โครงงานคอมพิวเตอร�วชา เทคโนโลยี�สารสนเทศและการส��อสาร 6ปี�การศ�กษา 2556การเคลื่��อนที่��ของสิ่��งมี�ชี�วิ�ตส��อการเร�ยีนการสอน

นางสาวศ ภั"คชญา แก$วค%าฟู' เลขท�� 20 ห้$อง 6/2นางสาวส ธางศ ร"ตน� อ�นแก$ว เลขท�� 24 ห้$อง 6/2

ที่��มีาแลื่ะควิามีสิ่�าค�ญของโครงงาน

เน��องจากเห้,นว-า การเคล��อนท��ของส�งม�ช�วตแต-ละชนดม�ความแตกต-างก"นมาก โดยีเฉพิาะมน ษยี�ท��ม�การเคล��อนท��ห้ร�อเคล��อนไห้วของร-างกายีต-างจากส"ตว�ชนดอ��น ซึ่��งจะม�กลไกท��ซึ่"บซึ่$อนมาก ม�โครงสร$างของร-างกายีท��ส%าค"ญต-อการเคล��อนไห้วของร-างกายีห้ลายีจ ดด$วยีก"น และยี"งม�การเคล��อนท��ของส"ตว�ขนาดเล,ก ห้ร�อการเคล��อนท��ของส"ตว�เซึ่ลล�เด�ยีวท��ไม-สามารถมองเห้,นด$วยีตาเปีล-าได$ แต-เปี4นการเคล��อนท��ท��ไม-ม�กลไกซึ่"บซึ่$อน ส-วนส"ตว�ชนดอ��นจะม�ความแตกต-างก"นออกไปีอยี-างไรน"5น ผู้'$จ"ดท%าจ�งม�ความสนใจท��จะท%าโครงงานน�5ข�5นเพิ��อท��จะศ�กษาว-า การเคล��อนท��ของส"ตว�แต-ละชนดน"5นเคล��อนท��อยี-างไร ส"ตว�ต"วเล,ก ส"ตว�ต"วให้ญ- ส"ตว�เล�5อยี ฯลฯ จะเคล��อนท��แตกต-างก"นอยี-างไร

หลื่�กการแลื่ะ ที่ฤษฎี�

การเคลื่��อนที่��ของสิ่��งมี�ชี�วิ�ต  - การเคล��อนไห้ว เปี4นการเคล��อนยี$ายีเพิ�ยีงบางส-วนของร-างกายี  - การเคล��อนท��   เปี4นการเคล��อนยี$ายีจากท��ห้น��งไปียี"งอ�กท��ห้น��งการเคลื่��อนไหวิแลื่ะการเคลื่��อนที่��ของมีน ษย์"ที่��ซั�บซั%อน-ระบบโครงกระดู'ก กระด'กของคนม�มากกว-า 200 ช5น แบ-งเปี4น 2 กล -ม ค�อ กระด'กแกน (Axial Skeleton) และกระด'กระยีางค� (Appendicular Skeleton)

กระด'กแกน ม� 80 ช5น ปีระกอบด$วยี กระด'กกะโห้ลก (Skull) กระด'กใบห้น$า (Facial Bone) กระด'กขากรรไกร กระด'กส"นห้ล"ง เร�มต"5งแต-กระด'กคอไปีจนถ�งกระด'ก ก$นกบ กระด'กส"นห้ล"งช-วงอกม�กระด'กซึ่��โครงมาเช��อมต-อ ซึ่��งม�ท"5งห้มด 12 ค'- ซึ่��งจะมาเช��อมต-อก"บกระด'กห้น$าอก (Sternum) ยีกเว$นค'-ท�� 12 และ 13

กระด'กระยีางค� ม� 126 ช5น ได$แก- กระด'กแขน กระด'กขา กระด'กสะบ"ก (Scapula) กระด'กไห้ปีลาร$า (Clavicle) และกระด'กเชงกราน (Pelvis)

หลื่�กการแลื่ะ ที่ฤษฎี�

-ระบบกลื่%ามีเน�)อ กล$ามเน�5อแบ-งเปี4น 3 ชนด ค�อ กล$ามเน�5อลายี (Striated Muscle) กล$ามเน�5อเร�ยีบ (Smooth Muscle) และกล$ามเน�5อห้"วใจ (Cardiac Muscle)

กล$ามเน�5อลายี เปี4นกล$ามเน�5อท��ยี�ดเกาะก"บกระด'ก ม�ล"กษณะเปี4นเส$นยีาว เร�ยีกว-า เส$นใยีของกล$ามเน�5อ (Muscle Fiber) รวมก"นเปี4นม"ดด$วยีเน�5อเยี��อเก��ยีวพิ"น กล$ามเน�5อแต-ละม"ดจะยี�ดตดก"บกระด'ก 2 ท-อน โดยีปีลายีห้น��งยี�ดก"บกระด'กท-อนท��อยี'-ก"บท�� เร�ยีกปีลายีน�5ว-า Origin ส-วนอ�กปีลายีห้น��งยี�ดตดก"บกระด'กท-อนท��เคล��อนท��เร�ยีกว-า Insertion ส-วนของกล$ามเน�5อท��อยี'-ตรงกลาง ม�ล"กษณะห้นา เร�ยีกว-า (Belly)

หลื่�กการแลื่ะ ที่ฤษฎี�

-การที่�างานของกลื่%ามีเน�)อ กล$ามเน�5อท%างานโดยีการห้ดต"ว (Contraction)

1. ระยีะพิ"กแถบท�บก"บแถบจางซึ่$อนก"นไม-สนท เส$นใยีกล$ามเน�5อจะเห้,นเปี4น 3 ท��ค�อ I-band A-band และ H-zone

2. ระยีะกล$ามเน�5อเร�มห้ดต"ว แถบบางจะด�ง Z-line เข$ามา ท%าให้$ Sarcomere แคบเข$า โดยีท�� A-band ไม-เปีล��ยีนแปีลง ส-วน I-band จะแคบเข$ามาท%าให้$ H-zone ห้ายีไปี CU 474 218

3. ระยีะกล$ามเน�5อห้ดต"วเต,มท�� Sarcomere ยี�งแคบมากข�5น เกดจากการท��แถบบางม�การเห้ล��อมซึ่$อนก"น การห้ดต"วของกล$ามเน�5อจ�งอธบายีด$วยี Sliding Filament Model ค�อ ร'ปีแบบของการเล��อนเข$ามาซึ่$อนก"นของ Filament

หลื่�กการแลื่ะ ที่ฤษฎี�

-ควิามีสิ่�มีพั�นธ์"ในการที่�างานของกระดู'กแลื่ะกลื่%ามีเน�)อ (Bone-Muscle Relationships)

กระด'กและกล$ามเน�5อเปี4นโครงสร$างท��ม�ความส"มพิ"นธ�ก"นเปี4นอยี-างยี�ง โดยีม"ดกล$ามเน�5อแต-ละม"ดจะม�ปีลายีท��เปี4นเอ,น (Tendon) ยี�ดเกาะก"บกระด'ก ซึ่��งม�ต%าแห้น-ง Origin และ Insertion ของกล$ามเน�5อจะอยี'-บนกระด'กคนละท-อนท��ตดต-อก"น ท��ยี�ดก"นด$วยีลกกาเมนต� (Ligament) เม��อกล$ามเน�5อท%างานโดยีห้ดต"วจ�งด�งให้$กระด'กท-อนปีลายียีกห้ร�องอข�5นมาได$ ด"งน"5น การท%างานของกระด'กและกล$ามเน�5อจ�งเปี4นระบบคาน (Lever System) ซึ่��งเปี4นสมด ลโมเมนต� ด"งน�5 ความพิยีายีาม x ความยีาวของแขนความพิยีายีาม = น%5าห้น"ก x ความยีาวของแขนน%5าห้น"ก ห้ร�อ แรง x ระยีะทาง = แรงต$าน x ระยีะทาง

วิ�ตถุ ประสิ่งค"

1.เพิ��อศ�กษาการเคล��อนท��ของส�งม�ช�วตปีระเภัทต-างๆ2.เพิ��อศ�กษาความแตกต-างของการเคล��อนท��ของส�งม�ช�วต3.เพิ��อศ�กษาล"กษณะกายีภัาพิของมน ษยี�ต-อการเคล��อนท��ห้ร�อเคล��อนไห้วของร-างกายี

ผลื่ที่��คาดูวิ0าจะ ไดู%ร�บ

1. ได$ร' $ว-าการเคล��อนท��ของส�งม�ช�วตปีระเภัทต-างๆเปี4นอยี-างไร2. ได$ร' $ว-าความแตกต-างของการเคล��อนท��ของส�งม�ช�วตต-างก"นอยี-างไร3. ได$ร' $ว-า โครงสร$างใดเปี4นส-วนส%าค"ญของการเคล��อนของมน ษยี� ท��จะต$องด'แลร"กษา

วิ�ธ์�ดู�าเน�นงาน

1.ช-วยีก"นเล�อกห้"วข$อโครงงาน2.ท%าโครงร-างโครงงาน3.ศ�กษา ค$นคว$าข$อม'ลท��จะท%าโครงงาน4.เก,บรวบรวมข$อม'ล แล$วเอามาเร�ยีบเร�ยีง5.ท%าส��อการเร�ยีนร' $ เร��อง การเคล��อนท��ของส�งม�ช�วต

เคร��องมี�อแลื่ะอ ปกรณ์"ที่��ใชี%

1.คอมพิวเตอร�2.อนเทอร�เน,ต ( ค$นห้าในห้มวดช�ววทยีา)3.โปีรแกรมท��สามารถใช$น%าเสนอได$

การเคล��อนท��ของส�งม�

ช�วต

1.ส"ตว�เซึ่ลล�เด�ยีว2.ส"ตว�ไม-ม�กระด'กส"นห้ล"ง3.ส"ตว�ม�กระด'กส"นห้ล"ง4.มน ษยี�

แห้ล-งอ$างอง

การเคล��อนท��ของส�งม�

ช�วต

การเคล��อนไห้ว เปี4นการเคล��อนยี$ายีเพิ�ยีงบางส-วนของร-างกายี

การเคล��อนท�� เปี4นการเคล��อนยี$ายีจากท��ห้น��งไปียี"งอ�กท��ห้น��ง

* การเคล��อนท��จะต$องม�การเคล��อนไห้วด$วยีเสมอ แต-การเคล��อนไห้วไม-จ%าเปี4นต$องม�การเคล��อนท��ด$วยี

1.การเคล��อนท��

ของส"ตว�เซึ่ลล�เด�ยีว

• โพิรทส การ(เคล��อนไห้วโดยีอาศ"ยีการไห้ลของไซึ่โทพิลาซึ่�ม )•การเคล��อนท��ของอะม�บา•การเคล��อนไห้วโดยีอาศ"ยีแฟูลเจลล"มห้ร�อซึ่�เล�ยี •การเคล��อนท��ของพิาราม�เซึ่�ยีม

การเคล��อนท��ของส"ตว�เซึ่ลล�เด�ยีว

    โพัรที่�สิ่ต" (protist) เปี4นส�งม�ช�วตขนาดเล,กอยี'-ในอาณาจ"กรโพิรทสตา(ProtistaKingdom)ม�ท"5งพิวกท��เปี4นเซึ่ลล�เด�ยีวและห้ลายีเซึ่ลล�พิวกโพิรทส�ห้ลายีเซึ่ลล� ไม-ม�ระบบเน�5อเยี��อและระบบโครงกระด'กจ�งม�การ เคล��อนไห้วแตกต-างก"น

1

การเคล��อนท��ของส"ตว�เซึ่ลล�เด�ยีว

 การเคลื่��อนไหวิโดูย์อาศั�ย์การไหลื่ของไซัโที่พัลื่าซั5มี  (Cytoplasm)

      ห้มายีถ�งส-วนของโพิรโทพิลาซึ่�มภัายีในเซึ่ลล�ท"5งห้มด การเคล��อนไห้วโดยีใช$ไซึ่โทพิลาซึ่�มน�5จะเคล��อนไห้วโดยีการยี�ดส-วนของไซึ่โทพิลาซึ่�มออกจากเซึ่ลล� เช-น การเคล��อนไห้วของราเม�อก อะม�บา เปี4นต$น การเคล��อนไห้วของอะม�บา ซึ่��งเปี4นโพิรทสต�ท��อาศ"ยี 

1

การเคล��อนท��ของส"ตว�เซึ่ลล�เด�ยีว

การไหลื่ของไซัโที่พัลื่าซั5มีที่��แบ0งออกเป6น 2 สิ่0วิน ค�อ 

1.เอ7กโที่พัลื่าซั5มี(ectoplasm)เปี4นไซึ่โทพิลาซึ่�มช"5นนอก ม�ล"กษณะเปี4นสารก��งแข,งก��งเห้ลว เร�ยีกว-า เจลื่ (gel)

 2.เอนโดูพัลื่าซั5มี (endoplasm)เปี4นไซึ่โทพิลาซึ่�มช"5นในม�ล"กษณะค-อนข$างเห้ลวกว-าเร�ยีกว-า โซัลื่(sol)

1

การเคล��อนท��ของส"ตว�เซึ่ลล�เด�ยีว

การเคล��อนท��ของอะม�บา

ภัายีในไซึ่โทพิลาซึ่�มม�ไมโครฟู<ลาเมนต�(microfilament) เปี4นเส$นใยีโปีรต�น แอกทนและไมโอซึ่น เปี4นโครงสร$างท��ท%าให้$เอนโดพิลาซึ่�มไห้ลไปีมาภัายีในเซึ่ลล�ได$และด"นเยี��อห้ $มเซึ่ลล�ให้$โปี=งออกมาเปี4น ขาเท�ยีม(pseudopodium)ท%าให้$อะม�บาเคล��อนไห้วได$ 

1

การเคล��อนท��ของส"ตว�เซึ่ลล�เด�ยีว

การเคลื่��อนไหวิโดูย์อาศั�ย์แฟลื่เจลื่ลื่�มีหร�อซั�เลื่�ย์

การเคล��อนไห้วโดยีอาศ"ยีแฟูลเจลล"มห้ร�อซึ่�เล�ยีซึ่��งเปี4นโครงสร$างเล,กๆท��ยี��นออกมาจากเซึ่ลล�สามารถโบกพิ"ดไปีมาได$ ท%าให้$ส�งม�ช�วตเคล��อนท��ไปีได$

1

การเคล��อนท��ของส"ตว�เซึ่ลล�เด�ยีว

• แฟูลเจลล"ม (flagellum) ม�ล"กษณะเปี4นเส$นยีาว ๆ คล$ายีห้นวดยีาวกว-าซึ่�เล�ยีแฟูลเจลล"มเปี4โครงสร$างท��พิบในส�งม�ช�วตเซึ่ลล�เด�ยีวบางชนดเช-น ยี'กล�นา(euglena) วอลวอกซึ่� (volvox) เปี4นต$น

1

การเคล��อนท��ของส"ตว�เซึ่ลล�เด�ยีว

• ซึ่�เล�ยี (cilia) ม�ล"กษณะเปี4นเส$นเล,ก ๆ ยี��นยีาวออกจากเซึ่ลล�ของพิ�ช ห้ร�อส"ตว�เซึ่ลล�เด�ยีว ห้ร�อเซึ่ลล�ส�บพิ"นธ � ใช$โบกพิ"ดเพิ��อให้$เกดการเคล��อนท��ภัายีในน%5าห้ร�อของเห้ลว พิบในพิาราม�เซึ่�ยีม (paramecium) พิลานาเร�ยี (planaria) เปี4นต$น

1

การเคล��อนท��ของส"ตว�เซึ่ลล�เด�ยีว

การเคล��อนท��ของพิาราม�เซึ่�ยีม พิาราม�เซึ่�ยีมเคล��อนท��โดยีการโบกพิ"ดของซึ่�เล�ยี ไปีทางด$านห้ล"งท%าให้$ต"วของพิาราม�เซึ่�ยีมเคล��อนท��ไปีข$างห้น$า จากการโบกพิ"ดของซึ่�เล�ยี ท%าให้$ต"วพิาราม�เซึ่�ยีมห้ม นไปีด$วยีเน��องจากไม-ม�อว"ยีวะคอยีปีร"บสมด ล (ห้างเส�อ) และอ�กอยี-างห้น��งเน��องจากซึ่�เล�ยีท��ร -องปีาก ซึ่��งม�จ%านวนมากกว-าโบกพิ"ดแรงกว-าบรเวณอ��น จ�งท%าให้$ห้ม น

1

2.การเคล��อนท��ของส"ตว�ไม-ม�

กระด'กส"นห้ล"ง

•การเคล��อนท��ของไส$เด�อน•การเคล��อนท��ของพิลานาเร�ยี•การเคล��อนท��ของแมงกระพิร น•การเคล��อนท��ของห้ม�ก•การเคล��อนท��ของดาวทะเล

การเคล��อนท��ของส"ตว�ไม-ม�กระด'กส"นห้ล"ง

การเคล��อนท��ของไส$เด�อน  ไส$เด�อนจ"ดอยี'-ในไฟูล"มแอนเนลดา (annelida) ไส$เด�อนม�กล$ามเน�5อ 2 ช ด  ค�อกล$ามเน�5อวงกลมรอบต"ว (circularmuscle) อยี'-ด$านนอก และกล$ามเน�5อตามยีาว (longitudinalmuscle) ตลอดล%าต"วอยี'-ทางด$านในนอกจากน�5ไส$เด�อนยี"งใช$เด�อยี (setae) ซึ่��งเปี4นโครงสร$างเล,ก ๆ ท��ยี��นออกจากผู้น"งล%าต"วรอบปีล$องช-วยีในการเคล��อนท��ด$วยีขณะท��ไส$เด�อนเคล��อนท��จะใช$เด�อยีจกดนไว$ กล$ามเน�5อวงกลมห้ดต"ว

2

การเคล��อนท��ของส"ตว�ไม-ม�กระด'กส"นห้ล"ง

ส-วนกล$ามเน�5อตามยีาวคลายีต"ว ล%าต"วจะยี�ดออก เม��อส ดแล$วส-วนห้น$า ค�อ ปีล$องแรกไส$เด�อนก"บเด�อยีจะจกดนแล$วกล$ามเน�5อวงกลมคลายีต"ว กล$ามเน�5อตามยีาวห้ดต"ว ด�งส-วนท$ายีของล%าต"วให้$เคล��อนมาข$างห้น$าการเคล��อนท��น�5เกดจากการท%างานร-วมก"นของกล$ามเน�5อวงกลมและกล$ามเน�5อตามยีาว ห้ดต"วและคลายีต"วเปี4นระลอกคล��นจากด$านห้น$ามาทางด$านห้ล"งท%าให้$เกดการเคล��อนท��ไปีทางด$านห้น$า

2

การเคล��อนท��ของส"ตว�ไม-ม�กระด'กส"นห้ล"ง

2

การเคล��อนท��ของส"ตว�ไม-ม�กระด'กส"นห้ล"ง

การเคล��อนท��ของพิลานาเร�ยี

       พิลานาเร�ยีม�กล$ามเน�5อ 3 ชนด ค�อ  1.กล$ามเน�5อวง (circular muscle) อยี'-ทางด$านนอก 2.กล$ามเน�5อตามยีาว (longitudinal muscle) อยี'-ทางด$านใน 3.กล$ามเน�5อทแยีง (oblique muscle) ยี�ดอยี'-ระห้ว-างส-วนบนและล-างของล%าต"ว       

2

การเคล��อนท��ของส"ตว�ไม-ม�กระด'กส"นห้ล"ง

พิลานาเร�ยีเคล��อนท��โดยีการลอยีไปีตามน%5าห้ร�อค�บคลานไปีตามพิ�ชใต$น%5าโดยีอาศ"ยีกล$ามเน�5อวงและกล$ามเน�5อตามยีาว ส-วนกล$ามเน�5อทแยีงจะช-วยีให้$ล%าต"วแบนบางและพิล5วไปีตามน%5าในขณะท��พิลานาเร�ยีเคล��อนไปีตามผู้วน%5าซึ่�เล�ยีท��อยี'-ทางด$านล-างของล%าต"วจะโบกพิ"ดไปีมาช-วยีเคล��อนต"วไปีได$ด�ยี�งข�5น

2

การเคล��อนท��ของส"ตว�ไม-ม�กระด'กส"นห้ล"ง

การเคล��อนท��ของแมงกะพิร น

    แมงกะพิร นม�ร'ปีร-างคล$ายีกระด�ง ม�ล%าต"วน�มมาก ม�ของเห้ลวเร�ยีกว-า ม�โซึ่เกล�ยี (mesoglea) แทรกอยี'ระห้ว-างเน�5อเยี��อช"5นนอกและเน�5อเยี��อช"5นใน ม�น%5าเปี4นองค�ปีระกอบเปี4นส-วนให้ญ-ของล%าต"วแมงกะพิร น เคล��อนท��โดยีการห้ดต"วของเน�5อเยี��อบรเวณขอบกระด�งและท��ผู้น"งล%าต"วสล"บก"น ท%าให้$พิ-นน%5าออกมาทางด$านล-างส-วนต"วจะพิ -งไปีในทศทางตรงข$ามก"บทศทางน%5าท��พิ-นออกมาการห้ดต"วน�5จะเปี4นจ"งห้วะท%าให้$ต"วแมงกะพิร นเคล��อนไปีเปี4นจ"งห้วะด$วยี

2

การเคล��อนท��ของส"ตว�ไม-ม�กระด'กส"นห้ล"ง

2

การเคล��อนท��ของส"ตว�ไม-ม�กระด'กส"นห้ล"ง

การเคล��อนท��ของห้ม�ก

      ห้ม�ก (squid) ห้ม�กเปี4นส"ตว�กล -มเด�ยีวก"บห้อยีห้ม�กเคล��อนท��โดยีการห้ดต"วของกล$ามเน�5อล%าต"ว พิ-นน%5าออกมาจากไซึ่ฟูอน (siphon) ซึ่��งอยี'-ทางส-วนล-างของส-วนห้"วท%าให้$ต"วพิ -งไปีข$างห้น$าในทศทางท��ตรงข$ามก"บทศทางของน%5า นอกจากน�5เปีล��ยีนแปีลงทศทางของน%5าท��พิ-นออกมาและยี"งท%าให้$เกดการเปีล��ยีนแปีลงทศทางของการเคล��อนท��ด$วยี ส-วนความเร,วข�5นอยี'-ก"บความแรงของการบ�บต"วของกล$ามเน�5อล%าต"วแล$วพิ-นน%5าออกมาและห้ม�กยี"งม�คร�บอยี'-ทางด$านข$างล%าต"วช-วยีในการทรงต"วให้$เคล��อนท��ไปีในทศทางท��เห้มาะสม

2

การเคล��อนท��ของส"ตว�ไม-ม�กระด'กส"นห้ล"ง

2

การเคล��อนท��ของส"ตว�ไม-ม�กระด'กส"นห้ล"ง

การเคล��อนท��ของดาวทะเล

   ดาวทะเล (seastar) เปี4นส"ตว�ไม-ม�กระด'กส"นห้ล"ง ม�โครงแข,งท��ผู้วนอกไม-ได$ยี�ดเกาะก"บกล$ามเน�5อ ดาวทะเลม�ระบบการเคล��อนท��ด$วยีระบบท-อน%5า (water vascularsystem) ปีระกอบด$วยีมาดร�โพิไรต� (madrepolite)ม�ล"กษณะคล$ายีตะแกรงเปี4นทางให้$น%5าเข$าสโตนแคเนล(stonecanal) เปี4นท-อท��ต-อมาจากมาดร�โพิไรต� รงแคแนล(ringcanal)เปี4นท-อวงแห้วนท��อยี'-รอบปีากน%5าจาก มาดร�โพิไรต�และสโตนแคแนลมาเปี<ดเข$าส-วนน�5 เรเด�ยีลแคแนล (radial canal)เปี4นท-อยีาวยี��นจากรงแคแนลเข$าไปีในอาร�มแต-ละอ"น แลเทอรอลแคแนล(lateral canal)เปี4นท-อส"5นๆ ท��ยี��นออกมาจากเรเด�ยีลแคแนลทางด$านข$างจ%านวนมาก

2

การเคล��อนท��ของส"ตว�ไม-ม�กระด'กส"นห้ล"ง

ทวบ�ฟู�ท (tube feet) ม�ล"กษณะเปี4นห้ลอดยีาวปีลายีต"นท��ต-อมาจากและเทอรอบแคแนล ทวบ�ฟู�ท เปี4นท-อปี<ดร'ปีทรงกระบอก ปีลายีท��ยี��นออกนอกล%าต"วม�ผู้น"งเปี4นกล$ามเน�5อท%าห้น$าท��เปี4นอว"ยีวะเกาะตดห้ร�อช"คเกอร�(sucker) ปีลายีอ�กด$านห้น��งเปี4นกระเปีาะกล$ามเน�5อเร�ยีกว-า แอมพิ'ลลา (ampulla)ดาวทะเลเคล��อนท��โดยีแอมพิล'ลาห้ดต"วจะด"นน%5าไปีตามทวบ�ฟู�ทท%าให้$ทวบ�ฟู�ทยี�ดยีาวออกเม��อเคล��อนท��ไปีแล$วทวบ�ฟู�ทห้ดส"5นเข$าด"นน%5ากล"บเข$าส'-แอมพิ'ลลาให้ม-การห้ดต"วและคลายีต"วของทวบ�ฟู�ทอาศ"ยีแรงด"นของน%5า ไม-อาศ"ยีแอนตาโกนซึ่�มของกล$ามเน�5อการยี�ดและห้ดต"วของทวบ�ฟู�ท ห้ลายีๆ อ"นต-อเน��องก"นท%าให้$ดาวทะเลเคล��อนไห้วได$

2

การเคล��อนท��ของส"ตว�ไม-ม�กระด'กส"นห้ล"ง

2

3. การเคลื่��อนที่��ของสิ่�ตวิ"ที่��มี�

กระดู'กสิ่�นหลื่�ง

•การเคล��อนท��ของปีลาการเคล��อนท��ของส"ตว�คร��งน%5าคร��งบก

การเคล��อนท��ของส"ตว�เล�5อยีคลาน

การเคล��อนท��ของนกการเคล��อนท��ของเส�อช�ต$า

การเคลื่��อนที่��ของสิ่�ตวิ"ที่��มี�กระดู'กสิ่�นหลื่�ง

การเคล��อนท��ของปีลา

    ปีลา เปี4นส"ตว�เล�อดเยี,น สามารถปีร"บอ ณห้ภั'มของร-างกายีตามอ ณห้ภั'มของส�งแวดล$อม อาศ"ยีอยี'-ในน%5าจ�ดและน%5าเค,ม ม�กระด'กส"นห้ล"งต-อก"นเปี4นข$อๆภัายีในร-างกายีล"กษณะส%าค"ญค�อม�คร�บช-วยีในการว-ายีน%5า ห้ายีใจด$วยีเห้ง�อก ม�ถ งลมอยี'-ในต"ว ช-วยีลดและเพิ�มปีรมาณอากาศ และยี"งช-วยีในการลอยีต"วของปีลาม�ขากรรไกรบนและล-างสามารถอ$าปีากเพิ��อฮุ บน%5าท��ม�อาห้ารปีนอยี'-

3

การเคลื่��อนที่��ของสิ่�ตวิ"ที่��มี�กระดู'กสิ่�นหลื่�ง

บางชนดม�เกล,ด บางชนดไม-ม�เกล,ด บางชนดม�ฟู?นแห้ลมคมสามารถจ"บเห้ยี��อได$เปี4นอยี-างด�ร'ปีร-างของปีลาแต-ละชนดม�ความแตกต-างก"น บางชนดม�ล%าต"วยีาว เช-น ปีลาไห้ลบางชนดล%าต"วทรงกระบอง เช-น ปีลาช-อน บางชนดม�ล%าต"วแบน เช-น ปีลากระเบน ส-วนปีลาปี?กเปี@าม�ล%าต"วค-อนข$างกลม และม�ห้นามแห้ลมยี��นออกตามวห้น"งเพิ��อปี@องก"นต"ว ม"าน%5าม�ร'ปีร-างแปีลกกว-าปีลาอ��นๆ ม�ห้างม$วนงอส%าห้ร"บจ"บยี�ดก�งไม$ห้ร�อปีะการ"งใต$น%5าได$ด$วยี กระด'กของปีลาเราเร�ยีกว-าก$างบางชนดม�เม�อกท��ท%าให้$ล��นสามารถเคล��อนท��ได$สะดวก 

3

การเคลื่��อนที่��ของสิ่�ตวิ"ที่��มี�กระดู'กสิ่�นหลื่�ง

3

การเคลื่��อนที่��ของสิ่�ตวิ"ที่��มี�กระดู'กสิ่�นหลื่�ง

การเคล��อนท��ของส"ตว�คร��งบกคร��งน%5า      ส"ตว� พิวกน�5 เปี4นส"ตว�เล�อดเยี,นเห้ม�อนก"บปีลา อาห้ารท��กนจะเปี4นต"วห้นอนและแมลงโดยีใช$ล5นตว"ดเข$าปีากตอนเปี4นต"วอ-อนจะอาศ"ยีอยี'-ในน%5า เม��อโตเต,มว"ยีจะข�5นมาอาศ"ยีอยี'-บนบกแต-สามารถยี"งอยี'-ในน%5าได$เปี4นเวลานานได$แก- กบ  อ��งอ-าง  คางคก  เข�ยีดปีาดจงโคร-ง   ซึ่��งม�ล"กษณะคล$ายีก"บคางคก     ล"กษณะส%าค"ญ ม�ผู้วห้น"งเร�ยีบไม-ม�เกล,ด และเปี�ยีกช�5นอยี'-ตลอดเวลา เพิราะม�ต-อมสร$างน%5าเม�อกคอยีข"บน%5าเม�อกออกมาถ$าผู้วห้น"งแห้$งบางพิวกอาจต-อมพิษอยี'-ตามผู้วห้น"งท��ขร ขระส"ตว�พิวกน�5ตอนเปี4นต"วอ-อนจะม�ห้างและม�ร'ปีร-างคล$ายีปีลา อาศ"ยีอยี'-ในน%5า ห้ายีใจด$วยีเห้ง�อก เร�ยีกว-าล'กอAอด    3

การเคลื่��อนที่��ของสิ่�ตวิ"ที่��มี�กระดู'กสิ่�นหลื่�ง

 ต-อมาจะม�การเปีล��ยีนแปีลงร'ปีร-างโดยีเห้ง�อกค-อยีๆห้ายีไปีและปีอดใช$ห้ายีใจแทนเห้ง�อกขาเร�มงอกห้างห้ดส"5นลงจนร'ปีร-างเห้ม�อนต"วเต,มว"ยีแต-ม�ขนาดเล,กข�5นมาอาศ"ยีบนบกและเจรญเตบโตนอกจากห้ายีใจด$วยีปีอดแล$วยี"งสามารถแลกเปีล��ยีนกAาชผู้-านทางผู้วห้น"งท��บางและช -มช�5นได$อ�กทางห้น��งด$วยีท%าให้$สามารถอยี'-ในน%5าได$เปี4นเวลานานในฤด'ห้นาวและฤด'ร$อนส"ตว�พิวกน�5จะห้ลบความแห้$งแล$งและขาดแคลนอาห้ารไปีอยี'-ท��ช -มช�5น โดยีข ดร'ห้ร�อฝั?งต"วอยี'-ใต$ดนเร�ยีกว-า การจ%าศ�ลในช-วงน�5จะไม-กนอาห้ารโดยีจะใช$อาห้ารท��สะสมไว$ในร-างกายีอยี-างช$าๆเพิ��อรอฤด'ฝันจะออกมากนอาห้ารตามปีกต   3

การเคลื่��อนที่��ของสิ่�ตวิ"ที่��มี�กระดู'กสิ่�นหลื่�ง

3

การเคลื่��อนที่��ของสิ่�ตวิ"ที่��มี�กระดู'กสิ่�นหลื่�ง

การเคล��อนท��ของส"ตว�เล�5อยีคลาน     ส"ตว� พิวกน�5 เปี4นส"ตว�เล�อดเยี,น อาศ"ยีอยี'-บนบกเปี4นส-วนให้ญ- จะลงไปีห้าอาห้ารในน%5า เวลาพิ"กผู้-อนจะข�5นมาอยี'-บนบกห้ร�อรมน%5า ยี"งพิบว-าส"ตว�พิวกน�5ม�อ ณห้ภั'มร-างกายีเปีล��ยีนแปีลงไปีตามอ ณห้ภั'มของส�งแวดล$อมเช-นเด�ยีวก"ยีพิวก ปีลาและส"ตว�คร��งน%5าคร��งบก ได$แก- จระเข$ เต-า ตะพิาบ ง' ก5งก-า จ5งจก ล"กษณะส%าค"ญ  ม�ผู้วห้น"งห้นาและแห้$ง ม"กม�เกล,ดแข,งปีกคล มร-างกายี ห้ายีใจด$วยีปีอด ม�ขา 4 ขา ปีลายีน5วเล,บช-วยีจกในการเคล��อนท�� และอาจม�การเปีล��ยีนแปีลงล"กษณะให้$เห้มาะสมก"บการเคล��อนท�� เช-น เปีล��ยีนไปีเปี4นใบพิายีส%าห้ร"บว-ายีน%5า เช-น เต-าทะเล ในเต-าและตะพิาบน%5าเกล,ด จะเช��อมตดต-อก"นเปี4นแผู้-นให้ญ-เร�ยีกว-า " กระดอง " บางชนดไม-ม�ขาจ�งเคล��อนท�� โดยีการใช$วธ�การเล�5อยี เช-น ง'

3

การเคลื่��อนที่��ของสิ่�ตวิ"ที่��มี�กระดู'กสิ่�นหลื่�ง

การเคล��อนท��ของนก   นกม�กระด'กท��กลวงท%าให้$ต"วเบา และอ"ดต"วก"นแน-นท%าให้$นกม�ขนาดเล,ก  และร'ปีร-างเพิร�ยีวลมจ�งเคล��อนต"วไปีในอากาศได$ด� นกม�กล$ามเน�5อท��ใช$ในการขยี"บปี�กท��แข,งแรงโดยีกล$ามเน�5อน�5จะยี�ดอยี'' -�ระห้ว-างโคนปี�กก"บกระด'กอก (keel or sternum) กล$ามเน�5อค'-ห้น��ง ท%าห้น$าท��เปี4นกล$ามเน�5อยีกปี�ก(levatermuscle)ค�อกล$ามเน�5อเพิกทอราลสไมเนอร�(pectorlisminor)

3

การเคลื่��อนที่��ของสิ่�ตวิ"ที่��มี�กระดู'กสิ่�นหลื่�ง

และกล$ามเน�5ออ�กค'-ม�ขนาดให้ญ-มากท%าห้น$าท��ในการห้ บปี�กลง(depressermuscle)ค�อกล$ามเน�5อเพิกทอราลสเมเจอร�(pectorralismajor)   การท%างานของกล$ามเน�5อค'-น�5ม�ล"กษณะเปี4นแอนทาโกนซึ่�มด$วยีค�อขณะท��นกกดปี�กลงกล$ามเน�5อเพิกทอราลสเมเจอร�จะห้ดต"วส-วนเพิกทอราลสไมเนอรฃ์�จะคลายีต"วขณะท��นกยีกปี�กข�5นกล$ามเน�5อเพิกทอราลสไมเนอร�จะห้ดต"วขณะท��กล$ามเน�5อเพิกทอราลสเมเจอร�จะคลายีต"วสล"บก"นไปี

3

การเคลื่��อนที่��ของสิ่�ตวิ"ที่��มี�กระดู'กสิ่�นหลื่�ง

3

การเคลื่��อนที่��ของสิ่�ตวิ"ที่��มี�กระดู'กสิ่�นหลื่�ง

นกมี�ถุ งลื่มี  (air sac)

     ถ งลมของนกเจรญด�มากและอยี'-ตดก"บปีอด  นอกจากน�5ยี"งแทรกเข$าไปีในโครงกระด'กด$วยี  ในขณะท��นกห้ายีใจเข$ากระด'กอกจะลดต%�าลงถ งลมขยีายีขนาดข�5น  อากาศจะไห้ลผู้-านเข$าส'-ห้ลอดลม เข$าส'-ปีอดและเข$าส'-ถ งลมตอนท$ายี  ส-วนอากาศท��ถ'กใช$แล$ว  จะออกจากปีอดเข$าส'-ถ งลมตอนห้น$า  ในขณะท��ห้ายีใจออก 

3

การเคลื่��อนที่��ของสิ่�ตวิ"ที่��มี�กระดู'กสิ่�นหลื่�ง

อากาศจากถ งลมตอนท$ายีจะเข$าส'-ปีอด  ท%าให้$ปีอดพิองออกและอากาศจากถ งลมตอนห้น$าถ'กข"บออกนอกร-างกายีต-อไปีอยี-างน�5เสมอ   การม�ถ งลมของนกท%าให้$เพิ�มปีระสทธภัาพิในการถ-ายีเทอากาศให้$แก-ปีอดได$เปี4นอยี-างด�  แต-ถ งลมท%าห้น$าท��ช-วยีปีอดเท-าน"5นไม-ได$ท%าห้น$าท��ในการแลกเปีล��ยีนแกAส  การท��นกบนนกต$องใช$พิล"งงานจ%านวนมาก จ�งท%าให้$นกม�เมแทบอลซึ่�มส'งมาก  นกจ�งต$องกนมากและใช$ออกซึ่เจนมากด$วยี

3

การเคลื่��อนที่��ของสิ่�ตวิ"ที่��มี�กระดู'กสิ่�นหลื่�ง

นกมี�ขน (feather)

       ขนของนกบางและเบาช-วยีในการอ $มอากาศ  ขนท��ปี�กช-วยีในการด"นอากาศขณะห้ บปี�กลง  ท%าให้$ต"วนกพิ -งไปีข$างห้น$า   การเคล��อนท��ของนกในอากาศจะเร,วห้ร�อช$าข�5นอยี'-ก"บน%5าห้น"กของต"วนก   ขนาดของปี�ก  ความเร,วของการขยี"บปี�กและกระแสลมในขณะท��นกเร�มบนต$องใช$แรงอยี-างมากแต-เม��อลอยีต"วอยี'-ในอากาศแล$วก,ไม-ต$องใช$แรงมากน"ก  การบนของนกโดยีท"�ว ๆ ไปี  ม�ด"งน�5

3

การเคลื่��อนที่��ของสิ่�ตวิ"ที่��มี�กระดู'กสิ่�นหลื่�ง

1. นกกางปี�กออกเต,มท��2. นกจะโบกปี�กลงท%าให้$ล%าต"วนกเชดข�5น  เน��องจากเกดแรงปีะทะก"บอากาศ  ต"วนกจ�งลอยีข�5นไปีในอากาศได$3. ปี�กท��โบกลงน"5นจะเคล��อนท��ไปีข$างห้น$า  ท%าให้$เกดแรงปีะทะก"บอากาศเพิ�มมากข�5น4. เม��อโบกปี�กลงและเคล��อนท��ไปีข$างห้น$าแล$ว  นกจะยีกปี�กข�5น  และสะบ"ดไปีข$างห้ล"งอยี-างแรง  ท%าให้$นกพิ -งไปีข$างห้น$ากระบวนการต-างๆ เกดข�5นเร,วมาก  จ�งท%าให้$นกบนได$อยี-างรวดเร,ว

3

การเคลื่��อนที่��ของสิ่�ตวิ"ที่��มี�กระดู'กสิ่�นหลื่�ง

3

การเคลื่��อนที่��ของสิ่�ตวิ"ที่��มี�กระดู'กสิ่�นหลื่�ง

การเคล��อนท��ของเส�อช�ต$า     เส�อช�ต$าม�กล$ามเน�5อขาท"5งส��ท��แข,งแรงมาโดยีเฉพิาะอยี-างยี�งขาห้ล"งจะแข,งแรงเปี4นพิเศษเพิราะต$องใช$ในการกระโดดนอกจากน�5กระด'กส"นห้ล"งของเส�อช�ต$าก,ช-วยีได$มาก  เน��องจากม�ขนาดยีาวและเคล��อนท��ข�5นลงได$ด�  ท%าให้$ช-วงการก$าวของขาห้น$าและขาห้ล"งห้-างก"นมาก  ม"นจ�งว�งได$เร,ว  ความแข,งแรงของกล$ามเน�5อช-วยีให้$ความถ��และความแรงของการก$าวส'ง  เส�อช�ต$าจ�งว�งได$เร,วมาก 

3

การเคลื่��อนที่��ของสิ่�ตวิ"ที่��มี�กระดู'กสิ่�นหลื่�ง

3

4.การ

เคล��อนท��ของมน ษยี�

• ระบบโครงกระด'ก กระด'กแกนและกระด'กระยีางค�ข$อต-อชนดข$อต-อ

•ความส"มพิ"นธ�ในการท%างานของกระด'กและกล$ามเน�5อ

• ระบบกล$ามเน�5อกล$ามเน�5อสเกเลต"นท��ส%าค"ญโครงสร$างและการท%างานของกล$ามเน�5อ การท%างานของกล$ามเน�5อ กลไกการเกด Sliding-Filament การควบค มการท%างานของกล$ามเน�5อ

ระบบโครงกระดู'ก

กระด'กแกนและกระด'กระยีางค�

กระด'กของคนม�มากกว-า 200 ช5น แบ-งเปี4น 2 กล -ม ค�อ กระด'กแกน (Axial Skeleton) และกระด'กระยีางค� (Appendicular Skeleton) กระด'กแกน ม� 80 ช5น ปีระกอบด$วยี กระด'กกะโห้ลก (Skull) กระด'กใบห้น$า (Facial Bone) กระด'กขากรรไกร กระด'กส"นห้ล"ง เร�มต"5งแต-กระด'กคอไปีจนถ�งกระด'ก ก$นกบ กระด'กส"นห้ล"งช-วงอกม�กระด'กซึ่��โครงมาเช��อมต-อ ซึ่��งม�ท" 5งห้มด 12 ค'- ซึ่��งจะมาเช��อมต-อก"บกระด'กห้น$าอก (Sternum) ยีกเว$นค'-ท�� 12 และ 13

กระด'กระยีางค� ม� 126 ช5น ได$แก- กระด'กแขน กระด'กขา กระด'กสะบ"ก (Scapula) กระด'กไห้ปีลาร$า (Clavicle) และกระด'กเชงกราน (Pelvis)

4

ระบบโครงกระดู'ก

ส�น%5าเงน ค�อ กระด'กแกน 80 ช5น

ส�เห้ล�อง ค�อ กระด'กรยีางค� 126 ช5น

4

ระบบโครงกระดู'ก

กระด'กแขน เปี4นกระด'กยีาว ม�กระด'กสะบ"กและกระด'กไห้ปีลาร$าเปี4นฐานของแขน ปีระกอบด$วยี กระด'กต$นแขน (Humerus) กระด'กปีลายีแขน ม� 2 ช5น ค�อ กระด'กปีลายีแขนท-อนใน (Radius) และกระด'กปีลายีแขนท-อนนอก (Ulna) กระด'กข$อม�อ (Carpal) กระด'กฝั=าม�อ (Metacarpal) และกระด'กน5วม�อ (Phalanges)

4

ระบบโครงกระดู'ก

กระด'กขา เปี4นกระด'กยีาวเช��อมต-อก"บกระด'กเชงกราน ปีระกอบด$วยี กระด'กโคนขา (Femur) กระด'กขาส-วนล-าง ม� 2 ช5น ค�อ กระด'กห้น$าแข$ง (Tibia) และกระด'กน-อง (Fibula) กระด'กข$อเท$า (Tarsal) กระด'กฝั=าเท$า (Metatarsal) และกระด'กน5วเท$า (Phalanges)

4

ระบบโครงกระดู'ก

ภัายีในกระด'กม�โพิรงกระด'ก (Marrow Carvity) ซึ่��งภัายีในม�ไขกระด'ก (Bone Marrow) บรรจ อยี'- โดยีเฉพิาะอยี-างยี�งในกระด'กท-อนยีาว ค�อ กระด'กแขน ขา ไขกระด'กท%าห้น$าท��สร$างเม,ดเล�อดแดง และเม,ดเล�อดขาว ผู้วด$านนอกของกระด'กม�เยี��อห้ $มกระด'ก (Periosteum) ซึ่��งเปี4นเซึ่ลล�กระด'กและเส$นเล�อด ท%าห้น$าท��น%าเล�อดมาเล�5ยีงเซึ่ลล�กระด'ก และช-วยีให้$กล$ามเน�5อและเอ,นยี�ดตดกระด'กได

4

ระบบโครงกระดู'ก

ข$อต-อ (articulation ห้ร�อ Joint) ข$อต-อ: เปี4นบรเวณท��กระด'กมาต-อก"บกระด'ก ม� synovial memebranes มาห้ $มบรเวณข$อต-อ เพิ��อปี@องก"นการเส�ยีดส�ระห้ว-างกระด'ก จะม�กระด'กอ-อนมาท%าห้น$าท��เปี4นห้มอนรอง และม� synovial fluid ท%าห้น$าท��เปี4นสารห้ล-อล��น Ligament: เปี4นเอ,นท��ยี�ด

ระห้ว-างกระด'กก"บกระด'ก Tendon: เปี4นเอ,นท��ยี�ดระห้ว-าง

กล$ามเน�5อก"บกระด'ก

4

ระบบโครงกระดู'ก

ชนดข$อต-อ

1.ข$อต-อไฟูบร"ส (fibrous joint) เปี4นข$อต-อท��เคล��อนไห้วไม-ได$และม�เน�5อเยี��อเก��ยีวพิ"นบางๆ ยี�ดกระด'กสองช5นไว$ ห้ร�ออาจห้ $มภัายีนอกไว$ เช-น กระด'กกะโห้ลกศร�ษะ2.ข$อต-อกระด'กอ-อน (cartilagenous joint) เปี4นข$อต-อท��เคล��อนไห้วได$เล,กน$อยี เช-นข$อต-อระห้ว-างกระด'กซึ่��โครงก"บกระด'กอก ข$อต-อระห้ว-างท-อนกระด'กส"นห้ล"ง ข$อต-อระห้ว-างกระด'กเชงกรานซึ่�กซึ่$ายีก"บซึ่�กขวาทางด$านห้"วห้น-าว3.ข$อต-อซึ่ลโนเว�ยีล (sylnovial joint) เปี4นข$อต-อท��เคล��อนไห้วได$มาก ปีระกอบด$วยีกระด'กอยี-างน$อยี 2 ช5น

4

ระบบกลื่%ามีเน�)อ

กล$ามเน�5อแบ-งเปี4น 3 ชนด ค�อ กล$ามเน�5อลายี (Striated Muscle) กล$ามเน�5อเร�ยีบ (Smooth Muscle) และกล$ามเน�5อห้"วใจ (Cardiac Muscle)

4

ระบบกลื่%ามีเน�)อ

กล$ามเน�5อสเกเลต"นท��ส%าค"ญ

ช��อของกล$ามเน�5อม"กเร�ยีกตามห้น$าท�� เช-น Levator Scapulae เปี4นกล$ามเน�5อยีกไห้ล- Extensor Carpi Ulnaris เปี4นกล$ามเน�5อเห้ยี�ยีดม�อ กล$ามเน�5อบางม"ดเร�ยีกช��อตามต%าแห้น-งท��อยี'- เช-น Temporaris เปี4นกล$ามเน�5อบรเวณขม"บ Intercostal เปี4นกล$ามเน�5อยี�ดระห้ว-างกระด'กซึ่��โครง กล$ามเน�5อบางม"ดเร�ยีกช��อตามร'ปีร-าง เช-น Biceps ม�ล"กษณะเปี4น 2 แฉก Triceps ม�ล"กษณะเปี4น 3 แฉก กล$ามเน�5อบางม"ดก,ต"5งช��อตามต%าแห้น-งท�� Origin และ Insertion

4

ระบบกลื่%ามีเน�)อ

โครงสร$างและการท%างานของกล$ามเน�5อ

กล$ามเน�5อสเกเลต"น (Skeleton Muscle) ห้ร�อกล$ามเน�5อลายี (Stricted Muscle) เปี4นกล$ามเน�5อท��ม�มากท��ส ด เปี4นโครงสร$างส-วนให้ญ-ของร-างกายี อยี'-ใต$ผู้วห้น"ง อยี'-รวมเปี4นกล -มของม"ดกล$ามเน�5อ ใน 1 ม"ด ปีระกอบด$วยี เซึ่ลล�กล$ามเน�5อ (Muscle Fiber) ล"กษณะยีาวจ%านวนมาก เซึ่ลล�เห้ล-าน�5จะรวมก"นเปี4นม"ดเล,ก ๆ เร�ยีกว-า ฟูาสซึ่เคล (Fasicle) ห้ลายี ๆ ฟูาสซึ่เคลรวมก"น เปี4นม"ดกล$ามเน�5อ (Muscle Bundle) โดยีม�เยี��อเก��ยีวพิ"นห้ $ม เร�ยีกว-า เยี��อกล$ามเน�5อ (Epimysium) ซึ่��งจะแทรกต"วเข$าไปีห้ $มรอบฟูาสซึ่เคลด$วยี เร�ยีกว-า เพิอรม"ยีเซึ่�ยีม (Perimysium) ท%าให้$เซึ่ลล�กล$ามเน�5อยี�ดตดก"นอยี'-ได$ และท%าให้$กล$ามเน�5อแต-ละกล -มห้ดต"วได$อยี-างอสระ ไม-ข�5นต-อก"น ปีลายีกล$ามเน�5อแต-ละม"ด เปี4นเอ,น (Tendon) ท��จะยี�ดก"บกระด'กและแผู้-นเอ,นต-าง ๆ

4

ระบบกลื่%ามีเน�)อ

เซึ่ลล�ของกล$ามเน�5อสเกเลต"น ม�ร'ปีร-างยีาวทรงกระบอก ตลอดม"ดกล$ามเน�5ออาจม�ความยีาวถ�ง 30 เซึ่นตเมตร ม�นวเคล�ยีสห้ลายีอ"น ภัายีในเซึ่ลล�ปีระกอบด$วยี เส$นใยีโปีรต�น (Myofibril) 2 ชนด ค�อ เส$นใยีบาง (Thin Filament) ซึ่��งเปี4นโปีรต�น actin 2 สายีพิ"นก"น และเส$นใยีห้นา (Thick Filament) เปี4นโปีรต�น myosin เส$นใยีบางและเส$นใยีห้นาจ"ดเร�ยีงต"วสล"บก"นเปี4นระเบ�ยีบ เห้,นเปี4นลายีตามขวางท�บ-จางสล"บก"น แถบจางในลายีตามขวาง ค�อ I-band (Isotropic band) ม�ความยีาว 1 ไมโครเมตร แถบท�บ ค�อ A-band (Anisotropic band) ยีาว 1.6 ไมโครเมตร บรเวณตอนกลางของแถบ A ม�ช-องท��แถบจางไม-บรรจบก"น เร�ยีกว-า บรเวณ H (H-zone) และเส$นกลางของ H-zone ค�อ M-line ตรงกลางของแถบจางจะม�เส$นท�บเล,ก ๆ ค�อ เส$นซึ่� (Z-line) ระยีะห้-างระห้ว-างเส$นซึ่� 2 เส$น ค�อ ซึ่าร�โคเม�ยีร� (Sarcomere) เปี4นส-วนท��ช�5การท%างานของกล$ามเน�5อ

4

ระบบกลื่%ามีเน�)อ

4

ระบบกลื่%ามีเน�)อ

การท%างานของกล$ามเน�5อ

กล$ามเน�5อท%างานโดยีการห้ดต"ว (Contraction)

1. ระยีะพิ"ก แถบท�บก"บแถบจางซึ่$อนก"นไม-สนท เส$นใยีกล$ามเน�5อจะเห้,นเปี4น 3 บรเวณ ค�อ I-band A-band และ H-zone

2. ระยีะกล$ามเน�5อเร�มห้ดต"ว แถบบางจะด�ง Z-line เข$ามา ท%าให้$ Sarcomere แคบเข$า โดยีท�� A-band ไม-เปีล��ยีนแปีลง ส-วน I-band จะแคบเข$ามาท%าให้$ H-zone ห้ายีไปี CU 474 218

3. ระยีะกล$ามเน�5อห้ดต"วเต,มท�� Sarcomere ยี�งแคบมากข�5น เกดจากการท��แถบบางม�การเห้ล��อมซึ่$อนก"น การห้ดต"วของกล$ามเน�5อจ�งอธบายีด$วยี Sliding Filament Model ค�อ ร'ปีแบบของการเล��อนเข$ามาซึ่$อนก"นของ Filament

4

ระบบกลื่%ามีเน�)อ

4

ระบบกลื่%ามีเน�)อ

กลไกการเกด Sliding-Filament

การเล��อนของ Filament เกดข�5นตามล%าด"บ ด"งน�5 1. ส-วนห้"วของไมโอซึ่น อยี'-ในร'ปีของสารพิล"งงานส'ง เน��องจากม�การจ"บก"บ ATP และถ'ดไฮุโดรไลส�ได$ ADP และ Pi มาแล$ว พิร$อมจะสร$างสะพิานเช��อมก"บ actin ให้$เปี4นเส$นใยี actin-myosin

2. ส-วนห้"วของไมโอซึ่น จะงอและเบนเข$าห้าเส$นใยีแอกตนตรงต%าแห้น-งยี�ดเกาะพิร$อมปีล-อยี ADP และ Pi ออก 3. ส-วนห้"วของไมโอซึ่น กล"บมาอยี'-ในร'ปีของสารพิล"งงานต%�า ด�งเส$นใยีแถบจาง (Thin Filament) ให้$เข$าส'-ศ'นยี�กลางของซึ่าร�โคเม�ยีร� ห้"วของไมโอซึ่นห้ล ดออกจากสะพิานเช��อม พิร$อมท��จะจ"บก"บ ATP โมเลก ลให้ม- 4. ห้"วของไมโอซึ่น จะเร�มจ"บก"บ ATP ให้ม- พิร$อมก"บไฮุโดรไลส� ATP ได$ ADP+Pi ห้"วไมโอซึ่นจ�งกล"บไปีอยี'-ในร'ปีสารพิล"งงานส'งได$ให้ม- เพิ��อจะเร�มต$นวงจรการท%างานให้ม-

4

ระบบกลื่%ามีเน�)อ

วงจรการเกด Sliding-Filament

4

ระบบกลื่%ามีเน�)อ

การควบค มการท%างานของกล$ามเน�5อ (Control of Muscle Contraction)

กล$ามเน�5อท%างานโดยีการห้ดต"ว ภัายีใต$การควบค มของระบบปีระสาทด$วยีการ ร"บค%าส" �งจากเซึ่ลล�ปีระสาทน%าค%าส" �ง (Motor Neuron) บรเวณท��เส$นปีระสาทมาส5นส ดท��กล$ามเน�5อสเกเลต"น ค�อ Motor Endplate เปี4นบรเวณท��เส$นปีระสาทมาไซึ่แนปีส� (Synapse) ก"บเซึ่ลล�กล$ามเน�5อ เร�ยีกว-า Neuromuscular Synapse ซึ่��งเปี4นไซึ่แนปีส�เคม� (Chemical Synapse)

เม��อเซึ่ลล�กล$ามเน�5อถ'กกระต $นด$วยีปีระสาทน%าค%าส" �ง จะเกดการเร-งกล$ามเน�5อ (Excitation Contraction Coupling) กล$ามเน�5อท��ถ'กกระต $นจะเกดศ"กยี�ไฟูฟู@าส-งไปีกระต $นให้$ม�การห้ล"�ง Ca+ ออกจากกระเปีาะส-วนปีลายีของซึ่าร�โคพิลาสมก เรตควล"ม (Sarcoplasmic Reticulum) ท%าให้$ม�ปีรมาณ Ca+ เพิ�มข�5นในเซึ่ลล� Ca+ จะไปีจ"บก"บโทรโปีนน ซึ่� (Troponin-C) ท%าให้$กล$ามเน�5อห้ดต"ว (Contraction) ช-วงเวลาต"5งแต-การเร$ากล$ามเน�5อจนถ�งกล$ามเน�5อเร�มห้ดต"ว เร�ยีกว-า ระยีะพิ"ก (Latent Period) ซึ่��งใช$เวลาปีระมาณ 6-10 วนาท�

4

ระบบกลื่%ามีเน�)อ

4

ระบบกลื่%ามีเน�)อ

เม��อส5นส ดการท%างานของศ"กยี�ไฟูฟู@าบนผู้น"งเซึ่ลล�กล$ามเน�5อ ผู้น"งซึ่าร�โคพิลาสมก เรตควล"มจะกล"บไปีส'-สภัาพิปีกต Ca+ จะถ'ก pump กล"บไปีเก,บท��ซึ่าร�โคพิลาสมก เรตควล"ม ท%าให้$ไม-ม� Ca+ จ"บก"บโทรโปีนน ซึ่� และโทรโปีไมโอซึ่นจะเคล��อนต"วไปีปี<ดจ ดเกาะไมโอซึ่นบนCU 474 220 สายีแอคตนด"งเดม ในขณะท��ห้"วไมโอซึ่นก,เร�มจ"บก"บ ATP ต"วให้ม- ท%าให้$ไมโอซึ่นแยีกต"วออกจากแอคตน เส$นใยีแถบบางจะเล��อนออกจากเส$นใยีแถบท�บ เกดการคลายีต"ว (Relaxation) ของกล$ามเน�5อ จะเห้,นได$ว-าการห้ดต"วของกล$ามเน�5อต$องม�ปี?จจ"ยีส%าค"ญ 3 ปีระการ ค�อ เส$นใยีกล$ามเน�5อ Ca+ และ ATP ถ$าร-างกายีขาด ATP ห้"วของไมโอซึ่นจะเกาะตดก"บแอคตน อยี-างถาวร ท%าให้$กล$ามเน�5อห้ดต"วอยี-างถาวร เร�ยีกว-า Rigor Mortis เช-น ในคนท��เส�ยีช�วต ในคนท��ยี"งม�ช�วตร-างกายียี"งสร$างสาร ATP จ�งม�การเปีล��ยีนแปีลงท��ไมโอซึ่นและแอคตนตลอดเวลา ท��จ ดเช��อมเกาะของโปีรต�น 2 ชนดน�5จะม�การจ"บ-โยีก-ปีล-อยี เปี4นวงจรท��เกด ซึ่%5า ๆ ตลอดเวลา การห้ดต"ว-คลายีต"วของกล$ามเน�5อจ�งด%าเนนไปีได$อยี-างต-อเน��อง

4

กระด'กและกล$ามเน�5อ

ความส"มพิ"นธ�ในการท%างานของกระด'กและกล$ามเน�5อ (Bone-Muscle Relationships)

กระด'กและกล$ามเน�5อเปี4นโครงสร$างท��ม�ความส"มพิ"นธ�ก"นเปี4นอยี-างยี�ง โดยีม"ดกล$ามเน�5อแต-ละม"ดจะม�ปีลายีท��เปี4นเอ,น (Tendon) ยี�ดเกาะก"บกระด'ก ซึ่��งม�ต%าแห้น-ง Origin และ Insertion ของกล$ามเน�5อจะอยี'-บนกระด'กคนละท-อนท��ตดต-อก"น ท��ยี�ดก"นด$วยีลกกาเมนต� (Ligament) เม��อกล$ามเน�5อท%างานโดยีห้ดต"วจ�งด�งให้$กระด'กท-อนปีลายียีกห้ร�องอข�5นมาได$ ด"งน"5น การท%างานของกระด'กและกล$ามเน�5อจ�งเปี4นระบบคาน (Lever System)

4

แห้ล-งอ$างอง

• http://watchawan.blogspot.com/2010/04/blog-post_29.html

• http://www.thaigoodview.com/node/32910• http://watchawan.blogspot.com/2010/04/blog-

post_3661.html• http://watchawan.blogspot.com/2010/04/blog-

post_3661.html• http://healthfood.muslimthaipost.com/main/index.php?

page=sub&category=57&id=19345 • http://www.scimath.org/index.php/socialnetwork/groups/

viewbulletin/676-