•

•

- 371 - DU PREEZ

KRUISONDERVRAGING DEUR MNR . BROWDE Geen vrae.

DEUR DIE HOF: Mevrou, wie het u raakgeskiet? Weet u?

Nee, ek weet nie .

Kan u vir my vertel hoeveel skote is daar alles en

alles deur u liggaam? Ses .

Kan u net vir my se waar?

Watter been? -- Linkerbeen.

Ek het drie deur my been .

Linkerbeen waar? Hoog op of laag, onder knie? --

Twee onder die knie, reg onder die knie en een bokant .

Dit is ~ vleiswond . (10

Twee onder die knie en een bokant? -- Net bokant die

knie .

Nou , go ed, ons het nou drie skote . Waar is die ander

drie? -- Een hier bo aan my arm.

Linkerarm? -- Linkerarm en twee onder my arm in my

kieliebak.

En waar is hulle uit? -- Een koeel sit nog binnekant.

Waar? -- Bier naby my slagare.

ui tgehaal .

Die ander een is

Waar is die ander een ui tgehaal? -- Hy het teen In

ribbetjie vasgeslaan en toe kon hulle hom uithaal.

(20

Waar? -- Ook onder die kieliebak, deur dieselfde wond.

Al hierdie beserings het sover genees behalwe die

feit dat daar nog die koeel naby die slagaar sit en u

linkerarm - die linkerhand, is dit net die handgedeelte

wat u nie kan roer nie? -- Ja en die been het nog nie aan­

gegroei van die arm nie. Ek hoop dit groei aan.

Kan u dit dcen? U arm heeltemal reguit maak? -- Nog

nie heeltemal nie.

U kan die arm nog nie reguit maak nie? Nie heelte- (30

mal nie? -- Net so .

. .. / Met

•

•

- 372 DU PREEZ

Met ander woorde, u kan die vingers nie gebruik nie

en u kan die arm n~heeltemal reguit maak nie? -- Nee .

GEEN VERDERE VRAE .

DEUR DIE HOF : Gaan daar mediese getuienis wees oor hulle

beserings, anders hoef ek hulle nie so noukeurig uit te

vra nie?

Ml'.ffi . JANSEN Ek twyfel . Ek sal later met My Geleerde

Vriend daaroor ooreengekom . Ek twyfel of daar mediese

getuienis sal wees .

DEUE-DIE HCF : Ja, maar wat ek wil weet is dit . Gaan (10

daar getuienis voor die hof wees oor hulle beseri ngs?

MNR . JANSEN : Nee, hulle sal alleen daaroor getuig .

ANN~MAliIA LANDMAN , v . o . e .

01mERVRAGING DEUR MNR. JANSEN

NR . 11

Mev. Landman, u was ook

die tragiese dag van 25 Januarie 1980 by Volkskas te

Silverton gewees? -- Ja.

Was u werksaam by die bank? -- Ja.

Waar was u aangehou? Agter die toonbank of voor? -­

Nee, in een van die kassiershokkies .

In watter hokkie? -- In dieselfde een waar Cindy

Anderson in doodgeskiet is.

Op die oomblik toe die polisi.e ingestorm het om die

bank te ontset, waar het u uself bevind net voor dit? -­

Op die toonbank.

Met u rug na watter kant toe? -- Ek het met my rug

gesit na die publieke ruimte toe.

Toe die polisie inkom, wat het u toe ondervind? --

(20

Ek kan nie mooi onthou ni e. Ek dink hulle het ges~ "Val

plat", maar ek kon nie plat val nie. Ek was bo- op di e

toonbank en die hele hokkie was vol mense . Ek het net (30

my lyf vorentoe laat sak .

. .• / Wat

•

- 373 - LAND}\'lAN

Wat gebeur toe? Toe was daar skote, stilte en

weer skote. Toe het ek gesien hoe is ek geskiet . Ek

weet nie deur skrapnel of h koe~l nie, maar ek het gesien

hoe my arm ontplof, my regterarm. My hele elmboog is

weggeskiet saam met 6 duim been, 3 duim onder en 3 duim

bo .

Ja? -- Ek het nie van die toonbank afgeval nie en

ek het my bewussyn verloor .

Van watter rigting het die skoot gekom? -- Ek kan

nie onthou nie . Ek glo nie iemand weet nie. Ek het met(lO

my rug na die publieke ruimte gesit . Of dit moes h groot

stuk skrapnel gewees het of In koe~l van voor. Ek het

afgekyk op my ar m en ek het net gesien hoe dit ontplof,

maar ek kan nie onthou uit watter rigting uit dit gekom

het nie.

As u s~ van voor gekom, is dit nou ... -- Ek het

gesit met my rug na die publieke ruimte . Ek het op my

arm afgekyk en ek het gesien hoe my arm ontplof, oop bars,

maar ek kan nie onthou of die skoot van voor gekom het

of van agter af nie, want ek het op my hand gekyk. (20

Weet u waar die gewapende terroris gewees het op die

oomblik, die een wat daar by die pilaar gesit het? Ja,

hy was reg voor ons hokkie.

Wat het hy op daardie stadium gedoen? Of weet u nie

waar was hy toe nie? -- Nee, na die arm ontplof het, was

ek nie meer bewus van die dinge wat om my aangaan nie .

Is dit die enigste besering wat u opgedoen het? --

Ja .

Geen ander skrapnelwonde of iets nie? -- Ligte skrap­

nelwonde in my kop en in my arm, maar niks ernstig nie . (30

Wat is die posisie met u arm vandag? -- Ek het

. . .. / permanent e

•

•

- 374 - LA11J) MAN

permanente skade opgedoen. My hele elmboog is vernietig

saam met 6 duim been. Hulle poog nog met die Hoffman­

apparaat om die been te laat groei . Ek het drie weke

terug In beenoorplanting gehad . Bulle weet nie of di t

suksesvol sal wees nie . As dit suksesvol is, sal ek ~

stywe arm h~ in die 900 soos wat hy nou is. My arm is

lam. Ek het nog nie di e gebruik van my hand teruggekry

nie en hulle dink ek sal dit moontlik deur fisioterapie

of deur verdere operasies - ek het alreeds ses operasies

ondergaan .

Verkeer u nog in pyn? -- Baie.

KRUISONDERVRAGING DEUR MNR. BROWDE

GEEN VERDERE VRAE.

JANIETA ADRIANA VAN WYK , v . o .e.

Geen vrae .

NR . 12

(10

01~ERVRAGING DEUR MNR . JANSEN: Mevrou, het u ook die

gebeure op 25 Januarie 1980 te Silverton-tak van Volkskas

beleef? Ja, ek het.

Was u in diens van Volkskas? -- Ja.

Waar was u aangehou? -- Ek is in een van die kassiers-

hokkies aangehou. (20

Saam met mev. De Klerk of juf. Anderson? -- Saam met

mev. De Klerk.

Bet voor die polisie die bank ontset het, waar was

u toe gewees? Ek was in die kassiershokkie.

Het u gesit of gestaan? -- Ek het op ~ stoel gesit.

Wat kan u vir die Hof vertel wat u onthou van die

ontsetting? Wat het met u gebeur? -- Ek weet net ek het

op die stoel gesit. Ek weet verder niks nie . Ek kan

van dit niks onthou nie.

Weet u van In skietery of In ontploffing? -- Ja, ek (30

weet dat ek weer bygekom het en hu~le het geskreeu ons

... / moet

- 375 - VANWYK

moet plat val . Toe was ek bewus gewees van 'n geweldige

ontploffing agter my .

As u s~ agter u, is dit aan die publiek se kant van

die toonbank of ... -- Nee, dit was in die bank self .

Agter die toonbank? -- Ja .

Daar waar die personeel is? -- Ja, agter die toon-

bank.

Wat gebeur toe? Wat kan u onthou? -- Ek kan nog

onthou dat die polisie geskreeu het ons moet plat val en

toe voel ek die gevJeldige ontploffing. Verder weet ek (10

niks nie .

Ja? -- Toe kan ek onthou dat iemand my probeer ophelp

het en ek het 'n eienaardige lamgevoel gehad .

Is u toe vervoer na die hospitaal toe? --Ja.

Hoe lank is u daar aangehou? -- Ek was vyf en 'n half

weke in die B.F. Verwoerd.

Bet u operasies ondergaan? -- Ja.

Hoeveel? -- Ses operasies.

Watter beserings het u opgedoen? -- Ek is geskiet

in my heup, my regterheup twee keer onder mekaar en die (20

boonste koeel het my ingewande uitmekaar geskiet, my dik­

derm en my mantelvlies en my maag. Die koe~l is ook deur

my werwel, my rugwerwe.l.

Boeveel koe~ls het u getref? -- Twee.

Die een deur u heup en die ander een deur u maag? -­

Nee, altwee is deur my heup.

Toe u hier na die getuiebank gekom het, het ek gesien

u loop baie swaar. Ja, ek dra ~ rugstut.

Word daar verwag dat u nog verdere operasies sal

ondergaan? -- Heel moontlik sal ek nog een operasie (30

moet ondergaan.

. .. / Verkeer

- 376 - VAN WYK

Verkeer u nog in pyn vandag? -- Nie geweldig baie

pyn nie . Dit is al baie verlig .

Weet u waarvandaan die koe~l gekom het wat u getref

het? -- Ek het nie In idee van waar die koeEU gekom het

nie .

KRUI SONDERVRAG ING DEUR MNR. BROWDE : Geen vrae .

DEUR DIE ROF : Mevrou, die rugstut , sal u dit vir altyd

moet dr a of wat is die kanse dat u daarsonder kan klaar­

kom? -- Die dokter het gese ek moet dit vir etlike maande

dra, maar ek het nie In idee hoe lank nie . (10

Wat is die operasie waarvoor u nog moet gaan? -- Hulle

moet my rug gedeeltelik styf maak .

GEEN VERDERE VRAE.

NR . 8 JOHAN PETRUS J01urnR, . v . o . e .

ONDERVRAG ING DEUR MNR. JANSEN Mnr . Jonker, u het as In

klient Volkskas Bank besoek die betrokke 25 Januarie

1980? -- Ja.

En u is as In gyselaar aangehou voor die toonbank saam

met 'n paar kliente? -- Ja, dit is reg.

En u was ook daar toe die polisie die bank ontset

het? Ja, ek was daar.

In die ontsettingspoging, is u beseer? -- Ja, ek is

beseer.

( 20

Waar is u beseer? -- Ek is geskiet deur my regtervoet,

my linkerbeen en ek het nog drie stukke skrapnel in my

linkerbeen en my arm was oopgesny hier deur In skerf van

In handgranaat en ook die skouer.

Ret u mediese behandeling ontvang? -- Ja, ek was in

die hospitaal . Ek het al drie operasies gehad aan my

voet . (30

Ek het gesien u loop kruppel toe u hi er inkom? Ja,

... / want

- 377 - JONKER

want my voet is styf, my tone alles is styf . Ek kan

hulle nie beweeg nie, want deur die brug van die voet het

dit gegaan .

Word dit verwag dat u nog operasies moet ondergaan?

Ja, ek sal Vrydag hoor, want daar is nou vergroeisels

wat onder teen die vleis druk, wat moontlik verwyder sal

moet word .

U het gepraat van skrapnel wat u getref het . Waar

het die handgranaat ontplof waarvan die skrapnel u getref

het? -- Dit was die een terroris voor die toonbank . By (10

het met In handgranaat gestaan en toe die polisie hom

skiet, met die val, ret die handgranaat ontplof.

Die geweld van die of die ontploffing van die hand­

granaat, het dit enige uitwerking op u gehad? -- Dit was

na ek geskiet was. Ek het gesit. Die moment toe ek

opstaan, toe skiet hulle en toe beweeg ons na die kant

toe, want ons het aan die verste kant van die bank gesit,

na die toonbank se kant en net toe ek plat l~, toe spuit

die bloed uit my arm uit.

Ret u self plat geval of het iets u plat gegooi? --(20

Nee, ek het plat geval.

Ret u gesi en dat di e on tploffing van di e handgranaat

enige persoon omgegooi het of kon u dit nie siennie?

Nee, ons was toe al almal plat voor die toonbank.

KRUI SONDERVRAGING DEUR MNR. BROWDE: Geen v~ae.

DEUR DIE ROF: Die beserings wat u opgedoen het, u s~ u

was geskiet in die linkervoet en? -- In die regtervoet en

die linkerbeen.

Ekskuus, die regtervoer en die linkerbeen. Dan het

u In skrapnelwond in u regterarm, s oos u nou aandui? -- (30

Ja, hy is hier oopgesny en ook die skouer bo, eintlik twee

. .. / stukke

•

- 378 - JONKER

stukke wat my getref het .

Het u iets gese van u hand? -- Nee . Hier is nog

drie stukkies skrapnel in my been wat in my spiere sit

wat hulle blykbaar nie aan wil sny nie .

G EEN VERDERE VRAE.

MAGDALENA V AN WYNG AARDT, v . o. e. NR . 10

01mERVRAGING DEUR MNR . JANSEN : U was ook aangehou in die

Volkskas Bank op 25 Januarie 1980? -- Dit is reg.

Was u op daardie stadium werksaam by Volkskas?

is reg.

Waar is u aangehou? -- Ek is in die kassiershokkie

aangehou .

Dit

(10

Saam met jUf . Anderson of met mev . De Klerk? -- Saam

met jUf . Anderson .

Waar was u gewees onmidde11ik net voordat die polisie

ingekom het met die ontsetting? -- Ek was in die heel

laaste kassiershokkie. Ek het op die toonbank gesit .

Met die ontsettingspoging deur die po1isie. wat het

van u geword? -- Toe die polisie skreeu "Val plat 11 , het

ek in die kassiershokkie p1atgeval en daar gel~. (20

Het u enige beserings opgedoen? -- Ja, ek het twee

skietwonde, een bo-op my regterskouer, maar dit is net h

vleiswond en dan is ek onder deur my heupe geskiet, deur

my dikderm en stuitjie.

Twee koe~lwonde? -- Dit is reg.

Weet u waar die koeels vandaan gekom het wat u getref

het? -- Nee.

U is daarna verwyder na die hospitaal? -- Dit is reg.

Waar u geopereer is? Dit is reg.

Hoeveel operasies het u ondergaan? -- Ek het sover(30

vyf operasies ondergaan.

. .. / Word

379 VAN WYNGAARDT

Wor d dit verwag dat u nog sal ondergaan? Nog een. ~

Hoe lank is u in die hospitaal aangehou? Die

eerste keer?

Ja? -- Ek is vir In maand en In half in die hospi taal

a8..ngehou .

Watse nagevolge het u nou nog oorgehou van die voor-

val? -- AI die klein spiertjies in my regterbeen is ver-

nietig en dan is my stuitjie vernietig en my dikderm is

ook raakgeskiet .

Het u nog pyn? -- Nee . (10

Kan u heeltemal normaal beweeg en verkeer? -- Dit is

reg .

Watse operasie sal u nou nog ondergaan? -- Ek sal

operasies ondergaan vir my stuitjie.

KRUISONDERVRAGING DEUR MNR. BROWDE

G BEN VERDERE VRAE.

Geen vrae.

NR. 13 SAMUEL JACOBUS KNOUWDS, v.o.e.

ONDERVRAGING DEUR MNR. JANSEN Mnr. Knouwds, u is ook

aangehou by die Volkskas Bank te Silverton op 25 Januarie

1980? -- Dit is korrek. ( 20

Ek dink ons het In foto van u. Kyk hi er na foto nr. 9

op BEWYSSTUK E. Is dit u wat daar le? -- Dit is korrek.

En mev. De Klerk net agter u? Of weet u nie? -- Ek

weet nie.

DEUR DIE HOF Kan u haar identifiseer? -- Ek dink tog

so .

M~ffi. JANSEN: U sal onthou sy is ge~dentifiseer deur

generaal Verster.

Hoe het dit gekom dat u in daardie posisie beland

het? -- Ek was ook in die vyfde kassierskiosk gewees . (30

Saam met mev . De Klerk? -- Ja, saam met mev . De Klerk .

... / Mev . De Klerk

- 380 - KNOUWDS ----

Mev . De Klerk was egter, as ek my reg herinner, op die

toonbank, terwyl ek agter teen die, aan die binnekant ,

met ander woorde weg van die bankkli~ntelokaal teen die

kant van die kassierskiosk was .

Ja? -- ~an u net die vraag herhaal?

Wat het toe gebeur? Toe kom die polisie in met die

ontsetting? -- AI wat ek goed onthou is dat met die gedagte . van handgranate en dan ook die opdrag wat gekom het onmid-

dellik om plat te val, was dat ek platgeval het .

Ret u in die skietery enige beserings opgedoen? (10

J a, ek het In koeEH bokant my regternier gekry . Di t het

my nier gemis, maar deur my lewer en dan deur die kant

van my long gegaan en as gevolg van die posisie waarin

ek gel~ het, agter aan die binnekant van my ribbes gestop .

Verder is daar ook aan my regterhand en in my rug In

klompie klein stukkies skrapnel wat meestal net so gelaat

is.

Ret u operasies ondergaan? -- Ja.

Hoeveel? Die eerste maal met die opname in die

hospitaal was ek tien dae daar en hulle het die ingangs-(20

wond geopereer en In paar maal heropereer en dan ook my

maag, een operasie op gehad. In Ruk na my eerste ontslag

teen 11 Maart is ek die tweede maal geopereer aan my

regteragterblad om die koeel te verwyder.

DEUR DIE ROF Drie operasies in totaal? -- Drie operasies

in totaal .

MNR . JANSEN Ret u volkome herstel? -- Volkome herstel

behalwe vir die tyd wat die koeel bly sit het, het hy

skade aan In senuwee aangerig wat, volgens die medici, met

die tyd kan herstel of nie kan herstel nie .

Was u toentertyd bewus dat mev . De Klerk daar agter

... / u

•

•

- 381 -

u gele het?-- Nee. Ek weet dat daar iemand was, maar wie

weet ek me .

Weet u hoe die persoon daar langs u gekom het? -­

Nee, ek weet nie .

KRUISONDERVRAGING DEUR MNR . BROWDE Geen vrae .

DEUR DIE HOF : U s~ u het volkome herstel? -- Behalwe

vir skade aan een senuwee , wat nog nie herstel het nie.

Gaan u verdere operasies ondergaan of nie? -- Nee .

Ek het van verskeie getuies gehoor, van die dames

wat getuienis afgel~ het, dat hulle op die toonbank gesit(lO

het . Hoe het dit gekom dat hulle op die toonbank gesit

het? - - Dit was maar die ruimteprobleem. Die kassiers­

kiosk is maar baie beperk en almal moes daar in . Die

m€nse het nou gevra om iewers heen te kan gaan vir ruimte­

onthalwe en die opdrag het toe gekom om daar bo te gaan

sit.

Wie het u geskiet? -- Ek kan nie as 'n feit se nie,

maar ek kan die afleiding maak dat hulle In AK-patroon

verwyder het uit my uit .

Ja, maar soos u nou gesit het, sou u weet of u ~ ( 20

maklike t eiken was vir sekere t erroriste en vir and ere In

slegter teiken? -- Ja.

As u nou daardie feite vat, u was daar en u het die

terroriste gesien, u weet wat gebeur het, wie dink u het

u geskiet, as u nou die fei te opsom? As ons aanvaar In

terroris het u geskiet met In AK-geweer? -- Dan is die

enigste een die derde een. Ek was reg:in sy koers, met

ander woorde. Hy was reg agter my, skuins agter.

Het u u bewussyn verloor? -- Nee.

Wat het die polisie gedoen toe hulle ingekom het? (30

Toe hulle nou se "Val plat", kon u skote daarna hoor of

. .. / kan

•

•

- 382 KtWUWDS

kan u nie onthou nie? -- As ek net die gebeure kan terug­

neem . Ek onthou die woordvoerder wat ingekom het en

gepraat het en op n harde toon een of ander iets gese

het .

Wat het hy gese? -- Ek weet nie . Ek kan nie onthou

nie.

Is dit net een man wat ingekom het en iets ges ~ het?

Ja . Hu11e het redekawe1 op daardie stadium oor tyd

en daarmee saam het hierdie harder opdrag of woorde dan

gekom .

Ja, hy se iets hard en toe? -- Toe het die gewe1d

losgebars. In Mens weet nie van watter kant, van bo af

of van onder af nie .

(10

Die gewe1d het losgebars. Op daardie stadium het u

die terroris wat daar by jul1e in di e hokkie was onder

o~ gehad? -- Nee . As ek vir u kan i11ustreer, dat ek op

die posisie wat ek nou staan in daardie rigting gekyk het,

terwy1 die man die kant van my was.

0, ek sien, die terroris was agter u regterskouer?

Ja. (20

Terwy1 u van hom weggekyk het? -- Dit is reg.

GEEN VERDERE VRAE.

DEUR DIE HOF: Mnr. Jansen, gaan daar getuienis wees oor

die wapens wat gebruik was om die ander twee terroriste

mee t e skiet? Of hoe hul1e geskiet is?

MNR. JANSEN: Indien dit nodig is.

DEUR DIE HOF: Ek vra maar net vir u in die 1ig van u

saak op die oomb1ik, want ek wi1 weet. Ons weet nie hoe

hu11e geskiet is nie, ons weet nie watter wapens gebruik

is nie , ons weet net hulle is gesKiet . Vir ons as beoor- (30

de1aars van die f ei te is di t moei1ik om In prentji e te vorm .

. .. / Hoe

- 383 - THERON

Hoe is dit dat hulle so buite aksie gestel is en die

ander terroris is nie buite aksie gestel nie? Dit is In

probleem wat ek nie kan oplos op my feite nie . Moontlik

het ek nie al die feite mooi geevalueer nie, maar dit laat

ek aan u .

M1n . JM~SEN Vir my saak moet ek bewys dat hierdie per-

sone (Hof kom tussenbei)

DEUR DIE HOF Laat ek net vir use . Ek stel nie belang

in wat u wil bewys op die oomblik en ho e u u saak gaan

voorle nie . U sal uit die aard van die saak dit weet. (10

Om sekere aspekte op te klaar, sou ek graag wil weet en

die assessore wat presies het gebeur? Hoe is hierdie

ander twee terroriste blykbaar onmiddellik buite aksie

gestel en hierdie nr. 3 het soveel skade aangerig? Nou

het ons die een wat soveel skade aangerig het in detail

van waarom hy skade aangerig het en hoe hy doodgeskiet

is. Nou wil ek nie h~ u moet onder die indruk verkeer

dat ons aanvaar hoe die ander doodgeskiet is nie. Moontlik

sal die dokter dit vir ons kan vertel. Ek weet nie, maar

dit laat ek daar.

MNR. JANSEN: Ek kan vir u miskien in die prentjie bring

alhoewel dit nie eintlik deel van my saak is nie, maar

om vir die Hof In geheel prent ji e t e gee, sal ek daar

getuienis op aanbied.

DEUR DIE HOF Dan sal ek u s~, dan vra ek nie soveel

vrae moontlik aan sekere getuies nie, as ek weet dit gaan

nog opgeklaar word.

GERTRUIDA MAGDALENA THERON, v. o. e. NR. 14

O~IDERVRAGING DEUR MNR . JANSEN Mev . Theron, was u die

betrokke dag 25 Januarie 1980 as ~ k1ignt by die Volkskas(30

Bank te Silverton? -- Ja, dit was so .

/ En

•

•

- 384 - THERON

En is u ook aangehou voor die toonbank, daar waar

mnr . Jonker, een van die vorige getuies, aangehou was?

Ja, dit is reg.

Met die ontsetting Villl die bank deur die polisie,

is u beseer? Ja, skrapnelwonde .

Waar het u die wonde? -- Ek het twee wonde aan my

boarm, my regterboarm en ~ plek agter my regterbobeen

en my voet is vier plekke en in my regt erbeen ~ bietjie

ho~r op is daar ook nog .

DEUR DIE HOF Ons kan nie hoor nie. Boarm regs, reg- (10

terbobeen en dan iets van die voet? -- Ja, vier plekke op

die voet ..

Vier plekke op watter voet? -- Op die regtervoet.

En dan in die bob een? Regterbobeen? -- Ja, agter my

regterbobeen.

MNR. JANSEN: Enige verdere beserings? -- Nee.

Is u geopereer vir die beserings? -- Nee, ek is nie.

Is u in die hospitaal aangehou en behandel? -- Ja,

dit was net na die skietery .

Hoe lank is u daar aangehou? -- Dit was seker net (20

so vir In uur of In uur en In half nadat hulle ons verbind

het en toe is ons huis toe.

IffiUISONDERVRAGING DEUR MNR. BROWDE Geen vrae .

GEEN VERDERE VRAE.

PAUL ANNETTE JANSE VAN RENSBURG, v.o.e. NR. 16

01\1])ERVRAGING DEUR MNR. JANSEN: Mevrou, was u werksaam

op 25 Januarie 1980 by Volkskas te Silverton? -- Dit is

reg.

En is u ook as een van die gyselaars aangehou deur

die drie gewapende terroriste? - - Ja . (30

Waar was u aangehou? -- In di eselfde losie as mev . De

. .. / Yuerk

•

•

- 385 - VAN RENSBURG

Klerk .

Het u ook op die t oonbank ges i t of ni e? -- Ja , di t i s

reg .

Toe die poli sie die bank onts et , het u van die t oon­

bank afg ekom op een of and er mani er ? -- Ja , t oe die eerste

skoo t klap het ek dadel i k gespring vir die gr ond .

Het u gespring? -- Ja .

Weet u wat van mev . De Kl erk geword het ? -- Nee, glad

nie .

Het u eni ge be s erings opgedo en? Ek het net l igte (lO

skr apnelwond e op my l i nkerblad en op my linkerheup , maar

ni ks ernstig nie .

Het u enige medi es e behandeling ontvang? -- Nee, glad

nie . Ek was net vi r skok behandel .

KRUISOJ\1DERVRAGING DEUR MNR . BROWDE Geen vrae .

Q]EN VERDERE VRAE.

PETRUS STEPHANUS JOHANNES BIERMAN, v . o . e. NR . 17

OJ\~ERVRAGING DEUR ~lliR . JANSEN: Was u op 25 Januarie

1980 as In klerk werksaam by Volkskas te Silverton? -- Ja .

En is u deur die drie gewapende terroriste aangehou(20

in dieselfde kassiershokkie as mev. De Klerk? -- Ja .

Wat was die posisie waarin u verkeer het net.voor

die ontsetting? Was u ook op die toonbank of was u in

di e hokkie of waar? -- Nee, ek was in die hokkie op 'n

stoel wat teen die kant van een van die afskortings gestaan

het .

Met die ontsettingspoging deur die polisie, wat het

u gedoen? Platgeval of wat? -- Ek het onmiddellik plat ­

geval en op die vloer bly le o

Weet u hoe mev . De Klerk op di e gr ond g ekom het? -- (30

Ek het geen i dee ni e . Ek het glad nie die omgewi ng om my

. .. / i ng eneem

K34

- 386 - BIERMAN

ingeneem terwyl ek op die grond gel~ het nie.

Het u enige beserings opgedoen? -- Nee, ek het net

In stukkende plek bokant my regteroog gehad. Dit is al .

Wat het di t veroorsaak? -- Ek neem aan di twas van

die splinters wat weggeskram het van die afskortings tussen

die kassiershokkies .

Geen skrapnel nie? -- Nee .

KRUISONDERVRAGING DEUR MNR . BROWDE Geen vrae .

GEEN VERDERE VRAE .

ANNA MP~GARETHA ELIZABETH COMBRINCK, v .o.e. NR . 18 (10

01~ERVRAGING DEUR MNR . JANSEN: Mevrou, was u werksaam

of 25 Januarie 1980 te Silverton- tak van Volkskas Bank?

Ja .

En is u ook aangehou deur die drie terroriste daar?

Dit is reg .

In dieselfde hokkie as mev. De Klerk? -- Ja . 8y het ·

langs my gesit.

Op die toonbank? -- Op die toonbank.

Met die ontsettingspogingdeur die polisie, wat het

van u geword? Het u afgespring of wat is die posisie? ( 20

-- Ek moes afgespring het. Ek weet van niks. Daar was In

stoel voor my en ek het blykbaar op die stoel beland,

maar ek weet nie daarvan nie.

Kan u onthou dat u probeer het om af te spring? -­

Glad nie.

Y~ar iets het u laat afspring? -- Ek moes uit instink.

Ek moes maar net afgespring het. Ek weet glad nie wat

gebeur het nie.

Weet u hoe mev. De Klerk afgekom het? -- Glad nie .

8y moes oor die stoel gespring het . Ek weet glad nie hoe(30

het sy afgekom nie .

. .. / Het

•

- 387 - CCMBRINCK

Het u enige beserings opgedoen nie? -- Glad nie .

DEUR DIE HOF : Geen beserings nie? -- Ek het geen bese­

rings opgedoen nie .

M1m . JANSEN : Is u in die hospitaal o~eneem? -- Ja, maar

ek het net skokbehandeling gekry . Ek was glad nie opgeneem

nie .

KRUI SONDERVRAGI NG DEUR MNR . BROWDE

GEEN VERDERE VRAE .

Geen vrae .

DANI~L JOHANNES CHRISTIE, v . o . e. NR. 22

O}IDERVRAGING DEUR MNR . JANSEN : Mnr . Christie, het u op(lO

25 Januarie 1980 Si1verton-tak van Volkskas Bank besoek

saam met u vrou? -- Ja .

Is u v~~r die toonbank aangehou deur die drie gew a­

pende terroriste? -- Ja .

U vrou ook? -- Ja.

Met die ontsettingspoging deur die polisie, was u

nog steeds aan die kli~ntekant? -- Ja.

Voor die toonbank? -- Ek was v~~r die toonbank.

Is u beseer? -- Ja, maar nie erg nie. ~ Haelkorrel

in my regterarm en skrapnel in my bors links bo o (20

Is u geopereer? -- Nee, glad nie.

Die haelkorrel, hoe het dit uitgekom? -- Nee, die

haelkorrel is nog steeds in my arm.

Hoe is u bewus daarvan dat dit ~ haelkorrel is? -­

Omrede dit ~ koe~lronde gaatjie is en ek ken ~ haelkorrel .

My dokter het dit self bevestig ook.

Is u vrou beseer? Slegs skrapnelbeserings .

Waar? -- Aan die kop en linkerkantste kuit .

Het sy enige operasies ondergaan? -- Nee .

Mediese behandeling ontvang? -- Nee . (30

. .. / KRUISONDERVRAGING

- 388 - YJRUGER

KRUISONDERVRAGING DEUR MNR . BROWDE Geen vrae .

GEEN VERDERE VRAE .

JOHANNA PETRONELLA KRUGER , v . o . e . NR . 21

o~mERVRAGING DEUR MNR . JANSEN : Mev . Kruger, het u as

'n kli~nt die Silverton- tak van Volkskas op 25 Januarie

1980 besoek? Ja .

En toe die nare ondervinding deurgegaan om as 'n gyse­

laar aangehou te word? -- Ja .

Teen die aand se kant is die bank ontset deur die

polisie? -- Ja . (10

Op daardie stadium was u voor die toonbank in die

kli ~nte-afdeling aangehou? -- Ja, ek was voor di e toonbank

gewees .

Met die ontsettingspogingreur die polisie, is u beseer?

Ek het skrapnelwonde aan my bene opgedoen, maar dit is

nie ernstig nie. Dit was net vleiswonde.

Hoeveel wonde? -- Ek het nie getel nie.

Baie? -- So 'n paar wat fyn was en twee wat jy nog

karl sien.

Is u die aand in die hospitaal behandel? -- Ek is (20

hospitaal toe geneem. Hulle het plate geneem van my bene

en die volgende dag het my eie dokter my behandel.

U het volkome herstel? Ja.

KRUISONDERVRAGING DEUR MNR. BROWDE Geen vrae.

G EEN VERDERE VRAE.

JOHAN DAVID LOUBSER, v.o.e. NR. 75

ONDERVRAGING DEUR MNR. JANSEN Is u 'n professor in

die Departement van Geregtelike Geneeskunde aan die

Universiteit van Pretoria? -- Ek is .

U is ook ~ geregistreerde geneesheer? Di t is so, (30

ja .

". / En

- 389 - LOUBSER

En u is ook die hoof- Staatspatoloog hier te Pretoria?

Korrek.

Bet u op 28 Januarie 1980 In lykskouing gehou op die

ligaam van die oorledene Cynthia Valerie P~derson? -- Ek

het .

Bet u u bevindinge genotuleer op Vorm Gesondheid 1

wat ek nou hier aan u t~~n? - - Ek het wel . Ek het die

oorspronk,like verslag wat ek opgestel het, nou voor my.

Ml\~. JANSEN AAN HOF: U Edele, afskrifte daarvan maak

deel uit van die pleitstukke, die nadere besonderhede . (10

DEUR DIE HOF Dit is die pleitverrigtinge?

M~K_._JANSEN: Nee, nadere besonderhede .

DEUR DIE HOF : Hier het ek die nadere besonderhede . Dit is

nie in die nadere besonderhede wat u verskaf het nie .

Kyk net of Qns die regte dokument het. Ek het dit iewers

gesien.

M}iR . JANSEN Ja, dit is blykbaar net nie vasgeheg nie.

U klerk het dit daar. Dit maak deel daarvan uit.

DEVE DIE BOF: Dit is BEWYSSTUK?

M~K. JANSEN: Dit sal wees BEWYSSTUK G. (20

Kan u met verwysing na BEWYSSTUK G die Bof meedeel

wat u gevind het? -- Ek sal eers saamvat. Dit was die

liggaam van In j ong Wi tvrou wat tekens by lykskouing getoon

het van blootstelling aan In ontploffing vanaf di e regter-

posteriorkant van die liggaam. Daar is ook van bo na

onder, van regs en van agter, na voor twee hoe velositeit

geweerskote toegedien wat elk n dodelike wond daargestel

het. Hierdie twe e wonde het onderskeidelik die skedel-

breingebied en tweedens, die toraks getref. Hierdie

j ong vrou is g edood deur hierdie wonde van die skedel/ (30

brein en toraks . g ~ Die lil'gaam was dan die van In jonofi tvrou

. .. / van

- 390 - LOUBSER

van gemi dde1d e b ou en vo edi ngst oe stand . As In id enti f i­

s erend e k enmerk aan hierdie 1i ggaam het ek ~ gev est i gd e

ou 1i tt eken aan die 1i nkerv oorkant van die ha1s waar ge­

neem. Ten tye van my ond ersoek was doodsstyfhei d i n d i e

spie r e r eeds t eenwoord i g . Ek he t die volg end e aanget eken

aangaand e die uitwendig e voorkoms van die 1iggaam ~ Daar

was ut tw endi g dan skerfb e s erings aan die regt erkant van

die boud wat met die r omp opgest rek het , asook ~ enke1 e

skerfb es ering regs oor die pr omi nent e n ekspier, die

st erno-c1eido- mast o!edspier . Di t is die spier wat as ~ (10

mens die nek skui ns draai, uitspan . Aan die regt erkant

was daar i n hierdie spier ook In enk e1e skerfb es ering .

Ek het ~ koe~lwond wat ek op sy wes ens eienskappe as ~

i nskie twond kon beskou, gev i nd . Hy was 8 mm i n d eur sni t ,

effe ovaal van bo na onder en van die kant na binne .

Hierdie wond was aan die agterkant van die groot skouer­

spier of de1to!edspier aan die regterkant ge1e~ .

As ek u mag onderbreek . Ek wil h~ u moet kyk na

hierdie foto's, 24, 25, 26 van BEWYSSTUK E. Is dit

foto's wat geneem is van die 1iggaam van jUf . Anderson (20

ten tye van die lykskouing of net daarna? -- Korrek.

Hierdie foto's, 24, 25 en 26 is foto's wat geneem is nadat

my disseksie afgehandel was, nadat ek my ondersoek dus

v o1tooi het . Ek kan hierdie af1eiding maak aan die feit

dat a11e wonde wat sigbaar is, geheg vertoon . Die insny­

di ngs wat vir die doel van die lykskouing gedoen was , is

geheg op hierdie foto'S . Die ander kleiner wonde wat

s i gbaar is, uiteraard is nie geheg nie. Die inskie twond

wat ek 1aaste beskryf het, is op foto 25 te si en agt er

die regter skouer . Hierdie wond sond eer medi aal en af- (30

waarts wat vir my In aanduidi ng van die a1gemen e ver100p

. .. / van

•

•

- 391 - LOUBSER

van di e skietwondkanaal wat oorgebly het, was . In sy

verloop het hierdie ho~ velositeit projektiel die derde

r~b regssydig deurslaan , die regterlong deurdring , ver­

volgens die werwelkolom op hoogte van die vyfde en sesde

borskaswerwels vergruis, die hoofslagaar , of aorta , is

op hierdie hoogte deurskiet met In duidelike inskiet-

sowel as uitskietwond, wat in die vaatwand demonstreer

kon word . Daarna is die middelkwab van die regterlong

deurdring en hierdie projektiel het die regterborskas­

helfte verlaat deur die negende rib en ~ uitskietwond (10

wat uitwendig 2 x 3 em gemeet het, veroorsaak het en wat

gelee was net na agter ten opsigte van In denkbeeldige

lyn wat oor die laterale kant van die borskas aan die

posterior rand van die oksilholte afgetrek sal word .

Hierdie is In anatomiese verwysingslyn, bekend as die

posterior aksell~re lyn. Net daar agter dus, ongeveer

op hoogte van die negende rib, was hierdie uitskietwond

gelee. Die ooreenstemmende inskietwond, soos beskryf,

en dit is ook te sien op foto nr. 25 voor u, het kruit-

inpepering daaromheen getoon vir ~ area wat ek gemeet

het wat by benad ering 6 x 4 em om hi erdie inskietw ond

gemeet het.

(20

Watter afleiding kan u daarvan maak? -- Inagnemende

dat hierdie skoot gevuur was deur ~ hoe velositeit wapen,

kan ek daarvan aflei dat hierdie inskietwond veroorsaak

was terwyl die tromp van die wapen waarskynlik nie verder

as een meter van die oorledene was nie.

Ja? Daar was verder bo die regteroor in die mid-

wand van die skedel, in die mid-parietale gebied, dit is

nie op hierdie foto's duidelik sigbaar nie - in hierdie (30

gebied van die midwandgedeelte van die skedel aan die

. .. / regterkant

•

•

- 392 LOUBSER

regterkant was 'n tweede inskietwond wat deur In ho~

velositeit projektiel veroorsaak was . In verband met

hierdie inskietwond het die skedelbeen baie duidelike

uittregtering na binne in hierdie gebied getoon, met

kraakfrakture wat uitgaande hiervan, die hele skedelgewelf

en gesigskelet asook die skedelbasis betrek het . Dit

was In vergruisingseffek . Hierdie projektiel het in sy

gang effe na onder en na voor die midbreingebied vergruis

om die gelaat te verlaat aan die linkerwang voor die oor .

Foto nr . 26 toon nadat hierdie uitskietwond toegewerk (10

was , die algemene ligging van hierdie wond .

Dit was In groot oop gapende wond'? Ja . Hierdie

was In stervormige skeurwond wat van bo na onder 12 em

en van kant tot kant 4 em gemeet het . Ook die onderkaak

was by hierdie uitskietwond aan die linkerkant vergruis .

Die ondersoek van die borskasinhoud het behalwe die

reedsbeskrewe beserings, getoon dat daar in elke borskas­

helfte In hoeveelheid bloed vrylik teenwoordig was, 300 ml

in elke borskashelfte. Die longe het marmervlekking van

ingeasemde bloed getoon en ook die reedsbeskrewe deur- (20

skieting waar die longweefsel betrek was. Die hart en

hartsak het nie afwykinge getoon nie. Ook die hoofslagaar

het die reedsbeskrewe deurskieting op die hoogte van

die vyfde borskaswerwel getoon. Die buikholte is onder­

soek en vry van afwykinge gevind. Indie maag was slegs

In weinig voedselreste en daar was geen kennelike reuke

aan nie. Die ander organe van die buik het nie anatomiese

afwykinge getoon nie. Die ruggraat het die reeds beskrewe

verbryseling waar die eerste geweerkoe~l die werwels

getref het , getoon . Ek het nie die rugmurg geopen nie . (30

Bevestig dan net u vorm as korrek en handig dit in

/ as

•

- 393 - LOUBSER

as BEWYSSTUK G. -- Ek bev est i g my v erslag en ek hand i g

di t i n by die hof .

Het u op die s e lfd e dag ook In lykskoui ng uitgev oer

op die l i ggaam van Anna Magrieta Susanna Jacoba de Klerk?

Ek het .

Het u ook i n daar die geval u bevi nd i nge gen otul ee r

op v orm Ges ondheid 1 wat ek nou aan u gee? -- Korrek .

Kan u met verwysing daarna di e Hof meedeel wat u

gevi nd het?

DEUR DIE HOF Hierdi e gaan BEWYSSTUK H wees?

~~R . JANSEN : BEWYSSTUK H. -- Samevatt end was hierdie

die liggaam van In Wi tvr ou wat sker fb es erings veral van

regs en van die kant aan di e l i ggaam g eto on h et . Daar

(10

was ook baie geringe skerfbeserings wat van links die

boarm getref het. Die boarm het ~ ou gevestigde brand­

wondlitteken getoon wat alleen genoem is as ~ uitkennings­

kenmerk. In hierdie geval was daar 'n hoofbesering wat

~ noodlottige verloop gehad het. Hierdie hoofbesering

kon deur In val met die agterhoof teen ~ ui tstaande voor­

werp veroorsaak gewees het, veral gesien dat so In letsel (20

redelikerwys kon ontstaan as gevolg van In wegslingerings­

effek wat met In ontploffing gepaard gaan . Die skedel/

breinbeserings het volgens my oordeel in hierdie geval

die oorsaak van dood daargestel.

Voordat u kom by die beskrywing van die uitwendige

beserings, wil ek h~ u moet kyk na foto's 22 en 23 van

BEWYSSTUK E. Is dit foto's wat die uitwendige beserings

aan die liggaam van mev. De Klerk aantoon en dit is ook

geneem net na die lykskouing uitgevoer is? -- Dit i s kor-

rek . (30

Sal u dan ook vi r my daar na verwys t erwyl u u getuieni s

... / gee

•

•

- 394 - LOUBSER

gee omtrent ubevindinge.

DEUR DIE HOF: Hierdie twee fotols, wys dit die nood-

10ttige wond? -- Nee . Die 1iggaam was dan die van In vo1-

wasse Witvrou van goeie 1iggaamsbou en voedingstoestand;

beha1we die reeds verme1de 1itteken het ek nie ander

spesia1e identifiserende kenmerke aangeteken nie . Die

1iggaam het as sekondere nadoodse verandering, ook die

teenwoordigheid van spierverstywing vertoon . Die 1iggaam

by uitwendige ondersoek het dan in verband met die regter­

borsk1ier In wond getoon , Hierdi e wond was getamponeer (10

of gevul met gaas . Hierdie wond wat oorlangs bo die tepel

van die borsk1ier ver100p het, was aaneen1opend, root In

wond onder en aan die 1atera1e kant van die tepe1. Foto

22 toon nadat hierdie wonde geheg was, die a1gemene 1igging

daarvan. Hierdie wondtraktus was gevu1 met gaastamponne .

Die wonde het onderskeidelik afmetings in die hoogs ge1e~

wond van In tota1e 1engte van 12 em by 5 em gaping gehad,

terwyl die onderste wond ook 5 em gap end was en n totale

1engte van die orde van 10 em gehad het. Aan die agter­

ste wandgedee1te van die romp, vera1 aan die regterkant (20

soos wat op foto 23 aangetoon word, was daar verspreide

skerfbeserings wat meer gekonsentreerd in die bodee1 van

die romp waargeneem was. In hieraie a1gemene versprei­

dingspatroon was daar enke1e meer prominente skerfbese­

rings, byvoorbee1d oor die onderste ribrand regssydig.

Dit is ook te sien op foto 23 waar n hegting p1aasgevind

het van hierdie wond nadat hy met disseksie ondersoek was .

Is dit die een net hier op die heup? -- Nee, aan die

ribrand.

0 , hier bo? -- Op die blad, regssydig . n Tweede (30

meer prominente skerfbesering was bo die bekkenkam aan

'" / die

•

•

- 395 - LOUBSER

die regterkant waar In 1 em x 8 mm skeurwond teenwoordig

was. Ook bier is bierdie wond met disseksie ondersoek

en is by na die tyd gebeg en is by op foto 23 as die wond

bo die regterboud wat gebeg is, te sien . Aan die agter­

boofsgebied was In lynvormige ebirurgies gebegte wond

teenwoordig . Hierdie wond was met onderbroke steke geheg

en dit was duidelik dat daar uitgaande van bierdie lyn-

vormige wond klein stervorminge skeurwondjies na die kante

gestrek bet. Die totale lengte van hierdie wond was 5 em.

Met ondersoek van die skedel is gevind dat daar In lynvormige (10

kraakfraktuur van die buitenste tafel van die skedel was .

Waar? Wys In bietjie vir ons . -- In die mid- agter-

boofsgebied waar ek nou aandui. Dit is direk onderliggend

tot die laas beskrewe uitwendige letsel. Hoewel die been

breuk in die buitenste tafel van die skedelwand bier

slegs n lynvormige kraakfraktuur was, bet die binneste

tafel van die skedel In brokkeling of fragmentering getoon

wat oor In area van 3 x 2 em gestrek het. Uitgaande

biervandaan was · daar kraakfrakture wat aan die regterkant

afgestrek het in die basis van die skedel, in die

posterior sowel as die middel kraniale fossas. Hierdie

kraakfraktUTe het dus afgestrek in die agterhoofsgebied,

maar ook oor die rotsbeen gegaan waarin die gehoororgaan

gelee is. Die kraakfrakture bet na die middelbasis van

die skedel aan die regterkant versprei. Wat die skedel-

inhoud betref, was daar kneusings van die breinskors

(20

in die gebied naasliggend ten opsigte van die velbesering

wat beskryf is, sowel as die beenbesering wat beskryf

is . Hierdie is die sogenaamde eoup distribusie. Met

ander woorde, in die onmiddellike area waar die energie- (30

vrystelling plaasgevind bet, was daar wel kneusing van

... / die

...

•

•

- 396 - LOUBSER

die breinweefsel, maar geen p- poolbeserings aan die

brein self kon gedemonstreer word nie .

Is dit wat hulle bedoel contra coup beserings?

Dit is korrek . Geen contra coup beserings was hier gevind

nie . Die brein het In massa van 1,390 gram getoon, wat

b eskou kan word as aan die bogrens van normaal . So In

massameting mag in n vrou aanduidend wees dat die brein

op daardie stadium van die lykskouing al gereageer het

teen die besering met n mate van swelling . Die midbrein­

gebied het uitgesproke sekondere vlamvormige midbrein- (10

bloedings getoon wat deur die bruggedeelte en die midbrein­

gedeelte gestrek het . Regssydig was die byholtes van

die skedel betrokke by die skedelbasisfrakture . Die

mond, tong, farinks en nekstrukture het nie anatomiese

afwykinge getoon nie. Met ondersoek van die borskas en

middelrif is gevind dat die verwonding van die regter

borsklier oppervlakkig was. Daar is vasgestel met dis­

seksie dat In skerfbesering in die agterste aksillere

lyn aan die regterkant deur die negende tussenribspasie

die borskaswand binnegedring het. Die skerf as sulks (20

wathLerdie wond sou veroorsaak het, kon nie, hoewel ek

gesoek het daarvoor, fisies opgespoor word nie, maar die

wond het deur die diafragma tot in die lewer gestrek .

Die middeskot van die borskas en die slukderm was soos

normaal sentraal gele~ en die groot lugwe~ het skoon

voorgekom. Beide longe het stug watersugtig vertoon en

daar was opvallende kneusing van die hoek van die regter­

long wat gevorm word tussen die diafragma en die ribbekas­

wand. In elke borskashelfte is 300 ml bloederig sereuse

vog gevind . Die hart en hartsak asook groot bloedvate (30

het as sulks nie afwykinge getoon nie . Die buikholte het

... / nie

•

•

- 397 LOUBSER

nie anatomiese afwykinge getoon nie en in die maag was

slegs 'n klein hoeveelheid voedselreste wat ook nie enige

kennelike reuke gehad het nie . In verband met die derms

en dermvliese was nie afwykinge gedemonstreer nie . Die

lewer het In verskeuring van die lewerkapsel aan die

regterdiafragmatiese oppervlakte van die lewer getoon .

Hierdie wondjie het slegs ongeveer 6 mm diep in die

lewerparienkiem ingestrek. In verband daarmee is daar

nie enige noemenswaardige bloeding aanwesig nie en die

fisiese voorwerp wat vir hierdie wondjie verantwoorde- (10

lik sou gewees het, kon as sulks nie opgespoor word nie .

Verdere ondersoeke van die inhoud van die buikorgane was

wesenlik negatief . Met insnyding van die oppervlakkige

besering bo die bekkenkam aan die regterkant het ek 'n

metaalskerf hier gevind wat die voorkoms van'n .koeelhuls

gehad het. Hierdie vreemde voorwerp was direk onder

die leerhuid in die onderhuidsweefsels gevind. Ek het

hierdie skerf aan kaptein Nel oorhandig. Ek bevestig

my verslag as juis en ek dien dit in by die hof.

M1ffi. JANSEN ~ Dit sal dan wees BEWYSSTUK H. Die (2 0

beserings aan die bors, in die eerste instansie, waardeur

kon dit veroorsaak gewees het? Aan die regterbors? --

Ek het geen wesenskenmerke aan hierdie wonde kon vassstel

by ondersoek wat vir my enigsins 'n aanduiding kon gee

van die aard van die geweld wat dit veroorsaak het nie.

Ek kan alleen aan die Hof dit stel dat hierdie wond die

gevolg van TI baie plaaslike indringende tipe van geweld

kon gewees het. Ek kan nie 'namduiding gee van wat die

rigting daarvan sou kon gewees het of wat die voorwerp

betrokke sou gewees het nie . (30

Kon dit deur skrapnel veroorsaat geword het? -- Dit

... / kon

•

•

- 398 - LOUBSER

kon daardeur veroorsaak gewees het .

Dit is nie vir my duidelik nie . Een van die wonde

wat u beskryf het, kan u se dat di t deur 'n koeEH veroor­

saak is? -- Positief, ja . Dit het nie die voorkoms van

~ direkte trefskoot gehad nie . Dit is die wond wat as

'n skeurwond in die gebied bo die boud aan die bekkenkam

regssydig gevind was waar die hulsgedeel te van 'n koeEH

gevind was . Di twas 'n koeelwond .

DEUR DIE HOF Op foto 23, is dit nou die een by die

bors of die een laer af? -- Dit is die toegewerkte wond (10

onmiddellik bo die regterboud .

MNR . JANSEN Die and er prominente wond wat op foto nr . 23

verskyn, di t is deur u ge! dentifiseer as 'n skrapnelwond?

-- Korrek . As ek dit korreleer teenoor die inwendige

beserings wat daarmee korrespondeer, dan is dit inder-

daad 'n skrapnelwond. Ongelukkig, as gevolg van die ver­

skeie vlakke van organe wat bier betrokke was en met die

eviserasie van hierdie liggaam, het hierdie betrokke

stukkie skerf vir my verlore gegaan. Ek kon di t nie in

die hande kry nie .

Dan die besering op die agterkop, in die eerste

instansie uitwendig, u se die stervormige besering, is

(20

dit wat u reken wat primer die oorsaak van die dood gewees

het as gevolg van die val wat u se ~ uitwendige besering

veroorsaak het en daardeur die skedelfraktuur? -- Korrek .

Dieselfde geweld wat hierdie wond in die midagterhoofs­

gebied aan die kopvel veroorsaak het, was dan verant­

woordelik vir die meega~de skedelfrakture , ewe as vir

die kneusing van die brein in hierdie onmiddellike gebied .

Hierdie selfde geweld het dan 'n hoofbesering veroorsaak( 30

en 'n breinbesering wat nie onmiddellik noodlottig was nie .

/ Dit

- 399 - LOUBSER

Dit was duidelik uit die lykskouingsbevindinge dat hier

in t erme van In hele paar ure oorlewing plaasgevind het

indat di~ liggaam teen hierdie besering kon reageer .

Die swelling van die brein self en die watersug van die

longe is aanduidend van hierdie reaksie teen die besering.

Die manier waarop hierdie persoon gesterf het, kan gekop­

pel word aan die verskyning in die midbreingebied van

sekondere bloedings wat In direkte komplikasie van die

prim~re beserings is.

U het ook die opinie uitgespreek dat die besering (10

a&n die agterkop veroorsaak k~n gewees het na 'n val as

gevolg van die wegslingeringseffek van die ontploffing.

Waarop baseer u dit? -- Die algemene rigting waarin die

geweldaanwending plaasgevind het, kan nie aan die inwen­

dige bevindinge duidelik ekstrapoleer word nie. My

ondervinding is dat by agterhoofsbeserings van In vertra­

gings tipe geweld, dit nie noodwending is dat n mens

T-pool beserings aan die brein gaan demonstreer nie.

Wat ek my veral aan gesteur het, is die uitwendige voor­

koms van die huidletsel, die skeurwond aan die midagter-(20

hoofsgebied. Dit is die soort van wond wat volg wanneer

n persoon met redelike groot tumetiese energie in die

gebied, of deur In voorwerp getref word, of wanneer die

persoon s e liggaam met geweld teen In ui tst aande voorwerp

te lande kom. Vir my was di e oorwig van waarskynJ_ikhede,

die redelike moontlikheid hier, dat dit laasgenoemde

geval sal wees. In konteks gesien met die ander beserings

wat ek aan hierdie liggaam gevind het. In konteks gesien

met die inligting waaroor ek beskik het, dat hierdie

liggaam in n sekere posisie gevind was .

Ran ek dit net aan u stel, hier is getuienis al

... / aangebied

- 400 - LOUBSER

aangebied en bier sal weer verdere getuienis daaromtrent

wees dat die oorledene, in die eerste instansie, gesit

het op In toonbank . As u blaai na foto nr . 8. Daar is

In kassiershokkie, In toonbank. U sien di t net bokant

die linkerkantste brandkluis . In daardie omgewing het sy

gesi t en agter haar rug het In handgranaat ontplof . Sy

het daarna geval waar sy le in die posisie op foto nr . 9.

Dit wil se sy het geval vanaf die toonbank nadat die

ontploffing agter haar gewees het . Kon die toonbank

byvoorbeeld die besering aan haar kop veroorsaak het? (10

Dit is met die wegslingeringseffek van die handgranaat­

ontploffing? -- Voor ek die vraag antwoord wil ek net

duidelikheid he . Haar voete het dus afgehangvan die

toonbank?

Ja. -- Na watter kant? Na die brandkluis se kant?

Na die brandkluis se kant. Die ontploffing was

agter haar rug. Onder daardie omstandighede sal ek nie

dit aan die Hof as my oortuiging kan stel dat die toon­

bank vir die besering verantwoordelik was nie. Ek kan

di t aan die Hof noem dat wanneer In ontploffing plaas- (20

vind in enige omgewing van In saamgest elde of komplekse

bou, dat daar sekere beserings aan die menslike liggaam

kan plaasvind wat nie rasioneel verklaar kan' word nie.

Di t word op die basis van die fei t dat wanneer In ont­

ploffing binne-in In gebou plaasvind waar sekere konsen­

trasies van energie kan plaasvind, gebeurlik is, wat

byvoorbeeld een persoon in In groep van mense as beseerde

kan laat terwyl die ander gevrywaar is. Veelal soos wat

In lens ligstrale buig en so os wat klankgolwe ook gebuig

word deur oppervlaktes, so word skokgolwe ook deur ( 30

sekere oppervlaktes gedeflekteer en gebuig op so In manier

... / dat

Collection Number: AD2021

SOUTH AFRICAN INSTITUTE OF RACE RELATIONS, Security trials 1958-1982

PUBLISHER: Publisher:- Historical Papers, University of the Witwatersrand Location:- Johannesburg ©2012

LEGAL NOTICES:

Copyright Notice: All materials on the Historical Papers website are protected by South African copyright law and may not be reproduced, distributed, transmitted, displayed, or otherwise published in any format, without the prior written permission of the copyright owner.

Disclaimer and Terms of Use: Provided that you maintain all copyright and other notices contained therein, you may download material (one machine readable copy and one print copy per page) for your personal and/or educational non-commercial use only.

People using these records relating to the archives of Historical Papers, The Library, University of the Witwatersrand, Johannesburg, are reminded that such records sometimes contain material which is uncorroborated, inaccurate, distorted or untrue. While these digital records are true facsimiles of the collection records and the information contained herein is obtained from sources believed to be accurate and reliable, Historical Papers, University of the Witwatersrand has not independently verified their content. Consequently, the University is not responsible for any errors or omissions and excludes any and all liability for any errors in or omissions from the information on the website or any related information on third party websites accessible from this website.

This document is part of a private collection deposited with Historical Papers at The University of the Witwatersrand by the Church of the Province of South Africa.