทกข เดอดรอนแสนสาหสไปตามกน นมใชเรองบงเอญ พงรอบคอบพจารณาดวยปญญาของผนบถอพระพทธศาสนา ใหเหนความนากลวของกรรม ใหเหนความนาสลดสงเวชเมอผใดผหนงตองตกอยในองมอทแรงรายแหงกรรม และเราเองกมมอกรรมตามตะครบอยเหมอนกน ไมอาจเหนไดดวยตากพงใชปญญาใหเหนไดดวยใจ และพยายามหนให

๑๘

เตมสตปญญาความสามารถ อยาใหถงวนทนาสยดสยองอยางยง คอวนทตองตกอยในองมอทแขงแกรงแหงกรรมราย ผทเกดมาด มสขสมบรณในภพชาตน กมใชวาไมมมอแหงอกศลกรรมตามตะครบอย มแน ... ทกคนมมอแหงอกศลกรรมตามตะครบอยแน แตในขณะเดยวกน ทกคนกมมอแหงกศลกรรมเปนผชวยอย มอแหงกรรมกศลกรรมนน ถาจะเปรยบใหเหนงายๆ กตองเปรยบกบเทา มมอผรายตดตามตะครบอย จะหนพนกตองอาศยเทาพาวงใหเรวทสดเทาทจะเรวได นนกคอตองทาบญทากศลคณงามความดใหมากทสด ใหเตมสตปญญาความสามารถเสมอ ความดเทานนจะชวยใหพนมอแหงกรรมรายได แมจะพนอยางหวดหวดกตองดกวาไมพน ทกคนมมอแหงอกศลกรรมทนากลวทสดตามตะครบอย ไมมใครไมม และมกนคนละไมนอยดวย เพราะทกคนไดผานภพชาตมาแลวนบไมถวน ยาวนานนกหนา ทาอะไรตอมอะไรกนมาเสยนกตอนก ทงกรรมดกรรมชวสลบซบซอนกนอย และลมกนเสยสนแลว ทงบางคนกยงไมอยากจะเชอวาไดเคยเกดมาแลวในอดตชาต มากมายหลายชาตจนนบไมไดจงยงไมนกเลยวาไดเคยทากรรมดกรรมชวมากอนจะมาเกดเปนมนษยในปจจบนชาตน การไมนกนแหละจะทาใหประมาท ไมพยายามหนผลแหงกรรมไมด เมอกรรมไมดตามทนถงตว กจะใชอานาจทรายแรงอยางไมเมตตาปรานเลย กอนจะมาเปนเราแตละคนในภมของมนษยน ตางกไดเปน อะไรตอมอะไรมาแลวมากมาย นบชนดนบชาตไมได เปนกนทงเทวดา สตวใหญสตวเลก รวมทงมนษยชายหญง คนมคนจน คน

๑๙

สวยคนไมสวย คนพการคนไมพการ อายสนอายยาว ขาวดา ไทยจน แขกฝรง ตางเคยมเคยเปนกนมาแลวทงนน แมเปนผระลกชาตไดกจะสลดสงเวชยงนก และอาจจะสละละวางความโลภ ความโกรธ ความหลงไดเปนอนมาก เหนสนขขเรอนสกตว แลวลองนกวาครงหนงเรากเคยเปนเชนเดยวกน เคยกระเซอะ กระเซงเทยวหาอาหารกน ถกคนต ถกสนขดวยกนกด ถกใครทงหลายทไดมาประสบพบผานแสดงกรยาวาจารงเกยจเกลยดชง ไมยอมแมแตจะใหเขาไปใกลเพออาศยรมเงากนแดดกนฝน กอนอฐกอนหนกถกทมถกขวางใสใหตองถงเลอดตกยางออก ตกใจกลวภยนานา แตจะบอกกลาวออนวอนใหผใดเหนใจกทาไมได อยางมากกเพยงเปลงเสยงโหยหวนทหามผเขาใจในความทกขรอนไม แมนกไปในอดตเชนน สมมตตวเองวาในภพชาตหนงเปนเชนน นกใหจรงจงเชนน จะเกดความกลวกรรม เพราะยอมไดความเขาใจวา กรรมไมดแนแทททาใหชวตตองเปนเชนนน อยาเปนผปฏเสธเรองกรรมและการใหผลของกรรมอยางปราศจากเหตผล คออยาปฏเสธดอๆ วาใครจะเคยเกดเปนอะไรมากอนกตาม กไมใชเรา เราไมเคยเกดเชนนนแน คนจะเกดมาแตสตวไมได สตวจะไปเกดเปนคนกไมได ไมมเหตผล เปนความเชอทปราศจากเหตผล เปนคนสมยใหมแลวจะเชออยางนนไมได เพอความไมประมาท จงอยาปฏเสธโดยไมรจรงเชนน เพราะวนหนงจะหนไมพนผลทนากลวนกของกรรม เดกบางคนวงเลนอยางสนกสนานในโรงเรยน อยๆกมลกปนแลนเขาตดชวต ปลดชพจากโลกนไปอยางงายดาย เดกตายไปแลวไปเปนสขไปเปนทกขกเรองหนง แตมารดาบดาผตอง

๒๐

สญเสยลกไปปบปบเปนอกเรองหนง ทพงพจารณาใหเกดความเขาใจในเรองของกรรมและการใหผลของกรรมตองเคยไปทาความทกขแสนสาหสใหเกดแกผใดมากอนแลวในอดต จงตองมาไดรบความทกขแสนสาหสจากผทไมรจกหนาตา ผทไมปรารถนาจะกอทกขโทษภยใดๆ เลย และทกคนมโอกาสทจะประสบเหตการณเชนนน เปนไปไดทอยดๆ จะตองสญเสยยงใหญ เชนมารดาบดาทเสยลกไปอยางไมรตนสายปลายเหต รไดแนนอนเพยงวาเปนผลของกรรมไมด ทตองไดกระทาไวในภพชาตใดชาตหนงแนนอน พระสาคญรปหนง ซงเปนทรจกกนดวาเปนพระดพระสาคญยง คอสมเดจพระพฒาจารย (โต พรหมรงส) วดระฆงโฆสตาราม มเรองเลาถงทานวา ครงหนงพระในวดของทานตเพอนพระดวยกนจนหวแตก ทานชาระความดวยการบอกพระทเปนเจาทกขวาเปนฝายผดเพราะเปนผทาเขากอน เมอเปนทพศวงสงสยททานตดสนเชนนน ทานกอธบายวาพระรปทถกตหวแตกในชาตนตองไดตพระอกรปมากอน ไมในชาตใดกชาตหนง ถาจะใหรบโทษททาในชาตนกจะไมสนสดเวรกรรม ถาไมถอโทษ ความผดในชาตนกจะเปนอนเลกแลวตอกน ทานไดถามความสมครใจของพระรปทถกตหวแตกวาตองการอยางไร พระรปนนกยนดยกโทษ ไมเอาความ เปนอนเลกแลวตอกน ทานวาจะไดไมมการจองเวรกนตอไป เรองน สมเดจพระพฒาจารยทานสอนเรองกรรมและการใหผลของกรรม ใหเหนวาเมอทากรรมใดแลวจกตองไดรบผลตอบแทนแน แมขามภพขามชาต ทากรรมใดจกไดรบผลนน ผใดทาผนนจกไดรบ ไมชากเรวตองไดรบ และจะไมจบสนแมไมมการเลกผกเวร แตถาเลกผกเวรกจะจบสนเพยงนน การใหอภยดวยใจจรงใน

๒๑

ความผดของผอนททาตอตนจงเปนความสาคญ เปนสงทควรอบรมใหยง คนระลกชาตไดทกวนนยงมอย บางคนกระลกไดตงแตอายยงนอย พอพดไดกบอกไดเปนเรองเปนราว ขอไปหาแมเกาพอเกาทบานนนบานน บางคนเหนรปใครบางคนกสนใจมากมาย ถามชอ และบางรายกบอกเลาเรองอดต เคยใกลชดกบผนนผน เคยเปนทหารไปรวมรบในอดตกาลนานไกล ทนาอศจรรยกคอเดกชายเลกๆ บางคนเลาวาเคยเปนทหารรวมรบดวยกนกบสมเดจพระบรพบรมกษตรยาธราชเจาบางพระองค ทงทเขายงเปนเดกชายไรเดยงสา เขายงไมทนจะรวาพระมหากษตรยของเขาพระองคนนทรงเปนนกรบผยงใหญ และเขากยงบรสทธเกนกวาจะคดแตงเรองราวขนหลอกลวงเพอประโยชนอยางใดอยางหนง ผไดฟงเขาพดอยางเดกทารกไรเดยงสาจงยอมรบวาเขากาลงระลกไดถงในอดตชาตของเขา นเปนตวอยางหนงทแสดงความมภพชาตในอดตของคนทงหลายสตวทงหลายในปจจบนชาต ทานพระอาจารยสาคญรปหนงทเปนพระปฏบต ทานเดนปาอยเปนประจาในชวตของทาน โดยเพอนปฏบตธรรมรวมทางไปดวยบางเปนครงคราวเปนทรกนดวา เมอพบชางในระหวางทางทานพระอาจารยรปนนกจะตองเปนผนาเจรจาปราศรยกบชาง ทานจะพดจากบชางใหญดวยภาษามนษย และทานจะใชวาจาไพเราะออนโยนยงนก เปนทเจรญหเจรญใจ ชางกฟงทานโดยด เมอทานขอใหหลกกจะหลก ขอใหหลบกจะหลบ ขอใหไปใหพนกจะไปจนพน

๒๒

ทานทาไดเชนนโดยทรปอนทาไมไดเพราะอะไร นาจะตงปญหานขน และผไมปฏเสธวาผอยในปจจบนชาตนนมอดตชาต ยอมจะยอมคดวาทานพระอาจารยรปนนทานคงมอะไรเกยวของกบชางมาแลวในอดตชาต และตองเกยวของอยางสาคญดวย ในชาตนทานจงสามารถพดจากบชางไดรเรอง และชางกยนดออนใหกบทานอยางนาอศจรรยนก เมอคดเชนนกนาจะคดตอไปไดวา จากชางกมาเปนมนษยได สาหรบผมญาณหยงรไปในอดต ยอมรไดวาทานพระอาจารยรปนนทานอาจจะเคยเกดเปนชางสาคญกอนจะมาเปนมนษยในภพชาตนกเปนได และกเปนไดอกเชนกนททานอาจจะเกดเปนชางอยหลายภพหลายชาตในบรรดาภพชาตทนบไมถวนของทานในอดต เมอมาเกดเปนมนษยในภพชาตน และสามารถมญาณหยงรภพชาตในอดตของตนทเปนสตว เชน ทานพระอาจารยรปสาคญททานเลาไววาเคยเกดเปนไก ยอมรชดถงความแตกตางระหวางความเปนคนกบเปนสตว ยอมไดความสลดสงเวชและยอมไดความหวาดกลว ความตองเวยนวายตายเกดเปนทสด เพราะไดรชดดวยตนเองแลว วาการพลาดพลงทากรรมไมดไมวาจะทางกายหรอทางใจ คอการนาไปสทคตตางๆ อนไมเปนทพงปรารถนาอยางยง อนจกกอใหเกดความทกขรอนนานาประการ การทอยดๆ กถกจถกปลนจนถงชวต เปนการตองตายจากผ เปนท รกส งท เปนท รกอยางไมรตว อยางไมอาจขอความชวยเหลอจากผใดได ผนบถอพระพทธศาสนารวานนเปนผลของ

๒๓

กรรมทตองไดกระทาไวแลวในภพชาตใดภพชาตหนง ซงปถชนไมมญาณพเศษทงหลายหาอาจรชดไม วาไดมการทากรรมอนเปนอกศลเหตนนตงแตเมอใด และจะสงผลเมอใด แตผปฏบตธรรมจนสามารถมความรพเศษจะรได และบางทกไดแสดงใหรลวงหนา เชน ทพระอาจารยสาคญรปหนงทานไดปรารภใหไดยนกนเนองๆวา ในอดตทานเคยขบเกวยนทบเดกตายโดยจงใจเจตนา ดงนนทานจะตองไดรบผลของกรรม คอจะตองถกรถทบจนเสยชวตแนในภพชาตน ทานปรารภอยนานป และแลววนหนงทานกเตรยมตวออกเดนทางจากวด เมอถกทกทวงวารงขนจงจะถงวนททานไดรบอาราธนาไปในการทาบญท บานหนง ทานกตอบงายๆ ตรงไปตรงมาวาถ ง เวลาวนนนแหละถกแลว ไ ม มผ เข าใจความหมายของทาน และในวนนนเอง เมอออกไปพนวดเพยงไมนานรถททานน งไปกคว า ทบรางทานมรณภาพทนท ทานมรณภาพรปเดยว คนอนทกคนปลอดภยหลงจากนนไมกวนไดมการทาศพทาน ปรากฏวาอฐของทานท ยงไมทนเยนสนทไดกลาย เปนมณส สวยงามต า งๆ กน ท ร จ ก กนด ในบรรดาพทธศาสนกชนทงหลายวา นนคอพระธาต นนคอเครองหมายแสดงความไกลกเลสสนเชงแลว พระอาจารยรปนทานไมเพยงแสดงใหเหนอานาจของกรรม ทผใดไดทาแลวจกตองไดรบผล แมจะปฏบตธรรมสงสดกยงหนไมพน ทานยงแสดงใหเขาใจดวยวา ทกชวตผานภพชาตในอดตมาแลว จะตองผานมามากมายดวยกนทงนน เปนทเหนกนอยวาทกคนมชวตทมไดราบรนเสมอไป ไมมสขตลอดชวต ไมมทกขตลอดชวต ไมพบแตสงดงามตลอดชวต ไม

๒๔

พบแตสงชวรายตลอดชวต แตละคนพบอะไรๆ ทงดทงราย หนกบางเบาบาง โดยทบางทกไมเปนทเขาใจวาทาไมจงตองเปนเชนนน เชน บางคนเกดในครอบครวทตาตอย ลาบากยากจน พอเกดไดไมนาน เงนทองจานวนมากกเกดขนในครอบครว เปนลาภลอยของมารดาบดาบาง เปนความไดชองไดโอกาสทาธรกจการงานบาง ใครๆ กจะตองพดกนวาลกทเกดใหมนนเปนผมบญ ทาใหมารดาบดามงมศรสข ถาไมคดใหดกเหมอนจะเปนการพดไปเรอยๆ ไมมมลความจรง และทงผพดผฟงกมกจะไมใสใจพจารณาใหไดความรสกลกซงจรงจง แตถาพจารณากนใหจรงดวยคานงถงเรองกรรมและการใหผลของกรรม กนาจะเชอไดวาเดกทเกดใหมนนเปนผมบญมาเกด ผมบญคอผททาบญทากศล ทาคณงามความดไวมากในอดตชาต อนความเกดขนของผมบญนนยอมเกดขนพรอมกบมบญหอมลอมรกษา แมชนกกรรมนาใหเกดจะนาใหเกดลาบาก แตเมอบญททาไวมากกวา กรรมไมดทนาใหลาบากกจะตองถกตดรอนดวยอานาจของกศลกรรม คอบญอนยงใหญกวา คอเกดมามารดาบดายากจน มอแหงบญกจะตองเออมมาโอบอมใหพนจากความลาบากยากจน ใหมงมศรสขควรแกบญทไดทาไว ผทเกดในทลาบากยากจน แตเมอมบญเกาไดกระทาไวมากมายเพยงพอ มอแหงบญกจะเออมมาโอบอมใหพนความยากลาบากไดอยางรวดเรว พนจากความยากจนดงปาฏหารย มตวอยางใหเหนอย เดกบางคนทาบญทากศลไวด แตชนกกรรมนาใหเกดกบมารดาบดาทยากแคนแสนสาหส พอเกด มารดาบดากหาทางชวยใหลกพนความเดอดรอน นาไปวางไวหนาบานผมงมศรสขทรกนวาเปนผมเมตตา แลวเดกนนกไดเปนสขอยในความโอบ-

๒๕

อมของมอแหงบญควรแกบญทเขาไดกระทาไว แตเดกบางคนเกดในทตาตอยยากไร และเปนผท มไดทาบญกศลมาในอดตชาตเพยงพอยอมไมมมอแหงบญมาโอบอมเขาใหพนความลาบากยากจน แมเมอมารดาบดาจะพยายามเสยงนาไปวางไวในททหวงวาจะมผดมเงนมานาไปอปการะเลยงด ความไมมบญทาไวกอนทาใหไมเปนไปดงความปรารถนาของผเปนมารดาบดา เขาอาจจะถกทงอยตรงททถกนาไปวางและสนชวตไป ณ ทนนอยางโดดเดยวเดยวดาย อาจจะทรมานดวยความหนาว ความรอน ความหวโหย หาผชวยเหลอไมได และผเปนมารดากอาจถกจบไดรบโทษทางอาญา นนกเปนเรองอานาจอนยงใหญนกของกรรมอยางแทจรง อดตชาตของทกคนมมากมายนก จงไดทากรรมกนไวมากมายนก กศลกรรมบางอกศลกรรมบาง ชวตในปจจบนจงมดบางไมดบาง สขบางทกขบาง คนมงมเปนมหาเศรษฐกดวยอานาจของกศลกรรม คอการบรจาคชวยเหลอเจอจนผอนทไดกระทาไวในอดตชาต เมออกศลกรรมคอการคดโกงเบยดเบยนทรพยสนใหผอนตองเดอดรอนทไดกระทาไวในอดตชาตตามมาสงผล และเมอเปนผลทแรงกวา มกาลงกวากศลกรรมท กาลงเสวยผลอย อกศลกรรมกจะตดรอนกศลกรรม สงผลไมดของอกศลกรรมใหเกดแทน ความมงมกจะกลบเปนความไมมเงนทองของมคากจะสญหายหมดไป อกศลกรรมแรงมากกจะสามารถทาใหมหาเศรษฐสนเนอประดาตวได กาลงเปนสขกจะกลบเปนทกขเดอดรอน อานาจของกรรมเปนเชนนจรง ผมปญญาจงกลวกรรมยงกวากลวอะไรอน กลวเพราะรวาเมอทากรรมไมดไวแลวตองไดรบผลไมด

๒๖

และเมอถงเวลาทกรรมสงผลไมดมาถงตวแลว แมตงแตเกดมาในชาตนจะไมเคยทากรรมไมดเชนนน กจะตองไดรบผลไมด ทอาจทาใหพศวงสงสย จนถงมากคนมจฉาทฐความเหนผด คอเหนไปวาทาดไมไดด ซงความจรงไมใชเชนนน ทาดตองไดรบผลดเสมอ ทาไมดจงจะไดรบผลไมด เพยงในชาตปจจบนนเทานน มอายกนเพยงอยางมากรอยปเทานน ทกคนทกสตวตางกทาอะไรๆ ทเปนกรรมแลวมากมายนบไมถวน เปนกรรมด คอกศลกรรมบาง เปนกรรมชว คออกศลกรรมบาง มากมายจรงๆ เพยงทาในชาตเดยวกมากมายจรงๆแลว เมอไดทามานบภพชาตไมถวนจะมากมายเพยงไหน ขณะทมาเปนอยในภพนชาตน ไดละภพชาตในอดตททากรรมไวเบองหลงมากนกหนา กรรมดกรรมชวอาจไมเสมอกน บางคนกรรมดอาจมากกวา บางคนกรรมชวอาจมากกวา บางคนทากรรมดทไมสาคญไมยงใหญ แตทากรรมไมดทสาคญหนกนกหนา เชนนยอมไดเสวยผลตามเหต คอในภพชาตนยอมประสบสวนดนอยกวาสวนไมด สวนผททากรรมดมาก ทากรรมไมดนอย เชนนยอมไดเสวยผลตามเหตคอในภพชาตนยอมประสบสวนดมากกวาสวนไมด ดงมตวอยางใหพบเหนอยทวไปในทกวนน เมอกรรมดจะสงผลกไมมอะไรหรอผใดจะกดกนยบยงได กรรมไมดทแรงกวาเทานนทจะกดกนขดขวางได ไมใหกรรมดอาจสงผล แตถากรรมดแรงกวากรรมไมด กรรมดกตองสงผลจนได กรรมไมดหาอาจขดขวางไดไม อะไรๆกหาอาจขดขวางไดไม

เมอกรรมไมดจะสงผลกไมมอะไรหรอผใดจะกดกนยบยงได

๒๗

กรรมดทแรงกวาเทานน ทจะกดกนขดขวางได ไมใหกรรมไมดสงผล แตถากรรมไมดแรงกวากรรมด กรรมไมดกตองสงผลจนได กรรมดหาอาจขดขวางไดไม อะไรๆ กหาอาจขดขวางไดไม ชวตนนอยนก คอชวตในภพภมนในชาตนนอยกวาชวตทผานมาแลวในอดตชาตมากมายอยางไมอาจประมาณไดถกถวน ผมปญญาเมอมานกถงความจรงนยอมไมประมาท ยอมเหนภยทจะตามมา เปนภยทจกเกดแตกรรมทงหลายทไดประกอบกระทาไวดวยตนเองในอดตชาตทมากมายพนประมาณ ผมปญญายอมพยายามหนใหพน หนใหกรรมไมดตามไมทน หรอไมกพยายามสรางกาลงทจะเอาชนะความแรงของกรรมไมดใหได เพอไมตองรบผลของกรรมไมด ทอาจรายแรงทาความชอกชาใหแกชวตไดเปนอนมาก ผทมงแตจะไดในชาตน โดยไมคานงถงความถกตองชอบธรรม เปนการทากรรมไมดเปนสวนใหญ เทากบใหโอกาสกรรมไมดในอดตชาตทไดสงสมไวใหตามมาสงผลทนในชาตนงายเขา และสงผลไดแรงเตมทงายเขา โดยไมมกรรมดเพยงพอจะชวยเหลอยบยงหรอผอนคลายใหเบาลง ผทไดรบอะไรๆ รายแรงตางๆ เชน เสยสตบาคลงอยางไมทนทจะรตว ประสบอบตเหตรายแรงถงเสยชวต หรอไมกเสยหมดทงครอบครว หรอประสบความหายนะถงสนเนอประดาตว ตองเศราโศกเสยใจจนขาดสตสมปชญญะ ผลของกรรมไมดเชนน แมจะตดตามทกคนผทาเหตแหงกรรมไมดนนอย แตกอาจไมสามารถตามทน แมผนนจะพยายามวงหนอยางเตมสตปญญาความสามารถ

๒๘

พลงสาคญประการหนงทจะชวยใหสามารถหนพนมอแหงกรรมไมดทตดตามตะครบอยได และเปนพลงทจะสามารถทาใหเกดขนไดไมยาก คอการนกถงพระพทธเจา นกถงพทโธนกไวใหคนเคยเปนอนหนงอนเดยวกบใจ สงใดทเปนอนหนงอนเดยวกน กหมายถงความจะไมอาจแยกจากกนไดเลย ไมวาเวลาใดกตาม จะสขจะทกข จะเปนจะตาย ใจกมพทโธ พทโธจะมอยในใจ กรรมดกตาม กรรมไมดกตาม เมอสงผลจะตองมสอ มเครองมอ มมอเปนเครองนาใหถงผจะตองรบผลแหงกรรมนน ทงกรรมดและกรรมไมด เชน คนเมาสราขบรถพงเขาชน ผจะตองรบผลแหงกรรมกจะถกรถนนชน ถงตาย หรอถงพการ หรอบาดเจบสาหส ตองเสยเงนทองรกษาพยาบาลมากมาย คนเมาสราทขบรถพงเขาชนคอเครองมอแหงกรรม ซงมสราเปนเครองบงคบใหพงตรงจดหมายได คอใหกรรมสงผลไดสาเรจ หรอทเรยกวาใหกรรมตามทนได แตแมผทกรรมนนตามอย เปนผกาลงวงหนกรรมไมดอย เตมกาลงดวยการทาความดตางๆ มการทองพทโธใหเปนอนหนงอนเดยวกบใจ เปนตน พทโธอนเปนยอดของความดกจะเปรยบไดดงพลงจตอนแรงกลาของนกสะกดจต ทจะสะกดผขบรถซงกาลงมนเมาดวยฤทธสราใหหยดรถเสยทนทกอนจะทนพงเขาชนเปาหมายทกรรมตามอย ความสวสดยอมมแกผทกรรมตามตดอยนนอยางเปนทนาอศจรรยนก อนกรรมไมดนนมคท มกจะใชดวยกน มความหมายไปในทางไมด คอ เจากรรมนายเวร ผมสมมาทฐยอมไมปฏเสธความเชอทมอยวาเจากรรมนายเวรนนม ไมใชไมม เจากรรมนายเวรคอผทถกทารายกอนและผกอาฆาตจองเวร แมไมอาฆาตจองเวรกไม

๒๙

เปนเจากรรมนายเวร คอไมเปนผคดรายไมตดตามทารายใหเปนการตอบสนอง หรอทเรยกกนวาแกแคน ผมสมมาทฐความเหนชอบ ประกอบดวยสมมาปญญา แมจะไมเหนหนาตาของเจากรรมนายเวรแตยอมไมประมาท ไมวาเปนสงไมม และยอมไมเหนเปนความเหลวไหลไมมเหตผล ททานสอนใหทาบญอทศทานผเปนเจากรรมนายเวร เชนเดยวกบทานผเปนมารดา บดา บพการ ผมพระคณ ทงปวง อะไรทไมมทางเสยหาย มแตเปนทางไดหรอเสมอตว ผมปญญายอมทา ยอมไมปฏเสธ เหตทตางกมภพชาตมานบไมถวนในอดต ตางกทากรรมทงดและไมดไวนบไมถวน เชนกนในภพชาตทงหลายนน เจากรรมนายเวรทไดไปกาเกนเบยดเบยนทารายไวกยอมมไมนอยเชนกน ทานองเดยวกบผเปนมารดา บดา บพการ ผมพระคณ กตองมมากมายเชนกน ชาตนแมจะไมอาจลวงรไดวาเปนใครตอใครบาง แตกพงยอมรบวามอยทงในภพภมทพนความรเหนของผไมมความสามารถ และทงในภพภมเดยวกบเราทงหลายนดวย ทงเจากรรมนายเวรและทงผมพระคณ เมอจะขอโทษทานผเปนเจากรรมนายเวร กพงทาเชนเดยวกบเมอจะตอบแทนพระคณทานผมพระคณ คอทาบญทากศลดวยตงใจจรงทจะอทศให แลวตงใจจรงบอกกลาวใหรบร ใหยอมรบความมเจตนาจรงใจทจะขอโทษและตอบแทน การบอกกลาวดวยใจจรงตอผไมมตวตนปรากฏใหเหนเชนน ไมใชความหลง ไมใชความไรเหตผล แตเปนความปฏบตทถกตอง และจะไดผล อาจพาพนมอแหงกรรมไมดทตามอยได

๓๐

การทาบญทากศล แมจะไมปรารถนาใหเกดผลแกตนเองโดยตรง ผลกยอมเกดเปนธรรมดาแนนอนอยแลว ดงนน ในการทาบญทากศลทกครง จงพงทาใหกวางเอออาทรไปถงผอนทงนน ทแมจะอยตางภพภมกน ตงใจอทศใหอยางจรงใจ ใหดวยสานกในความผดพลาดกาเกนทตนอาจไดกระทาแลวตอใครๆ ทงนน ใหดวยสานกในพระคณทไดรบจากทานผมพระคณทงหลายทงโดยตรงและโดยออม คอยๆ คด คอยๆ บอกกลาวแสดงความจรงใจใหออนโยนและไพเราะดวยถอยคา จะเกดผลยงกวาใชถอยคาและจตใจทไมไพเราะจรงใจ ไมใชมนษยเทานนทชอบความออนโยนความไพเราะจากใจจรง ผตางภพภมทงหลายกมไดแตกตางออกไป ใจหรอจตของมนษยกเปนใจหรอจตดวงเดยวกน เมอมนษยละชาตนไปสชาตอน ภพภมอนแลว พงระลกถงความจรงน การสงผลของกรรมดและกรรมไมดนนขามภพขามชาตได กรรมในอดตชาตสงผลมาทนในปจจบนชาตกม ไปสงถงในอนาคตชาตกม แลวแตวาผทากรรมจะสามารถหนไดไกลเทาไร หรอหนไดนานเทาไร นนกคอ แลวแตวาในปจจบนชาต ผทากรรมแลวในอดตจะสามารถในการทาจตใจ ทาบญทากศล ทาความดไดมากเพยงไหน เปนกรรมทใหญยงหนกหนากวากรรมไมดหรอไม การใหผลกรรมกเชนเดยวกบการตกจากทสงของวตถ สงใดหนกกวา เมอตกลงจากทเดยวกนในเวลาใกลเคยงกน สงนนยอมถงพนกอน เปรยบดงกรรมสองอยาง คอกรรมดและกรรมไมดกระทาในเวลาใกลเคยงกน กรรมทหนกกวา ไมวาจะเปนกรรมดหรอกรรมไมดกตาม ยอมสงผลกอน กรรมทเบากวายอมสงผลทหลง และยอม

๓๑

สงผลทงสองแนนอนไมเรวกชา ไมชาตนกชาตหนา ไมชาตหนากชาตตอไป ตอไป ตอไป อาจจะอกหลายภพชาตกได เพราะกรรมไมใชสงทจะลบเลอนไดดวยกาลเวลา นานเพยงไรกรรมกยงใหผลอยเสมอ กรรมจงมอานาจเหนออานาจทงปวง ทานพระอาจารยสาคญรปหนงทานปรารถนาพทธภม คอปรารถนาเปนพระพทธเจาครนมาระลกชาตไดวาเคยเกดเปนไกหลายรอยหลายพนชาตกอนทจะไดมาเปนมนษยในชาตนทานกเปลยนความปรารถนาทจะเปนพระพทธะมาเปนพระผไกลกเลส ไมตองเวยนวายตายเกดตอไป เพราะทานสลดสงเวชชวตทผานมาแลวมากมาย และหวาดเกรงชวตทจะตองพบอกตอไป นบภพชาตไมถวนกวาจะถงจดปรารถนาคอพทธภม ซงมใชวาจะไปถงกนไดโดยงายโดยเรว จะตองใชเวลานานแสนนานในอกหลายรอยหลายพนภพภม โดยไมอาจรไดวากรรมจะนาใหไปเปนอะไรลาบากยากเขญอยางไร ซงสาหรบทานผไดรแจงในอดตชาตของทานแลว กเกดความกลวยงนก เบอหนายความตองเวยนวายในวฏสงสารยงนก ดวยความพากเพยรพยายามสดสตปญญาความสามารถทจะตดภพชาตอนาคตใหหมดสนไปโดยเรว ในทสดกเชอกนวาทานพระอาจารยสาคญรปนนทานกสาเรจประสงคถงความพนทกขอยางสนเชงไดในภพภมปจจบน ครอาจารยทานสาคญๆ ทานรบรอง และพระพทธเจากทรงรบรองวาชาตในอนาคตมอยสาหรบผยงไมสามารถทากเลสใหหมดสนได และการทากเลสใหหมดสนนน คนเปนจานวนมากทาไมไดในเวลาอนสน ทงยงมคนเปนจานวนมากไมสนใจจะทาใหกเลสหมดสน ยงเกลอกกลวอยกบกเลสอยางหลงผด ดงนน ภพ-

๓๒

ชาตสาหรบคนเหลานยงมอยมากมายนกหนา ใชเวลานานแสนนาน นบภพชาตหาไดไม โอกาสทกรรมจะตามไปถงจงมมากมายนก ไมวนใดกวนหนง ไมชาตใดกชาตหนง และอยาคดผดวาเมอถงวนนนเวลานน กจะจาไมไดแลววาเราเปนเราอะไรจะเกดขนกไมเดอดรอน ความคดเชนนอาจจะเกดแกเราแลวในอดตชาต และมาในปจจบน เมอตองพบกบความเดอดรอน เรากเดอดรอน มใชวาเราไมเดอดรอน ทงทมใชวาเราจะจาไดวาเราเปนเรา ไมวาจะเกดเปนใคร เปนอะไร เมอใด ภพชาตไหนกตาม เมอเปนทกขกตองเปนทกข เมอเปนสขกตองเปนสข จงไมควรประมาทอยางยง ควรพยายามทาทกอยางเพอไมใหในอนาคตตองเปนทกข หรอเพอไมใหกรรมไมดททาไวตามทน ไมวาเมอใดกตาม

ชวตนแมนอยนก แตกเปนความสาคญนก สาคญยงกวาชวตในอดตและชวตในอนาคต ท วาชวตนคอชวตในชาตปจจบนนสาคญ กเพราะในชวตนเราสามารถหนกรรมไมดททาไวในอดตได และสามารถเตรยมสรางชวตในอนาคตใหดเลศเพยงใดกได หรอตกตาเพยงใดกได ชวตในอดตลวงเลยแลว ทาอะไรอกไมไดตอไปแลว ชวตในอนาคตกยงไมถง ยงทาอะไรไมได เชนนจงกลาวไดวาชวตนสาคญนก พงใชชวตนใหเปนประโยชน ใหสมกบความสาคญของชวตน ชวตนนอยนก แตมความสาคญนกดวยเหมอนกน ถาชวตนไมวงหนกรรมไมดในอดตชวตนกจะรบผลกรรมไมด ถาวงหนกจะพนได กรรมไมดจะตามทนหรอไม ขนอยกบชวตน ยงกวานนถากรรมตามทนในชวตน กจะตามตอไปไดอกในชวต

๓๓

อนาคต กรรมไมดททาไวในอดตมากมายอาจจะตามไมทนตลอดไปกไดถาทาชาตนใหดทสด ดภาพผคนในบางประเทศทอดอยากแสนสาหส หนาตาแทบจะไมเปนคน เหมอนโครงกระดกเดนได เดกเลกๆ นาสงสาร ไมมเนอ มแตหนงหมกระดก ผใดเหนผนนกสลดใจอยางยงสงสารอยางยง เมอเกดความรสกเชนนนกพงนกถงตนเอง ใครเลาจะรบรองไดวา เมอตายไปจากภพชาตนแลว เราจะไมไปเกดในประเทศเชนนน จะไมไปมสภาพเชนโครงกระดกเดนไดดวยความอดอยากยากแคนเชนนน ใครเลาจะรบรองไดวาในอดตชาตเราไมไดเปนคนคบแคบ ไมเคยทาบญใหขาวปลาอาหารแกใครเลย มารดาบดาผแกชรากหาไดสนใจใหขาวใหนาใหมความสขอมหนาสาราญไม ยงเปนสตวหมาแมวดวยแลว ไมเคยเมตตาปรานใหขาวสกเมดใหนาสกหยด เมอไมรตววาเคยเปนเชนนมากอนในอดตชาต กไมอาจรไดวาในอนาคตจะตองไปมสภาพอดอยากจนเปนโครงกระดกเดนไดหรอไม ความเปนไปไดมอยสาหรบทกคน เพราะทกคนไดทากรรมไวเปนอนมากตางๆ กน อนอาจจะเปนเหตใหตองอดอยากยากแคนแสนสาหสตงแตเรมลมตาเหนโลก ไปเกดในประเทศทเรยกกนวาเปนนรกในโลก อยาประมาท อยามนใจวาอนาคตสาหรบเราจะไมเปนเชนนนกรรมเชนนนอาจจะวงไลเรามาโดยทเราไมรไมเหน แมไมประมาทตองวงหนใหสดกาลงความสามารถ ชวตนเทานนทเราจะพบทางหนได และชวตนนอยนก มวผดวนประกนพรงไมได พนจากชาตนไปแลว จะไมมโอกาสดใหวงหนกรรมไดอกเลย

๓๔

เมอชวตนนอยนก ผมปญญามสมมาทฐกคดไปทางหนง ผเบาปญญามมจฉาทฐกคดไปทางหนง พวกผมปญญามสมมาทฐคอความเหนชอบ กจะคดไดวาชวตนสน อกไมเทาไรกจะตองตาย ตายแลวกเอาอะไรไปดวยไมได เอาไปไดกแตบญบาปหรอความดความชวเทานน พวกผมปญญาคดเชนนจงเรงทาความด สวนพวกผเบาปญญามมจฉาทฐ คอความเหนผด กจะคดวาชวตนสนอก ไมเทาไรกจะตองตาย มวธใดจะใหไดมาซงทรพยสนเงนทองกตองรบหา ไมมวคานงวาจะผดหรอถก ถกผดกชาง ใหไดกพอใจ พวกผเบาปญญาคดเชนนจงทาบาปทาความไมดไดเสมอ ชวตนสาหรบบคคลสองประเภทดงกลาวมคณมโทษแกสองฝายแตกตางกนเปนไปตามทฐคอความเหนดงกลาว อยาเปนผมมจฉาทฐทโฉดเขลาเบาปญญาเลย เพราะจะทาใหชวตนใหสญเปลา ไมอาจหนพนมอทนาสะพรงกลวแหงกรรมไมด ไมอาจไดเขาไปอยในความโอบอมทะนถนอมของมอทอบอนแหงบญคอกรรมด โอกาสอนดทมอยนอยนกเพยงชวชวตอนนอยนกน กจะผานไปอยางไมอาจเรยกกลบคนได กรรมไมดททาไวแนกจะแหหอมเขาประชด แลวอะไรจะเกดขนบางในชวตน ชวตของผทไมรจกวงหนกรรม มาเปนผมปญญามสมมาทฐเถด ชวตอนนอยนจะไดไมสญเปลา จะไดสามารถใชชวตนใหเปนประโยชนยงใหญได คอหนไกลจากกรรมไมดได กรรมไมดท กาลงตดตามเราทกคนอยนนมมากมายนก ทงทหนกและทเบา ทงทจะทรมานชวตเราไมหนกนกหนา ทงทจะทรมานเราจนแทบวาจะรบไมไหว ทงทเราอาจจะรบไมไหวจรงๆ ดวย

๓๕

คดด พดด ทาด เพยงทาสามประการนใหสมาเสมอตามทพระพทธองคทรงสอนกจะสามารถหนมอแหงกรรมไมดได มอแหงกรรมไมดจะไมสามารถตะครบไวในอานาจไดบาปกรรมใดๆ แมไดกระทาไวตงแตอดตชาต จะไมอาจตามสนองไดงายๆ ในภพชาตนอยางมากกจะเพยงไลตามตะครบอยอยางหมายมนจะทาใหไดสาเรจเทานน ถาคดด พดด ทาดเสมอ ทกวนนมตวอยางผทถกมอแหงกรรมตามทนจบไดมากมาย คนสวยคนงามถกมอของกรรมรายทาใหกลายเปนคนสนสวยสนงาม ทนความรสกของตนเหนรปลกษณของตนดวย ความเจบปวดแสนสาหส คนบางคนแขนขาบรบรณ ถกมอของกรรมรายทาใหกลายเปนคนเหลอขาครงเดยวบาง ขางเดยวบาง คนบางคนมลกรกดงดวงใจ ลกออกจากบานไปกไมไดกลบบานอกเลย มอของกรรมรายปลดชวตของเขาแลวอยางโหดเหยมอามหต กลายเปนศพคอขาดกมไสทะลกกม คนบางคนนอนหลบอยในบานเรอนตนดวยความรสกปลอดภยแทๆ แตกกลบมมอของกรรมรายเออมเขาไปหาหนถงฟกถงหมอน เสยเลอดเสยเนอและเสยชวต นคออานาจรายแรงแหงกรรม ดงทสมเดจพระพฒาจารยโตทานตดสนความระหวางพระสองรป วารปทถกทารายเปนผททารายกอน ผไมเขาใจเรองกรรมและการใหผลของกรรมกจะคดวาสมเดจฯทานไมยตธรรม ตดสนเขาขางผผด แตผเขาใจเรองกรรมและการใหผลของกรรม ยอมจะเขาใจคาตดสนของสมเดจฯทาน ไมมผใดจะไดรบสงทตนไมไดทาไวดวยตนเอง ทาไวในอดต มารบผลในปจจบนได ทาในปจจบนกจะไดรบผลในอนาคตเชนกน และอนาคตนนไมหมายถงตองขาม

๓๖

ภพขามชาตเสมอไป อนาคตในภพชาตนกได ดงนน แมเชอในเรองของกรรมและการใหผลของกรรมหรอไมเชอกตาม กไมสมควรเสยงรบผลรายทจะเกดแตการทาความไมดความไมดหนกหนาเพยงไรยงใหผลรายแรงเพยงนน ยงไมสมควรเสยงอยางยงทจะทาความไมดหนกหนานน อานาจของกรรมชวรายนนสามารถทาใหธรณแยกออกสบผทากรรมนนได พระเทวทตเปนตวอยางทแสดงความนากลวทสดของกรรม ทานคดทาลายพระพทธเจา แมเพยงทาไดเลกนอยนก คอเพยงทาใหพระพทธบาทหอพระโลหต และสานกผดไดในทสด พรอมจะขอประทานโทษ แตกหนมอแหงกรรมรายแรงททาไวไมพน หนไมทน พระเทวทตถกธรณสบทนททเทาสมผสพนธรณ ขณะกาลงจะไดเขาไปเหนพระพกตรสมเดจพระบรมศาสดา จงไมทนไดกราบพระพทธบาทขอประทานโทษทงปวง นาจะคดถงความทรมานทงกายและใจของพระเทวทตเมอเสวยผลกรรมนน นาจะคดใหจรงจงเพอใหเกดความกลวกรรมทมอานาจยงใหญนก การทาลายพระพทธเจากบการทาลายพระพทธศาสนายอมจะเปนกรรมหนกเสมอกน พงสงวรระวงใหรอบคอบในเรองน อยาคดอยางประมาท วาพระพทธศาสนาไมมชวต ตายไมม บาดเจบไมม จะทาอะไรกบพระพทธศาสนาจงไมนาจะเปนบาปเปนอกศลกรรม อยาประมาทในเรองน มฉะนนเมอตองไดรบเสวยผลแหงการทาลายพระพทธศาสนาจะทกขทรมานนก ใครกจกชวยไมได การทาลายชวตสตวนน บาปหนกเบาตางกน ทาลายชวต

๓๗

สตวใหญบาปมากกวาทาลายชวตสตวเลก ทาลายชวตสตวอายยน บาปมากกวาทาลายชวตสตวอายสน ทาลายชวตสตวทมคณบาปมากกวาทาลายชวตสตวทวไป เปนทเขาใจกนเชนน ซงกมเหตผลทนาเขาใจเชนนน ฆาววควายกบฆายงฆามด บาปนาจะมากนอยกวากน ผลกรรมทผฆาไดรบกจะหนกเบากวากนเปนอนมาก มเรองจรงทเกดขน และผประสบพบเหนเลาตอๆกนมาวา ผมอาชพฆาววฆาควายนนเมอใกลจะตายตองทนทกขทรมานดนรนกระเสอกกระสน และสงเสยงรองเหมอนเสยงววเสยงควายทถกเชอดกอนตาย สวนผทตบยงหรอบมดไปบาง แมจะเปนบาปแนนอนททาลายชวตสตว แตไมปรากฏผลของกรรมนใหเหนชดใหรชด เหตผลกอยทจตสานกของผกระทากรรม สองประเภทนน ผฆาววฆาควาย แมจะใจรายใจดาสกเพยงไร ยอมเปนไปไมไดทจะลมภาพการตายของสตวใหญถงเพยงนนได และยอมเปนไปไมไดทจะไมรสกเลยวาการฆานนเปนบาปใหญ ความรสกหลอกหลอนเกยวกบการฆาววฆาควายดวยมอของตนนนแหละ ทตดตามมาสงผลใหผนนตองทรนทรายและรองเปนเสยงววเสยงควาย เหมอนทตนเองเคยไดยนเคยไดเหนในการฆาแตละครงเสมอมา บางคนท เคยเหนการตายของผ มอาชพฆาสตวใหญ มความรสกวาผใกลจะตายนนไมมชวตจตใจเปนคนเสยแลว แตไดกลายเปนชวตจตใจของววของควายไปจรงๆ เหนไดจากกรยาอาการและสมเสยงทเขารองเหมอนเสยงสตวทบาดเจบแสนสาหส ความรสกนจะถกหรอผดกตาม ทจรงแนคอเขากาลงรบผลของกรรมทตามทนในชวงสดทายของชวตในภพชาตน และไมแนวาจะสนสดเพยงเทานน หรอจะตดตามตอไปในภพชาตขางหนา ให

๓๘

ชวตตองไมแตกตางกบชวตของสตวทถกเขาเบยดเบยนทารายอยางทารณ การทาบาปเลกนอย เชน บมด ตบยง ไมปรากฏผลบาปใหเหนวาเกดแกผทา นนกเปนเพราะผทาไมผกใจวาไดทาบาป ใจนสาคญนก นาไปผกไวกบเรองใดสงใดกจะปรากฏใหเหนเปนผล เชน พระรปหนงในสมยพทธกาล ทานทาตะไครนาขาดและมรณภาพกอนจะหาพระปลงอาบตได จตทานผกอยดวยความเปนหวง จงไดเกดเปนพญานาค สวนผเผลอตบยงหรอเผลอบมด แมใจไมผกยดอยวาไดทาบาป กจะเปนเรองเลกนอย การทาบาปหรอทากรรมเลกนอยเชนนจะไมสงผลใหปรากฏ ถาผทาไมไปผกใจเดอดรอนกงวลอย และถาจะไมทาเสมอๆ การทาบาปเสมอๆ แมทากบสตวเพยงมดเพยงปลวก กรรมเลกกจะเปนกรรมใหญไดพงรอบคอบในเรองน เพอชวตจะไดสวสด การฆาววฆาควายกยงมผลใหผฆาดราวกบเปลยนชวตจตใจจากคนเปนววเปนควายใหเปนทสลดสงเวชแกผพบเหนได การฆาคนจะมผลเปนอยางไร ทาไมผรายฆาคนจะไมรสกเสยเลย แตดวยอานาจกรรม เมอตามมาถงผใดทไดกระทากรรมนนไว กยอมยากทจะยบยงผลแหงกรรมนนได ลกยงลมวาแม แมยงลมไปวาลก ผนบถอพระพทธศาสนากยงลมวาพระวาเณร พระเณรกยงลมตวเองวาเปนพระเปนเณร ฆากนได ทารายกนได ทาผดศลผดธรรมกนไดอยางไมนาเชอ อานาจยงใหญของกรรมทนาไปเชนนน และยงจะนาตอไปขามภพขามชาตเกดผลรายแกผขาดสตขาด

๓๙

ปญญาทจะพาตวหนใหพนมอแหงกรรมทตนไดกระทาไวแลวดวยตนเองแนนอน ผ ฆ า คน มบาปหน กกว า ผ ฆ า ว ว ฆ าควาย ผ ท า ร า ยพระพทธเจามบาปหนกกวาผฆาคน เหนไดจากพระเทวทต ทถงถกธรณสบ แตอยาประมาทคดวาเราปลอดภยจากการถกธรณสบแนแลว เพราะไมมพระพทธเจาใหเราคนใดคนหนง ซงถงจะชวชาเพยงไร ทารายพระองคไดพระพทธเจาไมมพระองคปรากฏใหเหนกจรง ทารายพระองคทานไมไดกจรง แตสงทเกยวเนองแนบแนนกบพระองคทานมอย ทาลายสงนนกจะผดไปจากทาลายพระองคทานหาไดไม นกถงใจตนเอง มลกทรกเพยงดวงใจ เฝาทะนถนอมกลอมเกลยงเลยงมาจนเตบใหญ ถกผรายประหตประหาร ใจของผเปนแมพอกเหมอนกบตนเองถกประหตประหารดวย พระพทธศาสนาคอสงทเกยวเนองแนบแนนเปนอนหนงอนเดยวกบพระพทธเจา กวาจะทรงคนพบและตงขนได ลาบากยากเยนกวาใครสกคนจะมลกเปนทรกดงดวงใจ ทารายลกกเทากบทารายผเปนแมพอ ทาลายพระพทธศาสนาจงไมแตกตางกบทาลายพระพทธเจาแนนอนไมมผใดไดทา แตแนนอน เพยงการพยายามทากบาปหนกยงกวาบาปฆาคนตาย ผลของกรรมนอาจจะลลบ เหนยากและเหนชา จงทาใหพากนคดวาการทาลายพระพทธศาสนานนไมบาป ไมเปนอกศล การจงใจทาลายพระพทธศาสนทไมสาเรจผล นาจะเกดผลไมดแกผมงทารายนอยกวาผไมไดเจตนาทาลาย แตประพฤตตน เชน เจตนาทาลาย บคคลประเภทหลงน โดยเฉพาะทนบถอ

๔๐

พระพทธศาสนา กลาวไดวาเปนผทากรรมไมดตอพระพทธศาสนา ซงพระพทธเจาทรงตงขน ทรงประคบประคองมาโดยมพทธบรษททดรบมาประคบประคองตออยางถอเปนสมบตล าคา ไมมพระพทธเจาองคแลว พระพทธศาสนาคอตวแทนพระพทธองคผเปนสมาชกของบรษทสในพระพทธศาสนา แมทาตนใหเศราหมองด วยการประพฤต ผ ด ศล ผ ดธรรม ผ ดว น ย แ มจะท า ใหพระพทธศาสนาเศราหมองไมได แตเมอตนเปนจดหนงในพระพทธศาสนา กเทากบทาใหพระพทธศาสนามจดเศราหมองปะปนอยเลกนอยเพยงไรกเปนจดดา ความประพฤตปฏบตเชนนน จงเปนการทากรรมไมดตอสงสงสด ผลไมดทจะเกดแกผทากรรมไมดนนยอมรายแรงแนนอน พงอยาประมาท พงกลวกรรมหนกทจะเกดจากการทาไมดตอพระพทธศษสนา ผเบาปญญามมจฉาทฐ เหนวาพระพทธศาสนาไมใชคน ไมมเลอดเนอชวตจตใจ คดจะทาลายกทาไปตางๆ นานา ผเบาปญญาหารไม วาเมอกรรมตามทนโทษนนรายแรงหนกหนานก พระเทวทตกมไดถกธรณสบทนทททารายพระพทธเจา เมอถงเวลากรรมตามทน พระเทวทตจงจมธรณ พนทจะดนรนใหพนจากความตายอยางทกขทรมานนาสยดสยองนนได ผพยายามทาลายพระพทธศาสนากเชนกน ฉะนน อยาประมาท อะไรทไมนาเชอเกดอยเสมอ เกดไดเสมอ ในอดตธรณสบได ในปจจบนหรอในอนาคตธรณกสบได เมอตองเปนไปตามอานาจอนยงใหญของกรรม แมพอทมลกรกเพยงดวงใจ แมลกนนมใชลกทด มใชลกทมคณประโยชนแกใคร เมอใดเขาถกทารายบาดเจบสาหสหรอถง

๔๑

เสยชวต เมอนนกเหมอนทารายแมพอหนกหนาเชนนน ดวยพระพทธศาสนาเปนดวงพระหฤทยของพระพทธเจา ทรงไดมาดวยพระมหากรณาเปยมพระพทธหฤทย เปรยบเปนพระพทธบตร พระพทธศาสนากเปนพระพทธบตรทประเสรฐเลศลาหาผเปรยบเสมอมได มคณประโยชนกวางใหญไพศาล ปราศจากขอบเขตและยงยนยาวนานอยทกกาลเวลา เปนทรกทเทดทนสงสงนกหนาของพรหมเทพ มนษย สตว เสมอกนกบองคสมเดจพระบรมศาสดา พระผทรงสถาปนาพระพทธศาสนาไวแทนพระองค อยาเปนคนเบาปญญา พงปฏบตตอพระพทธศาสนาใหรอบคอบ มฉะนนจะเสยประโยชนจากการมชวตอยในชาตนทนอยนก ชวตนผานไปพนเมอไรจะเรยกกลบคนไมได กรรมไมดทงกลายจะหอมลอมจนแหลกเหลว ดงทปรากฏใหเหนใหไดยนอยเสมอใหขนลกขนพองสยดสยองอยไมเวนวาย ชวตในอดตชาตลวงเลยไปแลว กรรมดกรรมชวกไดเปนอนทาแลวทงนน ไมมทจะใหไมไดทา แตชวตในอนาคตชาตกาลงใกลเขามาเปนลาดบ ไมนานนกกจะถง เพราะชวตนนนนอยนก จบสนงาย ชวตในภพชาตขางหนาตางหากทยาวนานจนประมาณไมไดความสขอนยาวนานหรอความทกขทยดเยอจะมมาพรอมกบชวตในชาตอนาคตแนนอนเรามบญทไดเกดเปนมนษย ไดมชาตนมชวตน ทแมจะนอยนก แตกเปนชวตเดยวทสามารถจะพาเราหนกรรมไมดได และกเปนชวตเดยวทจะพาเราไปสวรรคกไดนพพานกได พระพทธศาสนากเชนเดยวกบพระพทธเจา เพราะพระพทธศาสนาประกอบพรอมดวยพระพทธเจา พระธรรมคา-

๔๒

สอนของพระพทธเจา และพระสงฆอรยสาวกของพระพทธเจา พระพทธศาสนาจงมคณเชนเดยวกบทพระพทธเจาทรงมพระคณ พระคณของพระพทธเจายงใหญเพยงไร พระพทธองคไดทรงมอบไวในพระพทธศาสนาหมดสนแลว เราเรยนพระพทธศาสนาหรอเรยนพระธรรมกนอยตลอดมา แมจนทกวนน เทากบเรากาลงพยายามจะใหสามารถแลเหนพระพทธเจาใหได แตกอนทเราจะได เหนพระพทธองค เราจ า เปนตองรอบคอบระว งร กษาพระพทธศาสนาอยางด อยาประมาท มองใหเหนผเบาปญญามมจฉาทฐ แมผนนจะเปนตวเรา กตองมองใหตรงตามความจรง ไมเหนภยจะกนภยไมได ไมเหนผมงทาลายพระพทธศาสนา กจะปองกนพระพทธศานาไมได การทจะปองกนตวเองมใหหลงใหลเลอนลอยไปเปนผทาลายพระพทธศาสนาแมโดยมไดตงใจ จาเปนตองมหลกยด ยดหลกไวใหมน กระแสใดๆ กจะพดพาไปไมได หลกทนาจะมนคงแขงแรง สามารถรบการยดเหนยวไดทกเวลานน นาจะเปนหลกแหงความกตญญกตเวทยดกตญญกตเวทใหเปนหลกประจาใจมน ผลทเกดตามมานนจะไมมเสยหายแมแตนอย กตญญกตเวท ความรคณททานทาแลวแกตนและตอบแทนพระคณนน พระพทธองคทรงสรรเสรญวาเปนธรรมของคนด คอคนดมธรรมน หรอธรรมนทาใหคนเปนคนด คอคนใดมธรรมคอความกตญญกตเวท คนนนกคอคนดนนเอง ในดานตรงกนขาม คนใดไมมกตญญกตเวท คนนนไมใชคนด เชญสารวจตนเอง ใหทกคนใหเหนใจตนอยางชดเจนตรง

๔๓

ตามความจรงวามความกตญญกตเวทหรอไม แลวกจะไดรจกตนเองวาเปนคนดหรอไม ไมมกตญญกตเวทไมเปนคนดจรงๆ อยาสงสย แตจงเรงอบรมใจตนเองใหมกตญญกตเวทตาธรรมใหจงได อยาใหผานชวตนไปสชวตหนาทยาวนาน โดยไมถอโอกาสสรางชวตในภพชาตขางหนาใหสวยสดงดงามอยางยง กตญญกตเวทตาธรรมเปนธรรมเครองสรางคนใหเปนคนดไดจรงๆ เพราะความรคณทานผมคณ และความตงใจจะตอบแทนพระคณ คอเครองปองกนทสาคญทสดทจะกนใหพนจากการทาผดคดรายไดทงหมด โดยมจดมงอยทความไมปรารถนาจะทาใหผมพระคณเปนทกขเดอดรอนกายใจ ทกคนมผมพระคณของตน อยางนอยกมารดา บดา คร อาจารย เพยงมกตญญร คณทานเทาทกลาวน กเพยงพอจะคมครองตนใหพนจากความไมดทงปวงได ขอใหเปนความกตญญกตเวทจรงใจเทานน อยาใหเปนเพยงนกวาตนเปนคนกตญญ ความจรงกบความนกเอาแตกตางกนมาก ผลทจะไดรบจงแตกตางกนมากดวย ผมกตญญกตเวทนนจะรจกบญคณของผมบญคณทงหมด จะตอบสนองทกคนเตมสตปญญาความสามารถควรแกผรบ และนเองทจะเปนเหตใหคดด พดด ทาด เพราะเกรงวาการคดไมด พดไมด ทาไมด จะมสวนทาใหผมบญคณเดอดรอน เชน มารดาบดาเปนผมพระคณ ลกกตญญจะประพฤตตวเปนคนด จะไมเปนคนเลว เพราะเกรงวามารดาบดาจะเสอมเสย นกเทากบคมครองตนเองไดแลวดวยความกตญญกตเวท

๔๔

พระพทธเจาทรงมพระคณใหญยงทสด ทรงมพระคณตอโลก ตอศาสนกของโลกพระธรรมคาสอนของพระพทธองคททาใหพทธศาสนกเปนคนดมธรรมะนน มไดเปนคณเฉพาะพทธศาสนกเทานน แตเปนคณไปทวถง คนดคนเดยวใหความรมเยนเปนสขไดกวางไกล เชนเดยวกบคนไมดคนเดยวใหความทกขความรอนไดมากมาย พระพทธศาสนาสรางพทธศาสนกชนทด กเทากบพระพทธศาสนาสรางความรมเยนเปนสขใหแกโลกดวยเหมอนกน พงมกตญญกตเวทตอพระพทธเจา คดด พดด ทาด ใหเปนไปดงททรงแสดงสอนไว จะหนกรรมเกาไดทน และจะสรางชวตในชาตใหมภายหนาใหวจตรงดงามเพยงใดกได พระพทธเจาเสดจดบขนธปรนพพานแลวไมไดหายไปไหน พระพทธบารมยงปกปกรกษาโลกอย คนในโลกยงรบพระพทธบารมได มไดแตกตางไปจากเมอยงทรงดารพระชนมอย เพยงแตวาจาเปนตองเปดใจยอมรบ มฉะนนกจะรบไมได การเปดใจรบพระพทธบารมไวคมครองรกษาตนไมยากลาบาก ไมเหมอนการเขนกอนหนใหญทปดปากถา เพยงนอมใจนกถงพระพทธเจาใหจรงจงอยเสมอ กจะรบพระพทธบารมได จะมชวตทสวสดมสขสงบได พระพทธเจาเสดจดบขนธปรนพพานแลว ไมทรงเวยนวายตายเกดในวฏสงสารอกตอไป แตพระพทธบารมยงพรงพรอม พระอาจารยสาคญรปหนงทานเลาไววา เมอทานปฏบตเพอความหลดพนอยในปาดงพงพนน พระพทธเจาไดเสดจไปทรงสอนทานดวยพระพทธบารมเสมอ และทานพระอาจารยรปนน ตอมากเปนทศรทธาเคารพของพทธศาสนกจานวนมากทเชอมนวาทานปฏบต

๔๕

ถงจดหมายปลายทางแลว พระพทธเจาเมอเสดจดบขนธปรนพพานแลว ดวยพระพทธบารม ไดเสดจไปทรงแสดงธรรมโปรดพระอาจารยรปสาคญใหบรรลมรรคผลนพพานได ไมมอะไรใหสงสยวาเปนสงสดวสย เปนสงทเปนไปไมได มเรองของทานพระโมคคลลานเปนเครองยนยนรบรอง คอ เมอปฏบตธรรมถงจดปรารถนาสงสดแลว ทานถกโจรเจากรรมในอดตพยายามหาทางทาลายชวตทาน ทานพยายามใชอทธฤทธหลบหน แตโจรกตดตามไมหยดยง จนทานเบอหนายทจะหนตอไป จงยอมใหโจรจบไดและทบทานจนรางแหลกเหลว นพพานในทสด เมอนพพานแลวทานไดรวมรางเขาอกครงหนงเหาะไปเฝาพระพทธเจา กราบทลเรองราวใหทรงทราบแลว กราบทลลา เรองของทานพระโมคคลลานเปนเครองใหความเขาใจอยางกระจางแจมชดวาพระพทธเจากด พระอรหนตเจากด แมดบขนธปรนพพานแลว ทานกเพยงไมมรางเหลออยเทานน บารมและคณธรรมทงปวงของทานยงพรงพรอมประโยชนไดอยางยง เมอมนใจในความดารงอยอยางยงยนนรนดรแหงพระพทธบารม หรอคณธรรมของพระพทธองคและของครอาจารยสาคญทงหลายททานไกลแลวจากกเลสเครองเศราหมองพทธศาสนกท ง ห ล า ย ผ ม ส ม ม า ป ญญ า ส ม ม า ท ฐ ก ค ว ร เ ร ง ป ฏ บ ตพระพทธศาสนาใหไดเปนคนดตามลาดบไป ใหเปนทปรากฏประจกษในพระญาณหยงรของพระพทธองค เทากบเปดประตใจออกอยางกวางขวางรบพระพทธบารม ใหพระพทธบารมเสรมสงบารมของตน จนกวาตนเองจะสามารถเปนผมบารม มคณธรรมดารงยงยนอยไดเชนทานผเปนพทธอรยสาวกทงหลาย วนนน

๔๖

มาถงผใด เมอไร วนนนผนนกจะไมตองกงวลทจะใชชวตนทาทางหนมอแหงกรรม และไมตองกงวลสรางชวตในชาตอนาคตใหสมบรณบรบรณสวยสดงดงามตอไป แทบทกคนเคยเปนมาแลวทงเทวดา เจาฟาพระมหา-กษตรย ยาจกวนพก เศรษฐคหบดตลอดจนสตวใหญสตวนอย เคยตายมาแลวดวยอาการตางๆ ตายอยางเทวดา ตายอยางเจาฟาเจาแผนดน ตายอยางขอทานขางถนน ตายอยางสตว ทงทตายเองและทงทถกฆาตาย เคยมทงสขเคยมทงทกข เคยเปนผราย เคยเปนทงผด นาตาเคยทวมบานทวมเมองมาแลว กระดกทบถมแผนดนน หาทวางสกเทาปลายเขมหมดจะปกลงกไมพบ เปรยบกบชวตนเพยงชาตเดยว ชวตนจงนอยนก จะหวงใยแสวงหาอะไรอกมาใหชวตน ทจะสาคญกวาการหวงหาทางหนมอแหงกรรมททาไวมากมายในอดตชาต แทบทกคนมชาตในอนาคตทไกลออกไปพนความรเหนของใครทงหลาย จะเกดเปนอะไรตอมอะไรกไดทงสนตามอานาจของกรรมทไดทาไวแลว ทงททาในอดตชาตและททาในชาตนสาคญทวาไดทากรรมใดมากกวา แรงกวา สาคญกวา กรรมนนกจะสงผลมากกวา เรวกวาและหนกแนนมนคงกวา ถาเปนกรรมดกจะใหความสขความเจรญ มบญหอมลอมรกษา ถาเปนกรรมชวกจะใหความทกข ความเสอมโทรม มบาปหอมลอมรงควาน ชวตนตกอยใตอานาจความโลภ ความโกรธ ควมหลง แสวงหาอานาจวาสนา บารม ทรพยสนเงนทองอยางไมคานงถงความถกตอง ไมคานงถงศลธรรมใดๆ ชนชมสมใจแลวมใชวาจะ

๔๗

ยงยน จะชนชมสมปรารถนาไปไดอยางมากกชวอายรอยปแลวกหมดสนทกสงทกอยาง ทงชอเสยงทเนาเหมนไวใหคนโจษขาน พาแตจตดวงเดยวรอนเรไป ทากรรมไมดไวกจะไปพรอมกบจตทหอหมดวยความไมด ไปสทคต ภพภมทไมด ภพภมทมแตความทกข จตดวงเดยวทปราศจากอานาจวาสนา บารม ทรพยสนเงนทอง ท เมอมชวตในชาตนกอบโกยไวดวยอานาจก เลส จกทองเทยวทกขรอนไปนานนกหนา นบกาลเวลาหาไดไม นบภพชาตหาถกไมในทคต ชวตนทไมตกอยใตอานาจความโลภ ความโกรธ ความหลง มนคงอยในความด มศล มธรรม จะรมเยนเปนสขชวกาลนาน ความสขทจกไมสนสดพรอมกบชวตทนอยนก ทมเวลาเพยงรอยปเทานนโดยประมาณ จตดวงเดยวทพรงพรอมดวยบญกศลจกทองเทยวเบกบานไปนานนกหนา นบกาลเวลาหาไดไม นบภพชาตหาถกไมในสคต จนกวาจะถงทสดแหงทกข พนการเวยนวายตายเกดอกตอไป อนเปนจดสงสดในพระพทธศาสนาทสมเดจพระบรมศาสดาทรงนาไปแลว และทรงแสดงแจงทางไวใหแลวอยางละเอยดถถวนดวยพระมหากรณาหาทเปรยบมได พทธสาวกทงหลายไดตามเสดจไปถงจดหมายอนเปนบรมสขนนแลวมาก มทงในสมยพทธกาลและในปจจบนน ทงยงจะสบตอไปในอนาคตกาลนานไกล ตราบทยงมผใสใจปฏบตธรรมคาสอนของพระพทธองคอย

๔๘

ชวตนนอยนก แตชวตนสาคญนก เปนหวเลยวหวตอ เปนทางแยก จะไปสงไปตา จะไปดไปราย เลอกไดในชวตนเทานน พงสานกขอนใหจงด แลวจงเลอกเถด เลอกใหดเถด

ชวตนจกสวสด และชวตขางหนากจกสวสดได ถามอแหงกรรมรายไมเออมมาถงเสยกอน มอแหงกรรมรายใดๆ กจะเออมมาถงไมได ถาชวตนวงหนไดเรวกวา และการจะวงหนใหเรวกวามอแหงกรรมนนจะตองอาศยกาลงบญกศลคณงามความดเปนอนมาก และสมาเสมอ กาลงความสามารถในการวงหนมอแหงกรรมชวกรรมรายคอการทาดพรอมทงกาย วาจา ใจ ทกเวลา ผจะมสตระวงไมทาความไมดทงกาย วาจา ใจไดยงกวาผอน คอผมกตญญกตเวทอนเปนธรรมสาคญ ธรรมทจะทาคนใหเปนคนด มความหวงใยปรารถนาจะระวงรกษาผมพระคณไมใหตองเสยทงชอเสยงและไมตองเสยทงนาใจ ผมกตญญกตเวทจงเปนผมธรรมเครองคมครองใหสวสด เครองคมครองใหสวสดกคอคมครองไมใหทาความไมด คมครองใหทาแตความดทงกาย วาจา ใจ ทกเวลา ชวตนนอยนก พงใชชวตนอยางผมปญญาใหเปนทางไปสชวตหนาทยนนาน ใหเปนสคตทไมมกาลเวลาหาขอบเขตมได โดยยดหลกสาคญคอความกตญญกตเวทต อ ม า ร ด า บ ด า แ ล ะ ต อ ส ถ า บ น ช า ต ศ า ส น า พระมหากษตรย ใหมนคงทกลมหายใจเขาออกเถด

จบ.

๔๙

๕๐

๕๑

การ เ ข ยนหน งส อด วยปากกาหร อดนสอลงบนกระดาษแผน เ ด ย วน น เ ข ยนลงคร ง แ รกก ย อมอ า น อ อ ก ง า ย อ า น เ ข า ใ จ ไ ด ง า ย แ ต ย งเ ข ย น ท บ เ ข ย น ซ า ล ง ไ ป บ น ก ร ะ ด า ษ แ ผ นเ ด ย วกนน น ต วหน ง ส อ ย อมจะทบกนย ง ข นท กท การอ านก จ ะย ง อ านยากข นท กท จนถ ง อ านไ ม อ อ ก เ ล ย ไ ม เ หน เ ล ย ว า เ ปน ต ว หน ง ส อ จ ะเ หน แ ต ร อ ย ห มก ห ร อ ร อ ย ดน ส อทบ กน ไ ป ทบกนมา เปนส สน เท าน น ให เ พ ย ง ร เ ท าน น ว า ไดม ก า ร เ ข ย น ล ง บนก ร ะ ด า ษ แ ผนน น หา อ า น รเ ร อ ง ไม และหาอ านร ไ ด ไ ม ว า เข ยนอะไรก อนเข ยนอะ ไรหล ง น ฉ น ใด การทากรรมหร อการทาด ทา ช ว ก ฉนน น ต า ง ไ ด ทา กนมานบภพนบช าต ไ ม ถ ว น ทบ ถมกน ม า ย ง ก ว า ต ว หน ง ส อ ทอ านไม ออก หาร ไม ว า ได เ ข ยนอะไรก อน เข ยนอะ ไ รหล ง ทา ก ร รม ใด ไ ว ก ไ ม ร ไ ม เ หน แยก ไมอ อ ก ว า ทา ก ร ร ม ใ ด ก อ นทา ก ร ร ม ใ ดหล ง ทา ดอ ะ ไ ร ไ วบ า ง ทา ไ ม ด อ ะ ไ ร ไ วบ า ง ม า ก นอ ยห นก เ บ า ก ว า ก น อ ย า ง ไ ร ม า ถ ง ช า ต น ไ ม รด ว ย กน ท ง ส น เ ปน ค ว า ม ซบ ซ อ น ข อ ง ก ร ร มทแ ย ก ไ ม อ อ ก เ ช น เ ด ย ว กบ ค ว า ม ซบ ซ อ น ข อ งตวหน งส อท เ ข ยนทบกนไปทบกนมา

๕๒

๕๓

ค ว า ม ซ บ ซ อ น ข อ ง ก ร ร ม แ ต ก ต า ง ก บค ว า ม ซ บ ซ อ น ข อ ง ต ว ห น ง ส อ ต ร ง ทต ว ห น ง ส อ น น เ ม อ เ ข ย น ทบ ก น ม า ก ๆ ยอม ไมมท า ง ร ว า เ ข ยน เ ร อ งดห ร อ เ ร อ งไมด อย างไร

แตก ร ร มน น แ มทา ซบ ซอ นม าก เพย ง ไ ร ก ม ท า ง ร ว า ท า ก ร ร ม ด ไ ว ม า ก น อ ยเ พ ย ง ไ ร ห ร อ ก ร ร ม ไ ม ด ไ ว ม า ก น อ ยเ พ ย ง ไ ร โ ด ย ม ผ ล ท ป ร า ก ฏ ข น ข อ งก ร ร ม น น เ อ ง เ ป น เ ค ร อ ง ช ว ย แ ส ด ง ใ หเหน

คณะผจดพมพขออนโมทนาบญกบผรวมพมพหนงสอ “ช ว ตน น อยนก” บทพระนพนธ ในสมเดจพระญาณสงวร สมเดจพระสงฆราช สกลมหาสงฆปรณายก ดงมรายนามตอไปน คณะพระสงฆศนยกลางการศกษาวปสสนาธระพทธวหาร จคณะพระสงฆศนยกลางการศกษาวปสสนาธระพทธวหาร จ..นครนายกนครนายก พระปรญญา ปรชาโน • พระบญญพฒน ชยธมโม คณะพระสงฆศนยปฏบตธรรมสวนเวฬวน จคณะพระสงฆศนยปฏบตธรรมสวนเวฬวน จ..ขอนแกนขอนแกน พระพฒนาท อมรธมโม • พระสระ ปญญาธโร • พระอรรถนต จนทสาโร • พระพเชษฐ เขมธมโม • พระศภฤกษ ฐานกโร คณะญาตธรรมคณะญาตธรรม

วฒพงษ อชฌากรลกษณ • เพยรพร พรหมโชต • จ.ส.อ.สวฒนา ลาภากรณและครอบครว • สายชล สขประสงค • อรชย-พชรา-ภตชนม เพชรกล • อาทตย-มนทรภ พรหมโชต • ยพด มกดารตน • นรนดร พรหมโชต • ศรแพร-แพรวพรรณ-ธนนนท พรหมโชต • นรศ ศกดาพลรกษ • เยน-ยงยงค สมม • สธรา จตตศรผล • เพญนภา ผดงเกยรตวงศ • ครอบครวนารถศลปและครอบครวสวรรณวธ • วชาญ-วชญาธร สมครธรรม • วรญญา ธระเรองไชยศร • ครอบครวเจนการ • ปวรมน ศกดพบลรตน • ภาคภม สกลชยพรเลศ • วรตน อนรกษพฒ • วนา เงาเจรญจตร • ชาครต จนเพชร • ธระ-วนดา อษณะกรกล • เกรยงศกด พนมธนศกด • วนทนา วฒากร • พลเอกวฒนะ-คณนภาพร กาญจนวสต • อ.จนดาภรณ องสวรรณชาต • สฤษฎพนธ ว • กฤตเดช ว • รจาภา คลศรชย • วภาวรรณ-นเรศ-ด.ญ.สตกาญจน ศรมข • อพษ มนย • แสนด โตเวฬวน • วฒนา ตราช • ประพาส-ลกษณา ลอมในเมอง • คณะจดทาชด MP (ธรรมบรรยาย“กฏแหงกรรม”) ของหลวงพอจรญ ฐ ตธมโม • ไกรวาส แจงเสม • นธนนท ภเจรญ • ศร-มาณ-จรวฒน (ปรชา)-ชตมณฑน (ศรวรรณ) ตจนดา • กรรณการ พเศษประกาสต • ซยเนย แซเลา • วทญญ-ด.ช.ภรณ วศเวศวร • สพฒตรา ศรพอและครอบครว • วลยลกษณ สนทานนท • หทยรตน ขาวปรสทธ • ณรงค ศรสขพรอมครอบครว • จรพา ขนศลาพรอมครอบครว • เกษมสทธ ภษพรอมครอบครว • เพญประภา อนวชพงษพรอมครอบครว • บงอร ปาสานนท พรอมครอบครว • กลยา พมศร • สมพร แซออ • กษณ ชานาญชานนท • ชนญชดา แซลม • วชต ธระพงศ • ลดดาวลย ผสมฤทธเลศ • จนทมา พทนวโรจน • ทองสถตย ลลาพทกษ • พรพมล โอฬารนธกล • วนเพญ ศรเลศพรรณนา • โชตมา สรยาพนธ • ชานาญ วทรปกรณ • รงรว วทรปกรณ • พชน วฒวรดษฐ • ศลษา แซเลา • เกษมณฑน-ด.ญ.ณชากร แกวอม • มาศรนทร ธรรมสทธบรณ • วชร ภบาล • ครอบครวเลศมณทวทรพย • ครอบครวคงศรแกว • ขณาสพ ทองพอคาและครอบครว • วนจ สรประไพโรจน • นฤชล สจจะธนาพรและครอบครว • จนดา อยนวาศน • ประมวล-สนอง กาธรธนเดชและครอบครว • มณฑนา โสวรรณา • ธญวรรณ ไตรรตนาพรกล • อมพร เตชชวพงษ • ผไมประสงคจะออกนาม • วชต- อารรตน อชฌากรลกษณ และครอบครว

๒

ธญพชชา จนทรเชอ • ศรพร สนวชรรงเรองและครอบครว • จนทรจรา เอยมอรณกจและครอบครว • • เสฏฐวฒ วชโรดม • วณา วชโรดมและครอบครว • ปยพนธ วชโรดมและครอบครว • เจรญ คาพงษและครอบครว • พ.อ.สงด คาพงษและครอบครว • ปาลรตน ศรประเสรฐและครอบครว • พรพงษ-ด.ช.ศภวฒน อานวยสทธและครอบครว • ทองใบ ศรประเสรฐและครอบครว • ธวชชย เกษมสขสมบรณและครอบครว • บรษท พ แอนด อาร แอมมตเจมส จากด • ปยะรตนอพารตเมนท (สทธสาร อนทามาระ 51) • ปยะ-รชน ธนาพรวศาล • ทพากร-จามร-ศระภา ธนาพรวศาล • จนตนา- ยงยทธ วบลยธนากลและครอบครว • คณแมจนเตยง แซตง • วบลย หนภกดวจตรและครอบครว • คณพอเสงยม-คณแมสมจตร หนภกดวจตร • พชรนทร อดมสนวฒนาและครอบครว • นภาภรณ เกงระดมกจและครอบครว • วลลภา พงษธนวงศและครอบครว • วศน-กลธดา เตชะรตนไชย • วรตม-วส เตชะรตนไชย • คณแมยวด โกษากล • บรษท วรจกรทวร จากด • บรษท สหภณฑกระดาษ จากด • อารย เชาวลตสกลชยและครอบครว • เกษมณ ตงเสถยรพนธและครอบครว • วนย-จรภรณ เมองสวรรณและครอบครว • ศรกญจนา วบลย ศรนยและครอบครว • พรทด-อรอษา อษณกรกลและครอบครว • จรญ-จรภรณ จาปาพงษและครอบครว • ไพบลย-นฤมล โหตระไวศยะและครอบครว • อไรวรรณ-พภพ ภกดธตไพบลย • ประภาวรรณ-ปทมานช-ทศพล ภกดธตไพบลย • สรพล นราตรกล • อนศกด จตตธรรมวงศ • จราพร วนชวรากจ • สรพล อารยะธนาพร • เออมพร เตชะวเชยร • อธพร สภาวมล • ชเจรญ(องมอ) ระวอรามวงศ • สนนทา แสงนกลชย • สปราณ โยธนอปไมย • สมมนต จรพงษวณช • สมตรา ผลประสทธกล • รตนศกด-อศวนา อษณกรกล • เสถยร-สลน ดลบนดาลโชค • บษยา จระบษยกล • มณวรรณ วงศกาทอง • เบญญาภา หาญญานนท • คณแมสมเอบ ปทมปราน • คณพอประสทธ ปรชากาญจนดษฐ • จฑารตน-เปลงศร ปรชากาญจนดษฐ • ประยร-ไขแสง-ปยาพชร นายาง • อนนต-รชดา-อนฐดา อนทราณศร • บสกร เกดประกอบ • หทยา กณวเศรษฐ • นภาภทร จรแกว • ตรศรญ พงษพฒน • ชนฤทย ถนดชาง • พวงผกา อเจรญ • กนร จนทรศร • แสงระว หลายปญญากตต • พศทธ วงศสวสดโกมล • ดวงกมล บญญะสทธ • นวพร ตอเดชสกล • ธนยารตน ชนะจตรโสภณ • พรรณรตน สงขวงศ • ปรยานนท ทองคา • คณแมเกยว แซแต • ณฏฐกฤตา มสกะและครอบครว • รตนพร ถระพนธและครอบครว • สร แกวตาแย • ด.ช.อศวเดช จนทรแสงและครอบครว • นาเพชร บญดลและครอบครว • กมลวรรณ มงพรอมและครอบครว • จราพร พงษจนและครอบครว • บษราคม ใจหลก-พงษสทธ งามวงษวาน • ชชวทย-วภาดา-ด.ญ.ชนกนนท มตตามะระ • พงษศกด-อชราภรณ ไฉนงนและครอบครว • ปวช-ชญาดา นลสวรรณและครอบครว • ด.ช.กฤตภาส นลสวรรณ • นาฝน ภกดลนและครอบครว • ด.ญ.ปนมนส สดนธรรมศกดและครอบครว • เจรญด แพมณและครอบครว • สมด จนดาพษฐานและครอบครว • ณฐน อศวพฒนากล • วนา-สวรรณ-เรณ อษฎาวธ • สรน แซเฮง • เปลง กายพรมราช • กลง-สารวย ลอมฉมพล • บญตา-สารวม ลอมฉมพล • สภสสรณ มชฌมบรรพตและครอบครว • ถรญา ผลพลอย

๕๗

๕๘

๕๙