ژماره 471

سه عدی پیره ئه ندامی مه کته بی سیاسی یه كێتی نیش��تمانی كوردستان ئاماژه به وه ده كات كه "س��ه ردانی هه ندێك له هه ڤااڵنمان بۆ الی نه وشیروان مسته فا نوێنه رایه تی س��ه ردانی شه خس��ین و یه كێت��ی ناكه ن". باڵ��ی ناڕازیی ناو یه كێتی��ش ده ڵێ��ن "تا چاكس��ازیی نه كرێت به شداری كۆبونه وه ی مه كته بی س��ه ركردایه تی ئه نجومه نی سیاسی و

نابین".

س��ه عدی به ئاوێن��ه : تایب��ه ت تایبه ت له چاوپێكه وتنێك��ی پی��ره به ئاوێنه دا رایگه یاند كه ئاگادار نییه ئه م س��ه ردان و په یوه ندیانه ی ئێستا له الی��ه ن ژماره ی��ه ك له ئه ندامان��ی مه كته ب��ی سیاس��ی و ئه نجومه ن��ی س��ه ركرادایه تی یه كێتییه وه ده كرێن بۆ الی نه وشیروان مسته فا په یوه ندی به كێش��ه ناوخۆییه كانی یه كێتییه وه هه یه یان نا، ئه و وتی "ئه و پرسیاره

ل��ه و براده رانه بكه ن ك��ه هاتوچۆو س��ه ردان ده كه ن، من خۆم سه ردانم نه كردوه ، ئه و س��ه ردانانه به شێكی

زۆری شه خسین، نه ك حزبی ".حاجی د.محه مه د له به رامب��ه ردا، ئه ندام��ی جڤاتی نیش��تمانی گۆڕان نه وشیروانیش گۆڕان و كه رایگه یاند به یه كچاو سه یری هه موو ئاڕاسته كانی ناو یه كێت��ی ده كه ن، ئه و وتی "گه ر بۆ چاره سه ری كێشه ناوخۆییه كانی

یه كێت��ی پرس به كاك نه وش��یروان كرابێت دوو قسه ی خێری تیابكات،

ئه وه حاڵه تێكی ئاساییه ".له الیه ك��ی دیك��ه وه ، س��ه باره ت ب��ه وه ی هێ��رۆ ئیبراهی��م ئه حمه د له چاوپێكه وتن��ی ژم��اره ی دوێنێی رۆژنام��ه ی "هاواڵتی "دا رایگه یاند بو كه "ده بێت هه ر ئه مڕۆ كۆبونه وه كانی سیاسی مه كته بی س��ه ركردایه تی و دێ��ت ئ��ه وه ی ده س��تپێبكاته وه ،

به خێربێت، من شه رتم له سه ر كه س نه بوه و شه رت له كه س قبوڵ ناكه م"، س��ه رچاوه یه ك له باڵی ن��اڕازی ناو یه كێتی كه نه یویس��ت ناوی ئاشكرا بكرێ��ت به ئاوێن��ه ی راگه یان��د كه "تا ئ��ه و لیژنان��ه ی پێكهێنراون بۆ كارك��ردن و ئه نجامدانی چاكس��ازی به پێی )به رنامه ی كاری بوژاندنه وه و چاره سه ر كردنی كێشه كانی یه كێتی ( ك��ه ح��ه وت ئه ندام��ی مه كته ب��ی

سیاس��ی و نۆ ئه ندام��ی ئه نجومه نی سه ركردایه تی یه كێتی واژۆیان له سه ر كردوه و به ناوی كۆس��ره ت ره سوڵ و د.به رهه مه وه پێشكه ش��ی مه كته بی سیاس��ی ك��راوه ، به ش��داری هیچ كۆبونه وه یه كی مه كته بی سیاس��ی و

ئه نجومه نی سه ركردایه تی ناكه ین".

رۆژنامه یه كی سیاسیی گشتییه کۆمپانیای ئاوێنه ده ریده کات

ژماره )471( سێشەممە 2015/3/24

w w w . a w e n e . c o m

ریکالم

8 13

بێ پاره یی و ترس پێشانگاكانی

ئوتومبێلی چۆڵكردوه

کۆمپانیای باڵڤ پەیک ئاوێنە دابەش دەکات نرخی 1000 دینار ته له فۆن: 3201274 تیراژ: 4500ناونیشان: سلێامنی گه ڕه کی شۆڕش- به رامبه ر ئاماده یی شۆڕشی کوڕان

تا ئێستا ئاشتی هه ورامی فۆرمی

ده ستپاكی پڕ نه كردوه ته وه

په که که :هه روا به ئاسانی

چه ک دانانێین

کـێ ماوەی سەرۆکایەتی

هەرێم درێژ ئەکاتەوە؟

343

کاراکته ری کاراو کاریگه ر

سه عدی پیره : سه ردانی هه ندێك له هه ڤااڵنمان بۆ الی نه وشیروان مسته فا سه ردانی شه خسین و نوێنه رایه تی یه كێتی ناكه ن

باڵی ناڕازیی ناو یه كێتی : به بێ چاکسازیی به شداری هیچ كۆبونه وه یه كی مه كته بی سیاسی و سه ركردایه تی ناكه ین

پێشمه رگه .. بۆ قوربانیدان له ڕیزی

پێشه وه و بۆ موچه ش له دوای دواوه ن

ریکالم

2

6

تایبه‌ت(471( سێشه ممه 22015/3/24

ئا: عه لی فه تاح

د.محه مه د حاجی ئه ندامی جڤاتی نیشتمانی گۆڕان له م گفتوگۆیه ی

ئاوێنه دا ده ڵێت "گه ر بۆ چاره سه ری كێشه ناوخۆییه كانی یه كێتی پرس

به كاك نه وشیروان كرابێت دوو قسه ی خێری تیابكات، ئه وه حاڵه تێكی

ئاساییه ".

ئاوێن��ه : قس��ه و ب��اس س��ه باره ت پ��ڕۆژه ی كردن��ی به پێش��كه ش یه كگرتن��ه وه ی گۆڕان و یه كێتی له الیه ن س��ه ركردایه تی ئه نجومه نی ئه ندامێكی

یه كێتییه وه تا چه ند راسته ؟ د. محه مه د حاجی: جگه له و بابه تانه ی كه له ن��او راگه یاندنه كان باڵوبونه ته وه ، پڕۆژه و قسه یتر هه یه له نێوان یه كێتی و بزوتنه وه ی گۆڕاندا، به اڵم هیچ شتێكی فه رمی له ن��او بزوتنه وه ی گ��ۆڕان له و باره یه وه ب��اس نه كراوه . به فه رمی هیچ ش��تێك له ناو بزوتنه وه ی گۆڕاندا باس نه ك��راوه ، له وانه یه پرس��ی یه كگرتنی یه كێتی و گۆڕان حه زبێت له الیه ن هه ندێك كه سه وه ، به اڵم ئه گه ر ئه مه پڕۆژه بێت له الی یه كێتی ، ده بێت مه كته بی سیاسی یه كێتی بی��كات به پڕۆژه یه كی فه رمی و

به بزوتنه وه ی پێشكه ش بكات و ته به نی بكات، ئه وكاته ش بزوتنه وه ی گۆڕان له و

باره یه وه قسه ی خۆی ده بێت. ئاوێن��ه : ئای��ا رابردوی هاوبه ش��ی سه ركرده كانی گۆڕان و یه كێتی ، زه مینه

بۆ یه كگرتنه وه یان له بار ناكات؟به ب��اوه ڕی حاج��ی: محه م��ه د د. م��ن راب��ردوی چه ند س��ه ركرده یه كی ئێس��تای بزوتنه وه ی گ��ۆڕان كه له ناو یه كێتی��دا بون به س نییه ب��ۆ ئه وه ی به ته نها ئه م��ه بكرێته بنه مای لێكنزیك بون��ه وه ی یه كێتی و گۆڕان، من پێموایه پێداویستی زیاتری ده وێت، چونكه ئه و پرسه پرسێكی گرنگ و چاره نوسسازه ، ئه و به ڕێزانه ی ئێس��تا له ناو بزوتنه وه ی گۆڕانن و كاتی خۆی له ناو یه كێتیدا بوون جی��اوازی گه وره هه بووه ك��ه نه توانن له ن��او یه كێتی��دا به رده وامب��ن، جگه ل��ه وه ی كه ئه و خه ڵك��ه ی بزوتنه وه ی گۆڕانیان دروس��تكردووه هه مووی له ناو یه كێتیی��ه وه نه هات��وون، خ��ۆ ئه گه ر جیاوازیه كان��ی رابردووی ن��او یه كێتی كات��ی خ��ۆی قابیلی چاره س��ه ركردن بوونای��ه ، هه ر ئه و كاته ئ��ه و به ڕێزانه وازیان جیانه ده بوون��ه وه و له یه كێت��ی له یه كێت��ی نه ده هێنا، جیاوازیه كانی ناو یه كێت��ی له حزوری به ڕێ��ز مام جه الل

چاره س��ه ر نه كراون، ئێس��تا له غیابی به ڕێز مام جه الل ئه وه نده یتر كۆبۆته وه و ه��اوكات نه ك��راون، چاره س��ه ر هه ر چاره سه ركردنی ئه وانه ئیشی ئێمه نییه ئیش��ی س��ه نته ری بڕیاری ناو یه كێتی

نیشتمانی كوردستانه .ئاوێن��ه : ئایا لێپرس��راوانی یه كێتی پرس��یان به ئێوه نه كردوه بۆ چاره سه ر

كردنی ناكۆكییه كانیان؟د. محه مه د حاجی: نه ك بزوتنه وه ی گۆڕان به ته نها، ره نگه یه كێتی پرس��ی به الیه نیتریش كردبێ��ت بۆ نێوانگیری و چاره س��ه ری كێش��ه ناوخۆییه كان��ی و قس��ه ی خێری��ش ل��ه و روه وه كراوه ، گه ر بۆ ئه و مه به س��ته ش پرس به كاك نه وش��یروان كرابێت دوو قسه ی خێری ئاس��اییه ، حاڵه تێكی ئ��ه وه تیابكات به اڵم ئه وه ی من ئاگاداربم چ سیاسه تی فه رمی بزوتنه وه ی گۆڕان و چ هه ڵوێستی به ڕێ��ز كاك نه وش��یروان ئه وه بووه كه یه كێتی نیشتمانی كوردستان حیزبێكی بڕیاردانیان سه نته ری خۆیان جیاوازه و هه یه و خه ڵكی سیاسیان هه یه ده توانن بۆخۆیان كێش��ه كانی خۆیان چاره سه ر بك��ه ن، بزوتنه وه ی گۆڕان و خودی كاك نه وشیروانیش به یه كچاو سه یری هه موو

ئاڕاسته كانی ناو یه كێتی ده كه ن.

ئا: عه لی

سه عدی پیره ئه ندامی مه كته بی سیاسی یه كێتی نیشتمانی كوردستان له م گفتوگۆیه ی ئاوێنه دا ده ڵێت "ئێمه

له مه كته بی سیاسی باسی مه سه له ی یه كگرتنه وه مان له گه ڵ بزوتنه وه ی

گۆڕان نه كردوه ، قسه كردن له سه ر ئه و بابه ته جارێ زۆر زوه ".

ئاوێنه : قسه و باسی ئه وه له ئارادایه ك��ه بزوتن��ه وه ی گ��ۆڕان و یه كێت��ی ده چن، زیاتر لێكنزیبون��ه وه ی به ره و ئ��ه م نزیكبونه وه ی��ه تا چ ئاس��تێك

ده چێته پێش؟سه عدی پیره : ده مێكه ئاشتبونه وه و گۆڕاندا ئێمه و له نێوان لێكنزیكبونه وه هه ی��ه ، دوای ئه وه ی ك��ه بزوتنه وه ی گۆڕانیش هاتنه ناو ده س��ه اڵت ئیدی بابه تێ��ك نه ماوه كه یه كێتی له س��ه ر مه سه له ی جودا جودا مه حكوم بكه ن، له ناو یه ك حكومه ت و یه ك په رله مانین، ده بێت ئ��ه وه ش له به رچاو بگیرێت كه ئێمه مێژویه كی دورودرێژی هاوبه شمان لێكتێگه یشتمان ده رفه تی بۆیه هه یه ،

زیاتره له الیه نه كانیتر. ئاوێن��ه : له چه ن��د رۆژی راب��ردودا ب��اس له وه ك��را كه به ه��رۆز گه اڵڵی ك��ردوه پێش��كه ش پرش��ۆژه یه كی به مه به س��تی یه كگرتن��ه وه ی گۆڕان و یه كێت��ی ، ئای��ا ئه گه ری هه ی��ه ئه وه

روبدات؟س��ه عدی پی��ره : م��ن نازان��م ئه و پڕۆژه یه چه ند راسته یان راست نییه ، من جارێك له س��ه ر ئه وه قسه ناكه م تا یه كالیی نه بێته وه كه ئه و پڕۆژه یه هی

كێییه و له كوێوه هاتووه .ب��ه اڵم یه كێت��ی و گۆڕان ئاوێن��ه : هه ڵوێستیان سه باره ت به چه ند پرسێك كوردس��تانیش په رله مانی له به غ��داو له یه ك��ه وه نزیكه ، ئه م��ه ده رفه ت بۆ لێكنزیكبونه وه ی زیاتر ناڕه خسێنێت؟

سه عدی پیره : له به غدا په یوه ندیه كی گ��ۆڕان و له نێ��وان هه ی��ه ب��اش په یوه ندیه كی له هه ولێر یه كێتییه كان، باش هه یه ، زۆرب��ه ی كادرو الیه نگران له ه��ه ردوو ال هاوڕێ و هاوس��ه نگه رن و دۆس��تایه تی شه خس��یان هه یه ، بۆیه پێموایه ئه م بابه تانه ئاس��ایین، به اڵم ئێمه له مه كته بی سیاس��ی باسی ئه م

مه زوعه مان نه كردووه ، بۆیه قسه كردن یه كگرتنه وه جارێ له س��ه ر مه وزوعی

زۆر زوه .ئاوێن��ه : له چه ن��د رۆژی راب��ردودا سه ركردایه تی و له ئه ندامانی ژماره یه ك یه كێتی سه ردانی سیاس��ی مه كته بی نه وش��یروان مسته فایان كرد، ئایا ئه م جۆره س��ه ردانانه په یوه ندی به كێشه

ناوخۆییه كانی یه كێتییه وه یه ؟س��ه عدی پیره : من نازانم ئاڕاسته ی ئه م س��ه ردان و په یوه ندیانه ی ئێس��تا ناوخۆییه كانی به كێش��ه په یوه ن��دی یه كێتییه وه هه یه یان نا، ئه و پرسیاره له و براده رانه بكه كه هاتوچۆو سه ردان ده كه ن، من خۆم سه ردانم نه كردوه ، ئه و س��ه ردانانه به شێكی زۆری شه خسین،

نه ك حزبی .ئاوێنه : پێتانوانییه به ره و پێشچونی په یوه ندییه كان��ی یه كێت��ی و گ��ۆڕان

دواجار به قازانجی كورده ؟سه عدی پیره : به دڵنیایی ئاڕاسته ی ئه م په یوه ندیانه ی ئێس��تا به قازانجی مه س��ه ی كورده و چه نده لێكنزیك بین به رهه می كارك��ردن پێكه وه ئه وه نده

زیاتری ده بێت.

ئا: مه زهه ر که ریم

داعش له یه ک کاتدا له چه ندین به ره ی جیاوازه وه له گه ڵ چه ندین هێزی جیاوازدا شه ڕ ده کات. ئه وه ش وا ده کات توندبونه وه ی شه ڕی

هه ر به ره یه کی نوێی دژ به داعش، راسته وخۆ کاربکاته سه ر به ره کانی

دیکه ی شه ڕی ئه و رێکخراوه .

ل��ه دوای ئ��ه وه ی س��وپای عێراق و هێرش��ێکی ش��یعه کان میلیش��یا به رفراوانیان کرده سه ر شاری تکریت و توانی��ان به ش��ێکی ئه و ش��اره له ژێر ده ستی داعش ده ربهێنن، ئه و هێرشانه راس��ته وخۆ کاریگه ریی هه بو له س��ه ر ب��ه ره ی ش��ه ڕی داع��ش له که رکوک،

هێرشه وه له دۆخی داعش به شێوه یه ک چ��وه به رگرییکردن��ه وه و ئه مجاره یان

پێشمه رگه هێرشی ده ستپێکرد.ق��ه زاو پۆلیس��ی به ڕێوه ب��ه ری ناحییه کانی که رکوک، عه مید سه رحه د قادر له و باره یه وه به ئاوێنه ی راگه یاند "پێ��ش دو مان��گ داع��ش هێزێک��ی به هێزی هه بو، له دۆخی هێرشبردندابو، مه ترس��ییه کی زۆر له س��ه ر وێستگه ی کاره باو وێس��تگه ی ئاوو غازی شیمال هه بو، ئێستا ئه و مه ترسیانه تاڕاده یه ک

باش دورخراوه ته وه ".له گه ڵ ئه وانه ش��دا، هێش��تا داعش چه ن��د ناوچه یه کی پارێزگای که رکوکی قه زای له وان��ه م��اوه ، به ده س��ته وه داقوق و نایحه ی ڕه ش��ادو حه ویج��ه و

زنجیره چیای حه مرین.

عه مید سه رحه د پێی وایه که داعش هێش��تا جێی مه ترس��ین و ت��ا له یه ک ش��وێندا چه کداران��ی ئ��ه و رێکخراوه

بونیان مابێت، مه ترسی ناڕه وێته وه .له ب��اره ی ئه و چه کدارانه ی داعش که له به ره کانی جه نگی تکریت و ناوچه کانی دیکه هه ڵدێن و به ره و که رکوک ده ڕۆن، به ڕێوه به ری پۆلیسی قه زاو ناحییه کانی که رک��وک ده ڵێ��ت، "به ڵێ ئ��اگاداری ئه وه ی��ن، هێ��زی باش��ی له پۆلیس و ئاسایش و ده زگا ئه منییه کانی حکومه تی هه رێم و ناوه ندی لێیه . ئه و چه کدارانه ی داعش که هه ڵدێن هه ندێکیان ده یانه وێت خۆیان ڕاده س��ت بک��ه ن، ده ڵێن ئێوه گه ر بشمانگرن نامانکوژن، له وه باشتر

داعش ڕه میمان بکات".هه روه ها ئه وه ش ئاش��کرا ده کات که

هه فته ی پێش��و چوار که سیان گرتوه ئه نجومه نی ئه ندام��ی یه کێکی��ان که ناحیه ی ڕیازب��وه و به 25 ده فته ر دۆالر هاوکاری داعشی کردوه ، ئه وانی تریش بۆری نه وتیان شکاندوه و نه وتیان داوه

به داعش. فه رمان��ده ی هێزه کان��ی په که ک��ه له میحوه ری که رک��وک، هه ڤاڵ عه گید به ئاوێنه ی راگه یاند که هه ندێک ناوچه له که رکوکه وه نزیکن و هێشتا مه ترسیان داعشدان، ده س��تی له ژێر له س��ه ره و

وه ک ناوچه کانیحه ویج��ه و ریازو به ش��یرو عه باش و خاکی ڕه ش و فه تح��ه ، "به اڵم ئه گه ر هێرشه کانی سه ر تکریت به رده وام بێت، ئه وا ئه و ناوچانه به ئاسانی ده گیرێته وه و ئازاد ده کرێت، ئه و چه کدارانه ی داعش

که له تکریت بریندار ده کرێن، دێنه ئه و ناوچانه وه به مه ستی چاره سه رکردن".

له ئێستادا نزیکترین خاڵی چه کدارانی داعش له ناوه ندی شاره ی که رکوکه ، 40

کیلۆمه تر دوره .ئه ندام��ی لیژنه ی ئه من��ی پارێزگای که رک��وک، ئه حمه د عه س��که ری پێی وایه ک��ه چیتر داعش مه ترس��ی نین بۆ سه ر ش��اری که رکوک، "چه کدارانی داعش ده س��تیان کردوه به جموجۆڵ و پێده چێ��ت ش��یرازه یان تێکچوبێ��ت، س��ه نگه ره کان هه ڵدێن و هه ندێکی��ان ئه و ده رده بڕن. په ش��یمانی جێدێڵن و هیوایه یان نه م��اوه خۆیان له هێزه کانی پێش��مه رگه بده ن. داعش وه ک جاران ئه و مه ترس��ییه نین له سه ر که رکوک و

هێزه کانی پێشمه رگه ".

رۆژه 22 مان��گ و دو م��اوه ی رۆژنامه نوس )س��ه باح ئه تروش��ی( له ش��اری ده��ۆك به یاس��ای تیرۆر ئه وه ی به تۆمه تی ده س��تگیركراوه ، كۆمه اڵیه تی له ت��ۆڕی نوس��ینێكی فه یسبوك باڵوكردوه ته وه و بانگه شه ی بۆ تیرۆر كردوه ، سه نته ری میترۆش وه اڵم��ی "ئه م��ڕۆ رایده گه یه نێ��ت به وه ی ده درێت��ه وه پارێزه ره ك��ه ی سزاكه ی له یاسای تیرۆره وه بگۆڕێت

بۆ یاسای كاری رۆژنامه نوسی".ئیحس��ان م��ه ال فوئ��اد، ئاوێنه : رۆژنامه نوس سه باح ئه تروشتی پێشتر رێكخه ری سه نته ری میترۆو به رپرسی ئۆفیس��ی NRT ب��وه له پارێزگای دهۆك، به هۆی ده ستگیركردنه كه یه وه كوردستان رۆژنامه نوسانی ناڕه زایی ده ره وه ی وه زاره ت��ی لێكه وت��ه وه و كه س��ه رخه ت هاتوه ته ئه مریكاش

ئازاد بكرێت.نێوار ئه تروشی برای رۆژنامه نوسی زیندانیكراو، ده ڵێ��ت "ته نها رۆژانی ده توانن و شه ممان پێنج دوشه ممه و رێگه یان پێدراوه س��ه ردانی بكه ن و ئێستا له س��ه ر داوای خۆی خراوه ته

ژورێكی تایبه ته وه ".دۆس��ێی پارێ��زه ری ه��اوكات رۆژنامه نوس��ی ناوب��راو ب��ۆ میترۆ تائێس��تا كه له وه ك��ردوه باس��ی مادده یاس��اییه كه ی نه گۆڕاوه و هه ر تیرۆر به ره نگاربونه وه ی به یاس��ای

ده ستبه سه ركراوه . رۆژنامه نوس )س��ه باح ئه تروشی( له س��ه ر 2015/2/2وه له رێككه وتی چه ن��د قس��ه یه ك له به رنامه یه ك��ی كه ناڵی بادینان سات به پێی یاسای له ئاسایشی تیرۆر به ره نگاربونه وه ی

دهۆك ده ستبه سه ركراوه .میت��رۆ س��ه نته ری رێكخ��ه ری غه ری��ب ره حم��ان له س��لێمانی له لێدوانێك��دا بۆ ئاوێنه وتی "ئه مڕۆ پارێزه ره كه ی ده چێته دادگاو وه اڵمی ئ��ه و داوایه ی ده ده ن��ه وه كه داوای كردبو مادده یاساییه كه ی له تیرۆره وه بۆ رۆژنامه نوس��ی بگۆڕدرێت، بۆیه ئه گه ر دادگا ئ��ه م كاره بكات، ئه وا رێگه ی ده كه وێته س��ه ر دۆس��ێكه راستی خۆی، چونكه بابه ته كه ی ئه و

په یوه ندی به باڵوكردنه وه وه هه یه ".

سه عدی پیره : سه ردانكردنی هه ندێ له هه ڤااڵنمان بۆ الی نه شیروان مسته فا

سه ردانی شه خسین نه ك حزبی

که رکوک.. داعش له هێرشه وه بۆ به رگریی"به رده وامیی شه ڕی تکریت، ئازادکردنی ناوچه کانی که رکوک ئاسانتر ده کات"

ئه مڕۆ وه اڵمی پارێزه ره كه ی

سه باح ئه تروشی ده درێته وه

د.محه مه د حاجی : گۆڕان و كاك نه وشیروانیش به یه كچاو سه یری هه موو ئاڕاسته كانی ناو

یه كێتی ده كه ن

پێشمه رگه یه ک له به ره کانی جه نگ له میحوه ری که رکوک

ئا: ئاكۆ حه مه د رابی

به رپرسی په یوه ندیه كانی ده ره وه ی په كه كه ، ده مهات عه گید له م گفتۆگۆیه ی

ئاوێنه دا ده ڵێت "ئازادی ئۆجه الن و چاره سه ركردنی پرسی كورد له توركیادا

پێكه وه گرێدراون".

ئاوێن��ه : خوێندنه وه تان بۆ په یامه كه ی نه ورۆزی ئه مساڵی ئۆجه الن چیه ؟

عه گید: ئێمه خوازیارن په یامی نه ورۆزی دیكه و قۆناغێك��ی ئۆجه الن ئه مس��اڵی پێش��كه وتوی پرۆسه ی ئاشتی لێبه رهه م بێت، به اڵم ده بینی��ن به داخه وه هه ندێك كه س و الی��ه ن خوێندن��ه وه ی زۆر هه ڵه بۆ ئه و په یامه ده ك��ه ن. له كاتێكدا ئه مه په یامێكی هه روا س��اده نیه ، كه هه ندێك خه ڵ��ك وا خوێندنه وه ی��ان ب��ۆ كردوه ، ئۆجه الن له و په یام��ه دا به زواڵڵتر داوای كۆتایی هاتنی ش��ه ڕی 40ساڵه ی نێوان په كه كه و ده وڵه تی كردوه و داواشی كردوه كه ئه گ��ه ر ده وڵه ت هه ن��گاو بهاوێژێت و په رله مانیش كۆمسیۆنێكی له ژێر سایه ی بكرێت، لێگه ڕین��ی هه قیقه ت دروس��ت ئ��ه وكات ده توان��م بانگ��ه واز له په كه كه بكه م كه كۆنگره یه ك ببه س��تن و شه ڕی چه كداری له توركیا بوه س��تێنن. ئێمه ش ده خوازین ئه و كۆمسیۆنه به زوترین كات پێكبهێنرێت، چونكه به و هۆیه وه پرۆسه ی

ئاشتی زیاتر به ره و پێشه وه ده چێت.له په یامه كه یدا ئۆج��ه الن ئایا ئاوێنه :

داوای چه كدانانی له په كه كه كرد؟ عه گید: له و په یامه دا باس له پرس��ێكی

وه ها نه كراوه ، چونكه ئه م پرسه شه رت و مه رجی خۆی هه یه وا به ئاس��انی چه ك

دانانرێت.ئاوێنه : ئایا په كه كه له پێناو ئازاكردنی ئۆجه الن له زیندان، ئاماده ی چه كدانانه ؟

عه گی��د: ئ��ازادی ڕێبه رمان ش��تێكی گرنگ��ه ، نزیكایه تیه كی زۆریش��ی هه یه ئ��ازادی ئاش��تی. پرۆس��ه ی له گ��ه ڵ ئۆجه الن و چاره س��ه ركردنی پرسی كورد له یه كتر له توركیادا پێكه وه گرێ��دراون و جیا ناكرێن��ه وه ، چونكه ئه گه ر ده وڵه ت بڵێت پرس��ی كورد چاره س��ه ر ده كه م و ڕێبه ر ئاپۆش ه��ه ر له زیندان بێت، ئه مه قس��ه یه كی درۆیه . ئه گه ر بشڵێت ڕێبه ر ئاپ��ۆ ئازاد ده ك��ه م و پرس��ی كوردیش چاره سه ر ناكه م، دیسان ئه مه ش شتێكی خه یاڵیه . چونكه ده وڵ��ه ت وه ها كارێك

ناكات.له په یامه كه یدا ئاوێنه : بۆچی ئۆجه الن

ناوی پێشمه رگه ی نه هێنا؟عه گید: ئه م په یام��ه زیاتر بۆ باكوری كوردس��تان و به ره و پێشچونی پرۆسه ی ئاش��تی ب��و له توركیادا، ب��ه اڵم له گه ڵ ئه وه ش��دا ڕێبه ر ئاپۆ ش��ه ڕی داعش��ی له یاد نه كردوه و ئاماژه ی به س��ه ركه وتنی به رخودانی كۆبانی كردوه . س��ه ركه وتنی كۆبانێ��ش س��ه ركه وتنی ه��ه ر چ��وار پارچه ی كوردستانه نه ك ته نها رۆژئاوای كوردس��تان، كوردی��ش به كوبانی زیاتر

سه ری بڵندتر بو. ئاوێن��ه : پێش��تر په كه ك��ه به نیازبو له شه ڕی دژی داعش له باشوری كوردستان گه ریالكانی بكێشێته وه ، به اڵم دواتر ئه مه

جێبه جی نه كرا، بۆچی ؟عه گید: پێشتر په كه كه له سه ر داخوازی گه ل و هه ندێك حزبی سیاس��ی باشوری كوردستان به شداری شه ڕی دژی داعشیان كرد، راس��ته پێش��ترو ئێس��تاش ئێمه س��ه رنج و تێبینی خۆمان هه بوه له س��ه ر چۆنیه تی شه ڕه كه و فه رامۆشكردنی ده وری گه ریالكان له سه ركه وتنه كاندا، به اڵم ئێمه له ب��ه ر به رژه وه ن��دی گه ل و پاراس��تنی خاكی كوردستان و به بێ له به رچاو گرتنی كه ئه وه ماندا بڕیاری به رژه وه ندیه كانمان گه ریالكانمان له شه ڕكردن به رده وام بن.

ئاوێن��ه : كێ رۆڵی ئێ��وه ی فه رامۆش كردوه ؟

عه گی��د: به ئه نقه س��ت رۆڵ��ی ئێم��ه ده كراو فه رام��ۆش له قاره مانیه تی��ه كان

له الی��ه ن حزبێك��ه وه هه وڵ��ده درا رۆڵی ئێمه له س��ه ركه وتن و به رخودانه كان كه م بكرێته وه و ته نان��ه ت هه وڵده درا كه هه ر باسیش نه كرێت، ئه و میدیانه ی باشوری كوردستان كه هه وڵده ده ن ده وری گه ریال له ش��ه ڕی دژی داع��ش فه رامۆش بكه ن، زیاتر به رژه وه ن��دی حزبی ره چاو ئه كه ن ن��ه ك به رژه وه ن��دی نه ته وه یی، ئه مه ش دواج��ار به زیان��ی خۆی��ان و حزبه كه یان

ده شكێته وه . ئاوێنه : ژماره ی شه هیده كانتان له شه ڕی كوردس��تان له باش��وری داع��ش دژی

چه ندن؟عه گی��د: ت��ا ئێس��تا نزیك��ه ی 140 گه ریالمان له ش��ه ڕی دژی داعش شه هید

بون له باشوری كوردستان. ئاوێن��ه : بۆچ��ی ئێوه پش��تیوانیتان له هه ڵبژاردن��ی كانتۆنه كانی رۆژئاوا كرد، كه وه ك س��ه رۆكایه تی هه رێم رایگه یاند

تاك الیه نانه بو؟ عه گید: ه��ه ر كه س ئازاده كه ره خنه له م پرۆسه یه بگرێت، به اڵم ئیدی خه ڵكی رۆژئاوای كوردس��تان بڕی��اری خۆی داو هه ڵبژاردنێك��ی س��ه ركه وتوی ئه نجامدا، ئ��ه و به یاننامه ی��ه ش كه س��ه رۆكایه تی هه ڵه كارێكی باڵویكردۆت��ه وه ، هه رێ��م بو، پێویس��ته ئێمه هه موم��ان ڕێز له و ده س��كه وته بگرین نه ك ته داخولی وه ها پرۆس��ه یه ك بكه ی��ن، بۆ نمونه ئێس��تا هه ڵبژاردنێك له كوردس��تان بكرێت ئێمه ناتوانی��ن ته ده خول بكه ی��ن، به ڵكو ڕێز ده گرین، پرۆس��ه كه خه ڵك و له ئیراده ی

نه ك بێین دژایه تی بكه ین.

3(471( سێشه ممه ‌2015/3/24هه‌نوکه

ئا: ئاسۆ محه مه د شوانی

رۆژێك پێش نه وروزی ئه مساڵ رێكخراوی ده وڵه تی ئیسالمی

)داعش( سێ دیلی له 17 دیله كه ی شه ڕی ته لوه ردی كه ركوك سه ربڕی و

ئایینده ی ئه وانی دیكه هێشتا ناڕونه ، خێزانی یه كێك له و دو

شه هیده ش ده ڵێت "له و رۆژه وه ی كه مێرده كه م الی داعش به دیلگیراوه ، هه مو رۆژێك یه كێك له خزمه كانمان

به ته له فۆن قسه ی له گه ڵ دو منداڵه كه م ده كردو خۆی ده كرد

به باوكیان تا ژیر ببنه وه ".

هێرۆ قادر ره حی��م خێزانی یه كێك له ش��ه هیده كان به ناوی )پش��تیوان عوسمان( بۆ ئاوێنه باس له وه ده كات كه خاوه ن��ی دو ك��وڕن به ناوه كانی )ئه له ند ته مه ن پێنج س��اڵ و ئاروین ته مه نی س��ێ س��اڵ(، ئه و وتی "له و كاته ی كه پش��تیوانی مێردم له ده وام بوه له به ره كانی جه نگ، رۆژانه زیاتر له 10 ج��ار په یوه ندیم��ان به یه كه وه پرس��یاری پش��تیوان ده ك��ردو، پرسیاری منیش ده كردو منداڵه كانی

به ره كانی جه نگم لێده كرد".پش��تیوان خێزانه كه ی ، به وت��ه ی ماوه ی 11 ساڵه پێشمه رگه یه و پله ی )نائی��ب عه ریف(بوه ، موچه كه ش��ی

ته نه��ا 600 ه��ه زار دینار ب��وه ، ئه و وت��ی "له خانوی كرێدا داده نیش��ین و الیه نی مادیم��ان زۆر خراپه ، چونكه س��ه رچاوه ی داهاتم��ان ته نه��ا ئه و

موچه یه ی پشتیوان بوه ".پێش ئه وه ی هه واڵی كۆتایی ژیانی هێرۆی پێبگات، مێردی پش��تیوانی خێزان��ی و منداڵه كان��ی چاوه ڕوان��ی ش��ادبونه وه ی ئازادكردن و هه واڵ��ی بون، ئه و ده ڵێ��ت "منداڵه كانم هه مو رۆژێك داوای باوكیان ده كرد، هه میشه من و منداڵه كانم چاوه رێی گه ڕانه وه ی پش��تیوان بوین، نه مزانی ماڵم وێران

ده بێت".هێ��رۆ داوا له س��ه رۆكی هه رێ��م و وه زاره تی پێشمه رگه ده كات كه هه مو هه وڵێ��ك بده ن بۆ هێنانه وه ی ته رمی پشتیوانی مێردی، ئه و ده یه وێت هیچ نه بێ��ت له بری پش��تیوان، گۆڕه كه ی

لێیانه وه نزیك بێت.یه كێك��ی رزگار حه م��ه س��اڵه ح هه فت��ه ی له ش��ه هیده كانی ت��ره راب��ردو، دڵش��ادی برای ب��ۆ ئاوێنه باس ل��ه وه ده كات ك��ه رزگاری برای سه رپه رش��تی خێزانه كه یانی كردوه ، ئه و وتی "من ب��رای گه وره یان بوم و له گه ڵ خێزانم هه ی��ه و جیابومه ته وه ئه وان��دا، به اڵم ئه و له گه ڵ هه رس��ێ به خێویانی ده ژی��او خوش��كه كه مدا ده ك��رد، چونك��ه دای��ك و باوكمان

له ژیاندا نه ماوه ".رزگار له دایكب��وی س��اڵی 1987و ته مه نی 28 ساڵ و سه ڵت بوه ، به وته ی براك��ه ی تاوه كو كاتی ش��ه هیدبونی هاوس��ه رگیری ژیان��ی نه یتوان��ی

پێكبهێنێت.ئه و ئاماژه ی به وه شكرد، موچه كه ی شه هید رزگار مانگانه ته نها 500 هه زار دینار بوه ، به ش��ی پێداویستییه كانی نه كردوه ، هه ر بۆیه ناچار بو له كاتی

مۆڵه تدا كرێكاری بكات.هه رچه نده ئه و دو شه هیده ی شاری فراوانی ده نگدانه وه یه كی چه مچه ماڵ له س��ه ر ئاستی كوردس��تان دایه وه ، به اڵم له الیه كی تر هه ر له و ش��اره دو گه نج كه كارمه ندی ئه وقافن چونه ته

نێو داعشه وه .به رێوه ب��ه ری ئاسایش��ی رۆژئاوای س��لێمانی عه می��د ئه حم��ه د ن��ادر به ئاوێنه ی راگه یاند "له سنوری قه زای

چه مچه ماڵ هه شت كه س چونه ته ناو كوژراون و دوانیان به اڵم داعش��ه وه ، دوان��ی دیكه یان گه ڕاونه ته وه و به پێی

یاسا مامه ڵه یان له گه ڵ كراوه ".عه مید ئه حمه د باس��ی له وه ش كرد كه چوار ك��ه س له وانه ی چونه ته ناو داعشه وه زیاتر له رێگه ی هاوڕێیه تی و

ئینته رنێته وه بوه .ئه وقافی به ڕێوه به ری باره یه وه له و چه مچه ماڵ موژده ره وف باس له چونی

ئ��ه و دو كارمه ندیان ب��ۆ نێو داعش بۆ ئاوێن��ه ده گێڕێته وه ك��ه هه ردو كارمه نده كه ی ئه وقاف فه س��ڵكراون، ئه و وتی "یه كێك له و دو كارمه نده كه ناوی )ئاراس( و ئه ویتر كه گرێبه ست بوه ، هێش��تا رون نیی��ه چوبێته ناو داعشه وه ، چونكه له و كاته وه ونبوه و دیار نییه و له س��اڵی 2015 فه سڵكرا، ب��ه اڵم هه ردوكی��ان كارگ��وزار بون

له مزگه وته كان".

چه مچه ماڵ .. داعش 2 پێشمه رگه سه رده بڕدرێت و 8 كه سیش ده چنه نێو داعشه وه

ئا: ئاوێنه

حاکم ئه حمه د ئه نوه ر سه رۆكی ده شته ی گشتی ده ستپاكی هه رێم له م

گفتوگۆیه ی ئاوێنه دا ده ڵێت "بنه بڕكردن و كه مكردنه وه ی گه نده ڵی ، پێویستی به ئیراده یه كی چاكسازیی ریشه ییه ".

ئاوێنه : ئایا وه كو ده س��ته ی ده ستپاكی توانیوتانه رۆڵی خۆتان ببینن؟

حاكم ئه حمه د: ده س��ته ی ده س��تپاكی س��اڵێك و هه ش��ت مانگه دام��ه زراوه ، كه كوردس��تان به دۆخێكی ناهه مواری قه یرانی ئابوری��دا تێپه ڕیوه ، به تایبه تی ئه مس��اڵ . تا ئێس��تا كه متر ل��ه 50% داموده زگاكانی خۆمان ته واوكاری كردوه ، سه باره ت به وه ی پێیده ڵێ��ن الیه ن��ی خۆپارێزی��ی قۆناغی كردوه ، ته واو فۆرمه كانم��ان پڕكردنه وه ی به اڵم الیه نێكی تر كه پشكنینه ، تا ئێستاش گرفتمان ئه وه یه دوای ئه و هه مواركردنه وه ی له په رله مان ئه نجامدرا، به مه بس��تی دانانی سه الحیه ت بۆ دامه زراندنی موحه قیق هێشتا به باشی نه خراوه ته بواری جێبه جێكردنه وه و ئیش��ی پێناكرێت، بۆ نمونه ئێس��تا ئێمه له سنوری پارێزگای س��لێمانی به و روبه ره گه وره ی��ه وه ته نها یه ك موحه قیقمان هه یه . له هه ندێك الیه ندا چوینه ته پێشه وه ، به اڵم هێش��تا ئیشوكاره كان تا ئێس��تا له ئاستی

خواستی ئێمه دا نییه .ئاوێنه : له و فۆرمانه ی دابه شتانكرد به سه ر ئاگاداربون به مه به س��تی كاربه ده س��تاندا له س��ه روه ت و س��امانه كانیان، ئایا هه موی

گه ڕاوه ته وه ؟حاكم ئه حمه د: ش��تێكی زۆر كه م ماوه ، 1% یا 2%ی ماوه بگه ڕێته وه ، له وه زیره كان دو وه زی��ر م��اوه ك��ه ئه وانی��ش وه زیری سروش��تیه كانن، س��امانه پێش��مه رگه و به رپرسی فه رمانگه ی ده ره وه ش كه پله كه ی وه زیره نه یگه ڕانوه ت��ه وه ، وا بڕیاره بۆمان بگه ڕێننه وه ، چونكه چه ند مانگێك به س��ه ر ماوه ی دیاریكراوی گه ڕاندنه وه یان تێپه ڕیوه ، ئ��ه وه ی هی��چ رونكردنه وه یه كیان به ب��ێ

هه بێت. ئاوێن��ه : له م��اوه ی كاركردن��ی ئه م دو س��اڵه دا تێبین��ی ئه وه ت��ان ك��ردوه كه گه نده ڵی له ئاستێكی گه وره و فراواندا كراوه

له كوردستان؟حاك��م ئه حم��ه د: گه نده ڵ��ی له كه رتی

گش��تیدا خه ڵكی به رپرس ده یكات، ره نگه فه رمانبه ری ئاسایی هه بێت له گه نده ڵییه وه تێ��وه گال بێت، ب��ه اڵم به رپ��رس بڕیاری به ده س��ته و معامه له كان ی��ه كال ده كاته وه ، چه ند كه یس��ێكمان هه یه ده رباره ی به رتیل وه رگرتن، به اڵم ئامارێكمان نییه سه باره ت به رێژه ی گه نده ڵ��ی ، چونكه ئه مه تاوانێكه له تاریكی��دا به ڕێوه ده چێت و ره نگه هه موی س��كااڵی ل��ه دژ تۆمار نه كرێت. له ش��ه ش ح��ه وت مانگی رابردودا 100 س��كااڵمان بۆ هاتوه ، هه ندێكی��ان په یوه ندی به گه نده ڵی ئیداری و ئه و ش��تانه وه یه ، به اڵم هه ندێكی په یوه ندی به كه یس��ه وه هه ی��ه ، گه نده ڵی واقیعێكه به داخه وه له كوردستان بونی هه یه ، له بیریش��مان نه چێت ئێمه له چوارچێوه الی واڵتێكین كه ناوی عێراقه ، ئێس��تا له پله ی هه شته مینی زۆرترین واڵتانه كه گه نده ڵیان

تێدایه .ئاوێنه : باشه واڵتێك به م راده یه گه نده ڵ بێت به كوردستانیشه وه ، ده سته یه كی وه ك

ئه وه ی ئێوه ده ره قه تی دێت؟حاكم ئه حمه د: به بێ ئیراده یه كی سیاسی به هێ��زو به بێ به رنامه یه ك��ی هه مه الیه نه ی نیش��تمانی بۆ چاكس��ازییه كی ریش��ه یی ، ده س��ته ی ده س��تپاكی و چاودێری دارایی و داواكاری گش��تیش ره نگ��ه ئی��ش بكه ن و كاریگه رییه كی س��نورداریان هه بێت له سه ر هه ندێك كه یس، به اڵم ئه گه ر قسه مان له سه ر بنه بڕك��ردن و كه مكردنه وه ی گه نده ڵی بێت، ئه وا پێویستی به به رنامه یه كی به رفراوان و

ئیراده یه كی چاكسازیی ریشه ییه .ئاوێنه : به اڵم ئه و ئیراده یه به دیده كه ن بۆ

چاكسازی ریشه یی له هه رێمدا؟حاكم ئه حمه د: به قس��ه هه موی باس��ی ده كات، به اڵم كه باس��ی ده كات ش��تێكه و بخرێته میكانیزم و چوارچێوه ی كاركردنه وه ت��ا ئێس��تا میكانیزمی ش��تێكی ت��ره ، گونج��او دی��ار نیی��ه و نه چوه ته ب��واری

جێبه جێكردنه وه .

شه هیدان پشتیوان عوسمان و رزگار حه مه ساڵح و هیشام نه بیل

له و رۆژه وه ی كه مێرده كه م به دیلگیراوه هه مو رۆژێك یه كێك

له خزمه كانمان به ته له فۆن قسه ی له گه ڵ دو

منداڵه كه م ده كردو خۆی ده كرد به باوكیان

تا ژیر ببنه وه

په كه كه : هه روا به ئاسانی چه ك دانانێین

تا ئێستا نزیكه ی 140 گه ریالمان له شه ڕی دژی داعش شه هید بون له باشوری

كوردستان

سه رۆكی ده سته ی ده ستپاكی هه رێم:تا ئێستا وه زیری سامانه

سروشتییه كان فۆرمی ده ستپاكی پڕ نه كردوه ته وه

گه ریالکانی په که که

حاکم ئه حمه د

‌ئا:‌محه‌مه‌د‌ره‌ئوف

هه‌مو‌رۆژێك‌پێشمه‌رگه‌ی‌‌گیانی‌‌له‌پێناو‌پاراستنی‌‌گه‌ل‌و‌واڵتدا‌

به‌خت‌ده‌كات،‌له‌بری‌‌هه‌مو‌جیهان‌له‌دژی‌‌شه‌ڕه‌نگێزترین‌هێزی‌‌هۆش‌تاریك‌شه‌ڕده‌كات،‌كه‌چی‌‌به‌اڵم‌

كه‌مترین‌موچه‌‌وه‌رده‌گرێت،‌به‌راورد‌به‌هێزه‌كانی‌دیكه‌ی‌هه‌رێم‌و‌به‌غداو‌

جیهان.

قوربانیدانی‌پێشمه‌رگه‌له‌ئێس��تادا‌ پێش��مه‌رگه‌‌ هێ��زی‌له‌به‌ره‌یه‌كدا‌ده‌جه‌نگێت‌كه‌‌له‌شه‌نگاله‌وه‌‌درێژ‌ده‌بێته‌وه‌‌ت��ا‌دوزو‌جه‌له‌وال،‌كه‌‌زیات��ر‌له‌ه��ه‌زار‌كیلۆمه‌تره‌.‌له‌س��ه‌ر‌ئاس��تی‌ناوچه‌ك��ه‌ش‌له‌كۆبانیه‌وه‌‌تا‌جه‌له‌وال‌هێزه‌‌كوردیه‌كان‌له‌بری‌هه‌موو‌جیهان‌سنگیان‌ناوه‌‌به‌گولله‌وه‌،‌هێزی‌پێشمه‌رگه‌‌تا‌ئێستا‌)1152(‌شه‌هیدی‌داوه‌،‌له‌گ��ه‌ڵ‌)5633(‌برین��دار،‌كه‌‌له‌فه‌رمانده‌‌ شه‌هیدیان‌ له‌)350(‌ زیاتر‌دیاره‌كان��ی‌هێزی‌پێش��مه‌رگه‌ن،‌كه‌‌به‌شێكیان‌زۆر‌دڕندانه‌‌له‌الیه‌ن‌داعشه‌وه‌‌شه‌هید‌كراون.‌تا‌ئێستا‌نزیكه‌ی‌)50(‌دیلی‌پێشمه‌رگه‌‌الی‌چه‌كدارانی‌داعشه‌،‌له‌به‌رامبه‌ریشدا‌داعش‌هه‌زاران‌كوژراوو‌دیلیان‌هه‌یه‌،‌به‌اڵم‌ئه‌وان‌ئاماده‌‌نین،‌دیله‌كان‌ئاڵوگۆڕ‌بكه‌ن‌و‌به‌دڕندانه‌ترین‌

شێوه‌‌شه‌هیدیان‌ده‌كه‌ن.‌پێش��مه‌رگه‌‌له‌ناوچه‌‌رزگاركراوه‌كان‌ماوه‌ی‌زیاتر‌ل��ه‌‌‌9مانگه‌‌له‌جه‌نگێكی‌س��ه‌ختدایه‌،‌جه‌نگێك‌كه‌‌په‌یوه‌س��ته‌‌كوردس��تانه‌وه‌،‌ به‌چاره‌نووس��ی‌سه‌ركه‌وتنی‌پێش��مه‌رگه‌‌له‌و‌جه‌نگه‌دا‌ده‌بێته‌‌دوو‌سه‌ركه‌وتن:‌سه‌ركه‌وتنێك‌رێگخ��راوی‌ گه‌وره‌تری��ن‌ به‌رامب��ه‌ر‌تیرۆرس��تی‌جیهان��ی‌و‌س��ه‌ركه‌وتنی‌دووه‌میش‌گه‌ڕانه‌وه‌ی‌به‌ش��ێكی‌زۆری‌

ناوچه‌‌جێناكۆكه‌كانه‌.‌ئه‌و‌س��ه‌ركه‌وتنه‌‌مه‌زنانه‌‌له‌ئه‌ستۆی‌پێش��مه‌رگه‌دایه‌و‌ئه‌و‌قوربانیه‌‌گه‌ورانه‌‌له‌ئه‌س��تۆی‌پێش��مه‌رگه‌دایه‌،‌ب��ه‌اڵم‌توێ��ژی‌ هه‌ژارتری��ن‌ له‌بێمافتری��ن‌و‌كۆمه‌ڵگ��ه‌ن،‌مانگانه‌‌چاوه‌ڕوانی‌ته‌نها‌)‌500هه‌زار‌دین��اری(‌موچه‌‌ده‌كه‌ن،‌له‌كاتێكدا‌زیاتر‌له‌)60%(یان‌كرێچین‌و‌

قه‌رزارن.له‌چه‌ند‌رۆژی‌رابردودا،‌پێشمه‌رگه‌یه‌ك‌له‌پارێزگای‌‌هه‌ولێر‌به‌هۆی‌ده‌ستكورتی‌‌و‌دواكه‌وتن��ی‌موچ��ه‌وه‌‌بۆ‌م��اوه‌ی‌‌‌3مانگ،‌گولله‌یه‌كی‌‌نا‌به‌سه‌ری‌خۆیه‌وه‌.‌ئه‌و‌پێش��مه‌رگه‌‌دیالن��ه‌ی‌كه‌‌داعش‌كوێره‌وه‌ری‌‌و‌ له‌وپه‌ڕی‌‌ ش��ه‌هیدیكردن‌ده‌گ��وزه‌ران،‌ ژیانی��ان‌ رۆژ‌ڕه‌ش��یدا‌له‌پێش��یانه‌وه‌‌)هوجام‌س��وركی(‌كه‌‌

له‌كه‌الوه‌یه‌ك��دا‌ده‌ژی��ا،‌ته‌نانه‌ت‌كار‌گه‌یش��ت‌ب��ه‌وه‌ی‌‌له‌ب��ه‌ر‌نه‌بوون��ی،‌به‌رنامه‌‌خێرخوازیه‌كانی‌ته‌له‌فزیۆنه‌كان‌پیتاكی��ان‌بۆ‌كۆكرده‌وه‌.‌)پش��تیوان‌عوسمان(‌ئه‌و‌پێشمه‌رگه‌یه‌ی‌كه‌‌داعش‌به‌دیل��ی‌ش��ه‌هیدی‌ك��رد،‌خزمه‌كانی‌به‌ق��ه‌رزو‌خێر‌خانویه‌ك��ی‌یه‌ك‌ژورو‌هه‌یوانی��ان‌ب��ۆ‌دروس��تكردوه‌،‌ماڵی‌هه‌ریه‌كه‌‌له‌هیشام‌و‌رزگاریش‌له‌وپه‌ری‌

خراپیدا‌بو.ئه‌م‌دۆخه‌ی‌پێشمه‌رگه‌‌بۆ‌سیاسه‌تی‌رابردوی‌هه‌رێم‌به‌رامبه‌ر‌به‌پێش��مه‌رگه‌‌ده‌گه‌ڕێت��ه‌وه‌‌ك��ه‌‌نه‌یتوانی��وه‌‌هێزی‌پێش��مه‌رگه‌‌بكاته‌‌هێزێك��ی‌نیزامی‌و‌موچه‌و‌كه‌ره‌س��ته‌ی‌سه‌ربازی‌باشیان‌

بۆ‌دابین‌بكات.موچه‌ی‌پێشمه‌رگه‌

هێزی‌پێشمه‌رگه‌‌له‌‌ژماره‌یه‌ك‌هێزی‌جی��ا‌پێكدێ��ن،‌كه‌‌موچ��ه‌و‌بودجه‌و‌كه‌ره‌س��ه‌ی‌س��ه‌ربازی‌هه‌ر‌یه‌كێكیان‌جیاوازه‌،‌هه‌ندێك‌له‌هێزی‌پاسه‌وانیه‌كان‌موچه‌یان‌له‌به‌غداوه‌‌بۆ‌دێت،‌هه‌ندێك‌پۆلیس��ی‌ له‌هێ��زه‌كان‌)زێره‌ڤان��ی‌و‌به‌رگری‌فریاكه‌وتن(‌موچه‌‌له‌وه‌زاره‌تی‌ناوخۆ‌وه‌رده‌گرن،‌كه‌‌ئه‌مانه‌‌كه‌مترین‌موچه‌ی��ان‌)‌950هه‌زار‌دینار(ه‌،‌به‌اڵم‌به‌ش��ێكی‌زۆری‌هێ��زی‌پێش��مه‌رگه‌‌مانگان��ه‌‌ته‌نها‌)‌490ب��ۆ‌‌500هه‌زار‌دینار(‌وه‌رده‌گرن،‌واتا‌پێشمه‌رگه‌یه‌ك‌

نی��وه‌ی‌موچه‌ی‌س��ه‌ربازێكی‌عێراقی‌وه‌رده‌گرێ��ت‌كه‌‌كه‌متری��ن‌موچه‌یان‌

)‌950هه‌زار‌دیناره‌(.‌ئه‌م��ه‌‌له‌كاتێكدای��ه‌‌كه‌‌له‌یاس��ای‌بودجه‌ی‌)2015(ی‌عێراق‌ئه‌و‌بڕگه‌یه‌‌چه‌س��پێنرا‌كه‌‌مانگانه‌‌بڕی‌‌100ملیار‌دینار‌ب��ۆ‌پێش��مه‌رگه‌‌بنێردرێت،‌كه‌‌به‌پێ��ی‌بڕگ��ه‌ی‌پێنجه‌می‌م��ادده‌ی‌)9(ی‌یاس��ای‌بودجه‌ی‌عێراق‌ساڵی‌)2015(‌به‌ش��ێوه‌ی‌فه‌رمان‌وه‌زاره‌تی‌به‌رگری‌پابه‌ند‌كراوه‌‌كه‌‌خه‌رجییه‌كانی‌پێش��مه‌رگه‌‌له‌خه‌رجییه‌كانی‌س��یادی‌وه‌زاره‌تی‌به‌رگری‌خه‌رج‌بكات،‌كه‌‌بۆ‌س��اڵی‌)2015(‌به‌‌ب��ڕی‌)100(‌ملیار‌نیش��انكراوه‌،‌ مانگانه‌‌ده‌س��ت‌ دینار‌له‌ده‌ره‌وه‌ی‌پش��كی‌له‌‌17%ی‌هه‌رێم،‌ب��ه‌اڵم‌تا‌ئێس��تا‌حكومه‌ت��ی‌عێراق‌ئ��ه‌و‌بودجه‌یه‌ی‌نه‌ن��اردووه‌،‌كه‌‌كۆی‌پێش��مه‌رگه‌‌ هێزی‌ مانگانه‌ی‌ تێچووی‌نزیك��ه‌ی‌)‌200ملی��ار‌دین��اره‌(‌كه‌‌نزیك��ه‌ی‌)‌130ملی��ار‌دین��اری(‌بۆ‌موچه‌ی��ه‌و‌)‌70ملی��ار‌دیناریش��ی(‌ب��ۆ‌خه‌رجی‌هێزی‌پێش��مه‌رگه‌یه‌.‌له‌‌كاتێكدا‌هێزی‌پێشمه‌رگه‌‌به‌پێی‌میالك‌)‌یاس��ای‌بودجه‌ی‌‌2013(‌ی‌هه‌رێم‌ژم��اره‌ی‌میالك��ی‌هێزی‌پێش��مه‌رگه‌‌)‌118ه��ه‌زارو‌642(‌كه‌س��ه‌،‌به‌اڵم‌مانگان��ه‌‌)‌429هه‌زار(‌كه‌س‌له‌س��ه‌ر‌وه‌زاره‌تی‌پێشمه‌رگه‌‌موچه‌‌وه‌رده‌گرن،‌

پێش��مه‌رگه‌یه‌‌ به‌فیعلی‌ ئ��ه‌وه‌ی‌ واتا‌له‌وه‌زاره‌تی‌پێش��مه‌رگه‌‌ته‌نها‌)%28(

ی‌وه‌زاره‌تی‌پێشمه‌رگه‌یه‌.موچه‌ی‌پێش��مه‌رگه‌‌به‌ب��ه‌راورد‌به‌‌موچه‌ی‌زۆرێك‌له‌سه‌ربازانی‌جیهان‌زۆر‌كه‌متره‌،‌كه‌‌ئێستا‌له‌بری‌‌زیاتر‌له‌‌‌60ده‌وڵه‌ت‌شه‌ڕی‌داعش‌ده‌كات.‌‌موچه‌ی‌سه‌ربازێكی‌ئه‌مریكی‌)‌‌8(‌ئه‌وه‌نده‌ی‌موچه‌ی‌پێشمه‌رگه‌یه‌‌كه‌‌مانگانه‌‌)‌8250دۆالر(‌وه‌رده‌گرێت‌و‌نزیكه‌ی‌له‌60%‌بۆ‌خواردن‌و‌گواستنه‌وه‌و‌شوێنی‌نیشته‌جێ‌بوون‌و‌ته‌ئمینی‌پزیشكی‌باج‌ده‌ڕوات‌و‌ده‌مێنێت��ه‌وه‌،‌ ب��ۆ‌ دۆالر(ی‌‌ ‌3300(پێشمه‌رگه‌‌مانگانه‌‌)‌500هه‌زار‌دینار(‌وه‌رده‌گرێ��ت‌كه‌‌ده‌كاته‌‌)‌‌400دۆالر(،‌ب��ه‌اڵم‌كه‌مترین‌موچه‌ی‌س��ه‌ربازێكی‌ئه‌مریك��ی‌به‌بێ‌هی��چ‌ده‌رماڵه‌یه‌ك‌)‌‌1531دۆالره‌(‌ب��ه‌الم‌به‌پێ��ی‌پله‌كان‌جیاوازه‌‌بۆ‌نمون��ه‌‌ژه‌نه‌راڵێك‌مانگانه‌‌)‌12829دۆالر(‌وه‌رده‌گرێت،‌‌كاپتنێك‌كه‌‌‌6س��اڵ‌خزمه‌ت��ی‌هه‌بێت‌)‌4070دۆالر(‌وه‌رده‌گرێت‌و‌كۆڵۆنێلێك‌كه‌‌‌15س��اڵ‌خزمه‌تی‌هه‌بێت‌)‌6567دۆالر(‌

وه‌رده‌گرێت.‌مانگان��ه‌ی‌ به‌موچ��ه‌ی‌ س��ه‌باره‌ت‌س��ه‌ربازێكی‌ئیس��رائیلی‌كه‌‌مانگانه‌‌نزیكه‌ی‌)‌11هه‌زار‌شیكل(‌وه‌رده‌گرێت‌ك��ه‌‌ده‌كات��ه‌‌)‌2766دۆالر(،‌وات��ا‌سه‌ربازێكی‌ئیس��رائیلی‌نزیكه‌ی‌)7(‌

موچ��ه‌‌ پێش��مه‌رگه‌یه‌ك‌ ئه‌وه‌ن��ده‌ی‌وه‌رده‌گرێت.‌

سه‌ربازێكی‌كوه‌یتی‌ئاسایی‌مانگانه‌‌)‌600دین��ار(ی‌كوه‌یت��ی‌وه‌رده‌گرێت‌كه‌‌ده‌كات��ه‌‌)‌2000دۆالر(،‌واته‌‌)5(‌پێش��مه‌رگه‌یه‌ك‌ موچه‌ی‌ ئه‌وه‌ن��ده‌ی‌وه‌رده‌گرێت‌و‌له‌به‌ره‌ی‌جه‌نگیش‌نیه‌.‌‌

ره‌وشی‌پێشمه‌رگه‌‌به‌ره‌و‌كوێ؟ت��ا‌ئه‌مرۆش‌هێزه‌كانی‌پێش��مه‌رگه‌‌موچه‌كانیان‌و‌ باشكردنی‌ له‌چاوه‌ڕوانی‌دیك��ه‌و‌ به‌هێزه‌كان��ی‌ هاوتاكردن��ی‌پێش��مه‌رگه‌ی‌ هێ��زی‌ یه‌كخس��تنی‌كوردس��تاندان،‌ب��ه‌اڵم‌چه‌ندین‌بڕیارو‌یاسا‌بۆ‌ئه‌و‌پرسه‌‌ده‌رچووه‌‌جێبه‌جێ‌

نه‌كراوه‌.‌به‌بڕیاری‌ كوردس��تان‌ په‌رله‌مان��ی‌‌21 ل��ه‌2014/7/23دا‌ ‌)19( ژم��اره‌‌بڕیاری‌تایبه‌ت‌به‌هێزی‌پێش��مه‌رگه‌ی‌كوردس��تان‌ده‌ركرد،‌بڕگ��ه‌ی‌یه‌كه‌م‌و‌دووه‌م‌و‌س��ێیه‌می‌تایبه‌ت��ه‌‌به‌موچه‌ی‌پێش��مه‌رگه‌و‌له‌بڕگ��ه‌ی‌یه‌كه‌مدا‌داوا‌ده‌كات‌موچه‌ی‌وه‌زاره‌تی‌پێش��مه‌رگه‌‌یه‌ك‌وه‌زاره‌ت‌بێت‌و‌له‌بڕگه‌ی‌دووه‌مدا‌داوا‌ده‌كات‌ده‌رماڵه‌ی‌مه‌ترسی‌بۆ‌هێزی‌پێش��مه‌رگه‌‌خه‌رج‌بكرێ��ت‌و‌له‌بڕگه‌ی‌موچ��ه‌ی‌ ده‌كات‌ داوا‌ سێیه‌میش��دا‌پێش��مه‌رگه‌‌هاوتای‌موچه‌ی‌ئاسایش‌و‌پێش��مه‌رگه‌‌بكرێت،‌به‌اڵم‌تا‌ئێس��تا‌

ته‌نها‌بڕگ��ه‌ی‌یه‌كه‌می‌جێبه‌جێكراوه‌،‌نه‌موچه‌كه‌یان‌هاوتا‌كراوه‌،‌نه‌ده‌رماڵه‌ی‌مه‌ترسیش��یان‌بۆ‌خه‌رج‌ك��راوه‌،‌‌كه‌‌ته‌نها‌م��اوه‌ی‌)6(‌مانگ‌بۆ‌بڕیاره‌كه‌‌دیاری‌كرا،‌به‌اڵم‌ئه‌وه‌‌‌9مانگ‌به‌سه‌ر‌نه‌كرا.‌ جێبه‌جێش‌ تێپه‌ریو‌ بڕیاره‌كه‌دا‌له‌بڕگه‌ی‌ ئ��ه‌وه‌ی‌ ئه‌م��ه‌‌س��ه‌ڕه‌رای‌چواره‌می��دا‌داوای‌یه‌كخس��تنی‌هێزی‌پێش��مه‌رگه‌‌ده‌كات،‌ده‌ڵێ��ت‌ده‌بێت‌له‌م��اوه‌ی‌‌6مانگدا‌یه‌كبخرێن،‌ئه‌وه‌‌‌9

مانگ‌تێپه‌ڕی‌و‌یه‌كیش‌نه‌خرا.هه‌رێم‌ به‌رپرس��انی‌ كه‌مته‌رخه‌م��ی‌به‌رامب��ه‌ر‌به‌هێ��زی‌پێش��مه‌رگه‌‌له‌و‌ئاڕاسته‌یه‌وه‌یه‌‌كه‌‌بودجه‌ی‌ته‌رخانكراوی‌به‌غدا‌بۆ‌هێزی‌پێشمه‌رگه‌‌له‌ده‌ره‌وه‌ی‌ن��اردن‌و‌ هه‌رێم‌و‌ ل��ه‌17%ی‌ پش��كی‌نیه‌‌ په‌یوه‌س��ت‌ نه‌وته‌وه‌یه‌و‌ نه‌ناردنی‌به‌ڕێكه‌وتنی‌نه‌وته‌وه‌،‌بۆیه‌‌ئه‌م‌پرسه‌‌ده‌كه‌وێت��ه‌‌ئه‌س��تۆی‌نوێنه‌رانی‌كورد‌له‌به‌غدا‌كه‌‌ده‌بێ��ت‌حكومه‌تی‌عێراق‌ناچار‌بك��ه‌ن‌مانگانه‌‌بڕی‌)‌100ملیار‌دینار(ی‌تایبه‌ت‌به‌پێش��مه‌رگه‌‌بنێرێ‌‌به‌پێچه‌وانه‌وه‌‌ به‌رگ��ری،‌ له‌بودج��ه‌ی‌به‌غدا‌پێش��ێلكاری‌‌یاس��ای‌بودجه‌ی‌

كردووه‌.پرسیاری‌‌س��ه‌ره‌كی‌‌ئه‌وه‌یه‌:‌تاكه‌ی‌‌هێزی‌پێشمه‌رگه‌‌له‌و‌دۆخه‌‌ناهه‌موارو‌ش��ه‌ڕه‌‌سه‌خته‌دا‌بێت‌و‌كه‌مترین‌ماف‌و‌

موچه‌ی‌هه‌بێت؟‌

‌ئا:‌ئاوێنه‌

عوسمان‌ئۆجه‌الن،‌برای‌‌سه‌ركرده‌ی‌‌زیندانیكراوی‌‌په‌كه‌كه‌و‌ئه‌ندامی‌‌

پێشوی‌‌سه‌رۆكایه‌تی‌‌په‌كه‌كه‌،‌له‌م‌گفتوگۆیه‌ی‌‌ئاوێنه‌دا‌ده‌ڵێت‌"باوه‌ڕ‌ناكه‌م‌قه‌ندیل‌ئه‌وه‌‌ره‌تبكاته‌وه‌‌كه‌‌ئاپۆ‌بڕیاری‌‌له‌سه‌ر‌ده‌دات،‌

ره‌نگه‌‌هه‌ندێكیش‌پێیانخۆش‌نه‌بێت‌كه‌‌چه‌ك‌دابنێنن،‌به‌اڵم‌پێگه‌یان‌

ئه‌وه‌نده‌‌به‌هێز‌نییه‌‌ئه‌و‌بڕیاره‌ی‌‌ئاپۆ‌ره‌تبكه‌نه‌وه‌".

ئاوێن��ه‌:‌خوێندن��ه‌وه‌ت‌چی‌‌بو‌بۆ‌په‌یامه‌كه‌ی‌‌ئۆجه‌الن؟

ئۆج��ه‌الن:‌په‌یامی‌‌ئاش��تی‌‌توركیا‌بو،‌كورد‌ده‌مێكی‌‌دورو‌درێژه‌‌له‌دژی‌‌كۆم��اری‌‌توركیا‌له‌ش��ه‌ڕدایه‌،‌به‌ڕێز‌ئاپۆ‌باوه‌ڕی‌‌وایه‌‌كه‌‌ئیتر‌كاتی‌‌ش��ه‌ڕ‌كۆتایهاتوه‌،‌پێویس��ته‌‌پرس��ی‌‌كورد‌بكرێت.‌ چاره‌سه‌ر‌ ئاش��تی‌‌ به‌رێگه‌ی‌‌پێموایه‌‌هه‌موان‌له‌س��ه‌ر‌ئه‌وه‌‌كۆكن‌پێبێت‌و‌چاره‌سه‌رێكی‌‌ ش��ه‌ڕ‌كۆتایی‌‌دیموكراتی‌‌پێكبێت،‌له‌و‌باوه‌ڕه‌داش��م‌ك��ه‌‌په‌كه‌ك��ه‌‌كۆنگره‌‌ده‌به‌س��تێت‌و‌

سه‌رده‌مێكی‌‌نوێ‌‌ده‌ستپێده‌كات.ئاوێنه‌:‌ئ��ه‌وه‌ی‌‌جێی‌‌س��ه‌رنج‌بو‌كورد‌ ناوی‌‌ ئۆجه‌الن��دا‌ له‌په‌یامه‌كه‌ی‌‌

نه‌هات،‌بۆچی‌؟ئۆجه‌الن:‌ئه‌م‌په‌یامه‌‌جه‌غت‌كردنه‌وه‌‌بو‌له‌بانگه‌وازو‌په‌یامی‌‌28ی‌‌شوبات،‌چاره‌س��ه‌ری‌‌ رێگه‌ی‌‌ ده‌خوازێت‌ واته‌‌

فراوان‌ب��كات،‌یه‌بڕوای‌‌من‌بانگه‌وازی‌‌28ی‌‌ش��وبات‌و‌په‌یام��ی‌‌نه‌ورۆزیش،‌په‌یام‌نه‌بون‌بۆ‌چاره‌س��ه‌ری‌،‌به‌ڵكو‌رێگه‌‌بون‌بۆ‌چاره‌سه‌ری‌‌پرسی‌‌كورد،‌مه‌به‌س��ت‌ئه‌وه‌‌بو‌پرس��ی‌‌په‌كه‌كه‌‌چاره‌س��ه‌ر‌بكرێت،‌كه‌‌له‌م‌قۆناغه‌دا‌ش��ه‌ڕ‌رابگرێت‌و‌چه‌ك‌دابنێت،‌دوای‌‌ئه‌وه‌‌زه‌مینه‌‌بڕه‌خس��ێت‌بۆ‌چارسه‌ر‌كردنی‌‌پرس��ی‌‌ك��ورد.‌به‌ڕێز‌ئاپۆش‌ده‌زانێت‌كه‌‌چاره‌سه‌ری‌‌پرسی‌‌په‌كه‌كه‌‌رێگه‌یه‌‌بۆ‌چاره‌سه‌ری‌‌پرسی‌‌كورد.

ئاوێنه‌:‌له‌ئاهه‌نگی‌‌نه‌ورۆزی‌‌ئامه‌ددا،‌وێنه‌كانی��ش‌ س��رودو‌ گوت��اره‌كان‌و‌زۆر‌چه‌پانه‌‌ده‌ركه‌وتن،‌كه‌‌س��رودی‌‌وێنه‌ی‌‌ خوێن��دراو‌ ئینته‌رناس��یونال‌ماركس‌و‌ئنجلس‌و‌لینین‌پیش��ان‌درا،‌باس��ی‌‌ئیمپریالیزم‌و‌كه‌پیتالیزم‌كرا،‌ئایا‌په‌كه‌ك��ه‌‌ده‌یه‌وێت‌بگه‌ڕێته‌وه‌‌بۆ‌

بیری‌‌چه‌پ؟‌‌‌ئۆجه‌الن:‌بزاڤی‌‌ئازادی‌‌كوردستانی‌‌توركیا‌هێزێكی‌‌چ��ه‌پ‌به‌ڕێوه‌یده‌بات‌كه‌‌په‌كه‌كه‌یه‌،‌ئایدۆلۆژییه‌كه‌ی‌‌چه‌په‌،‌خوازیاریش��ه‌‌بی��رو‌بۆچون��ی‌‌چه‌پ‌پێش��كه‌وێت،‌به‌اڵم‌له‌گه‌ڵ‌‌ئه‌وه‌ش��دا‌ئه‌م‌نه‌ورۆزه‌‌یه‌كه‌مج��ار‌بو‌كه‌‌ئااڵی‌‌كوردس��تان‌له‌گۆڕه‌پانی‌‌ئازادی‌‌ئامه‌د‌شه‌كایه‌وه‌،‌ئه‌مه‌‌هه‌نگاوێكی‌‌باش‌بو،‌پێویس��ته‌‌زیاتر‌هه‌ن��گاوی‌‌نه‌ته‌وه‌یی‌‌فك��ری‌‌ له‌به‌رئ��ه‌وه‌ی‌‌ بهاویژرێ��ت،‌ئیس��المی‌‌و‌فكری‌‌چ��ه‌پ،‌ده‌یانه‌وێت‌

هه‌ستی‌‌نه‌ته‌وه‌یی‌‌الواز‌بكه‌ن.‌ئاوێنه‌:‌بۆچی‌‌په‌كه‌كه‌‌ئه‌مساڵ‌‌ویستی‌‌

زیاتر‌چه‌پێتی‌‌خۆی‌‌ده‌ربخات؟ئۆجه‌الن:‌په‌كه‌ك��ه‌‌هێزێكی‌‌چه‌په‌،‌ئه‌مساڵ‌‌زیاتر‌چه‌پێتی‌‌خۆی‌‌ده‌رخست‌توركی��ا‌ هه‌ڵبژاردن��ی‌‌ له‌به‌رئ��ه‌وه‌ی‌‌له‌پێش��ه‌وه‌یه‌و‌په‌كه‌كه‌‌ده‌خوازێت‌كه‌‌پش��تیوانی‌‌ توركیادا‌ خه‌ڵك��ی‌‌ له‌ناو‌به‌ده‌س��تبهێنێت،‌خوازی��اره‌‌خه‌ڵكی‌‌توركی��ا‌له‌هه‌ڵبژاردن��ی‌‌حوزه‌یران��ی‌‌ب��ده‌ن‌ خۆی��ان‌ ده‌نگ��ی‌‌ داهات��ودا‌

به‌هه‌ده‌په‌.‌‌ئاوێنه‌:‌پێش��بینی‌‌ده‌كه‌یت‌په‌كه‌كه‌‌به‌بێ‌‌گرفت‌چه‌ك‌دابنێت‌و‌ئه‌م‌بڕیاره‌‌له‌الی��ه‌ن‌س��ه‌ركرده‌كانی‌‌قه‌ندیل��ه‌وه‌‌

جێبه‌جێ‌‌بكرێت؟ئۆجه‌الن:‌شه‌ڕ‌له‌توركیا‌زۆر‌درێژه‌ی‌‌كێش��اوه‌،‌له‌1984ه‌وه‌‌تا‌2015،‌زیاتر‌له‌‌‌30ساڵه‌‌شه‌ڕ‌له‌سه‌ر‌خاكی‌‌باكوری‌‌كوردستان‌روده‌دات،‌له‌م‌سی‌‌ساڵه‌دا‌خوێ��ن‌زۆر‌رژاوه‌،‌ئ��ه‌و‌ئامانج��ه‌ی‌‌كورد‌ش��ه‌ڕی‌‌بۆ‌كرد،‌تا‌ئه‌ندازه‌یه‌ك‌به‌دیهات��وه‌،‌خه‌ڵكی‌‌كورد‌بونی‌‌خۆی‌‌سه‌پاند.‌ئیتر‌كورد‌ناتوانێت‌وه‌ك‌رابردو‌خه‌بات‌و‌تێكۆش��ان‌ب��كات،‌ئۆجه‌الن‌وایگ��وت،‌پێویس��ته‌‌به‌ش��ێوه‌یه‌كی‌‌تر‌تێكۆش��ان‌ب��ه‌رده‌وام‌بێت‌و‌هێزی‌‌سیاس��ی‌‌گه‌وره‌ی‌‌خۆی‌‌دروستبكات.‌بڕی��اردان‌له‌س��ه‌ر‌ش��ه‌ڕی‌‌گه‌ریالیی‌‌له‌و‌ له‌كۆنگ��ره‌ی‌‌1982دا‌راگه‌یاندرا،‌كۆك‌ به‌ش��داربوان‌ هه‌مو‌ كۆنگره‌یه‌دا‌بون‌له‌س��ه‌ر‌ئ��ه‌وه‌ی‌‌بڕیاری‌‌ش��ه‌ڕو‌راگرتنی‌‌له‌ده‌س��تی‌‌س��ه‌رۆك‌ئاپۆدا‌بێت‌و‌ئاپۆ‌نوێنه‌رایه‌تی‌‌ئیراده‌ی‌‌هه‌مو‌

په‌كه‌كه‌‌بكات.‌له‌وساوه‌‌تا‌ئێستا‌ئه‌و‌بڕیار‌ده‌دات‌و‌باوه‌ڕ‌ناكه‌م‌قه‌ندیل‌ئه‌وه‌‌ره‌تبكات��ه‌وه‌‌كه‌‌ئاپۆ‌بڕیاری‌‌له‌س��ه‌ر‌پێیانخۆش‌ هه‌ندێكیش‌ ره‌نگه‌‌ ده‌دات،‌نه‌بێت،‌به‌اڵم‌پێگه‌یان‌ئه‌وه‌نده‌‌به‌هێز‌نییه‌‌ئه‌و‌بڕی��اره‌ی‌‌ئاپۆ‌ره‌تبكه‌نه‌وه‌،‌ب��ه‌دڵ‌‌و‌به‌ناب��ه‌دڵ‌‌بڕیاره‌ك��ه‌ی‌‌ئاپۆ‌

جێبه‌جێ‌‌ده‌كه‌ن.‌ئاوێنه‌:‌ئایا‌توركیا‌له‌به‌رامبه‌ر‌ئه‌وه‌دا‌

هه‌نگاو‌بۆ‌ئاشتی‌‌ده‌نێت؟ئۆجه‌الن:‌توركی��ا‌ناچاره‌،‌ناوچه‌ی‌‌له‌وپ��ه‌ڕی‌‌ ناوه‌ڕاس��ت‌ رۆژهه‌اڵت��ی‌‌ئالۆزیدایه‌،‌له‌ره‌وشێكی‌‌ئاوادا‌ناخوازێت‌كێش��ه‌ی‌‌ئاڵۆزی‌‌توش‌ببێت‌له‌ڕێگه‌ی‌‌وتی‌‌ ئه‌ردۆگان‌ هه‌رچه‌نده‌‌ په‌كه‌كه‌وه‌.‌كه‌‌له‌توركیا‌شتێك‌نیه‌‌ناوی‌‌كێشه‌ی‌‌ك��ورد‌بێت.‌ب��ه‌اڵم‌كاربه‌ده‌س��تێكی‌‌حكوم��ه‌ت‌كه‌‌بولنت‌ئارگینجه‌‌وه‌اڵمی‌‌ئه‌ردۆگانی‌‌دایه‌وه‌و‌وتی‌‌ئه‌و‌قس��ه‌یه‌‌قسه‌ی‌‌شه‌خس��ی‌‌خۆیه‌تی‌‌و‌گوزارشت‌ل��ه‌رای‌‌حكومه‌ت‌ن��اكات.‌یه‌كه‌مجاره‌‌له‌توركیادا‌كاربه‌ده‌س��تێكی‌‌حكومه‌ت‌وه‌زیر‌ س��ه‌رۆك‌ قس��ه‌ی‌‌ به‌وج��ۆره‌‌

ره‌تبكاته‌وه‌.ئاوێنه‌:‌چۆن‌ئۆجه‌الن‌گه‌یش��توه‌ته‌‌ئه‌و‌بڕوایه‌ی‌‌په‌كه‌ك��ه‌‌چه‌ك‌دابنێت؟‌ئایا‌هیچ‌به‌ڵێنێكی��ان‌پێداوه‌‌بۆ‌ئازاد‌

بون؟باش��ور،‌ باكورو‌ ئێس��تا‌ ئۆجه‌الن:‌رۆژهه‌اڵت‌و‌رۆژئاوای‌‌كوردستان،‌هه‌مو‌خه‌ڵكی‌‌كورد‌له‌گه‌ڵ‌‌ئازاد‌كردنی‌‌به‌ڕێز‌ئاپۆیه‌،‌توركیا‌پێویسته‌‌ئه‌و‌راستییه‌‌

ببینێ��ت‌ئه‌گ��ه‌ر‌ئاپۆ‌ئ��ازاد‌نه‌كرێت‌نه‌ئاشتی‌‌سه‌رده‌كه‌وێت‌و‌نه‌به‌رژه‌وه‌ندی‌‌توركیاشی‌‌تێدایه‌،‌له‌و‌باوه‌ڕه‌شدا‌له‌م‌دو‌ساڵه‌دا‌ئاپۆ‌له‌زیندانی‌‌ئیمرالییه‌وه‌‌

ببێته‌‌ده‌ستبه‌سه‌ری‌‌ماڵ‌.چه‌كدانان��ی‌‌ كاریگ��ه‌ری‌‌ ئاوێن��ه‌:‌په‌كه‌كه‌‌له‌سه‌ر‌هه‌رێمی‌‌كوردستان‌چی‌‌

ده‌بێت؟كوردس��تان‌ باش��وری‌‌ ئۆج��ه‌الن:‌

خزمه‌تی‌‌گه‌وره‌ی‌‌به‌تێكۆشانی‌‌باكوری‌‌كوردستان‌كردوه‌،‌چ‌پارتی‌‌و‌چ‌یه‌كێتی‌‌نیشتمانی‌‌كوردستان،‌هه‌رچه‌نده‌‌له‌چه‌ند‌ناخۆش‌و‌ روداوی‌‌ قۆناغێكدا‌جارج��ار‌شه‌ڕ‌رویداوه‌،‌ئه‌گه‌ر‌په‌كه‌كه‌‌هێزه‌كانی‌‌بكش��ێته‌وه‌‌بۆ‌باش��وری‌‌كوردستان،‌هه‌رێم‌ به‌ئاگاداری‌‌حكومه‌تی‌‌ پێویسته‌‌بێت،‌ب��ه‌اڵم‌هێزه‌كانی‌‌به‌ره‌و‌رۆژئاوای‌‌

كوردستان‌ببات‌باشتره‌.‌

پێشمه‌رگه‌..‌بۆ‌قوربانیدان‌له‌ڕیزی‌‌پێشه‌وه‌و‌بۆ‌موچه‌ش‌له‌دوای‌دواوه‌

عوسمان‌ئۆجه‌الن:‌په‌كه‌كه‌‌له‌نه‌ورۆزی‌‌ئه‌مساڵدا‌زیاتر‌چه‌پ‌بونی‌‌خۆی‌‌ده‌رخست

هەنوکە)471(‌سێشه‌ممه‌‌42015/3/24

له‌چه‌ند‌رۆژی‌رابردودا،‌پێشمه‌رگه‌یه‌ك‌له‌هه‌ولێر‌به‌هۆی‌ده‌ستكورتی‌‌و‌دواكه‌وتنی‌موچه‌وه‌‌بۆ‌ماوه‌ی‌‌‌3مانگ‌

گولله‌یه‌كی‌‌نا‌به‌سه‌ری‌خۆیه‌وه‌.‌ئه‌و‌پێشمه‌رگه‌‌

دیالنه‌ش‌كه‌‌داعش‌شه‌هیدیكردن‌له‌وپه‌ڕی‌‌كوێره‌وه‌ری‌‌و‌رۆژ‌ڕه‌شیدا‌

ژیانیان‌ده‌گوزه‌ران

ئه‌گه‌ر‌په‌كه‌كه‌‌هێزه‌كانی‌‌بكشێته‌وه‌‌بۆ‌باشوری‌‌كوردستان‌پێویسته‌‌به‌ئاگاداری‌‌

حكومه‌تی‌‌هه‌رێم‌بێت،‌به‌اڵم‌هێزه‌كانی‌‌به‌ره‌و‌رۆژئاوای‌‌كوردستان‌

ببات‌باشتره‌عوسمان‌ئۆجه‌الن

‌پێشمه‌رگه‌یه‌ک‌له‌کاتی‌به‌رگریدا

5(471( سێشه ممه 2015/3/24په‌رله‌مان

نابێ ئه م تاوانانه به بێده نگی بڕۆن

سۆران عومه ر

له س��ه ر تاوانه كانی داعش پێویسته هه مو كۆمه ڵگه ی كوردی به س��ه رجه م چی��ن و توێژه كان��ه وه بهێنینه س��ه ر ش��ه قام و دونی��ای پێبهه ژێنین، ئه وه تاوانه له به رامبه ر ك��ه كه مته رخه میه وه حش��یگه ریانه كانی داعش هێش��تا

له ئاستێكی نزمی كاردانه وه داین.واڵتانێ��ك كه داع��ش بارمته یه كی لێس��ه ربڕیون، هه مو جیهانیان له سه ر ئه و تاوانه ڕاگرتوه ناچار به هه ڵوێست و به ده مه وه چونی��ان ك��ردون، كه چ��ی زۆرترین تاوانی داعش به رامبه ر به ئێمه ئه نجامدراوه و تاوانی دژ به مرۆڤایه تین، ب��ه اڵم بۆخۆمان نه مانتوانیوه س��ود له كاردانه وه ی ئ��ه و تاوانانه وه ربگرین

بۆ پشتیوانی و پارێزگاری زیاتر.ك��وا كاردانه وه ی جه م��اوه ری؟ كوا كاردانه وه ی زانكۆو ناوه نده ڕۆشنبیری و خرۆش��انی ك��وا ئه كادیمی��ه كان؟ جه ماوه ری له ئاس��ت ئه و تاوانانه ؟ تا قوربانیه كانه خانه واده ی ته نها ئێستا جه رگیان ب��ڕاوه و دڵیان كوڵه ی دێت له ئازاری ئه و تاوانانه ، كێ له ئێس��تادا كه س��اڵی 2015یه توشی جینۆساید بوه ؟ ئه گ��ه ر ئه و تاوانان��ه به رامبه ر به مجۆره بكرای��ه ت��ر هه رگه لێك��ی

بێده نگییه تێده په ڕی؟ده س��ه اڵتی په رله مان��ه ئه رك��ی جێبه جێكردن بجوڵێنێت به ئاراس��ته ی

كاردانه وه ی جه ماوه ری به رفراوان.كۆمه ڵگه ی ڕێكخراوه كان��ی ئه ركی مه ده نیه كاره كانیان له سه ر ئه م پرسه

گرنگه چڕتر بكه نه وه .په رله مان هه وڵه دبلۆماسیه كانی زیاتر نێوده وڵه تی كۆمه ڵگ��ه ی تاكو بكات

به رزتر ده نگ و هاوارمان ببیستن. سه ربڕینی پێشمه رگه به دیلگیراوه كانی ش��ه ڕی به رگ��ری له خ��اك و خه ڵكی كوردس��تان به ده س��تی تیرۆریستانی داعش تاوانێكی تری جه نگه كه داعش به رامب��ه ر به پێش��مه رگه و س��ه رجه م نه ته وه یی��ه كان ئاین��ی و پێكهات��ه له كۆمه ڵكوژی كوردستان ئه نجامیداوه هاواڵتی��ان و وێرانكردنی ش��وێنه واره س��ه ربڕینی كوش��تن و مێژوییه كان و

به كۆمه ڵ و پاكتاوی ڕه گه زی و ئاینی.ئه و تاوانان��ه ی له م كاته دا به رامبه ر به گه لی كوردس��تان به هه مو پێكهاته ئاینی و نه ته وه یی��ه كان ئه نجامدراوه ، ئه و تاوانانه ن كه هه مو جیهان له سه ر بنه بڕكردنی كۆكن و ته واوی تواناكانیان به كارده هێن��ن ب��ۆ به ره نگاربونه وه ی ئه نجامده رانی، و به س��زا گه یاندن��ی به ره نگاربون��ه وه ی هێش��تا ب��ه اڵم تاوان��ه كان له ئیدانه تێنه په ڕیوه ، بۆیه و نه ته وه یه كگرت��وه كان پێویس��ته ئه نجومه نی ئاسایش پرسی ئه و تاوانه مه ترسیدارانه ی به رامبه ر به گه له كه مان ئه نج��ام دراوه و س��ه رجه میان ده چنه خان��ه ی تاوان��ی دژ به رمرۆڤایه ت��ی، دادگایه ك��ی پێكهێنان��ی بڕی��اری تایبه ت��ی بۆ بده ن، چونكه تاوانه كانی داعش تاوانێكن كه مه ترس��ی بۆ سه ر ئاسایشی جیهان دروست كردوه ، له م كاته دا له هه مو كات زیاتر پێویستمان به پاراس��تن و پارێ��زگاری لێكردن��ی

نێوده وڵه تی هه یه . به هه ر كوردس��تانیش له هه رێم��ی س��ێ ده س��ه اڵته كه وه وه ك پێویست نه توانراوه له ئاستی نێوخۆیی خرۆشانی جه ماوه ری له هه مو ئاس��ته كان دژ به و تاوانان��ه ی داع��ش به كاربهێنرێت بۆ كاریگه ری دروس��تكردنی زیاتر له سه ر ڕای گش��تی كۆمه ڵگه ی نێوده وڵه تی، تاكو به هانا هاتن��ی زیاتریان هه بێت بۆ پێشمه رگه و پێداویستیه سه ربازی و پزیش��كیه كانیان، ئه م شه ڕه درێژه ی قوربان��ی به رده وامیش��ه ، هه ی��ه و زۆرمان��داوه ، بۆیه پێویس��ت ده كات كۆمه ڵگ��ه ی نێوده وڵه ت��ی به ئاگابن و پێش��بینی ڕودانی كاره ساتی مرۆیی و

تاوانی دژ به مرۆڤایه تی زیاتر بكه ن.

له‌په‌رله‌مانه‌وه‌

گۆشه‌یه‌کی‌تایبه‌ته‌‌په‌رله‌مانتاران‌ده‌ینوسن

[email protected]

ئا: شاهۆ ئەحمەد

پەرلەمانتارێكی كوردستان ئاشكرای دەكات دوای شەڕی داعش توشی

شەرێكی تریش دەبین ئەویش لەگەڵ هێزەكانی حەشدی شەعبی، لەبەر ئەوەی هیچ جیاوازی نییە لەنێوان

داعش و ئەو هێزە میلیشیایه ی شیعە دروستی كردوە، پەرلەمانتارێكی تریش ئاماژه به هاوکاری نێوان

هێزه کانی پێشمه رگه و حه شی شه عبی ده کات.

پەرلەمانت��اری فراكس��ۆنی گ��ۆڕان مەحمود كوردس��تان، لەپەرلەمان��ی حاج��ی عوم��ەر لەب��ارەی هێزەكانی حەشدی شەعبیەوە بەئاوێنەی راگەیاند منەوە حەش��دی شەعبی "لەروانگەی هی��چ جی��اوازی نییە لەگ��ەڵ داعش. هەر هێزێكی عەرەبی دروس��ت بكرێت لەس��ەروبەندێكی ئاوادا كە لەشەڕداین هەروەها كەوتوینە قەیرانێكەوە لەگەڵ حكومەتی عێراقی زۆر جێگای مەترسین، هەروەها لەدوای ش��ەڕی داعش توشی جۆرێك��ی تر لەش��ەڕ دەبی��ن، جگە لەوەش لەئێستادا حەشدی شەعبی بۆ نیەت پاكی خۆی��ان حكومەتی عێراق بەتایبەتی باڵی شیعەگەرایی وا نیشان دەدەن كەوا ئەو هێزە كاتیە و بۆ روبەرو بونەوەی داعش��ە، بەاڵم ئەمانە لەروی دین��ەوە ب��ە فتوای عەلی سیس��تانی گەورە مەرجەعی ش��یعەكان دروس��ت ب��وە و لەروی س��ەربازیەوەش لەالیەن پاس��دارانی ئێران��ەوە سەرپەرش��تی دەكرێن، هەر بۆی��ە ئەگەر بەوریایەوە مامەڵ��ە نەكەین مەترس��ی بۆ ئێمەش

دەبێت".

ناوب��راو ئاماژەی بەوەش كرد "لەبەر ئ��ەوەی داعش مەترس��ێكی گەورەیە لەناوچەكە دەبێت هەمومان هاوپەیمانی یەكت��ری بی��ن لەروب��ەرو بون��ەوەی ئەوەی بەاڵم بەحەشدی شەعبیشەوە، جێگای پرس��ارە بۆ ئەوەندە گرینگی بەو هێزە دەدرێت و گرینگی بەس��وپای عێراق نادرێت لەكاتێكدا لە20ی ساڵی رابردوەوە تائێس��تا روبەروی چەندین ش��ەڕ بۆت��ەوە راس��تە لەرژێمە یەك ب��ەدوای یەكەكان بەش��ێوەیەك تەیار كراون، بەاڵم لەدوای روخانی ڕژێمەوە دەتوانرێت ئەو هێزە بەباشترین شێوە

رێكبخرێت و چاالك بكرێت".پارت��ی فراكس��ۆنی س��ەرۆكی لەپەرلەمانی كوردستان ئومێد خۆشناو لەب��ارەی مەترس��ی هێزی حەش��دی ش��ەعبی ب��ۆ ئاوێنە وتی "دروس��ت بونی هێزی حەشدی شەعبی فەشەلی س��وپای عێراقە كە كێشەو گرفتەكانی عێراق وای كردوە ئەو هێزە دروس��ت بێت و دەسەاڵتی هەبێت بەسەر تەواوی هێزەكان��ی تر و دواجاری��ش لەجیاتی ئارام��ی و ئاس��ایش و خۆش��گوزەرانی هەمیش��ە نەهامەتی و پشێوی دروست دەكات ب��ۆ هەم��و ناوچەكانی عێراق، لەبەر ئەوەی لەژێر هەژمونی گروپێكی دیاری ك��راوی مەزهەبیدایە، هەر بۆیە ل��ەدوای ت��ەواو بونی ش��ەڕی داعش حەشدی ش��ەعبی دەبێتە یەكێك لەو كێشانەی لەنێوان هەرێم و ناوەندا هەیە هەروەها هێزێكی مەترس��یە بۆ س��ەر

هەرێمی كوردستان".ناوبراو ئاماژەی ب��ەوەش كرد كەوا پێویستە لەبەرامبەر ئەو هێزە بێدەنگ نەبین هەروەها رێگە نەدەین لەو سنورو ناوچانەی كێش��ە لەسەرن لەدەرەوەی

هەرێم هەیمەنەیان هەبێت و گەش��ەیان پێبدرێ��ت، لەبەر ئ��ەوەی نابێت ئەو هێزە میلیش��یایە لەو شوێنانە خۆیان

بەهێز بكەن.هەر سەبارەت بەمەترسی ئەو هێزانە پەرلەمانتاری ش��ەعبی( )حەش��دی فراكس��ۆنی یەكگرت��و لەپەرلەمان��ی

عەبدولرەحم��ان بەه��ار كوردس��تان بەئاوێنەی راگه یاند "بێگومان حەشدی میلیش��یایە، چونكە هێزێكی شەعبی هەموان دەزانین لەعێراقدا كێ دروستی كردوە هەروەها چۆن پاڵپشت دەكرێت، ئێمە وەكو لیژنەی پێش��مەرگە پێمان باش��ە ه��ەر هێزێك دروس��ت دەبێت دەبێت و یاسا لەچوارچێوەی پێویستە نیزامی بێت، لەئێستاداش هەر الیەنێك دەیەوێت هێز دروست بكات و پاڵپشتیی بكات بەبێ ئەوەی نیزامی بن و هەموی پێچەوان��ەی دەس��تورە، هەرچەن��دە لەئێس��تادا دەیانەوێت بیكەنە هێزێكی یاسایی، بەاڵم ئەویش دەبێت بەنیزامی

بكرێت".س��ەبارەت بەوەی ه��اوكاری هەبوە لەنێوان هێزی پێش��مەرگەو حەش��دی ش��ەعبی ناوب��راو وتی "ئ��ەو جۆرە ه��اوكاری و پەیوەندیانە لەچوارچێوەی لەس��ەر گش��تگیردایە هاوپەیمانێكی ئاستی ناوخۆی و نێوده وڵه تیی ئەویش یەكبون��ە لەروبەرو بون��ەوەی تیرۆر، ئەگینا بەشێوەیەكی فه رمیی هیچ جۆرە ئەو لەنێوان پەیوەندیەك هاوكاریەك و

دو هێزە نیە".ئ��ەو قس��ەكانی لەبەرامب��ەر پەرلەمانتارانە كە هێزەكانی حەش��دی شەعبی بە مەترس��ی دەزانن بۆ سەر هەرێمی كوردس��تان ب��ە پێچەوانەوە پەرلەمانت��اری فراكس��ۆنی یەكێت��ی لەپەرلەمانی كوردس��تان دلێر ماوەتی ئ��ەو هێزانە هیچ بەمەترس��ی نازانێت لەمبارەی��ەوە بەئاوێنەی راگەیاند "ئەو هێزانە هی��چ جێگای مەترس��ی نین، لەبەر ئەوەی ئێمە خۆمان پێویستمان بەهێزی تر هەیە ب��ۆ ئەوەی روبەروی داع��ش ببین��ەوە، هەروەه��ا هێ��زی

پێشمەرگە تەنها یەك باڵەو هەم لەروی پێداویستیەكان و هەم لەروی موچەوە و ه��ەم ل��ەروی خزمەتگوزاریەكان��ەوە وەكو پێویس��ت بۆی دابی��ن نەكراوە و جگە لەوەش خوێنی زۆرمان رش��توە، لەناوچە شەعبی( )حەشدی ئەوانیش عەرەبی��ەكان روبەروی داعش دەبنەوە ه��ەم هەق��ی خۆیان��ە ه��ەم ئێم��ە مامەڵەیەكی باش بكەین مەترسی نین

لەسەر هەرێم".ناوبراو ئاماژەی ب��ەوەش كرد كەوا نابێت هیچ هێزێك لەدەرەوەی یاس��ا و دەس��توردا دروس��ت بكرێ��ت، بەاڵم دروس��ت بونی هێزێكی نایاس��ایی بۆ نائاس��ایی كێش��ە نیە و حاڵەتێك��ی هەندێك ج��ار سودیش��ی زۆر هەیە، "لەروی مەزهەبیشەوە بۆ ئێمەی كورد ئەو هێزە كێش��ە نییە، بەاڵم بەرامبەر سوننە مەترسیە، لەبەر ئەوەی ئەوانە هێزێكی پەرچەكردارن و مەزهەبیانە بیر دەكەنەوە هەر بۆی��ە دور لەبنەماكانی شەڕ دەجولێنەوە, هەروەها پێچەوانەی هەمو مافەكانی مرۆڤ مامەڵە دەكەن و هەردوال واتا سونەو شیعە كاردانەوەیان

بەرامبەر بەیەكتری هەیە ".ئەو پەرلەمانتارەی یەكێتی ئەوەشی ئاشكرا كرد كەوا بەشێوەیەكی فه رمی هیچ ج��ۆرە پەیوەندییه ك و هاوكاریەك لەنێوان ئەوان و هێزی پێشمەرگەدا نیە، لەناوچە نافه رمیی بەشێوەیەكی بەاڵم جیا جیاكاندا هاوكاری یەكتری دەكەن، ب��ۆ نمونە لەگرتنەوەی بەش��یر ئەوان داوایان لەپێش��مەرگە ك��رد هەروەها لەجەلەوال پێش��مەرگە داوای یارمەتی لەحەش��دی ش��ەعبی كرد، ئەو جۆرە هاوكاریە لەنێوان یەكتری هەبوە تەنها

بۆ روبەرو بونەوەی داعش".

ئا: شاهۆ

ماوه ی درێژكراوه ی سه رۆكایه تی هه رێم، ته نها سێ مانگی ماوه ، ئێستا زۆربه ی الیه نه كان دژی درێژكردنه وه ی

ماوه ی سه رۆكایه تی هه رێمن و داوا ده كه ن ده ستور بگه رێته وه په رله مان و

هه موار بكرێته وه ، هه روه ها ده ڵێن "ده بێت سیسته می حوكمڕانی كوردستان له سه رۆكایه تیه وه

بگۆڕدرێت بۆ په رله مانی ".

پارتی :ئه و پرسه پێویستی به سازانه پارتی دیموكراتی كوردستا تا ئێستا له ب��اره ی هه مواركردنه وه ی ده س��تور هه ڵوێس��تی خۆیی ئاش��كرا نه كردوه له مباره یه وه شوان ئه حمه د په رله مانتاری فراكسۆنی زه رد له په رله مانی كوردستان هه مو "پێویس��ته راگه یاند به ئاوێنه ی الیه نه كان له سه ر ئه و پرسه بگه نه لێك تێگه یش��تن و س��ازان بكرێت هه روه ها له په رله م��ان بری��ار دراوه لێژنه ی��ه ك پێكبێت بۆ ئه و مه س��ه له ، ئێس��تاش

هه ندێك بیروبۆچونی جیاواز هه یه ".ناوب��راو ئاماژه ی ب��ه وه ش كرد ئه و لیژن��ه ی كه له په رله مانی كوردس��تان پێكده هێنرێت دانوس��تان له گه ڵ هه مو الیه نه كان ده ك��ه ن بۆ ئه وه ی هه مویان له س��ه ر ئه و مه سه له یه یه ك هه ڵویست ب��ن و بگه نه ته وافق، ئه و وتی "گۆڕینی بۆ په رله مانی سیسته می سه رۆكایه تی له ئێستا رای جیاوازی له سه ره ، هه ربۆیه لیژن��ه ی په رله مان ئ��ه وه ش یه كالیی

ده كاته وه ".گۆڕان: بارزانی ماوه كه ی بۆ درێژ بكرێته وه ده بێته حكومی پاشایی

په رله مانت��اری فراكس��ۆنی گ��ۆڕان له په رله مانی كوردس��تان، ئه نوه ر قادر له ب��اره ی هه موار كردنه وه ی ده س��تور به ئاوێن��ه ی راگه یاند "ئێمه ده مانه وێت ده س��تور هه موار بكرێته وه و به جۆرێك پێداچونه وه یه كی ب��ۆ بكرێت كه حزبی نه بێ��ت و به ش��ان و باڵ��ی هیچ كه س و بنه ماڵه یه ك هه ڵدا نه ڵێت، به ڵكو ده بێت

ده ستورێكی نیش��تیمانی بێت و ماف و ئ��ازادی هه مو كه س��ێك دابین بكات، هه روه ها ده س��ه التی پۆسته كان دیاری بكات وه ك��و په رله م��ان و ئه نجومه نی وه زیران و سه رۆكایه تی هه رێم هه روه ها جۆری سیس��ته مه كه دیاری بكات كه ده مانه وێ��ت دیموكراس��ی بێت، نه ك به و ش��ێوه یه ی له پرۆژه ی ده س��توردا

هاتوه ".ناوبراو ئاماژه ی ب��ه وه ش كرد كه وا مه س��عود بارزانی به هیچ ش��ێوه یه ك ناتوانێ��ت خۆی��ی كاندی��د بكاته وه ، یاس��ایه و پێچه وان��ه ی له به رئ��ه وه ی پێچه وان��ه ی بنه ماكانی دیموكراس��یه هه روه ها پێموایه ئه گه ر وا بكات ئه وپه ری دیكتاتۆریه و جۆرێكه له خۆس��ه پاندن و

ده بێته حكومی پاشایه تی .یه كێتی : ده بێت ده سه اڵته كانی

سه رۆكی هه رێم وه كو سه رۆكی كۆمار بێت

په رله مانتارێكی یه كێتی ئاماژه به وه ده كات كه وا پێویس��ته ئه و ده ستوره هه م��وار بكرێت��ه وه ده س��ه اڵته كانی

س��ه رۆكی هه رێم وه كو ده سه اڵته كانی س��ه رۆكی كۆمار بێت، رێ��واز فایه ق س��ه وز له فراكس��ۆنی په رله مانت��ار له په رله مان��ی كوردس��تان به ئاوێنه ی راگه یان��د "یه كێت��ی كاتێ��ك ل��ه 30 حوزه یران��ی س��اڵی 2013 ده نگی دا سه رۆكایه تی ماوه ی به درێژكردنه وه ی هه رێ��م مه به س��تی ئ��ه وه بو س��ه ر له ب��ه ری پ��رۆژه ی ده س��تور هه موار له په رله م��ان هه روه ه��ا بكرێت��ه وه ، لیژنه یه ك��ی بۆ دروس��ت بكرێت، هه ر له سه ره تاوه داوامان كردوه سیسته می به هه مو بكرێ��ت په رله مان��ی په یره و

ورده كاریه كانیه وه ".ناوبراو ئام��اژه به وه ش ده كات كه وا ئ��ه وان به ته نه��ا داوای كه مكردنه وه ی هه رێ��م س��ه رۆكی ده س��ه اڵته كانی ناكه ن،به ڵكو هه ر سێ سه رۆكایه تیه كه پێویس��ته سیس��ته مێك دیاری بكات ئه ویش سیسته می په رله مانی ،ئه و وتی "ئه گه ر ده ستور هه موار بكرێته وه ئه وا ده سه اڵته كانی س��ه رۆكی هه رێم وه كو ده سه اڵته كانی سه رۆكی كۆماری عێراق

ده بێت".یه كگرتو: ده بێت ده سه اڵته كانی سه رۆكی هه رێم ته شریفاتی بێت

یه كگرتوی ئیس��المی داوای هه موار كردنه وه ی ده ستور ده كات و ئاماژه به وه ده كات كه وا پێویس��ته ده سه اڵته كانی سه رۆكی هه رێم كه مبكرێته وه ،ئه بوبه كر هه ڵه دنی سه رۆكی فراكسۆنی یه كگرتو له په رله مان��ی كوردس��تان له ب��اره ی راگه یان��د به ئاوێن��ه ی ده س��توره وه "هه موار كردنه وه ی ده س��تور پرسێكی نیشتیمانیه و داخوازی هه مو الیه نه كانه ئه و ماوه یه ش��ی بۆ س��ه رۆكی هه رێم درێژكرایه وه به ئاش��كرا ئ��ه وه ی تێدا هات��وه كه وا پێویس��ته ل��ه و ماوه یه ده ستور س��ازانی له سه ر بكرێت، هه ر بۆیه له ئێستادا زۆر گرینگه ئه و پرۆژه ده س��توره هه موار بكرێته وه و هه روه ها سیسته می سه رۆكایه تی بگۆڕدرێت بۆ په رله مان��ی ، له به ر ئه وه ی ئه وه زامنی

زیاتری دیموكراسیه ".ناوبراو ئاماژه ی ب��ه وه ش كرد كه وا ئه گه ر الیه نه كان له س��ه ر ئه و پرس��ه

سیسته مه كه ش رێكه وتن و گه یش��تنه ده س��ه اڵته كانی ئه وا په رله مانی بێته ئی��داری و ل��ه ڕوی هه رێم س��ه رۆكی ئه من��ی و دارای��ی ده گوازرێت��ه وه بۆ ئه نجومه نی وه زیران،هه ر بۆیه ئه و كاته ده سه اڵته كانی س��ه رۆكی هه رێم ته نها ته ش��ریفاتی ده بێت، وتیش��ی "ئێمه قسه مان له سه ر كه سه كان نیه ، به ڵكو باس��ی گۆڕین��ی سیس��ته م ده كه ین و پێویسته بكرێته په رله مانی له به رئه وه ی له گه ڵ دیموكراسی ده گونجێت هه روه ها یادگاری زۆر ناخۆش��مان هه یه له گه ڵ

سیسته می سه رۆكایه تی ".كۆمه ڵ: جارێ هیچ قسه یه كمان نیه

ئه گه رچ��ی عه ل��ی باپی��ر كۆمه ڵی ئیسالمی پش��تگیری مانه وه ی بارزانی كرد، به اڵم فراكسیۆنی كۆمه ڵ له باره ی هه م��وار كردن��ه وه ی ده س��تور هیچ هه ڵوێستی نیه . له مباره یه وه "هه ورامان گه چێنه یی " په رله مانتاری فراكس��ۆنی كۆمه ڵ به ئاوێنه ی راگه یاند كه "تاوه كو ئه و بابه ت��ه له په رله مان باس نه كرێت

ئێمه هیچ قسه یه كمان نیه ".

حه شدی شه عبی له دیدی په رله مانتارانی کوردستانه وه هه ندێک به مه ترسیی و هه ندێک به پێویستی ده زانن

كه مكردنه وه ی ده سه اڵته كانی سه رۆكی هه رێم خاڵی سه ره كی هه موار كردنه وه ی ده ستور

ئه گه ر ده ستور هه موار بكرێته وه

ئه وا ده سه اڵته كانی سه رۆكی هه رێم

وه كو ده سه اڵته كانی سه رۆكی كۆماری

عێراق ده بێت

بەشێوەیەكی نافه رمیی پێشمه رگه و حه شدی شه عبی لەناوچە جیا

جیاكاندا هاوكاری یەكتری دەكەن، بۆ نمونە لەگرتنەوەی

بەشیر ئەوان داوایان لەپێشمەرگە كرد

هەروەها لەجەلەوال پێشمەرگە داوای

یارمەتی لەحەشدی شەعبی كرد

مه سعود بارزانی

تایبه‌ت(471( سێشه ممه 662015/3/24

11 كاراكته ری شانۆی سیاسه ت له 1991ه وه تا 2015 ئا: ئاوێنه

دیاریكردنی 11 سیاسه تمه داری كاراو كاریگه ری دنیای سیاسه تی هه رێمی

كوردستان كارێكی ئاسان نییه ، له به رئه وه ی ژماره ی ئه و كاراكته رانه ی له سه ر شانۆی سیاسی كاران، زۆرن.

هه ربۆیه هه ر ده ستنیشانكردنێك به پله ی یه كه م ده چێته خانه ی هه ڵسه نگاندنی ئاوێنه خۆیه وه ، به اڵم سه رباری ئه وه ش ئه م 11

سیاسه تمه داره ی ، ئاوێنه دیاریكردون، كه س ناتوانێت به ئاسانی به سه ریاندا تێپه ڕێت، كه له هه مو جومگه مێژوییه

گرنگه كانی نه ك ته نها 24 ساڵی رابردودا، به ڵكو هه ندێكیان له په نجا

ساڵی رابردوشدا به رده وام و بێ پسانه وه له پرۆسه ی دروستكردنی

بڕیاری سیاسیدا كاراو ئاماده بون و سه رنجی میدیاكان و رای گشتی

هه رێمی كوردستانیان به ره و الی خۆیان راكێش كردوه .

پێویس��ته ئاماژه ب��ه وه ش بكرێت كه له 10 س��اڵی یه كه می دوای راپه ڕیندا، كه سانی وه ك "جه بار فه رمان، فرانسۆ هه ریری و جه وهه ر نامیق" كاراو كاریگه ر ب��ون. ل��ه 10 س��اڵی دوه م��ی دوای راپه ڕینیش��دا، جێ په نجه ی كه س��انی وه ك "مه سرور بارزانی و قوباد تاڵه بانی "

به سه ر ره وتی روداوه كانه وه دیاره .

مام جه الل.. پاتریاركی سیاسه تی كوردی

به هاری 1991 كه كوردستان راپه ڕی ، هاته فیشخاپوره وه له ڕێگه ی تاڵه بانی زاخ��ۆوه ، ئه و ه��ه ر له یه ك��ه م رۆژی گه ش��تنیه وه به كوردس��تان به وت��اره حه ماس��یه كانی گوڕ و تینێكی زیاتری كرد به گیان��ی راپه ڕیندا له دژی رژێمی دیكتاتۆری سه دام، به اڵم زۆری نه خایاند كه كۆڕه و ده ستیپێكردو دنیا له سه ری خرۆشا، رژێم پێش��نیاری ئه نجامدانی نارد چوێس��ه دا به ش��ێخی گفتوگۆی ب��ۆ ناوبراو، هه ر كه گه یش��ته به غدا، سه دامی گرته باوه ش و ئه مالوالی ماچ

كرد. دۆس��ت و له دی��دی ج��ه الل م��ام سیاس��ه تمه دارێكی دوژمنه كانی��ه وه ، كاراو خ��اوه ن به هره یه ، ئه و پاتریاركی دنیای سیاسه تی كوردییه ، پاتریاركێك كه ئه گه ر 180 پله له هه ڵوێس��ته كانی په ش��یمان بێته وه با بداته وه ، هێشتا مام نادات. له ده س��ت جه ماوه ره كه ی جه الل 14 ساڵ به دوای ئه و ماچكردنه ی س��ه دام حس��ێندا، خۆی بوه سه رۆك كۆم��اری عێ��راق و هه ر له س��ه رده می س��ه رۆكایه تی ئه ویش��دا بو كه سه دام

له سێداره درا.س��اڵ"، 82 "ته م��ه ن تاڵه بان��ی له س��اته وه ختی راپه ڕینه وه تا ده گات به ئه نجامدان��ی یه ك��ه م هه ڵبژاردن��ی په رله م��ان و پێكهێنان��ی حكوم��ه ت و شه ڕی ناوخۆو دوئیداره یی و كۆتایهێنان به و ش��ه ڕه و یه كخس��تنه وه ی ئیداره و مۆركردنی كوردس��تان و په رله مان��ی رێككه وتننامه ی هاوپه یمانی ستراتیجی و ناوبژیوان��ی نێ��وان به غ��داو هه ولێر،

هه واڵورژێن و روداوساز بوه .مام جه الل كه تاقه سكرتێری یه كێتی نیشتمانی كوردستانه له دامه زراندنیه وه ت��ا ئه م��ڕۆ، تا ئ��ه و س��اته وه خته ی له پۆس��تی جگ��ه نه خۆش��كه وت، س��كرتێریی ، له یه ككاتدا چوار پۆستی "س��ه رۆك هه بوو، دیكه ش��ی گرنگی فه رمانده ی ب��وو، عێ��راق كۆم��اری هێزی پێش��مه رگه ی كوردس��تان بوو، لێپرس��راوی یه كه می دارای��ی یه كێتی لێپرسراوی بوو، كوردستان نیشتمانی

یه كه می ده زگای زانیاریش بوو". تاڵه بانی له هونه ری سه ركردایه تیكردندا كارامه و لێهاتوو، له گه مه و مانۆڕ كردنیشدا شاره زاو زۆرزان بو، دوركه وتنه وه ی ئه و له ماوه ی یه كێتی له سه ركردایه تیكردنی ئه م دو س��اڵه ی راب��ردودا وایكرد كه یه كێتی له ئاس��تی كوردستان و عێراق و ناوچه كه شدا گۆڕه پانی گه مه و ده رفه تی مانۆڕ كردنی بچ��وك و بچوكتر بێته وه و زیات��ر ناوخۆیه كانیش��ی ناكۆكی��ه

په ره بسێنێت.

بارزانی .. خۆری ئاوا نابێت

تاڵه بان��ی و بارزان��ی ، دوو ن��اون كه زیاتر له په نجا س��اڵه دنیای سیاسه تی كوردییان له س��ه ر تاپۆ كراوه ، ته نانه ت ل��ه دوای راپه ڕینه وه به گش��تی و له دوای به تایبه تی ، هه رێمی ناوخۆشه وه شه ڕی كوردستان به سه ر دو ناوچه ی ده سه اڵت و نف��وزدا دابه ش ب��وه : ك��ه یه كێكیان ده سه اڵت و نفوزی قوتابخانه ی بارزانیه و

ئه ویتریشیان تاڵه بانییه .مه سعود بارزانی كه ئه ندام و هه وادارانی گۆڤاری ناویده به ن، به "سه رۆك" پارتی "lepoint"ی فه ره نسی چه ند ساڵێك له مه وبه ر ئه وی به "ئاغاكه ی كوردستان"

ناوبرد بو. 69 "ته م��ه ن بارزان��ی مه س��عود س��اڵ" له م��اوه ی زیاتر له 35 س��اڵی س��ه ركردایه تیكردنی پارتیدا، به تایبه ته له قۆناغه س��ه خته كانی دوای راپه ڕیندا، تواناو كارایی خۆی ل��ه زۆر بوارو له زۆر بڕگه ی مێژوویدا سه لماندووه : توانی ئه و جه م��اوه ره ی به میرات له باوكییه وه بۆی به جێما ت��ه ره نه كاو ل��ه ده وری خۆی و ماڵی بارزانی كۆیانبكاته وه ، توانی نه یاره گ��ه وره و به هێزه كانی الواز بكات، توانی خزمه ت بخاته ده ره كیه كانی په یوه ندیه چه س��پاندن و س��ه پاندنی ده س��ه اڵتی توانی سه روه ت و له كوردستان، خۆیه وه س��امانی هه رێمیش كۆنتڕۆل بكاو ماڵی

بارزانی و پارتی پێبه هێز بكات.هه رچه نده وه ك خۆی زۆرجار شانازی پێ��وه ده كات یه كه م كه س ب��و داوای ئه نجامدان��ی هه ڵبژاردنی كرد له س��اڵی 1991دا، ب��ه اڵم دوات��ر ب��وه یه كێ��ك له میره كانی شه ڕی ناوخۆو ملمالنێیه كی س��ه خت و خوێناوی له سه ر "ده سه اڵت و

پاره " له گه ڵ ركه به ره كه ی كرد. مه سه له یه كی ئاڵۆزی دیكه ی هه رێمی كوردس��تان كه په یوه ندی راسته وخۆی به "بارزانی "یه وه هه یه ، پرسی ده ستورو س��ه رۆكایه تی ماوه ی درێژكردن��ه وه ی هه رێم یان مافی هه ڵبژاردنه وه ی سه رۆكی هه رێمه ، كه نزیكه ی 10 س��اڵه مه سعود بارزانی له س��ه ر كورسی س��ه رۆكایه تی

داده نیشێت.راب��ردوش، س��اڵی 10 به درێژای��ی ده س��ه اڵتدارانی له گ��ه ڵ په یوه ن��دی شیعه زیاتر له وه ی دۆس��تانه بوبێت ، دوژمنان��ه و پڕ له گ��رژی و ئاڵۆزی بوه ، ئه مه ش ده رده سه ری گه وره ی بۆ هه رێمی

كوردستان دروستكردوه .

نه وشیروان مسته فا.. یه كه مین گۆڕانخواز

نه وش��یروان بارزان��ی و تاڵه بان��ی و مس��ته فا، كه هه ر س��ێكیان له نیوه ی یه كه می سه ده ی بیس��ته مدا هاتونه ته دنیاوه ، به ر له وه ی هه رێمی كوردستان پێبنێته نێو سه ده ی بیست و یه كه مه وه ، سێ كه س��ایه تی هه ره ناسراوو دیاری

نیوه ی دوه می سه ده ی بیسته م بون.هه رچه ن��ده ل��ه دوای راپه ڕین��ه وه ، نه وش��یروان مسته فا به رده وام تێبینی و س��ه رنجی له سه ر ش��ێوه ی ئیداره دانی یه كێتی و كارو هه ڵوێس��ته كانی هه بوه ، به اڵم له هه مانكاتیشدا رۆڵی كاریگه ریی

له ناو یه كێتیدا بینیوه .ئ��ه و ك��ه ته مه ن��ی "71 س��اڵه "و نوس��ه ر و رۆژنامه نوس��ێكی به توانایه ، باڵوكردنه وه ی سێ به رگی یاداشته كانی له كۆتایی ده یه ی 1990دا، نه ریتێكی نوێ بو له گێڕانه وه ی یاداشتی سه ركرده كاندا

به و شێوه پڕ له ورده كارییه .نه وشیروان كه له دوای روخانی رژێمی به عسه وه ، رۆڵێكی گرنگی له نوسینه وه ی ده س��توری عێراق و چه س��پاندنی ئه و بڕگانه ی��دا هه بو كه داكۆك��ی له مافی

كورد ده كه ن.یه كه مین ب��وه له س��اڵی 2005ه وه ، س��یمای كاریگه ری خوازی��اری ریفۆرم له ناو یه كێتیدا، كاتێكیش ئامانجه كانی هات��ه ده رو له یه كێت��ی به دینه ه��ات،

كه دامه زراند، گ��ۆڕان"ی "بزوتنه وه ی به دۆخی چه قبه ستوی سیاسی كۆتایی كوردس��تان و دابه ش��كردنی به سه ر دو

هێزی گه وره ی یه كێتی و پارتیدا هێنا.له چه ن��د س��اڵی راب��ردودا، ه��ه ر چاوپێكه وتنێكی لێدوان و هه ڵوێس��ت و میدیایی نه وش��یروان مسته فا بۆ خۆی كاریگ��ه رو روداوس��از ب��وه ، ته نانه ت بێده ن��گ بونیش��ی له چه ن��د كاتێكی جی��اوازدا، هه ر جێی بای��ه خ و گرنگی میدیاكان و ناوه نده سیاس��یه كان بوه و وه ك جۆرێ��ك له سیاس��ه تكردنی ئه و

پیاوه لێكدراوه ته وه .

نێچیرڤان بارزانی .. سۆپه رستاری حكومه ت

ل��ه 24 س��اڵی راب��ردودا، نێچیرڤان بارزانی كاراكته رێكی س��ه ره كی شانۆی سیاس��ه ت بوه ، ئه و به حوكمی ئه وه ی بارزانیه ، به ماڵی به "نه س��ه ب" س��ه ر ه��ه ر له هه ڕه تی گه نجێتییه وه ده رفه تی هاتنه پێش��ه وه ی ب��ۆ هه ڵكه وتوه ، كه له ته مه نی 24 س��اڵیدا بووه به ئه ندامی مه كته بی سیاس��ی پارت��ی و له ته مه نی 31 ساڵیش��دا بوه به جێگری سه رۆكی له ته مه ن��ی 34 هه رێ��م و حكومه ت��ی

ساڵیشدا بوه به سه رۆكی حكومه ت.نێچیرڤان ك��ه رۆڵی كارای له جه نگی پارتی به هه ڵۆكان��ی بین��ی و ناوخۆدا داده ن��را، زیات��ر له نی��وه ی م��اوه ی حكومه تی هه رێم، ته نها خۆی سه رۆك

وه زیران و سۆپه ر ستار بوه .سیاس��ه تی له داڕش��تنی نێچیرڤان نه وت و دروس��تكردنی په یوه ندی نێوان هه رێم و پارت��ی له گه ڵ توركیاو ئێراندا، رۆڵ��ی گرن��گ و جێی بایه خ ب��وه ، كه خاوه ن��ی تۆڕێكی فراوان��ی په یوه ندیی سیاسی و بازرگانیه له ئاستی كوردستان و

ناوچه كه شدا .نێچیرڤان بارزانی "ته مه ن 49 س��اڵ" به مدواییه ره خنه ی ئه وه ی ئاڕاسته كرا كه له بردنه سه ری به ڵێنه كانیدا سه باره ت به پێدانی موچه به دۆالرو له دابینكردنی به ش��ه نه وتی خه ڵكی ب��ه دۆالردا وه ك له كاتی هه ڵمه تی هه ڵبژاردندا رایگه یاند،

سه ركه وتو نه بوه .

هێرۆ ئیبراهیم ئه حمه د.. سیاسه تمه دارێكی سه رسه خت

هێرۆ ئیبراهیم ئه حمه د كه هاوسه ری تاڵه بانی و كچی یه كێك له سیاسه تمه دارو رۆش��نبیره ناوداره كانی كوردس��تانه ، له یه ك��ه م خول��ی په رله مان��دا ب��وه په رله مانتار، هه رچه ن��ده دواتر ناوبراو به جۆرێ��ك له ج��ۆره كان نه یویس��توه وا ده ركه وێ��ت ك��ه راس��ته وخۆ خۆی له ق��ه ره ی سیاس��ه ت ده دات، ب��ه اڵم له ڕێگه ی كردنه وه ی ته له فزیۆنی خاك و "كه ناڵی كوردسات" یه كه مین سه ته الیتی هه رێمی كوردستان و گۆڤارو دامه زراندنی چه ند رێكخراوێك��ی تایبه ت به مندااڵن و له سیس��ه ت و هه رگی��ز گه نجان��ه وه ،

سیاسه تكردن به دور نه بوه .ئه و له پایزی 2009دا بووه لێپرسراوی مه ڵبه ندی س��لێمانی و به دوای ئه وه شدا له كۆنگره ی سێهه می یه كێتیدا، زۆرترین ده نگی به شداربووانی به ده ستده هێنا بۆ چوونه سه ركردایه تییه وه و پاشان بووه "ژنه تاقانه " له مه كته بی سیاسیدا.

تاڵه بانی نه خۆش��كه وتنی ل��ه دوای هاوسه ریه وه ، هێرۆ ئیبراهیم ئه حمه دی ته م��ه ن 67 س��اڵ به ده ستڕۆش��ترین كه سی حیزبه كه ی داده نرێت،كه زۆرێك پێیانوایه س��ه رچاوه كانی دارایی و هێزه

ئه منیه كاراكانی یه كێتی له ده ستدایه .هێ��رۆ ئیبراهیم ئه حمه د ك��ه ناوی به وه ده رك��ردوه كه س��ێكی "عیناد" و سه رس��ه خته له پێداگریی كردن له سه ر هه ڵوێس��ته كانی ، نه ك ه��ه ر تاقه ژنی مه كته ب��ی سیاس��ی حیزبه كه یه ت��ی ، به ڵك��و تاقه ژن��ه به وجۆره له س��ه ر شانۆی سیاسه تی كوردیدا رۆڵی كارای

بینیبێت.

كۆسره ت ره سوڵ .. جێگری تاڵه بانی و بارزانی

پڕ كۆسره ت ره سوڵ ، س��ااڵنێكی له هه ورازو نش��ێوی به ڕێكردوه ، ئه و له دی��دی زۆربه ی یه كێتیه كانه وه ئه و كه سه بو كه له شه ڕی ناوخۆدا، له پاڵ جه بار فه رمان و چه ند فه رمانده یه كی دیكه ی یه كێتی��دا، توانیان ماكینه ی جه نگی یه كێتی بخه نه گه ڕو له چه ندین ش��ه ڕدا س��ه ركه وتن به ده ستبهێنن و

له چه ند شكستیش هه ڵیبسێننه وه .ئه گه ر شه ڕ و پێشمه رگایه تی قۆناغی كۆس��ره ت ژیانی یه كه می گرنگ��ی ره س��ول بوبێت ل��ه دوای راپه ڕیندا، ئ��ه وا ب��ون به س��ه رۆكی جكومه تی هه رێم "ئیداره ی س��لێمانی " قۆناغی

دوه می گرنگی ژیانی ئه و بوه .به وه زیاتر ره س��وڵ ، كۆس��ره ت ناسراوه له رێسای گه مه سیاسیه كانی ناو یه كێتی و كوردس��تان و كاركردن له س��ه ر ناكۆكیه كان بۆ به دیهێنانی بوه ، ش��اره زا لێزان و ئامانجه كانی ، كه زۆرجار له س��ه ر ئه وه ش ره خنه ی

ئاڕاسته كراوه .بارزان��ی هه ڵبژاردن��ی دوای به سه رۆكی هه رێم له 2005دا، كۆسره ت ره سوڵ بوه جێگری سه رۆكی هه رێم، دوای ئه وه ی نه وش��یروان مسته فاش یه كێتی به جێهێش��ت، ب��وه جێگری

یه كه می سكرتێری گشتی یه كێتی . ناوب��راو که ته مه نی 63 س��اڵه ، یه كێك��ه ل��ه و كاراكته ران��ه ی ك��ه له س��ه ره تای راپه ڕین��ه وه تا ئه مڕۆ رۆڵ��ی دی��ار و گرنگی له ن��او هێزی ئاڕاسته كوردس��تان و پێشمه رگه ی سیاس��ی هاوكێش��ه ی كردن��ی

حیزبه كه یدا هه یه .

د.به رهه م.. هه ڵكشان و داكشان

كاتێك ئه حمه د ساڵح، د.به رهه م به ختی دره وشایه وه كه ئه ستێره ی دوای ئه وه ی ساڵی 1992، له یه كه مین نیش��تمانی یه كێت��ی كۆنگ��ره ی كوردستاندا به ئه ندامی سه ركردایه تی به ڕێوه بردنی ئه رك��ی هه ڵبژێردرا، په یوه ندییه كان��ی مه كته ب��ی ویالیه ت��ه یه كگرتوه كانی ئه مریكای

پێسپێردرا.ئه وده مه تازه "یه كێتی سۆڤیه ت" س��ه ره تای هێناب��و، هه ره س��ی جه مس��ه ری ت��اك ده ركه وتن��ی ئه مه ری��كا بو له دنی��ادا، د.به رهه م له گ��ه ڵ له په یوه ن��دی تۆڕێ��ك له واش��نتۆن و بڕیار ناوه نده كان��ی

ئه وروپا دروستكرد.دوای گه ڕانه وه ی بۆ كوردس��تان، له س��ه ره تای س��اڵی 2001ه وه ت��ا 2004، سه رۆكایه تی حكومه تی هه رێم "ئیداره ی س��لێمانی " كرد و له ساڵی 2004یشه وه چه ند پۆستێكی گرنگی له به غدا پێسپێردرا كه گرنگترینیان جێگری سه رۆك وه زیرانی حكومه تی عێ��راق )نوری مالك��ی( بو، دوای كوردستانیش، 2009ی هه ڵبژاردنی حكومه تی س��ه رۆكایه تی ئه رك��ی

هه رێمی پێسپێردرا.یه كێك��ه له كاره دیارو گرنگه كانی د.به رهه م له چه ند ساڵی رابردودا، كه دامه زراندنی ده كات، پێوه شانازی زانك��ۆی ئه مریكی��ه له عێ��راق – سلێمانی، كه ئێس��تا سه رۆكایه تی ئه نجومه ن��ی باوه ڕمه ندان��ی ئ��ه و

زانكۆیه ده كات.د.به رهه م ماوه ی زیاتر له ساڵێكه له گه ڵ زۆرێك له بڕیارو سیاسه ته كانی یه كێتیدا نییه و ده ستی له پۆسته كه ی "جێگری دوه می س��كرتێری گشتی

یه كێتی " كێشاوه ته وه .ئ��ه م پی��اوه ته مه ن 55 س��اڵه نایه وێت ته نه��ا جێبه جێكاری بڕیار بێت، به ڵكو خوازیاره بڕیارس��ازی

یه كێتی بێت.

سه الحه دین به هائه دین.. ئیسالمییه كی میانه ڕه و

س��ه الحه دین به هائه دین یه كێكه له و كه ده گمه نانه ی س��كرتێره ئه میندارو گه ش��ه كردنی س��ه ركه وتن و له وپه ڕی

حیزبه كه یدا ده ستی له كاركێشایه وه .ئه م مامۆستایه كه ته مه نی 65 ساڵه ، هه ر له هه ڕه تی گه نجێتییه وه به ش��داری ك��ردوه له رێكخ��راوو بانگه وازه كان��ی دوای له كوردس��تان، "ئیخ��وان"دا به سه ربردنی ماوه ی 10 ساڵ له واڵتانی ئێران و توركیا و كه نداو، پاش راپه ڕینی 1991 گه ڕاوه ت��ه وه ب��ۆ كوردس��تان و گه نجانی رێكخستنه وه ی سه ركردایه تی برایانی له كوردس��تان كردوه كه دواتر له ژێ��ر ن��اوی "یه كگرتووی ئیس��المی خۆی له )1994/2/6(دا كوردس��تان" راگه یاندو به یه كه م ئه مینداری گش��تی

ئه و رێكخراوه هه ڵبژێردرا.س��ه الحه دین ئ��ه وه ی س��ه ڕه رای به هائه دین له س��ه رجه م پێنج كۆنگره ی به اڵم هه ڵبژێردراوه ته وه ، حزبه كه ی��دا پێش كۆنگره ی شه شه م به ویستی خۆی بری��اری دا كه خۆی بۆ ئه و پۆس��ته

كاندید نه كاته وه . ناوبراو به شداری كردوه له دامه زراندنی "رابت��ه ی ئیس��المی ك��ورد"داو دوای روخانی رژێمی به عس��یش بوه ئه ندامی

ئه نجومه نی فه رمانڕه وایی عێراق.سه الحه دین به هائه دین، كه سایه تیه كی كاراو كاریگه ر بوه له ماوه ی 24 س��اڵی رابردوی هه رێمی كوردستاندا، به تایبه تی

له سه ر ره وته ئیسالمییه كان.

عه لی باپیر.. ئه میری بێ ركابه ر

عه ل��ی باپی��ر ل��ه دوای راپه ڕینه وه كه س��ایه تیه كی ناس��راوای ئیس��المی كوردس��تانه ، ئه وده م��ه ی له به ه��اری كوردس��تان خه ڵك��ی ك��ه 1991دا ل��ه دژی رژێم��ی به عس راپ��ه ڕی ، ئه و به سه رۆكایه تی پاكس��تانه وه له ڕێگه ی وه فدێكی مه كته بی سیاسی بزوتنه وه ی ئیس��المی چو ب��ۆ حه ج و ل��ه وێ زانا به ناوبانگه كانی جیهانی ئیسالمی "شێخ ابن بازو بوره هادین ره بانی و مه ال عومه ر

عه بدولره حمان"ی ناسی .باپیر كه ته مه نی 54 ساڵه و گوتاربێژو نوسه رێكی ئیسالمی دیاره ، له شه ڕه كانی 1993ه وه به دوا ك��ه له نێوان یه كێتی و بزوتن��ه وه ی ئیس��المیدا هه ڵگیرس��ا،

فه رمانده یی به ره كانی شه ڕی كرد.دوای شكستهێنانیان له ناوچه ی رانیه و پشده ر، باپیر بنكه و باره گای گواسته وه

بۆ ناوچه كانی خورماڵ و ئه حمه دئاوا.س��اڵی 2001، كۆمه ڵ��ی ئیس��المی دامه زراندو له وس��اوه تا ئه مڕۆ ئه میری

بێ ركابه ری كۆمه ڵه . بنك��ه و كردن��ی بۆردوم��ان دوای فڕۆكه كانی له الیه ن كۆمه ڵ باره گاكانی ئه مه ریكاوه له ن��ه ورۆزی 2003دا، باپیر له خورماڵه وه س��ه ربازییه كه ی هێ��زه ده گوازێت��ه وه بۆ داره ش��مانه ی نزیك

قه اڵدزێ . له الیه ن هێزه كانی له ته موزی 2003دا ئه مه ریكاوه ده ستگیر كراو نزیكه ی دو

ساڵ خرایه زیندانه وه .عه لی باپیر كه دواتر بوه په رله مانتاری عێراق، یه كێك بوه له و كه سایه تیانه ی له ناوه نده كان��ی نزیكی��ه وه به ه��ۆی بڕیاردانی هه رێ��م و پێگه ی به هێزییه وه تیشكی به رده وام ئیسالمیه كاندا له نێو

راگه یاندنه كانی له سه ر بوه .

كاكه حه مه .. قاره مانی شه ڕی دژ به داعش

محه مه دی حاجی مه حمود یه كێك بوه له و كه س��انه ی كه ته نها به پشتبه ستن به هێ��زو توان��ای خۆڕس��كی خ��ۆی ، توانیویه تی ببێت به كاراكته رێكی دیاری

سه ر شانۆی سیاسه ت.هه رچه ن��ده ئه و نه پش��ت ئه س��تور ن��ه به هێ��زو به بنه ماڵه یه ك��ی ب��وه به خوێنده وارییه كی ئاس��ت به رز، به اڵم توانیویه تی له ماوه ی 24 ساڵی رابردودا له نێ��و پاڵپاڵێن��ی دنیای سیاس��ه تی كوردیدا، جێگه یه ك بۆ خۆی بپچڕێت و ببێته س��كرتێری حیزبی سۆسیالیست دیموكراتی كوردستان، دواتریش ببێته عێراق و په رله مان��ی ه��ه ردو ئه ندامی

كوردستانیش.ئ��ه م پی��اوه ته م��ه ن 62 س��اڵه ، شۆڕش��ی هه ره س��هێنانی له دوای كه ئه یلول��ه وه ، به ته قاندن��ی یه كه م گولله روه و هێزه كانی رژێمی به عس، هه واڵی راگه یاند، كوردس��تانی نوێی شۆڕشی له هه مو روداوه سیاسیه كانی 24 ساڵی راب��ردودا ئاماده بوه ، هه ر له ش��ه ڕی ناوخ��ۆوه بگ��ره تا ده گات به ش��ه ڕی

داعش.ئێس��تا زۆرێك وه ك قاره مانی شه ڕی دژ به داع��ش له "محه م��ه دی حاج��ی مه حم��ود" ده ڕوانن، ك��ه جگه له وه ی به ش��دارییه كی دی��اری له و ش��ه ڕه دا كردوه ، له نێو س��ه ركرده ی حیزبه كانی كوردستانیشدا، ته نها سه ركرده بوه كه

كوڕێكی شه هید بوه .

مه ال كرێكار.. تارمایی ئیسالمیه كان

مه ال كرێكار، له سه ره تای راپه ڕینه وه تا ئه مڕۆ یه كێكه له كه س��ایه تییه هه ره ناوداره كانی بزاڤی ئیسالمی كوردستان و ته نانه ت ناوچه كه و جیهانیش، به رده وام ئ��ه و له ڕێگه ی لێ��دوان و هه ڵوێس��ته به خۆی��ه وه خه ڵك��ی تونده كانی��ه وه

سه رقاڵ ده كات.هه رچه ن��ده م��ه ال كرێكار له س��اڵی له گ��ه ڵ خێزانه كه ی په نای 1991ه وه ، بردوه ت��ه ب��ه ر واڵتی نه روی��ج و له وێ نیشته جێ بون، به اڵم زۆری نه خایاندوه كه گه ڕاوه ته وه بۆ كوردستان و له ڕێگه ی له مزگه وتی ئاگرینیه كانی��ه وه وت��اره جیهاد له سلێمانی و بۆنه و كۆبونه وه كانی ب��ڕه وی ئیس��المیدا، بزوتن��ه وه ی به توندڕه ویی ئیسالمی داوه و به شداری ش��ه ڕی نێوان بزوتنه وه ی ئیس��المی و یه كێت��ی نیش��تمانی كوردستانیش��ی

كردوه .ساڵی 2000 له سه روه ختی جیابونه وه ی له گه ڵ له بزوتنه وه ئیس��المی كۆمه ڵی پێش��وتری هه وادارانی توندڕه وتری��ن بزوتنه وه ی ئیسالمی ، رێكخراوی ئه نسار

ئیسالمی دامه زراندوه و بوه ئه میریان.م��ه ال كرێ��كار چه ند مانگێ��ك به ر له هێرش��ی ئه مه ریكا بۆ س��ه ر بنكه و باره گاكانی ئه نس��ار ئیس��الم له بیاره ، ئه وروپا و ئێرانه وه رویك��رده له ڕێگه ی دوای ماوه یه ك زیندانیكردنی له ئه یلولی 2002دا له الی��ه ن حكومه تی هۆڵه نداوه ،

راده ستی واڵتی نه رویج كرایه وه .سه ڕه رای ئه وه ی مه ال كرێكاری ته مه ن 59 ساڵ، س��ااڵنێكی زۆره كوردستانی ئ��ارام و له واڵتێك��ی به جێهێش��توه و خۆشگوزه ران ده ژی ، به اڵم له هه ڵوێست و به رده وام ناكه وێت و تونده كانی لێدوانه س��ه رنجی میدیاكانی كوردستان به ره و

الی خۆی راده كێشێت.

24 ساڵه به رده وام و بێ

پسانه وه له پرۆسه ی دروستكردنی بڕیاری

سیاسیدا كاراو ئاماده ن

دینار دابەزی و دۆالر سەركەوتهۆكارەكەی سیاسییە یان ئابوری؟

به 5 هێزی جیاوازه وه تکریت کۆنترۆڵ ناکرێت"تائێستا زیاتر لە 4000 چەكداری حەشدی شەعبی كوژراون"

7 (471( سێشه ممه 2015/3/24 عێراق

ئا: ئیحسان مەال فوئاد

ماوەی 21 رۆژە هێرشی زیاتر لە30 هەزار سەربازی سوپای عێڕاق و

حەشدی شەعبی و میلیشیا شیعەكان بۆ سەر شاری تكریت دەستپێكردوە،

بەاڵم تائێستا نەتوانراوە كۆنترۆڵ بكرێت، ئەندامێكی ئەنجومەنی قەزای

دوزخورماتوی سەر بەپارێزگای سەاڵحەدین دەڵێت "هۆكارێكی

كۆنترۆڵنەكردنی تكریت، تەالرو بینا بەرزەكانی سەردەمی سەدام حسێنە

كە هەموی ژێر زەمین و شوێنی سەختی تێدایەو ئێستا پڕ لەچەكداری

داعش".

س��ەرچاوه یەكی بەرپرس لەناوچەی داقوق ئاماژە ب��ەوەدەكات كە لەالیەن میلیشیاو چەكدارانی حەشدی شەعبی و ئێرانییەكانەوە بەهەمو جۆرە چەكێكی ق��ورس بۆردومان��ی تكری��ت كراوەو دەكرێت، بەاڵم بۆیان كۆنترۆڵناكرێت و تائێستا زیاتر لە4000 هەزار كوژراویان

هەیە.ئەو س��ەرچاوەیە باس��ی لەپالنێكی داعش و عەشایەرەكانی نێو تكریت كردو وتی "لەس��ەرەتادا داعش و عەشیرەتە سونەكانی تكریت و دەوروبەری، هەردو ناحیەی عەل��ەم و بەلەدیان چۆڵكرد، تاوەكو هێزە عیراقییەكان و حەش��دی ش��ەعبی بچنە ناو تكریتەوە، كە چونە ن��او ش��ارەكەوە، لەن��اكاو لێیاندراو چەكدارێك��ی زۆریان لێ كوژراو چەك و بۆیە بەجێهێش��ت، زۆریان تەقەمەنی وەك باس��دەكرێت داعش ئێستا بوەتە

خاوەنی چەكی میالنۆش".بەپێ��ی زانیارییەكان��ی ئاوێن��ە كە لەكەسێكی نزیك لەحەشدی شەعبییەوە

بەدەس��تی كەوتوە، باس لەوەدەكرێت گوای��ە هەمو عەش��یرەتە س��ونەكان چەكی��ان هەڵگرتوەو نایانەوێت تكریت بكەوێتە دەست شیعەكان و ئه و هێزەی

لەو ناوچەیەن.بەهۆی كۆنترۆڵنەكردنی ئەو ش��ارە، هەفتەی پێش��و هێ��زە چەكدارەكانی عێراق و هادی ئەلعامری رایانگەیاند كە بۆ ماوەی سێ رۆژ هێرشكردن بۆ سەر تكریت رادەگرن و پالنی نوێ دادەڕێژن،

بۆ ئەوەی بەتەواوی كۆنترۆڵی بكەن.ه��اوكات ئەندامی ئەنجومەنی قەزای بەپارێ��زگای س��ەر دوزخورمات��وی س��ەاڵحەدین كەمال گلی لەلێدوانێكدا لەهۆكارەكان��ی ب��اس ئاوێن��ە ب��ۆ كۆنترۆڵنەكردنی تكریت دەكات و دەڵێت "هۆكارێك��ی كۆنترۆڵنەكردنی تكریت، ت��ەالرو بین��ا بەرزەكانی س��ەردەمی سەدام حسێنە كە ئێستا پڕ لەچەكدارو شوێنی سەختن، چونكە نیوەی تكریت ل��ەو بیناو تەالرە بەرزان��ە پێكهاتوەو

هەموی ژێر زەمینە".هه ڵگرتن��ی چ��ه ک له ب��اره ی ئەندامەی ئ��ەو س��وننه کان، ه��ۆزه دوزخورمات��و ق��ەزای ئەنجومەن��ی ئام��اژە ب��ەوەدەكات ب��ەو ش��ێوەیە نیی��ە گوای��ە هەمو عەش��یرەتەكان و بەڵكو هەڵگرت��وە، چەكی��ان خەڵك 95% خەڵكەك��ەی ش��ارەكەیان چۆڵ بەجێیانهێش��توە، دەوروبەری كردوە و ش��ارەكەش هەموی ش��وێنی تەختن و فڕۆك��ە بۆردومانی نەكات بەئاس��انی

كۆنترۆڵ ناكرێت".له شه ڕی کۆنترۆڵکردنی شاری تکریتدا 5 هێزی جی��اواز به ش��داریی ده که ن، که جگ��ه له س��وپای عێ��راق بریتین له هێزه کانی حه ش��دی شه عبی و ئێران و

حیزبواڵ و چه کدارانی هۆزه سوننه کان.

ق��ەزای تكریت ناوەن��دی پارێزگای س��ەاڵحەدین و ش��وێنی لەدایكبون��ی س��ەاڵحەدین ئەیوبی و سەدام حسێن، دوەم ش��ارە ك��ە لەعیراق��دا لەالیەن داعشەوە پاش شاری موسڵ بەماوەیەكی كەم كۆنترۆڵكرا، ئێستا داعش نایەوێت بەئاسانی رادەستی هێزە عیراقییەكان و

میلیشیا شیعەكانی بكات.

ئه ندامه ک��ه ی ئه نجومه ن��ی ق��ه زای دوزخورماتو ئاماژه به بونی ژماره یه کی زۆر چه ک��داری بیانی��ی ده کات له ناو تکریت��دا، "زانیاریم��ان هەیە ئەوەی لەنێو شارەكەدایە لەچەكدارانی داعش، هەمویان خەڵكی فەڵەستینی و تونسی و لەو عەرەبییەكانن و واڵت��ە مەغریبی و شوێنە ماون و ژیانی خۆیان خستوەتە س��ەر دەس��ت و ش��ارەكە بەئاسانی

چۆڵناكەن".رابردودا حەش��دی لەچەن��د رۆژی شەعبی و میلیش��یا شیعەكان جارێکی دیکه هێرش��یان کردوه وه سه ر شاری تکریت، به اڵم بۆی��ان کۆنترۆڵ نه کراو به وت��ه ی که مال گلی، له و هێرش��ه دا میلیش��یا ش��یعه کان زیانێکی زۆریان به رکه وت��وه و چه کدارێک��ی زۆریان لێ کوژراوه ، له نێویاندا به رپرس��ی گروپی ملیشیای که تائیب ئیمام عه لی )عه لی

موسه وی(.ك��وژراوی لەژم��ارەی ب��اس گلی حەش��دی ش��ەعبی دەكات و دەڵێ��ت "ئەوەی من بزانم و پێمان گەیش��تبێت تائێس��تا لەتكریت و دەوروبەری زیاتر لە4000 چەكداری حەش��دی ش��ەعبی

كوژراوە".هه روه ه��ا ئاماژەی بەوه ش��كرد كە هێزە عیراقییەكان و میلیشیاو حەشدی شەعبی بەهەمو جۆرە چەك و تۆپێكی

قورس بۆردومانی تكریت دەكەن.لەبەرامبەردا بەرپرس��ی س��ەربازی لەمیحوەری كەركوک وەس��تا رەسوڵ باس لەدو ه��ۆكاری كۆنترۆڵنەكردنی تكریت دەكات، "یەكەم نەبونی هێزێكی گەورەی ئاس��مانیی و بۆردومانكردنیان بۆ ئ��ەوەی ئەو هێ��زەی داعش بێهێز بكات. دوەمیان پەیوەندی بەملمالنێی

ئێران و ئەمریكاوە هەیە".

عه زام عه لوش به ڕێوه به ری پڕۆژه كانی "عه ده ن��ی نوێ – سروش��تی عێراق" و له دامه زرێن��ه ران و ئه ندام��ی یه كێ��ك ئه نجومه ن��ی باوه ڕمه ندان��ی زانك��ۆی ئه مه ریك��ی له س��لێمانی ، له نێو هه راو زه ن��او ش��ه ڕی به رده وام��ی عێراقدا، خزم��ه ت گه وره تری��ن توانیویه ت��ی به ژینگه ی واڵتی میس��ۆپۆتامیا بكات،

له ڕێگه ی بوژاندنه وه ی زۆنگاوه كانه وه .

"فۆری��ن گۆڤ��اری ك��ه عه ل��وش پۆلس��ی "ی ئه مه ریكی وه ك یه كێك له 100 كه س��ایه ته ی كاریگ��ه ری جیهان ده ستنیش��انی كرد و له ساڵی 2013دا، خه اڵتی گۆلدمانی ژینگه ی به ده ستهێنا، ل��ه م س��ااڵنه ی دواییدا هه م��و هه وڵ و كۆشش��ی خ��ۆی ب��ۆ بوژاندن��ه وه ی

زۆنگاوه كان خستوه ته گه ڕ.ئه و 57 ساڵ له مه وبه ر، له شاری كوت

له دایكب��وه و گه نجێتی خۆی له ش��اری ناسریه به سه ربردوه ، كه به شێكی گرنگ له خۆده گرێت، عێ��راق له زۆنگاوه كانی باوك��ی ئه ندازیاری ئاودێ��ری بوه له و

ناوچه یه دا.عێراق��ی 1978 س��اڵی عه ل��وش به جێده هێڵێت و بۆ خوێندن روی ده كاته ویالیه ته یه كگرتوه كانی ئه مه ریكا، دوای ماس��ته رو بڕوانامه ی به ده س��تهێنانی دكتۆرا له زانكۆی كالیفۆرنیا، بۆ ماوه ی بیست ساڵ له گه ڵ گه وره كۆمپانیایه كی ئه مه ریكی تایبه ت به جیولۆجی و ژینگه دا

كار ده كات.دوای روخانی رژێمی به عس، س��اڵی 2003، ده گه ڕێت��ه وه ب��ۆ عێ��راق، كه به س��ره و ده چێته كوه یته وه له ڕێگه ی كه ده بینێ��ت زۆن��گاوه كان پاش��ان چ كاره س��اتێكیان به س��ه ردا هات��وه له س��ایه ی رژێمی سه دام حسێندا، ئه و

رۆژگاره ج��وان و سروش��ته دڵڕفێنه ی بیرده كه وێته وه ك��ه به منداڵی ده هات و له جوانی ماسییه ره نگاو ره نگه كان و ئه و دورگه بچوكانه راده ما كه له زۆنگاوه كاندا هه ر یه كه و چه ند ماڵێك به سه ره وه بو، له قه راغه كه شیاندا له به له م وه ستا بو.

عه لوش به هاوبه شی له گه ڵ هاوسه ره ئه مه ریكیه كه ی "س��ۆزان عه لوش" كه زانای بواری جیلۆجییه ، س��اڵی 1998 پڕۆژه كانی "عه ده نی نوێ – سروشتی عێ��راق" داده مه زرێنێ��ت، ب��ۆ ئه وه ی س��ه رنجی دنی��ا روه و ئه و كاره س��اته ژینگه یی��ه رابكێش��ێت ك��ه عێراق��ی تێكه وتوه ، ئه ویش وشككردن و سوتانی

90%ی زۆنگاوه كانه . عه لوش، ن��اوی به هه ش��تی عه ده ن هه ڵده بژێرێت بۆ ئه م كاره ی ، به وپێیه ی وه ك له ئه فس��انه كانی خه ڵك��ی ئ��ه و ناوچه یه دا ب��اس ده كرێت، زۆنگاوه كان

به هه شتی عه ده نه و كه شتییه كه ی نوحی تێدا گیرس��اوه ته وه . ئه مه جگه له وه ی زه نكاوه كان النكی شارس��تانیه تی كه سۆمه ری بون، كه بۆ یه كه مجار له مێژودا

"ئه لف و بێ" و نوسینیان داهێنا. ه��ه زاران س��اڵ ب��و ئ��ه م ناوچه یه مه ڵبه ندی ژیان و ژیاری مرۆڤ بو، به اڵم به عس له كاتی ش��ه ڕی عێراق و ئێران و به ش��ێوه یه كی ،1991 راپه ڕینی دوای به رنامه رێژكراو وش��یككردن بۆ ئه وه ی هێزه به رهه ڵستكاره كانی شیعه نه یكه ن

به حه شارگه ی خۆیان.ع��ه زام عه لوش و چه ن��د س��اڵێكه هاوس��ه ره كه ی هه م��و وه ختی خۆیان بۆ س��ه رله نوێ بوژانه وه ی زۆنگاوه كان ته رخ��ان ك��ردوه و توانیویه ت��ی زیاتر له نی��وه ی ئه و روبه ره ی وش��ككرا بو، دیس��انه وه ببوژێننه وه و پارك و شوێنی

گه شتیاریی تێدا دروستبكه ن.

عه زام عه لوش.. عاشقی زۆنگاوه كانپرۆفایل


دابه زینی دیناری عێراقی گۆمی ئابوری عێراقی شڵه قاندو

هه موان په نجه ی تۆمه تیان ڕو له بانکی ناوه ندیی عێراقیی و

سیاسه ته کانیه تی، به ڕێوه به ری بانکێکیش رایده گه یه نێت که

به های دینار "ده بوایه له وه ش که متربێت ".

له ماوه ی ڕابردودا به های دیناری عێراقی به رامبه ر دۆالری ئه مه ریکی دابه زینی زۆری به خۆیه وه بیینی ، به ش��ێوه یه ک له م��اوه ی چه ن��د رۆژێکی که مدا نرخی 100 دۆالری ئه مه ریکیی له 122 هه زار دیناره وه به رزبویه وه بۆ 129 هه زار دینار. ئابوری له چاودێران��ی به ش��ێک ه��ۆکاری ئ��ه وه ده گه ڕێننه وه بۆ سیاس��ه ته کانی بانک��ی ناوه ندی

عێراقی.نوێنەرانی ئەنجومەنی ئەندامی عێراق لە لیژنەی دارایی، ئەحمەدی به ئاوێن��ه ی ڕەش��ید حاج��ی دارایی له لیژن��ه ی ک��ه راگه یاند بڕیارداوه نوێنه رانه وه ئه نجومه نی به سنوردارکردنی گۆڕینه وه ی دۆالر

بۆ 75 ملیۆن دۆالر له رۆژێکدا.

ئ��ه و ئه ندامه ی لیژن��ه ی دارایی ه��ۆکاری به رزبون��ه وه ی دۆالر بۆ ئه و بڕیاره ده گه ڕێنێته وه و ده ڵێت "له ئه نجامی ئه و س��نوردارکردنه ، به رزبونه وه ی به خۆیه وه بازاڕ ئه و بینی، به اڵم ئ��ه وه کاتییه تا ئه و بۆ بازاڕ پێداویستییه کانی کاته ی دۆالر سنوردار ده کرێت، به مه رجێک بانکی ناوه ندی��ی هه ماهه نگی ئه و بڕیاره بێ��ت، چونکه هه ر کاتێک ئه وه ی ئاماده یی ناوه ندیی بانکی به رزبو نه وه دا له کات��ی تێدابێ��ت پاره یه ک��ی زۆر بخات��ه بازاڕه وه ،

ئه وه بااڵنس راده گرێت".ئه و پێش��ی وایه که له دو مانگ تا سێ مانگ دۆخه که وه ک خۆی لێ دێت��ه وه ، "به مه رجێک ملمالنێ ده س��توه رنه ده نه سیاس��ییه کان

بازاڕه وه ".هه ندێک له ش��اره زایانی دیکه ی ئابوریی��ش پێیان وایه که دیناری عێراقی ئه و به هایه ی هه یه تی بۆی نییه ، راس��ته قینه دروستکراوه و به ڵک��و ده بوایه به هاک��ه ی له وه

که متریش بوایه .مه نس��وڕ بانکی به ڕێوه ب��ه ری ره ئ��وف ه��اوار له س��لێمانی، له وباره ی��ه وه به ئاوێنه ی راگه یاند "له ب��ه ر ئه وه ی عێراق هه میش��ه داهاتێکی باش��ی هه بوه به دۆالر، فرۆشتنه وه که ناڵه کانی له رێگه ی بازاڕه وه ، دۆالره ی خستوه ته ئه و ئ��ه وه ی ئ��ه وه ش بوه ت��ه هۆی له ماوه ی ڕابردودا به های دینار به و

ش��ێوه یه بێت به رامبه ر دۆالر. من پێم وای��ه دیناری عێراقی ده بوایه به هاکه ی له وه ی خۆی که متر بێت، چونکه بانکی ناوه ندی هه میش��ه ده ستوه رده دات بۆ راگرتنی به های دینارێک��ی عێراقی و به رگرییکردن

له به هاکه ی". له باره ی هۆکاره سه ره کییه کانی دابه زین��ی به های دیناری عێراقی ئه و به ڕێوه به ری دۆالر، به رامبه ر بانک��ه ئاماژه ی به س��ێ هۆکاری یه که م "هۆکاری دا، س��ه ره کیی نه وته . نرخی دابه زین��ی بابه تی که مکردنه وه ی دوه میش هۆکاری بڕی دۆالره له ڕێگه ی فرۆش��تنی بانک��ی ناوه ن��دی عێراقیی��ه وه . سێیه م هۆکاریش به هه مان شێوه په یوه ن��دی به بانک��ی ناوه ن��دی عێراقییه وه هه یه ، ئه ویش گۆڕینی میکانیزمی گۆڕینه وه ی دراوه له و

بانکه ".جگه ل��ه و هۆکاران��ه ، ناوبراو ئام��اژه به ه��ۆکاری سیاس��یی و دۆخی شه ڕ ده کات له عێراقدا که دیناری ش��کاندنی هۆی به وه ته عێراقی��ی، "ئه مه به ش��ێوه یه کی گش��تی خه ڵ��ک دور ده خاته وه ل��ه وه ی ک��ه ئ��ه و س��ه روه ت و سامانه ی هه یانه به دیناری عێراقی هه ڵیبگ��رن، ئه م��ه ش ده کات��ه خواس��ت که مکردنه وه ی ئه وه ی له س��ه ر دراوی عێراقی و دابه زینی

به هاکه ی".به بڕوای ئه ندامه که ی ئه نجومه نی کێش��ه که ی عێراق، نوێنه ران��ی عێ��راق له وه دای��ه که هه میش��ه خراونه ته ئابوریی��ه کان کێش��ه خزمه ت سیاس��ه ته وه که ده بوایه

به پێچه وانه وه بوایه .که رایده گه یه نێ��ت هه روه ه��ا ئێستا دارایی لیژنه ی بڕیاره که ی تانه ی لێدراوه له الیه ن ئه نجومه نی

وه زیرانه وه .به هه رده ردانێکی ئاماژه ناوبراو زۆر ده کات له گۆڕینه وه ی دراودا، .2014 ت��ا 2006 "له م��اوه ی دۆالر ملی��ار 308 نزیک��ه ی گۆڕاوه ت��ه وه عێراق��ی پ��اره ی له رێگه ی ئاڵوگ��ۆڕی دراوه وه که نه پێداویس��تی که رت��ی تایبه ت و نه که رتی گشتیی به ئه ندازه ی ئه م

دۆالره نییه" .ئ��ه و پێ��ی وای��ه ک��ه ئه گه ر ئ��ه و دۆالره له بانک��ی ناوه ندیدا هه ڵبگیرای��ه ئه وا عێراق توش��ی ئه م قه یرانه نه ده بو له ئێس��تادا، "چونک��ه عێ��راق نزیک��ه ی 120 ملی��ار دۆالر زیان��ی به رکه وتوه له ماوه ی 10 س��اڵی ڕابردو زیانی پاڵپشتیی دراوی عێراقی کردوه ، واته هه میش��ه پ��اره ی یاوه بۆ پشتیوانی کردن له دیناری عێراقی به شێوه یه ک که کۆمه ڵێک خه ڵک

سودیان له و بابه ته کردوه ".

هۆكاری كۆنترۆڵنەكردنی

تكریت نەبونی هێزێكی گەورەی ئاسمانیی و بۆردومانكردنیان بۆ ئەوەی ئەو هێزەی داعش بێهێز بكات هه روه ها پەیوەندی بەملمالنێی ئێران و

ئەمریكاوە هەیە

95% دانیشتوانی تکریت شارەكەیان چۆڵ كردوە

‌‌‌ئا:‌شیروان‌شه‌ریف‌و‌مه‌زهه‌ر‌كه‌ریم

"سااڵنی‌‌رابردو‌به‌چوار‌كارمه‌نده‌وه‌‌فریا‌نه‌ده‌كه‌وتین‌وه‌اڵمی‌‌كڕیاران‌

بده‌ینه‌وه‌‌و‌مامه‌ڵه‌كانیان‌بۆ‌بكه‌ین،‌به‌اڵم‌ئێستا‌پرسیاركردن‌هه‌یه‌‌و‌كڕین‌نییه‌"‌به‌ڕێوه‌به‌ری‌‌فرۆشتنی‌‌له‌یه‌كێك‌له‌كۆمپانیاكان‌به‌وجۆره‌‌باس‌له‌بازاری‌‌

ئوتومبێل‌ده‌كات.

فرۆش��تنی‌‌ پێش��انگاكانی‌‌ خاوه‌نی‌‌ئوتومبێ��ل‌ب��اس‌له‌وه‌ده‌ك��ه‌ن‌له‌‌‌12مامه‌ڵه‌كانی‌‌كڕین‌و‌ راب��ردودا‌ مانگ��ی‌‌فرۆش��تنی‌‌ئۆتۆمبێل‌بۆ‌خوار‌له‌نیوه‌‌و‌هه‌ندێجار‌بۆ‌یه‌ك‌له‌سه‌ر‌سێ‌‌به‌به‌راورد‌به‌س��ااڵنی‌‌رابردو‌كه‌میك��ردوه‌‌و‌تادێت‌ب��ه‌ره‌و‌خراپتر‌ده‌ڕوات،‌ش��اره‌زایه‌كی‌‌ئابوری��ش‌ده‌ڵێ��ت،‌كۆتای��ی‌‌س��اڵی‌‌رابردو‌هاواڵتی��ان‌ئومێدێكیان‌هه‌بو‌بۆ‌چاره‌س��ه‌ری‌‌ره‌وش��ه‌كه‌،‌به‌اڵم‌ئێستا‌گه‌یشتونه‌ته‌‌ نه‌ماوه‌‌و‌ ئومێدێكیان‌ هیچ‌ئه‌و‌بڕوایه‌ی‌‌دۆخه‌كه‌‌هیچ‌باش��بونێكی‌‌

لێچاوه‌ڕوان‌ناكرێت.‌‌له‌كۆمپانیای‌‌ فرۆش��تن‌ به‌ڕێوه‌به‌ری‌‌كارزۆن،‌بریكاری‌‌س��ه‌ره‌كی‌‌كۆمپانیای‌‌رزگار‌ داس��تان‌ مۆت��ۆرز،‌ نیس��ان‌به‌ئاوێن��ه‌ی‌‌رایگه‌یاند،‌به‌ش��ێوه‌یه‌كی‌‌گش��تی‌‌فرۆش��تنی‌‌ئوتومبێل‌له‌مانگی‌‌‌12بۆ‌‌1راده‌وه‌س��تێت،‌به‌اڵم‌س��اڵی‌‌راب��ردو‌له‌مانگه‌كانی‌‌نێوان‌ش��وبات‌و‌ئازار‌جارێكی‌‌تر‌به‌هۆی‌‌ئه‌و‌ره‌وش��ه‌ی‌‌روی‌‌له‌هه‌رێمی‌‌كوردستان‌كرد‌به‌هه‌مان‌ش��ێوه‌‌بازاری‌‌ئۆتۆمبێل‌راوه‌س��تا‌تا‌مانگی‌‌یانزه‌.‌وتیش��ی‌،‌ل��ه‌و‌مانگه‌دا‌جوڵه‌ی��ه‌ك‌له‌بازاردا‌هاته‌‌ئاراوه‌،‌به‌اڵم‌دواتر‌جارێكی‌‌تر‌ك��زی‌‌و‌كه‌مبونه‌وه‌ی‌‌

فرۆشی‌‌ئۆتۆمبێل‌سه‌ریهه‌ڵدایه‌وه‌.ئاماژه‌شیدا،‌ده‌توانین‌بڵێین‌فرۆشتنی‌‌ئۆتۆمبێل‌به‌ڕێ��ژه‌ی‌‌60%‌كه‌میكردوه‌،‌الوازی‌‌ به‌دواداچونه‌كانیش��مان‌ به‌پێی‌‌ب��ازار‌نه‌ك‌ته‌نه��ا‌كڕین‌و‌فرۆش��تنی‌‌روی‌‌ ته‌نان��ه‌ت‌ به‌ڵك��و‌ ئوتومبێ��ل،‌له‌بنكه‌‌و‌س��ه‌نته‌ره‌كانی‌‌چاككردنه‌وه‌ی‌‌

ئوتومبێلیش‌كردوه‌.الوازبون��ی‌‌بازاری‌‌كڕین‌و‌فرۆش��تنی‌‌ئوتومبێل‌له‌كاتێكدایه‌‌له‌سااڵنی‌‌رابردودا‌ئه‌و‌بازاره‌‌یه‌كێك‌ب��و‌له‌بازاره‌‌گه‌رم‌و‌پ��ڕ‌مامه‌ڵه‌كان‌له‌و‌باره‌یه‌وه‌‌داس��تان‌وتی‌،‌"له‌س��ااڵنی‌‌2011و‌2012و‌‌2013س��ه‌ره‌ڕای‌‌ئه‌وه‌ی‌‌دوو‌فه‌رعمان‌هه‌بو،‌س��اڵی‌‌وا‌هه‌بو‌به‌چ��وار‌كارمه‌نده‌وه‌‌فریا‌نه‌ده‌كه‌وتین‌ئوتومبێل‌بفرۆش��ین‌و‌جوابی‌‌خه‌ڵك‌بده‌ینه‌وه‌‌و‌مامه‌ڵه‌كانیان‌ب��ۆ‌بكه‌ین،‌به‌اڵم‌ئێس��تا‌خه‌ڵك‌دێت‌

پرسیار‌ده‌كات،‌به‌اڵم‌كڕیار‌نیه‌،‌له‌به‌ر‌ئه‌وه‌ی‌‌ناوێرێت‌بیكڕێت".

ئه‌وه‌شی‌‌وت،‌"رێنجه‌كانیش‌دابه‌زیون‌ئه‌وسا‌ئوتومبێلی‌‌زۆر‌گرانیش‌ده‌فرۆشرا،‌به‌اڵم‌ئوتومبێل��ه‌‌هه‌رزانه‌كان‌هه‌ر‌فریا‌نه‌ده‌كه‌وتین‌عه‌رزی‌‌بكه‌ین،‌به‌اڵم‌ئێستا‌ئه‌گه‌ر‌ ئوتومبێلێك‌ دابه‌زیوه‌،‌ رێنجه‌كه‌‌له‌نێ��وان‌‌10هه‌زار‌ب��ۆ‌‌12هه‌زار‌بێت‌له‌وانه‌ی��ه‌‌بازاری‌‌باش‌بێ��ت،‌هه‌روه‌ها‌ئه‌گ��ه‌ر‌له‌نێوان‌‌10بۆ‌‌20هه‌زار‌تۆزێك‌ب��ازاری‌‌هه‌یه‌،‌به‌اڵم‌ل��ه‌وه‌‌زیاتر‌بێت‌

كڕین‌و‌فرۆشتنیان‌زه‌حمه‌ته‌".قیست‌ به‌شێوه‌ی‌‌ فرۆشتن‌ ده‌رباره‌ی‌‌به‌ڕێوه‌ب��ه‌ری‌‌فرۆش��تنی‌‌كۆمپانی��ای‌‌راب��ردو‌ "س��ااڵنی‌‌ وت��ی‌،‌ كارزۆن‌به‌قیس��تمان‌ ئۆتۆمبێ��ل‌ فرۆش��تنی‌‌هه‌بو،‌به‌اڵم‌ئه‌مس��اڵ‌رامانوه‌ستاندوه‌‌و‌هیچ‌مامه‌ڵه‌یه‌كی‌‌قیس��ت‌ئاراس��ته‌ی‌‌بانكه‌كان‌ناكه‌ین‌به‌هۆی‌‌ئه‌و‌كێشانه‌ی‌‌له‌رابردو‌به‌هۆی‌‌نه‌دانه‌وه‌ی‌‌قیس��ته‌وه‌‌روبه‌رومان‌بوه‌وه‌".‌ئه‌وه‌شی‌‌وت،‌ساڵی‌‌رابردوش‌سه‌ره‌ڕای‌‌ئه‌وه‌ی‌‌پرۆسه‌كه‌یان‌رانه‌وه‌س��تاندوه‌،‌به‌اڵم‌هیچ‌كه‌س‌روی‌‌لێی��ان‌نه‌كردوه‌‌بۆ‌كڕین��ی‌‌ئۆتۆمبێل‌

به‌قیست.له‌گه‌ڵ‌ئه‌وه‌ی‌‌به‌ش��ێوه‌یه‌كی‌‌گشتی‌‌

نرخی‌‌سه‌رجه‌م‌ئۆتۆمبێله‌كان‌دابه‌زیون،‌به‌اڵم‌دابه‌زینی‌‌نرخ‌هێش��تا‌نه‌یتوانیوه‌‌بازاره‌‌گه‌رمه‌كه‌ی‌‌جاران‌بۆ‌پێشانگاكانی‌‌خاوه‌ن��ی‌‌ بگه‌ڕێنێت��ه‌وه‌،‌ ئۆتۆمبێ��ل‌پێشانگای‌‌ده‌ریا‌له‌سلێمانی‌،‌ره‌وا‌باقی‌‌به‌ئاوێنه‌‌رایگه‌یاند،‌"س��ااڵنی‌‌رابردو‌تا‌مانگه‌كانی‌‌سه‌ره‌تای‌‌ساڵی‌‌رابردو‌‌130تا‌‌140گرێبه‌ستمان‌له‌ماوه‌ی‌‌مانگێكدا‌ده‌نوسی‌،‌به‌اڵم‌ئێستا‌له‌مانگێكدا‌ته‌نها‌

‌40تا‌‌45گرێبه‌ستمان‌هه‌یه‌".وتیشی‌،‌ئوتومبێلی‌‌ورد‌و‌هه‌رزان‌زیاتر‌ده‌فرۆشرێت،‌له‌به‌رامبه‌ریشدا‌ئوتومبێلی‌‌گه‌وره‌‌و‌نرخ‌به‌رز‌ده‌فرۆشرێن،‌به‌اڵم‌زۆر‌كه‌م.‌ئه‌و‌وتی‌،‌"م��ن‌خۆم‌كه‌‌خاوه‌ن‌پێش��انگام‌دوو‌تا‌سێ‌‌ئوتومبێل‌زیاتر‌له‌دوبه‌ی‌‌و‌ ج��اران‌ له‌كاتێكدا‌ ناك��ڕم،‌

سوریاوه‌‌به‌شه‌حن‌ده‌مانهێنا".له‌پێشانگای‌‌ده‌ریا‌فرۆشتن‌به‌شێوه‌ی‌‌قیست‌نیه‌،‌به‌اڵم‌خاوه‌نه‌كه‌ی‌‌ده‌ڵێت،‌المانبرد،‌ هه‌مانب��و‌ تر‌ "له‌ش��وێنێكی‌‌چونكه‌‌به‌هۆی‌‌ئه‌م‌بارودۆخه‌وه‌‌خه‌ڵك‌بداته‌وه‌‌ قیسته‌كه‌ی‌‌ پاره‌ی‌‌ نه‌یده‌توانی‌‌بۆیه‌‌ئه‌و‌بانكه‌ی‌‌ئێمه‌‌مامه‌ڵه‌مان‌له‌گه‌ڵ‌

ده‌كرد،‌مه‌سه‌له‌ی‌‌قیستی‌‌راگرت".ناوچه‌ی‌‌ ئێوارانی‌‌ هه‌روه‌ك‌دیمه‌ن��ی‌‌وت��ی‌‌ رونده‌كات��ه‌وه‌‌و‌ پێش��انگاكان‌

"ئێوارانی‌‌جاران‌رێگه‌‌نه‌بو‌به‌س��ه‌یاره‌‌بڕۆیت،‌به‌اڵم‌ئێس��تا‌چۆڵ��ه‌،‌كڕیاران‌

به‌شێوه‌یه‌كی‌‌زۆر‌كه‌مبونه‌ته‌وه‌".به‌ش��ێوه‌ی‌‌ ئۆتۆمبێل‌ له‌فرۆش��تنی‌‌قیستیش��دا‌به‌ه��ۆی‌‌ئ��ه‌و‌گرفتانه‌ی‌‌هاتوه‌ت��ه‌‌ قیس��ته‌كاندا‌ له‌دان��ه‌وه‌ی‌‌ئاراوه‌‌متمان��ه‌‌به‌كڕیاران‌كه‌مبوه‌ته‌وه‌،‌بۆی��ه‌‌بانكه‌كان��ی‌‌تایبه‌ت‌ب��ه‌و‌بواره‌‌مه‌رجه‌كانی��ان‌قورس��كردوه‌،‌خاوه‌نی‌‌كۆمپانیا‌و‌پێشانگای‌‌شكار‌بۆ‌ئوتومبیل،‌ش��كار‌تالی��ب‌به‌ئاوێن��ه‌ی‌‌راگه‌یاند،‌له‌راب��ردودا‌به‌ته‌نه��ا‌بون��ی‌‌تاپۆیه‌ك‌به‌سبو‌بۆ‌رایكردنی‌‌مامه‌ڵه‌یه‌كی‌‌كڕینی‌‌ئوتومبێل،‌به‌اڵم‌ئێستا‌بانكه‌كان‌داوای‌‌تاپ��ۆ‌و‌كه‌فیلێك‌ده‌كه‌ن‌ك��ه‌‌موچه‌ی‌‌

مانگانه‌ی‌‌باش‌بێت.وتیشی‌،‌ده‌بێت‌كه‌فیله‌كه‌‌موچه‌كه‌ی‌‌له‌ملی��ۆن‌و‌نیوێ��ك‌كه‌مت��ر‌نه‌بێ��ت،‌ئه‌گ��ه‌ر‌ب��ه‌دوو‌كه‌فیلی��ش‌مامه‌ڵه‌كه‌‌پێشكه‌ش��بكرێت‌ده‌بێت‌كه‌فیلی‌‌دوه‌م‌

كه‌سی‌‌پله‌‌یه‌كی‌‌قه‌رزاره‌كه‌‌بێت.ئاماژه‌ش��یدا،‌"به‌ه��ۆی‌‌كه‌ڵه‌كه‌بونی‌‌قه‌رز‌له‌سه‌ر‌هاواڵتیان‌له‌ئاكامی‌‌قه‌یرانی‌‌دارایی‌‌تادێت‌بازاری‌‌ئۆتۆمبێل‌خراپ‌و‌خراپتریش‌ده‌بێت.‌ئ��اوا‌بڕۆین‌مانگی‌‌چوار‌له‌مانگی‌‌س��ێ‌‌خراپت��ر‌ده‌بێت،‌

پێنج‌له‌چوار‌خراپتر‌ده‌بێت".له‌ئێس��تادا‌ راش��یگه‌یاند،‌ ش��كار‌به‌شێكی‌‌زۆری‌‌خانوی‌‌ئه‌م‌شاره‌‌له‌ژێر‌حیجزی‌‌بانكه‌كاندان،‌ژماره‌یه‌كی‌‌زۆری‌‌له‌ژێر‌ موچه‌كانی��ان‌ فه‌رمانبه‌رانی��ش‌قه‌رزی‌‌بانكه‌كاندا‌ده‌مێننه‌وه‌.‌وتیشی‌،‌به‌ته‌نها‌ئه‌و‌بانك��ه‌ی‌‌ئه‌وان‌مامه‌ڵه‌یان‌له‌گ��ه‌ڵ‌ده‌كه‌ن‌هه‌ش��ت‌ملی��ار‌دینار‌)‌62.5ده‌فت��ه‌ر‌دۆالر(یان‌الی‌‌خه‌ڵك‌

هه‌یه‌‌و‌به‌قه‌رز‌له‌سه‌ریان‌ماوه‌ته‌وه‌.ئوتومبێل‌كه‌‌موچه‌خۆران‌و‌هاواڵتیان‌ئیشوكاری‌‌ له‌راپه‌ڕاندنی‌‌ كارئاسانی‌‌ بۆ‌رۆژانه‌‌هه‌وڵی‌‌به‌ده‌س��تهێنانیان‌ده‌دا،‌سه‌رچاوه‌یه‌كی‌‌ وه‌ك‌ هه‌ندێكیان‌ ئێستا‌كردوه‌،‌ له‌فرۆش��تنی‌‌ چاوی��ان‌ داهات‌هه‌ندێكی‌‌تریش��یان‌ویس��تی‌‌گۆڕینی‌‌مامۆستای‌‌ لێكردون،‌ روی‌‌ به‌ته‌كس��ی‌‌قۆناغه‌‌س��ه‌ره‌تایی‌،‌فه‌ره‌یدون‌عه‌زیز،‌به‌ئاوێنه‌ی‌‌رایگه‌یاند،‌به‌هۆی‌‌دواكه‌وتنی‌‌موچ��ه‌‌و‌له‌پێناو‌دابینكردن��ی‌‌بژیێوی‌‌ژیان‌و‌پێداویستیه‌كانی‌‌ماڵ‌و‌منداڵه‌كانی‌‌ئوتومبیله‌ك��ه‌ی‌‌له‌جۆری‌‌كامری‌‌مۆدیل‌

‌2011فرۆشتوه‌.ئه‌و‌كه‌‌خاوه‌ن��ی‌‌دوو‌كچ‌و‌كورێكه‌‌و‌به‌هۆی‌‌ وتی‌،‌ خوێندكارن،‌ هه‌رسێكیان‌ئ��ه‌وه‌ی‌‌وه‌ك‌پێویس��ت‌نه‌یتوانی��وه‌‌‌

بكات،‌ دابین‌ ژیانیان‌ پێداویستییه‌كانی‌‌ته‌نها‌ئوتومبیله‌كه‌ی‌‌شك‌بردوه‌.

ه��اوكات،‌مه‌س��عود‌ره‌حم��ان،‌كه‌‌مامۆس��تای‌‌قۆناغی‌‌ناوه‌ندی‌-یه‌‌وتی‌،‌له‌ب��ه‌ر‌بژێ��وی‌‌ژیان��ی‌‌خێزانه‌ك��ه‌ی‌‌و‌كرێچیه‌تی‌‌كه‌‌مانگانه‌‌چوار‌سه‌د‌هه‌زار‌ده‌دات‌بیری‌‌له‌وه‌كردوه‌ته‌وه‌‌ئوتومبێله‌‌ته‌كس��یه‌ك‌ بفرۆش��ت‌و‌ تایبه‌تیه‌كه‌ی‌‌

بكرێت.‌ئه‌و‌رایگه‌یاند،‌ئێس��تا‌ئوتومبێله‌كه‌م‌

له‌پێشانگاكانی‌‌فرۆشتن‌داناوه‌.الی‌‌خۆی��ه‌وه‌‌ش��اره‌زای‌‌ئاب��وری‌‌و‌مامۆس��تای‌‌زانكۆ،‌د.‌نیاز‌نه‌جمه‌دین‌رابردودا‌ له‌ساڵی‌‌ رایگه‌یاند،‌ به‌ئاوێنه‌ی‌‌هاواڵتیان‌ئومێدێكیان‌به‌كۆتایی‌‌هاتنی‌‌ره‌وشی‌‌خراپی‌‌ئابوری‌‌هه‌بو،‌به‌اڵم‌ئێستا‌ئه‌وه‌‌به‌دی‌ناكه‌ن‌به‌تایبه‌ت‌كه‌‌دۆخه‌كه‌‌هیچ‌باشبونێكی‌‌لێ‌چاوه‌ڕوان‌ناكرێت،‌هه‌ربۆیه‌‌هاواڵتیان‌له‌پێناو‌پڕكردنه‌وه‌ی‌‌فرۆشتی‌‌ په‌ناده‌به‌نه‌به‌ر‌ ژیانیان‌ بژێوی‌‌كه‌لوپه‌له‌كانیان‌جا‌ئۆتۆمۆبیل‌بێت‌‌یا‌

خانو‌و‌ئاڵتون‌یان‌هه‌ر‌شتێكی‌‌تر.وتیشی‌،‌ره‌وش��ی‌‌ئابوری‌‌كوردستان‌به‌ره‌و‌خراپتر‌ده‌چێت‌و‌هیچ‌باش��یه‌كی‌‌لێچاوه‌روان‌ناكرێت‌ئه‌گه‌ر‌ئه‌م‌دۆخه‌ی‌‌

ئێستا‌به‌رده‌وام‌بێت.

‌‌‌ئا:‌شیروان

فرۆشتنی‌‌قه‌واڵه‌ی‌دارایی)سه‌نه‌دات(‌ئه‌و‌هه‌نگاوه‌یه‌‌كه‌‌حكومه‌تی‌‌عێراق‌وه‌ك‌هه‌وڵێك‌بۆ‌كه‌مكردنه‌وه‌ی‌‌قورسایی‌‌قه‌رزه‌كانی‌‌سه‌رشانی‌‌ده‌یگرێته‌به‌ر،‌به‌اڵم‌شاره‌زایه‌كی‌‌ئابوری‌‌پێی‌‌وایه‌،‌داهات‌له‌شه‌ڕ‌و‌

بواری‌‌دور‌له‌به‌رهه‌مهێنان‌خه‌رجده‌كرێت‌بۆیه‌‌چاره‌سه‌رێكی‌‌

ریشه‌یی‌‌نیه‌.

ب��ۆ‌دان��ه‌وه‌ی‌‌ق��ه‌رزی‌‌كۆمپانی��ا‌جیهانییه‌كان��ی‌‌نه‌وت‌حكومه‌تی‌‌عێراق‌بڕیارده‌دات‌قه‌واڵه‌‌داراییه‌کان‌‌به‌بڕی‌‌‌12ملیار‌دۆالر‌بفرۆشێت،‌له‌و‌باره‌یه‌شه‌وه‌‌عاسم‌جیهاد،‌وته‌بێژی‌‌وه‌زاره‌تی‌‌نه‌وتی‌‌عێ��راق‌رایگه‌یاند،‌فرۆش��تنه‌وه‌ی‌‌ئه‌و‌سه‌نه‌داتانه‌‌بۆ‌دانه‌وه‌ی‌‌قه‌رزی‌‌كۆمپانیا‌

جیهانییه‌كانی‌‌نه‌وته‌‌له‌عێراق.هه‌نگاوه‌‌ ئ��ه‌و‌ كاریگه‌ری‌‌ ده‌رباره‌ی‌‌دارایی‌‌ش��اره‌زای‌‌ قه‌یران��ی‌‌ له‌س��ه‌ر‌ئاب��وری‌‌و‌مامۆس��تای‌‌زانكۆ،‌ئاس��ۆ‌راگه‌یان��د،‌ به‌ئاوێن��ه‌ی‌‌ حه‌مه‌س��اڵح‌

ره‌نگه‌‌ت��ا‌راده‌یه‌ك‌كاریگه‌ری‌‌هه‌بێت،‌به‌اڵم‌به‌ه��ۆی‌‌دابه‌زینی‌‌نرخی‌‌نه‌وت‌و‌به‌هۆی‌‌ئ��ه‌وی‌‌عێراق‌ئابورییه‌كی‌‌یه‌ك‌رش��ته‌ییه‌و‌ته‌نه��ا‌به‌رخ��ۆری‌‌نه‌وته‌‌قه‌یرانه‌ك��ه‌‌بۆ‌ماوه‌ی��ه‌ك‌دواده‌خات،‌

به‌اڵم‌چاره‌سه‌رێكی‌‌ریشه‌یی‌‌نییه‌.ئاماژه‌شیدا،‌له‌رویه‌كی‌‌تره‌وه‌‌به‌هۆی‌‌شه‌ڕی‌‌داعش��ه‌وه‌،‌كه‌‌تێچویه‌كی‌‌زۆر‌بۆ‌ش��ه‌ڕ‌ده‌ڕوات،‌باوه‌ڕ‌ناكه‌م‌ئابوری‌‌عێراق‌قازانجێك��ی‌‌زۆر‌له‌و‌ده‌ركردنی‌‌

قه‌واڵه‌‌داراییانه‌‌‌بكات.قه‌واڵه‌ی‌دارای��ی‌به‌ڵگه‌نامه‌یه‌كه‌‌كه‌‌تیایدا‌ حكومه‌ت‌پێشكه‌ش��ی‌‌ده‌كات‌و‌ئ��ه‌وه‌‌دوپاتده‌كات��ه‌وه‌‌له‌ماوه‌یه‌ك��ی‌‌دیاریكراودا‌بری‌‌ئه‌و‌پارانه‌‌ده‌گێڕێته‌وه‌‌كه‌‌له‌ئه‌س��تۆیدایه‌‌له‌گه‌ڵ‌ئه‌و‌سوده‌ی‌‌ده‌چێت��ه‌‌س��ه‌ر‌ب��ڕه‌‌پاره‌ك��ه‌،‌واته‌‌دواخستنی‌‌پابه‌ندی‌‌دارایی‌‌سه‌ر‌شانی‌‌

حكومه‌ته‌.‌به‌پێی‌‌وت��ه‌ی‌‌وته‌بێ��ژی‌‌وه‌زاره‌تی‌‌ن��ه‌وت،‌مافی‌‌كۆمپانی��ا‌جیهانییه‌كان‌كه‌‌بۆته‌‌قه‌رز‌له‌س��ه‌ر‌عێراق‌بڕه‌كه‌ی‌‌‌20ملی��ار‌دۆالره‌‌و‌‌له‌ڕێی��ه‌وه‌‌ل��ه‌م‌مانگ��ه‌دا‌یه‌كه‌م‌وه‌جب��ه‌ی‌‌قه‌رزه‌كان‌

به‌شێوه‌ی‌‌قه‌واڵه‌ی‌دارایی‌ده‌درێته‌وه‌‌و‌مافه‌كانیش��ی‌‌له‌سه‌ر‌ش��ێوه‌ی‌‌نه‌وت‌

ده‌بێت‌به‌پێی‌‌نرخی‌‌جیهانی‌.‌مامۆس��تا‌ئاسۆ‌‌وتی:‌به‌هۆی‌‌ئه‌وه‌ی‌‌پاره‌ك��ه‌‌به‌ش��ی‌‌زۆری‌‌بۆ‌ش��ه‌ڕ‌و‌بۆ‌پڕۆژه‌یه‌ك��ی‌‌ هی��چ‌ ده‌ڕوات‌و‌ چ��ه‌ك‌پێناكرێ��ت‌و‌‌هیچی‌‌نابێت��ه‌‌زیادبونی‌‌كااڵ‌و‌خزمه‌تگ��وزاری‌‌له‌ن��او‌ئاب��وری‌‌به‌رهه‌مێنانی‌‌ بنه‌مایه‌كی‌‌ هیچ‌ عێراقدا،‌پ��ێ‌‌به‌رفراوان‌و‌به‌هێ��ز‌نابێت،‌به‌ڵكو‌به‌پێچه‌وان��ه‌وه‌‌بنه‌ماكانی‌‌وه‌به‌رهێنان‌رۆژ‌ب��ه‌رۆژ‌له‌ناوده‌چێت‌و‌به‌ره‌و‌دواوه‌‌

ئه‌ڕوات.داراییه‌کان‌چاره‌س��ه‌رێكی‌‌ قه‌واڵ��ه‌‌كاتی‌‌قه‌یرانی‌‌ئاب��وری‌‌ده‌كات،‌به‌اڵم‌چاره‌سه‌ری‌‌ریشه‌یی‌‌نیه‌‌به‌هۆی‌‌ئه‌وه‌ی‌‌وه‌ك‌مامۆس��تا‌ئاس��ۆ‌ئاماژه‌ی‌‌پێدا،‌ش��ێوازی‌‌به‌ڕێوه‌بردنی‌‌داهات‌له‌عێراق‌تاراده‌یه‌ك‌ناشه‌فافیه‌ت‌و‌گه‌نده‌ڵی‌‌پێوه‌‌دیاره‌و‌وتی‌‌"به‌هۆی‌‌جه‌نگ‌و‌دابه‌زینی‌‌نرخی‌‌نه‌وته‌وه‌‌ب��اوه‌ڕ‌ناكه‌م‌بتوانێت‌عێراق‌ل��ه‌و‌قه‌یرانه‌‌داراییه‌‌ده‌ربكات".‌ئاماژه‌ش��یدا،‌قه‌واڵ��ه‌ی‌دارایی‌ته‌نها‌ئه‌وه‌یه‌‌كه‌‌كێشه‌كه‌‌دواده‌خه‌یت،‌ره‌نگه‌‌

كێش��ه‌كه‌‌گه‌وره‌تریش‌بێ��ت،‌چونكه‌‌له‌گه‌ڵیدا‌س��ودیش‌‌ده‌چێته‌سه‌ر‌كرێی‌‌

كۆمپانیا‌نه‌وتیه‌كان".ئه‌و‌ه��ۆكاری‌‌دروس��تبونی‌‌قه‌یرانی‌‌دارای��ی‌‌له‌عێ��راق‌ده‌گه‌ڕێنێت��ه‌وه‌‌بۆ‌خراپی‌‌به‌ڕێوه‌بردنی‌‌كه‌رتی‌‌نه‌وت‌و‌گازو‌ئاش��كرابون‌و‌ "كێڵگه‌كان‌خۆیان‌ وتی‌‌ت��ا‌راده‌یه‌ك‌به‌رهه‌می��ان‌هه‌بو،‌به‌اڵم‌حكومه‌تی‌‌عێراق‌له‌س��ه‌رده‌می‌‌حسێن‌به‌شێوه‌یه‌كی‌‌ نه‌یتوانی‌‌ شه‌هرس��تانی‌‌ن��ه‌وت‌به‌ڕێوه‌ببات،‌ رێكوپێك‌كه‌رتی‌‌بۆی��ه‌‌چ��وار‌جه‌ول��ه‌ی‌‌ته‌راخیس��ی‌‌نه‌وتیان‌كرد‌و‌له‌ڕێی��ه‌وه‌‌كێڵگه‌كانیان‌رۆژئاوایی‌‌و‌ گ��ه‌وره‌ی‌‌ به‌كۆمپانیای‌‌ دا‌پاشان‌ئه‌و‌كۆمپانیایانه‌ش‌فرۆشتیانه‌وه‌‌كۆمپانی��ای‌‌چینی‌‌و‌مالیزی‌‌و‌روس��ی‌‌و‌

ڤێتنامی‌".وتیش��ی‌،‌له‌كاتێكدا‌ئه‌م‌كۆمپانیانه‌‌دزی‌‌و‌ به‌ه��ۆی‌‌ به‌اڵم‌ ئیش��یانكردوه‌،‌له‌عێراق‌ س��امه‌ت‌ داهات‌و‌ تااڵنكردنی‌‌نه‌توان��راوه‌‌كرێ��ی‌‌به‌رهه‌مهێنیانی��ان‌هه‌نگاو‌ ته‌نه��ا‌ له‌ئێستاش��دا‌ بدرێت،‌له‌الی��ه‌ن‌ كرێكانیان��ه‌‌ دواخس��تنی‌‌

حكومه‌ته‌وه‌.

ئابوری)471(‌سێشه‌ممه‌‌2015/3/24 8ئه‌م‌الپه‌ڕه‌یه‌‌به‌‌سپۆنسه‌ری‌گروپی‌کۆمپانیاکانی‌قه‌یوان‌چاپ‌و‌باڵوده‌کرێته‌وه‌

بێ‌‌پاره‌یی‌‌و‌ترس،‌پێشانگاكانی‌‌ئوتومبێلی‌‌چۆڵكردوه‌خاوه‌نی‌‌پێشانگایه‌ك:‌ته‌نها‌بانكێك‌زیاتر‌له‌‌‌8ملیار‌دینار‌قه‌رزی‌‌الی‌‌هاواڵتیانه‌

حکومه‌تی‌عێراق‌په‌نا‌بۆ‌فرۆشتنی‌قه‌واڵه‌ی‌دارایی‌ده‌باتشاره‌زایه‌كی‌‌ئابوری‌:‌ئه‌و‌هه‌نگاوه‌‌کێشه‌کان‌دواده‌خات،‌به‌اڵم‌ره‌نگه‌‌گه‌وره‌تریشیان‌بکات

ك��ه‌‌ یاس��اییه‌‌ به‌ڵگه‌نامه‌یه‌ك��ی‌‌حكوم��ه‌ت‌ی��ان‌ه��ه‌ر‌كۆمپانیه‌كی‌‌كه‌رتی‌‌تایب��ه‌ت‌ده‌توانێت‌بیدات‌به‌و‌الیه‌ن��ه‌ی‌‌بره‌‌پاره‌یه‌ك��ی‌‌‌الی‌‌هه‌یه‌،‌كه‌‌به‌پێ��ی‌‌ناوه‌رۆكه‌ك��ه‌ی‌‌له‌ماوه‌ی‌‌داهات��ودا‌پاره‌كه‌ی‌‌بدات��ه‌وه‌‌له‌گه‌ڵ‌سوده‌كانی‌.‌س��وده‌که‌ش‌ده‌بێت‌‌%7یان‌زیات��ر‌بێت،‌قه‌واڵه‌ی‌دارایی‌دوو‌دارای��ی‌حكومی‌‌و‌ ج��ۆره‌،‌قه‌واڵه‌ی‌قه‌واڵه‌ی‌دارایی‌كه‌رتی‌‌تایبه‌ت،‌واته‌‌قه‌واڵه‌ی‌ ده‌توانێ��ت‌ حكومه‌ت‌ چۆن‌دارایی‌ده‌رب��كات‌و‌ئه‌ركه‌‌داراییه‌كانی‌‌دوابخ��ات،‌ئ��اواش‌كۆمپانیاكان‌یان‌بازرگانێك��ی‌‌به‌ناوبان��گ‌ده‌توانێ��ت‌قه‌واڵه‌ی‌دارای��ی‌ده‌ربكات،‌ته‌نانه‌ت‌ش��اره‌وانی‌‌ش��اره‌كانیش‌ده‌توان��ن‌بۆ‌ قه‌رزاره‌كانیان‌ بیده‌نه‌‌ ‌ده‌ریبكه‌ن‌و‌

ئه‌وه‌ی‌‌پابه‌ن��دی‌‌دارایی‌‌مالی‌‌خۆیان‌دوابخه‌ن.

هه‌روه‌ه��ا‌جۆرێك��ی‌‌ت��ر‌قه‌واڵه‌ی‌دارایی‌هه‌یه‌‌ئه‌وه‌یه‌‌كه‌‌حكومه‌ت‌وه‌كو‌یه‌كێك‌له‌سه‌رچاوه‌كانی‌‌به‌ده‌ستهێنانی‌‌كاتێك‌ لێوه‌رده‌گرێت،‌ س��ودی‌‌ پاره‌‌كه‌‌حكوم��ه‌ت‌له‌بودجه‌دا‌كورتهێنانی‌‌هه‌یه‌‌و‌ناش��توانێت‌پاره‌ی‌‌تازه‌‌چاپ‌بكات،‌بۆیه‌‌قه‌واڵه‌ی‌دارایی‌داده‌نێت،‌له‌به‌رامبه‌ردا‌خه‌ڵ��ك‌به‌دراوی‌‌ناوخۆ‌دوای‌‌ ده‌یكڕێ��ت‌و‌‌ ده‌ره‌ك��ی‌‌ ی��ان‌ماوه‌ی��ه‌ك‌پاره‌كه‌ی‌‌ب��ۆ‌ده‌گه‌ڕێته‌وه‌‌له‌گه‌ڵ‌س��وده‌كه‌ی‌‌به‌م��ه‌ش‌ده‌بێته‌‌جۆرێ��ك‌له‌جۆره‌كان��ی‌‌وه‌به‌رهێنان،‌وه‌به‌رهێنانی‌‌ خان��ه‌ی‌‌ ده‌چێته‌‌ به‌اڵم‌ده‌وترێ��ت‌ پێ��ی‌‌ ناراس��ته‌قینه‌‌و‌

وه‌به‌رهێنانی‌‌ناچارانه‌.

قه‌واڵه‌ی‌دارایی‌چییه‌

به‌شێكی‌‌زۆری‌‌خانوی‌‌ئه‌م‌شاره‌‌له‌ژێر‌حیجزی‌‌بانكه‌كاندان‌

ژماره‌یه‌كی‌‌زۆری‌‌فه‌رمانبه‌رانیش‌

موچه‌كانیان‌له‌ژێر‌قه‌رزی‌‌بانكه‌كاندا‌

ده‌مێننه‌وهبه‌رده‌م‌پێشانگاکانی‌ئۆتۆمبێل‌له‌سلێمانی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌فۆتۆ:‌ئاوێنه‌

ئا: ئیحسان مه ال فوئاد

له ئێستادا ژماره یه كی زۆر كۆفی و كافتریا له شاری سلێمانی كراوه ته وه و بوه ته ماڵی دوه می گه نجان و به لێشاو روی تێده كه ن، سه رۆكی لیژنه هاوبه شه كانی قایمقامیه تی

سلێمانیش ده ڵێت "كافتریاكان زۆر زیادیكردوه و به هۆی بێكارییه وه گه نجان روی تێده كه ن"، خاوه نی كافتریایه كیش

باس له وه ده كات كه رۆژانه گه نجێكی زۆر سه ردانیان ده كات بۆ كات به سه ربردن.

گه نجێ��ك له كافتری��ای ش��ه وانی یه ڵدا له گ��ه ڵ هاوڕێیه كیدا دانیش��تبو، به توندی له گه ڵ هه ڵمژینی نێرگه له كه ی هه ڵده مژی، نێرگه له ك��ه دا خه ریك��ی مۆبایله كه ی بو، ئه و باس��ی له وه كرد كه رۆژانه دێته ئه و ش��وێنه و كاته كانی به س��ه ر ده بات، وتی "هه ر كه س��ێك به دوای مندا بگه ڕێت لێره ده مدۆزێته وه ، ئه م شوێنه نه بێ چی بكه م، هیچ كارێك نه ماوه بیكه ین، به خوا زۆركات

ماڵه وه پاره م پێده ده ن".ئ��ه و له گ��ه ڵ قس��ه كردندا، ج��ار جار به ده س��تێكی خه ریكی فه یسبوكه كه ی بو، به ده س��ته كه ی ت��ری نێرگه له كه ی گرتبو، باس��ی له وه كرد كه هه زاران گه نج ئێس��تا خویان داوه ته ئه م شوێنانه ، ئه و كه ناوی دی��اری بو ده یوت "گه نجێكی زۆر به هه ژارو ده وڵه مه نده وه ش��ه وو رۆژ س��ه ردانی ئه م شوێنانه ده كه ن و سه رقاڵی نێرگه له كێشان و یاری و ئینته رنێت و ئه و ش��ته خۆش��انه ن، به اڵم ئه گ��ه ر كار هه بێت ئ��ه وكات دوای كارك��ردن، ب��ۆ كاتێكی ك��ه م دێینه ئه م

شوێنانه ".رێب��ه ر ك��ه خوێن��دكاری پۆل��ی 11ی ئاماده یی��ه و هه م��و ش��ه وێك ده چێت��ه كافتریاكان و نێرگه له ده كێش��ێت، به وته ی خۆی جه وێكی خۆش به سه رده بات، ده ڵێت "ش��ه وێك نه یه م بۆ ئێره ئه ڵێی ش��تێكم ونكردوه ، به ڕاس��تی جه وێكی خۆشه و من هیچ كێشه ی بێپاره ییم نییه ، خێزانه كه مان

تاڕاده یه ك ده وڵه مه نده ".له ب��اره ی ئ��ه وه ی كه س له م ش��وێنانه "نه خێر، خوێندنه وه ی وتی ده خوێنێته وه ، چی، خه ڵك دێته ئه م ش��وێنانه بۆ یاری و نێرگه له كێشان و كات به سه ربردن و خه ریكی فه یسبوك ده بێت، ئێره شوێنی رابواردن و جه و به سه ربردنه ، كه ی مۆدێلی خوێندنه وه

م��اوه ، م��ن له كتێبه كانی خ��ۆم بێزارم و نایانخوێنمه وه ، خوا ده كات قوتابخانه ته واو ده بێت، ئه وكات جه وه كه خۆشتر ده بێت".

به ڕێوه به رایه ت��ی ئامارێك��ی به پێ��ی گه شتوگوزاری سلێمانی ته نها له ناو شاری س��لێمانیدا 118 كافتری��ا بون��ی هه یه و كردنه وه ی به مه به س��تی خه ڵك رۆژانه ش كۆفی و كافتریا رو له و فه رمانگه یه ده كه ن

بۆ وه رگرتنی مۆڵه ت. cc رێس��تۆرانتی كۆف��ی و خاوه ن��ی له سلێمانی چیا نه جمه دین بۆ ئاوێنه باس له وه ده كات ك��ه قه یرانی دارایی كاریگه ری ئ��ه وان ش��وێنه كه ی له س��ه ر ئه وت��ۆی دروستنه كردوه ، به اڵم تاڕاده یه ك كاریگه ری خۆی هه بوه ، وتیش��ی "ئه وانه ی دێنه ئێره

من موش��ته رییه كانی تایبه ت��ن و خه ڵكی هه میشه یین و رۆژانه خه ڵكێكی زۆر سه ردانی ئه م ش��وێنه ده كات بۆ كات به سه ر بردن و

هه ندێكیش دێن نێرگه له ده كێشن".خاوه نی ئه و كۆفییه ئاماژه به وه شده كات كه خه ڵك ئێس��تا به زۆری كێشه ی هه یه و ش��وێنی تر نیی��ه روی تێ ب��كات، بۆیه س��ه ردانی ئه م ش��وێنانه ده كه ن، ده ڵێت "ئ��ه وه ی دێته الی ئێمه خه ڵكی باش��ه و

جێگه ناده م به كه سێك به دڵم نه بێت".وه ك باس��ده كرێت به ه��ۆی بێ��كاری و قه یران��ی داراییه وه كافتری��او كۆفییه كان دی��اره و پێ��وه قه ره باڵه غییه ك��ی زۆری گه نج��ان روی تێده كه ن، س��ه رۆكی لیژنه هاوبه شه كانی قایمقامیه تی سلێمانی سۆران

عه بدولغه ف��ور له و باره یه وه بۆ ئاوێنه وتی "كافتری��او كۆفیی��ه كان زۆر زیادیكردوه ، ئه م��ه ش هۆكاره كه ی ئه وه ی��ه خه ڵكێكی زۆر بێكار هه یه به ه��ۆی قه یرانی دارایی و ئ��ه م دۆخ��ه ی له عێراقدا س��ه ریهه ڵداوه ، بۆیه گه نجان خوی��ان داوه ته كافتریاكان و ب��ه اڵم ئێمه هه میش��ه نێرگه له كێش��ان،

چاودێریان ده كه ین".به چاودێریكردنی��ان س��ه باره ت له قایمقامیه ت��ی لیژنه یه ك هه یه هه میش��ه سه رپه رش��تیان ده كات، س��ه رۆكی لیژنه هاوبه شه كانی قایمقامیه تی سلێمانی ده ڵێت "به پێی رێنمایی ئێمه نابێت كه سانی خوار ته مه ن 18 س��اڵ بچنه ئ��ه و كافتریایانه و ئه گه ر ش��تێكی وا بونی هه بوبێت، سزای

ماددیمان داوه به سه ر خاوه نی كافتریاكه داو به ڵێننامه مان پێ پڕكردونه ته وه ئه و كارانه دوب��اره نه بێته وه ، جگه ل��ه وه ی چه ندین یاس��او رێنمای��ی دیكه مان هه ی��ه بۆیان و چاودێریان ده كه ی��ن و چه ندین كافتریامان

به هۆی سه رپێچییه وه داخستوه ".سه رۆكی لیژنه كه ی قایمقامیه تی سلێمانی ئاماژه به وه ش��ده كات ك��ه مۆڵه ت بۆ ئه و ش��وێنانه ی سه ری داخراوو له ژوره وه بێت، به كاربهێنێت و نێرگه ل��ه پێنادرێت رێگه ی

بیفرۆشێت.گه نجێ��ك ك��ه س��ه رقاڵی وه رگرتن��ی مۆڵه تی كردنه وه ی كافتری��ا بو له به رده م سلێمانی گه ش��توگوزاری به ڕێوه به رایه تی وت��ی "20 رۆژه دێم و ده چم تاوه كو مۆڵه تم

پێبدرێت كافتریاو قاوه خانه یه ك بكه مه وه ، كه چی ئێس��تا ده ڵێن نێرگه له قه ده غه یه ، چونكه ش��وێنه كه ی تۆ س��ه ری داخراوه ، باش��ه من ئه گه ر نێرگه له نه فرۆشم ئیدی

كه س روم تێناكات".قایمقامیه تی س��لێمانی وبه ڕێوه به رایه تی

ته ندروستی وبه ڕێوبه رایه تیگه ش��توگوزار، كردنه وه ی مۆڵه تی به پێدانی په یوه س��تن كافتری��اكان، ب��ه اڵم به وت��ه ی خاوه ن��ی كافتریایه ك نرخ��ه كان له نێوان كافتریاكان

خۆیاندا دیاری ده كرێت.خاوه نی كافتریایه ك له ش��ه قامی سالمی سلێمانی نه یوست ناوی باڵوبكرێته وه وتی "نرخه كان به مشێویه دیاریمان كردوه ، چا به یه ك هه زارو نیس��كافه سێ هه زارو قاوه س��ێ هه زارو شیر س��ێ هه زارو شه ربه تی فرێش چوار هه زارو شه ربه تی كۆكتێل پێنج هه زارو نێرگه له یه ك له نێوان هه شت بۆ 35

هه زار دیناردایه ".له ب��اره ی زیادكردن��ی كافتریاكان��ه وه ، به ڕێوه به ری گه شتوگوزاری سلێمانی یاسین فه قێ سه عید بۆ ئاوێنه ده ڵێت "ئه وه نده ی من بزان��م، به پێچه وان��ه وه له وه ته ی ئه م بڕیاره هه یه له سه ر قه ده غه كردنی نێرگه له ، كردن��ه وه ی كافتری��او كۆفیی��ه كان روی له كه می ك��ردوه ، له الیه كی تره وه قه یرانی دارایی به هه مانش��ێوه كاریگه ری له س��ه ر

كه مبونه وه ی هه بوه ".

9 (471( سێشه ممه 2015/3/24 کۆمه‌اڵیه‌تی

كافتریاكان‌رو‌له‌زیادبون‌ده‌كه‌ن‌سه رۆكی لیژنه هاوبه شه كانی قایمقامیه ت: بێكاری هۆكاره بۆ زیادبونی كۆفی و كافتریاكان

ئا: هانا چۆمانی

دو خێزانێك له شاری هه ولێر ئاماده نین كچه كانیان بده ن به دو گه نج به هۆی ئه وه ی له ریزه كانی پێشمه رگه دان، مه رجی پێدانیان

وازهێنانه له پێشمه رگه یاتی، )د، م، ع ( پیشمه رگه یه كه ده لێت "من دو جار چومه ته داوای ئه و كچه ی كه خۆشم ده وێت ، به اڵم ماڵی باوكی

رازی نابن".

ئه و پێش��مه رگه یه ئه و كاره ی ماڵی به چیرۆكێك��ی خۆشه ویس��ته كه ی كاریگه ر ده زانێ��ت و بۆ ئاوێنه ده ڵێت "ئاس��اییه كچه كه یان پێنه دام، كه چی سوكایه تیش��یان پێك��ردم، چونك��ه بنه ماڵه ی كچه كه س��ه ره تا رازی بون، به اڵم دوای ئه وه ی حاڵی پێمشه رگه یان بینی په شیمان بونه وه و دو مه رجیان بۆ من داناوه ، ئنجا ئه و كچه م پێده ده ن، یه كه میان وازهێنان له پێشمه رگایه تی و دوه م ماڵ��م ببه م بۆ ئه و ش��اره ی كه

ماڵی كچه كه ی لێیه ".ئه و پێش��مه رگه یه كه م��اوه ی دو رۆژه به مۆڵ��ه ت له به ره كانی جه نگه وه پێنه دان��ی ه��ۆكاری گه ڕاوه ت��ه وه ، كچه كه له زاری باوكیه وه ده گێڕێته وه و وتی "من ك��چ ناده م به پێش��مه رگه ، چونك��ه ئه گه ر ش��ه هید بی��ت ئه وا كچه م دیس��انه وه ده بێت��ه قوربانی"، وتیش��ی "دۆخی ماددی پێش��مه رگه زۆر خراپ��ه و ناتوانێت ژیانی كچه كه م خۆش و خۆش��به خت بكات ، چونكه

ئه و پاره كه مه ی پێش��مه رگه به ش��ی هیچ ناكات".

)د.م( باس له وه ده كات كه به ماڵی كچه ك��ه ی وت��وه به ڵێن بێ��ت جگه له پێش��مه رگایه تی كاری دیكه بكات، ده ڵێ��ت "هه رچه ن��ده پێموت��ون من ته نیا پش��ت به پاره ی پێشمه رگایه تی نابه س��تم و كاری تر ده ك��ه م، ئه وان وتی��ان چونكه پێش��مه رگه یت، بۆیه

دڵنیابه كچه كه مانت پێناده ین".ت��ره پێش��مه رگه یه كی ا، ح( )ا، كێش��ه ی هه م��ان 70و له یه ك��ه ی )م. د( توش��بوه ، ده لێ��ت "به هۆی پێش��مه رگایه تییه وه ناگه م به و كچه ، هه رچه نده كچه كه خۆی رازییه ، به اڵم كێشه م بۆ دروستده كه ن و دایك و باوكی بهێنه ، له پێش��مه رگایه تی واز ده ڵێن ئه وكات كچه كه ت پێشكه ش ده كه ین".

ماڵی ده گێڕێته وه پێشمه رگه یه ئه و كچه ك��ه ده لێن ئێمه كێش��ه مان نییه ده وله مه ن��د بی��ت یان ه��ه ژار، ته نیا ئه وه یه ئێمه رازی نین كچه كه مان شو بكات به پێشمه رگه و راده ستی قه ده ری

ناكه ین.س��اڵه و 21 ته مه ن��ی ح( ا، )ا، ئاماده نییه واز له و كچه بهێنێت، وتی "كچه كه به هه مو شتێكم رازییه ، چونكه ده مێكه خۆشه ویستی یه كترین، به اڵم دایك و باوكی رازی نین و سێ جاریش ناردومه ته داخوازی، هه ر رازی نه بون، وتویانه ده بێت واز له پێش��مه رگایه تی بهێنی��ت، منیش ناتوانم ئ��ه وه كاره بك��ه م، چونكه م��ن نیش��تمانه كه م جار چه ندین ته نانه ت خۆش��ده وێت،

باوكیش��م پێی وتوم نابێت بچیت بۆ به ركانی جه نگ و من له بری تۆ ده چم و من پیربوم با من ش��ه هید بم، كه چی ئێس��تا ماڵی كچه ك��ه خه ریكن روح و ده رون و ژیان��ی من ش��ه هید ده كه ن،

ناهێلن به ئازیزه كه م بگه م".ئه و پێشمه رگه یه به نیگه رانییه وه وتی "نازانم به چ حه قێك پێم ده لێن ده بێت واز له پێش��مه رگایه تی بهێنی��ت، من ناتوانم واز له كچه كه و پێشمه رگایه تیش بهێن��م و بۆ هه ردوكی��ان هه وڵده ده م، بۆی��ه هه ر ده بێت له پێن��او یه كێكاندا گیانم به خت بكه م، جا هه ركامیان بێت گرنگ نییه ، چونكه هه ردوكیانم وه كو یه ك خۆش��ده وێت، بۆیه ت��كام وایه

تاشه هید نه بوم با به و كچه بگه م".ماوه ی نۆ مانگه شه ڕی داعش روی له و ك��ردوه و له هه رێمی كوردس��تان ماوه ی��ه دا زیاتر له 1100 پێش��مه رگه شه هید بون، ئه مه جگه له وه ی قه یرانی دارایی بوه ته هۆی دواكه وتن و پێنه دانی موچه كانی��ان، بۆی��ه دۆخ��ی ژیانی

پێشمه رگه له خراپترین ئاستدایه .كۆمه ڵناس��ێكیش پێیوای��ه به هۆی ئ��ه وه ی دایك و باوكه كان ئیس��تا زۆر له وه ده ترس��ن ك��ه كچه كانیان به بێ هاوس��ه ر بمێننه وه ، بۆیه خه ڵك ئه و متمانه ی��ه ی به پێش��مه رگه الواز بوه ، له رابردوش به تایبه ت كۆمه ڵگای كوردی ئافره تی ته القدراو به كه م سه یركردنی یان ئه وانه ی مێردی��ان نه ماوه ، بونی

هه بوه .توێ��ژه ری كۆمه اڵیه ت��ی و ده رون��ی پێش��ه وا عه لی له و باره یه وه بۆ ئاوێنه

ده ڵێت "به ه��ۆی قه یرانی دارایی و ئه م پێش��ه وه ، هاتوه ته ئه منییه ی دۆخه الیه نی ماددی ئێس��تا پله ی یه كه می گرتوه له م والته ، به تایبه ت كێش��ه ی نیش��ته جێبون، بۆیه مرۆڤ��ه كان بیر له وانه یه ده كه نه وه ، ش��تێك له هه مو له ئێس��تادا زۆر حاڵه ت��ی وه ك��و ئه و پێش��مه رگانه هه بێت، به اڵم ته نها ئه م دو پێش��مه رگه یه توانیبێتیان ده نگی

خۆیان بگه یه نن".

دو خێزان ژن به پێشمه رگه ناده نپێشمه‌رگه‌یه‌ك:‌تكام‌وایه‌‌تاشه‌هید‌نه‌بوم‌با‌به‌خۆشه‌ویسته‌كه‌م‌بگه‌م

یه کێک له کافتریاکانی سلێمانی فۆتۆ: ئیحسان

دایك و باوكی رازی نین و سێ

جاریش ناردومه ته داخوازی، هه ر

رازی نه بون وتویانه ده بێت واز له پێشمه رگایه تی

بهێنیت

دو پێشمه رگه له کاتی راپه ڕاندنی ئه رکه کانیاندا

ئه م شوێنانه نه بێ چی بكه م، هیچ كارێك نه ماوه بیكه ین، به خوا زۆركات ماڵه وه پاره م پێده ده ن

[email protected] (471( سێشه ممه ‌2015/3/24ره‌نگاڵه

ب��ۆ خ��ۆت دڵ��ی زیات��ر بك��ەرەوەو خۆشەویس��تەكەت هاوڕێیەكی باش ب��ە بۆی، دو

شەممه ڕۆژی بەختی تۆیە.

پاداشتێك وەردەگریت بەرامبەر بەو كارەباش��ەی ئەم ماوەیەی لەش��وێنی كردوت��ەو دوای��ی

كارەكەت.

وتوێژێك��ی س��ەیر لەنێوان تۆ كەس��ێكی نزیك��ت ڕو ده دات، هەندێک كێش��ەی خێزانیت بۆ

دروست دەبێت.

كەس��ێكی نزیك��ت پێویس��تی ل��ەڕوی تۆی��ە بەچاودێ��ری تەندروس��تیەوە، ئاگاداری باری

دارایت بە.

كردۆتەوە چ��ڕ گەش��تەكانت الیەنەكان��ەوە، لەزۆرب��ەی خۆشەویس��تیی زیات��رت ب��ۆ

خێزانەكەت هەیە.

ئەو كارانەی ت��ۆ دەیكەیت رەنگە هی��چ دەس��ت كەوت��ی دارایی��ت نەبێت، بەاڵم ئاس��ودەی دەرونیت

بۆدەهێنێت.

نه‌‌هه‌‌‌نگسه‌‌تڵگیسککه‌‌واندوپشکته‌‌رازوو

11

پرسیارێک‌و‌چه‌ند‌وه‌اڵمێک

ئایا یادکردنه وه ی نه ورۆز

له م دۆخه ی ئێستادا گونجاوبو؟

ئا: ئاكۆ حەمەد رابی

كوردستان خاوەنی چەندین شوێنەواری دێرینی مێژوییە،

یەكێك لەو شوێنەوارە دێرینانە كە هەزاران ساڵ به ر له ئێستا

مرۆڤی نیاندەرتاڵی تێدا ژیاوە، ئەشكەوتی شانەدەرە كە دەكەوێتە

سنوری قەزای مێرگەسوری سەر به پارێزگای هەولێر.

ئەش��كەوتی مێ��ژوی لەب��ارەی ش��انەدەر، عەبدولوەهاب س��لێمان بەڕێوەبەرایەت��ی بەڕێوەب��ەری شوێنەواری سۆران، لەلێدوانێكدا بۆ ئاوێنە ئاماژەی بەوەدا كە ئەشكەوتی ش��انەدەر به یەكێك به ش��وێنەوارە دێرین و سەرنج راكێشەكانی هەرێمی ئێس��تا تا دادەنرێت و كوردس��تان چەندین توێژینەوەی زانستی لەبارەی ئەو شوێنەوارە دێرینە ئەنجامدراون.

لەبارەی مێژوی ئەو ئەشكەوتەشەوە بەڕێوەبەری ش��وێنەواری س��ۆران، ئەوەی رونكردەوە كە به پێی سەرچاوە لێكۆڵین��ەوەكان، مێژوی��ەكان و مێژوەك��ەی دەگەڕێتەوە بۆ 45- 60

هەزار ساڵ پێش زایین.عەبدولوەه��اب س��لێمان ئاماژەی بەوەش��كرد كە له مانگی داهاتوەوە لەالیەن تیمێكی تایبەتەوە دیس��ان به ئەنجامدان��ی دەكرێ��ت دەس��ت به س��ەر ت��ر توێژینەوەیەك��ی ش��انەدەرو هەمو ئەو پاشماوەانەی كە ل��ەو جێگەیەدا ه��ەن، دەبرێنە تاقیگەیەكی پێشكەتو، ئەم كارەش به الی��ەن چەندی��ن پرۆفیس��ۆرەوە كە چاوەڕاندەكرێت ئەنجامدەدرێت و

زانیاری نوێ و تازەو نەوتراو لەبارەی ئەو ئەشكەتەوە ئاشكرا بكرێن.

سۆران ش��وێنەواری بەڕێوەبەری ئاشکراشی کرد كە پێشتر پاشماوەو نیاندەرتاڵ مرۆڤ��ی پەیك��ەری نۆ لەو ئەش��كەوتە دۆزراونەتەوەو جگە پاشماوەی نیاندەرتاڵیش، له مرۆڤی مرۆڤی هۆمۆفاتینسەكان "راسقامەت" وات��ە مرۆڤ��ی عاقڵ، لەو ش��وێنە دۆزراوەتەوە. ئەمەش نیش��انەیەكی دێرینە شارستانیەتی بونی بەهێزی

لەو شوێنەوارەی كوردستان.به ب��ارەی ئ��ەوەش ك��ە ئەكرێت ش��انەدەر بەكۆنتری��ن ئەش��كەوت دابنرێت به كوردس��تان، بەڕێوەبەری ش��وێنەواری سۆران ئاماژەی بەوەدا له كۆنترین یەكێك��ە ش��انەدەر كە ئەش��كەوتەكان، بەاڵم له هەموشیان ئەش��كەوتی "چونكە نی��ە، كۆنتر زەردك و هەزارمێردیش له س��لێمانی مێژویەك��ی زۆر كۆنیان هەیە. بەاڵم ئەوەی شانەدەر لەوان جیادەكاتەوە بون��ی مرۆڤ��ی نیاندەرت��اڵ ب��وە نازناوەشی ئەو به ئەش��كەوتەكەداو به جیهان��دا پێ��دراوە ك��ە قیبلەی ئەش��كەوتەكانی جیهانە كە مرۆڤی

نیاندەرتاڵی تێدا ژیاوە".ناوبراو باسی لەوەشكرد كە ساڵی پەنجاكان رالف سولتی شوێنەوارناسی بەناوبانگ��ی ئەمریك��ی كاری ل��ەو ئەشكەوتە كردوە، "لێكۆڵینەوەكانی ئەو زۆر به نرخن". ئەو شوێنەوارناسە له ب��ارەی ش��انەدەره وه وتویەت��ی ئەش��كەوتی له دەرگای "مرۆڤایەتی

شانەدەرەوە سەر هەڵدەدات".بینی��ن و بەمەبەس��تی ئەشكەوتە، ئەو بەس��ەركردنەوەی

س��ااڵنە هەزاران گەشتیار سەردانی دەكەن. ب��ەاڵم زۆرجار گلەیی ئەوە فەرامۆش دەكرێت كە ئەشكەوتەكە كراوەو بایەخی پێنەدراوە، لەم روەوە س��ۆران ش��وێنەواری بەڕێوەبەری ئەشكەوتەكەمان هەمو "ئێستا وتی كاتژمێ��ر 24 ك��ردوەو پەرژی��ن پاس��ەوانی بۆ دانراوەو تا بەردەمی ئەشكەوتەكەش پەیژەمان بۆ كردوەو بگاتە دەتوانێت به ئاسانی گەشتیار ئەم��ە جگە نێ��و ئەش��كەوتەكە. لەوەی كە كەپرێكمان دروستكردوەو كورس��یمان له نزیك ئەش��كەوتەكە داناون بۆ پش��ودانی گەش��تیاران. لەبەردەم تابلۆیەكیش��مان هاوكات ئەش��كەوتەكە به هەرس��ێ زمان��ی كوردی و ئینگلیزی و عەرەبی نوسیوەو تێی��دا مێ��ژوی ئەش��كەوتەكەمان رونكردۆتەوەو گەش��تیاران دەتوانن

به مێژوەكەی ئاشنا بن".

ڕاپه ڕینی ساڵی 1991 و سه رهه ڵدانی میدی��ای بینراوی کوردی، بونه مایه ی هونه ریی و به رنامه یه کی له دایکبون��ی ته نزئامێز، که تا ئێس��تاو رۆژگارێکی دورتری��ش له یاده وه ری��ی ئینس��انی

کورددا ده مێنێته وه .له "که ش��کۆڵ" به رنامه یه جگه ئه و هیچ به رنامه یه کی دیکه نه بو. له پشت له دایکبونی ئه و به رنامه یه شه وه چه ند هونه رمه ندێ��ک هه بون، ی��ه ک له وانه هێنده ک��ه جه مال"ب��و، "س��یروان له به رنامه ک��ه دا قوڵبوی��ه وه ، دوات��ر

به سیروانی که شکۆڵ ناسرا.فه ره جی خه له ف جه مال س��یروان که بابچی، له س��اڵی 1957 له ش��اری سلێمانی له دایكبوه و له ساڵی 1976ه وه هونه ریی و ب��ه کاری کردوه ده س��تی پێش��ڕه وی تیپی چاالكی ئه ندامێكی

شانۆی كوردی بوه .ئ��ه و هونه رمه نده ب��اس له یه که م رۆژی دوای پێشکه شکردنی به رنامه ی که ش��کۆڵ ده کات که ل��ه 1992/1/1 پێشکه ش��کراو ده ڵێ��ت، "بۆبه یان��ی كه چومه ناو خه ڵك حه زم كرد بۆچونی خه ڵك له سه ر به رنامه كه بزانم، بینیم به رنامه ك��ه الی خه ڵ��ك زۆر جێگای س��ه رنجه و زۆریان به دڵ��ه هه ربۆیه دواتر به رده وام ب��وم و دواتریش بڕگه ته مس��یلیه كانم ب��ۆ زیاد ك��ردو ئه و هونه رمه نده خۆشه ویستانه به شداربون

له كه شكۆڵدا". له گ��ه ڵ ئ��ه وه ی س��یروان جه مال یه کێک بو له کاره کته ره سه ره کییه کانی به رنامه ی که شکۆڵ، به اڵم دوای چه ند س��اڵێک وازی ل��ه و به رنامه یه هێناو

ک��رد، واڵت��ی ده ره وه ی س��ه فه ری وه ک خۆی ده ڵێت ئ��ه وه یه کێک بوه له قورس��ترین بڕیاره کانی ژیانی، به اڵم هۆکار به ب��ێ ئه و سه فه رکردنه ش��ی نه ب��وه ، "من ئه و كات��ه ی كه بریاری س��ه فه رمدا هه س��تم كرد قورسترین بڕی��اره ك��ه له ژیاندا دابێت��م، به اڵم هۆكاره كانی س��ه فه ری م��ن دو جۆر بون، جۆرێكیان تایب��ه ت بو به خۆم، جۆره ك��ه ی دیكه ش��یان په یوه ن��دی

به بارودۆخی ئه و سه رده مه وه هه بو".س��یروان جه مال له ساڵی 1996ه وه له واڵت��ی هۆڵه ن��دا ده ژی و ئه ندامێكی چاالك��ی تیپ��ی ش��انۆی )درانگ(ی هۆڵه ندیی��ه و كاری دیزایینی دیكۆر بۆ نمایشه كانی ئه م تیپه ده كات و ماوه ی چه ن��د ساڵێکیش��ه ب��ه كاری نواندن

به شداری نمایشه كانیان ده كات.هونه رمه ن��ده ئ��ه و هه رچه ن��ده کوردس��تان و به رنام��ه ی که ش��کۆڵی له ئه وروپ��اش ب��ه اڵم جێهێش��ت، ده س��تبه رداری کاری هونه ریی نه بوه ، "له چه ندین چاالكی ش��انۆییدا چ وه كو ئه كت��ه ر چ وه ك��و دیزاینه ری ش��انۆ به ش��داربوم و جگه ل��ه وه ش له بواری هونه ری ریلیف وات��ه )نه حتی بارز( هه وڵم��دا ببمه خاوه ن��ی ئه زمونێكی ن��وێ له و بواره داو چه ندین پێش��انگا له هۆڵه نداو ده ره وه ی هۆڵه ندا پێشكه ش بك��ه م و له هه مانكاتدا بوم��ه ئه ندامی

سه ندیكای هونه رمه ندانی هۆڵه ندا".س��یروان جه مال له ساڵی 1991ه وه ژیانی هاوس��ه ری پێكهێناوه و خاوه نی )ب��اوان(و به ناوه كان��ی ك��وڕه دو

)رێژوان(.

تاژان ج��ه الل: ده بوایه بارودۆخی به و بگیرایه و له به رچاو کوردستان شێوه یه یادی نه ورۆز نه کرایه ته وه . کوردستان له دۆخێکی ناهه مواردایه و ده بێت هه مو هاواڵتییه ک ئه و دۆخه له به رچاو بگرێ��ت. ده بو نه ورۆزی دیاربوایه پێوه جیاوازیی ئه مساڵ به به راورد به نه ورۆزه کانی پێش��و،

به اڵم به داخه وه هه مان ش��ت بو.هه ڤاڵ محه م��ه د: دوژمنانی کورد ده یانه وێت کورد ته نانه ت جه ژنێکی وه ک نه ورۆزیش��ی نه بێت که یادی بکاته وه ، به اڵم ئێمه ده بێت سوربین له سه ر ئه وه ی له هه ر دۆخێکدا بین، ئه و جه ژنه نه ته وه ییه کوردییه یاد بکه ین��ه وه و تا نه وه کانی داهاتوش به یادکردنه وه ی نه ک��ه ن. له بیری ن��ه ورۆز په یامێکی ڕون به دوژمنان ده گه یه ن��ن، ئه وه ی��ش ئه وه یه که ئێوه هه رچه نده بتانه وێت خۆمان و کلتورمان بس��ڕنه وه ، ئ��ه وه ته نها

ئاس��نی س��ارد ده کوتن.ئ��ارام جه ب��ار: ناکرێ��ت به هۆی جه ژن��ی روداوێک��ه وه ، هی��چ ن��ه ورۆز فه رام��ۆش بکرێت، به اڵم به له به رچاوگرتن��ی ده توانی��ن بکه ین��ه وه و ی��ادی دۆخه ک��ه ڕه چ��اوی دۆخ��ی ده رونی که س و کاری ش��ه هیدان بکه ی��ن. ئه وه ی به ڕێوه چو، ئه مس��اڵدا له نه ورۆزی کارێکی باش بو، ک��ه نه ورۆزه که تایبه تکرابو به پێشمه رگه و به رگریی

کوردس��تان.ئ��االن جه م��ال: نه ده بوایه له گه ڵ ئ��ه و هه م��و ش��ه هیده ی له چه ند کوردس��تان ڕاب��رودا مانگ��ی داویه ت��ی، ب��ه و ش��ێوه یه خه ڵک بۆ خۆش��یی ده بڕین بچێته س��ه ر جاده و بڕوات بۆ سه یران. ده بوایه ڕه چاوی که س��وکاری ش��ه هیدان و ئه و پێشمه رگانه بکرایه که ئێستا به رگری��ی له س��ه نگه ره کاندان و

له ئێمه و کوردس��تان ده که ن.رێناس مه ریوان: پێش��مه رگه بۆیه ده کات له کوردس��تان به رگری��ی بتوانن کوردس��تان هاواڵتیانی تا به خۆش��ی بژین و چۆن ده یانه وێت هه مومان بکه نه وه . بۆنه کان یادی ده زانی��ن که داعش پێی خۆش��ه به ه��ۆی ئ��ه وه وه ئێم��ه بکه وینه دۆخێک��ی نائاس��اییه وه و ژیانمان ل��ێ تێ��ک بچێ��ت. ب��ه اڵم ئێمه به یادکردن��ه وه ی بۆنه یه ک��ی وه ک نه ورۆز ده توانین به رپه رچی ئه وان

بده ین��ه وه .ماردی��ن ئ��اوات: هه رچه نده خۆم ئاهه نگه کانی به ش��داری نه متوانی نه ورۆز بکه م، به اڵم ده ستخۆش��ی له هه م��و ئه و که س��انه ده که م که باشترین وه اڵمه ئه وه به شداربون، تاریکپه رس��ته کان دوژمن��ان و بۆ له خه ڵکی ژی��ان ده یانه وێت ک��ه

کوردس��تان بش��ێوێنن.که یوان ئه می��ن: هه مو هاواڵتیانی کوردس��تان ماف��ی خۆیانه یادی ه��ه ر بۆنه یه ک بکه نه وه که خۆیان ده یانه وێ��ت، ب��ه اڵم وه ک رێزێک کاری پێش��مه رگه کان و که س و بۆ شه هیدان، باشتر وایه به و شێوه یه یاد نه کرێته وه که س��ااڵنی پێشو هه ب��وه ، چونکه ره نگه ئه وه ببێته ه��ۆی مایه ی ناخۆش��یی بۆ هه مو ئه و که سانه ی ئه وانیش ده یانه وێت به ه��ۆی ئه و ب��ه اڵم ب��ن، له وێ

دۆخ��ه وه ناتوان��ن.

"مرۆڤایەتی له دەرگای ئەشكەوتی شانەدەرەوە سەر هەڵدەدات"لێکۆڵینه‌وه‌ی‌نوێ‌له‌باره‌ی‌ئه‌شکه‌وتی‌شانه‌ده‌ره‌وه‌‌ده‌کرێت

شیروان عه بدواڵ: سیدی نوێم ئاماده یه ، به اڵم به هۆی شه ڕی

داعشه وه باڵوی ناکه مه وه

سیروان‌جه‌مال.. له به رنامه ی که شکۆڵه وه بۆ شانۆکانی هۆڵه ندا

دۆمینە..‌خولیای‌نەوەی‌کۆن‌و‌نوێ

له بارەی ئەنجامدانی یاری دۆمینە له روی شەرعەوە، مەال یەعقوب گرتکی پێشنوێژ و وتاربێ��ژ له ق��ەزای س��ۆران، به ئاوێنەی لەس��ەردەمی ئەگەرچی ک��ه راگه یان��د پێغەمبەری ئیس��ام ئەو ج��ۆرە یاریانە نەبونە، بەاڵم له ڕوی شەرعەوە هەر شتێک له زک��ری خودا دورت بخات��ەوە، بەتایبت ئەو ش��تەش کە ئەنجام��ی دەدەیت هیچ س��ودی نەبێت، ئەوە حەرامە، "بێگومان دۆمینەش یەکێکە لەو ش��تانەی کە هیچ سودو قازانجی نییەو هەر شتێکیش سودو قازانجی نەبێت، پێویستە مرۆڤی موسڵمان

خۆی لێ بەدوربگرێت".


هونه رمه ندی میللی شیروان عه بدواڵ رایده گه یه نێت که سیدیی نوێی گۆرانیی

ئاماده یه ، به اڵم به هۆی ئه و دۆخه ی کوردستانی تێکه وتوه و له به ر که س و کاری

شه هیدان، سیدییه که ی باڵوناکاته وه .

ش��یروان عه بدواڵ له لێدوانێک��دا به ئاوێنه ی راگه یاند که به ش��ێک له وان��ه ی له م دۆخه دا گۆرانی بۆ پێشمه رگه ده ڵێن، ده یانه وێت له و رێگه یه وه خۆیان بناس��ێنن و ده ربکه ون، "من

گۆرانیی خۆم بۆ پێشمه رگه وتوه ".له ب��اره ی به رهه می نوێش��ه وه ، ش��یروان

عه بدواڵ رایده گه یه نیت که سه رجه م کاره کانی سیدییه کی نوێی کۆتایی هاتوه و ئاماده یه بۆ باڵوکردنه وه ، به اڵم به هۆی به هۆی ئه و دۆخه ی کوردستانه وه جارێ باڵوی ناکاته وه ، "سیدیی نوێم ئاماده یه ، به اڵم به هۆی ش��ه ڕی داعش و توشبونی کوردس��تان به شه ڕێکی خوێناویی و که س و کاری ش��ه هیدانه وه نه م توانیوه ئه و

به رهه مه نوێیه م باڵوبکه مه وه" . شیروان عه بدواڵ عوس��مان له ساڵی 1975 س��لێمانی ش��اری کانێس��کانی له گه ڕه کی له دایکبوه و له س��اڵی 1994 بۆ 1996 ده ستی

کردوه به گۆرانیی وتن.وه ک خ��ۆی ده ڵێت تا ئێس��تا خاوه نی 70

گۆرانییه که شیعرو ئاوازی خۆیه تی.

‌ره‌نگاڵه(471( سێشه ممه 2015/3/24 [email protected]

گاکاوڕ

لەبەر ئەوەی مێشكت بەتەواوەتی س��اف كردوە هەربۆیە توانیوتە بەرێ��وە بەباش��ی كارەكان��ت

ببەیت.

ئاژاوه ی��ه ک لەژیان��ت هەی��ە كە تایبەتی ب��اری بەكارو پەیوەندی ژیانی خۆتەوە هەی��ەو زۆر زیانت

پێدەگەیەنێت.

وەرزش و ب��ۆ خ��ۆت كات��ی زۆر خوێندنەوەی كتێب بەسەر دەبەیت، ئەم��ەش وات لێ��دەكات زیاتر دڵ

خۆش بیت.

بەپەیوەن��دی زۆر كاتێك��ی بەس��ەر بەخۆشەویس��تەكەت دەبەی��ت، زۆر بی��روڕای جیاواز

دەگۆڕنەوە.

پێش��وازی خۆت لەماڵەك��ەی لەكەس��ێك دەكەی��ت و گفتوگۆ كە دەكەن كارێك��ەوە لەبارەی

پەیوەستە بەتۆوە.

قرژاڵدوانه‌‌

پێویس��تی ب��اش كاری بەبیركردن��ەوەی باش��تر هەیە بۆ ئەوەی دەس��تكەوتی باشت

دەست بكەوێت.

فه‌‌ریکشێر

1010

قژبڕین بەجۆری فەرەنس��ی یاخود وەل��ەدی جۆرێكی تری بڕینەو كەسانێكی زۆر ئەم جۆرە بڕینە دەكەن. ئەم جۆرە بڕینە

بەناوەكەی خۆیەتی واتا كورتە لەشێوەی قژی كوڕانەیە.- شێوازی برینی فەرەنسی بەگوێری دەم و چاو پشتە ملەكان دەبێت، ئەم ش��ێوەبرینە ئەوەیە كە پشت ملەكە زۆر كورتەو

پێشەوە یاخود سەرەوە درێژترە.- بۆ ئەو كەسانەی دەموچاویان درێژە كاتێك ئەم ستایلەی بڕینی بۆ دەكەین نابێت فەرەنسێكەی زۆر بۆ كورت بكەینەوە، واتا پێش��ەوەی زۆر بۆ ك��ورت ناكەینەوە، هەروەها پش��تە ملەكەش��ی بەش��ێوەی چوارگۆش��ە یاخود حەوتی بۆ كورت

دەكەینەوە بۆ ئەوەی زۆر پشتە ملەكە درێژ دەرنەكەوێت.- بۆ ئەو كەسانەی دەموچاویان خڕە دەتوانین كورتییه كەی بدەین بەبەش��ی پێش��ەوە، واتا پێش��ەوەی زیاتر بۆ كورت دەكەین��ەوە بەپێچەوانەی دەموچاوی درێژ، بەش��ی پش��ت ملەكەش بەشێوەی خڕ یاخود چوارگۆشە دەبڕین. چوارگۆشەی

بەشی پشتەوە بۆ دەموچاوی خڕو درێژیش دەبێت.- ئەم ج��ۆرە برینە زیاتر بۆ من��داڵ و بەتەمەنەكان دەبێت چونكە ك��ەم ئەركە چی لەروی خزمەت و ئوتوو شش��تنەوە، بۆ گەنج جوان نییە ب��ۆ هەمو دەموچاوەكان دەبێت بەاڵم بۆ

زەعیف جوانترە.- ئەم بڕینە زیات��ر بۆ قژی خاوو مامناوەند جوانە، بۆ لول ج��وان نییەو پێویس��تی بەئوتوو خاوكردن��ەوە هەیە چونكە

كاتێك قژەكە لول و بژ دەبێت بەم بڕینە زیاتر بژ دەبێتەوە.

تارا عومەر، خاوەنی ئارایشتگای اللەلی بۆ جوانکردنی خانمان لەگەرەکی ئاشتی

سیحری جوانی ئەگەر تەمەنت هەیە

بەم جۆرە قژت ببڕە

شیروان عه بدواڵ: سیدی نوێم ئاماده یه ، به اڵم به هۆی شه ڕی

داعشه وه باڵوی ناکه مه وه

ئا: ئاکۆ

یاری دۆمینە یەکێکە لەو یاریانەی کە لەکوردستاندا مێژویەکی تاڕادەیەک

کۆنی هەیە. له ئێستاداو به سەرنجدان له چایخانەو گازینۆو کافتریاکان و

تەنانەت ماڵەکانیشدا، نەوەی کۆن و نوێ، به شێکی کاتەکانیان بەم یاریە بەسەر ئەبەن. هەندێک لەو کەسانەی کە خولیای ئەو یاریەن، جەخت لەوە دەکەنەوە کە ئەوان جگە لەوەی چێژ

لەو یارییە وەردەگرن، هاوکات بەو هۆیەوەش کاتێکی خۆش به سەر ئەبەن.

رەسول حه س��ن، هاواڵتییەکی تەمەن 67 س��اڵەیە، جەخت لەوە دەکاتەوە کە ئەو له تەمەنێک��ی بچوکەوە یاری دۆمینە دەکات و تا ئێستاشی لەگەڵدابێت بەردەوام له چایخانەو له مااڵندا یاری دۆمینە له گەڵ هاوتەمەنەکان��ی خۆی��دا دەکات. ئ��ەو هاواڵتیە باس لەوەدەکات کە ئەنجامدانی دۆمینەی زۆر پێباشترە لەوەی کە بچێت له ب��ازار بەبێ کار بوەس��تێت، "چونکە له کاتی ئەنجامدانی یاری دۆمینە، هەست دەکەی��ن زۆربەی خەم و ناخۆش��یەکانی ژیان له یاد دەکەین و به خۆشی و پێکەنین و هەندێ��ک جاری��ش به توڕەب��ون و عاجز بونەوە، هێدی هێدی پولەکانی نێو لەپی

دەستی یەکتر دەژمێرین". زۆربەی ئەو کەس��انەی کە سەردانی چایخان��ەو کافتری��اکان ئەک��ەن، جگە له پش��ودان، ه��اوکات ل��ەو جێگەیانەدا س��ەرقاڵی ی��اری ج��ۆراو ج��ۆر دەبن، له نێویش��یاندا ئ��ەوەی له الی��ەن نەوەی کۆن و نوێ زیاتر خواستی له سەرە، یاری

دۆمینەیە.کافتری��اکان چایخان��ەو به تەنه��ا دۆمینەیان تێدا ناکرێت، بەڵکو بەش��ێک لەو کەس��انەی کە س��ەردانی چایخانەو

یاخود له مااڵن��دا، ناکەن، کافتری��اکان ئێس��تا کە وەرزی بەهارە، له دەش��ت و دەرەکانی کوردستاندا، دۆمینە ئەکەن.

ئاکام محم��د، کە گەنجێک��ی تەمەن 21س��اڵەیە، باس ل��ەوە دەکات کە ئەو لەگ��ەڵ کۆمەڵێ��ک له گەنجان��ی هاوڕێی له کافتریاکان��دا ی��اری دۆمین��ە ئەکەن. ئ��اکام به ئاوێنه ی راگه یاند "له ئێس��تادا ئەم یاریە له نێو بەشێکی زۆری گەنجاندا له برەودایەو هەندێک له گەنجانیش له سەر پ��ارە یاری دۆمینە دەک��ەن. بەاڵم ئێمە وەک کۆمەڵێک گەنج تەنها بۆ خۆش��یی خۆمان یاری��ی دۆمینە دەکەین و قوماری

پێوە ناکەین". غەفور شێخە، کە هاواڵتیەکی تەمەن 40 س��اڵەیە، یەکێکە لەو هاواڵتیانەی کە زۆربەی شەوەکانی به دۆمینە بەسەردەبات. ئەو دەڵێت "پێمباشترە یاری به پولەکانی دۆمینە بکەم، نەک گوێ بۆ هەواڵی درۆو دەلەس��ەی سیاس��ەت و هاتن و نەهاتنی بودج��ە بگ��رم". غەفور جەخ��ت لەوە دەکاتەوە ک��ە ئەوان چوار برادەرن، هەر ش��ەوەو له ماڵی ه��اوڕێ و خزمێکیان کۆ ئەبنەوەو به قس��ەی خۆش و سوعبەتەوە، نزیک��ەی بۆ چوار کاتژمێر خەریکی یاری

دۆمینە دەبن.

ئا: ئاكۆ حەمەد رابی

كوڕە گەنجێكی كورد له شارۆچكەی خەلیفانی سەر به قەزای سۆران،

دوای نزیكەی ساڵێك هەوڵ و ماندو بون، سەرئەنجام توانی ئۆتۆمبێلێكی

سەرنجراكێشی گێڕ ئۆتۆماتیكی خاوەن خێراییەكی زۆر، بەرهەم بێنێت. ئەو كوڕە گەنجە جەخت لەوە دەكاتەوە

كە ئەگەر هاوكاری پێویستی بكرێت، له توانایدایە كە ئۆتۆمبێلی جۆری درعیش

دروستبکات.

ش��ەماڵ عومەر خەلیفانی، تەمەن 26 س��اڵ كە پیشەی پۆلیسی فریاكەوتنە، تا پۆلی 12ی ئامادەیی خوێندوە. ئەو گەنجە له ڕێگ��ەی بەرهەمهێنان��ی ئۆتۆمبێلێكەوە ناوچەكەو گەنجان��ی س��ەرنجی توان��ی تەنانەت كوردستانیش بۆ خۆی راكێشێت. له بارەی دروس��تكردنی ئۆتۆمبێلەكەیەوە، شەماڵ عومەر به ئاوێنەی راگەیاند كە ئەو ه��ەر له مناڵیەوە خەیاڵ��ی بۆ ئەوە چوەو ئارەزوی كردوە ك��ە بتوانێت ئۆتۆمبێلێك دروس��تبكات ، "سەر ئەنجام و دوای هەوڵ و كۆشش��ێكی زۆر توانی��م ب��ەو خ��ەون و خۆزگەیەی مناڵیم ش��اد بم و به ماندوبونی

خۆم، ئارەزوەكەم بەدی هات". ئەو گەنجە باس لەوەش دەكات كە ئەو هیچ دەزگایەكی نەبوە كە ئەو ئۆتۆمبێلەی دروستكردوە، "تەنها كۆسەرەو لەحیمێكی ئەم��ەش پێموابێ��ت الب��وە، س��ادەم سەركەوتنە بۆ من كە توانیومە بەو كەمە دەزگایە كارەكانی خۆم رایی بكەم، هەمو هێنانی بەرهەم دروستكردن و قۆناغەكانی

ئۆتۆمبێلەكەشم وێنە گرتون. له ب��ارەی ج��ۆری ئ��ه و ئوتومبێله ی ده ڵێ��ت ش��ه ماڵ ک��ردوه، دروس��تی "ئۆتۆمبێلێك��ی زۆر تایبەت��ە، تەنانەت شێوەكەی له ئەمریكاش نیەو دڵنیام ئەگەر كۆمپانیاكان بیبینن له س��ەر ئەو مۆدێلە، ئۆتۆمبێل بەرهەم دەهێنن و دڵنیام بیبینن الیان س��ەیر دەبێت، كە چ��ۆن توانیومە

وەها ئۆتۆمبێلێك دروست بكەم". ئەو ئۆتۆمبێلەی كە ش��ەماڵ دروس��تی كردوە، هێمای شێری بۆ داناوە، "بۆیە ئەو هێمایەم بۆ داناوە، چونكە پێم خۆش��بو

ناوێكی دەگمەن و ترسێنەر بێت". ئه و کوڕه گه نجه ئەوەش روندەكاتەوە كە ماوەی یەك ساڵی تەواو خەریكی بوە تاكو توانیویەتی س��ەیارەكە دروستبکات. داواشی له حكومەت و الیەنە پەیوەندیدارەكان ك��رد كە هاوكاری بكەن بۆ پێدانی ژمارەو

بەناوكردنی ئۆتۆمبێلەكەی. ش��ه ماڵ جەختی ل��ەوەش كردەوە كە بەهیچ شێوەیەك ئامادە نیە ئەو سەیارەیە بفرۆشێت، بەڵكو وەك ده ڵێت "بۆ سەفەرو هاتوچ��ۆو رای��ی كردن��ی كارەكانی خۆم

سودی لێوەردەگرم". له ب��ارەی تێچوەكەش��ی ده ڵێت "هەمو ك��ەل و پەلەكانم به پ��ارە كڕیون و نزیكەی

10هەزار دۆالری تێچوه ". ئ��ەو گەنجە به بڕوا بەخۆبونێكی زۆرەوە جەخت لەوەش دەكاتەوە كە ئەگەر بێت و ه��اوكاری بكرێت و دەزگاو پێداویس��تی و ئامێرو ك��ەل و پەلی به ت��ەواوی بۆ دابین بكرێ��ت، ئ��ەوە له توانایدای��ە ئۆتۆمبێلی درعی��ش بەرهەم بێنێ��ت، "به جۆرێك كە جگە له چەكی میالنۆ، هیچ چەكێكی دیكە

كاری لێنەكات". له ب��ارەی ئەوەش كێ هاوكاری كردوە، ده ڵێ��ت "هیچ كەس و الیەنێ��ك هاوكاری نەكردوم��ەو به هەوڵ و ماندوبونی خۆم ئەو

كارەم كردوە".

دۆمینە.. خولیای نەوەی کۆن و نوێگەنجێكی كورد ئۆتۆمبێلێكی سەرنجراكێش دروستدەكات


هونه رمه ندی میللی شیروان عه بدواڵ رایده گه یه نێت که سیدیی نوێی گۆرانیی

ئاماده یه ، به اڵم به هۆی ئه و دۆخه ی کوردستانی تێکه وتوه و له به ر که س و کاری

شه هیدان، سیدییه که ی باڵوناکاته وه .

ش��یروان عه بدواڵ له لێدوانێک��دا به ئاوێنه ی راگه یاند که به ش��ێک له وان��ه ی له م دۆخه دا گۆرانی بۆ پێشمه رگه ده ڵێن، ده یانه وێت له و رێگه یه وه خۆیان بناس��ێنن و ده ربکه ون، "من

گۆرانیی خۆم بۆ پێشمه رگه وتوه ".له ب��اره ی به رهه می نوێش��ه وه ، ش��یروان

عه بدواڵ رایده گه یه نیت که سه رجه م کاره کانی سیدییه کی نوێی کۆتایی هاتوه و ئاماده یه بۆ باڵوکردنه وه ، به اڵم به هۆی به هۆی ئه و دۆخه ی کوردستانه وه جارێ باڵوی ناکاته وه ، "سیدیی نوێم ئاماده یه ، به اڵم به هۆی ش��ه ڕی داعش و توشبونی کوردس��تان به شه ڕێکی خوێناویی و که س و کاری ش��ه هیدانه وه نه م توانیوه ئه و

به رهه مه نوێیه م باڵوبکه مه وه" . شیروان عه بدواڵ عوس��مان له ساڵی 1975 س��لێمانی ش��اری کانێس��کانی له گه ڕه کی له دایکبوه و له س��اڵی 1994 بۆ 1996 ده ستی

کردوه به گۆرانیی وتن.وه ک خ��ۆی ده ڵێت تا ئێس��تا خاوه نی 70

گۆرانییه که شیعرو ئاوازی خۆیه تی.

بیروڕا(471( سێشه ممه 122015/3/24 [email protected]

ده بێ ئیتر ئه م راس��تیه تاڵه قبوڵ بكه ین ك��ه ئێم��ه ی ك��ورد س��ه ركه وتو نه بوین له هه نگاوه سیاسیه كانمان هه ر له راپه رین و قۆناغ��ی دوای روخان��ی رژێمی س��ه دام هه ڵه ی گه وره مان كردوه . تاكو سه ره نجام به م ئه نجامه ی ئێس��تا گه یش��توین, بۆیه كاتی تێفكرینێكی قوڵه له سیاسه ته كانمان

له رابردو.ده س��تكردن به دانانی ستراتیژێكی نوێ بۆ داهاتو به ڕه چاوكردنی بارودۆخی ئێس��تاو ناوه راس��ت و رۆژهه التی گۆڕانكاریه كان��ی دونیاو هاتنی دیارده ی نوێی وه ك داعش. چڕبونه وه ی هه وڵه كانی دوباره داڕشتنه وه ی ناوه راس��ت و رۆژهه الت��ی نه خش��ه ی دوباره نه كردن��ه وه ی ئه م هه ڵه یه ی ئینگلیز كردی دوای ش��ه ڕی جیهان��ی یه كه م كه تاكه به رژه وه ندی ئابوری و نه وت پاڵنه ری دابه ش��كردنی رۆژهه ال تی ناوه راست بوه كه بوه مایه ی ماڵوێرانی چه ندین س��اڵه و به ده س��ت نه هاتنی ئه م ئامانجه ئابوریه ش بۆ ئینگلیزو زلهێزانی دابه ش��كه ری دونیای

ئه وكات.پاش ئ��ه وه ی له راپه رین به هۆی ش��ه ڕی ناوخۆ چه ندین هه لمان له ده ست دان و پاش روخانی رژێمی س��ه دامیش له ده س��تدانی هه له كان زیاتربون نه مانتوانی ده ستكه وته نه ته وه ییه كانمان له عیراقی نوێ بچه سپێنین و واڵت ئاوه دان بكه ینه وه ,به ڵكو رۆژ له دوای رۆژ هه ڵه ی سیاس��ی گه وره تر ده كه ین كه گه یش��توینه ته قۆناغێك كه ته نها به دابین كردنی موچه ی كارمه ندانیش ڕازین كه چی ناتوانین ئه مه ش بكه ین. ئایا شكست له وه گه وره ت��ر ده بێ چی بێ��ت؟ كوا ده وڵه تی فیدراڵی و كوا ناوچه دابڕاوه كان و كوا مافه ئابوریه كانی كورد له ده وڵه تێك كه خاوه نی پێنج��ه م پاش��ه كه وتی نه وت��ه له جیهان . ئه ی ك��وا دیموكراس��ی و مافی مرۆڤ و خۆش��گوزه رانی و كۆمه اڵیه تی و عه داله تی ره فاهی��ه ت ئه گه ر له م بارودۆخه ی عیراقی پێ��دا تێپه ڕ بوه هه ر له هه ڵوه ش��انه وه ی و س��ه رله نوێ بنیاتنان��ه وه ی . نه بونی هیچ ئی��داری س��ه ربازی و موئه سه س��ه یه كی له عێ��راق و ئ��ه و جه نگه تائیفی��ه ی نێوان شیعه و س��وننه نه مانتوانیبێت مافه كانمان به ده س��ت بێنین ئه ی ده بێ كه ی بتوانین.

ئه مه و له س��ه ر ئاس��تی ناوخۆش خاوه نی ده یان گرفتی سیاس��ی و ده ستوری و یاساو ئاب��وری و ئی��داری و كۆمه اڵیه تی��ن. هه ر له نه بونی وتارێكی سیاسی یه كگرتو و رون و نه بونی ده ستورو موئه سه ساتی ده ستوری و ئیداره یه كی پڕ له رۆتین و گه نده ڵ و بێپالنی س��تراتیژی و نه بونی ئابوریه كی تۆكمه كه به رگه ی چه ند مانگێ��ك بگرێت له نه بونی پاره ی به غداو دروس��تبونی ده یان كێشه ی كۆمه اڵیه تی و سه رهه ڵدانی دیارده ی نامۆ كه له داهاتو زیانی گ��ه وره ی لێ ده كه وێته وه . هه ڵه كانمان��ه به رئه نجام��ی ئه مان��ه ش به رده وامی��ن ئێس��تاش وه له راب��ردو. له سه ری, له واقعی عه مه لی ده ركه وت ئه م هه ڕه ش��انه ی ده مانكرد بۆ س��ه ربه خۆیی ئاب��وری و راگه یاندن��ی ده وڵه تی كوردی و جیابونه وه راس��ت ده رنه چون,به ڵكو تازه به ت��ازه ده چین��ه ژێرباری گوش��اره كانی ناوه ند. ته نازول ده كه ین و رازی ده بین به هه ر شتێك ته نها بۆ ئه وه ی موچه ی یه ك مانگ وه رگرین. ئه مه كاره ساتێكی زۆر گه وره یه له مافی چاره نوسی نه ته وه یه ك بێینه سه ر موچه ی مانگێك��ی موچه خۆره كانی هه رێم

ئه ویشمان پێ نه ده ن.

ده پرس��ین تاكه ی به م ش��ێوه یه به رده وام ده بی��ن؟ ئای��ا كات��ی ئ��ه وه نه هات��وه به سیاسیه ته كانماندا بچینه وه ؟ ئایا دره نگ نی��ه بۆ ئ��ه وه ی به پالنێك��ی هه مه الیه نه

ستراتیژێكی نوێ دابڕێژین؟ه��ه ر كه س��ێك به چاوێكی سیاس��یانه ی واقیعبینان��ه له م قۆناغه ی ئێس��تا بڕوانێ هه س��ت ده كات ئیت��ر ناتوانرێ��ت ب��ه م ناش��ه فافی و بێپالن��ی و په رته وازه ی��ی و به رده وام له ئارادایه ترسناكه ی گه نده ڵییه بین. بۆی��ه ده بێ سیاس��یه كانمان قۆڵی لێهه لماڵ��ن و ده س��ت بكه ن به داڕش��تنی س��تراتیژێكی ن��وێ كه ب��ه ڕای من ده بێ

له سه ر ئه م ئاستانه ی خواره وه بێت.*ئاس��تی یه كه م/ ده بێ ده س��ت بكرێت به چاكسازی ڕیشه یی له سه ر بنه مای یاساو عه داله ت كه ئه ویش هه نگاوی یه كه می ئه م ئاس��ته ئه وه یه ده ستوری هه رێم به زوترین كات دابڕێژرێته وه له سه ر بنه مای نیشتمانی هاوبه ش و به رژه وه ندیه كانی گه لی كوردستان به پێی س��تاندارده نێوده وڵه تیه كان و له به ر رۆشنایی ده ستوری عیراقی و دروستكردنی هاوده نگ��ی نیش��تمانی كه تاك��ه ئامانج لێی ده س��تورێكی مۆدێرن و به پێی واقعی

سیاس��ی و ئه تنیكی و له سه ر بنه مای مافی م��رۆڤ و دیموكراس��ی بێ��ت. ك��ه هیچ الیه نێ��ك نه توانێ خ��ۆی بكاته خاوه نی, به ڵكو كۆده نگی نیش��تمانی ئه م ده ستوره به پێی رێوش��وێنه یاساییه كان دابرێژرێت و به ئه نجام بگه یه نرێ به ندو ماده كانی له گه ڵ واقیعی ئێس��تاو دیموكراسی و فیدراڵی له م قۆناغه هاوته ری��ب بكرێت و به زوترین كات موئه سه س��اتی ده ستوری دروست بكرێت و سه روه ری یاس��ا بكرێته ش��یعارو ئامانج به فعلی ده س��ه اڵتداران ملكه چی یاسا بن و دام��وده زگا مه ده نیه كان س��ه رله نوێ رێك دیموكراس��یه ت و به ش��ێوه یه ك بخرێنه وه ده نگ��ی خه ڵك پێوه ری س��ه ره كی بن بۆ ده سه اڵت ئه م كێشمه كێشه ی دابه ش كردنی پله و پۆس��ت و به شبه ش��ێنه كۆتایی پێ بهێنرێت و تاكه س��ه رچاوه ده نگی خه ڵك بێت به پێی پره نس��یپه دیموكراس��یه كان

ده ستاوده ستی ده سه اڵت بكرێت.س��ه ربازی و موئه سه س��اتی چیت��ر پێش��مه رگایه تی مۆرك��ی حزب��ی پێ��وه نه ب��ێ هیچ حزبێك ش��انازی به وه نه كات ك��ه پێش��مه رگه كانی له به ره كانی جه نگ س��ه ركه وتنیان به ده س��ت هێن��اوه و هیچ

له ه��ه ر نه كرێ��ت تۆمه تب��ار حزبێ��ك شكس��تێك له به ره كان��ی جه نگ, به ڵكو پێشمه رگه و پاراستنی واڵت له چوارچێوه ی موئه سه سه ی سه ربازی دابێت تاكه فه رمان له س��ه ریان فه رمان��ه س��ه ربازیه كان بێت به پێی دیس��پلینی هه ر سوپایه كی جیهان. س��ه ركه وتنی ش��انازی بێت بۆ هه موان و شكستیش��ی هه م��وان په س��ت و دڵگران بكات. ده س��تبكرێت به چاكسازی كارگێری كه س��انی بوده ڵه و گه نده ڵ س��زا بدرێن و په یڕه وی له بنه مای س��زاو پاداشت بكرێت له كاری ئی��داری. ده زگاكان چاكس��ازی تێ��دا بكرێت,چونكه ئه م دۆخه ی ئێس��تا چیت��ر توان��ای به رده وامی نی��ه ئه وانه ی چاكس��ازی ده كه ن له هه ر حزب و الیه نێك بن س��ه روه ریه كی مێژویی بۆ خۆیان تۆمار

ده كه ن.*ئاس��تی دوه م / ده ب��ێ ئێم��ه دان به و راس��تیه دا بنێی��ن سیاس��ه تی ئابوریمان شكس��تخواردو بوه ئه وه ی بانگه شه مان بۆ ده كرد له س��ه ربه خۆیی ئابوری و فرۆشتنی نه وتی خۆمان ده ركه وت تێیدا س��ه ركه وتو

نه بوین.

ئه بوبه كر عه لی

كوردو‌قۆناغی‌به‌خۆداچونه‌وه‌

هه‌رێم‌و‌جه‌نگی‌‌ده‌رونی‌پرسێك‌له‌چاوه‌ڕوانی‌‌به‌میللی‌‌كردن‌و‌دامه‌زراوه‌یكردندا

گه اڵڵه یه كی پێشنیاركراو

جه وهه ر سریشمه یی

له كاتی به تایبه تیش ده رون��ی ، جه نگی یه كجار رۆڵێك��ی س��ه ربازیدا، جه نگ��ی ترسناك ده گێڕێت، به جۆرێك وه ك هه ندێ له شاره زایانی ئه م بواره وتویانه بردنه وه ی جه نگی ده رونی ، نیوه ی هه ر سه ركه وتنێكی س��ه ربازیی پێكده هێنێت، به واتای ئه وه ی ، پێش��ئه وه ی جه ن��گ، یاخود هێرش��ێكی هه وڵ ده بێت ده س��تپێبكات، س��ه ربازی درابێت نیوه ی جه نگه كه برابێته وه و ش��ه ڕ بۆ بردنه وه ی نیوه كه ی ت��ری بكرێت، جا هه روه ك سه ركه وتنی سه ربازی له ده ره وه ی زانس��تی و جوانی جه نگی به ڕێوه بردنێكی ده رون��ی و بردنه وه ی جه نگه ك��ه ، له م روه مه عنه وییه وه ، ئاس��ان نییه ، هه روه ها هیچ شكس��تێكی س��ه ربازیش گه ر نه گۆڕێت و نه بێت به شكس��تی ده رونی ، به شكستێكی راسته قینه له قه ڵه م نادرێت. به ڵكو ده بێته نوچدانێك��ی كات��ی و هێن��ده ی پێناچێت له هه ڵمه تی دوباره خۆرێكخس��تنه وه و دژه هێرش��دا ده توانرێت، ت��ه رازوی هێزه كان به قازانجی خۆ السه نگ بكرێنه وه و، شكست به دوژمن بهێنرێت. جه نگی ده رونی جۆره ها ئام��ڕازی وه ك��و پڕوپاگان��ده و، چ��ا وڕا و )ش��ایعه ( و، ته نانه ت رێوشوێنی ماددیشی تێدا به كارده هێنرێت. كه بڕوانه مان یاخود الوازبون به و مه س��ه له ی له پێناویدا جه نگ به رپا كراوه ، ش��كاندنی ئیراده و روخاندنی وره ی هێزه كان��ی دوژم��ن و به هێزكردن��ی ب��ه ره ی ناوخۆ به رامب��ه ر جه نگی ده رونی ئاراسته كراوی به رامبه ر، له ریزی پێشه وه ی

ئه و ئامانجانه وه داده نرێن.له رویه ك��ی ت��ره وه ، جه نگ��ی ده رونی له پێش جه نگی سه ربازی و كاتی جه نگه كه و دوای جه نگه كه ش ئاراسته ده كرێت و په نای پێده برێ��ت و ب��ه رده وام ده بێ��ت. ئه وه ی ده گۆڕێ��ت جه نگه كه نی��ه ، به ڵكو هه ندێ له ئامانج و ئامراز و شێوازه كانی به ڕێوه بردن و، ده توانین به م��ه ش كردنیه تی . ئاراس��ته بڵێین: ئه م شێوازه له جه نگ هه میشه ییه ، هه ندێجاریش ده بێت��ه جێگره وه )بدیل(ی خودی جه نگی گه رم، هه روه ك له ئه زمونی جه نگی ساردی )50( ساڵه ی نێوان بلۆكی س��ه رمایه داری و كۆمۆنیستی به رێبه رایه تی

ئه مریكا و یه كیه تی سۆڤیه تدا بینیمان.له به ر گرنگی ئه م ش��ێوازه ش له جه نگ و ئه و رۆڵه ترس��ناكه ی له ژیانی نه ته وه كان و هێزه چه كداره كان��دا ده یبینێت، ده وڵه ت و رێكخ��راوه كان بایه خ��ی زۆری پێده ده ن و، پس��پۆڕی بۆ پێده گه یه نن و، پاره و توانای

بۆ ته رخان ده كه ن.

كوردو جه نگی ده رونی كورد له مێژوی نوێ ی خۆیدا هه روه ك چۆن قوربانی بێخوست و سه ركوت و كوشت و بڕی سه رده سته كانی ناسیونالیزمه سه ربازیی، ناوچه كه بوه ، ه��ه ر به و جۆره ش قوربانی یه ك��ی گ��ه وره ی جه نگ��ی ده رون��ی ئه و واڵت و ده س��ه اڵتانه بوه ، كه كوردس��تان و كوردیان به س��ه ردا دابه ش��كراوه . چونكه دیكتاتۆرتری��ن و وه حش��یترین حوكمڕانی

جیه��ان، هه وڵده دات له رێ��ی ره وایه تیدان به ره فتاره وه حشیگه ری و خوێناویه كانیه وه ، پاساوی ئه و ره فتارانه بداته وه و، ناسنامه ی قوربانیه كان ده ستكاری بكات و بیشێوێنێ ، بااڵده س��ته كانی ناس��یونالیزمه جه لالدی بیسته م و سه ده ی به درێژایی ده وروبه ریش ئێس��تا، ده رهه ق تاك��و هه ندێكیش��یان به كورد، هه مان كاریان كردوه و ده یكه ن.

دۆخی ناهه موار و ره ش و ڕوتی كورد و، بێ قه واره یی و پشت و په نای دنیایش، كارێكی كردب��و ئه م گه ل��ه ، بێ هی��چ ئامرازێكی به رگریله خۆكردنێكی شایانی باس، بكه وێته ب��ه ر په الماری ئ��ه م هه ڵمه ت��ه دۆزه خیه ترس��ناكه ی ، چه ندین ناسیونالیس��ت، كه به پاڵپش��ت و توان��ای كۆمه ڵ��ێ ده وڵه تی

به هێز، ئه م تاوانه یان ئه نجامده دا. راس��ته س��ه ره ڕای هه مو ئ��ه و مێژوه ، به مه سخكردنی هه وڵی ده رونی و له جه نگی مرۆڤ و كۆمه ڵگای كوردستانی و، روخاندن و نابودكردنی��ان، ئه م مرۆڤ و كۆمه ڵگایه به به های گیانی سه دان هه زار و، ره نج و ئازاری ملیۆنانی تر و، وێران بونی به ش��ێكی زۆری خاكه كه ی ، به رگه یانگ��رت و، النیكه م وه ك نه ته وه یه ك��ی خاوه ن ناس��نامه ی جیاواز

مانه وه . به اڵم س��ه ره ڕای هه مو ئه وه كۆمه ڵگای كوردی دوچاری جۆره ها، شێوان و، الدان و، زه بری ده رونی و، نه خۆش��ی هات. شۆڕشه كوردیه كانیش له به ر دۆخی دژوار و، سنورداری كه ره سه و، شێوازبه ندی سه ركردایه تیه كه ی ، له بازنه یه كی سنوردار بترازێت نه یانتوانیوه ، نه ریتێك له به ڕێوه بردن��ی جه نگی ده رونی

په ره پێبده ن.ئێس��تای هه رێمی كوردس��تان و شه ڕی

داسه پاوی

داعش و جه نگی ده رونی شه ڕی داس��ه پاوی )داعش( و شاره زایی به رچاوی ئه م رێكخراوه له ئاراس��ته كردنی به پێش��مه رگه و دژ ده رون��ی جه نگ��ی رۆڵه كانی نه ته وه كه مان، جارێكیتر پرس��ی بون و نه بون��ی به ڕێوه بردنێكی ده زگاییانه و ده رون��ی جه نگ��ی نه خش��ه ی خ��اوه ن له كوردس��تاندا، ك��رده وه به پرس��یارێكی گرن��گ، یاخود ب��ا بڵێین ده بێ��ت بیكات به پرس و پرس��یار و ئیشكالیه تێكی فكری و س��ه ربازیی . دامه زراوه ی��ی و سیاس��ی و پرس��یاریش لێره دا ئه وه یه كه ، ئایا له پاڵ ئه و جه نگه وه حشیگه رانه ی داعش به سه ر س��ه پاندویه تی ، باش��وردا كوردس��تانی ئێمه خودان س��تراتیژێكی راس��ته قینه ی ئاراس��ته كردنی جه نگ��ی ده رونین؟ داخۆ ئێمه دامه زراوه یه ك، یاخود دامه زراوگه لێكی تایبه تمه ندمان له م روه وه هه یه ؟ بۆ ئه وه ی س��ه رقاڵی لێكدانه وه ی ش��ێوازی جه نگی ده رون��ی داعش و جۆنیه تی روبه ڕوبونه وه ی بن؟ هه روه ها س��تراتیژێكی چوارچێوه دار بۆ پاراستنی به ره ی ناوخۆی كوردستان و، یه كڕیزی��ی نێ��وان هێزه سیاس��ییه كان و پارێ��زگاری ك��ردن له وره ی پێش��مه رگه و هاواڵت��ی دایبڕێ��ژن؟ بێگوم��ان ل��ه ڕوی پره نسیپ و تیۆریه وه پێویسته هه ر هێزێكی چه كدار و، ده زگایه كی هه واڵگری باش��ێكی

تایبه ت به جه نگی ده رونی و، روبه ڕوبونه وه و چاره كردنی پڕوپاگانده و ش��ایعه و، شێواز و ئامرازه كانی تری دوژمنی هه بێت و، جۆری

مامه ڵه كردنیان دیاری بكات.ب��ه س ئه وه ی ل��ه م روه وه په یوه س��ته ده زگا پێش��مه رگه و هێزه كانی به هه رێم و، وام زانیاریه ك��ی هه واڵگریه كانی��ه وه ، له به رده ستا نیه ، به اڵم به سیفه تی نوسه ر و سیاس��ییه ك ك��ه ه��ه ر له نه وه ده كانه وه ، هه ب��وه و ب��واره وه ب��ه م بایه خپێدان��م كتێبێكیش��م له س��اڵی )1988(دا له سه ر به شتێكی باڵوكردۆته وه ، هه ست نوسیوه و جدی و به هێز و زانستی سه رده مانه ناكه م. ته نانه ت له سه ر ئاستی نوسینی روتیشه وه به درێژایی ماوه ی رابردوی ش��ه ڕ، كه مترین ئ��اوڕ ل��ه م كای��ه دراوه ته وه و، ش��تێكی شایانی باسی له سه ر نه نوسراوه . شه قام و، دام و ده زگاكان��ی راگه یان��دن و، دامه زراوه میللیه كان��ی ئاین��ی و په روه رده ی��ی و هێزه كانی مه عنه وی ئاراسته ی كۆمه ڵگا و، به بون��ی نی��ن ئام��اژه پێش��مه رگه ش، دامه زراوه و، توانایه كی ئاراس��ته كه ری له و

جۆره .ه��ه ر بۆیه ئ��ه م بابه ته ، وات��ه بابه تی جه نگی ده رونی ، به هه مو ره هه ندیه كانیه وه ، پێویس��ته ببێته ته وه ره و، بابه تی قس��ه له سه ر كردنێكی جددی و، ئاوڕلێدانه وه یه كی حكومی و دامه زراوه یی و، كاركردن به ئاقاری داڕش��تنی س��ه ره تایه ك ب��ۆ ئاینده یه كی پڕ له ش��اره زایی تر. له م پێناوه ش��دا ئه م گه اڵڵه نام��ه و پێش��نیارانه ی الی خواره وه

ده خه مه رو:یه كه م: به میللی كردنی چه مكی جه نگی ده رونی ، واته ناس��اندنی خودی چه مكه كه باس��كردن هاواڵت��ی و، به جه م��اوه ر و له مه ترسی و ئامراز و شێوازه كانی و چۆنیه تی خۆلێپاراس��تنی وه س��تانه وه و روب��ه ڕو چونكه به گوێره ی ش��اره زایانی ئه و بواره ، چاوكراوه یی هاواڵت��ی و كۆمه ڵگا به رامبه ر ناس��ینی ئامڕازه كان��ی و، جه نگه ك��ه و، به مه ترسییه كانی ، په یبردن شێوازه كانی و، پوچه ڵكردن��ه وه و گرنگ��ی هۆكارێك��ی شكستپێهێنانی جه نگی ده رونی دوژمنه .

بۆ ئه م مه به س��ته ش له س��ه ر ئاس��ته جۆراوجۆر و كایه جیاوازه كاندا پێویستمان به راگه یاندن��ی هه ڵمه تێكه ك��ه ده كرێت له و چوارچێوه دا س��ود له م ش��ێواز و كار و

هه نگاوانه وه ربگیرێت:1. دانان��ی هه فته یه كی هۆش��یاركردنه وه

له راگه یاندنه كاندا.2. ئاماده كردن��ی هه ندێ نامیلكه ی بچوك ل��ه م روه وه و چاپكردن��ی به ش��ێوه یه كی

به رباڵو دابه شكردنی .نه خش��ه یه كی هۆشیاركردنه وه دانانی .3ب��ۆ قوتابخانه كان و س��ه رجه م دام وده زگا

حكومیه كان.4. هۆشیاركردنه وه ی س��ه رجه م خه تیب و مامۆستایانی ئاینی و دابه شكردنی نامیلكه ی تایبه ت له م روه وه به سه ریاندا و، خستنه ڕوی ئه م جه نگه به زمانێكی ئاینی ، كه ئاسانه و سه رچاوه ش زۆره و، به ش��ێكی كتێبه كه ی منی��ش هه مان ئامانج به دیده هێنن و بۆ ئه و

مه به سته ته رخانكراوه .

5. روماڵی سه رجه م هێزه كانی پێشمه رگه و له چوارچێ��وه ی نێوخ��ۆ ئاسایش��ی

هه ڵمه ته كه دا.6. به رهه مهێنان��ی كۆمه ڵ��ێ كورته فیلم و به كارهێنانی ش��ێوازه كانی تری ده ربڕینی

هونه ری له م روه وه .7. دیاریكردن��ی كۆمه ڵ��ێ دروش��م بۆ خزمه تك��ردن ب��ه م ب��واره و دابه زاندن��ی له الیه ن س��ه رجه م دام وده زگا ناوبه ناویان راگه یاندنه وه بینراوه كانی بیستراو نوسراو

له وێنه ی :- ش��ایعه درۆیه و، هه رك��ه س رێز له خۆی

بگرێت باوه ڕی پێناكات.- به س��ه یرنه كردن و گ��وێ نه گرت��ن ب��ۆ پش��تیوانی دوژم��ن، پڕوپاگانده كان��ی له پێش��مه رگه و س��ه نگه ره كانی به رگ��ری

ده كه ین.8. هه ڵواس��ین و دانانی كۆمه ڵی دروشمی گه وره له شاڕێگاكان و گۆڕه پانه گشتیه كان و خزم��ه ت ك��ه هه س��تیاره كان ش��وێنه ره تدان��ه وه ی وره ب��ه رزی و به یه كڕی��زی و

پڕوپاگانده ی دوژمن بكات.له وێنه ی :

• یه كڕیزیمان مایه ی سه ركه وتنمانه .• نه ته وه ی��ه ك دڕنده ی��ی به عس یاخود ئه نف��ال و كیمیاباران كۆڵ��ی پێنه دابێت.. پڕوپاگان��ده و ش��ایعه ی دوژمن��ان یاخود

داعش نایترسێنێ .• م��ادام ئامانجم��ان ره وای��ه خۆگریمان

سنوری نیه .به یه كڕیزی و هاوچاره نوس��یمان • ده بێت

خه ونی ناحه زانمان له گۆڕ بنێین .• ئێمه كه به ره و س��ه ربه خۆیی و ده وڵه ت

ده ڕۆین ، گه ڕانه وه بۆ دواوه مانای نیه .• ئه وه ی چاوه ڕێی شكستی ئێمه یه ، ده بێت

ئه و خه ونه به رێته ناو گۆڕ .ژیان��ی به یه ك��ه وه لێبورده ی��ی و •

ئاشتیخوازانه مان، سه رچاوه ی هێزمانه .• ئێمه ك��ه له روی ئه خالقیه وه به س��ه ر دوژمندا س��ه ركه وتوین، به ئاسانتر له روی

سه ربازیه وه به سه ریدا سه رده كه وین. • سه ركه وتنمان له یه كبونماندایه

• یه كڕیزیمان گیانی شه هیدانمان ئاسوده تر ده كات... هتد .

ده كرێت ه��ه ر له بنه ڕه تیش��ه وه حكومه ت به میللی )هه فت��ه ی به ن��اوی هه فته یه ك كردنی هۆشیاری به رامبه ر جه نگی ده رونی دوژم��ن( رابگه یه نێ��ت و س��ه رجه م ئ��ه و چاالكیان��ه و هه رچی تریش پێویس��ت بو،

له چوارچێوه یدا ئه نجامبدرێن.

س��ه نته رێكی دامه زراندن��ی دوه م/ ده رون��ی جه نگ��ی ئاراس��ته كردنی له الیه ن كه س��انی پس��پۆڕ له م ب��واره و، شاره زایانی س��ه ربازی و، ئه منی و، میدیا و، كۆمه ڵناس��ییه وه . واباش��ه ئه م ده س��ته شاره زای ئیسالمیشی تێدا بێت به حوكمی موس��ڵمان بون��ی زۆرین��ه ی كۆمه ڵ��گا و هه س��تیاربونی ئ��ه م بابه ت��ه و په یوه ندی به گوت��ه زا ئیس��المیه كانه وه . به تایبه تیش

له مڕۆدا كه روبه ڕوی داعش بوینه ته وه . ده س��ته ش النیكه م ئه م كارانه ی خواره وه

ئه نجامبدات:1. به دواداچون و )رص��دی‌( ورده كاری جه نگی ده رونی داعش و، واڵتانی ناوچه كه و هێزه په یوه ندیداره كان به دۆخی باش��وری كورده وه و، دۆزی به گش��تی كوردستان و،

شیكردنه وه ی و، پۆلێنكردنی .2. داڕشتنی ستراتیژێك بۆ روبه ڕوبونه وه ی جه نگی ده رونی دوژم��ن و به رامبه ره كان و، چۆنیه تی سازدانی به ره ی ناوخۆ و پاراستنی وره و، گه شبینی و، متمانه ی به مه سه له كه ی و

دواڕۆژ.3. كۆبونه وه ی خولی له گه ڵ دام وده زگاكانی راگه یاندن و، دیاریكردن��ی چوارچێوه یه كی گش��تی بۆ كاركردنیان به هاوكاری خۆیان، بۆ ئه وه ی هه موان له م روه وه ، لێپرسراوێتی له ئه س��تۆ بگرن و كه لێن و كه له به ر نه ده ن

به ده ست به رامبه ره وه .4. كاركردن له سه ر داڕشتنی پروپاگانده و ته نانه ت ش��ایعه و نوكته ی سیاس��یش بۆ هه مو قۆناغێك، به و جۆره ی هه ڵوێس��ت و ملمالنێ��كان سروش��تی دۆخه ك��ه و

ده یخوازێت.زانس��تی كۆنفرانس��ی س��ازدانی .5جۆراوجۆر به هاوكاری شاره زایانی ده ره كی له ئێستاش��دا ده كرێت س��ێ كۆنفرانس��ی

زانستی ببه سترێت: أ. ده ستنیش��انكردنی ئامراز و شێوازه كانی جه نگ��ی ده رون��ی داع��ش و چۆنیه ت��ی

روبه ڕوبونه وه ی . پرس��ی كردن��ی به دامه زراوه ی��ی ب.

به ڕێوه بردن��ی جه نگ��ی ده رون��ی و یه كتر ته واوكردنی دام وده زگا فه رمی و كۆمه اڵیه تی و

میللیه كان له م روه وه . ج. كاریگ��ه ری جه نگ��ی ده رونی به س��ه ر كه س��ێتی و كۆمه ڵگای كوردی و، ئاسه واری دوب��اره س��تراتیژی راب��ردو، قۆناغ��ی

ئاماده كردنه وه و ناسینی له م روه وه .6. پێدانی راس��پارده و رێنوێنی پێویست میدی��ا و راگه یان��دن و به دام وده زگاكان��ی وتاربێژه كانی مزگه وت و حزبه سیاسیه كان.7. پێدانی راسپارده و پێشنیاری پێویست س��ه ربازی و دام وده زگا به حكوم��ه ت و

ئه منیه كان.8. كاركردن له گه ڵ پارته سیاس��یه كان بۆ

هاوكاری یه كتركردن له م روه وه .9. كاركردن له گه ڵ وه زاره تی پێشمه رگه و ئاراس��ته كردنی به ش��ی به تایبه تی��ش

مه عنه وی .مه سه له ی مه رجه عیه ت و پاره داركردنی ئه م ده زگایه و چۆنیه تی دامه زراندن و رێكخستنی ئیش و كاره كانی ده كرێن جێگای مش��تومڕ بێت. ب��ه اڵم گرنگه ئ��ه وه بزانین كه زۆر دواخس��تن هه ڵناگرێت و پێداویس��تییه كی

گرنگی ئه م قۆناغه یه .بۆ داهات��وش هه ر له م ب��واره دا ده كرێت بیر له م بژارده و هه نگاوانه ی الی خواره وه

بكرێته وه :تایب��ه ت به ش��ێكی كردن��ه وه ی )1)له چوارچێوه ی به ش��ه كانی ده رونناس��یدا تایب��ه ت به بواری جه نگ��ی ده رونی و، گه ر ئه وه ش ئاسان نه بێت ده كرێت په نا ببرێته

به ر:• زیادكردنی بابه ته كانی تایبه ت به م به شه

له پرۆگرامه كانی به شی سایكۆلۆژیدا.• دیاریكردنی پس��پۆڕی له ساڵی كۆتایی

كۆلیژدا تایبه ت به م بواره .(2( س��ودوه رگرتن له راوێ��ژكاری بیان��ی

به شێوه ی نیمچه به رده وام له م روه وه .(3( ئاراس��ته كردنی كۆمه ڵێ قوتابی بۆ تایبه تكردن��ی نام��ه ی ماجس��تێر و تێزی دكتۆراكانی��ان به مب��واره ، له گه ڵ گره نتی ته وزیف و سودوه رگرتن له توانایان، چونكه بوارێك��ه گره نتی پێش��وه ختی بۆ قوتابی

ده وێت.(4( گونجاندن��ی م��اده ی جه نگی ده رونی له نێ��و پرۆگرامه كان��ی خوێندن��دا، وه ك ماده یه كی سه ربه خۆ ، یاخود له چوارچێوه ی ماده یه كی نزیك به ودا. كه زۆر به پێویست و

گرنگی ده زانم.م��اده ب��ه م ت��ه واو گرنگیدان��ی )5)بڕین��ی راگه یان��دن و، له كۆلیژه كان��ی هه ن��دێ خول��ی تایب��ه ت به م ب��واره ش وه ك پێش��مه رجی داواك��راوی كارك��ردن له ده زگاكان��ی راگه یاندندا، به هه مانش��ێوه ماده یه ك��ی كۆلیژی پێگه یاندنی )خه تیب(

ه كان و به ڵگ��ه نه ویستیش��ه كۆلیژه كانی پێگه یاندنی ئه فس��ه رانی سوپا و ئاسایش و

پۆلیس بێت.(6( دروس��تكردنی بۆردێك��ی نه ته وه یی له س��ه ر ئاستی هه مو كوردس��تان، واته پارچه كانی كوردستان و كێشه ی كورد. بۆ بایه خدان به بیركردنه وه له م پرس��ه له سه ر

ئاستی نه ته وه دا.

بابه تی جه نگی ده رونی ، به هه مو ره هه ندیه كانیه وه پێویسته ببێته

ته وه ره و، بابه تی قسه له سه ر

كردنێكی جددی و ئاوڕلێدانه وه یه كی

حكومی و دامه زراوه یی و كاركردن به ئاقاری

داڕشتنی سه ره تایه ك بۆ ئاینده یه كی پڕ

له شاره زایی تر

19 »»

پ��اش روخان��ی رژێمی شاهه نش��اهی ، ئاخونده كان��ی ئێران به س��ه ركردایه تی و یه ك��ه م خومه ین��ی ئیم��ام رێنمای��ی هه نگاویان هه ڵوه ش��اندنه وه ی ئه رته شی ئێران و سازمانی سیخوڕی )ساواك( بوو، له بری ئ��ه م دوو دام��ه زراوه گرنگه دوو دامه زراوه ی تریان به ناوه كانی )س��وپای پاس��داران( له بری ئه رته ش واته له بری سوپاو س��ازمانی )ئتیالعات(یان له بری )ساواك( پێكهێناو سه رجه م ده ره جه دارو ئه فسه ره كانی ئه رته ش و ساواك هه ڵهاتن

بۆ ده ره وه ی ئێران یان ئیعدام كران.س��اڵی 2011 بابه تێكم نوس��ی كه دواتر ب��ووه به ش��ێك له كتێبه ك��ه م به ن��اوی )شۆڕشگێڕانی شاخ و بازرگانه كانی شار( بابه ته كه به ناوی )عێڕاقس��تان له س��ه ر وه زنی خوزستان و بلوجستان( مه به ستی سه ره كیم له م نوسینه ئه وه بوو كه عێراق چووه ته ژێر هه یمه نه و ئیداره ی ئێرانه وه و ئێس��تا ئێ��ران وه ك پارێزگایه كی خۆی سه یری عێراقی عه ره بی ده كات و له رێگای هه نارده كردنی شۆڕش��ه وه ئه ندازی��اری ك��ه ئیم��ام خومه ینی و دوات��ر ئایه تواڵ خامنه ئیی��ه ، پالنه ك��ه ی بۆ داڕێ��ژراوه ه��ه ردو وه زاره تی س��وپای پاس��داران و ئیتالعات له ڕێگای كه س��ایه تیه كانی وه ك قاسم س��وله یمانی پیاده ی ده كه ن، پێش پاشه كشه ی هێزه كانی ئه مریكا به 4 مانگ، بابه تێكی ترم نوس��ی به ن��اوی )عێراق له ده م��ی گورگه وه بۆ ده می ش��ێر( من وای بۆ چووم كه عێراقیه كان )به تایبه ت

ره وتی س��ه درو مه جلیسی ئه عالو حیزبی دع��وه به س��ه ركردایه تی مالیكی ( له ژێر فش��اری ئێراندا فش��اره كانیان زیادكرد له سه ر ئه مه ریكا كه پاشه كشه بكات و ئه و راس��تیه یان له یادچوو كه ئه وه ئه مه ریكا بوو رژێمی سه دامی روخاند گۆڕه پانه كه ی بۆ ش��یعه كان خۆشكرد، له كۆتایی ساڵی 2011دا ئه مه ریكا پاشه كشه ی كردو عێراق له ده می گورگ به ربووه وه چووه ناو گه روی شێره وه كه مه به ستم جمهوری ئیسالمی ئێران ب��وو، هه رواش ده رچوو، ئێس��تا داڕێ��ژه رو جێبه جێكه ری به فیعلی ئێران پالنه سیاسی و س��ه ربازی و ئابوریه كانی كۆنتڕۆڵی جومگه توانیویه ت��ی عێراقه و ژیاریه كانی ده وڵه تی به ناو عێراق بكات، لێدوانه كانی عه لی یونس��ی )س��ه رۆكی پێشووی بااڵی دادوه ری سه ربازی ئێران و وه زی��ری پێش��وی ئیتیالع��ات و گه وره راوێژكاری ئێس��تای حه س��ه نی روهانی س��ه رۆك كۆم��ار( ئه م بۆچون��ه ی ئێمه عێراق به ئاشكرا ئه و پشتڕاستده كاته وه ، به به شێك له ئیمپراتۆریه تی ئێران ده زانێ، ئێس��تا هه مان ئه و پالن��ه ی كه له پاش روخانی رژێمی شا جێبه جێكرا، له عێراق هه نگاوی یه كه می بۆ نراوه ، سیاس��ه تی ئێران بوو كه مالیك��ی جێبه جێیكرد كه كورد هه وڵی س��ه ربه خۆیی بدات و دواجار ئ��ه م قه یران��ه ی لێكه وته وه و ه��ه ر ئه و سیاس��ه ته ش بوو دژ به سونه كان وایكرد كه سونه كانی موس��ڵ و رومادی و تكریت هه س��ت به چه وس��انه وه و پشتگوێخستن بكه ن و ده رئه نجام ببنه كۆمه ك و هاوكاری داع��ش و عێراقی ب��ه م ئاس��ته گه یاند، پاش هێرش��ی داعش بۆ س��ه ر موسڵ و

هه ڵوه شانه وه ی ش��ه ش فیرقه ی سوپای تكریت و له ناوچه كانی موس��ڵ و عێ��ڕاق هه ڵهاتنیان له به رده م هێزه كانی داعش��دا ئ��ه م هه له ب��ۆ ئێران ئاس��انتر بوو، كه له روی سه ربازیی و ئیستخباراتیه وه زیاتر ده س��بخاته ناو كاروباری سوپای عێراق و ده زگا ئه منیه كانی عێراق و هه دوو ده زگاكه ب��ه ره و الوازی به رێت و له ب��ری ئه م دوو دامه زراوه یه دامه زراوه ی دی دابمه زرێنێ و یه كه م هه نگاویش��ی دامه زراندنی هێزێك به ناوی حه شدی ش��ه عبی كه ده قاوده ق ئاوێنه نمای پاس��دارانه و وه ك س��وپای سوپاكه ی پاسدارانی ئێرانه و له روی جل و به رگ و دروش��م و لۆگۆو هه ڵس��وكه وت و ئااڵكانیان��ه وه هه مان ره فت��ارو كرداری سوپای پاس��دار پیاده ده كه ن و به هه مان بوغ��زو كینه و گیان��ی تۆڵه س��ه ندنه وه

له سونه و كورد ده ڕوانن.بۆیه ئه توانین به راشكاوی بڵێین كه ئێستا سه ركردایه تی ئۆپه راسیۆنه سه ربازیه كانی عێڕاق له الیه ن )حش��دی ش��عبی( یان )سوپای پاس��داران(ه وه له بری سوپای س��ه ركردایه تی به ڕیوه ده چێت و عێ��ڕاق سیاس��ی كوردیش ده بێ باش ده رك به و راس��تیه بكات كه ش��ه ڕێكی نه خوازراو ده كات پێش��مه رگه هێ��زی چاوه ڕێ��ی ئه ویش شه ڕی نێوان )حه شدی شه عبی(و هێزی پێش��مه رگه یه كه مه ترسیدارتره له و ش��ه ڕه ی كه ئێس��تا له گه ڵ داعشدا

به رده وامه .ماوه ته وه بڵێین ئه و سیاسه ته ی كه ئێران له س��ه ره تای س��ه رهه ڵدانیه وه و له ساڵی 1979وه گرتبویه ب��ه ر به هه نارده كردنی شۆڕش، وا ئه نجامه كانی دێته دی ، ئێستا

ده س��ه اڵتی ئێ��ران له یه م��ه ن له رێگای حوسیه كان و له لوبنان به هۆی حیزبوالله و حه س��ه ن نه سرولله و له س��وریا له رێگای ئه سه دو س��وپای پاس��دارانی ئێران كه به فیعل��ی هاوكاری به ش��ار ئه س��ه دن و ش��یعه كان و زۆرینه ی به ه��ۆی له عێراق حه شدی شه عبی جێبه جێده كات و به رونی هه س��تی پێده كرێت و ئه توانین بڵێین له م چه ند واڵته ئه وه ئێرانیه كانن كه ده ڵێن: ده بێ چی بوترێ و چی بكرێ، كێ البدرێ و ك��ێ دابنرێت، كێ حاكم و كێ مه حكوم، كێ وه زیرو كێ گزیر، كێ سه رۆك بێت و

كێ ال ببرێت!

ك��ه نێوده وڵه تیه ك��ه ی پیالن��ه دوای ل��ه )6/ س��ێقۆڵی له ڕێكه وتنێك��ی ئازاری /1975(دا له جه زائیر به رجه سته كرا، شۆڕشی كوردستان گه مارۆدرا، به تیژترین له بڕبڕه ی پش��تی ژه ه��راوی خه نجه ری گه لی كوردو پێش��مه رگه و ش��ۆڕش درا، هێزی پێش��مه رگه و شۆڕشی كوردستان سه رلێش��یوان و لێكت��رازان و توش��ی س��ه ركردایه تی ب��و، لێكهه لوه ش��ان سیاسی ئه وسای ئه وس��ه رده م و ڕۆژگاره نه یانتوانی سیاس��یانه و شۆڕش��گێڕانه ، به ره نگاری ئه و پیالنه رابوه س��تن ده ست له هێزی پێش��مه رگه و جه ماوه ری خه ڵكی كوردس��تان به رنه ده ن )شۆڕش��گێڕانه ( ل��ه و دۆخ��ه ناهه مواره دا باش��ترو زیاتر تێكه الوی هێزی پێش��مه رگه ببنئ پشت كوردس��تان دڵس��ۆزی به جه م��اوه ری ببه ستن و نه خش��ه و پالنی پێشمه رگانه و هێزه كان��ی دابرێ��ژن و شۆڕش��گێڕانه بچن��ه وه و پوخته ی پێییدا پێش��مه رگه بك��ه ن و به پێی هه لومه رجه ك��ه به ناوچه رزگاركراوه كاندا دابه ش��یانبكه ن و، كه ڵك له و هه مو چه ك و ته قه مه نی و ئازه وقه یه ی ش��ۆڕش وه ربگرن و شكس��ت به و پیالنه س��ێقۆڵییه بهێنن، له كاتێكدا له و دۆخه دا هه مو پێشمه رگه ی كوردستان ئاماده بون له شۆڕش��ه كه و به رگری خۆیان به گیانی ناوچه رزگاركراوه كان و جه ماوه ری خه ڵكی كوردس��تان بك��ه ن، به داخ��ه وه له گه ڵ باڵوبون��ه وه ی ڕێكه وتنه ك��ه ی جه زائیردا سه ركردایه تی سیاس��ی شۆڕش پشتیان ش��كاو دۆش��دامان و خۆیان راده س��تی دۆخه ك��ه كردو هێزی پێش��مه رگه و ئه و جه ماوه ره دڵسۆزه ی كه له گه ڵ شۆڕشدا بون، ناچارك��ران به گه ڕانه وه بۆ عێراق و ته س��لیم بونه وه یان به ڕژێمی به عس، یان روبكه نه ئێران و رازیبون به ژیانی ئۆردوگاو یان له گه ڵ كۆمه ڵێ له به رپرس��ان به ره و به ئه مه ریكا بڕۆن، واته پێش��مه رگه وه كو رانێكی بێ ش��وان و بێخاوه ن به ره اڵكرا، زۆر پێش��مه رگه له داخا خۆیان كوشت و ده ش��كاندو چه كه كانیان به س��ه دانیش فڕێیان ئه دان، له و دۆخه پڕ مه رگه ساته دا به هه زاران پێش��مه رگه و كادیر فه رمانده و ره وانه ی س��ه ربازی سیاسی و به رپرسی ناوه ڕاس��ت و خ��واروی عێ��راق ك��ران و هه زارانی��ش ب��ه ره و ئێ��ران و ئه مه ریكا رۆیشتن، ئه گه ر س��ه ركردایه تی سیاسی ك��وردو شۆڕش��ه كه ی ، ته نها پش��تیان به خۆی��ان و میلله ته كه ی��ان ببه س��تایه و چاوه ڕوانی واڵتانی ئێ��ران و ئه مه ریكایان هه ڵس��وكه وتیان سیاس��یانه نه كردایه و

بكردایه شۆڕشه كه به و ده رده نه ده برا.كۆمه ڵ��ی تاریك��ه دا، ڕۆژگاره ل��ه و له سیاسیانی شۆڕشگێڕ. لێره و له وێ له ناو هێزی پێشمه رگه و تێكۆشه رانی نه به زیوی ده ره وه ی ش��ارۆچكه كان و ناوش��ارو واڵت، ه��ه ر زو كه وتنه خۆی��ان و بڕیاری كۆتایی له هه ڵگیرسانه وه ی شۆڕشیاندا و س��اڵی حه فتاوپێنج و له س��اڵی حه فتا و ڕاگه یاند و نوێیان شه ش��ه دا، شۆڕش��ی به عس و ڕژێمه فاش��یه كه یان شپرزه كرد و لێتێكدان و س��ه ركه وتنیان ش��ایلۆغانی كه وتنه پالندانان بۆ كپكردنی بڵێس��ه ی ش��ۆڕش، كات��ێ س��ه ركردایه تی ناوخۆ توش��ی راودونان و ش��ااڵوی گرتن بون ، به مه به ستی هاوڕێكانی ش��ه هاب و خاڵه به سه ركردایه تی ده ره وه ی په یوه ندیكردن واڵت به ره و ئێرانی ش��اهه ناهی ڕۆیشتن و ده زگا س��اواكییه كانی ئێران له به ندیخانه ئ��ه و به پێ��ی دواج��ار توندیك��ردن و ڕێكه وتن��ه ی له گه ڵ س��ه دامدا كردبویان ئ��ه و س��ه ركردانه یان راده س��تی ڕژێمی به عس كرده وه و به و هۆیه وه هه مو ئه ڵقه و هێڵه كانی ڕێكخس��تی كۆمه ڵه په رته وازه بون. ئا له و ڕۆژگاره س��ه خته دا كه هه مو ده زگا سه ركوتكه ره كانی به عس گوشاریان له س��ه ر خه ڵكی كوردس��تان زیاتر كردو له هه مو ش��ه قام گه ڕه ك و كۆاڵن و گوزه ر و شاروش��ارۆچكه كان و ده زگا و فه رمانگ��ه حكوم��ی و ناحكومییه كان��ی خس��ته ژێر چاودێ��ری وردی وتون��دی ده زگا س��ه ر كوتكه ره كانیی��ه وه ... ئا ل��ه و دۆخه پڕ له ناو جه الل( )شاس��وار مه ترس��یه دا، سلێمانیدا، له ناو شاری فه رمانگه كه یه وه له گ��ه ڵ ژماره یه ك له تێكۆش��ه ران، هه ر زو كه وتنه خۆیان بۆ سه رپه رش��تیكردنی ڕێكخس��تنه كانی كۆمه ڵ��ه و به هێمن��ی و س��ه ره داوی هێڵ��ه كان و ورده ورده ، كاتێكیش دۆزییه وه ، ڕێكخس��تنه كانیان ئه منییه كان ویس��تیان شاسوار ده زگای ، ده س��تگیربكه ن له فه رمانگه كه ی��دا نه به ردانه خ��ۆی ده ربازكرد و دوای ئه وه توانی باش��تر و چاكتر به نهێنی بۆ ماوه ی ساڵێك مانه وه ی له ناو شاری سلێمانیدا، سه ركردانه ، سیاسیانه ، له گه ڵ، ژماره یه ك له هاوڕێكانی سه ركردایه تی كۆمه ڵه بكه ن و هه مو هێڵ و ئه ڵقه و تێكۆشه ره دابڕاوه كان بۆ تێكۆش��ه ر ژماره ی��ه ك بگرێن��ه وه و پێش��مه رگایه تی ڕه وان��ه ی ناوچه كان��ی ده ره وه ی شاربكه ن و ڕێكخستنێكی تۆكمه

دروستبكه ن.به وه پێویس��تی كاتێكی��ش دۆخه ك��ه بو شاس��وار له ناش��ار نه مێن��ێ و بچێته ن��او ڕیزه كان��ی ده س��ته چه كداره كانی هێ��زی پێش��مه رگه ، ئ��ه و كات��ه ش له له الی��ه ك قه ره داخ��ه وه ش��ارباژێر و

پێشمه رگه ی ده س��ته كانی سه رپه رشتی ئه ك��رد و له الیه كیت��ره وه سه رپه رش��تی ئه كرد... ناوش��اره كانی ڕێكخستنه كانی ئارام ب��وه ئارامی ناو ئه و هه مو مااڵنه ی ناوشاری س��لێمانی و ئارامی دێهاته كانی گه رمیان سورداش و قه ره داخ و شارباژێر و

سه رچنار.ئارام ئه و ئارامه بو كه له ماوه ی سێ ساڵی ببێته ناوشارو پێشمه رگایه تیدا، خه باتی ئه و ئارامه ی كه سه ركردانه سه ركردایه تی كۆمه ڵ��ه و به ش��ێكی زۆری هێزه كان��ی كاتێكا له )ی .ن.ك(بكات، پێشمه رگه ی له و ڕۆژگاره دا، هه مو خه اڵت و پاداشتێكی ب��ون و ش��ه هید ته نه��ا تێكۆش��ه ران قوربانی��دان بو، به داخ��ه وه دوای )37(س��اڵ، به سه ر ش��ه هید بونی ئه و ئارامه شاسواره دا له ئێستادا به و هه مو سه ركرده سه ربازی و فه رمانده به هه مو سیاسیانه و ب��ه و هه مو دبلۆم��اس و حوكمڕانانه ، له و كاته وه ی )مام جه الل( نه خۆش كه وتوه ، س��ه ركردایه تی ناتوانن ئه م )یه كێتی(یه خاوه ن جه ماوه رو كادیرو پێش��مه رگه و و به رنبه ڕێ��وه و بنكه فراوان��ه ئه ن��دام و یه كێتی هۆشمه ندانه ی سه ركردایه تیه كی بكه ن، به پێچه وانه وه )یه كێتی (یان توشی قه یرانی ته كه تول و ده س��ته گه ری كردوه ، پێش��كه وتن و ش��ه ڕی ئه وه ی له جیاتی یه كڕی��زی یه كێتی ناو یه كێت��ی بكه ن،

ن��او به ش��ه ڕی پۆس��ته كانی خۆی��ان یه كێتی و پۆس��ته كانی حكومه تی هه رێم و په رله مان��ه كان و ناوه ن��د و حكومه ت��ی به رژه وه ندییه پارێ��زگاكان و ئه نجومه نی باشه سه رقاڵكردوه ، تایبه تییه كانیانه وه ئ��ه و س��ه رده مه ب��ۆ ئ��ارام هاوڕێكانی توانیان و جڵه وی سه ركردایه تی كۆمه ڵه و یه كێتی بگرن، ئه ی بۆ له مڕۆدا كه خاوه نی په رله مان و حكومه ت و س��امان و مومته له كات��ی جۆراوج��ۆرن و ل��ه م كاته ی��ا كه به سیاس��ه تێكی نێوده وڵه ت��ی )داعش(

ی��ان هێناوه ته س��ه رمان و ب��ه رده رگای پێگرتوین و هێزی پێش��مه رگه نه به ردانه له به رگریدان و ڕۆژانه ش ده یانیان لێده بێته قوربان��ی و هه مو هێزه كانی كوردس��تانی باكورو خۆرهه اڵت و خۆرئاوا له گه ڵ هێزی پێشمه رگه دا بونه ته هاوسه نگه ر و كوردانه شه ڕی تیرۆرستان ئه كه ن و واڵتانی زلهێز له س��ه رمان هاتونه ته ده نگ و پێشمه رگه یان كردۆته سمبولی نه به ردی و كۆڵنه دان، نه یاره كانمان له بۆ س��ه دان بۆ شكس��تی یه كێتی یه كێتی ، كه چی س��ه ركردایه تی واز له ملمالنیكانی��ان ناهێن��ن و ده س��ت له به رژه وه ندییه كانیان هه ڵناگرن و حیساب بۆ ره ن��ج و ماندوبون قوربانیه كان ناكه ن، به رژه وه ندییه كانیان��ه وه زۆری به ه��ۆی به هه ر هه مویان ناتوانن نه جێگای )ئارام( نه )مام جه الل( پڕكه نه وه ... ده به مێژوی خۆتان و یه كێتیدا بچنه وه .. ش��ه هاب و جه عفه ر و ئه نوه ر و ئارام و جه مال تاهیر و ئه و بیرخۆتان خۆنه ویستانه سه ركرده هه مو بخه نه وه و به راوردی سه رده مه كان بكه ن و یه كێتی له م قه یرانه ئاڵۆزه ده ربازبكه ن، ئه وان گیانی خۆیان به خشی ، ده با ئێوه ش ئه و س��امانه زۆره ی به هۆی یه كێتییه وه پێكه وه تان ن��اوه بیبه خش��نه یه كریزی یه كێتی ناو یه كێتی .. ئای یادتان به خێر شه هاب و جه عفه رو ئه نوه ر و ئارام و جه مال تاهیر، خۆزگا نه ریت وابوایه ئێستا ئێوه له سوچێكه وه سه یری دۆخی كوردستان و بكردایه )یه كێت��ی (و س��ه ركردایه تیتان كه ئ��ه و س��ه رده مه ی ئ��ارام له پاره ی ئابونه پرۆژه ی ڕكێش��انی ئاوی له پشتی گوربازه وه بۆ ناودێ راده كێشا بۆ ئه وه ی خزمه تی ئه و خه ڵكه ره شوڕوت و دڵسۆزه ی گونده كه بكات، ئێس��تاش سه ركردایه تی یه كێتی و حكومه ته خاوه ن نه وت و چه ندین خاوه نی یه كێتی گومرگیی��ه . ده روازه ی چه ندی��ن كومپانیا و پرۆژه ی جۆراوجۆری بازرگانی��ه ، ك��ه له جیات��ی ئ��ه وه ی بۆ خزمه تی جه م��اوه ر و كادیران و ئه ندامان و هه وادارانی یه كێت��ی كه ڵكی لێوه ربگرن، به پێچه وانه وه ده س��ه اڵتدانی یه كێتی بۆ به رژه وه ن��دی خۆیان كه وتونه ته ش��ه ڕی

دابه شكردنی .

هەم��وان خۆیان لەپرس��ەکە ئەدزنەوە. کەس ئامادە نیە ن��ە لەمیدیای خۆیداو ن��ە تەنان��ەت لەوتوێژە سیاس��یەکاندا بیهێنێتە پێشێ و بیختە بەر باس. ماوەی سەرۆکایەتی هەرێم بەسەرئەچێت، بەاڵم هیچ هێزێکی سیاسی ئامادە نیە بۆچوونی خۆی لەس��ەر ئ��ەم پرس��ە دەرببڕێت. تەنان��ەت هێ��زە سیاس��یەکان ئامادە نین پێکیش��ەوە وتوێژی لەسەر بکەن. بێ متمانەیەکی سیاس��ی هێندە گەورە لەنێوان هێزە سیاس��ەکاندا هەیە، کەوا دەکات کەس ئامادە نەبێت بەئاش��کراو بەدەنگ��ی ب��ەرز وتوێژ لەگ��ەڵ یەکدا لەس��ەر هیچ پرسێکی سیاسی هەستیار بکات. هێزە سیاسیەکانی کوردستان کە پێکەوە دائەنیش��ن بۆ ئەوە نیە لەیەک نزیک بنەوەو بۆچونی سیاس��ی خۆیان بەبێ دڵەڕاوکێ دەربڕن، بەڵکو بەشێکی زۆر لەدانیش��تنەکە ئەبێ��ت بەلێزان��ی ل��ەوەی چ الیەک زیات��ر ئەتوانێت هیچ شتێک نەڵێت کە ش��ایەنی فرۆشتنەوە بێت بەالیەکی تر. هێزە سیاس��یەکانی ئێمە دائەنیش��ن و هەمو ب��ەو گومانەوە قسە لەگەڵ یەک ئەکەن کە ئەو قسانەی ئەکرێن، ئەگێڕێنەوەو بەئاسانی سەودای

سیاسی پێئەکرێت. لەبەرئەوە نە لەمیدیاو نە لەکۆبونەوەکاندا کەس ئامادە نیە پرس��ی سەرۆکایەتی هەرێ��م بخات��ە بەرباس ی��ان تەنانەت هەڵویستی خۆی رابگەیەنێت. لەواڵتێکدا ئەژین س��ەودای سیاس��ی زۆر لەپێش ریزگرت��ن لەیاس��او ماف��ی خەڵک��ەوە هەی��ە. چەند مانگێکی کەمی ماوەو ئەو ماوەیەی بۆ درێژکراوەی س��ەرۆکایەتی هەرێ��م کۆتای��ی پیدێت. دی��ارە هەمو ئەزانی��ن ئەو قس��ەیە راس��ت نەبووەو نی��ە ک��ە لەس��ەرەتای تازەکردنەوەی س��ەرۆکایەتی هەرێمدا کرا کە ئەمە دوا تازەکردنەوەیەو جارێکیدی رووناداتەوە. س��ەرۆکی هەریم جارێکی دیش کاندیدی پۆستەکە ئەبێت، یان راستر جارێکیدی حیزبەک��ەی هەم��و کارێک ئ��ەکات بۆ ئەوەی بەهەر فێڵ و بیانویەکی سیاس��ی بەمەسعود هەرێم س��ەرۆکایەتی بووە، بەرزانی بدرێتەوە. لەئێستاوە سیناریۆکە دیارە: "سەرۆکی هەرێم خۆی هیچ حەز بەس��ەرۆکایەتی ناکات، بەاڵم چی بکات هەمو خەڵکو هێزە سیاس��یەکان داوای لێئەکەن ئەمکارە ب��کات و ئەویش وەک پیشمەرگەیەکی کوردستان ئامادەیە هەر ئەرکێک کە پێی ئەس��پێرێت، لەپێناوی ئەنجامیب��دات. کوردس��تاندا ک��وردو لەبەرئ��ەوە ب��ۆ ڕازی کردن��ی خەڵک، ناچ��ارە جارێکیدی ئ��ەم ئەرکە گرانە

لەئەستۆ بگرێتەوە!". هەم��و بیرمان��ە بیان��ووی س��ەرەکی هەرێم س��ەرۆکایەتی هەڵبژاردن��ەوەی بەروک��ەش ئەوە ب��و لەو دو س��اڵەدا هەوڵئ��ەدات دەس��تور بەه��ەر جۆرێک ب��ووە هەم��وار بکرێت��ەوەو کۆدەنگی ب��ۆ کۆبکرێتەوە. هێزە سیاس��یەکانی سەرەتا خودی س��ەرۆکی هەرێم گوتی رەنگە دو س��اڵیش زۆر بێت و ئەو رەنگە تەنها پێویس��تی بەیەک س��اڵ هەبێت، ب��ەاڵم وا دو س��اڵەکە ت��ەواو بوو، بێ ئەوەی خۆش��بەختانە هیچ پێشڕەویەک لەمەسەلەی دەس��توردا کرابێت، ئەڵێم خۆش��بەختانە چونک��ە لەو کەس��انەم بڕوام بەوە هەیە ئەو هێزە سیاس��یانەی لەناو گەمەی سیاس��یدان، هیچیان لەو ئاستی بەرپریسارێتیە گەورەیەدا نین کە دەستور بۆ هەریمی کوردستان بنوسن، گەر کاری واش بکەن، دەستوریک ئەبێت پڕ لەتەڵە کە تەنیا دەستی دەسەاڵتدارن بۆ پێش��ێلکاری و بەهەدەردانی سامانی کوردستان ئەکاتەوە. هێزە کاریگەرەکانی کوردس��تان لەهیچ بڕگەیەک��ی مێژویدا ئەوەی��ان نەس��ەلماندووە ک��ە ئەتوانن دور لەبەرژەون��دی تایبەتی نەک حیزب، بەڵکو کەسایەتیە سیاسیە بااڵدەستەکان بیربکەن��ەوەو پالندابڕێ��ژن. هەر بوونی ئەم قەیرانە دارایی��ە لەپاش ئەو هەم و کوردستاندا لەهەرێمی زۆرەی س��امانە هەب��وو، ئاش��کرای ئ��ەکات لەبەردەم ئایندەبینی و النیکەمی بەرپرسیارانێکین تەکبیرکردن بۆ داهات��وی نزیک )نەک دوری��ان( نی��ە. هێزگەلێک ب��ێ پەرواو

داهاتویی بەئیس��تاو بەرامب��ەر بێباک خەڵکو هەرێمی کوردستان. نەتوانیویانە ژێرخانێک��ی ئاب��وری نیمچ��ە بەهێ��ز دروستبکەن، نەمشوری ئەوەیان خواردوە پاشکەوتێکی بەهێزیان هەبێت بۆ ئەوەی لەکاتی قەیران و دۆخی نالەباردا، بتوانن بەڕێوەب��ەرن. هێزگەلی کاروباری واڵت لەم چەش��نە زۆر دورن ل��ەوەی توانای ئەوەیان هەبێت دەس��تورێک بۆ هەرێمی پاش��ەڕۆژی کە بنوس��ن کوردس��تان کوردس��تانیش داهات��وی نەوەکان��ی دیاریئەکات. لەبەرئەوە بەتەواوی لەگەڵ ئەوەم لەم دۆخەدا کەس بیر لەدەستوری هەرێم نەکاتەوەو دەس��تور نەنوسریت و بەجێبهێڵرێ ب��ۆ دۆخێکی تر کە هێزی بەرپرس��یارترو ژینگەی سیاسی ئارامتر لەئارادا بێت. لەبەرئەوە هەس��ت ئەکەم تاکە هەڵوێس��تیکی راست لەم دۆخەدا نەک نوسینی و رێکەوتنە لەسەر دەستور، بەڵک��و وازهێنانە لەم بەڵگ��ە گرنگەو بەجێهێش��تنی ب��ۆ دۆخێک��ی لەبارتر. نابێت یەکێ��ک لەرێگەکان��ی چواربارە کردنەوەی کاک مەس��عود بەس��ەرۆکی هەریم بەتێپەراندنی دەستوردا تیپەڕێت. چونک��ە لەبنەڕەت��دا دەس��تورێک هەر لەس��ەرەتاوە رێگە بەم فێڵە سیاس��یە بدات کە هەش��ت س��اڵ س��ەرۆکایەتی بەکەسێک ببهخەش��ێتەوە کە 10 ساڵە سەرۆکی هەرێمە، نەدەستورەو نەشایەنی رێزەو نەبەکەڵکی هیچ دێت. فەلسەفەی دەس��تور پابەندکردنی دەس��ەاڵتدارانە بەیاس��او ڕێگری لەخ��راپ بەکارهێنانی بەش��ەرعیکردنی ن��ەک دەس��ەاڵت، پێش��یلکاری و نابەپرس��یاری لەالی��ەن دەس��ەاڵتدارانەوە. دەس��تور رێگەیەکی ب��اش نیە ب��ۆ یەکالکردنەوەی پرس��ی هێ��زە گ��ەر هەرێ��م و س��ەرۆکایەتی سیاس��یەکان دەس��تور بکەنە قوربانی ئەم پرس��ە هەنوکەیی��ە، ئەوەندەی تر ئەیسەلمێنن چەند نابەرپرسیارو بێباکن بەرژەوه ندیەکانی بەم��اف و بەرامب��ەر

خەڵکی کوردستان. رەنگ��ە ئەمج��ارەش هەوڵی س��ەرەکی هەر ئ��ەوە بێت هەوڵبدری��ت لەرێگەی پەرلەمانەوە ماوەکەی سەرۆکی هەرێم بۆ دو ساڵی تر درێژ بکرێتەوە. ئا لەم ساتەدا سیمای راس��تەقینەی هێزە سیاسیەکان دەرئەکەوێت. ک��ێ ئامادەیە درێژە بەم نەریت��ە نادیموکراتی��ە ب��دات و بەناوی دیموکراتیەوە س��ەرۆکێکمان بەس��ەردا بس��ەپێنن کە پێناچێت تا لەژیاندا بێت ئامادە بێت ئەو کورس��یە بەجێبهێڵیت و کێش رێگە نادات یان النیکەم دژی ئەوە ئەبێت ئەمە ببێتە نەریتێکی هەمیشەیی و بەبیان��وی جیاوازەوە س��ەرۆکەکان بۆ

هەمیشە لەسەر کورسی حوکم بن.

13 )471( سێشه ممه 2015/3/24 [email protected]بیروڕا

دەستور رێگەیەکی باش نیە بۆ

یەکالکردنەوەی پرسی سەرۆکایەتی هەرێم و

گەر هێزە سیاسیەکان دەستور بکەنە

قوربانی ئەم پرسە هەنوکەییە، ئەوەندەی تر ئەیسەلمێنن چەند نابەرپرسیارو بێباکن

بەرامبەر بەماف و بەرژەوه ندیەکانی خەڵکی کوردستان

کـێ ماوەی سەرۆکایەتی هەرێم درێژ ئەکاتەوە؟

رێبین هه ردی

محه مه د شێخ عه بدولكه ریم سۆڵه یی

عومه ر حاجی عینایه ت

سه ركردایه تی )ی .ن.ك( بۆ ناتوانێت وه كو ئارام یه كێتی به ڕێوه به رن؟

یه كێتی خاوه نی چه ندین كومپانیا و

پرۆژه ی جۆراوجۆری بازرگانیه ، له جیاتی ئه وه ی بۆ خزمه تی هه وادارانی یه كێتی كه ڵكی لێوه ربگرن

ده سه اڵتدانی یه كێتی بۆ به رژه وه ندی خۆیان

كه وتونه ته شه ڕی دابه شكردنی

شه ڕێكی نه خوازراو چاوه ڕێی هێزی

پێشمه رگه ده كات ئه ویش شه ڕی نێوان )حه شدی شه عبی(و

هێزی پێشمه رگه یه

حه شدی شه عبی یان سوپای پاسداران

بیرورا

سیس��ته می ئابوری یان��ی به رێوه چونی ئابوری به شێوه یه کی سیسته ماتیک له رێگای پرۆس��ه یه که وه. ئه م بابه ت��ه هه وڵێکه بۆ وه اڵمدان��ه وه ی پرس��یارێکی س��اده، ئایا سیس��ته می ئاب��وری هه رێمی کوردس��تان

چیه؟

پاشخان:هه رێم��ی کوردس��تان ب��و به به ش��ێک له عێراق پاش دروس��تکردنی عێراق. له به ر بونی ناڕه زایی کورد، کوردس��تان له مێژوی عێراق��دا له ڕوی ئابوریه وه پش��تگوێ خرا، له م روه وه زیاتر مۆدێل��ی ناوه ندو په راوێزده کرێ��ت )centre and periphery(له به رچ��او بگیرێت. ناوه ن��دو په راوێز نه ك له ئاس��تی جیهاندا به ڵکو له هه ناو ده وڵه تی عێراقدا. مۆدێرنایز یش��ن)التحدیث( لێره دا پرۆسه یه كی الوازکه ری په راوێزو به هێزکه ری ناوه ن��د بو. پ��اش کش��انه وه ی حکومه تی عێراقی له س��اڵی ١٩٩٢ ئاب��وری یارمه تی Aid ده ستیپێکرد. به پێی دینیز ناتالی ئه م سیسته مه زیاتر نیولیبرال بو)ناتالی ٢٠١٠(. له پاش٢٠٠٣ قۆناغێکی نوێ له سیس��ته می ئابوری عێ��راق هاته ئاراوه ئه ویش قۆناغی هاوکاری ئابوری به ئامانجی سیاسی، له گه ڵ داڕمانی سیس��ته م، هه روه ه��ا گه نده ڵبونی حکومه ت و کۆمه ڵ��گا. ئه م قۆناغه هه روه ها قۆناغی هه وڵ بو بۆ داڕش��تنه وه ی ئابوری عێراقی به ش��ێوازی ئابوری و بازاڕو گرێدانی به سیس��ته می ئاب��وری جیهان��ه وه. ئه مه له وت��اری پۆل برێم��ه ردا رون بو له عه مان ٢٠٠٣ س��اڵی ته م��وزی له ب��ه رواری٢٣ی که تیای��دا برێمه ر وێ��ڕای جه ختکردنه وه ده سه اڵتی س��ه پاندنی ئاس��ایش و له سه ر حکومه ت، س��ێیه م و گرنگترین خاڵی بریتی بو له بونیادنانه وه ی ئابوری )فوت و ئه وانی تر ٢٠٠٤(. کوردس��تانیش به ش��ێک بو له م پرۆس��ه یه، له گ��ه ڵ خه س��ڵه تی ناوخۆیی

تایبه تی خۆیدا.ئ��ه م بابه ت��ه زیات��ر جه خ��ت له س��ه ر له کوردستان ده کاته وه، پاش٢٠٠٣ قۆناغی تایبه تمه ندیه کان، له به رچاوگرتن��ی له گه ڵ له پێناو گه یش��تن به وااڵکردنی خه س��ڵه ته سه ره كیه کانی سیسته می ئابوری و هه وڵدان

بۆ پۆلێنکردنی.

خه سڵه ته سه ره تاییه کانسیسته می ئابوری بریتیه له بڕی وه به رهێنراو له گ��ه ڵ س��ه رچاوه كانیاندا له گ��ه ڵ ب��ڕی دابه شکراو چۆنێتی دابه شکرنیان، هه روه ها .consumption((له گه ڵ بڕی به رخوراودیاره چونکه قس��ه کردن له سه ر سیسته می ئاب��وری ڕاس��ته وخۆ په یوه س��ته به دات��ا خه رجی و داهات و له ب��اره ی ئابوریه کانه وه چۆنێت��ی خه رجی ئه وا رێگ��ری یه كه م له م بواره دا بریتی��ه له نه بونی داتا له م بواره دا. نه بون��ی داتا خ��ۆی بۆخ��ۆی ئاماژه یه بۆ جۆرێک له سیسته م. سیسته مێک که هێشتا مۆدرێن نه بوه، له هه مانکات��دا ئاماژه یه بۆ گرنگی ن��ه دان به مه عریفه، له گه ڵ هه وڵ بۆ .)Audit(ژمێریاری له چاودێری و دورگرتن کاتێک که که لتوری پاراستن و به رهه مهێنانی داتا له ئ��ارادا نیه ئه وا مان��ای وه هایه که ئاب��وری جۆرێک��ه له ئابوری ترادیش��یون. یه کێک لهده رئه نجام��ه قه یراناویه کانی ئه م ش��ێوازه نامۆدرێن��ه لههه ن��اوی مۆدرێندا بریتیه له نه بونی جی دی پی GDP )بڕی داهاتی نیش��تمانی پێش لێده رکردنی باج(. نه بون��ی ج��ی دی پی رێگرێک��ی گه وره یه له به رده م بون به ئه ندامێکی چاالک له ئابوری جیهانی��دا. ئه م��ه به ڕون��ی ده رده که وێت له میان��ه ی دانوس��تانی حکومه ت��ی هه رێم له گه ڵ بانکی ئه ڵمانی بۆ قه رزکردن. واڵتێک یان حکومه تێک ته نها ده توانێت بڕی%٢٠ ی ج��ی دی پی قه رزبکات، ئه گه ر نه زانی جی دی پی واڵت چه نده ئ��ه وا هیچ پێوه رێکت نی��ه بۆ ئه وه ی بزانیت که ده بێت س��نوری

توانای قه رزی واڵت چه ند بێت.له دیدی کارل پۆالنیه وه پێش سه رهه ڵدانی مۆدێرنه ئابوری به ش��ێک ب��و لهپه یوه ندیه کۆمه اڵیه تیه کانی م��رۆڤ. چاالکی ئابوری- که بریتیه له دابه شکردنی شمه كه که مه کان- هی��چ نه ب��و جگ��ه له به ش��ێک له نه ریتی کۆمه اڵیه تی، که به هۆی جۆری رێکخستنی په یوه ندی مرۆڤه کان��ه وه رێکخرابو. له گه ڵ گه شه ی مۆدێرنه دا- گه شه ی کۆمه ڵگای بازاڕ هاته ئاراوه- کۆمه ڵگای��ه ك رێکخراوه نه ک په یوه ندیه سروشتیه كانی بنه مای له س��ه ر مرۆڤ، به ڵكو له سه ر بنه مای خواستی بازاڕ

.)Holzman 2012:91( بۆیه هه رچه نده ئاس��ان نیه که ئابوری هه رێمی کوردس��تان به ئابوریه كی ته قلیدی بناس��ێنێرێت، به اڵم له هه مانکاتدا نه بوه ته کۆمه اڵیه تی��ه کان. ڕێکخس��تنه کرۆک��ی به ڵک��و هێش��تا په یوه ندی��ه کۆمه اڵیه تیه ته قلیدیه کان س��ودمه ندن بۆ ده ستگه یشتن ئاب��وری. ئه مه به س��ه رچاوه کانی داهات و یه که م بنه مای شێواوی سیسته می ئابوریه. لێره وه ده توانین بڕۆینه سه ر خه سڵه تێکی تری سیس��ته می ئابوری هه رێ��م ئه ویش، ته قلیدیه كان��ه ئینته رپرونێ��ره مه رگ��ی له ب��ه رده م هاتنی لێش��اوی کااڵی هه رزان و زۆردا. کرانه وه ی کوردستان به ڕوی ئابوری جیهاندا به بێ بونی بنه مایه كی ئابوری پته وی ناوخۆیی ه��ه رزو هه رێمی ک��رده نێچیری ئابوری��ه ده ره كی��ه كان: له هه ردو ئاس��تی ناوچه یی و جیهانیدا. )ب��ه له به رچاوگرتنی ڕه هه ن��دی سیاس��ی ئ��ه م کاره به تایبه ت له الی��ه ن واڵت��ه کااڵ به رهه مهێنه کان��ه وه: ئێران و تورکیا، به تایبه ت(. لێره وه به که رتی تایبه تک��ردن، ک��ه به ش��ێوازێکی تایبه ت له گه ڵ په یوه ن��دی له رێگایه وه ده كرێ��ت، بازاڕی ناوچه یی و ده ره كیدا دێته ئاراوه. ئه م تایبه تمه نده بریتیه له سنورداری ئه وانه ی که مافی ئه وه یان هه ی��ه له م که رتی تایبه ته دا به ش��داربن. به جۆرێ��ک ده توانی��ن بڵێین له که رتی تایبه ت تایبه ته، نه ك به شێک بێت له بازاڕی ئازاد. ئه گه ر له کۆمه ڵگای ته قلیدیدا بنه ما کۆمه اڵیه تیه کان داڕێکه ری ئابوری بو، ئه وا له کۆمه ڵگا نیمچ��ه مۆدێرنه کان بنه ما سیاسیه کان بنه مای داڕشتنی ئابورین نه ک بنه ماکانی ئابوری بازاڕ. له هه مانکاتدا هاتنه ئارای ئابوری خ��اک، یان به کااڵبونی خاک commodification ک��ه له ئه نجامدا بو به ه��ۆی الوازبونی جوتیاران و س��ه ختبونی قڕبونی ک��ه ده رئه نجامه ک��ه ی ژیانی��ان، به رهه م��ی خۆماڵی بو. ئ��ه م دۆخه زیاتر به هێزبو که پاش��ان نه خۆشی هۆڵه ندیشی به دواداه��ات. که بو به ه��ۆی کۆچی الدێ بۆ ش��ارو هه اڵوسانی شاره کان و هاتنه ئارای جۆرێک��ی نوێ له ژیان، له خه ون، له ئابوری. ده كرێت ش��اری هه ولێری پایته خت نمونه ی ئه م دیارده یه بێت که ده كرێت به شاری نه وتی نیولیبرال ناوی بنێییین. ش��اری نیولیبرالی تایبه تی خه س��ڵه تی کۆمه ڵێ��ک نه وت��ی هه یه وه ك خێرایی، هه ڵکش��ان، گه وره یی، زه وق و سه لیقه ی تایبه ت، نمایشی سامان و سه روه ت، له گه ڵ الوازی که لتورو تائاستێک نه مانی که لتور یان ده رکه وتنی که لتور وه ك دیکۆر. له هه مانکاتدا شاری نیولبرالی نه وتی پڕیه تی له ناوی کۆمپانیا، له خه ڵكی بیانی، له کرێکارو ده ستی کاری هه رزان، له چینێکی کارنه ك��ه ر خ��ۆش ژی��او، له بازرگانیکردن به سیاسه ته وه، له مۆڵ. ڕامان له هه مو ئه مانه و له ئه نجامدا پێکه وه گرێدانی��ان بۆ هه وڵدان ش��ارێکی تایبه ت دێته ئاراوه که سیخناخه به خه ونی جودا بۆ ژیان: که ده كرێت بکرێته دو به شه وه، ئه وانه ی به رده وام ڕه نج ده ده ن بۆ ئه وه ی س��امان که ڵه که بکه ن، ئه وانه ی به ئاسانی الیان که ڵه که ده بێت و زۆر خۆیان ماندوده كه ن که سه رفی بکه ن. بۆیه شاری نیولیبرالی نه وتی ش��اری خه ڵكی ماندو و

خه ڵکی مه سته.

میتۆدبه وه رگرتنی حس��ابی ختام��ی بودجه ی س��اڵی٢٠١١ی هه رێم��ی کوردس��تان وه ک که یس��ێک و هه روه ه��ا وه ك ده قێک هه وڵ

ده ده م ب��ڕی داهات و خه رج بو پۆلێن بکه م هه تا له رێگایه وه فس��یکاڵ پۆله سی دیاری بکه م، که هاوکاریم ده كات هه تا بنه ماکانی سیسته می ئابوری دابڕێژم. هه روه ها جۆرێک له میت��ۆدی دیکۆنستره کش��ن )التفکیکیه( به كارده ب��ه م ب��ۆ دیکۆدکردن��ی داتاکان، ک��ه هه رچه ن��ده س��ه دایه كی دێرێدایانه ی هه یه به اڵم زیاتر ش��وێنپێکه وتنی تۆماس پێکتی��ه له کتێبی س��ه رمایه له س��ه ده ی

. )Piketty, 2014(بیستویه کدائاب��وری روداوی گرنگتری��ن بودج��ه س��ااڵنه ی حکومه ته، له عێراق و کوردستان. کوردس��تان له عێ��راق و بودجه دان��ان نازانستی سیس��ته ماتیکی نا به شێوازێکی ته قلی��دی به ڕێوه ده چێت. به اڵم س��ه رباری ئه مه داڕشته ی بودجه تاکه سه رچاوه یه كه که ده توانین بڵێین سوڕخواردنی پاره تیادا

ده ستنیشان ده كرێت.که موکورتی ئه م میتۆده:

پالن��ی بودجه یان حس��ابی خیتامی بۆ هه مو کوردس��تانه، به م پێیه کوردس��تان وه ک ی��ه ک یه که ته ماش��ا ده کرێت. به اڵم کوردس��تان یه ک یه که نیه، به ڵکو جۆرێکه له سێگمێنتی جیاواز. له نوسینی پێشوترمدا له سه ر هه مان بوار کوردستانم وه ك دو به ش وه رگرت که خاوه ن دو سیس��ته می ئابوری جیاوازن، ئه مه ده بێت��ه چاپته ری کتێبێک له ساڵی ٢٠١٥ له زانکۆی فرای له به رلین چاپ

ده بێت. کرێخۆری )الریعیه(

ئاماژه ی له بودج��ه تێڕوانی��ن یه ک��ه م ئه وه م��ان پێ��ده دات ک��ه ئاب��وری هه رێم ئابوریه ک��ی کرێخۆری��ه. ئه م��ه ش به ڕونی له س��ه رچاوه ی داهاته کانه وه ی��ه . ئایا ئه م به ڵگه یه به س��ه ب��ۆ ئه وه ی پێم��ان بڵێت ک��ه ئابوری هه رێم ئابوریه ك��ی کرێخۆریه؟ له سه رچاوه گرتنی بریتیه کرێخۆری ئابوری رێڤینیو )داهات( له ده ره وه، یان ده ره وه ی سیس��ته می ئاب��وری واڵت، به جۆرێک که هه ڵسوڕانی سیاس��ه ت و هه روه ها سیسته م به ئاس��تێکی زۆر له س��ه ر ئ��ه م داهات��ه به س��تراوه، که به کرێ ناوده برێت. ده وڵه ت یان سیس��ته م له ئاب��وری کرێخۆریدا کاری سه ره كی دابه ش��کردنه )allocation(�ه، به رهه مهاتو سیاسی سیسته می له ئه نجامدا زۆر جیاوازه له سیس��ته مه کانی تر. یه کێک له خه س��ڵه ته کانی ئابوری کرێخۆری بریتیه ده دات ه��ه وڵ ده س��ه اڵت له ڕازیک��ردن. که خه ڵ��ك رازی بکات له پێناو س��ه پاندنی ده سه اڵتدا. ئه م پرۆسه ی ڕازیکردنه بریتیه له جۆرێک له ئاڵوگۆر )تبادل(. به تێڕامانێکی تر له بڕی خه رجکردن ده بینین که زۆرینه ی پاره ده درێت به موچه و هاوکاری و یارمه تی. ب��ه اڵم ئای��ا له ده رئه نجام��دا بوه ته هۆی ڕازیک��ردن؟ دۆخی سیاس��ی کوردس��تان ئه وه مان پێده ڵێت که نه خێر. خه سڵه تێکی تر بریتیه له نه بونی توانای چاره سه رکردنی جیاوازیه کان یان درێژه کێشانی جیاوازیه کانی

Klare 2001, Ross 2004,( Ross 2006, Basedau 2005,

.)Basedau/Lay 2009به هۆی بونی ئۆپۆزسیون و ده رفه تی بونی له کایه ی سیسته می سیاسی ئۆپۆزس��یون هه رێم��دا، له گه ڵ بون��ی ناڕ ه زایی و ڕه خنه، ده كرێ��ت بوترێ��ت ئابوری هه رێ��م له ڕوی ئابوری��ه وه کرێخۆری��ه ب��ه اڵم ده رئه نجامه هه رچه ن��ده نه پێ��کاوه. سیاس��یه که ی له کاتێکدا خه ڵ��ك دژ به ئابوری کرێخۆرین؛ به اڵم خواس��تیان زیاتر ب��ه ره و کرێخۆریه، به اڵم ناتوانرێت به ئاستێکی گشتی کۆمه ڵگا بکرێته کرێخ��ۆر، ی��ان هه رچه نده خه ڵك به ئاس��تێکی زۆر موچه خۆرن به اڵم هێشتا ئه م سیاس��ه ته ڕه زامه ندنین. ده رئه نجامی بریتی��ه له بێتوانایی له گۆڕینی سیس��ته می ئابوری، فش��ار له سه ر سیسته می سیاسی، به ئاستێک که هه ردو ئابوری و سیاسی یه ک یه كتر په ک ده خه ن. کاتێک خه ڵک خواستی زیاد ده كات، ده نگی هه ڵده بڕێت، حکومه ت پاره ی زیات��ر ده خاته پانتایی گش��تیه وه به مه به س��تی بێده نگک��ردن. له کاتێکدا که پاره له که میی ده دات به هۆی دابه زینی نرخی

نه وت، حکومه ت ده س��توبرد په نا ده بات بۆ قه رز، کاتێک قه رز ده بێته مایه ی الوازبونی زیات��ری ئاب��وری، له به ر بونی��ادی الوازی ئاب��وری کرێخۆری، ئه وا حکومه ت توش��ی قه یرانی سیاس��ی ده بێت. ئه مه له کاتێکدا به واقی��ع ده بینرێ��ت، له هه مانکاتدا هه مان ئارگومێنتی Terry Lynn Karl له کتێبی دوفاقی فره یی: گه ش��ه ی ئابوری و پێترۆ- The Paradox of Plenty :( سته یت

.)Oil Booms and Petro-statesده كرێ��ت بوترێ��ت که دۆخی سیاس��ی ژینگه ی سیسته می ئابوریه. به بێ له باربونی ژینگه ی سیاس��ی مه حاڵه هه ر سیسته مێک سه رکه وتن به ده س��ت بهێنێت. بۆیه ئه گه ر ده رئه نج��ام )د( بێت و ژینگ��ه )ژ( بێت و دۆخی سیاس��ی یان پۆله س��ی )پد( بێت و سیس��ته م )س( بێ��ت و به ڕێوه چ��ون یان

کارکردنی )کب( بێت ئه وا: د= کب)ژ،س،پد(.

ئابوری سۆشیالیستی کۆمه ڵه سۆشیالیستی سیسته می ئه گه ر خه س��ڵه تێکی خۆی هه بێت ئ��ه وا ده كرێت له هه ن��اوی له خه س��ڵه ته کانی زۆرێ��ک سیس��ته می ئاب��وری هه رێم��دا ببینرێت. ده كرێت زۆر بڕی خه رجکراو بۆ فه رمانبه ران نیش��انه ی گه وره ی��ی که رتی گش��تی یان حکوم��ی بێت. که ئه م��ه ش بۆ خۆی یانی بااڵده ستی حکومه ت و ناوه ندگه رایی ئابوری )س��ێنته ڕالیز(، له هه مانکات��دا یانی بونی سیس��ته می کار به ئامانجه سیاس��ی نه ک ئابوری. به اڵم س��ه رباری ئه مه ئه س��ته مه بتوانی��ن که سیس��ته می به سۆشیالیس��ت ناوببه ین چونکه ته نها به ش��ێک یان بوارێک سوشیالیستیه که ئامنج لێی زیاتر سیاسیه

نه ک ئابوری. له ئه نجامدا ب��واره سوشیالیس��تیه ئه م چینێک��ی ناوه ن��دی ئاب��وری پێکهێن��اوه که خ��اوه ن داهاتێک��ی مامناوه نده، به اڵم ناتوانرێ��ت وه ك چین��ی ناوه ن��د له قه ڵه م بدرێ��ت. به تایبه ت له ڕوی مافی سیاس��ی و ئاستی که لتوریه وه. ئه م چینه ده رئه نجامی ی��ان کاربۆن سیاس��ه تی ئابوری کاربۆنه تێزه ک��ه ی به به کاربردن��ی دیمۆکراس��ی، تیمۆسی میتچڵ به ده ستکاریه وه. هه رچه نده قه یرانی ئابوری پێش هه مو چینێک ئه م چینه ده گرێته وه، بۆیه ئه م چینه زیاتر په یوه سته به هه ڵبه زودابه زی ئابوری و له ئه نجامدا زیاتر په یوه سته به سیس��ته مه وه )دیپێندینێت(.

به سیاس��ی بونی ئ��ه م چین��ه له ئه نجامدا خزمه تگ��وزاری که رته کان��ی س��ه رجه م نیش��تمانی په کخستوه. زیانی هه ندێک له م بوارانه له ئێس��تادایه و زیانی هه ندێک که رت له مامناوه ن��دو دور مه ودایه. خراپی که رتی ته ندروستی زیانی له ئێستادا هه یه. خراپی که رت��ی خوێن��دن کارگ��ه ری مامناوه ندو دور م��ه ودای هه یه. ئه م ب��واره له کاتێکدا هه تا بێت گه وره و به رف��راوان و زۆر ده بێت له هه مانکاتدا ئیفیشێنس��ی و کاریگه ری که م ده بێت. ئه م بواره سۆشیالیس��تیه جۆرێک له خه یاڵی سیاسی هێناوه ته ئاراوه که پاره و به رخ��ۆری بونه ته کۆڵه که کانی ژیان. به اڵم هه تا بێت ئازادی ئ��ه م چینه ده پوکێته وه. ڕه نگه په یوه س��تی ئابوری سۆشیالیستی و نه بون��ی ئ��ازادی یان پوکان��ه وه ی ئازادی بۆ ئه م چینه ڕاس��ت بێت، به اڵم به هه مان ،)Hayek 1944( دی��دی تێ��زو )Friedman 1962(، )Pipes 2000( ئ��ه وان نا، ک��ه ئاب��وری سۆش��یالیزمی ڕاس��ته وخۆ به نه بونی ئازادی ده به ستنه وه، به ڵکو به ته س��کبونه وه ی ئ��ازادی، به بونی ئابوری سۆشیالیزمی یان حکومی، له میانه ی

بازاڕی ئازاددا. سیسته می سه رمایه داری

یان بونی چینی بااڵلێره دا جیاکاریه ك کراوه له نێوان ئابوری بازاڕو ئابوری سه رمایه داری. چونکه ئه گه ر ئابوری بازاڕ ملمالنێ و ئازادی و به ده ستهێنانی زانیاری، له خه س��ڵه ته س��ه ره کیه کانیه تی. ئه وا جۆری سه رمایه داری که له سیسته مێکی نامۆدرێن��دا دێته ئاراوه جی��اوازه. چینی بااڵ خاوه نی س��ه رچاوه ی داه��ات و هێنده هێزه ک��ه بتوانێ س��ه رچاوه کانی داهاتی بپارێزێ��ت، له هه مانکاتدا خ��ۆی بپارێزێت له به رامب��ه ر هه ر مه ترس��یه ك بۆ خۆی و بۆ له دۆخی زیات��ر ئه مه به رژه وه ندیه کان��ی. مارکس��یه وه س��ه ره تایی که ڵه که کردن��ی

)primitive accumulation( نزیک��ه. به م پێیه ئایا دۆخی ئابوری سیاسی هه رێم، له سه ره تادایه یان له قۆناغی گواستنه وه دایه که بۆخۆی چه ند خه سڵه تێکی هه یه، وه ك نه گه یشتن به پێگه یش��تن، به پێی ئه رستۆ، تێگه یش��تن له سیس��ته مێکی وه ها سه خته قۆناغی نه گه یش��توه ته چونک��ه هێش��تا گه یشتن )maturity(. له هه مانکاتدا مانای ئه وه یه که کراوه یه به س��ه ر چه ندین ئه گه ر یان سیناریودا. له الیه کی تره وه یانی هه ڵپه له گه ڵ بونی ده رفه ت��ی زۆر بۆ که ڵه کردنی س��ه رمایه، به ه��ۆی الوازی یاس��او الوازی

حکومه ت و به هێزی که سه کان. خه س��ڵه تدا له هه ن��دێ چین��ه ئ��ه م له س��ه رمایه دار ده چێ��ت: به بونی دو جۆره ئازادیی��ه پێچه وانه كه ک��ه له که پیتالیزمدا )lordon, 2014( هه یه. به پێی لۆردۆنچینێک ئ��ازادن له ئیس��تغاللکردنی ئه وانی ت��ر وه ك ئامراز ب��ۆ گه یش��تن به ئامانج، له به رامب��ه ردا چینێکی ت��ر ئازادانه رێگه به خۆی��ان ده ده ن بۆ ئه وه ی له الیه ن ئه وانی ت��ره وه به کاربهێنرێن. الی ل��ۆردۆن خاڵی به یه کگه یش��تنی ئه م دو ج��ۆره له ئازادیه به فه ڕه نس��ی موچه خۆردای��ه له که س��ی

.salariatئه م چینه به هۆی سیاسه ته وه ده توانێت له رێگای سیاسه ته وه حصانه ی یاسایی بۆ خۆی دابی��ن ده کات و له هه مانکاتدا توانای پێده به خش��یت که بۆ ده ره وه په لبهاوێت و هێ��زو پارێزگاری بۆ خۆی دابین بکات. به م پێیه ئه م نوخبه یه ده بێته چینێکی لۆکاڵی

جیهانی. سیسته می نیولیبرالی بازاڕ

وه ك ناتال��ی )٢٠١٠( ده ڵێت که له گه ڵ هاتن��ی رێکخراوه كانی هاوکاری سیس��ته م یان ش��ێوازی نیولیبرالی هاته کوردستان. نیولیبرال به کورتی بریتیه له بچوککردنه وه ی حکوم��ه ت، ده س��ت وااڵکردن��ی که ر ت��ی حکومداریکردن ته نان��ه ت ی��ان تایب��ه ت به شێوازو نه ریتی که رتی تایبه ت، که خۆی نوێدا له پرینس��یپه کانی کارگێڕی گش��تی ده بینێته وه. سیس��ته می ئابوری و سیاسی هه رێ��م ناتوانرێت بوترێت که سیس��ته می

بوترێت ناتوانرێت له هه مانکاتدا نیولیبراله، که هیچ��کام له خه س��ڵه ته کانی نیولیبرالی ب��ه ڕوی هه رێ��م کران��ه وه ی تیادانی��ه. دونیادا، بونی گرێبه س��تی پی ئێس س��ی دروس��تبونی نه وتدا، کۆمپانیاکانی له گه ڵ ه��ه ژاران و له نێ��وان گ��ه وره بۆش��ایی ده وڵه مه ندان و ئاسایبونی ناعه داله تی، هه مو له خه س��ڵه ته کانی ئاب��وری نیولیبرالن، که هه روه ها له بونی م��ۆڵ و الوازبونی که لتورو ته شه نه كردنی مۆڵ نه ک ته نها وه ک شوێنی کڕین به ڵکو وه ك شوێنی به سه ربردنی کات و ش��وێنی چێژوه رگرتن و ش��وێنی که لتوری هه مو نیش��انه دیاره کانی ئاب��وری و ژیانی

نیولیبرالن.

فره سیسته می یان بێ سیسته می؟ئایا ئه م تێكه ڵه یه له سیس��ته می جیاواز هۆکاره ک��ه ی چی��ه؟ ئایا ئه وه نده به س��ه ک��ه بڵێین سیس��ته می ئاب��وری هه رێمی کوردس��تان ئابوریه ك��ی تێکه ڵ��ه یان ئه م نه ڕس��کانی خه س��ڵه ته کانی تێکه ڵه ی��ه سیس��ته مه، یان به ئاوازی پۆلینی هێش��تا به ت��ه واوی مۆدرێن نه بوه، یان ده رئه نجامی کورتبینی سیاسیه کانه، یان ئه مری واقیعه که به شێکی ڕه گی مێژویی هه یه و به ئاسانی ناتوانرێت به س��ه ریدا زاڵ بێت، یان چینی بااڵ ده خوازێت دۆخێکی وه ها بهێنێته ئاراوه له پێناو ئاسانکردنی که ڵه که کردنی سامان و

بون به چینی بااڵ. هه مو ئه م هۆکارانه پێکه وه بونیان هه یه له پش��ت دۆخی سیاس��ی و ئابوری هه رێمی کوردس��تان. له ئه نجامدا حکومه ت خۆی بۆ خۆی سامانه نه ک ده زگایه کی به ڕێوه بردن. کاتێک حکومه ت س��امانه یان سه رچاوه ی س��امانه ئه وا ئاب��وری ده بێت��ه کارگێڕی حکومه ت. چون حکومه ت به ڕێوه ببرێت که ببێته قازانج��ی زۆری هه ندێک، ڕازیکردنی هه ندێکی تر له گه ڵ درێژه دان به و ش��تانه ی که له مێژوی نوێی عێراقدا بونیان هه بو وه ک بێ به رامبه ری خزمه تگوزاریه کان. ئایا ئابوری کرێخ��ۆری بۆ ئ��ه وه ی جۆری سیس��ته می سیاس��ی خوازراو له پش��تیه وه به رده وامی هه بێ��ت ئ��ه وا ده بێت به م ج��ۆره تێکه ڵه بێت له سیسته م، که به ئاستێک تێکه ڵه که

له نه بونی سیسته مدا خۆی ده بینێته وه. جارێکی تر به گه ڕانه وه بۆ پۆالنی له میانه ی ئارگومێنتی پارادۆکس��ی سیسته می بازاڕ، هه مو فراوانبونێ��ک رکه به ری یان نه یارێتی بۆخۆی به رهه م ده هێنێت. ئایا سیس��ته می دروس��تبونی چینی بااڵ، ده بێت به جۆرێک بێ��ت که خه ڵک نه بن��ه نه یارێکی وه ها که پرۆسه كه په ک بخه ن. به اڵم ئه م رێگایه بۆ ڕازیکردن خۆی رێگایه كه بۆ سنوردارکردن و به قه یرانبونی سیس��ته می ناسیسته می یان

فره سیسته می هه رێم.

ده رئه نجام:ده وڵه ت و حکومه تی نه وتی ئه گه ر ده زگای نه بێت ئه وا ناتوانێت له گه ڵ پاش��هاته کانی داهاتی سامانی سروشتیدا به شێوه یه كی باش مامه ڵه بکات. که واته س��امانی سروشتی و ده زگا ده بێ��ت پێکه وه ب��ن هه تا س��امانی سروشتی نه بێته مایه ی الوازی واڵت به ڵکو رێچکه یه ك بدۆزێت��ه وه بۆ بونی به فاکته ری ده زگاو نێ��وان په یوه ن��دی به هێزب��ون. س��ه رکه وتن، یان نه بونی ده زگاو شکس��ت به باشی الی ئاچه مئۆغلۆو جه میس له کتێبی بۆچی گه الن شکس��ت ده هێنن باسکراوه. ب��ه اڵم له هه مانکاتدا ئارگومێنتیکی تر هه یه ی��ان حکومه تی پشتبه س��تو که ده وڵه ت به س��امانی سروش��تی حکومه تێکی الوازه Fearon, James D., and David(D. Laitin. 2003(. حکومه ت��ی الواز بێ ده زگایه یان ناتوانێ��ت ده زگا بونیادبنێت. به م پێیه حکومه تی پشتبه س��تو به ئابوری نه وتی یان س��امانی سروشتی به بێ ده زگا ده بێته خ��اوه ن ئابوریه کی کرێخۆری الواز، که ته نه��ا به هاتنه ئارای ده زگا چاره س��ه ر ده بێ��ت، له هه مانکاتدا ئاب��وری نه وتی دژ به هاتنه ئ��ارای ده زگای��ه. ب��ه م پێیه ئه مه

جۆرێکه له ئه سته م )موسته حیل(.

به عه ره ب كردنی كوردستان پرۆسه یه كی دوژمنكارانه ی ده سه اڵتی عه ره بیه بۆ زه وت ك��ردن و داگیر كردنی خاكی كوردس��تان و گۆڕین��ی ناس��نامه ی نه ته وه ی��ی كورد بۆ

عه ره ب. به عه ره بكردنی خ��اك و ناوچه كانی كورد له س��ه ر ده س��تی حكومه ته یه ك له دوای یه كه كان��ی عیراقدا ده چێت��ه چوارچێوه ی تێگه یش��تن بۆ رووداوه كانه وه دیارتری��ن له پ��اڵ له عیراق��دا، ك��ورد له مه ینه ت��ی

ش��االوه كانی ئه نفال و وێرانكردن و ش��اری خه ڵكه كه ی��دا، له نێوبردن��ی هه ڵه بج��ه و وه نه بێ��ت سیاس��ه تی به عه ره بكردن وه ك سیاس��ه تێكی به رب��او ته نه��ا له الیه ن��ی حزبی به عس��ه وه په یڕه وكرابێ��ت، به ڵكو پرۆسه ی به عه ره بكردنی كورد به به رده وامی به رده وام��ی هه یه و ئه و س��تراتیژه ش، بۆ ئ��ه و رۆژه ده گه ڕێت��ه وه كه تێیدا كه ركوك وه ك یه كه م س��ه نته ری پیشه سازی نه وتی عی��راق ناوی ده كرد، دوای ئه وه ی كێڵگه ی نه وتی زه به الحی كه ركوك له ساڵی )١٩٢٩(دا دۆزرایه وه . ئیدی هه تا كه ركوك یه كالی نه كرێته وه پرۆسه ی به عه ره بكردن نه ك هه ر

له كه ركوك به ڵكو له هه مو ش��اره كانی تری هه یه و به رده وامی تائیس��تاش كوردستان ده ش��بێت، به اڵم هه رزه مه نه و به ش��ێوازو

قۆناغێكی نوێ.

نه ژادی، ئینتیمای زۆره ملێی��ی گۆڕینی یه كێكه له ئامرازه هه ربه رباوه كانی حكومه تی عێراقی، ئه مه ش پاش كۆتایهاتنی جه نگی عیراق- ئێران له س��اڵی ١٩88دا حكومه تی عی��راق كه ت��ازه به ش��ه كه تی له ك��وره ی جه نگه ك��ه وه هاتبوه ده ره وه و به قورس��ی ده س��تی پێكردو، قۆلی تاونكاریی و ره گه ز په رستی لێهه ڵماڵی و ، سیاسه تی راگواستنی

سه رتاس��ه ری كوردی په یڕه و كرد، ئه وه بو بونه به ڕێوه چون و ش��االوه كانی )ئه نفال( مایه ی بێ سه روشوێن بونی نزیكه ی )١٠٠( هه زار كورد، كه دواتر ئێس��ك و پروسكیان له و گۆڕه به كۆمه النه دا دۆزرانه وه كه ناوچه جیاجیاكانی عیراقدا ئاشكرا بون، هه ر له و ش��ااڵوانه دا حكومه تی عیراق چوار تا پێنچ هه زار گوندی ك��وردی خاپور كردو كورده

راگوێزراوه كانیشی له و ئۆردوگایانه دا .

كتێب��ی )قه یران��ی كه رك��وك، وات��ه )ك��وردو كه ركوك(..سیاس��ه تی ره گه زیی له ناكۆك��ی و چاره س��ه ره ته وافوقییه كاندا(

ی هه ردو نوس��ه ر لیام ئه نده رسن و گاریس ستانس��فێڵد، به تێروته س��ه لی ئه و قۆناغه سه خته مێژوییانه رون ده كاته وه ، كه كورد تاوه ك��و ئه مڕۆ پێیان��دا تێپه ڕبوه ، ئه ویش به عه ره بكردن و سیاس��ه ته كانی له میان��ی گۆڕینی دیمۆگرافییه وه ئینجا روخانی رژێمی دیكتاتۆرو هێشتنه وه ی دۆخه كه و گرێدراوی ده س��توره وه و به م��ادده ی )٥8(ی كورد نوێی خۆدزین��ه وه ی حكومه ت��ی ئینج��ا عیراق ل��ه پابه ندبون به جێبه جێكردنی ئه م مادده یه وه و، پاش��ان گۆڕینی بۆ مادده ی )١٤٠(ی تایب��ه ت به ناوچه جێناكۆكه كان و جێبه جێكردنه ك��ه ی، پشتگوێخس��تنی

ئه گه رچی چه ندین س��اڵ به سه ر تێپه ڕبونی قۆناغی جێبه جێكردنه كه یدا ره ت بوه ئه ویش ناكۆكییه كانی چاره س��ه رنه كردنی به هۆی موڵكدارێتی كه ئه مه ش��یان هه روه ك خۆی به عه ره بك��ردن تائیس��تاش ماوه ت��ه وه و به رده وام��ه ، ئ��ه م به رده وامیی��ه ش نه ك له كه ركوك و ناوچه چێناكۆكه كانی ده ره وه ی هه رێم، به ڵكو له ئیستاشدا هه ردو سه نته ری شاری هه لێر و سلێمانی گرتۆته وه ، له رێگه ی چه ندین زانكۆی ئه هلی، به بیانوی خوێندن تێیدا عه ره بیه و یاسایی حكومه تی عێراقه ،

14)٤7١( سێشه ممه ٢٠١٥/٣/٢٤

سیسته می ئابوری هه رێمی کوردستان

به عه ره بكردن، به سپۆنسه ری زانكۆ ئه هلیه كانوه زیری خویندنی بااڵ له كوێیت؟

حکومه تی پشتبه ستو به ئابوری نه وتی یان

سامانی سروشتی به بێ ده زگا ده بێته خاوه ن ئابوریه کی

کرێخۆری الواز، که ته نها به هاتنه ئارای

ده زگا چاره سه ر ده بێت له هه مانکاتدا ئابوری

نه وتی دژ به هاتنه ئارای ده زگایه. به م پێیه

ئه مه جۆرێکه له ئه سته م

سه ردار عه زیز

هێمن كه ریم

١٩ »»

راهێنانی یەكەمبۆنەهێش��تنی چرچێكانی ئەم الو ئه والی چاوت، دەس��تەكانت لەئ��ه م الو ئەوالی چاوەكان��ت دابن��ی لەوكات��ەی ب��رۆت بەرزدەكەیت��ەوە بۆ س��ەرەوە پێس��تی بۆ رابكێشە بەدەس��تەكانت دەموچاوت خ��وارەوە. ئەم ك��ردارە دە جار لەیەك كاتدا دوبارەی بك��ەرەوە وەك لەوێنەی

یەكەم دەیبینیت.

راهێنانی دوەمبۆبەهێ��ز كردن��ی ماس��ولكەكانی دەم و چاوت. دەم و چاوت بەش��ێوەی تورەبون لێبكە بۆ ماوەی 4 چركە بەو ش��ێوەیە بهێڵەرەوە، دواتر زۆر بەهێواش��ی دەم و چ��اوت خاوبكەرەوە. ئەم كردارە 3 بۆ 5 جار لەسەر یەك دوبارەی بكەرەوە. وەك

لەوێنەی دوەم دەیبینیت.

راهێنانی سێیەمبۆ راهێنانی هەمو ماسولكەكانی دەموچاو. دەمت دابخەو چەناگ��ەت بجوڵێنە وەك ئەوە وابێت بنێش��ت بجوی. بەمەرجێك هەرج��ارەو الیەك بۆم��اوەی 30 چركە بجوڵێنی��ت، دواتر هەمان جوڵە بۆالكەی ت��رت بكە. ئ��ەم كردارەرۆژان��ە دوجار بۆماوەی 30 چركە بۆهەدوالی چەناگەت

بكە. وەك لەوێنەی سێیەم دەیبینیت.

بەپی لێكۆڵینەوەیەكی زانكۆی )بریغام یون��غ( تەنیای��ی بەهەمان ش��ێوەی قەڵەوی��ی و جگ��ەرە بۆ م��رۆڤ زیان بەخشە. توێژەرەوەكان دەڵێن پێویستە بەپەیوەندی��ە كۆمەاڵیەتێكان بای��ەخ بدرێ��ت چونكە رۆڵی بۆ تەندروس��تی

گشتیی هەیە.ئەمەریكێك��ە لێكۆڵین��ەوە بەپێ��ی ئەگەر تۆ یەكێك بی��ت لەوانەی حەز بەتەنهایی بكەیت ئەوە نیش��انەیەكی مەترس��یدارت هەی��ە بۆ ت��وش بون دەرونێكانی نەخۆش��ییە به خەمۆكی و

لێكۆڵینەوەك��ە ت��ر. ی ك��ە مە نجا ئەبەسێ بەس��توە

توێژینەوەی پێش��تر كە باس له سودی پەیوەندی��ە كۆمەاڵیەتێكان دەكات بۆ

تەندروستی لەش. بەكۆی توێژینەوەكان باس لەوەدەكەن هەس��ت ك��ردن بەتەنهای��ی هێندەی كێش��انی 15 جگەرە لەرۆژێكدا زیانی هەیە ب��ۆ تەمەن، هەروەه��ا ئەگەری مردن له خوار تەمەنی 65 زیاد دەكات و به زیانەكانی بكەی��ن بەراوردی ئەگەر

قەڵەویی دەبینین تارادەیەك هاوتان.توێژینەوەكە باس��ی ل��ەوەش كردوە هەس��ت كردن بەتەنهای��ی زیاتر لەناو گەنجان باوەو گەشەكردنی تەكنۆلۆجیا هۆكارێكی سەرەكیەو زیادبونی دابرانە

پەیوەندیە كۆمەاڵیەتێكان.

ئەم راهێنانە بۆ دەموچاوت بكەتۆی خانم دەتوانی ئەم راهێنانە بۆ دەموچاوت بكەی له ماڵەكەی خۆت بۆ هێشتانەوەی پێستت بەشێوەیەكی جوان

تەنیایی هێندەی جگەره و قەڵەوی زیانی هەیە

15 )471( سێشه ممه 2015/3/24 [email protected]ته‌ندروستی

نه‌شته‌رد.گۆران عەبدواڵ دەینوسێت

دان له دەس��ت گی��ان هۆکارەکان��ی له خنکان��دا )به ئ��او( لەوانەیە بەهۆی دابەزین��ی پلەی گەرمی لەش��ەوە بێت ئەگەر ئاوەکە س��ارد بێ��ت یان بەهۆی وەس��تانی دڵەوە بێت کە به شێوەیەکی له ن��اکاو ڕو دەدات بەتایب��ەت له ئاوی س��ارددا یان بەهۆی داخس��تنی بۆڕی هەواوە به ئاو یان داخستنی بۆری هەوا به هۆی گ��رژ بونەوەی ماس��ۆلکەکانی

قوڕگەوە ڕو دەدات. پێویس��تە ئەوەمان له ی��اد نەچێت کە هەر کەس��یك له خنکانی ئ��اودا ڕزگار بکرێت، دواتر پێویس��تی به چارەسەری پزیشکی هەر هەیە، هەرچەندە چاکیش بوبێتەوە. چونکە ئاو کە ئەچێتە بۆڕی هەناس��ەو س��یەکانەوە لەوانەیە دواتر ڕوپۆشەکانی ناوەو بئاوسێنێت و ببێتە هۆی داخستنی و جارێکی تر بخنکێت .

له خنکاندا فریاکەوت��ن هەنگاوەکان��ی بریتین لەم چوار هەنگاوەی خوارەوە:

یەکەم: کاتێک کەس��ی خن��کاو له ئاو دەردەهێنی��ت پێویس��تە پارچە جلێك ی��ان چاکەتی��ك بخرێتە ژێ��ری بەاڵم به ش��ێوەیەك کە س��ەری نزم تر بێت

له لەشی بۆ ئەوەی یارمەتی ئەوە بدەین ک��ە ئاو له دەمیەوە بێتە دەرەوە ، ئەمە مەترس��ی ئەوە کەمدەکات��ەوە کە ئەو ئاوەی کە له گەدەی کەسەکەدایە جارێکی

تر بچێتەوە بۆڕی هەواو سیەکانی.دوەم: گرنگ��ی ب��دە به دابەزینی پلەی گەرمایی لەش؛ البردنی جله تەڕ بوەکانی و داپۆشینی به بەتانیەك وە ئەگەر هۆشی هەبو ئەتوانێت شلەمەنی گەرم بخوات.

س��ێ یەم: ئەگەر نەخۆش��ەکە هۆشی نەبو؛ پێویس��تە بۆڕی ه��ەوا بکرێتەوە به ب��ەرز کردن��ەوەی چەناگ��ە، ئەگەر هەناسەی نەبو ،پێویستە هەناسەی پێ بدڕێت وشێالنی سینگی بۆ بکرێت وەك هەر نەخۆشێك کە هۆشی نیه ، بەڕێژەی دو هەناس��ەو سی ش��ێالنی سینگ وە بەردوام دوبارە بکرێتەوە تا ئەو کاتەی

هۆشی بۆ ئەگەڕێتەوە.چ��وارەم: به زوتری��ن کات پەیوەن��دی بکرێ��ت به فریاکەوتن��ی خێ��را 122 و نەخۆش��ەکە بگەیەنرێتە نەخۆشخانە بۆ ئەوەی چارەسەری پێویستی بۆ بکرێت له بەر ئەوەی مەترس��ی لەس��ەر کەسی توشبو دوای ڕزگار کردنیشی دەمێنێت.

چۆن که سێک له خنکان ڕزگار بکه ین

ڕەگە مێژویەکانی سیستمی تەندروستی

1به ب��ێ گەڕانەوە ب��ۆ ڕەگ��ە مێژویەکانی سیستمی تەندروستی کوردستان، ئەستەمە ئێستا له سیستمەکەی به رۆشنیی بتوانین تێبگەین. بەشێکی گەورەی ئەوەی ئەمڕۆ له سیستمەکە ڕودەدات بۆ کۆمەڵێک بڕیارو ڕوداوو پێش��هاتی مێ��ژوی دەگەڕێنەوە. هەرچەن��دە دەکرێ��ت زۆر دور له مێ��ژو بڕوانین بۆ ئەوەی له سیس��تمەکە تێبگەین بەاڵم بۆ ئەم زنجی��رە وتارە، خوێندنەوە مێژویەکە له س��ەرەتای سەدەی بیستەوە دەستپێدەکەین و شیکردنەوەکەمان تایبەت بەڵکو به تەنه��ا به کوردس��تان ناکەی��ن عیراقیش. ئێستاشی لەگەڵدا بێت زۆرێک ل��ەو بڕیارو سیاس��ەتانەی له سیس��تمی ئێم��ەدا جێبەجێدەکرێ��ت تەندروس��تی تەندروستی بۆ سیستمی سەرچاوەکانیان عێ��راق دەگەڕێتەوە. ئ��ەم زنجیرە وتارە سود له مۆدێلێکی زانستی وەردەگرێت کە .)Path dependency( پێی دەوترێتئ��ەم مۆدێله گریمانەی ئ��ەوە دەکات کە له کاتی وەرگرتن��ی هەربڕیارێک کۆمەڵێک هەی��ە. هەڵبژاردنی ئەلتەرناتیڤی جیاواز یەکێک ی��ا زیات��ر ل��ەو ئەلتەرناتیڤانە، تاق��ە ڕێگایەک دروس��ت دەکات کە ئیتر هەمو بڕی��ارو دەزگاو سیاس��ەتەکانی تر پێی��دا دەڕۆن. به واتایەکی تر سیس��تمی تەندروستی ئێستا زادەی کۆمەڵێک بڕیارن

کە له ڕابوردودا دراون. سیستمی تەندروستی عێراق سیستمێکی هاوردەیە کە به ریتانیاکان له 1٩17 له عێراقدا به زەبری هێز چاندیان. لەگەڵ داگیرکردنی عێراق و ڕوخانی ئیمپراتۆریەتی عوسمانی، به ریتانیاکان ژماریەکی زۆری نەخۆشخانەو لەش��کرەکەیان لەگەڵ نێرس پزیش��ک و دەهێن��ن بۆ عێ��راق. ل��ه دوای 1٩20ەوە ژم��ارەی پزیش��ک و نێرس و دەرمانس��از له عێراق��دا زیاد دەکات. ژمارەیەکی کەمی هێزیکاری تەندروس��تی ئەو کاتەدا هەبوو زۆربەیان ل��ه دەزگای تەندروس��تی کەم و پچڕپچ��ڕدا کاریان دەک��رد، به ریتانیاکان نەخۆش��خانەکانیان پزیش��کان و ژمارەی زیاد ک��رد. بۆ نمونە خەس��تەخانەیەکی لەگ��ەڵ قەڕه وێڵەیی��ان 500 گەڕۆک��ی ئەس��توڵە دەرییایەکیان هێنا. یەکێک لەو پزیشکانەی لەو نەخۆشخانەیە کاری دەکرد به ناوی )سێر هاری سەندرسن پاشا( دواتر دەبێتە پزیشکی تایبەتی خێزانی شاهانەی عێراق و کۆلێژی ش��اهانی پزیشکیی عێراق دادەمەزرێنێ��ت. ه��اوکات لەگەڵ هێنانی نەخۆشخانەو پزیشک و نێرس، بریتانیەکان دەزگای تیش��ک و پش��کنینی نەخۆشی و کوتان دژی تاعون و کۆلێرا لەگەڵ خۆیاندا دەهێن��ن. له هەم��و ئەمان��ە گرنگتر ئەو بەهایان��ە بون کە به ریتانیاکان هاوردەیان ک��ردو تا ئەم��رۆش کاریگەریان لەس��ەر

شێوازی کارکردنی سیستمەکە هەیە. به ریتانیاکان خزمەتی تەندروستیان وەکو ئامرازێکی ئابوری و سیاس��ی و کۆمەاڵیەتی بەکارهێنا. جێرترالند بێل )کە به ش��اژنی بیابان ناسراوە( له نامەیەکەیدا بۆ پەرلەمانی بریتانیا له ساڵی 1٩20 دەڵێت کە خزمەتی تەندروستی پێویس��تە بۆ ئەوەی ژمارەی خەڵک��ی عێراق زیادبکات و بتوانن ئابوریی واڵتەکە بەرەوپێش��ەوە ب��ەرن. هەروەها ئ��ەو دەڵێت ک��ە باش��ترکردنی خزمەتی نەخۆشخانەو فراوانکردنی تەندروس��تی و بنک��ە تەندروس��تیەکان و دەرمانخانەکان رۆڵێکی بااڵیان هەیە له ڕاکێش��انی سۆزی خەڵک��ی عێ��راق ب��ۆ الی به ریتانیەکان. ئ��ەم دنیابینی��ە ب��ۆ ئەو کات ش��تێکی تازەو جی��اواز بو له بینینی تەندروس��تی وەکو کارێکی خێرخ��وازی. هەر ئەمەش ب��و وای ک��رد کە خزمەتی تەندروس��تی لەس��ەرەتادا بخرێت��ە ژێ��ر کۆنترۆڵ��ی وەزارەتی ناوخۆو وەزارەتێکی تایبەتی بۆ دروس��ت نەکرێت )وەزارەتی تەندروستی عێراق له س��اڵی 1٩52 دامەزرا(. هاوکات کۆمس��یاری مەدەن��ی به ریتانی��ای ئەو کات له عێراقدا )ا.ت. ویس��ڵون( دەڵێت، پێویس��تیمان بەوە هەیە کە پزیشکەکان تەنها حەکیم نەب��ن بەڵکو حاکمیش بن. لەمەدا به ریتانی��اکان هەوڵی ئەوەیا دەدا کە پزیشکان بەکاربهێنن وەکو ئامرازێکی

سیاسیی به دەستیانەوە. بەشێکی زۆری ئەو بەهایانەی به ریتانیاکان ب��ۆ سیس��تمی تەندروس��تیان دامەزراند ئێس��تاش ب��ون و کاریگەری��ان هەی��ە. تەندروستی له مێژوی کوردستان و عێراقدا هەرگیز نەبوە به دەزگایەکی سەربەخۆ کە ئەولەوەیەتی له سیاس��ەتەکانی حکومەتدا هەبێت. بەڵکو وەکو له وتارەکانی داهاتودا دەبینین هەمیشە له ژێر فشاری کۆمەڵێک فاکتەری سیاسیی و ئابوریدا نااڵندویەتی.

خنکان

سه رپشت که و تن سه رئاوکه و تن

خوێندن(471( سێشه ممه 162015/3/24

ئاوێنه‌‌بڕیاری‌لیژنه‌که‌‌له‌سه‌ر‌روداوی‌سه‌رپه‌رشتیاره‌که‌‌باڵوده‌کاته‌وه‌یه کێتی مامۆستایان: ئه و سزایه کافی نییه و چاوه ڕێی سزای توندترین

[email protected]

ئا: رێنوار نه جم

کاره کانی ئه و لیژنه یه ی بۆ روداوی سه رپه رشتیاره که و دو مامۆستاکه

پێکهێنرا کۆتایی هات و لیژنه که بڕیاری سزادانی سه رپه رشتیاره که ی ده رکرد، به اڵم به هۆی ئه وه ی ده بێت

داواکاریی گشتیی ڕازی ببێت به و بڕیاره ، سزاکه ڕاناگه یه نن و ئاوێنه ش

ئه نجامی لیژنه که و ئه و سزایه ی دراوه به سه ر سه رپه رشتیاره که دا

باڵوده کاته وه .

دوای ئه وه ی له یه کێک له خوێندگاکانی ئ��ه وه ی دوای س��لێمانیدا ش��اری سه رپه رشتیارێک سه ردانی خوێندنگای کام��ه ران موک��ری ده کات، له گه ڵ دو مامۆستادا ده بێته ده مه قاڵێیان و دواتر مامۆستاکه له دو سه رپه رش��تیاره که

ده دات. ئه و روداوه ناڕه زایی مامۆس��تایانی ب��ه دوای خۆی��دا هێن��او وه زاره ت��ی پ��ه روه رده ش له ش��اری هه ولێ��ره وه لیژنه یه کی ڕه وانه ی س��لێمانی کرد بۆ به دواداچونی ل��ه روداوه و لێکۆڵینه وه ڕاستییه کان. س��ه ره نجام دو هه فته ر به ر له ئێس��تا لیژنه که گه یشته شاری

سلێمانی و ده ستبه کاربو.هه فته یه ش��ه وه ئه م له س��ه ره تای لیژنه که کاره کان��ی خۆی ته واو کردو بڕیاری سزادانی ئه و سه رپه رشتیاره ی

دا.به پێ��ی زانیارییه کان��ی ئاوێنه که له س��ه رچاوه یه کی نزیک��ی لیژنه که وه ئ��ه و س��زای که وت��وه ، ده س��تی بڕی��اری به پێ��ی سه رپه رش��تیاره لیژنه ک��ه ئه وه ی��ه که "نابێ��ت ئه و سه رپه رش��تیاره ت��ا س��اڵی داهاتو بچێت��ه خوێندنگاکان��ه وه" ، هه روه ها بۆ سزای سه رزه نشتکردن )توبیخ(ی ده رچوه ، ئه ویش ئه وه یه که س��اڵێک له "سه رموچه ی سااڵنه و به رزکردنه وه"

)عه الوه و ته رفیع( دواده خرێت".به اڵم هێشتا بڕیاری لیژنه که کۆتایی گش��تیی داواکاری چاوه ڕێی نیی��ه و ده که ن بۆ په سه ندکردنی ئه و سزایه ی

دراوه به سه ر سه رپه رشتیاره که دا.به ڕێوه به ری گش��تیی پ��ه روه رده ی له و نه جمه دی��ن عه ل��ی س��لێمانی، باره یه وه به ئاوێنه ی راگه یاند که "جارێ

چاوه ڕێی بۆچونی داواکاری گش��تیی ده که ی��ن، چونکه ده بێت ئه و بڕیاره ی لیژنه که داویه تی، داواکاری گش��تیش ڕازی ببێت له سه ری. ئه گه ر ڕازی بو، ده رده که ین و ئیداری��ی فه رمانی ئه وا ئه گه ریش داواکاری گش��تیی تێبینی له س��ه ر هه بو، ئه وا ده بێ��ت بڕیاری

لیژنه که پێداچونه وه ی پێدا بکرێت".گش��تیی به ڕێوه ب��ه ری ب��ه اڵم په روه رده ی س��لێمانی ره تی کرده وه هی��چ زانیاریی��ه ک له ب��اره ی بڕیاری لیژنه که و جۆری ئه و س��زایه ی دراوه ئاشکرا سه رپه رش��تیاره که دا به سه ر بکات، "ئه و زانیاریانه باڵو ناکه ینه وه تا داواکاری گش��تیش بۆچونی خۆی

له باره وه نه ڵێت".له به رامبه ریشدا یه کێتی مامۆستایان چاوه ڕێ��ی س��زای تون��دن به س��ه ر بێ��ت و ئه گ��ه ر سه رپه رش��تیاره که

تۆمه ته که ی به سه ردا ساغبوبێته وه .

یه کێتی لقی س��لێمانی کارگێ��ڕی نه وشیروان حه مه غه ریب مامۆستایان، ک��ه زۆربه ی راگه یان��د به ئاوێن��ه ی مامۆس��تایان چاوه ڕێی ئه نجامی ئه و لیژنه ی��ه ن و "ئه گه ر س��اغببێته وه که به و هه ڵسابێت سه رپه رش��تیاره ئه و کاره ، ئه وا چاوه ڕێین س��زایه کی زۆر توندین. س��زایه کی وا که به ئاس��انی تێنه به په ڕێت و وه ک ش��تێکی ئاسایی ن��ه ڕوات له ژێر هه ر ناوو پاس��اوێکدا

بێت".هه روه ها ده ڵێت، "چونکه ئه و کاره که لێدانی مامۆس��تایه ، هێڵی سوره . ئه گه ر سه رپه رش��تیاره که س��زایه کی توند وه رنه گرێ��ت ئێمه وه ک یه کێتی مامۆستایان بێده نگ نابین و هه ڵوێست

وه رده گرین له سه ری".له ب��اره ی بڕی��اری لیژنه ک��ه و ئه و دانراوه بۆ سه رپه رشتیاره که سزایه ی که ئاوێنه له سه ره وه باڵویکردوه ته وه ،

مامۆس��تایان یه کێتی کارگێڕه ک��ه ی نیگه ران��ه له وه و ده ڵێت "ئه و س��زایه به هیچ ش��ێوه یه ک کافی نییه ، ئه گه ر ئ��ه و سه رپه رش��تیاره تۆمه ته ک��ه ی پێویسته ئه وا ساغببێته وه ، به سه ردا دور سه رپه رش��تیاریی له پیش��ه ی

بخرێته وه" . هه روه ها باس له ئه گه ر هه ڵوێستێکی به رامب��ه ر ده کات مامۆس��تایان "قسه یه ک هه یه به سه رپه رش��تیاران، له کاتێک��دا مامۆس��تایاندا، له ن��او ئه گ��ه ر ئه نجامی ئ��ه و لیژنه یه به دڵی مامۆستایان نه بێت، ئه وا مامۆستایان هه ڵوێس��ت وه ربگرن، به بایکۆتکردنی بینین��ی سه رپه رش��تیار. واته ئه گه ر خوێندنگایه ک چوه سه رپه رشتیارێک ئه وا مامۆس��تاکان ئام��اده ی بینینی نابن، وه ک هه ڵویستێک به رامبه ر به و کاره ی سه رپه رشتیاره که به رامبه ر ئه و

مامۆستایانه کردویه تی".

هه رجاره و که سێک ده ینوسێت

ته‌خته سپی

یەك‌چارەسەر‌هەیە‌بۆ‌رێگریكردن‌

له‌قۆپیەی‌مۆبایل مەریوان سەالح حیلمی

لەب��ەرواری 2/18/ 2015، كاتژمێر دونیوی دوای نیوەڕۆ لەدەرگای ماڵمان دراو چوم كردمەوە، تەماشام كرد سێ كوڕی گەنج بون، یەكێكیانم دەناسی و دوانەكەی تریشیان نامۆ نەبون الم، وتم فەرمون، چیتان دەوێت؟ هەرسێكیان بۆ ئەوپرسیارانەمان وتیان بەیەكەوە هێناویت بەشكو بۆمان حەل بكەیت. وتم پرس��یاری چی ئ��ادەی كامەیە؟ وتی��ان فەرمو ئەوەتا! س��ەیرم كرد پرسیاری ئەزمونە بەراییەكانی قۆناغی دوانزەیی ئامادەییە )دەرەكی( . وتم ئەم پرس��یارەتان چۆن دەستكەوت؟ یەكێكی��ان وتی بەڵك��و یارمەتیمان بدەی��ت زۆرمان پەلەی��ە، دوایی پێت دەڵێین، وتم نا ئەگەر ئێوە راستیم پێ بڵێن ئ��ەوا منیش یارمەتیتان دەدەم و بۆت��ان حەل دەك��ەم، دیاربو زۆریان پەلەبو یەكێكیان وتی كڕیومانە، منیش وتم له كوێ كڕیوتانە؟ یەكێكیان وتی له فاڵن مەكت��ەب و له فاڵن مدیر قاعە. وتم باش��ە ئێوە ك��ە كڕیوتانە بۆچی درەنگ هات��ون واخەریكە دەبێت بە سەعات 3 ئەوا سەعاتێكی ماوە، فریای چ��ی دەكەون؟ وتی فری��ا دەكەوین، ئەمڕۆ مدیر قاع��ە درەنگ هات. وتم بەچی پرسیاری حەل كراو دەگەێننە وتم بەمۆبایل. وت��ی خوێندكارەكە؟ ئەی حس��ابتان بۆ پرس��یاری گروپ كردوە؟ وتی بەڵێ ئەو حسابەش��مان ك��ردوە ئەمڕۆ بەزۆری ی��ەك گروپی دابەشكردوە. وتم باشە ئەوا من ئەگەر بۆم حەل كردن بە چەند دەقیقە بۆی دەخوێننەوە؟ وتی هەر ئاوا بیس��ت دەقیقەیەكمان بەسەو فریا دەكەوین. وتم هی��چ زانیارییەكتان ن��ەدا بەمن منیش بۆت��ان حەل ناكەم. یەكێكیان وتی هەم��و زانیاریەكانم��ان پێدایت بەشكو تۆش یارمەتیمان بدەیت. وتم یارمەتی چیتان بدەم، وتی پرسیاربكە باوەاڵمت بدەینەوە. وتم باش��ە نرخی ئەم پرسیارە چەندە؟ یەكێكیان وتی نازانم من سی هەزار دینارم داوە. وتم چۆن وا هەرزان دەستت كەوتوە؟ وتی هەرزان نیەو ئەمە ئیشی بۆكراوە مدیر قاعە ئەگەر رۆژی 10 پرسیار بفرۆشێ النیكەم پرسیاری بە دو وەرەقە كەمتر نافرۆش��ێ ئێمەش له نێ��وان خۆمان پارەكەی دابەش دەكەین. وتم راستم پێ بڵێ ئێوە راستەوخۆ له بەڕێوەبەری ه��ۆڵ كڕیوتانە یان نا؟ وتیان نا. وتم ئەی له كێ كڕیوتانە؟ وتیان لەدەستی

دوەم.لێپرسراوی بەڕێز.. من نازانم سەدی س��ەد ئەو گەنجانە راست دەكەن یان نا؟ بەاڵم مەعقول نیە، تاقیكردنەوەی ئەزمونە بەراییەكانی قۆناغی ئامادەیی )دەرەكی( سەعات دوی پاش نیوەڕۆ دەستپێبكات، سەعات دو نیو نوسخەی پرسیار بەدەست گەنجەوە بێتو بۆمنی نوس��یومەو پێش��تریش بهێنن؟ من ئێس��تاش دوبارەی دەكەمەوە ئەگەر پرس��یاری تاقیكردن��ەوەی بەكالۆریا لەهەر رێگەیەكەوە بێت نەیەتە دەرەوە ئ��ەوا هیچ ك��ەس ناتوان��ێ قۆپیەی مۆبای��ل ب��كات؟ تكای��ە فەرمانێكی خێرا دەربكەنو بنوسن : ) تاكۆتایی تاقیكردن��ەوەی ئەو رۆژە پرس��یاری دەرەوەو بێت��ە نابێ��ت بەكال��ۆری بەدەست هیچ كەس��ێكەوە بێت( ئەو بەدەس��ت پرس��یاری نمونەی كاتە گەیش��توی من له نیو س��ەعات دوای تاقیكردنەوە دەبێت بە بەڵگەی حاشا هەڵنەگر لەسەر ئەو كەسە. لەالیەكی دڵسۆز پێویس��تە كەسانی تریشەوە بۆ ئەو ش��وێنانە دابنرێنو چاوپۆشی حیزب��ی لەكەس نەكرێت )ئای حیزب چۆن بویت بە تێكدانی پێوەری هەمو شتێك له كوردستاندا؟!( ئینجا ئامێری نەهێشتنی شەبەكەی مۆبایل دابنرێ و لەسەر هەرسێ هێڵی كۆرەكو ئاسیاو زێن تاقیبكرێتەوەو چونی لێپرسراوانی تاقیكردنەوە بۆ هۆڵ��ەكان له پڕدا بۆ چاودێری بونو نەبونی شەبەكە بێت، هەرچەندە بە پێی زانیاری من زۆرێك له خوێندن��گاكان ئامێری نەهێش��تنی

شەبەكەی مۆبایلیان نیە.

ل��ەم چەن��د پەیڤەدا قس��ە لەس��ەر پرەنس��یپەکان بەدروست دەزانم و ڕاڤە و لێکدانەوەی تەندروست و دور له دەمارگیری هەتوانی ئەنجام.ببینە دەمانگەیەنێت��ە لەسەرکەس��ەکان و قس��ە برین��ەکان و ش��تەکان ناکەین، زۆرجار کێش��ەیەکی بچوکی بەرئەنجام��ی کارکردن، دونیای لێ تێ دەگەیەنرێت و دەگمەن گوێبیستی گوتارێک دەبین کە راڤە و شیکاربکات بۆ فاکتەرەکانی پرەنسیپەکان، تێکشکانی س��ەرهەڵدانی گرفت��ەکان دیاری بکات و هەن��گاوە ئایندەیی��ەکان ک��ە نەهێڵن

هەڵەکان دوبارە ببنەوە، بخاتەڕو.لێ��رەو لەوێ و تەنان��ەت له نێو خودی هەندێک گوێبیستی سەرپەرش��تیاراندا دەن��گ دەبین کە سەرپەرش��تیار وەک ت��اک و یەکەی سەرپەرش��تیکردن وەک ئۆرگان گرفت��اری دۆگمابون بوە )ئەمە ڕاستییەکی ڕێژەییە نکوڵی لێ ناکرێت(، بەاڵم ڕۆڵی سەرپەرش��تیار لەمیدیاکاندا ناتەندروست ش��ااڵوێکی بەر کەوتوەتە لەالی��ەن خەڵکانێک��ەوە ک��ە لەئەرک و پرۆس��ەی سەرپەرش��تیار و گرنگی��ی سەرپەرشتیکردن تێ نەگەشتون و هیچی لێ نازان��ن، ئەو ناهەقیان��ەش زۆرجار بۆتەواوی ڕەهەندانەی��ە ت��اک ڕوانینی پرۆسەکە نەک وەکو یەکەیەکی گشتگیرو

هەمەالیەنە.زۆرگرنگ��ە له س��ەر ئەو هەڵ��ەو بەد لێکتێگش��تنە بدوێی��ن ک��ە له نێ��وان سەرپەرش��تیاراندا مامۆس��تایان و هەی��ە، بۆچ��ی هەندێ��ک له قوتابخانە و خوێندنگەکان و مامۆس��تایان و س��تافی دی��داری بەس��ەردان و کارگێ��ری

سەرپەرشتیاران خۆشحاڵ نین و بێزارن؟ به هەمان شێوە سەرپەرشتیاران ناخوازن س��ەردانی س��تافی هەندێک خوێندنگە بکەن، قس��ەکردن لەس��ەر ئەم بابەتە هەڵدەگرین بۆ وت��اری ئایندە، هەنوکە تەنه��ا لەس��ەر ئ��ەو کێش��ە دەدوێن ک��ە لەخویندنگ��ەی کام��ەران موکری ڕوی��دا، له نێوان سه رپه رش��تیارێک و دو

مامۆستادا.لەدەس��تپێکدا دەڵێین ئەو کێش��ەیە گوزارشتی رەوشێکی نائاساییە کە ژیان و کۆمەڵگەی ئێم��ەی پێدا گوزەر دەکات، خوش��بەختانەش دیاردە نییە و حاڵەتە. به فاکتەرە ئاماژە پرەنس��یپەوە لەڕوی سەرەکییەکانی سەرهەڵدانی ئەو کێشەو دەیان کێش��ەی تر دەکەی��ن کە ڕۆژانە قامکی لەگەڵدا نەرم دەکرێت و چارەسەری دەبێت بێئەوەی هۆسەی میدیایی بەدوادا

بێت، دیارترین فاکتەرەکان ئه مانه ن:-کارک��ردن هەڵەو که موک��وڕی تییدا رو دەدات، ئەوان��ەی هەڵەناک��ەن ئەو کەس��انەن ک��ە ناجوڵێ��ن و کارناکەن. واتە مامۆس��تاو سەرپەرشتیار هەردوک دەجوڵێن و کاردەکەن، کێش��ە و فشاری دەرونی و نائاسایی باری ئابوری کاریگەری

س��ایکۆلۆژیای لەس��ەر بوە نێگەتیڤی هەموان .

-دەست وەردانی سیاسیی و دەمارگیریی بۆ حیزب، الوازی ئاس��تی ڕۆش��نبیری و هۆش��یاری تاکە واهەست دەکات ئەوەی س��ەرکردەکانی س��یمبۆل و حزبەکەی و دەیکەن و دەیڵێن لەسەداس��ەد تەواوە و قابیل��ی رەخنەگرتن نیی��ەو وادەزانیت هەرکات رەخنە و نارەزایی دەربڕا، ئیدی کۆمەڵگە کەوتوەتە دژایەتی حیزبەکەی ، لەبری ئەوەی له نەبونی و برسێتی خەڵکی

تی بگەینهەڵە دەکەین.- هاوکات ناتوانین چاوپۆشی له هەندێک بەمەبەستی سیاسیی و بکەین، مامۆستا دەرکەوتن��ی سەرشاش��ەکان، خۆی��ان دەکەنە سوپەرس��تار و سەرقاڵی زەمینە س��ازکردنن بۆ خۆناس��اندن وەک فریاد ڕەس و ریش سپی و نوێنەری مامۆستایان ئایندە! قۆستنەوەی بۆ هەڵبژاردنەکانی برس��ێتی و بێ موچەیی بۆ دەستکەوتی سیاس��یی ، کارێک��ە پڕە له ش��ورەیی ، بابای سیاس��یی کێشەکان دەقۆزێتەوەو لێدوانی نابەرپرسیارانە دەدات و بەردێک هەڵدەگرێ��ت له توانای خۆی و حزبەکەیدا

نییە بیهاوێت!

ڕێنمایی��ە دژەیەک��ی -هەڵ��ەو له کۆبۆنەوەکان��دا، پەروەردەیی��ەکان فیکری و ئاس��تی بەرپ��رس هەندێ��ک مەعریفیی��ان زۆر الوازە و میزاجیان ڕۆڵ دەگێڕێ��ت، بۆی��ە لەی��ەک کۆبۆنەوەدا دەبینی��ن دژەیەکی لەبڕی��ارو رێنمایی و بەرچ��او ڕونیی��ەکادا هەی��ە. یەکێ��ک له گرفت��ه بنه ڕه تییەکان ئەوەیە هەندێک بەرپرس��ی خۆجێیەت��ی کە بەش��داری کۆبۆنەوەکانی وەزارەت دەکەن، ناتوانن وێنه یەکی دروستی پرۆسەی پەروەردەی دەڤەرەکانی��ان نمای��ش بک��ەن، بۆیە هەندێ��ک بڕیارو راس��پاردە دەردەچیت پەلەکردنی پێوە دیارە، لەدەڤەرەکانیان گرفت پرس��یارو هەندێ��ک ڕوب��ەروی دەبنەوە کە له کۆبۆنەوەکانی س��ەرەوەدا حس��ابیان بۆنەک��ردوەو بیری��ان ل��ێ نەکردوەتەوە بەهۆی الوازی توانای هزرو

بیرکردنەوەیان .-وەک ئاگ��ر بەربوبێت��ە خەرمانێک و به خێرایی تیشک دەزگا میدیاییەکان بێ بەزەییانە کێشەکەیان قۆستەوەو روماڵیان کرد، بەداخەوە هەندێک دەزگای میدیایی کار لەس��ەر رەش��بینکردنی مرۆڤەکان دەکەن.ناوترێت پاش��کۆی هیچ کەسێک

بن، بەاڵم ب��ێ بەزەییان��ە ڕوماڵکردنی کێش��ەیەکی ئاس��ایی نێوان دومامۆستا وەک کارەس��ات نمایش��کردنی هەڵەیە.پێویست بو تەندروست مامەڵەی لەگەڵ بکرایە. هەموان تێبینی ئەوە دەکەینکە مرۆڤەکانی کومەڵگەی ئێمە رەش��بینی بااڵپوشیان بوە، تاکی کورد قسە لەسەر هەموکایەکانی ژی��ان دەکات، بێ ئاگا و بەئاگا هەرچی لێ بپرسیت وەاڵمی حازر بەدەس��تی پێیە و ڕەش بین��ە و ڕەخنە

دەگرێت و هیچی بەدڵ نییە.- ئ��ەو ش��تەی ن��اوی ڕێکخ��راوی یەکێتی مامۆس��تایانە، بێ ئەوەی بچنە نێ��و وردەکاری کێش��ەکە بەیاننامەیان دەرکرد، نەهامەتیەکە لەوێدایە جیاوازی ناکەن لەنێ��وان بەیاننامەو ڕاگەیەندراو، گەر ڕاگەیەنراوێکیان دەرکردایە باش��تر بو، چونک��ە ڕاگەیەن��راو پەلەنەکردن و چاوەڕێ��ی بەرچاو ڕون��ی تێدایە، بەاڵم وه رگرتن��ە، هەڵوێس��ت بەیاننام��ە لەکاتێکدا مامۆستا و سەرپەرشتیارەکەش هەردوکیان ئەندام��ی هەمان رێکخراون، دەب��و ئ��ەم رێکخ��راوە کاری بکردایە لەسەر برس��ی نەبون و بێ موچەنەبونی مامۆس��تایان، مامەڵەیەکی ڕێکخراوەیی پەروەردەیی تەندروس��تی بکردایە، نەک بەنزی��ن ک��ردن به ئاگردا. ب��ۆ دەتوانن داهێنان بکەن له پ��ارە کۆکردنەوەدا؟!.بۆ ناتوانن ڕێکخراوێکی پیشەیی حەقیقی ب��ن دور له پش��ک پش��کێنەی حیزبی و

تەوجیهاتی حیزبی ؟بەکورتی ئەمە دیدگاو س��ەرنجی منە لەروی پرەنس��یپەوە، هەر بەڕێزێکی تر ڕوانینی تری هەیە ئازادەو ئەتوانێتکااڵی

خۆی بخاتە ڕو.

*سەرپەرشتیاری پەروەردەیی

لەبارەی‌‌کێشەکەی‌‌خوێندنگای‌‌کامەران‌موکرییەوەیاسین رەسول عوسمان*

هەندێک بەرپرس ئاستی فیکری و مەعریفییان زۆر الوازە و میزاجیان ڕۆڵ دەگێڕێت، بۆیە لەیەک کۆبۆنەوەدا دەبینین

دژەیەکی لەبڕیارو رێنمایی و بەرچاو ڕونییەکادا هەیە

سه رقاڵی مامۆستایان و سه رپه رشتیاران به کێشه کانی خۆیانه وه ، کێشه ی خوێندکارانیان له بیرده باته وه

هێشتا بڕیاری لیژنه که کۆتایی نییه و

چاوه ڕێی داواکاری گشتیی ده که ن بۆ په سه ندکردنی ئه و

سزایه ی دراوه به سه ر سه رپه رشتیاره که دا

17(471( سێشه ممه 2015/3/24 کتێب

موباره‌ک‌به‌گێڕانه‌وه‌ی‌هه‌یکه‌لموباره ک: خه ڵک وا ده زانن سه رۆکایه تی شتێکی گه وره یه ، به اڵم له ڕاستیدا به اڵیه

كتێبێك‌بۆ‌هەموانلەبارەی كتێبی "دەربارەی زمان"

ئا: رێنوار نه جم

ژیانی نهێنیی و ئه ودیوی بۆنه فه رمییه کانی سه رۆک و که سایه تییه

سیاسییه کان هه میشه سه رنجراکێش بوه ، له م کتێبه دا نوسه رو

رۆژنامه نوسێکی میسڕی باس له پیوه ندییه کانی خۆی و سه رۆکی

پێشوتری ئه و واڵته ده کات و په رده له سه ر چه ندین نهێنی هه ڵده داته وه .

نوس��ه رو رۆژنامه نوس��ی میس��ڕی، هه یک��ه ل حه س��نێن محه م��ه دی (91 ساڵ( دوای که وتنی ده سه اڵته که ی حوس��نی موباره ک به ماوه یه کی که م، کتێبێکی له باره ی په یوه ندی خۆی به و له ژێر باڵوکرده وه میسڕه وه سه رۆکه ی سه رده مه که ی، "موباره ک و ناونیشانی

له سه کۆوه بۆ گۆڕه پان".ئه و کتێب��ه 264 الپه ڕه ییه ، له الیه ن ه��ه ردو وه رگێڕ عوم��ه ر عه لی غه فورو س��ه باح ئیس��ماعیله وه له ساڵی 2012

له عه ره بییه وه کراوه به کوردی.موب��اره ک، حوس��نی محه مم��ه د ئه فسه ری هێزه ئاسمانییه کانی میسڕ، له س��اڵی 1975ه وه ئه نوه ر س��اداتی سه رۆکی ئه وکاتی میسڕ کردیه جێگری خ��ۆی، کاتێکیش ل��ه 6ی ئۆکتۆبه ری 1981 ئه نوه ر س��ادات تیرۆر ده کرێت، ته نه��ا دوای هه فته ی��ه ک موب��اره ک ده بێته س��ه رۆکی گه وره ترین ده وڵه تی عه ره بی��ی، ل��ه و کات��ه دا رۆژنام��ه ی واش��نتۆن پۆست له باره ی موباره که وه ده نوسێت "ته نانه ت ئه وانه شی واده زانن ئه و پیاوه ده ناس��ن، له راس��تیدا هیچ

شتێکی له باره وه نازانن".محه مه د حه س��ه نێن هه یکه ل، وه ک بڕیاری له ناوه ن��دی نزیک که س��ێکی سیاسیی میسڕو ئاشنا به سه رکرده کان، له سه ره تای کتێبه که دا باس له یه که مین له گه ڵ بینینیه کان��ی ده کات دی��دارو حوس��نی موباره ک، ئ��ه و کاته ی ئه و هێزه فه رمانده ی ئه فس��ه رو هێش��تا

ئاسمانییه کانی میسڕ بوه .هه یکل��ه له ب��اره ی په یوه ندی خۆی کتێبه کدا له پێش��ه کیی به موباره که وه سنوردارو "په یوه ندییه کی ده نوس��ێت ساردوس��ڕو زۆرجاریش توندو گرژبو، نێوانمان ره نگه درێژترینیان دیدارێکی بێت ک��ه ش��ه ش س��ه عاتی خایاند، ک��ه له س��ه عات 8ی به یان��ی تا 2ی پاش��نیوه ڕۆی ڕۆژی 5ی دیسه مبه ری

1981، واته دوای دو مانگ له سه ره تای کێش��ا، درێژه ی س��ه رۆکایه تییه که ی

ئه وانی تر دیداری سه رپێی بون". هه یک��ه ل ب��اس له و س��اته ده کات که ئه نوه ر س��اداتی س��ه رۆک به دوای ئ��ه وه دا گه ڕاوه که س��ێکی نوێ بکاته جێگری خۆی، هه مو ئه و که س��انه ش که پاڵێوراوی س��ادات بون، که سانی س��ه ربازیی ب��ون، ئه و ده م س��ادات به هه یکه لی وتوه ، "تۆ ده زانی ده بێ بۆ په نجا س��اڵی داهاتوش سه رۆکی ئه م

واڵته پیاوێکی سه ربازی بێ".ره نگ��ه کاتێ��ک ده بینین ل��ه دوای موب��اره ک، که س��ێکی وه ک "محه مه د مورسی" له سه رۆکایه تیی میسڕدا جێی نابێت��ه وه و فه رمانده یه کی س��ه ربازیی وه ک "عه بدول فه تاح سیسیی" ده بێته س��ه رۆکی میسڕ، راس��تی و دروستیی ئ��ه و قس��ه یه ی ئه ن��وه ر س��اداتمان ب��ۆ ده ربکه وێ��ت که پێش 40 س��اڵ

کردویه تی.س��ادات و ئه نوه ر دانیش��تنه ی له و له ساڵی هه یکه ل محه مه د حه س��ه نێن 1975، س��ادات بڕیارده دات موباره ک بکات��ه جێگ��ری خ��ۆی، هه رچه نده هه یک��ه ل به وته ی خ��ۆی له گه ڵ ئه و

بڕیاره دا نه بوه .

له دوای ئه وه ی ئه نوه ر سادات تیرۆر ده کرێت حوس��نی موباره کی پاڵێوراوه ده بێت��ه ب��ۆ جێگه که ی. ل��ه و کاته دا محه مه د حه س��ه نێن هه یک��ه ل و چه ند رۆژنامه نوس��ی نوس��ه رو هاوڕێیه کی به هۆکاری سیاس��یی له زینداندا ده بن، هه یک��ه ل ده یگڕێته وه که پێیان وتراوه ک��ه له زیندان��ه وه په یامێک بنوس��ن و پش��تگیریی موباره ک بکه ن بۆ ئه وه ی ببێته س��ه رۆک، ئه م��ه ش ئازادبونیان ئاس��انتر ده کات، به اڵم ئه وان ره تیان کردوه ته وه کارێکی وه ها بکه ن. دواتر هه یک��ه ل و هاوڕێکانی ئ��ازاد ده کرێن و موباره ک بۆته س��ه رۆک و له کۆش��کی

سه رۆکایه تی پێشوازییان لێ ده کات.نوس��ه ری کتێبه ک��ه به درێژی باس له و دیداره ش��ه ش کاتژمێرییه ده کات س��ه رۆکایه تیی له س��ه ره تای ک��ه موباره ک��دا له گه ڵی��دا ئه نجامی داوه . به گێڕان��ه وه ی هه یکه ل ل��ه و دیداره دا موباره ک بۆچونێکی نێگه تیڤی له باره ی وتویه ت��ی هه ب��وه و رۆژنامه نوس��ان "رۆژنامه نوسان پێیان وایه هه مو شتێک ده زانن و زۆر س��ه رکه وتون، باشتر وایه راستییه که یان بۆ خه ڵک ئاشکرا ببێت،

ئه وان گه مژه ن و هیچ نازانن".کاتێکی��ش هه یک��ه ل ویس��تویه تی به رگری��ی له رۆژنامه نوس��ان ب��کات و داوای ک��ردوه ڕێ بدرێ��ت ده س��تیان بگاته سه رچاوه کانی هه واڵ و زانیاریی، موباره ک وتویه تی "ئه گه ر رۆژنامه نوسان زیاتر بزانن، زیاتر گه مه م پێ ده که ن".

س��ه رۆکی دی��داره دا ل��ه و ه��ه ر میس��ڕ وتویه تی، "خه ڵ��ک وا ده زانن سه رۆکایه تی ش��تێکی گه وره یه ، به اڵم

له ڕاستیدا به اڵیه ".هه روه ها س��کااڵی له ده س��ت زۆری داواکاریی هاواڵتیان ده ربڕیوه ، "خه ڵک ب��ۆ وان؟ هیچی��ان نیی��ه داواکاریی نه وێ، ده ست به مافه کانیانه وه ده گرن و نه گبه تیش ده ک��ه ن، له بیر ئه رکه کان له وه دایه هه مو ناکۆکن، داواکانیان دژ به یه که ، نازانم سه رۆک جه مال و سه رۆک س��ادات چۆن چۆنی به رگه یان گرتوه ، من ته نیا چه ند مانگێکه سه رۆکم گیانم

ده رچو!"ه��ه ر له درێژه ی ئه و س��کااڵکردنه دا موب��اره ک گه یش��تۆته ئ��ه و ڕاده یه ی ڕوبه ڕوی هه یکه ل بڵێ��ت "وه اڵ ئه گه ر له زۆری��ی داواکاری و ناکۆییه کان ماندو بم، بۆیان جێده هێڵم و هه مو شت به هێزه چه کداره کان ده سپێرم، وازیان لێ دێنم

یه کتر بخۆن و خۆم قوتار ده که م".ئ��ه و قس��انه ش هه یکه ل ل��ه دوای تکای کردوه که س��ه رۆک به و شێوازه

بیرنه کاته وه .سادات ، ئه نوه ر تیرۆرکردنی له دوای موب��اره ک زۆر گرنگی��ی به دابینکرانی یه که می��ن داوه ، خ��ۆی ئاسایش��ی به رپرس��انی له گ��ه ڵ کۆبونه وه ش��ی

ئاسایشدابوه .بۆ ئه و مه به س��ته ش موباره ک چه ند رێ و شوێنیکی گرتوه ته به ر بۆ ئه وه ی هه مان چاره نوس��ی س��اداتی نه بێت. له و ڕێوش��وێنانه ش داخس��تنی هێڵه فڕینی له کات��ی بوه ئاس��امانییه کان فڕۆکه ک��ه ی س��ه رۆک به درێژایی ئه و رێگای��ه ی ده یبڕێ��ت. هه روه ها گرتنی ش��ه قامه کان له ه��ه ردو الوه له کات��ی

تێپه ڕینی کاروانی ئوتومبێله کانی.هه یک��ه ل له کتێبه که ی��دا ڕوداوێ��ک ده گێڕێت��ه وه ک��ه کاتێ��ک کاروان��ی ئوتومبێله کان��ی موب��اره ک به ڕێوه بوه به ره و فرۆکه خان��ه ، بینیویه تی الیه کی کراوه ت��ه وه و ش��ه قامه که دیک��ه ی ئوتومبێل��ی پێ��دا ده ڕوات، ئه م��ه ش س��ه رۆکی توڕه ک��ردوه و دوای کردوه بۆ ناوچه که ی هاتوچ��ۆی فه رمانده ی بهێنن تا خ��ۆی لێکۆڵینه وه ی له گه ڵدا

ب��کات. فه رمان��ده ش هه رچه نده بۆی ڕونکردوه ته وه که ئه وه له س��ه ر داوای زۆری به رپرس��انی فڕۆکه خانه ب��وه بۆ سه رنشینه کان گه یشتنی به سه المه تی

بۆ فڕۆکه خانه . ئه و کات��ه ی موباره ک گوێ��ی له وه ده بێت، راس��ته وخۆ ده ڵێ��ت "کامیان گه ش��تیاره کان، ژیان��ی گرنگت��رن: ی��ا ژیانی س��ه رۆک؟ هی��چ ئامانجێک له واڵتی میس��ڕدا نییه له ژیانی سه رۆک

گرنگتربێت".له به شێکی دیکه ی کتێبه که دا محه مه د حه س��ه نێن هه یکه ل باس له کۆمه ڵێک بۆچون ده کات له ب��اره ی موباره که وه ، له یه کێ��ک له وان��ه دا کاتێ��ک ب��اس له بۆچونی نوسه رێک ده کات که گرنگیی له کۆنفرانس��ه کانی به ئاماده بونی داوه موباره که دا، ده نوسێت "ئه و نوسه ره یه ئاماده ی ده یان کۆنفرانس��ی موباره ک بوه ، به درێژایی ئه وه نده ی گوێی گرتوه ، کتێبێکی موباره ک نه کردوه هه س��تی خوێندبێت��ه وه ، ی��ا چێ��ژی له هونه ر وه رگرتبێ��ت، یان دێ��ڕه هۆنراوه یه کی به نمونه هێنابێت��ه وه ، یانیش ئاماژه ی

به شیعر یا به په خشان کردبێت".له کۆتایی کتێبه ک��ه دا هه یکه ل باس له دوا په یوه ندی خ��ۆی به موباره که وه

ده کات که له س��اڵی 2003دا ڕویداوه ، له کۆتاییهاتن��ی ب��اس هه روه ه��ا ده س��ه اڵته که ی ده کات ک��ه چۆن له و کاته دا په یوه ندی کردوه به ئیسرائیله وه و سکااڵی له وه کردوه ئه مه ریکا له و ساته

چاره نوسسازه دا ده ستبه رداری بوه .له گ��ه ڵ کۆتایی هاتنی ده س��ه اڵتی به اڵم دادگاییکردنیش��ی، موب��اره ک و هه یک��ه ل پێی وایه که ئه و س��ه رۆکه ، "میس��ڕی له ناوه ن��دی کێڵگه یه کی پڕ

میندا جێهێشت".

ئەم كتێبه که له الیه ن نوسه ری ئێرانی محه م��ه د ڕه زا بانتی نوس��راوه و ئاکۆ عه بدواڵ که ریم وه رگێڕاوه ته سه ر زمانی کوردی و ناوه ندی رۆشنبیریی ئه ندێشه

باڵوی کردوه ته وه .

کتێبه که پێكهاتوە له ش��ه ش وتاری زۆر گرنگ لەب��ارەی چەند ڕەهەندێكی

جیاوازی زمان��ەوە، كە هەمویان بە وردی چونەتە ن��او الیەنە وردەكانی دنیای پڕ ڕەمز و ڕازی زمان و لێكدانەوەی

قوڵ بۆ ماناكانی زمان."خراپ به ناونیش��انی یەكەم وتاری بەكارهێنانی زمان" نوسەر لەسەرەتادا لەبارەی كتێبی كۆمەڵناسی بەناوبانگی ئەمریك��ی "كاڵوس مۆلێ��ر" )ڕۆڵ��ی دەدوێت و له پەیوەندی��دا( سیاس��ەت بۆ زمانناس��انە قوڵی لێكدانەوەیەكی هەرچوار بەش��ی كتێبەك��ە دەكات كە

)پەیوەندی له بەش��ەكانی هەری��ەك ل��ەڕێ الدراو(، )چین��ی كۆمەاڵیەتی: سیاس��ی(، پەیوەن��دی دیاریك��ەری هەنوكە(، هەلومەرج��ی )پاراس��تنی )قەی��ران له بەهێزبون��ی دەوڵەت��دا(،

لەخۆگرتوە. لە وتاری یەكەمدا شیكارییەكی ورد بۆ پەیوەندی لەڕێ الدراو باس لەوە دەكات چۆن هەنێك له سیستەمە سیاسییەكان بەهۆی خ��راپ بەكارهێنان��ی زمانەوە خەڵكی خۆی��ان فریودەدەن و مامەڵەی ناشیاو لەگەڵ زماندا دەكەن. لەم جۆرە كەرەس��تەیەكی زمان سیس��تەمانەدا لەپ��اڵ ت��رە چەكێك��ی هەرزان��ە و چەكەكانی تردا بۆ خۆشكردنی ئاگری جەنگ و لێرەدایە كە دەكرێت زمان وەك تەپڵی شەڕ و بوقی خرۆشاندنی هەستی ش��ەڕخوازانە تەماش��ا بكرێت. لێرەدا زم��ان لەپاڵ س��ەربازەكانی تردا جلی س��ەربازێكی مەعن��ەوی لەبەردەكرێت دەخرێتە خزمەت جەنگ و س��ەپاندنی ج��ۆرە جیاوازەكان��ی دیكاتۆری��ەت و حوكمی تاكڕەوان��ەوە. له هەمو پەیامە بەرزەكان��ی دادەماڵرێ��ت و زمان وەك هونەر وەك یارییەكی س��تاتیكی وەك ئامرازی ئاڵوگ��ۆڕی كەلتورەكان وێران دەكرێت و دەكرێت به ئامرازێك بۆ دابڕانی ڕەگەزپەرس��تی و چاندنی كەلت��وری و

تۆوی فاشیەت.

له بەش��ی دوەم��ی ئ��ەم كتێب��ەدا زانستی ش��یكارییەكی ورد و نوس��ەر ب��ۆ بەراوردكردنی پەیوەن��دی زمان و مرۆڤ و پاشان لەوەش سەرنجڕاكێشتر دۆزین��ەوەی هێڵێك��ی كاڵ��ی توانای لێكتێگەیشتنی هەندێك گیاندار زمان و یە ش��امپازی" "مەیمونی بەتایب��ەت هاوش��ێوەی توانای زمان الی مرۆڤ و ئیش��كردنێكی ورد و پراكتیكی��ە ل��ەو بازنەی��ەدا و ب��اس له هەوڵ��ی هەندێك دەرونن��اس و ڕاهێنەری ب��واری زمانی ئ��اژەڵ دەكات بۆ دۆزین��ەوە و توانای دواندن و ئیشكردن لەو توانا زمانەوانییە و ئاماژەدان بەو هەواڵن��ەی كە له بواری ئاماژەیی كە پراكتیككردن��ی زمان��ی به ش��ێوازی ئەمریكی��ش بەناوبانگ��ە دراوە له فێركردنی مەیمونی شامپازیدا و تایبەت و ورد پاش��ان قس��ەكردنیكی لەسەر تیۆرەكەی داروین كە بۆ باشتر ئاش��نابون پێویستە خوێنەر خۆی ئەم كتێبەكە ب��ە وردی بخوێنێتەوە چونكە له ڕاس��تیدا تەنیا كتێبێك نییە بۆ ئەو كەسانەی كە حەزیان له بواری زمانە، بەڵكو به پێچەوانەوە كتێبێكە دەتوانێت زانیاری جی��اوازدا ب��واری له چەندین بەخش بێت و سەرنجی هەر خوێنەرێكی هوشیار بۆخۆی ڕابكێشێت بۆیە پێموایە

كتێبێكە بۆ هەموان.بەشی سێیەم لەم كتێبەدا تایبەتكراوە

به ئاماژەدان به دو بۆچونی گرنگ و تایبەت له مێژوی لێكۆڵین��ەوە زمانەوانییەكاندا ئەوانی��ش ئەمانەن: به پێ��ی بۆچونی یەكەم ك��ە به ڕەفتارییەكان ناس��راون پێیان وای��ە منداڵ بەرهەمهێنراوی ئەو ژینگ��ە كۆمەاڵیەت��ی و خێزانییەیە كە تێیدا له دایك دەبێت فەرهەنگی وش��ە و دەنگسازی و ڕستەسازی به پێی یاساكانی زمان��ی ئەواڵت��ەی كە تیای��دا له دایك دەبێت فەرهەنگە زمانی و دەربڕیەنەكانی گەش��ە دەكات و ب��ۆی دادەمەزرێ��ت. ئەمان زیاتر جەخت ئەكەنەوە لەس��ەر ئەو لێكۆڵینەوانەی كە لەسەر مەیمونی ش��امپازی كراون كە به پێ��ی گۆڕینی هەلومەرجی��ان و جیاكردنەوەی��ان لەو دونیای��ەی خۆی��ان و تێكەڵكردنی��ان به ژینگ��ەی ئینس��انی ئەكرێت هەنێك دەنگییەكان دەربڕینە زمانی و ڕەفتارە وەك مرۆڤ دەربڕن هەڵبەتە له بەش��ی پێش ئەم بەش��ەدا ئاماژە بەو هەواڵنە كراوە ك��ە لەب��واری فێركردنی زمانی قسەكردن و ئاماژەی ئەمریكی دا لەگەڵ مەیمونی ش��امپازی دراوە. هەرچەندە كۆی ئەم ش��تانە ڕێژەین لەبەر ئەوەی مەسەلەكە لێرەدا مەسەلەی زمانە زمان وەك كایەیەكی بەیەكاداچوی هەزار دیو هەڵگری قس��ەكرنێكی زۆرە و بابەتێكە

هەمیشە تازە بۆ قسەكردنی تر.بۆچون��ی دوەم ئاماژەیە بەوەی كە

زمان تایبەتە به م��رۆڤ و تەنیا مرۆڤ ئ��ەو تایبەتمەندییان��ەی تێدای��ە كە بتوانێت زمانێ��ك فێربێت و ئاماژە بەو هەواڵن��ە دەكات كە له بواری فێركردنی دراوە و ش��امپازیدا لەگ��ەڵ زمان��دا نەگەش��تۆتە هی��چ ئەنجامێك��ی زۆر دروست و زانستیش.. پاشان قسەكردن زمان فێربونی له كێشەكانی وردبونەوە له تەمەن��ی مناڵی��دا و الدان��ە زمانی و بواری ئاڵۆزییەكان��ی دەنگیی��ەكان و

فێربونی زمان.

بەش��ی چوارەم كە كۆتا بەشی ئەم كتێبەیە به ناونیشانی )زمان، بەرهەمی گەش��ەكردنی م��رۆڤ( لەم بەش��ەدا نوس��ەر باس له مرۆڤ وەك ئاژەڵێكی ئاخێوەر دەكات. پش��ت به لێكۆڵینەوە زانس��تییەكان دەبەستێت و شیكاری بۆ بنەما سروش��تییەكانی زم��ان دەكات له نێوان زیندەوەرەكان بەو جۆرەی كە برەویان زمانەوانەكان دەرونناسەكان و پێ��داوە و لێی��ان كۆڵیوەت��ەوە، باس له پەیوەندی نێوان زمان و ئاژەڵ و مرۆڤ

وەك ئاژەڵێكی ئاخێوەر دەكات.

• ئه م وتاره بڕیاربو وه ک پێشه که یه ک بۆ کتێبی "ده رباره ی زمان" باڵببێته وه، وردتر به درێژترو دیکه دا له ده رفه تێکی

له باره ی ئه و کتێبه وه ده دوێین.

خه ڵک بۆ وان؟ هیچیان نییه داواکاریی نه وێ

ده ست به مافه کانیانه وه ده گرن و ئه رکه کان له بیر

ده که ن، نه گبه تیش له وه دایه هه مو ناکۆکن داواکانیان دژ به یه که

نازانم سه رۆک جه مال و سه رۆک سادات چۆن چۆنی به رگه یان گرتوه ، من ته نیا

چه ند مانگێکه سه رۆکم گیانم ده رچو!

موباره ک رۆیشت و میسڕی له ناوه ندی

کێڵگه یه کی پڕ میندا جێهێشت

ڕانانی: مەریوان هەڵەبجەیی

هه یکه ل

موباره ک

تایبه‌ت (471( سێشه ممه 182015/3/24

یه كه م: باشورپه یوه ندییه كانی په كه كه و پارتی

په كه ك��ه له به رپرس��ه كانی یه كێ��ك وت��ی: "ئێمه ناخوازین پارت��ی دیموكراتی كوردس��تان ت��ه واو بێهێز بێ��ت، چونكه

له بادینان ئیسالمییه كان به هێز ده بن".ئه مه قسه یه كی س��اده یه ، به اڵم به ته نها بابه ته ك��ه ئه م��ه نیی��ه ، به ڵك��و به دوای دروستبونی په كه كه ، به ریه ككه وتنی نێوان ئ��ه م دو هێزه له مدی��و ئه ودی��و هه بوه و هه ركامیان ئه وی تری به مه ترس��ی زانیوه له س��ه ر الیه كه ی تر، چونكه سنوره كانیان نزیكه و هاوبه شه ، جوگرافیایه كی پانوپۆڕی ش��اخاوی جیای��ان ده كات��ه وه و زۆرینه ی كورده كان ه��ه ردو دیو به زاراوه ی كرمانجی

قسه ده كه ن.به اڵم پاش گۆڕینی س��ه نگی هێزه كان، پارتی ته واو هه س��ت به مه ترس��ی گه شه ی پێگه و نفوزی په كه ك��ه ده كات. به تایبه ت له دوای راپه ڕینی 1991. په كه كه له باش��ور باشتر خۆی رێكخست مه ترسی زۆرتریشی به دوای خۆیدا هێنا. تا گه یش��ته ش��ه ڕی

ناوخۆ.به اڵم پێنج خاڵی گرنگ ئه م ملمالنێیه ی

ته واو په ره پێگرت:یه كه م/ نزیكبونه وه ی پارتی و حكومه تی ئه نكه ره له چه ند ساڵی رابردوداو به شداری به رپرس��ه كانی پارتی له بۆن��ه و یاده كانی ئه كه په ، ت��ه واو په كه كه ی نیگه ران كردوه ، به وه ی كه ئه و نزیكبونه وه یه له سه ر حسابی په كه كه ی��ه و په یوه ندیی��ه ئابورییه كان��ی به تایبه ت كه یس��ی نه وت، نیگه رانی زۆری دروس��تكرد ب��ه وه ی كه ئه كه په س��ودی

زۆرتری لێوه رده گرێت.هاتن��ه داع��ش و ده ركه وتن��ی دوه م/ خواره وه ی گه ریالكانی هه په گه له قه ندیل بۆ شه نگال و مه خمور و گوێر بۆ شه ڕی داعش. هه رچه نده به ئاگاداری یه كێتی و پارتی بو، به اڵم پارتی هه س��تی به م مه ترسییه كرد كه له ناوچه كه دا دروستبوه و سۆزو عه تفی گه نجان��ی بادینان��ی راكێش��اوه و رۆڵی له كامپی مه خمور زۆرترو زۆرتر بوه ، باسكردن له دروس��تكردنی كانتۆنی شه نگال، ته واو پارتی گه یانده یه قین كه په كه كه ده یه وێت س��نور و پێگه و ده س��ه اڵتی پارت��ی بێهێز

بكات و بۆ یه كجاری نه چێته ده ره وه .بۆیه ئه م مه سه له یه پارتی گه یانده ئه وه ی كه هه ڕه ش��ه ی جددی ب��كات و راگه یاندنی حزبی و حكومی ده ربكات و میدیاكانی پارتی هێرشی چڕیان ده ستپێكردو به پێی قسه ی سه رچاوه یه ك: پارتی داوای له به رپرسانی یه كێتی كردوه كه قس��ه له گ��ه ڵ په كه كه بكه ن، چونكه گوێ له ئێوه ده گرن، با ئه و كارانه ن��ه كات، چونكه قابیلی قبوڵ نییه و

كێشه و شه ڕی لێ په یدا ده بێت.ئه نجومه ن��ی ك��ه ش��ه وه ش ئ��ه و خۆبه ڕێوه به ری شه نگال پێكهات، یه كێك له دۆس��ته كانی په كه كه له باشور قسه له گه ڵ دو له س��ه ركرده كانی یه كێت��ی ده كات، كه

به ڵكو ئه وانیش قس��ه بكه ن و په كه كه واز له مه س��ه له ی كانتۆن بهێنێت، پاش ئه وه ی په یوه ن��دی به جه میل بایك هاوس��ه رۆكی كه جه ك��ه ده كرێ��ت، رازی ده بێت كه واز له كانتۆن بهێنێت و بۆ رۆژی دواتر كۆنسه ی سه رۆكایه تی كه جه كه راگه یاندنێك ده دات، كه ئ��ه وان باس��ی كانتۆنی��ان نه كردوه و پش��تگیری له ئه نجومه ن��ی خۆبه ڕێوه به ری

شه نگال ده كه ن.به رپرس��ێكی یه كێتی، باوه ڕی له باره ی یه كێت��ی وتی: "بۆیه له گ��ه ڵ كانتۆن نین، چونكه گرفتی ب��ه دوادا ده هات و دور نه بو په كه كه دواتر داوای كانتۆنی پش��ده ریش

بكات".ب��ه اڵم ئه و مه ترس��ییه ، پارتی هێش��تا له شوێنی خۆیه تی و بۆچونه كانی په كه كه ش ل��ه ڕوی س��تراتیژییه وه نه گ��ۆڕاون و ته نها تاكتیك��ن و دروس��تكردنی )یه په ش��ه – یه كینه كان��ی پاراس��تنی ش��ه نگال( پ��ڕ

مه ترسیترینه .س��ێیه م/ روداوه كانی س��وریا له 2011 و دابه زینی گه ریال له قه ندیله وه بۆ شاره كانی رۆژئاوا، په یوه ندییه كانی پارتی و په كه كه ی خراپت��ر ك��رد، چونكه ه��ه رزو )په یه ده ( هێزه كانی ئاسایش��ی دروس��تكردو یاسای دوات��ر ده رك��ردو حزبه كان��ی مۆڵه ت��ی كانتۆنه كانی )كۆبانێ، جه زیره و عه فرین(ی دروستكردو پێویست بو هه مو هێزه كانی تر پابه ندی یاساكانی )په یه ده ( و ته ڤده م بن.

ئه وه ش پارتی توشی نیگه رانی كرد، كه داوایكردوه رۆژئاوا له الیه ن په یه ده و ته ڤده م، الیه نگری په كه كه و حزبه كانی رۆژئاوای سه ر

به پارتی )ئه نه كه سه ( به ڕێوه ببرێت.ب��ه اڵم په كه ك��ه ئه مه ی قب��وڵ نه كردو جه می��ل بایك له مباره یه وه رایگه یاند: "ئایا پارت��ی رێ��گا ده دات، له دهۆك حزبێك بێ نه خێر". بێگوم��ان كارب��كات؟ مۆڵ��ه ت وتیش��ی: "كه واتا ئه مه بۆ حزبه كانی سه ر به پارتیش له رۆژئاوا راسته ". له مباره یه وه هه ڵوێس��تی یه كێتی ئه وه بو كه "پێویسته ده خال��ه ت له كاروباری رۆژئ��اوا نه كرێت و

ئه وه نده ی پێویسته هاوكاری بكرێت".یه كێك له به رپرس��ی حزبه كانی رۆژئاواو دۆس��تی یه كێتیش جارێك وتی: "ئاسایش له رۆژئاوا رێگا نادات ته نانه ت رۆژنامه كانی

ئێمه ش بێ ئیزنی ئه وان ده رباز بن".هه رچه ن��ده رێككه وتن��ی هه ولێرو دواتر دهۆك هه بو له نێوان په كه كه و پارتی. به اڵم هیچیان په یوه ندییه خراپه كانی ئه وانی چاك نه كرد. تا ئه م ساته ش. هێزه كانی دۆستی پارتی و به تایبه تی پارتی دیموكراتی كورد - سوریا. جێگه و پێگه ی گرنگی وای نییه كه پارتی ده یه وێت و ل��ه كۆبونه وه كانی نێوان

ته ڤده م و ئه نه كه سه ش ئاماده نه بو.چواره م/ كێشه و گرفته كانی نێوان پارتی و په كه كه له كۆتایی 2013 له سه ر كۆنگره ی نه ته وه ی��ی، كێش��ه و قه یرانه كان��ی نێوان هه ردوالی قوڵتر كرده وه ، هه ركامیان الیه كه ی ت��ر تۆمه تبار ده كات، به اڵم به رپرس��ێكی یه كێك له حزبه كانی كوردستانی رۆژهه اڵت وتی: "ئ��ه وان هه ردوكیان هۆكاری تێكدانی كۆنگره بون، چونكه پارتی ده یویست خۆی

سه رۆكی كۆنگره كه بێت، بۆ چه ند ساڵێك، به اڵم په كه كه ده یویس��ت به ده وری بێت و

ئاكامیش كۆنگره بێ ئاكام بو".پێنج��ه م/ رۆڵی ئێران ل��ه قه یرانه كانی نێ��وان پارتی و په كه ك��ه ، كاریگه ری زۆری هه بو، به وه ی كه هه میشه هاوكاری په كه كه ده كات دژی سیاس��ه ته كانی توركی��ا ل��ه ناوچه ك��ه داو تاران پێیوای��ه ، پارتی زیاد ل��ه پێویس��ت به رژه وه ندییه كان��ی توركیا ده پارێزێت و چوه ته پش��ت سوننه كانه وه و پش��تی له ش��یعه كان ك��ردوه و ئه م��ه ش به بۆچون��ی ت��اران واتا دژایه ت��ی ئێران و

سیاسه ته كانی.په كه كه ی كارتی تاران، له مباره یه شه وه دژی پارت��ی به كارهێن��اوه و گ��ه ر دیقه تی میدیاكان��ی ئێرانی��ش بدرێ��ت. زۆر ب��ه گرنگیی��ه وه ب��اس له په كه ك��ه و په یه ده و شه ڕڤانان ده كه ن و زیاد له پێویست گرنگی ب��ه روداوه كان ده ده ن. بۆی��ه بۆچونێ��ك هه یه بانگه ش��ه بۆ ئه م سیاسه ته ده كرێت و ده ڵێت: "ئێران، س��وریا، په كه كه ، عێراق و یه كێتی له ن��او جه مس��ه رێكدان كه ئێران كاریگ��ه ری گه وره ی هه یه "، به اڵم په كه كه و

یه كێتی ئه مه ره تده كه نه وه .

دوه م: رۆژهه اڵتبه دوای دروس��تبونی )پ��ژاك – پارتی ژیانی ئازادی كوردس��تان( ل��ه رۆژهه اڵتی نێ��وان ئاڵ��ۆزی گ��رژی و كوردس��تان، په كه كه و هێزه شۆڕش��گێڕه كانی رۆژهه اڵت خراپتر )دیموكرات��ه كان( )كۆمه ڵه كان( و

بو.هه رچه نده پێش��تریش ئه و په یوه ندییانه زۆر ب��اش نه بو و په كه كه ب��ه وه تۆمه تبار ده كرا، كه دۆستی ئێرانه و ده ستوه رده داته كاروباری رۆژهه اڵته وه ، به اڵم دروس��تبونی

)پژاك( و دواتری��ش )كۆدار – كۆمه ڵگای قه یرانه كانی رۆژهه اڵت( ئازادی دیموكراتی نێوان ئه م هێزان��ه و په كه كه ی ته واو خراپ

كرد.بێگومان په كه كه ، له رێگه ی پژاك، چه ند عه مه لیاتێك��ی چه كداری دژی ئێران و كاری رێكخس��تنی له ناوچ��ه دوره كانی پێگه و نفوزی باشی په یدا كرد، ئه مه ش نیگه رانی

الی هێزه كانی تر دروستكرد.مس��ته فا هیجری سكرتێری گشتی حزبی دیموكراتی كوردس��تانی ئێران له وباره یه وه وتی: "ش��تێك نییه به ناوی پ��ژاك، جگه له په كه كه و ده س��توه ردان ل��ه كاروباری

رۆژهه اڵت".په یوه ندییه كانی په كه كه له گه ڵ هێزه كانی رۆژهه اڵت، جی��اوازه ، بۆ نمونه )كۆمه ڵه (، حزب��ی كۆمۆنیس��تی ئێ��ران، رێكخراوی زه حمه تكێش��انی كۆمه ڵه ی كوردس��تان، كوردستان و بگره سازمانی خه بات و پارتی ئازادی��ش. كێش��ه كانیان كه مت��ره له گه ڵ په كه كه . هه رچه نده ره خنه له زۆر سیاسه تی ئ��ه م حزبه ده گ��رن و پێیانوای��ه ، ئه وه ی په كه كه به دوایدا ده گه ڕێت خوێندنه وه یه كی دروست نییه و هه رگیز پژاك ناتوانێت ببێته

ئه ڵته رناتیڤی كۆمه ڵه و دیموكرات.به اڵم نه فی، وجودو رۆڵی پژاكیش ناكه ن

كه هه یه .شۆڕش��گێڕی كۆمه ڵ��ه ی هه رچ��ی زه حمه تكێش��انی كوردس��تانی ئێران، كه عه بدوڵاڵی موهته دی سكرتێریه تی، خودی موهته دی ده ڵێت: "ئێمه رازی نابین و قایل نین په كه كه كوێخامان بۆ داتاشێت و كاری په كه كه و ش��وێنی خه باتی له كوردستانی باكوره ، ش��وێنی خه بات��ی له ئامه ده نه ك

سنه و مهاباد".ده یه وێت "په كه كه پێیوای��ه ، موهته دی له هه مو پارچه كان كۆپ��ی خۆی هه بێت و نییه "، دروس��ت خوێندنه وه یه كی ئه مه ش هه ربۆیه له دیدارێكدا له باره گای )كه نه كه ( له برۆكس��ل، ره مزی كارتاڵ زۆر ره خنه ی هه بو، موهته دی هیجری و له سیاسه ته كانی

كه توندن به رامبه ر په كه كه و پژاك.حزب��ی دیموكراتی كوردس��تانیش، كه باڵێك��ی تری حزب��ی دیموكرات��ه و خالید عه زیزی سكرتێریه تی و حزبێكی شۆڕشگێڕی رۆژهه اڵت��ه و حزبه كه ی خاوه ن��ی كۆماری مهاباده و ئێس��تا باره گاكانی��ان له كۆیه ی كوردستانی عێراقه و حزبه كه ی كه به حزبی

)قازی، قاسملۆ، شه ره فكه ندی( ناسراوه .بۆچونه كانی له نێوان ئ��ه و الیه نانه دایه ، واتا ن��ه زۆر نه رم و ن��ه زۆر تونده . به اڵم

ره خنه ی جددی له په كه كه هه یه .به اڵم حاجی ئه حمه دی هاوسه رۆكی پژاك جارێك به خۆمی وت: "كۆمه ڵه و دیموكرات، ته واوب��ون و خه بات ناكه ن، ب��ۆ خۆیان له كۆیه و زڕگوێز دانیشتون و خه ریكی سه یران و حه وان��ه وه ن و پاره له حكومه ت��ی هه رێمی

كوردستان وه رده گرن".حاجی ئه حمه دی كه زۆر به توندی قسه ی ده ركرد، وتی: "م��ن ئاوی كۆیه و زڕگوێزێ ناخۆم��ه وه و ئ��اوی قه ندی��ل ده خۆمه وه و خه بات��ی ئۆردوگاكانی��ش قب��وڵ ناكه م،

هه رچ��ی یه كێتی و پارتی پێ��م بڵێن ئه وه ناكه م".

حاج��ی ئه حمه دی كه خۆیش��ی خه ڵكی مهاباده و پێش��تر له س��ه ركردایه تی حزبی دیموكراتی كوردستانی ئێراندا بوه ، ئێستا ب��ه ئۆجه الن ده ڵێت: ئاپۆ و هه ر ئه ویش به

رێبه ری كورد ده زانێت.له وه اڵمی پرسیارێكی مندا، كه كۆمه ڵه و دیموك��رات، خۆی و حزبه كه ی به ره س��می ناناسن، ئه حمه دی به توڕه ییه وه وتی: "من گوێ به و قس��انه ناده م، كه سیش ناتوانێت رێگ��ری ل��ه كارو خه باتی پ��ژاك بكات. داهاتوش نیش��انی ده دات، كه كێ خاوه نی رۆژهه اڵته ، ئێمه یان كۆمه ڵه و دیموكرات".

حاجی ئه حمه دی كه زوبێر ئایدارو ره مزی كارتاڵ له برۆكس��ل، گله ی��ی ئه وه یان لێی هه بو، ك��ه زۆر ده چێت��ه ده رو ده گه ڕێت و دیس��پلینی حزبی وه ك پێویست جێبه جێ

ناكات.

وتی: "گ��ه ر هه ڵبژاردنێ��ك له رۆژهه اڵت بكرێت، ئێمه ، حزبی ئێمه ، یه كه م ده بین".

ئه م ملمالنێیانه تائێس��تاش به رده وامه و كاتێك له كۆتایی )2013( كاره كانی كۆنگره ی نه ته وه یی هاته پێشه وه ، قه یرانه كانی نێوان په كه كه و پژاك و كۆمه ڵه كان و دیموكراته كان ده رك��ه وت، ته نان��ه ت گله ی��ی و گازنده ی

هه مویان گه یشته میدیاكانیش.كاتێك سه رۆكایه تی كۆنگره ی نه ته وه یی كوردستان له هه ولێر بڕیاریدا كه )5( كورسی بۆ رۆژهه اڵت دان��راوه .. هێزه یه كه مه كانی رۆژهه اڵت، زو هه س��تیان به مه ترسی كردو بڕیاریان��دا، ناكۆكیی��ه زۆره كانیان بخه نه الوه و ل��ه م كۆنگره یه دا یه كهه ڵوێس��ت بن، چونك��ه هه م فش��اریان له س��ه ر بو، هه م

هه ستیان به مه ترسی په كه كه ش ده كرد.

بۆی��ه س��كرتێری یه كه م��ی هه رپێن��ج حزبه كه له ب��اره گای س��كرتاریه تی حزبی دیموكرات له كۆی��ه كۆبونه وه كه پێكهاتبو له )مس��ته فا هیجری – س��كرتێری گشتی حزب��ی دیموكرات��ی كوردس��تانی ئێران، عه بدوڵاڵی موهته دی – سكرتێری كۆمه ڵه ی كوردستان، زه حمه تكێش��انی شۆڕشگێڕی عومه ری ئێلخانیزاده – سكرتێری كۆمه ڵه ی زه حمه تكێش��انی كوردس��تان، ئیبراهیمی عه لیزاده – سكرتێری رێكخراوی كوردستان _ حزبی كۆمۆنیس��تی ئێ��ران – كۆمه ڵه ، خالید عه زیزی - س��كرتێری گشتی حزبی

دیموكراتی كوردستان(.ئ��ه و كۆبونه وه یه ، كه یه ك��ه م كۆبونه وه بو دوای زیاتر له بیست ساڵ، بۆ یه كه مجار س��كرتێری هه ر پێنج حزبه كه ی رۆژهه اڵتی كۆكرده وه و رێككه وتن كه یه كهه ڵوێس��ت و یه كگوتار ب��ن، بڕیاریاندا له و هه ڵبژاردنه ی ك��ه له نێ��وان ئه م پێن��ج هێ��زه و پژاك، خه بات، پاك و پارتی سه ربه خۆیی ده كرێت هه رپێنجی��ان ده نگ به یه ك بده ن، تا پژاك

كورسی وه رنه گرێت.پاش ئه نجام��ه كان، پژاك ئه وه ی به فێڵ ناوب��ردو به ئه نجام��ه كان رازی نه بو، به اڵم دواتر له ژێر فش��اری په كه كه دا )كۆنگره (

یه ك كورسی تری دا به پژاك له رۆژهه اڵت.حاجی ئه حمه دی س��ه رۆكی پژاك، وتی: "ئ��ه و هێزانه به ئاش��كرا دوژمنایه تی پژاك ده كه ن" و وتی: "كۆنگره ی نه ته وه یی ده بێت

هی هه مو الیه ك بێت".س��ه باره ت به وه ی فێڵ له پژاك و خه بات و پ��اك كراوه ، عه لی��زاده وت��ی: "ده نگدان كراوه ، هه مو الیه كیش رازی بون. به اڵم كه ئه نجامه كه ی به دڵ��ی هه ندێك الیه ن نییه ،

نابێت ره خنه ی بكه ن".)ك��ۆدار( ك��ه س��اڵی )2014( له الیه ن په كه كه وه بۆ رۆژهه اڵت دروستكراوه و سه ر به )كه جه كه (یه و هاوسه رۆكی هه یه به ناوی )رێزان جاوید و زی��الن تانیا(. وه كو باڵی سیاسی رۆژهه اڵت ده ناسرێت و هه ردو هێزی پژاك و ك��ۆدار باڵی س��ه ربازیان هه یه كه پێیده وترێت )HRK - هێزه كانی رۆژهه اڵتی

كوردستان(.ئه وكاته ش بۆ دیدارێك چومه قه ندیل بۆ الی جه میل بایك، پرس��یاری ئه وه م لێكرد كه نزیكه ی س��ێ ساڵه شه ڕی چه كداریتان دژی ئێ��ران راگرتوه ، وتی: "نه خێر ش��ه ڕ نه وه س��تاوه ، خه باتی به رگ��ری ده كه ین". س��ه باره ت به وه ی كه هێزه كانی رۆژهه اڵت پێیانوایه ، په كه كه و ئێران رێككه وتون بۆیه شه ڕ له ئارادا نییه ، بایك وتی: "جا په كه كه شه ڕی سێ پارچه ی باكور، رۆژئاواو باشور ده كات دژی توركی��او داعش، با كۆمه ڵه و

دیموكراتیش شه ڕی رۆژهه اڵت بكه ن".په كه كه و په یوه ندییه كان��ی ئه گه رچ��ی هێزه كانی رۆژه��ه اڵت زۆرباش نییه ، به اڵم هه ن��گاوی ن��اوه . س��ه ردانه كانی هیجری و ئێلخانی��زاده ب��ۆ قه ندیل و س��ه ردانه كانی وه ف��دی كه جه ك��ه ، هه ده پ��ه ، كۆنگره ی گ��ه ل، كه نه كه و پژاك بۆ كۆی��ه و زڕگوێز، ده روازه یه ك��ی نوێیه له په یوه ندی باش��ی

نێوانیان، به اڵم زۆر ئومێدبه خش نییه .

په كه كه و پارچه كانی تری كوردستانئه نوه ر حسێن

ئا: ئاوێنه

خاتو شارلۆت كالین سه رۆكی یه كێتی ژوره بازرگانیه كانی واڵتی

سوید ئاماژه به وه ده كات كه پێویسته كۆمه ڵگه ی نێوده وڵه تی

گوشارێكی زیاتر بكات بۆ ئازادكردنی ئه و ژنه ئێزیدیانه ی

كه وتونه ته ده ست "تیرۆریستانی داعش"ه وه ، ئه و ده ڵێت "ژنه

شه ڕڤانانی كورد له كوبانی سه ری ژنی كوردو ژنانی هه مو جیهانیشیان

به رز كرده وه "

خاتو ش��ارلۆت كالی��ن به ئاوێنه ی راگه یاند كه ٨ مارسی ئه مساڵ بۆ ئه و زۆر جیاواز بوه ، له به رئه وه ی له شاری له رێپێوانێكی به ش��داری س��لێمانی ژناندا كردوه ، به مه رجێك له میدیاكانی جیهانه وه باس له دۆخی نائارام و شه ڕی دژ به تیرۆر ل��ه م هه رێمه دا ده كرێت، ئ��ه و وتی "هه س��ت به نزیكیه كی زۆر كوردس��تان، خه ڵكی له گه ڵ ده كه م به تایبه ت له گه ڵ ژنان و به تایبه تتریش

له گه ڵ خه ڵكی سلێمانی ".وتیشی "ئه وه ی له كاتی هاتنمدا بۆ كوردستان له خه یاڵی مندا نه بو، ئه وه بوه كه به سه ر شه قامه كانی سلێمانیدا خۆپیش��اندان بك��ه م و داوای ئازادی بكه م بۆ ژنانی كورد، بڕۆم و به ده نگی به رز بڵێم من هاوكاری ژنانی ئێزیدیم، من دژی تیرۆرم، من ئازادیم ئه وێ بۆ

ژنانی هاوڕێم، بۆ ژنانی كورد". خاتو ش��ارلۆت كالی��ن ئاماژه ی كۆمه ڵگه ی گوش��اری به پێویس��تی ئازادی له پێن��او كرد نێوده وڵه ت��ی ژنانی ئێزیدی و گش��ت ئ��ه و ژنانه ی له الی "تیرۆریس��تان" دیلن، ئه و وتی "پێویس��تمان به حكومه ت��ی هه رێم و عێراقیشه بۆ پشتگیری له ئازادی ئه و

ژنانه ". هه روه ها سه رسامی خۆی به رامبه ر به ئازایه ت��ی ژن��ی ك��ورد ده رب��ڕی به تایبه ت��ی ئ��ه و ژنه ش��ه ڕڤانانه ی له دژی سه رس��ه ختانه له كوبانی كه داع��ش جه ن��گان و "تیرۆریس��تانی شكس��تیان پێهێنان"، ئه و وتی "ژنه ش��ه ڕڤانانی كورد له كوبانی س��ه ری

ژنی كوردو ژنانی هه مو جیهانیشیان به رز ك��رده وه ، ئه وه ی ئه وان كردیان مێژویی ئه فس��انه یی و خۆڕاگرییه كی ب��و، پێویس��ته هه م��و مرۆڤایه تی

شانازی پێوه بكات".وتیش��ی "ژنان��ی ك��ورد نمونه ی تێكۆش��انن، فیداكاری و ئازایه ت��ی و ده بێت هه مو ژنانی زۆرلێكراوی جیهان لێیانه وه وانه ی ئازادی و ئازایه تی فێر

بن".هه روه ه��ا جه غتی له س��ه ر گرنگی به شداری ژنانی كورد له كاری بزنس و س��ه ربه خۆیی ئابوریشدا كرده وه ، كه له داهاتودا ك��ورد ژنانی پێویس��ته له و بواره ش��دا زیاتر ئازایه تی و تواناو لێهات��وی خۆیان بس��ه لمێنن، وه ك جیهان پێش��كه وتوی واڵتانی ژنانی ك��ه زۆربه ی حومگه س��ه ره كیه كانی ئابوری و سیاس��ه تیان به هاوبه ش��ی له گه ڵ پیاودا به ده سته وه یه ، ئه و وتی "من به ڵێنم به خۆم داوه كه به رده وام ب��م له هه وڵه كانم بۆ ئ��ازادی هه موو ژن��ان له پاڵ كاره كه م��دا كه بزنس و

بازرگانیه ".

سه رۆكی یه كێتی ژوره بازرگانیه كانی واڵتی سوید:

به ئازایه تی ژنی كورد سه رسامم

باسكردن له دروستكردنی

كانتۆنی شه نگال ته واو پارتی گه یانده

یه قین كه په كه كه ده یه وێت سنور و پێگه و ده سه اڵتی

پارتی بێهێز بكات و بۆ یه كجاری نه چێته

ده ره وه

په كه كه ده یه وێت له هه مو پارچه كان

كۆپی خۆی هه بێت و ئه مه ش خوێندنه وه یه كی

دروست نییه

ئه وه ی ژنه شه ڕڤانانی كورد له كوبانی كردیان

خۆڕاگرییه كی ئه فسانه یی و مێژویی بو،

پێویسته هه مو مرۆڤایه تی شانازی

پێوه بكاتخاتو شارلۆت كالین له گه ڵ چه ند ژنێکی کورددا رۆژی ٨ مارس

(471( سێشه ممه 2015/3/24 19تایبه‌ت

هه له ك��ه لێره وه یه كه ده س��تمان كرد فرۆش��تنی و ن��ه وت و به ده رهێنان��ی به بازاڕكردنی كه چی ده قه ده ستوریه كانی ده س��توری فیدراڵی ئه م مافه ی به ئێمه نه داوه هه ر بۆیه شه كه به غدا بودجه مان ده بڕێ. ناتوانین گوشاری بخه ینه سه رو ناچاری بكه ین، چونكه ئه وان پاڵپشتی ده ستورییان هه یه .به ڕای من ده رهێنانی نه وت له كوردستان هه ڵه بو به پێچه وانه ی ڕای ئه وانه ی كه ده ڵێن ده س��تكه وتێكی

مه زن بو له به ر ئه م هۆیانه :یه ك��ه م: ده بوای��ه كورد كه ش��فی كانه نه وته كانی بكردایه به اڵم ده رینه هێنایه ، چونك��ه ئێمه ده زانین به پێی ده س��تور هه ر ب��ڕه نه وتێك ده ربهێنن ده بێ 83% ب��ۆ حكومه تی ناوه ند بێت و % 17ی بۆ هه رێم باشه بۆ ئێمه نه وته پاشه كه وته مان كه موڵكی نه وه كانی داهاتوشمانه له كاتی ئێس��تا ده ربهێنی��ن و %83 لێ بده ین زلهێزه كانمان ده بوایه به ڵكو به عه ره ب. ه��ان بدای��ه ك��ه پاڵپش��تیمان بكه ن له سه ربه خۆیی بۆ ئه وه ی له م پاشه كه وته زۆره ی نه وتی كوردس��تان سودمه ند بن به واتایه كی تر نه وتی هه رێمی كوردستان پاڵی به ده وڵه ته زلهێ��زه كان بنابایه بۆ سه ربه خۆیی كوردس��تان تائه م خه زێنه

گه وره یه ی نه وت له ده ست نه ده ن.دوه م/ده رهێنان��ی نه وت له كوردس��تان مه ترس��یه كی گه وره بو له سه ر داهاتوی كه ركوك به جۆرێك كه كێشه ی كه ركوك دوابخرێ��ت ب��ۆ داهاتویه ك��ی نادی��ارو

له ده ستدانی.ده بێ ئێمه واقیعبی��ن بین تاكو له گه ڵ عێ��راق بمێنینه وه ده ب��ێ به پێی ده قه ده س��توریه كانی فیدراڵی هه نگاو بنێین ئ��ه و لێدوانه نالۆژیكیان��ه ی لێره وله وێ ئابوری و س��ه ربه خۆیی له سه ر ده درێت فرۆش��تنی ن��ه وت به ب��ێ به غ��دا به م قه یرانه ی گه یاندوین هه ر كه سێك تۆزێك ش��اره زایی هه بێ و ده قه ده ستوریه كانی عێراق��ی خوێندبێت��ه وه ، ده زانێ ئێمه له م قۆناغ��ه ناتوانین به بێ به غدا نه وت

بفرۆشین ئه مه ش به واقیعی ده ركه وت.

بۆی��ه ده بێ له م روه وه ده س��ت بكه ین به ناردنی ن��ه وت له رێگه ی عێراق و هه وڵ بده ن هیچ گرێبه ستێكی تری ده رهێنانی ن��ه وت نه كه ین، چونكه له كاتی ئێس��تا له به رژه وه ندیمان��دا نیه .به ڵكو له جیاتی ئه وه نه وتی كه ركوك و كوردستان پێكه وه ببه س��تین و به هاوبه شی له رێگه ی عێراق بیفرۆش��ین و داهاته كه ی ب��ۆ بوژانه وه ی ئاب��وری و دروس��تكردنی س��ه رچاوه ی ت��ری داه��ات ته رخ��ان بكه ی��ن نه ك ته خشانوپه خشانی بكه ین به شێكی زۆری بده ین به موچ��ه ی بندیواری ده نگ. ئه م پرۆسه یه له گه ڵ به غدا ئاسایی بكرێته وه به هه ر شێوه یه ك بێت یاسای نه وت و گاز ده ربچێت له به رژه وه ندی ئێمه یه ، چونكه ده توانین ئه گه ر به شاره زایی و شه فاف و به پ��ان خه رجی بكه ی��ن بوژانه وه یه كی ئابوری له كوردس��تان دروس��ت بكه ین و هه مه الیه ن��ه داه��ات س��ه رچاوه كانی

بكه ین.*ئاس��تی س��ێیه م/ ك��ه مه به س��تی سه ره كی ئه م بابه ته مه ئه وه یه كه ئێمه به هه ڕه ش��ه ی جیابونه وه و سه ربه خۆیی ئابوری و فرۆش��تنی ن��ه وت به بێ به غدا نه مانتوان��ی س��ه ربكه وین. بۆی��ه له م قۆناغ��ه دا تاكه كارت��ی به هێزی كورد ئه وه یه زۆر به ڕاش��كاوی له گه ڵ شیعه و س��وننه و ئه مریكاو الیه نه كانی تر باس له فیدراڵیه ت بكرێ��ت ئایا ئه گه ر عێراق فیدراڵی��ه چه ن��د هه رێم��ی فیدراڵیه و س��نوری هه رێمه كان��ی فیدراڵی كوێیه . ئه نجومه نی ئه قالیم بۆ دروست نه كراوه ؟ ده ب��ێ كورد ل��ه م قۆناغه ئ��ه م كارته به هێ��زه به كاربهێنێت به پێی پاڵپش��ته ده س��توریه كان ئ��ه م داواكاری��ه بكات ن��ه ك مفاوه زات له س��ه ر ناردنی موچه و نه ناردنی موچه وه زی��ره كان بێن و بچن له راگه یاندنه كان هات��و و هاواری بڕینی ت��ری له بیر موچ��ه هه م��و مافه كانی به شداری نابێ قۆناغه بردوینه ته وه .له م هیچ هێرش��ێكی سه ربازی بكرێت له گه ڵ س��وپای عیراق بۆ ناوچ��ه عه ره بیه كان تاكو ئه مه یه كایی نه كرێته وه واته ده بێ

هاوكاریكردنی به ش��داریكردن و مه رجی ناوه ن��د له س��ه ر بنه م��ای دیاریكردنی هه رێم��ه كان بێ��ت كه ئایا عی��راق دو هه رێ��م ده بێ هه رێمی ك��وردو عه ره ب و سنوری ئه م دو هه رێمه كوێیه یان عیراق دابه شی چه ند هه رێمێك ده بێ و سنوری ئ��ه م هه رێمانه ده بێ دیاری بكرێت. ئه م داواكاریه ی كورد ده بێته هۆی شڵه قانی گۆمه كه ، چونكه داواكاریه كی ده ستوریه

دونیا پشتیوانیمان لێده كات.زۆر به داخه وه له راگه یاندنه كان ئه مه مان به ر گ��وێ ده كه وێت كه كورد به مه رجی رزگاری ش��ه ڕی به ش��داری ئ��ه وه ی ناوچه كانی عه ره ب و به تایبه تی موس��ل ده كات ك��ه بیره نه وته كانی ئه م ناوچانه له ژێر ده ستی كورد بمێنێته وه ئه گه ر ئه مه راس��ت بێ داواكاریه كی زۆر نالۆژیكیه و مه ترسیداره ، به ڵكو به بێ ئه وه ی باسی كێڵگه نه وتیه كان بكرێ��ت ده بێ داوای دیاریكردنی سنوری هه رێمه كان بكه ین كه داوایه كی ده س��توریه . ده بێ ئه نجومه نی هه رێمه كان ئ��ه وه ی له ماده ی )65( ی ده ستوردا هاتوه به زوترین كات دروست بكرێ��ت، چونكه تاكه زامن پاراس��تنی مافی هه رێمه كان له م ئه نجومه نه یه . ئیتر ده بێ ده ست بكه ین به داواكاری ده ستوری نه خشه ڕێگه ی شاره زا پسپۆڕو كه سانی داهاتو دابڕێژن و به جدی كاری بۆ بكرێت.چونكه رۆژهه التی ناوه ڕاس��ت له به رده م كه مترین داڕش��تنه وه دایه س��ه رله نوێ هه ڵ��ه ده یان س��اڵی تر كێش��ه كه مان ب��ه ره و دواوه ده گه ڕێنێته وه ، بۆیه ده بێ زۆر به وردی هه ڵس��وكه وت له گه ڵ ئه م هه لومه رجه هه س��تیاره بكه ین و ئامانجی درێژم��ه وداو داهاتو له به رچاوبگرین نه ك ئه مه ی ئێس��تا له سه ر ش��انۆی سیاسی به ڕێوه ده چێت، بۆ ئه م مه به سته ده بێ سه ركردایه تی سیاسی كوردستان له سه ر ئه م سێ ئاسته به تایبه تی ئاستی سێیه م مشورێكی جدی بخوات و كات دره نگه به فیرۆدانی له به رژه وه ندیمان نیه . ده س��ت نه كه ی��ن به م یاریه دۆڕاوێكی مس��ۆگه ر

ده بین.

به اڵم باسی ئه وه ناكه ن، كه هه ر دو زمانی دانپێدراون دوزمان��ی عه ره بی كوردی و له عیراق��دو یاس��این و خوێن��دن ب��ه و دوزمانه له الیه ن خویندكاره وه یاساییه و

ئاساییه .كه واته جه نابی وه زی��ری خوێندنی بااڵ پرۆس��ه ی به عه ره بكردنی كورد شتێكی تازه نی��ه و، به ڵك��و ڕه گ و ڕیش��اڵێكی زۆر كۆن��ی هه ی��ه ، له گ��ه ڵ ئه وه ش��دا ئه م پرۆس��ه یه ته نه��ا له كاتی ناكۆكی و كێش��ه كاندا نه ك��راوه و به وش��ێوه یه ش هه ربه رده وام نابێت، پێم سه یره چه ندین زانكۆ له كوردستاندا هه ن به ناوی زانكۆی ئه هلیه وه كراونه ت��ه وه ، به اڵم خوێندن و قه ده خه یه تێی��دا ك��وردی نوس��ینی

به شێوه یه ك )یاساخ( كراوه .ره نگ��ه له دوای روخان��ی رژێمی به عس پێمان وابوبێت كه سیاسه تی به عه ره بكردن كۆتایییان هاتبێ��ت، به اڵم هه رزو له وه تێگه ش��تین، ك��ه ئه وه ی ل��ه الی ئێمه خه یاڵ��ه له الیی عه ره بی ره گز په رس��ت به تاڵ��ه . تازه ترین نمون��ه كه به داخه وه له سه ر ده ستی كوردیش یان )به بێ ئاگا ی��ان به ئاگایانه وه ( ئه وپرۆس��ه یه پیاده ده كه ن، له زانكۆئه هلیه كان نوسنی زمانی قه ده خه ده كرێت، حه رامده كرێت و دایك، ئه گه ر پێمده ڵێ��ت كام زانكۆی ئه هلی، زۆرینه ی��ان و قورب��ان، رێكپێتده ڵێ��م به تایبه تی له س��لیمانی ئه و پرۆس��ه یه جێ به جێ ده كرێت، هه مو بیانوه كانیش بۆئه وه ی ئه و پرۆسه یه به یاسایی بكه ن و زمانی كوردی تێدا قه ده غه كراوه و ده ڵێن

"ئێمه به گوێری یاس��ایی عێراق ده رۆین به رێدا"، ئه ی یاس��ایی حكومه تی هه رێم چیه ؟ ی��ان بریاری وه زارت��ی خوێندنی باالچیه ؟ ده ڵێن ئێمه ناگرێته وه !!!! ئایه به راست بریاری ئێوه ئه وان ناگرێته وه ؟!مرۆڤێك��ی خوێنه وار پێ��م بڵێت، پاش ئ��ه م هه م��و مه ینه تیه ی چه ش��تومانه بۆنابێ��ت له پاڵ زمان��ی عه ره بی زمانی كوردیش یاساییبێت له زانكۆ ئه هلیه كان؟ بۆنابێت خوێندكار یان قوتابی، ئازادبێت كه به كوری وه اڵمی پرسیاره كانی بداته وه ، یان بۆنابێت خوێندكار سه رپش��كبكرێت ل��ه وه ی به عه ره بی یان به كوردی وه المی پرس��یاره كان بداته وه ، هه ركه س حه زی بابه عه ره بی وه اڵم له زمان��ی عه ره بی��ه به زمانی بداته وه و هه ركه س��یش حه زی بابه ك��وردی جوا دایك��ه كه كوردی��ه ، بداته وه ، یان ئه م ماس��ته بێ مو نیه ؟ كه بێ موش نابێت؟ ئاخه ر ناكرێت زمانی كوردۆلۆژی واته كوردناس��ی، ده رزێكی ئه ساس��ی نه بێت ب��ه اڵم زمانی عه ره بی

ده رزێكی ئه ساسیه !جه نابی وه زیر لێ��ت ده پارێمه وه ، خۆت سه ردانی زانكۆ ئه هلیه كان بكه ، تابزانی بۆچ��ی له زانك��ۆ ئه هلی��ه كان، ب��ه س خویندكاره عه ره ب��ه كان له یه كه مه كانی ئه و زانكۆیانه ن؟ لێت ده پارێمه وه توخوا، بۆچی له ده رسی كوردناسی هۆلی خوێندن چۆڵه ؟ له ده رسی عه ره بی هۆلی خویندن پ��ره و )هه رخوێندكارێ��ك نه یه ت��ه وه ،

لیپرسینه وه ی جدی له سه رده كرێت؟(.جی��اوازی وه زی��ر، جه ناب��ی به ڵ��ێ

ئ��ه م قۆناغ��ه ی به عه ره بك��ردن له گه ڵ قۆناغی پێش��وی، له وه دایه كه پێش��تر خاك و كردن��ی زه وت به عه ره بك��ردن، هاتنی چه ند هۆز و عه شایری عه ره ب بوو بۆ ئه و ش��وێنانه ی كه داگیریان ده كرد، به اڵم ئیستا ئه و پرۆس��ه یه زۆر الیه نی ت��ری ژیانی مرۆڤی ك��وردی ده گرێته وه وه ك ئایی��ن و زمان و كه ڵتورو دابونه ریته كۆمه اڵیه تیه كان، له ئێستادا كلتورو ئاین و زم��ان، له هه موو دونیا له مه ترس��یدایه ، چونك��ه به ه��ۆی زۆری ته كنه لۆژی��ا و خویندن مرۆڤه كان، بۆ گه ران به ش��وێن سه رچاوه كان، مه ترسی له دوركه وتنه وه ی زمان و كلتوری ده كرێت، بۆیه پرۆسه ی پێویس��تی قۆناغه دا له م به عه ره بكردن به بریاری بوێران��ه و بێ به زه ییانه هه یه . وه ك زۆرین��ه ی واڵتان��ی دوونیا كه له م داوه بوێرانه ی��ان بری��اری قۆناغ��ه دا س��ه باره ت به زمانی دایكی��ان، كه له هه ر واڵتێ��ك بخوێنیت ده بێزمان��ی ئه وواڵته فێربیت و ب��ه و زمان��ه بخوێنیت، به اڵم له الیی ئێم��ه كه س نازانێت چ مۆدێلێكه بۆخوێن��دن ك��ه زمانی ك��وردی تێیدا

یاساغه . له م كاته دا كه رۆژنیه ته رمی پێشمه رگه و ئازیزێكمان نه یه ته وه بۆ نیشتیمان، به اڵم هه ر له م كاته داو له م رۆژگاره دا هۆڵه كانی كوردس��تان به رناكه ون، له به ر ئاهه نگی یه كترناس��ینی خوێندكاره عه ره ب��ه كان، به ل��ێ جه نابی وه زیر ئیس��تاش ئه نفال له رووی بفه رم��وو مه هه یڵه به رده وامه و

فكرو زمانه وه ئه نفالمان بكه ن.

ب��ۆ / دادوه ران، جێگرانی داواكاری گشتی، پارێزه ران، مافپه روه ران

به ڕێ��زان .... هه مومان باش ده زانین دادگا ئ��ه و گۆڕه پان��ه پیرۆزه یه كه م��اف خوراو مافی زه وتكراوی تیادا وه رده گرێت��ه وه و تاوانكار به س��زای خ��ۆی ده گه یه نرێ��ت ل��ه به رامبه ر تاوانێك كه ئه نجامی دابێت . وه ئه م ڕێگاو ش��وێنه له الیه ن كه س��ێكه وه پی��اده ده كرێت كه پێ��ی ده وترێت تێڕامانێك بكه ین )دادوه ر(. ئه گ��ه ر به شێوه یه كی دروس��ت به دور له خۆهه ڵخه ندن و به الڕێدا بردنی پرس��ه ڕون و دیارو ئاش��كراكان ده گه ینه ئه و ئێس��تای دۆخی كه ده رئه نجام��ه ی خ��ۆی ك��ه دادوه ری ده س��ه اڵتی له )ئه نجومه نی دادوه ری(دا ده بینێته وه به بارێكی نائاسایی و ناهه مواردا تێپه ڕ ده بێت . هۆكاره كه ش��ی ده گه ڕێته وه بۆ باڵكێش��انی حیزبی و به سیاس��ی كردن��ی ئ��ه م ده س��ه اڵته ئه ویش له ڕێگای ده س��ه اڵتداران و بڕیاربه ده ست له ناو هه رێم ئه مه له الیه ك، له الیه كی تریش��ه وه دادوه رانێ��ك كه له س��ه ر بنه مای ب��ه حیزبی بونیان ش��وێنی هه س��تیاریان هه یه ل��ه چاك و خراپ

بڕیارده ران هه ر ئه وانن.دادوه ران و جێگرانی داواكاری گش��تی به ڕێز ئه وه به دی ناكه ن!؟ كه جیاكاری له ڕاده به ده ر هه یه له نێوانتان له س��ه ر پێ��وه ری حیزبی ب��ون و دورو نزیكی له به رپرس��ان ته نانه ت پێبه خش��ینی شوێنه كان له به رامبه ر مل نه وی كردن به رژه وه ندی و به دیهێنان��ی له پێن��او گه یشتن به كورس��ی و بڕیاردان له ناو

ئه م ده سه اڵته دا بۆ گه یشتن به مه رامی تایبه ت . له هه ندێكاتیش��دا دادوه ری نه ك ڕاس��تیخواز دادپه روه ری بوێرو هه ر مافی خۆی به ده س��ت ناهێنێت، به ڵكو ڕوبه ڕوی س��زا بوه ته وه له به ر دڵسۆزی بۆ كارو پیشه كه ی و چه ندین نمونه له ڕابردودا هه بوه و له به رچاون.

پارێزه رانی به ڕێز: ئایا هه س��ت ناكه ن بچوكترین له ده س��تداوه ؟ پێگه ت��ان ماف كه ڕێز له كه سێتی پارێزه ر وه كو ئه وه ی كه پێویسته ناگیرێت ئه مه ش له كاتێك��دا پارێ��زه ر كۆڵه كه یه كه كه دادوه ری له س��ه ر بونی��اد ده نرێ��ت و داده نرێت، ڕاوه س��تاو( به )دادوه ری ته نانه ت مافی ئه وان��ه ی كاریان الی پارێ��زه ره ل��ه ق بوه و به ش��ێك له م هۆكارانه ده گه ڕێته وه بۆ ده ستكێشانی حیزب��ی بۆ ناو كاروب��اری دادوه ران و هه ن��دێ دادوه ری��ش كارئاس��انی بۆ به رپرس��ان به جێ ده گه یه نن ئه مه ش ئ��ه وه ی لێهاتۆت��ه به ره��ه م كه بێ متمانه ی��ی دروس��ت بێ��ت به رامبه ر

پارێزه ر و پیشه كه ی.مافپه روه ران��ی به ڕێ��ز : ئه وه ن��ده ی له ناو ئ��ه م ده س��ه اڵته دا هه ندێ له ده س��تكه وتی هه ڵپه هه ڵپی دادوه ران تایبه ت��ی و وه رگرتنی ماف و س��ودی تاكه كه سی خۆیانن بیر له هه نگاونان به ره و چاكس��ازی به ره و دادپه روه ری ڕاس��ته قینه نه كراوه ت��ه وه .. تاوه كو ئێس��تا كام ل��ه و دادوه رانه له س��ه ر ڕێگا و ده نگ و هاتونه ت��ه مافه كانتان ش��وێنی پێویس��تیان گرتۆته به ر بۆ گه یشتن بۆ بچوكترین داواكاریه كانتان هه رچه نده ڕه واش بوبێت ئه مه ش جگه له په راوێز خستنتان و بێ ده ربه ستی

نیش��اندان به رامبه ر داواو مافه كانتان هیچ لێكدانه وه یه كی تر هه ڵناگرێت.

به رێ��زان.. له م په یام��ه م ته نها یه ك مه به ستم هه یه ئه ویش له هه ست كردنم له به ته نگه وه هاتن بۆ چه س��پاندنی دادپ��ه روه ری له م هه رێمه دا له ڕێگای پیاده كردنی یاس��ا به و ڕێچكه یه ی كه پێویس��ته جێی خ��ۆی بگرێت نه ك به و ش��ێوازه ی كه كه س��انێك له ناو ئه م ده س��ه اڵته دا به كاری��ان هێناوه ب��ۆ به ده س��تهێنانی ده س��تكه وت و به رژه وه ن��دی. ه��ه ر بۆیه ب��ۆ مێژو پێتان ده ڵێم كه هه ڵوێس��تان هه بێت تا تاكه كانی كۆمه ڵ له م هه رێمه دا له ژێر سایه ی دادپه روه ریه كی ڕاسته قینه ئارامبگرن .. دڵنیام له وه ی كه سانێك كه به رژه وه ندی��ان یه كانگیر نابێته وه له گه ڵ دادپ��ه روه ری و پیاده كردنی به ئه وه ی سه رباری دروست شێوه یه كی پشتگیری له م په یامه م ناكه ن، به ڵكو ئام��اده ن ڕوب��ه وڕوی بوه س��تنه وه و بكه ن. ده با س��نورێك دژایه تیش��ی بۆ نادادپ��ه روه ری دابنێین و بێ باك ب��ن له به له ده س��تدانی به رژه وه ندی پله و پایه و ده س��ه اڵت ل��ه به رامبه ر ئه مه متمانه به ده س��ت بهێنن له الی

هاواڵتیان ...به ڕێزان ... له ڕوانگه ی به رپرسیارێتی ئه گ��ه ر دوێنێت��ان له ژێر ئاس��ۆی نادادپه روه ری��دا تێپه ڕاندوه ده با چی دی ئه مڕۆ و سبه ینێتان نه بێته په ڵه ی

ڕه شی نائومێدی و په شیمانی ... پارێزه ر سۆران محه مه د غه ریب ژوری پارێزه رانی سلێمانی

كوردو‌قۆناغی‌به‌خۆداچونه‌وه‌...‌پاشماوه‌

به‌عه‌ره‌بكردن،‌به‌سپۆنسه‌ری‌زانكۆ‌ئه‌هلیه‌كان...‌پاشماوه‌

ونبون * ناس��نامه یه كی ژوری بازرگانی س��لێمانی ونبوه به ناوی )مریوان رشید محمد( هه ركه س دۆزیه وه بیگه ڕێنێته وه بۆ پرسگه ی

ئاوێنه .

برعاية رئيس إقليم كردستان مسعود بارزاني Meadia Culture & Arts

2 - 2015/4/12 أربيل- بارك سامي عبد الرحمن

2015 12 2

w w w . e r b i l b o o k f a i r . c o m

معرض أربيل الدولي العاشر للكتاب

ریکام

‌په‌یامێك‌له‌پێناو‌دادپه‌روه‌ری‌

كه‌ی‌له‌و‌خه‌وه‌‌به‌‌ئاگا‌دێنه‌وه‌؟!‌فه‌رمان‌ڕه‌شاد

ش��اعیری‌دیاری‌كورد‌عه‌بدولاڵ‌په‌ش��ێو‌له‌پێش��ه‌كی‌دیوانه‌‌ش��یعریه‌كه‌یدا‌نوس��یویه‌تی‌"ئێم��ه‌‌نه‌ك‌هه‌ر‌گه‌وره‌تری��ن‌نه‌ته‌وه‌ی‌ب��ێ‌ده‌وڵه‌تین،‌به‌ڵكو‌

گه‌وره‌ترین‌نه‌ته‌وه‌ی‌بێ‌پڕۆژه‌ی‌ده‌وڵه‌تیشین!".له‌ڕاس��تیدا‌په‌شێو‌جوانی‌ده‌ستنیشان‌كردووه‌،‌ڕه‌نگه‌‌تا‌ڕاده‌یه‌ك‌ئاسایی‌بێ‌به‌هۆی‌ئه‌و‌جوگرافیا‌ئاڵۆزی‌ئه‌و‌ناوچه‌یه‌و‌ئه‌و‌هه‌موو‌به‌رژه‌وه‌ندیه‌‌گه‌ورانه‌ی‌ده‌وڵه‌تان‌ئێمه‌‌نه‌بوینه‌‌خاوه‌ن‌س��نوری‌سه‌ربه‌خۆ،‌به‌اڵم‌هیچ‌ئاسایی‌نیه‌‌تۆ‌هیچ‌پرۆژه‌یه‌كت‌پێ‌نه‌بێ‌بۆ‌ئه‌وه‌ی‌ده‌وڵه‌تی‌له‌سه‌ر‌بنیاتبنێیت.‌ماوه‌یه‌ك‌بو‌لێدوانه‌‌تونده‌كانی‌سه‌رۆكی‌هه‌رێم‌له‌باره‌ی‌سه‌ربه‌خۆیی‌ده‌نگدانه‌وه‌ی‌گه‌وره‌ی‌دروست‌كردبو‌هه‌م‌له‌سه‌ر‌ئاس��تی‌ناوخۆیی‌و‌هه‌میش‌ده‌ره‌كی،‌وا‌پێشبینی‌ده‌ك��را‌كورد‌پڕۆژه‌یه‌كی‌گه‌وره‌ی‌به‌ده‌س��ته‌وه‌یه‌‌بۆ‌پرس��ی‌ده‌وڵه‌ت،‌به‌اڵم‌له‌ڕاستیدا‌پێشهاته‌كانی‌داعش‌و‌بڕینی‌موچه‌‌هه‌ردوكیان‌ئه‌وه‌یان‌سه‌لماند‌ئه‌و‌بانگه‌ش��ه‌یه‌ی‌دروستكردنی‌ده‌وڵه‌ت‌له‌سه‌ر‌هیچ‌ستونێكی‌به‌هێز‌نه‌وه‌ستاوه‌،‌زیاتر‌له‌كاردانه‌وه‌‌ده‌چو‌وه‌ك‌ئه‌وه‌ی‌پالنی‌پێشه‌وه‌ختی‌بۆ‌ئاماده‌كرابێت.‌واته‌‌تاقیكردنه‌وه‌ی‌داعش‌و‌بڕینی‌بودجه‌‌ئه‌وه‌ی‌سه‌لماند‌ئێمه‌‌له‌كوێی‌سه‌ربه‌خۆیی‌

سیاسی‌و‌ئابورین!من‌وام‌گومان‌ده‌برد‌دوای‌س��اڵێك‌له‌و‌دۆخه‌‌دارایی‌و‌سیاس��ی‌و‌س��ه‌ربازیه‌‌ناهه‌مواره‌ی‌به‌س��ه‌ر‌كوردستان‌هات‌جارێكی‌تر‌حیزبه‌‌سیاسیه‌كان‌به‌تایبه‌ت‌)پ.د.ك(‌به‌هه‌مان‌ریتمی‌پێش��و‌قس��ه‌‌ناكه‌نه‌وه‌‌له‌س��ه‌ر‌ده‌وڵه‌ت!‌كه‌چی‌پێچه‌وانه‌ك��ه‌ی‌ده‌بینم،‌ئ��ه‌وان‌وا‌له‌خه‌ڵك‌ده‌گه‌یه‌نن‌ك��ه‌‌له‌به‌رئه‌وه‌‌داعش‌به‌گ��ژ‌كورد‌وه‌نرا‌تا‌پرۆژه‌ی‌ده‌وڵه‌ته‌كه‌ی‌شكس��ت‌پێبهێن��ێ!‌ئه‌گینا‌ئێمه‌‌نزیك‌بووین‌له‌دروس��تكردنی‌ده‌وڵه‌ت،‌گومان‌له‌وه‌‌نیه‌‌كه‌‌ئامانجێكی‌داعش‌له‌هاتنی‌بۆ‌كوردس��تان‌تێكدانی‌ئه‌و‌ئه‌زمونه‌‌ئیداریه‌و‌نه‌ته‌وه‌ییه‌ی‌كورد‌بوو،‌كه‌‌خۆش��به‌ختانه‌‌شكستیان‌خوارد،‌به‌اڵم‌پرس��یاره‌‌گرنگه‌كه‌‌ئه‌وه‌یه‌‌ئه‌گه‌ر‌ت��ۆ‌نیازت‌بنیاتنانی‌ده‌وڵه‌ت‌بێ‌له‌و‌جوگرافی��ا‌ئالۆزه‌‌گومان‌ده‌به‌ی‌به‌گوڵ‌پێشوازیت‌لێبكه‌ن؟!‌بڕینی‌بودجه‌و،‌دروستكردنی‌كێشه‌‌بۆ‌سنوره‌كانت‌شتی‌چاوه‌ڕان‌كراو‌نین؟‌ئه‌گه‌ر‌واڵت‌ئاماده‌نه‌كرێت‌بۆ‌به‌رگه‌گرتنی‌ئه‌و‌هه‌ڕه‌ش��انه‌‌ئه‌ی‌چۆن‌ده‌توانێ‌له‌سه‌رپێی‌خۆی‌بوه‌ستێت‌وه‌ك‌واقیعێكی‌سه‌ربه‌خۆ؟!‌

ده‌ب��وو‌له‌جێی‌ئ��ه‌وه‌ی‌خۆیان‌له‌هۆكاری‌س��ه‌ره‌كی‌پاشه‌كش��ه‌یه‌‌بدزنه‌وه‌‌به‌ئازای��ی‌به‌و‌ڕێگایه‌دا‌بچنه‌وه‌‌كه‌‌لێوه‌ی‌هاتوون‌بۆ‌دروس��تكردنی‌ده‌وڵه‌ت،‌باش��تره‌‌واز‌له‌نه‌زه‌ریه‌ی‌پیالنگێری‌دوژمنان‌و‌ناحه‌زان‌بهێنن،‌ئه‌و‌كلتوره‌‌هی‌عه‌ره‌به‌‌هه‌میشه‌‌نه‌زه‌ریه‌ك‌دروستده‌كه‌ن‌شكسته‌كانی‌خۆیانی‌پێهه‌ڵده‌واسن!‌سیاس��یه‌كانی‌ئێمه‌ش‌خه‌ریكه‌‌ئ��ه‌و‌هه‌ڵه‌‌دوباره‌‌ده‌كه‌ن��ه‌وه‌،‌تۆ‌ده‌بێ‌ئه‌و‌ڕاستیه‌ت‌له‌به‌رچاو‌بێ‌كه‌‌دروستكردنی‌واڵت‌له‌و‌جیۆپۆلۆتیكه‌ی‌ئێمه‌‌كارێكی‌ئاس��ان‌نیه‌،‌به‌ر‌له‌‌100س��اڵ‌له‌ڕێكه‌وتنی‌سایكس‌بیكۆ‌زۆر‌به‌وردی‌دیزاینی‌ئ��ه‌و‌ناوچه‌یه‌‌كراوه‌،‌ئه‌مه‌‌جگه‌‌له‌وه‌ی‌به‌سروش��تی‌خۆیان‌دراوس��ێكانمان‌ش��ه‌ڕانگێزو،‌دژ‌به‌ماف��ه‌‌نه‌ته‌وه‌ییه‌كانی‌ئێمه‌ن،‌تۆ‌ئه‌گ��ه‌ر‌پێتوابێ‌خاوه‌ن‌پ��ڕۆژه‌ی‌دروس��تكردنی‌ده‌وڵه‌تی‌و‌ئه‌و‌بنه‌مایانه‌ش��ت‌له‌به‌رچ��او‌نه‌گرتبێت‌

به‌ڕاستی‌ناكرێ‌ناوی‌بنێی‌پڕۆژه‌!ئ��ه‌وه‌ی‌له‌ئێس��تا‌گرنگ��ه‌‌به‌ئاگاهاتنه‌وه‌یه‌‌ل��ه‌و‌خه‌وه‌‌ق��وڵ‌و‌فه‌نتازیایه‌ی‌دروستكردنی‌ده‌وڵه‌ته‌،‌پێویس��ت‌ده‌كات‌دان‌به‌وه‌‌بنێن‌ئه‌وه‌ی‌پێشتر‌هه‌ڵه‌‌بووه‌و،‌س��ه‌رله‌نوێ‌پێویسته‌‌پڕۆژه‌یه‌كی‌س��تراتیژی‌هه‌بێت‌كه‌‌كوردستانی‌بێت‌و،‌بناغه‌كانی‌له‌سه‌ر‌ئه‌رزی‌واقیع‌دابڕێژرێت،‌به‌پێچه‌وانه‌وه‌‌خۆبه‌ستنه‌وه‌‌به‌و‌خه‌ونه‌ی‌پێش��وو‌ته‌نها‌له‌به‌رئه‌وه‌ی‌نه‌ڵێی‌هه‌ڵه‌م‌كردووه‌‌ئێمه‌‌یه‌ك‌بست‌

له‌خه‌ونی‌سه‌ربه‌خۆیی‌نزیك‌ناكاته‌وه‌.

Awene خاوه‌نی‌ئیمتیاز:‌کۆمپانیای‌ئاوێنه‌سه‌رنوسه‌ر:‌سه‌ردار‌محه‌مه‌د

کوا‌لێکۆڵینەوەی‌یاسایی‌لەخوێنی‌کاوه‌‌گه‌رمیانی،‌سەردەشت‌عوسمان،‌سۆرانی‌مامە‌حەمە،‌عەبدولستار‌تاهیر

ئاواره بونی هاواڵتیان له سه ر ئاستی جیهان به هۆی توندوتیژی و ملمالنێکانه وه

کۆبانێ هه نگاو به ره و ئاوه دانی ده نێت

‌فۆتۆ:‌هه‌رێم‌عه‌بدواڵ

ژماره 471

Documents

Transcript of ژماره 471