ته له فۆن: 3210502 3210501 2136622 هه ولێر ، فولکه ی کوران - به رامبه ر نه خۆشخانه ی ژینی تایبه ت )مۆبایل(: 07504531388 ئاریافۆن: 2560031 کۆمپانیای باڵڤ پەیک ئاوێنە دابەش دەکات نرخی 1000 دینار تیراژ: 4500 ناونیشان: سلێمانی گه ڕه کی شۆڕش 101 شه قامی 2سالم خانووی 56

رۆژنامه یه كی سیاسیی گشتییه کۆمپانیای ئاوێنه ده ریده کات

ژماره )354( سێشەممە 2012/12/4

w w w . a w e n e . c o m

به شێك له هه ڵسوڕاوانی گۆڕان له تاكڕه ویی نه وشیروان مسته فا ناڕازین

بۆماوەی چارەکە كاتژمێرێک تاڵەبانی و نەوشیروان مسته فا بەتەنها کۆدەبنەوە

سه رۆكی شاره وانی سلێمانی ده گۆڕدرێت

12 »» 17 »»

به ش���ێك له هه ڵس���وڕاوانی بزوتنه وه ی گ���ۆڕان به رامب���ه ر به چه ن���د بڕیارێكی تاكڕه وانه ی نه وشیروان مسته فا ناڕازین، كۆبونه وه كه ی دوێنێی نێوان تاڵه بانی و نه وشیروان مس���ته فاش ئه م ناڕه زاییه له ناو ریزه كانی گۆڕاندا زیاتر ده كات.

ئاوێنه ، سلێمانی : به پێی زانیارییه كانی نێ���و ناڕه زای���ی ماوه یه ك���ه ئاوێن���ه بزوتنه وه ی گۆڕان له ته شه نه سه ندندایه ، به تایبه تی له دوای دروستكردنی جڤاتی گۆڕان كه چه ندین هه ڵس���وڕاوی دیار و كارای ن���او بزوتنه وه ك���ه نه خرانه ناو ئ���ه و "جڤ���ات"ه وه ك���ه به "كۆمیته ی س���ه ركردایه تی بزوتن���ه وه ی گ���ۆڕان"

داده نرێت. كۆبونه وه كه ی دوێنێ ئێواره ی نێوان تاڵه بان���ی و نه وش���یروان مس���ته فاش، جۆرێ���ك له ناڕه زایی له ن���او ریزه كانی گۆڕان و هه ڵسوڕاوه سه ره كی و دیاره كانی ئه و بزوتنه وه یه دا دروستكردوه ، به پێی ئه و زانیارییانه ی ده ست ئاوێنه كه وتون زۆرب���ه ی ئه و هه ڵس���وڕاوانه ، ته نانه ت نزیكه كانی خودی رێكخه ری بزوتنه وه ی گۆڕانیش نه ك ه���ه ر بانگ نه كراون بۆ به ش���داربون له و كۆبونه وه یه دا، به ڵكو پێشتر هه ر له كۆبونه وه یه كی له وجۆره ش

له ڕێگ���ه ی نه كراونه ت���ه وه و ئ���اگادار میدیاكانه وه بیستویانه كه كۆبونه وه ی تاڵه بانی و نه وشیروان مسته فا به ڕێوه یه ، ئه مه ش به به نادیده گرتنی رۆڵی ئه وان و بڕیاری تاكڕه وانه ی نه وشیروان مسته فا لێكده درێته وه . ئێستا له نێو بزوتنه وه ی گۆڕاندا چه ند گروپ و كه سایه تی دیارو هه ڵس���وڕاوی كارا له هه وڵ���ی ئه وه دان نامه یه ك���ی ره خنه ئامێ���ز ئاراس���ته ی رێكخ���ه ری مس���ته فای نه وش���یروان بزوتن���ه وه ی گۆڕان بكه ن و ئ���اگاداری تاكڕه وه كانی له بڕیاره له وه ی بكه نه وه

ناڕازین. به پێی ئه و زانیارییانه ی ده ست ئاوێنه كه وت���وه ، ئه وانه ی ناڕازین كێش���ه یان له گه ڵ رێكخه ری گش���تی بزوتنه وه كه دا س���ه ركردایه تی هه موی���ان نیی���ه و نه وش���یروان مس���ته فایان پێقبوڵ���ه و پش���تگیریی ده كه ن، به اڵم كێش���ه یان پره نس���یپه كانه و نیگه ران���ن له وه ی كه گۆڕانی���ش به ده ردی یه كێت���ی و حیزبه ته قلیدییه كان���ی كوردس���تان بچێ���ت و هه مو بڕیاره كان له ده ستی یه ك كه سدا چ���ڕ بێت���ه وه و كاری به كۆمه ڵ په یڕه و

نه كرێت.

نەوش����یروان س����ەردانی تاڵەبان����ی مستەفا دەکات و لەماوەی کاتژمێرێکی بەتەنها چارەکێ����ک کۆبونەوەک����ەدا

هەردوکیان دادەنیشن.ئاوێن����ە، تایبەت: لەس����ەردانەکەی دوێنێی تاڵەبانیدا بۆ ماڵی نەوشیروان کاتژمێرێک بۆم����اوەی مس����تەفا کە بەئامادەبونی د. بەرهەم ساڵح و موالزم عومەر عەبدواڵ کۆبونەوە، لەچارەکی عومەر موالزم کۆبونەوەکەدا کۆتایی پێش����نیاری کردوە کە خۆی و بەرهەم کۆبونەوەکەوە دەرەوەی بچنە ساڵح

بۆ ئەوەی سکرتێری گشتی یەکێتی و رێکخەری گشتی بزوتنەوەی گۆڕان کە دو هاورێی زیاتر لەچل ساڵی یەکترین

دوبەدو پێکەوە دابنیشن.ی����ەک کۆبون����ەوە پ����اش ه����ەردوال کاتژمێرییەکەی����ان، راگەیەنراوێکی رۆژنامەوانی هاوبەشیان بەوەکرابو ئام����اژە ک����ە باڵوکردەوە باس لە بارودۆخی سیاس����ی عێراق و ناکۆکییەکان����ی ئ����ەم دواییەی نێوان هەرێم و بەغدا ک����راوە و هاوکات باس لەبەرەوپێش����بردنی پەیوەندی نێوان

یەکێتی و بزوتنەوەی گۆڕان کراوەتەوە لەبەر رۆش����نایی کۆبونەوەی دومانگ لەمەوب����ەری میوانخانەکه ی تاڵەبانی

لەدەباشان.ئاوێن����ە زانیارییەکان����ی بەپێ����ی نەوش����یروان مس����تەفا له ماوه ی ئه و چاره که دا که پێکەوە دانیشتون باسی پەیوەندیەکانی لەئاس����اییکردنەوەی ک����ردوە و گۆڕان یەکێت����ی و نێ����وان تیش����کی خستۆتەس����ەر ئەوەی ئەو ئاساییکردنەوەیە لەالیەن یەکێتییەوە بەباشی ناڕوات و تاڵەبانیش بڕیاریداوە

ئەو رێگریانە چارەسەر بکات.س����ەبارەت بەش����ێوەی هاتنەکەی تاڵەبان����ی ب����ۆ ماڵ����ی نەوش����یروان زانایارییەکان����ی بەپێ����ی مس����تەفا ئاوێنە رێگ����ە نەدراوە ت����ا تاڵەبانی چۆت����ە ژورەوە و دانیش����تووە هی����چ وێنەیەکی پێش����وازیکردنەکە لەالیەن

رۆژنامەنوسانەوە بگیرێت.ل����ه دوای دروس����تبونی بزوتنه وه ی گۆڕان����ه وه ئه م����ه دوه می����ن ج����اره تاڵه بان����ی و نه وش����یروان مس����ه ته فا

پێکه وه کۆببنه وه .

وابڕی����اره ب����ه م نزیكانه س����ه رۆكی شاره وانی سلێمانی ، خه سره و كه مال بگۆڕدرێ����ت و له جێگه یدا كارگێڕێكی

مه ڵبه ندی سلێمانی دابنرێت.ئاوێنه : سه رچاوه یه كی سلێمانی ، راگه یاند كه به ئاوێن����ه ی ئ����اگادار به م نزیكانه س����ه رۆكی ش����اره وانی كه م����ال خه س����ره و س����لێمانی ،

ده گۆڕدرێت و له جێگه یدا كارگێڕێكی )یوس����ف س����لێمانی مه ڵبه ن����دی یاس����ین( داده نرێت، به اڵم تائێستا هیچ بڕیارێكی فه رمی له و باره یه وه

ده رنه چوه . مه به س����ته ئ����ه و ب����ۆ ئاوێن����ه شاره وانی به سه رۆكی په یوه ندیكرد سلێمانی ، خه سره و كه مال، ئه ویش

رایگه یاند كه به زاره كی هه واڵه كه یان نامێنێ ، له پۆسته كه یدا كه پێوتوه ب����ه اڵم تائێس����تا به فه رم����ی هیچی

پێڕانه گه یه نراوه .هه ر بۆ ئه و مه به س����ته كارگێڕی یوس����ف س����لێمانی ، مه ڵبه ن����دی یاس����ین به ئاوێنه ی راگه یاند كه ئه و زانیارییانه ته نها ده نگۆن و تائێستا

هیچی به فه رمی پێنه گه یشتوه .ئاوێنه ، زانیارییه كان����ی به پێ����ی یوسف یاس����ین ئه ندازیاره و ماوه ی چوار ساڵه گه ڕاوه ته وه كوردستان، زانیارییه كانی����ش به پێ����ی ه����ه ر س����ه رجه م كارگێڕه كان����ی مه ڵبه ند رازیبون له س����ه ر ئه وه ی كه ناوبراو

ئه و پۆسته وه ربگرێت.

ئه منی سیاس���ی و به رپرس���ی گه وره ئێران قاس���می كۆم���اری ئیس���امی س���لێمانی به نهێن���ی له هه ولێر له گه ڵ كۆده بێت���ه وه و بارزان���ی تاڵه بان���ی و دڵنیای���ان ده كاته وه كه ناهێڵن ش���ه ڕ

له نێوان مالیكی و كورد روبدات.تایب���ه ت به ئاوێنه : س���ه رچاوه یه كی سیاسی ئاگادار به ئاوێنه ی راگه یاند كه رۆژی 27-11 نوێنه ری رابه ری كۆماری ئیس���امی ئێران بۆ كاروباری ئه منی و سیاس���ی ده ره وه ی ئێ���ران قاس���می سلێمانی به نهێنی و له رێگای فرۆكه یه كی تایبه ته وه گه یش���تۆته هه ولێر و له گه ڵ تاڵه بانی و بارزانی و نێچیرڤان و به رهه م س���اڵح و چه ند ئه ندامێك���ی مه كته بی

سیاسی هه ردوال كۆبۆته وه .سه رچاوه كه ی ئاوێنه ئاماژه ی بۆ ئه وه كرد كه قاسمی سلێمانی مه ترسییه كانی گه وره بونی ئه و كێشه یه ی له سه ركرده ب���ه اڵم نه ش���اردۆته وه ، ك���ورده كان دڵنیاشی كردونه ته وه كه ئه وان ناهێڵن

شه ڕ له نێوان به غدا و هه رێم روبدات.ئه م س���ه ردانه ی قاس���می سلێمانی هاوكات بو له گه ڵ س���ه ردانی سه رۆكی په رله مانی ئه و واڵت���ه عه لی الریجانی ب���ۆ به غدا و كۆبون���ه وه ی له گه ڵ نوری مالیكی و گه وره به رپرسانی حكومه تی الریجانی كۆبونه وان���ه دا ل���ه و به غدا. ئاماده ی���ی كۆماری ئیس���امی ئێرانی ب���ۆ ناوبژیوانی نێوان به غ���دا و هه رێم بارودۆخه كه ئ���ه وه ی بۆ پیش���انداوه

نه گاته ته قینه وه . قاس���می ئه مجاره ی س���ه ردانه كه ی سلێمانی بۆ هه رێمی كوردستان دوه مین سه ردانی ئه م گه وره به رپرسه ی ئێرانه له ماوه ی س���ێ مانگدا، پێش���تر رۆژی 25-9 هاوش���ێوه ی ئه مجاره و به نهێنی قاس���می سلێمانی س���ه ردانی هه رێمی ك���رد و له پارێ���زگای س���لێمانی به جیا له گه ڵ تاڵه بانی و نه وشیروان كۆبوه وه و له هه ولێریش چاوی به نێچیرڤان بارزانی

كه وت.

مالیکی ده خوازێت سه رۆکی تاقانه ی عێراقێکی به هیزبێت

لەئاهه نگی هاتنه وه ی دیکتاتۆردا 12 »» 17 »»

چه ند گروپێكی سوپای ئازادی سوریا چه ته ن

«« 14 «« 5 نوێنه ری PYD له هه رێم: 12 »»

زۆربەی شۆفێرەکانی ته كسی خه ریكی سیخوڕین

«« 9ده نگۆیه ك له هه ولێر...

ریکالم ریکالم

13 »»18 »»

ناسیۆنالیزم و گرفتی سه روه ری

جارێكی تر.. سلێمانی و كام پایتەختی رۆشنبیری؟

کۆبونەوەی دوێنێی تاڵەبانی و نەوشیروان مستەفا 12/3 فۆتۆ: پشتیوان جەمال«« 3

قاسمی سلێمانی به نهێنی له گه ڵ تاڵه بانی و بارزانی كۆده بێته وه

قاسمی سلێمانی

كاتێك سه رۆك داوای

له هاواڵتیان هه یه ..

هه‌واڵ(354( سێشه ممه 22012/12/4

ریکالم

ئاوێنه‌ی‌روداوه‌کان

سه الح سه عید ئه مین

له راگه یه نراوه كه یدا هه رێ���م س���ه رۆكی ك���ه به هۆی روداوه كان���ی خومارتوه وه باڵویك���ردوه ، داوا ده كات گه له كه م���ان ئاماده ب���اش بێت ب���ۆ ه���ه ر روداوێكی نه خوازراو، م���ن داوا ئه كه م گه له كه مان ئه و ئاماده باشییه وه ربگرێت و ئاماده بێت بۆ هه ر حاڵه تێك كه سه رۆكایه تی هه رێم داوایده كات، سه رۆكی هه رێمیش كارێكی باشیكرد گه ڕایه وه بۆ الی خه ڵك كه بێ ئه و خه ڵكه ش هیچی پێناكرێت. به اڵم:

پرس���یاری من له به ڕێزیان ئه وه یه : هه ر ئه و خه ڵكه ی ئه و سه رۆكایه تیان ده كات و داوای ئاماده باشییان لێده كات، ناڕه زایی گه وره یان له نه بونی شه فافییه ت هه یه له م ژیانی جومگه كانی له ته واوی هه رێمه دا. ئه م هه رێمه دا شه فافییه ت له ژێر پرسیاری نازانن هاواڵتیان تائێستاش گه وره دایه ، بودجه چۆن س���ه رفده كرێت، تائێس���تا نازانن بۆ ئه و هه مو ره خنه یه له بودجه و چۆنێتی سه رفكردنه كه ی ده گیرێت كه س حیس���ابی بۆ ن���اكات؟ هاواڵتیان نازانن كێ له م هه رێمه دا مه رجه عی س���ه ره كی ده س���ه اڵته ، په رله مان یان سه رۆكایه تی دادپه روه ری تێناگه ن هاواڵتیان هه رێم؟ له كوێدای���ه پیاوانی حیزب حیس���اب بۆ تۆمه تباربن له كاتێك���دا نه ك���ه ن دادگا به كوشتنی خه ڵك به اڵم رۆژنامه نوسان و

رۆشنبیران له سه ر وتنی "وشه "دادگایی بكرێ���ن و توڕهه ڵبدرێنه كونجی

زیندان.به ڕێز س���ه رۆكی هه رێم: ناكرێت تۆ هه ر له كات���ی ته نگان���ه و ناره حه تی���دا گه لت بیربكه وێت���ه وه و هانایان بۆ ببه یت به اڵم پێی���ان نه ڵێیت ئ���ه و هه م���و ته نكه ره نه وته ی رۆژان���ه له رێگاوبانه بێنازه كانی ئ���ه م هه رێمه دا قه تاره یان به س���توه بۆ ك���وێ ده ڕۆن و چۆن و به چ ش���ێوه یه ك له كوێیه و داهاته كه ی���ان ده فرۆش���رێن و

چۆن سه رفده كرێت؟ناكرێ���ت هه رێ���م: س���ه رۆكی به ڕێ���ز له ته نگان���ه دا داوای یه كڕی���زی الیه ن���ه ساسییه كانی هه رێم بكه یت و له سه روه ختی هه ڵبژاردنیشدا باره گاكانیان بسوتێنرێت و پۆس���ت و ناكرێ���ت ش���اربه ده ربكرێن، پله وپایه چ���ه وره كان بۆ دو حیزب بن و مه ترس���ییه كان ب���ۆ هه م���وان، ناكرێت كات له وه زیاتر درێژه بكێش���ێت و ئێوه هه ربڵێ���ن: بیس���ت و ئه وه نده س���اڵ بۆ ئه زمون���ی حوكمڕانی زۆر نیی���ه ، ئه ی س���ه رۆك ئێمه تینوی ش���ه فافییه تین، له ناومانبه رێت، ناتوانێت دیجله هه رگیز به اڵم نه بونی ش���ه فافییه تی راسته قینه ئه م هه رێمه ده خنكێنێت و وه چاغی كوێر

ده كاته وه .

ئا: ئاراس عوسمان

زیندانییه ك له زیندانی چاكسازی گه وره ی سلێمانی كه به مه عه سكه ر سه الم ناسراوه ئاماژه به وه ده كات

كه به ڕێوه به ره كه یان هه ڕه شه ی "بێسه روشوێنكردن"یان لێده كات،

به ڕێوه به ره كه ش ئه و قسه یه ره تده كاته وه و په رله مانیش به دواداچون

بۆ ئه و قسه یه ده كه ن.

یه كێك له زیندانییه كانی مه عه س����كه ر سه الم له لێدوانێكدا بۆ ئاوێنه رایگه یاند"له به ڕێوه ب����ه ره ئ����ه و ك����ه (11/20(وه نوێیه مان بۆ دانراوه كۆبونه وه ی له گه ڵ زیندانه كان ئه نجام����داو وتی هاوكارتان ده بم، به اڵم هه ر له و كۆبونه وه یه ش����دا بینیمان قسه ی جیاوازی هه یه و یه كێك وتی ، تێك����رد و روی له به ندك����راوه كان جه نابی به ڕێوه ب����ه ر ئه گه ر ئه م وتانه ی ئێس����تا ده یكه یت دوات����ر واده رنه چون ده ڵێیت چی ؟ یان ئ����ه م وتانه گره نتی

هه یه كه بۆ فریودانی ئێمه نه بێت؟ئ����ه و زیندانیی����ه كه قس����ه كانی الی ئاوێنه به تۆماركراوی پارێزراوه ئاماژه ی

به وه ك����رد "به ڕێوه ب����ه ر زۆر به تون����دی وه اڵمی ئ����ه و به ندكراوه ی دایه وه و وتی ئێ����وه خۆتان به چی ده زانن، خۆ ئه گه ر من ئ����اره زو بك����ه م به ی����ه ك ته له فۆن س����ه رنگومتان ده كه م، یان حكومه تیش بۆیه ده كات!، س����ه رنگومت بیه وێ����ت ئێمه ش ژماره مان كه نزیكه ی سی كه س ده بوین، توشی شۆك بوین به قسه كانی له و هه ڵوێسته ی پێشوتری "، زیندانییه كه وتیشی "بۆیه ئه و كه سه ئه وه نده ترسی لێنیشتبو زۆر په شیمان بو له و قسانه ی داوا ده كه ی����ن له به رئ����ه وه كردب����وی ، ئاگاداری پارله م����ان حكومه ت و الیه نی

ئه م هه ڕه شه یه بن".به اڵم به ڕێوه به ری زیندانی چاكسازی گه ورانی س����لێمانی ، عه مید ئاوات شێخ كه ری����م له لێدوانێك����دا ب����ۆ ئاوێنه ئه و قس����انه ی ره تكرده وه و وت����ی "یه كێكم ل����ه و كه س����انه ی وانه ی ماف����ی مرۆڤ ده ڵێمه وه و به پێی یاس����ا دانراوم و هه ر ده كه م، مامه ڵه چوارچێوه یه ش����دا له و بۆیه ته حه دا ده كه م و ئاماده م ئێوه ش بێن و روبه ڕوی ئه و كه سه م بكه نه وه كه من شتی وام نه وتوه ، یان ئه و كه سانه ی من ش����تی وام وتبێت به رامبه ری داوای

یاساییم له سه ر تۆمار بكه ن ".هه روه ه����ا پارێزه ر عوس����مان ش����ێخ س����دیق له لێدوانێكدا ب����ۆ ئاوێنه الیه نی یاسایی ئه و "هه ڕه شه "یه ی رونكرده وه و وتی "ئه م جۆره قس����انه ، تاوانه ئه گه ر ته نانه ت به رامبه ر كه س����ێكی ئاساییش بوترێت، ئه و كه س����انه ی ئه م هه ڕه شانه ده كه ن م����ادده ی )442( ده یانگرێته وه واته )هه ڕه شه كردن و ترس دروستكردن له الی كه س����ی به رامبه ر(، به تایبه تیش كه س����ێك له ئاس����تێكدا ی����ان خ����اوه ن پله وپایه بێت كه پێویسته مامه ڵه یه كی ته ندروس����ت بكات له گه ڵ كه سانێك كه

به رپرسیاره لێیان".ئه و پارێ����زه ره ئاماژه ی ب����ه وه دا كه ئه و كه سانه ی هه ڕه ش����ه كه یان لێكراوه ده توانن س����كااڵ له س����ه ر ئه و به رپرسه تۆمار بكه ن، به تایبه ت ئه گه ر شایه تحاڵ هه بێت ئه وا كارێكی باش����تر و گرنگتره

و یاساییه . هه ر له و باره یه وه س����ه رۆكی لیژنه ی مافی مرۆڤ له په رله مانی كوردس����تان، س����االر مه حمود له لێدوانێكدا بۆ ئاوێنه رایگه یان����د ك����ه به دواداچ����ون بۆ ئه و

هه ڕه شه یه ده كه ن.

ته ندروس���تی وه زاره تی هه رچه ن���ده رایگه یان���دوه كه به نی���ازه كارمه ندی بیانی ل���ه ده ره وه ی واڵت���ه وه بهێنێت له نه خۆش���خانه كانی كارك���ردن ب���ۆ كوردستان، به اڵم سه ندیكای كارمه ندان پێیوای���ه ك���ه پێویس���ت به هێنان���ی ده ڵێت پزیشكێكیش ناكات، كارمه ند كه حكومه ت پالنی له دابه ش���كردنی

كارمه نداندا نییه .وه زی���ری ئاوێن���ه : س���لێمانی ، ته ندروس���تی ، د.رێكه وت حه مه ڕه شید له لێدوانێكدا ب���ۆ ئاوێنه رایگه یاند كه ده رچوه و بڕیارێك رابردوه وه له ساڵی پزیش���كی كادی���ری 106 وابڕی���اره له پزیش���ك و كارمه ند له واڵتانی هیند و فیلیپینه وه بهێنین و جه ختیشیكرده وه كه مه به ست له هێنانی ستاف ئه وه یه پاره ی زۆریان ناوێت، به اڵم س���تافی

ئه وروپی پاره یه ك���ی زۆریان ده وێت و ره نگه ئه وه ش به ئه وان دابین نه كرێت، جگه له وه ش بۆ هه ندێ ش���وێن وه ك چاودێ���ری ورد و فریاكه وت���ن خه ڵكی ش���اره زایان پێویس���ته كه به ش���ێك له و س���تافه بیانییه شاره زایانه له وێ

داده نێن. س���لێمانی لقی لێپرس���راوی به اڵم س���ه ندیكای كارمه ندانی ته ندروستی ، هاوژین عوسمان له لێدوانێكدا بۆ ئاوێنه رایگ�������ه یاند ئ���ه وان له گه ڵ وه زیری ئاماری به ڕێوه ب���ه ری ته ندروس���تی و بڕیاریانداوه دانیش���تون و س���لێمانی ت���ا ی���ه ك كارمه ن���دی كوردس���تان بمێنێ���ت دایبمه زرێنن كه س له ده ره وه ن���ه هێنرێ���ت و وت���ی "پێمانوایه ئێمه به ش���ی ته واوی كارمه ندمان هه یه بۆ پێویست خۆمان و نه خۆش���خانه كانی

به كارمه ن���دی ده ره وه ن���اكات، جگه له به رنام����ه ماندای���ه ل��������ه وه ش ئاس���تی باش���كردنی بۆ كاربكه ی���ن بژێوی كارمه ندی خۆمان، چونكه ئه و كارمه نده ی دێته هه رێمی كوردس���تان نابێت له كارمه ن���دی ئێمه مافی زیاتر

بێت".پزیش���كێكیش كه نه یویس���ت ناوی ئاش���كرا بكات بۆ ئاوێنه ی رونكرده وه كه وه زاره تی ته ندروس���تی كێش���ه ی كه م���ی پزیش���ك و كارم���ه ندی نییه ، به ڵكو كێش���ه له دابه ش���بونیان هه یه ب��������ه اڵم ش���وێنه كاندا، به س���ه ر وه زاره ت به بێ پ���الن كارمه ند دابه ش ده كات، بۆیه ئه وه ش ه���ه ڵئاوس���انی له ه��������ه ندێك ك���ه دروس���تكردوه له هه ندێ���ك زۆرن و ش���وێندا

شوێنیشدا كه من.

ش���ەوی راب���ردوو گەنجێک لەش���اری خۆی برایەکی خوش���ک و کەرک���وک، دەکوژێ���ت و دایک و باوکیش���ی بریندار

دەکات و دواتر هەڵدێت.لەگەرەک���ی ئاوێن���ە: کەرک���وک، نەس���ری ش���اری کەرک���وک گەنجێک بەن���اوی )م،ن،م( بەه���ۆی کێش���ەی خۆی خوشکێکی براو کۆمەاڵیەتییەوە دەکوژێ���ت، دایک و باوکیش���ی بریندار

دەکات.کەرکوک لەپۆلیسی س���ەرچاوەیەک "گەنجەک���ە راگەیان���د بەئاوێن���ەی هەڵهات���ووە و نادی���ار بۆش���وێنێکی

لێکۆڵینەوە لەو بارەیەوە بەردەوامە".س���اڵەو 21 تەمەن���ی گەنجەک���ە خوشکەکەش���ی کە ناوی )ئ( تەمەنی 17 ساڵەو براکەشی تەمەنی 18 ساڵە

سه رچاوه كه ی پۆلیس وتی به وته ی دایك���ی و باوك���ی بكوژه كه بێ���ت هیچ كێشه یه كیان له گه ڵیدا نه بووه و هاتۆته ماڵه وه و ده س���تی كردوو به ته قه كردن

لێیان.سه رچاوه كه ئەوەشی رونکردەوە كه "به هۆی وتیشی كاس���بكاره بكوژه كه ئه وه ی فیشه كی ده مانچه و كاڵشینكۆف له ماڵه كه دا دۆزراوه ته وه پێده چێت بۆ ئه و كاره ی دوو چه كی به كارهێنابێت".

وا بڕیاره دوای ته واوكردنی دیداره كانی له شاری س���لێمانی ، ئه مینداری گشتی كوردس���تان، ئیس���المی یه كگرت���وی مه س���عود س���ه ردانی فه ره ج محه مه د

بارزانی سه رۆكی هه رێم بكات.مه كته بی ئه ندامی ئاوێنه : سلێمانی ، سیاسی یه كگرتوی ئیسالمی كوردستان و س���ه رۆكی ئه نجومه نی س���ه ركردایه تی یه كگرتو له سلێمانی ، د.محه مه د ئه حمه د له لێدوانێك���دا بۆ ئاوێن���ه رایگه یاند كه

بڕیار وایه ئه مینداری گشتی یه كگرتو، محه مه د فه ره ج دوای ته واوبونی دیدار و كۆبونه وه كان���ی له گ���ه ڵ به رپرس���انی حیزب و الیه نه سیاس���ییه كان له شاری سلێمانی ، له ش���اری هه ولێریش هه مان دی���دار ئه نجام بدات له وان���ه ش له گه ڵ

مه سعود بارزانی سه رۆكی هه رێم.ناوب���راو ئامانجی ئ���ه و كۆبونه وانه ی ئه مین���داری رونك���رده وه ك���ه یه كێك پته وكردنی كۆنگره ی���ان له بڕیاره كانی په یوه ندییه كان���ی یه كگرت���وه له گ���ه ڵ حیزب و الیه نه سیاس���ییه كان، هه ر وه ها تاوتوێكردنی گرژییه كانی هه رێم و به غدا، جگه له وه ش پێش���نیاریان ئه وه یه كه وه كو چ���ۆن الیه نه كوردس���تانییه كان یه كهه ڵوێس���تن، ده ره وه له به رامب���ه ر پێویس���ته له نێوخۆش���دا كاری جددی بكه ن بۆ رێكخستنه وه ی نێوماڵی كورد و هه رچه نده چاكس���ازی ، ئه نجامدان���ی ماوه ی���ه ك هه نگاوه كانی چاكس���ازیش كه وتوه ته ژێ���ر كاریگه ریی گرژییه كانی

هه رێم و به غدا.

ماوه یه ك له مه وبه ر به ش���ی زیاده ڕۆیی خانوی���ه ك له زه وییه ك���ی ئه ندامێك���ی كه س���لێمانیدا شاره وانی ئه نجومه نی ده روخێنێت، دروستكراوه به نایاسایی ده ڵێ���ت ش���اره وانیش ئه ندامه ك���ه ی "م���ن زه وییه كه م فرۆش���تووه و موڵكی

من نییه ".تایب���ه ت به ئاوێنه : س���ه رچاوه یه كی ئ���اگادار به ئاوێنه ی راگه یاند كه چه ند رۆژێ���ك له مه وبه ر به ش���ی زیاده ڕۆیی خانویه كیان له زه وییه كی كش���توكاڵی ش���اره وانی ئه نجومه نی ئه ندامێك���ی به نایاسایی س���لێمانیدا روخاندوه كه

دروستكراوه .به ئه ندامی په یوه ندیك���رد ئاوێن���ه س���لێمانی ش���اره وانی ئه نجومه ن���ی عومه ر عه بدواڵ كه خاوه نی ئه و زه وییه ب���وه وتی " ئه و باخه ره زی تێداكراوه و زه وی 65 قڕگه ی پێده ڵێن و 16 دۆنمه ، له س���اڵی 1993 بۆ1994 له كه س���ێكم كڕی به ناوی حارس، نزیكه ی دو ساڵه ئه و باخه م فرۆش���تۆته وه به كه س���ێك ئ���ه و كه س���ه ش چ���وه خان���وی تێدا كردوه ، شاره وانیش چوه روخاندویه تی من���ی ن���اوی له خ���ۆوه ئه وی���ش داوه و وتویه ت���ی هی ئ���ه وه له كاتێكدا

من دو ساڵه ئه و باخه م فرۆشتوه ".

زیندانییه كی مه عه سكه ر سه الم: به ڕێوه به ر هه ڕه شه ی بێسه رشوێنكردنمان لێده كات

به ڕێوه به ریش ئه و قسه یه ره تده كاته وه

وه زاره تی ته ندروستی له ده ره وه كارمه نددێنێت و سه ندیكاش ده ڵێت "پێویست ناكات"

ئه مینداری یه كگرتو سه ردانی بارزانی ده كات

له زه وییه كی ئه ندامێكی ئه نجومه نی شاره وانیدا خانویه ك ده روخێنرێت

چه ند زیندانییه ک له هۆڵی زینداندا فۆتۆ: ئارام که ریم

خانویه کی ته جاوز له زه وییه کی کشتوکاڵیدا فۆتۆ: تایبه ت

محه مه د فه ره ج

گەنجێک،براو خوشکێکی دەکوژێت

هه مویان سه ركردایه تی

نه وشیروان مسته فایان پێ

قبوڵه و پشتگیریشی ده كه ن، به اڵم

كێشه یان پرنسیپه كانه و

نیگه رانن له وه ی كه گۆڕانیش به ده ردی

یه كێتی و حیزبه كانی تری كوردستان

بچێت

ئا: ئاوێنه

ناڕه زایی نێو بزوتنه وه ی گۆڕان به رامبه ر به چه ند بڕیارێكی تاكڕه وانه ی رێكخه ری بزوتنه وه كه له هه ڵكشاندایه ، به كۆبونه وه كه ی دوێنێ ئێواره ی نێوان

تاڵه بانی و نه وشیروان مسته فا ئه م ناڕه زاییانه گه وره تر ده بن.

ئاوێن���ه ، زانیارییه كان���ی به پێ���ی ماوه یه ك���ه ناڕه زایی نێ���و بزوتنه وه ی ئ���ه م له ته شه نه س���ه ندندایه ، گ���ۆڕان ناڕه زاییه ش به چه ند قۆناغێكدا تێپه ڕیوه كه به شێكی به رچاوی هه ڵسوڕاوه كانی گرتوه ت���ه وه ، بزوتنه وه ی���ه ی ئ���ه و س���ه ره تای ئه م ناڕه زاییه به و به ش���ه له هه ڵس���وڕاوانی گۆڕان ده ستپێده كات كه به "كادێ���ره كۆنه كانی ناو یه كێتی " ناوده برێ���ن و پێش���تر به رپرس���یارێتی دیاریان هه بوه له نێو رێكخس���تنه كانی یه كێتی نیش���تمانی كوردس���تاندا، كه به دوای دامه زراندنی بزوتنه وه ی گۆڕاندا هیچ به رپرس���یارێتییه كی دیاریكراویان یاخود پێن���ه درا، بزوتنه وه كه دا له نێو ئه و به رپرس���یارێتییه ی به ژماره یه كیان

درا دواتر لێیان سه نرایه وه . ناڕه زای���ی له قۆناغ���ی دوه میش���دا، زیات���ر ئ���ه و گه نجان���ه ی گرت���ه وه كه له زنجی���ره كۆبون���ه وه هاوبه ش���ه كانی نێوان لێپرس���راوانی یه كێتی نیشتمانی كوردس���تان و س���ه ركرده كانی گ���ۆڕان )هه ر له سه ردانیكردنی هێرۆخان و مه ال به ختیار و دلێری س���ه ید مه جیده وه بۆ الی گۆڕان و كۆبونه وه یان له نوسینگه ی ده گات ت���ا له س���لێمانی په رله م���ان توڕه و ده باش���ان(، به كۆبونه وه ك���ه ی ناڕازی بون كه جگه له "كادێره كۆنه كانی یه كێتی " ناو گۆڕان هیچ هه ڵسوڕاوێكی گه نج به ش���داریی پێنه كراب���و، له دیدی ئه وان���ه وه په راوێزكردنی رۆڵی ئه وان و له مه س���ه له ی ب���و نادیده گرتنی���ان ئه و نێوان په یوه ندی ئاساییكردنه وه ی دو الیه نه دا، به مه رجێك به هۆی ناكۆكی

نێوانیان���ه وه زۆرترین گرفت و كێش���ه و ئازاردانیان تووش ببو.

پێكهێنانی سێهه میش���دا، له قۆناغی "جڤات"ی بزوتن���ه وه ی گۆڕان له الیه ن گۆڕان���ه وه ، بزوتن���ه وه ی رێكخ���ه ری یه كێت���ی " و كۆنه كان���ی "كادێ���ره چه ندین هه ڵس���وڕاوی نوێ���ی نێو ئه و بزوتنه وه یه شی بێزارو نیگه ران كرد، كه چه ندین هه ڵس���وڕاوی دیار و كارای ناو بزوتنه وه ی گ���ۆڕان و هه روه ها ژنانیش راگیران "جڤ���ات"ه ئ���ه و له ده ره وه ی )هه رچه نده شوێن بۆ ژنان دانراوه ( كه بزوتنه وه ی سه ركردایه تی به "كۆمیته ی

گۆڕان" داده نرێ���ت، به حوكمی ئه وه ی هیچ جۆره به رپرسیارێتییه كیان نه بوه و جڤاته كه ش به پێی به رپرسیارێتی ژور و هه ڵبژاردنی باژێروانه كان پێكهێنراوه .

ره نگه كۆبونه وه كه ی دوێنێ ئێواره ی نێوان تاڵه بانی و نه وشیروان مسته فاش، ئه م په ره س���ه ندنی دیكه ی قۆناغێكی زانیارییه كانی به پێی بێت، ناڕه زاییانه ئاوێنه زۆربه ی هه ره زۆری هه ڵسوڕاوه ه���ه ره دی���ارو ته نان���ه ت نزیكه كان���ی گۆڕانیش بزوتنه وه ی رێكخه ری خودی نه ك ه���ه ر بانگ نه كراون بۆ به ش���دار ب���ون ل���ه و كۆبونه وه ی���ه ، به ڵكو هه ر

پێش���تریش له كۆبونه وه یه كی له وجۆره ئاگادارنه كراونه ته وه ، ئه مه جگه له وه ی پرس و راوێژیان له گه ڵدا نه كراوه ، ئه وان كه بیس���تویانه میدیاكانه وه له ڕێگه ی كۆبون���ه وه ی تاڵه بان���ی و نه وش���یروان مس���ته فا به ڕێوه ی���ه ، ئه م���ه ش له الی به شێكی دیاری هه ڵس���وڕاوانی گۆڕان ب���ه به نادی���ده گرتنی رۆڵ���ی ئه وان و بڕیاری تاكڕه وانه ی نه وشیروان مسته فا

لێكده درێته وه . له نێو ئاوێنه زانیارییه كان���ی به پێی بزوتن���ه وه ی گۆڕان���دا چه ن���د گروپ و كارای هه ڵس���وڕاوی دیارو كه سایه تی

جیا جیا له هه وڵی ئه وه دان له ڕوانگه ی هێنانیان���ه وه ب���ڕوا دڵس���ۆزییان و دیموكراتیی���ه كان و به پره نس���یبه دامه زراندنی حیزبێك كه هاوش���ێوه ی حیزب���ه ته قلیدییه كان���ی كوردس���تان نه بێت به نیازن نامه یه كی ره خنه ئامێز مس���ته فای نه وش���یروان ئاراس���ته ی رێكخ���ه ری بزوتنه وه ی گ���ۆڕان بكه ن و له بڕیاره ل���ه وه ی بكه نه وه ئ���اگاداری

تاكڕه وه كانی ناڕازین.به پێی زانیارییه كانی ئاوێنه ئێس���تا ناڕه زاییه كان���ی ناو گ���ۆڕان خه ڵكانێ زۆری نێ���و ئه و بزوتنه وه یه ی )به كۆن و

هه موش���یان گرتۆت���ه وه ، نوێ���وه ( له دڵس���ۆزییانه وه یه وه بۆ بزوتنه وه كه و ئ���ه وان كێش���ه یان له گ���ه ڵ رێكخه ری گش���تیدا نییه ، هه مویان سه ركردایه تی نه وش���یروان مس���ته فایان پێ قبوڵه و پشتگیریش���ی ده كه ن، به اڵم كێشه یان به ته مای زۆرێكیش���یان پرنسیپه كانه و هیچ پۆستێك نین له ناو بزوتنه وه كه دا ب���ه اڵم نیگه رانن ل���ه وه ی كه گۆڕانیش ب���ه ده ردی یه كێت���ی و حیزبه كانی تری كوردس���تان بچێ���ت و له ده س���ت یه ك به كۆمه ڵ كاری كۆبێت���ه وه و كه س���دا

پیاده نه كرێت.

3)354( سێشه ممه ‌2012/12/4هه‌نوکه

عه ڕابی سیاسه تی ده ره وه ی ئێرانبه نهێنی له گه ڵ تاڵه بانی و بارزانی كۆده بێته وه

ئا: شوان محه مه د

گه وره به رپرسی سیاسی و ئه منی ئێران قاسمی سلێمانی به نهێنی

سه ردانی كوردستان ده كات و له گه ڵ تاڵه بانی و بارزانی و نێچیرڤان

كۆده بێته وه بۆ قسه كردن له سه ر بارگرژییه كانی نێوان هه رێم و

حكومه تی ناوه ندی .

س���ه رچاوه یه كی ئاگادار به رۆژنامه ی ئاوێن���ه ی راگه یان���د ك���ه رۆژی 27-11نوێنه ری رابه ری كۆماری ئیس���امی ئێران ب���ۆ كاروباری ده ره وه قاس���می س���لێمانی كه وه ك به رپرسی سوپای ق���ودس ناس���راوه و ب���ه )عه ڕاب���ی ( سیاسه تی ده ره وه ی ئێران له ناوچه كه دا ن���اوزه د ده كرێت، له رێ���گای فڕۆكه وه به س���ه ردانێكی نهێنی هاتۆته هه ولێر و له گه ڵ تاڵه بان���ی و بارزانی و نێچیرڤان و چه ن���د ئه ندامێكی مه كته بی سیاس���ی هه ردوال كۆبۆته وه و هه ر هه مان ش���ه و

له هه ولێره وه گه ڕاوه ته وه بۆ ئێران.هاتن���ی ئه مج���اره ی ئ���ه م گ���ه وره به رپرس���ه تایب���ه ت بوه به و كێش���ه و بارگرژییانه ی كه له ناوه ڕاس���تی مانگی له ش���ارۆچكه ی دوه م���ه وه تش���رینی دوزخورمات���و له نێوان هه رێ���م و به غدا له روی ب���ه رۆژ رۆژ ده س���تیپێكردوه و سیاسی و سه ربازییه وه گه وره تر ده بێت، به پێی سه رچاوه كه ی ئاوێنه ئه و گه وره به رپرس���ه ئێرانیی���ه مه ترس���ییه كانی له سه ركرده كێشه یه ی ئه و گه وره بونی ب���ه اڵم نه ش���اردۆته وه ، ك���ورده كان دڵنیاشی كردونه ته وه كه ئه وان ناهێڵن

شه ڕ له نێوان به غدا و هه رێم روبدات.باس���ی ئاوێن���ه س���ه رچاوه كه ی له وه كرد كه س���ه ركرده ك���ورده كان

ل���ه و كۆبونه وه یه دا قس���ه یان له س���ه ر س���ه رۆك سیاس���ه تی بیركردن���ه وه و وه زیرانی عێراق نوری مالیكی كردوه بۆ به رپرس���ه ئێرانییه كه و مه ترسییه كانی له س���ه ر بارگرژییه ی دروس���تبوه ئه و

عێراق و ناوچه كه .وه ك س���ه رچاوه كه ی ئاوێنه ئاماژه ی بۆ ده كات قاس���می سلێمانی له میانه ی قس���ه كانیدا به و شێوه یه قسه ی كردوه كه كۆماری ئیسامی ئێرانیش نیگه رانه له سیاسه تی س���ه رۆك وه زیرانی عێراق نوری مالیكی و ئه گ���ه ر تادوێنێ ئه وان پشتگیرییه كی سه رسه ختیان لێكردبێت،

ئێستا به و شێوه یه پشتگیری ناكه ن.سه رچاوه كه ی ئێران ئاماژه ی بۆ ئه وه كرد كه قاس���می س���لێمانی سه ركرده ئه وان ئاگاداركردۆته وه كه كورده كانی ناهێڵن ش���ه ڕ له نێ���وان هه رێم و به غدا هه ڵبگیرس���ێت و ل���ه و روه وه كوردیان

دڵنیاكردۆته وه . ه���اوكات له گ���ه ڵ ئ���ه م س���ه ردانه نهێنییه ی قاس���می سلێمانی ، له هه مان رۆژدا س���ه رۆكی په رله مان���ی ئێ���ران عه لی الریجانی به س���ه ردانێكی فه رمی له رێ���گای فرۆكه خان���ه ی نه جه ف���ه وه گه یش���ته عێ���راق. به پێ���ی راپۆرت���ه په رله مانی سه رۆكی رۆژنامه وانییه كان سه رۆك له گه ڵ له كۆبونه وه كانی ئێران عێراقیی���ه كان به رپرس���ه وه زی���ران و كێشه ی س���وریا و له س���ه ر قس���ه یان په یوه ندییه كان���ی نێ���وان هه ردو واڵت كردوه ، هاوكات ئاماده یی واڵته كه ش���ی پێشان داوه بۆ ناوبژیوانیكردن له نێوان

حكومه تی هه رێم و حكومه تی به غدا.به پێی زانیارییه كان ستراتیژی ئێران له م قۆناغه دا به رامبه ر كورد له روانگه ی ش���یعه كانه وه یه ده سه اڵتی پاراستنی له هه ری���ه ك له س���ویا و عێ���راق، دوای

ش���یعه كان، به رژه وه ندی پاراس���تنی مامه ڵه له گه ڵ ك���ورددا ده كات و خۆی

به دۆستیان ده زانێت.ئ���ه و زانیارییان���ه ئاماژه ب���ۆ ئه وه ده ك���ه ن ك���ه هه رگی���ز ئێران ش���یعه ناگۆڕێت���ه وه ب���ۆ ك���ورد و هه میش���ه به اڵم ئه واندای���ه ، له گه ڵ س���تراتیژی تا ئێس���تا ده یانه وێ���ت په یوه ندییه كی

باش���یان له گ���ه ڵ ك���ورد له ناوچه كه دا له سوریا كوردیان دۆستایه تی هه بێت، پێویس���ته و په یوه ندییان له گه ڵ پارتی كرێكارانی كوردس���تان باشه و له رێگای ئه وان���ه وه ده یانه وێ���ت ) په یه ده ( كه كرێكاران���ی پارت���ی درێژكراوه ك���ه ی كوردستانه له س���وریا نه كه وێته به ره ی ئۆپۆزیس���یۆنی رژێم���ی ئه س���ه ده وه و ده یانه وێ���ت زامنی ئ���ه وه بكه ن ئه گه ر

داكۆك���ی له رژێمی به ش���اریش نه كه ن، النیكه م دژایه تیش���ی نه كه ن و به شداری

له روخانیدا نه كه ن.هه رێم���ی دۆس���تایه تی ه���اوكات كوردستان ده كه ن، چونكه له الیه كه وه مێژویه كیان ش���یعه عێ���راق و كوردی به یه كه وه هه یه ، هاوكات ئێران نایه وێت دۆس���تایه تی له گه ڵ ك���ورد تێكبدات، چونك���ه ئ���ه و ده مه ك���ورد له توركیا و

سوننه ی ناوچه كه نزیكتر ده بێته وه .س���ه باره ت به ناكۆكییه كانی ئه مڕۆی نێوان مالیكی و هه رێم، س���ه رچاوه كه ی ئاوێنه باس له وه ده كات كه ئێران جگه له وه ی ناهێلێت ش���ه ڕ له نێوان هه ردوال روب���دات، ه���اوكات ئه وان تا ئێس���تا پابه ن���دن به مان���ه وه ی مالیكییه وه تا هه ڵبژاردنی داهاتوی په رله مانی عێراق، به اڵم ئه گه ر بارودۆخێكی تایبه ت هاته پێش���ێ كه مه ترس���ی هه بێت له سه ر ده سه اڵتی ش���یعه ی عێراق، ئه وا ئێران پش���ت ده كاته مالیكی و ئاماده ن وه ك قوربان���ی بی���ده ن، له پێن���او مانه وه ی

ده سه اڵتی شیعه له حوكمدا. ت���ردا، له ش���یكردنه وه یه كی س���ه رچاوه كه ی ئاوێنه ئ���ه وه ی به دور نه زانی ك���ه ئه م نیگه رانییه ی ئێس���تا ئێ���ران به رامب���ه ر مالیك���ی هه یه تی ، به مه به ستی ئه وه نه بێت كه به ته واوی مالیكی بكه وێته ژێ���ر كۆنترۆڵیانه وه و ناوبه ناو له م جۆره س���ه ر ئێشه یه ی بۆ دروس���ت ده كه ن، به مه به ستی ئه وه ی زیات���ر به ره و ئه وان بچێ���ت و ته نازولی

زیاتری پێبكه ن.قاس���می ئه مجاره ی س���ه ردانه كه ی كوردس���تان هه رێمی ب���ۆ س���لێمانی به دوه می���ن س���ه ردانی ئ���ه م گ���ه وره به رپرس���ه ی ئێران داده نرێت له ماوه ی س���ێ مانگدا بۆ هه رێم. پێش���تر رۆژی

25-9 هاوش���ێوه ی ئه مجاره و به نهێنی قاسمی س���لێمانی س���ه ردانی هه رێمی ك���رد و له پارێ���زگای س���لێمانی به جیا له گه ڵ تاڵه بانی و نه وشیروان كۆبوه وه و له هه ولێرش چاوی به نێچیرڤان بارزانی

كه وت.هه رچه نده به پێی زانیارییه كانی كه له و سه ردانه وه دزه ی كرد، قاسمی سلێمانی به و مه به سته هاتبو بۆ هه رێم تا داوای ئه وه له ده سه اڵتدارانی هه رێم بكات رێگا بده ن هه رێم وه ك پردێك به كاربهێنێت بۆ یارمه ت���ی و كۆمه ك ناردن بۆ رژێمی ئه س���ه د، به اڵم به پێی ئ���ه و راپۆرته ی

ك���ه له و ده م���ه دا له الی���ه ن رۆژنامه ی ئاوێن���ه وه باڵوكرایه وه ، س���ه ردانه كه ی له نزیككردنه وه ی نه بو به ده ر سلێمانی رای یه كێتی نیش���تمانی كوردس���تان و بزوتنه وه ی گۆڕان و رێكخستنه وه و هێمن كردنه وه ی په یوه ندی هه ردوال له ناوچه ی سه وز، چونكه به درێژایی سااڵنی دوای راپه ڕینی خه ڵكی كوردس���تان هه میشه له هه رێمی كوردستان ئێران سیاسه تی به و ئاراس���ته یه بوه كه ته نها یه ك هێز له هه رێم���دا بااڵده س���ت نه بێت و جۆره بااڵنس���ێك هه بێ���ت له نێ���وان پارتی و

یه كێتیدا.

►

►هه میشه سیاسه تی

ئێران ئەوە بوه ته نها یه ك هێز له هه رێمدا بااڵده ست نه بێت و جۆره بااڵنسێك هه بێت له نێوان قاسمی سلێمانی لەئینتەرنێتەوەپارتی و یه كێتیدا

كۆبونه‌وه‌ی‌‌تاڵه‌بانی‌‌و‌نه‌وشیروان‌مسته‌فا‌ناڕه زاییه كانی ناو گۆڕان زیاتر ده كات

نه وشیروان مسته فا فۆتۆ: یەحیا ئەحمەد

هەنوکە(354( سێشه ممه 42012/12/4

ئا: میران و زریان

ئه گه رچی به رده وام به رپرسانی حكومه تی هه رێم له الیه ك و وه زاره تی

دارایی له الیه كی تره وه جه ختیان له سه ر ئه وه ده كرده وه كه ئه مساڵ

پرۆژه یاسای بودجه ی هه رێمی كوردستان بۆ ساڵی 2013 له واده ی یاسایی خۆیدا له الیه ن ئه نجومه نی وه زیرانه وه ئاراسته ی په رله مانی

كوردستان ده كرێت، به اڵم له ئێستادا كه زیاتر له مانگ و نیوێك به سه ر

واده ی یاسایی ره وانه كردنی ئه و پرۆژه یاسایه دا تێده په رێت، تائێستا پرۆژه

یاساكه له الیه ن ئه نجومه نی وه زیرانه وه په سه ندنه كراوه و ره وانه ی په رله مان

نه كراوه .

ئه ندامێك���ی لیژنه ی دارایی په رله مانی كوردستانیش ئاماژه بۆ ئه وه ده كات كه ئه گه ر تا ناوه راستی ئه م مانگه -كانونی یه كه م- پرۆژه یاس���ای بودجه ی 2013ی هه رێ���م ره وان���ه ی په رله م���ان نه كرێت، ئه وا په س���ه ندكردنی بودج���ه ده كه وێته مانگ���ی )5- 6( ئای���ارو حوزه یران���ی س���اڵی داهات���وه وه ، په رله مانتارێك���ی ئۆپۆزس���یۆنیش پێیوایه كه دواكه وتنی له الی���ه ن بودج���ه په س���ه ندكردنی

حكومه ته وه بۆته "نه ریت".به پێی په ی���ره وی ناوخۆی په رله مانی كوردستان، پێویسته له ناوه راستی مانگی تشرینی یه كه می هه موو ساڵێكدا پرۆژه یاسای بودجه ئاراسته ی په رله مان بكرێت تا مانگه كانی تش���رینی دووه م و كانونی یه كه م په رله مان گفتوگۆی له سه ر بكات و پاشان له مانگی كانونی دووه مدا حكومه ت بودجه ی په س���ه ندكراوی له به رده س���تدا

بێت بۆ راپه راندنی كاروباره كانی .ئه ندام���ی لیژنه ی دارای���ی په رله مانی كوردس���تان، دلێر مه حم���ود، ره خنه ی له دواكه وتن���ی پ���رۆژه یاس���اكه گرت و به ئاوێن���ه ی راگه یاند، تائێس���تا پرۆژه هه رێ���م 2013ی بودج���ه ی یاس���ای نه گه یش���تۆته په رله مانی كوردس���تان و له ئه نجومه ن���ی پرۆژه ك���ه له ئێس���تادا وه زیرانه ، ئه گ���ه ر تا دوو هه فته ی دیكه پرۆژه ی بودج���ه له الی���ه ن ئه نجومه نی وه زیرانه وه ئاراسته ی په رله مان نه كرێت، ئه وا په س���ه ندكردنی بودج���ه ده كه وێته ئای���ارو حوزه یران���ی س���اڵی مانگ���ی

داهاتوه وه .دلێ���ر مه حم���ود رونیده كات���ه وه كه ش���وباتی دووه م و كانون���ی مانگ���ی 2013، په رله مانی كوردس���تان له پشوی زس���تانه دایه و دانیشتنی ئاسایی ئه نجام نادات، هه روه ها مانگی ئازاریش كۆمه ڵێك

پش���وی زۆری تێدای���ه ، بۆی���ه ئه گ���ه ر له مانگی نیسانیشه وه گفتوگۆگان له سه ر پرۆژه یاسای بودجه ده ستپێبكات، ئه وا دوو مانگی ده وێت تا په سه ند ده كرێت، به وه ش په س���ه ندكردنی بودجه ده گاته

مانگی حوزه یرانی 2013.له به رامبه ردا رێكخه ری كاره كانی نێوان حكومه ت و په رله مانی كوردستان، سه عد خالی���د، به دووری زانی په س���ه ندكردنی بودجه ی 2013 بگاته مانگی حوزه یرانی داهات���وو، ناوب���راو ئه وه ی ب���ۆ ئاوێنه خس���ته روو كه به پێی په یره وی ناوخۆی په رله مانی كوردستان تا پشووی په رله مان رانه گه یه نرێ���ت ه���ه ر كات خوێندنه وه ی یه كه م بۆ پرۆژه كه بكرێت، پش���ووه كه راده گیرێ���ت و دانیش���تنه كانی په رله مان ب���ه رده وام ده بێ���ت تا په س���ه ندكردنی پرۆژه كه ، "بۆیه بڕواده كه م ده كه م پێش ئه و واده یه ]پێش ده ستپێكردنی پشوی پرۆژه كه هه رێم حكومه ت���ی په رله مان[

ره وانه ی په رله مان ده كات."له دوو لێدوانی جیاداو له كۆتایی مانگی ئاب���ی ئه مس���اڵدا هه ریه ك���ه له وه زیری دارایی حكومه تی هه رێم، بایز تاڵه بانی و هه رێم، وه زیرانی ئه نجومه نی سكرتێری رایانگه یان���د، قه ره داغ���ی، محه م���ه د ئه وان له ماوه ی چه ن���د رۆژی رابردوه وه ده س���تیانكردووه به گفتوگۆكردن له گه ڵ

وه زاره ته كان سه باره ت به بودجه ی ساڵی 2013 بۆئه وه ی بودج���ه له كاتی خۆیدا ره وانه ی په رله مان بكرێت و دوانه كه وێت.

الی خۆیه وه ، په رله مانتاری یه كگرتووی ئیسالمی ، حه مه س���ه عید حه مه عه لی ، پێیوایه كه سااڵنه به پاساوی جیاجیا كه هیچیان واقعی و لۆژیكی نین ، ئه نجومه نی وه زی���ران ناردنی پرۆژه یاس���ای بودجه بۆ په رله م���ان دواده خات "كه به داخه وه ئه م دواخس���تنه ل���ه الی حكومه ت بووه

به نه ریت".حه مه سه عید حه مه عه لی به ئاوێنه ی وت، ده بوو ئه و پرۆژه یاس���ایه له مانگی تش���رینی یه كه مدا بهاتایه ته په رله مانی كوردس���تان، ب���ه اڵم تائێس���تا هه واڵی نییه كه كه ی ده گات���ه په رله مان، بۆیه ئه رك���ی س���ه رۆكایه تی په رله مان���ه كه به دواداچوونی بۆ ئه و پرس���ه بكردایه و ئه نجومه نی وه زیرانی ئاگادار بكردایه ته وه ب���ۆ ناردنی پرۆژه كه له واده ی یاس���ایی رونكردنه وه داوای له هه مانكاتدا خۆیدا، وه زیران ئه نجومه ن���ی له س���ه رۆكایه تی بكردای���ه له باره ی ه���ۆكاری دواكه وتنی

پرۆژه یاساكه وه .دلێ���ر مه حم���ود ك���ه له هه مانكات���دا په رله مانتاری فراكسیۆنی كوردستانییه ، وتیش���ی ، له ب���ه ر به رژه وه ندی گش���تی داوای په رله م���ان ئه ندامانی ده كرێ���ت

كه مكردنه وه ی پشوی زستانه ی په رله مان بكه ن بۆ مانگێك تا په رله مان به رده وام تاوتوێكردن و له دانیش���تنه كانی و بێ���ت گفتوگۆك���ردن له س���ه ر پرۆژه یاس���ای بودجه كه و دواتر په سه ندكردنی ، ناوبراو ل���ه و روه وه وتی ، به اڵم به پێی په یره وی ناوخۆی په رله مانی كوردستان داواكاری په رله م���ان پش���وی كه مكردن���ه وه ی پێویس���تی به ده نگی دوو له س���ه ر سێی ئه ندامان���ی په رله مانه ، بۆی���ه ئه گه ر تا دوو هه فت���ه ی دیكه پرۆژه ك���ه نه گاته په رله مان، ئه وا په رله مانتاران هه ریه كه و پش���وه كه یان به س���ه ربردنی سه رقاڵی ده بن و به وه ش رێژه ی یاسایی دوو له سه ر سێی په رله مانتاران كۆنابێته وه تا داوای كه مكردنه وه ی پشووی په رله مان بكه ن.

له باره ی واده ی ره وانه كردنی پرۆژ یاسای بودجه له الی���ه ن ئه نجومه نی وه زیرانه وه بۆ په رله مانی كوردستان، سه عد خالید وت���ی ، له كۆتا كۆبون���ه وه ی ئه نجومه نی وه زیراندا قسه له س���ه ر پرۆژه كه كراوه ، بۆ ئه و مه به س���ته لیژنه یه ك راسپێردرا بۆئه وه ی پێداچونه وه و سیاغه ی كۆتایی بۆ پرۆژه یاساكه بكاته وه ، ئه و لیژنه یه ش چه ند كۆبونه وه یه كی ئه نجامداوه و بریاره له م رۆژان���ه دا دوا كۆبون���ه وه ی خۆیان

ئه نجامبده ن.كاره كانی رێكخه ره ك���ه ی به ووت���ه ی

نێوان حكومه ت و په رله مانی كوردستان، چ���اوه روان ده كرێت له كۆبونه وه ی رۆژی پێنجش���ه ممه ی داهات���ووی ئه نجومه نی وه زیران���دا " 12/6" پ���رۆژه یاس���اكه بخرێته وه به رنامه ی كاره وه به مه به ستی په س���ه ندكردنی ، دوای ئ���ه وه ره وانه ی

په رله مان ده كرێت.فراكس���یۆنی په رله مانتاره ك���ه ی كوردس���تانی ئه وه ش���ی خس���ته روو كه هه رچه نده له یاسای بودجه ی ساڵی 2012دا ئاماژه بۆ ئه وه كراوه كه ده بێت دوای دوو هه فته له په سه ندكردنی بودجه ی گشتی عێراق له الیه ن ئه نجومه نی نوێنه رانه وه ، پ���رۆژه یاس���ای بودجه ی هه رێ���م بێته په رله مان و دوای گفتوگۆكردن له س���ه ری په س���ه ند بكرێت ، "به اڵم من پێمباش���ه بودجه یه ك���ی خه مڵێنراو ئاماده بكرێت و ره وانه ی په رله مانی كوردستان بكرێت تا خۆمان دوانه كه وێت و په سه ندكردنه كه ی به ده ستی خۆمان دوای نه خه ین، هه ركات په رله مانی عێراق بودجه ی په سه ندكرد، ئێمه ش راس���ته وخۆ ده ستبه كار ده بین و به وه ش زوتر بودجه په سه ند ده كرێت".

بودجەی خەمڵێندراوی گش���تی عێراق بریتییە ل���ە 138 تریلیۆن و 424 ملیارو 608 ملی���ۆن دینار، له و بڕه ش بودجەی هه رێمی كوردستان نزیكه ی 14 تریلیۆن و

406 ملیۆن و 735 هەزار دینارە.

"دواكه‌وتنی‌‌په‌سه‌ندكردنی‌‌بودجه‌ی‌‌هه‌رێم‌بۆته‌‌نه‌ریت"

ئا: ئاوێنه

تائێستا ئاسۆیه ك دیار نییه بۆ چاره سه ركردنی بارگژی ناوچه

جێناكۆكه كان، تاڵه بانی ده ڕواته وه بۆ به غدا، بارزانی و مالیكیش

له میدیاكانه وه له سه ر هه ڕه شه كانیان به رده وامن، له ڕوی مه یدانیشه وه كورد

هێزی زیاتر ده نێریت، مالیكیش مغاویر ره وانه ده كات.

تاڵه بانی له به رده م تاقیكردنه وه یه كی قورسدایه

تاڵه بانی ده ڕوات���ه بۆ به غدا، به پێی رێككه وتن���ی پارت���ی و یه كێتی و حیزبه كوردستانییه كان، گه ڕانه وه ی ئه مجاره ی تاڵه بانی ب���ۆ به غدا له جارانی پێش���و جیاوازتر ده بێت، تاڵه بانی ده ڕواته وه و وابڕی���اره مالیكی بخات���ه ژێر دوربینی چاودێریكردن و لێپرس���ینه وه وه له سه ر ئه و پێش���ێلكاریانه ی له س���ه ر ده ستور كردونی و ده یكات، چاودێرێك به ئاوێنه ی راگه یان���د "تاڵه بان���ی ل���ه م كاره ی���دا تاقیكردنه وه یه كی ب���ه رده م ده كه وێته

قورسه وه ".تاڵه بانی پ���اش كۆمه ڵێك كۆبونه وه له گه ڵ بارزانی و حیزبه كوردستانییه كان و مسته فا نه وش���یروان له گه ڵ دواینیان كۆده بێت���ه وه و ئینج���ا ده ڕوات���ه وه بۆ به غ���دا، وه ك ئه وه ی پێ���ی بڵێت كه "ئێمه له م بارودۆخه شدا پێویستمان به تۆیه و هاوكات ئه و رایه ش بدات به گشت الیه ك كه كوردس���تان به رامبه ر به غدا

یه ك هه ڵوێسته ".تاڵه بانی كه هه میش���ه وا ناس���راوه له میدیاوه ده كات، ئاره زوی ده ركه وتن له و كاته وه ی گه ڕاوه ته وه كوردس���تان میدیاكان���ه وه ل���ه كات كه متری���ن ده ركه وت���وه ، ته نه���ا چاوپێكه وتنێكی له گه ڵ رۆژنامه نوسی ناسراو )حه سه ن معه وه ز(ی كه ناڵه عه ره بییه دا سازكرد، سیاس���ی چاودێرێكی بۆچونی به پێی تاڵه بانی له و چاوپێكه وتنه یدا زۆر نه رم بوه به رامبه ر س���ه رۆك وه زیرانی عێراق نوری مالیك���ی و خ���ۆی به رامبه ر ئه و

"الواز پیشانداوه ". ئ���ه و س���ه رچاوه یه ئام���اژه ی ب���ۆ ئ���ه وه ك���رد له كات���ی وه اڵمدان���ه وه ی پرس���یارێكی رۆژنامه نوسه كه دا له سه ر پێش���ێلكارییه كانی مالیك���ی له س���ه ر ده ستوری عێراق، تاڵه بانی ئۆباڵه كه ی خسته س���ه ر خۆی و وتی "خه تای منه چونكه من ده س���ه اڵته كانی خۆم به كار نه هێناوه "، سه رچاوه كه جه خت له سه ر ئه وه ده كاته وه ، تاڵه بانی هێشتا خۆی وه زیرانێك ده كات، س���ه رۆك خه تابار هه یه ئه وه ی رێزبێت نه یهێشتۆته وه بۆ ده س���تور ئه وه نده پێشێلكاری كردوه ، به اڵم ئ���ه م هێش���تا گله ی���ی له خۆی

ده كات كه ده س���ه اڵته ده ستورییه كانی موجامه له ی گه ر ئه مه به كارنه هێناوه "

مالیكی نه بێت چییه ؟".ئه و س���ه رچاوه یه ب���ه راورد له نێوان بارزانیدا تاڵه بان���ی و هه ڵوێس���ته كانی ده ڵێت" مالیك���ی و به رامب���ه ر ده كات س���ه ركردایه تی ك���ورد نه پێویس���تی به كه س���ێكی وه ك بارزان���ی تونده ، نه كه سێكی وه ك تاڵه بانی نه رم، ملمالنێی عێراق، ملمالنێی نێوان شیعه و سوننه بو، كه چی بارزانی به هه ڵوێست و لێدوانه تونده كان���ی وه ریگێڕا بۆ ناكۆكی نێوان شیعه و كورد، هه رچی تاڵه بانیشه هێنده سازش���ی كردوه كه مالیكی هیچی بۆ ده سه اڵته كانی ته واوی نه هێشتۆته وه و

په راوێز خستوه ".س���ه رچاوه كه ی ئاوێن���ه ئام���اژه بۆ ئ���ه وه ده كات ك���ه كێش���ه ی پێكهاته )ش���یعه و عێ���راق، س���ه ره كییه كانی س���وننه ، كوردو سوننه ، شیعه و كورد( هێنده ئاڵۆزب���وه زه حمه ته عێراق له م قۆناغه ی ئێس���تادا لێیده ربچێت و وتی " گرنگ ئه وه یه كورد چیتر هه ست به وه بكات ك���ه ئاینده ی عێراق له مه ودوا بۆ ئه و رۆش���ن نییه و به م شێوه یه ناتوانێ به رده وام بێت، گرن���گ ئه وه یه بتوانێ مانۆڕ بكات و ئاشتیانه شوێن پێی خۆی

قایم بكات".هه ر له و روانگه یه شه وه سه رچاوه كه ی ئاوێن���ه پێیوایه ئیش���ی تاڵه بانی له م ساته دا زۆر قورس���ه و كێشه كان وه ك خۆی���ان ده مێننه وه و عێ���راق بۆته ئه و واڵته ی له قه یرانێك ده رناچێت دوچاری

قه یرانێكی سه ختتر ده بێت.

هه ردوال په لكێشی هێز بۆ ناوچه جێناكۆكه كان ده كه ن

دوزخورماتوه وه روداوه كه ی له رۆژی له 16-11 وا نزیكه ی بیست رۆژه هه ردو ناوه ندی و حكومه تی الیه نی حكومه تی هه رێم س���ه رقاڵی په لكێشكردنی هێزی زیات���رن ب���ۆ ناوچ���ه جێناكۆكه كان، هه رچی هێزه كانی یه كێتی نیش���تمانی ناوچه كان���ی له قۆڵ���ی كوردس���تانه جه ل���ه وال و س���ه عدییه و خانه قی���ن و قه ره ته په ت���ا ده گات به دوزخورماتوو داقوق و گه یالن جێگیركراون و هێزه كانی پارتیش له ناوچه كانی باكوری رۆژئاوای كه ركوك به دیوی ئاڵت���ون كۆپریدا تا

ده گاته دبس و مه خمور.سه رچاوه كه ی ئاوێنه ئاماژه ی بۆ ئه وه كرد كه ئه و هێزانه به نیازی شه ڕكردن نه براونه ته ئه و ش���وێنانه ، به اڵم ئه گه ر سوپای عێراق پڕكێش���ی بكات و بێته ئه و ناوچه كوردنشینه جێناكۆكانه ئه وا

پێشمه رگه روبه رویان ده بێته وه .له درێژه ی ئاوێن���ه س���ه رچاوه كه ی قسه كانیدا باس���ی له وه كرد كه ئه گه ر هێزی ده ستپێبكات سه كردایه تی شه ڕ

پێشمه رگه نه خش���ه ی هه یه تا شاخی حه مرین بڕوات و كۆنترۆڵی ئه و زنجیره

چیایه ش بكات.س���ه باره ت به ئه گه ری هه ڵگیرسانی شه ڕ، یان چاره س���ه رێكی دیپلۆماسی ، س���ه رچاوه كه ی ئاوێن���ه ئام���اژه ی بۆ ئه وه ك���رد كه پاش ئ���ه وه ی مالیكی داواكارییه كان���ی لیژن���ه ی گفتوگ���ۆی وه زاره ت���ی پێش���مه رگه ی ره تكرده وه و كۆمه ڵێك داوای خسته به رده م وه فده هێزی ده ركردنی له وان���ه كوردییه كه ، پێشمه رگه و ئاسایش و گه ڕانه وه ی كورد بۆ سنوری پێش روخانی رژێمی پێشو داخراوه ، گفتوگۆیه هه رچ���ی ده رگای هه رچه ن���ده وه فدێكی نوێ كه پێكدێت له د. به رهه م س���اڵح و ف���ازل میرانی له گ���ه ڵ تاڵه بانیدا ده چن���ه به غدا بۆ گفتوگۆكردن له گه ڵ سه ركرده كانی تری هاوپه یمانی نیشتمانی و لیسته كانی تر" به اڵم تا ئێستا رێگا چاره یه ك له ئاسۆوه نابینرێت و هه ردو ئه گه ره كه به كراوه یی هه ڵگیرس���انی له به رده م ده مێنێته وه ،

شه ڕ و چاره سه ری سیاسیدا".

تاڵه‌بانی‌‌بۆ‌تاقیكردنه‌وه‌یه‌كی‌‌قورس‌ده‌گه‌ڕێته‌وه‌‌بۆ‌به‌غدائاسۆی‌چاره‌سه‌ر‌نادیاره‌

ئێواره ی دوێنێ ، تاڵه بانی له فڕۆكه خانه ی سلێمانییه وه به ره و به غدای پایته ختی عێراق به رێكه وت، گه ڕانه وه ی تاڵه بانی له م بارودۆخ����ه دا بۆ به غدا، به ر له هه ر ش����تێك ب����ۆ س����ه لماندنی ئه وه یه كه ئ����ه و ل����ه ڕوی بڕی����اردان و روانینی بۆ نایه وێ "س����ه ربه خۆیه " و كێشه كانه وه

كێشه كان بگاته "شه ڕ". ناوچه ی����ی و الیه ن����ه زۆرب����ه ی له هه وڵێكی ئێس����تا نێوده وڵه تییه كان چڕدان بۆ ئ����ه وه ی گرژییه كانی نێوان هه رێ����م و به غ����دا له م����ه زیات����ر به ره و ئاقاری توندوتی����ژی نه برێت و له هه وڵی بارودۆخه ك����ه دان، هێوركردن����ه وه ی ب����ۆ هه واڵن����ه ش ئ����ه م دیارترین����ی س����ه ردانی دۆخه كه هێوركردن����ه وه ی س����ه ره تای ئه م هه فته ی����ه ی باڵوێزی ئه مه ری����كا بو له عێراق ب����ۆ هه ر یه ك له هه ولێر و سلێمانی و كۆبونه وه ی له گه ڵ "بارزان����ی و تاڵه بانی " ب����و، كه به دوای ئ����ه و كۆبونه وان����ه دا ت����ا ئه ندازه یه ك تۆنی قس����ه كردن و لێدوانه تونده كانی به غ����داش هه رێ����م و كاربه ده س����تانی گۆڕانكارییه كی ریش����ه ییان به س����ه ردا ه����ات، دوای درك پێكردن����ی هه ردوال به وه ی كه هه ڵكشانی قه یرانی نێوانیان ئه نجامی نه خ����وازراوی لێده كه وێته وه و خواس����تی هێ����زه گ����ه وره و كاراكانی

ناوچه كه و جیهانیشی له سه ر نییه . ل����ه م چوارچێوه یه ش����دا، تاڵه بان����ی دۆخه كه و هێوركردنه وه ی به مه به ستی س����ه لماندنی س����ه ربه خۆیی روانی����ن و بڕیاردانی خۆی گه ڕای����ه وه به غدا، كه ره نگه ئه م به ڕێكه وتنه شی به ره و به غدا كۆبونه وه ی دوای س����اتێك به چه ن����د دوێنێ ئێ����واره ی له گه ڵ نه وش����یروان مسته فای رێكخه ری بزوتنه وه ی گۆڕان، په یوه ندی یه كێتی و پارتی یان راستتر "تاڵه بانی و بارزانی " جارێكیتر بخاته وه مامه ڵه كردن ب����ۆ دوڕیانێك ب����ه رده م له گه ڵ به غداو نوری مالیكی س����ه رۆك

وه زیران. به ئاوڕدان����ه وه له ن����ۆ مانگ����ی دواوه تابلۆكه رونتر ده بێت، به ر له نه ورۆزی یه كێتی و مه كته بی سیاسی ئه مس����اڵ پێكده هێن����ن لیژنه ی����ه ك پارت����ی ئه گ����ه ره كان و هه ڵس����ه نگاندنی ب����ۆ بۆ س����یناریۆكان پێشهاته كانی شه ڕ و ئ����ه وه ی س����ه ركردایه تی ك����ورد له به ر رۆش����نایی لێكۆڵینه وه ی ئه و لیژنه یه دا بڕیار بدات، به اڵم ل����ه م كاته دا پارتی له ژێره وه له گ����ه ڵ توركیا رێكده كه وێ و به ناوبانگ و بارزانی گوتاره له نه ورۆزدا تونده كه ی ده دات، ك����ه نوری مالیكی به "دیكتاتۆری نوێی به غدا" ناوده بات. یه كێتی له م گوتاره دڕدۆنگ و به گومان

ده بێ����ت، له وه به دواش كه مه س����ه له ی دێت����ه له مالیك����ی متمانه س����ه ندنه وه پێشه وه ، تاڵه بانی به ئاشكرا ئاراسته ی سیاس����ه تی خ����ۆی له و مه س����ه له یه دا پارت����ی جیاده كات����ه وه ، له بارزان����ی و ئه مه ش به ش����ێوه یه كی به رچاو ساردی ده خاته نێوان بارزان����ی و تاڵه بانییه وه ك����ه به په یوه ن����دی نێوانیان����ه وه دیار مان����گ س����ێ تاڵه بان����ی ده بێ����ت: ده كه وێت، به رلین له نه خۆشخانه یه كی بارزانی س����ه ردانی ناكات و رۆژێك به ر له گه ڕانه وه شی بۆ كوردستان، بارزانی به ڕێده كه وێت ب����ه ره و ده ره وه ی واڵت. تاڵه بانی و نێوان كۆبونه وه ی پاش����ان له ده باش����ان و مس����ته فا نه وش����یروان ده ركردن����ی به یاننامه یه ك كه دو خاڵی گرنگی پێچه وانه ی هه ڵوێست و بۆچونی پارت����ی له خۆده گرێ����ت له مه س����ه له ی سیسته می س����ه رۆكایه تی و گه ڕانه وه ی ده س����تور ب����ۆ په رله م����ان، ئه وه نده ی تاڵه بان����ی و په یوه ندییه كان����ی ت����ر بارزانی ئاڵۆزتر و س����اردتر ده كات. تا ده ستپێشخه ری له ڕێگه ی س����ه ره نجام "نێچیرڤان بارزانی "یه وه به مه به س����تی نێوانیان په یوه ندی ئاس����ایكردنه وه ی تاڵه بان����ی دو جار بۆ بینینی "بارزانی " به درێژایی ده كات. هه ولێر س����ه ردانی چه ن����د هه فته ی راب����ردوش هه رچه نده توندی لێدوان����ی چه ندی����ن بارزان����ی به رامب����ه ر به مالیك����ی راگه یاند، به اڵم ته نها قس����ه ی تاڵه بانی له م ماوه یه دا س����ه باره ت به گ����رژی و ئاڵۆزیی����ه كان و چاوپێكه وتنه ئه و به مالیكی ، ده رهه ق بو له گه ڵ كه ناڵی ئه لعه ره بییه ئه نجامیدا ك����ه زۆر به نه رمی ده ره����ه ق به مالیكی له كۆبونه وه ی ئه وه ش����دا به دوای دوا و مه كته ب سیاس����ی یه كێتی����دا بڕیاریدا

بگه ڕێته وه به غدا. به ئاوێنه ی ئاگادار س����ه رچاوه یه كی راگه یاند گه ڕانه وه ی تاڵه بانی بۆ به غدا له م بارودۆخه دا بۆ ئه وه یه كه بۆ هه مو الیه كی بس����ه لمێنێت ك����ه له بڕیاردان و روانینی بۆ كێش����ه كاندا سه ربه خۆیه ، ن����ه ك به و ش����ێوه یه ی بارزانی مامه ڵه ده كات كه نوێنه ری ئه وه له به غداو هه ر ئه ویش ناوبراوی داناوه له و پۆسته ی . ئ����ه م س����ه رچاوه یه جه خ����ت له وه ش ده كات گه ر تاڵه بانی له هه ڵوێسته كانیدا س����ه ربه خۆ نه بێت، حكومه تی به غداو الیه نه عه ره بییه كان ئه و روانینه یان ال دروست ده بێت كه بارزانی "مه رجه ع"ه و ن����اكات له گ����ه ڵ تاڵه بانی پێویس����ت كۆببنه وه ، ئه وا راسته وخۆ ده گه ڕێنه وه

بۆ الی بارزانی . س����ه رچاوه كه وت����ی "نه تاڵه بان����ی و

نه یه كێتیش ئه وه یان ده وێت".

بۆچی‌‌تاڵه‌بانی‌‌گه‌ڕایه‌وه‌‌بۆ‌به‌غدا؟‌

تاڵەبانی فۆتۆ: پشتیوان جەمال

عێراق بۆته ئه و واڵته ی له قه یرانێك ده رناچێت

دوچاری قه یرانێكی سه ختتر ده بێت

►

ئا: نزار گزالی، هه ولێر

نوێنه ری ئه نجومه ی گه لی كورد و پارتی یه كێتی دیموكراتی PYD له هه رێمی كوردستان "دكتۆر محه مه د ره شۆ" له م گفتوگۆیه ی ئاوێنه دا سه باره ت

به دوا گۆڕانكارییه كانی ره وشی كورد له رۆژئاوای كوردستان ده دوێ و ده ڵێت "رژێم ناوچه كوردنشینه كان راده ستی

ئێمه ناكات، به ڵكو خۆی الوازبوه و چۆڵی ده كات".

دوا ده مان���ه وێ س���ه ره تا ئاوێن���ه : رۆژئ���اواو له كوردس���تانی گۆڕان���كاری به تایبه تی له )سه ری كانی ( بزانین چی

روده دات؟ د.محه مه د: ئاش���كرایه كه شۆڕش���ی س���وریا ماوه ی بیست مانگه به رده وامه ، له و ماوه ی���ه دا كۆمه ڵێك روداوی جیاواز به ش���ێوه یه كی روداوانه ئه م رویانداوه ، به رچ���او ره نگدانه وه یان له س���ه ر دۆزی ك���ورد له س���وریا به گش���تی هه ب���وه ، له وماوه یه ش���دا گه لی ك���ورد بۆ ئازادی تێكۆش���اوه و راپه ڕی���وه ، هی���چ ش���ارو شارۆچكه و گوندێكی كوردستانی رۆژئاوا نییه به شداری ئه و شۆڕشه ی نه كردبێت. ب���ه اڵم گومان له وه دا نیی���ه كه له كاتی شۆڕش���دا هه ندێك كه موك���وڕی و هه ڵه زۆر پێش���هاته كان روداوو روده ده ن، خێران ئه مه ش وای كردوه كه گۆڕانكاری له هه ڵویس���تی به دیبكرێ���ت ریش���ه یی حیزب و هێزه كانی كوردستانی رۆژئاوادا. له م���اوه ی راب���ردودا له ده رئه نجامی ئه و ده س���كه وتانه ی كه هێزه كوردییه كان و گه لی كورد به ده ستیهێناوه له كوردستانی رۆژئاوا، جۆرێ���ك له ناره زایی له هه ندێك هێزی ئۆپۆزیس���یۆنی عه ره بی شۆفینی له س���وریا به دیده كرێت، كه ئه وانه حه ز دیموكراتیانه ی ئاشتیانه و به چاره سه ری دۆزی كورد له س���وریا ناكه ن، هه روه ها له الیه ن هه ندێك هێ���زی ئیقلیمی وه كو توركیا كه نایه وێت كورد به ش���ێوه یه كی گشتی و كورده كانی سوریا به شێوه یه كی تایبه ت هیچ ده س���كه وتێك له م شۆڕشه به ده س���تبێنن، دێن���ه س���ه رخه ت ب���ۆ الوازكردنی هه ڵویستی كورد و شێواندن و ناوزڕاندنی ئ���ه و كوردانه ی كه هه ندێك س���وریا له شۆڕش���ی ده س���كه وتیان به ده ستهێناوه ، هه روه ها تۆمه ت خستنه پاڵ كورد به تایب���ه ت ئه نجومه نی گه لی كوردس���تانی رۆژئ���اواو حیزبی یه كێتی هه ماهه نگی و ك���ه ب���ه وه ی دیموكراتی مامه ڵه یان له گه ڵ رژێمی س���وریادا هه یه ئه و رژێمه ی كه ئێس���تا ش���ه رعییه تی له ده س���تداوه . بۆی���ه كه ئه وان���ه هاته نێ���و بابه ته كه هه ندێ���ك هێزی چه كدار له 2012/11/8 هێرش���یان كرده س���ه ر ناوچه ی )س���ه ری كان���ی، راس العین( له و ماوه ی���ه دا هه ندێ���ك روبه روبونه وه له نێوان یه كه كانی پاراس���تنی گه ل كه س���ه ر به گه لی كوردن له گه ڵ ئه و هێزه چه كدارانه ی كه ناومان بردن و هاتونه ته نێو شاره كه و ئه و هێزانه ی كه ده یانه وێ بێنه س���ه ری كان���ی رویدا. ئ���ه و هێزه چه كدارانه چه ندین الی���ه ن له خۆده گرن كه به شی زۆریان په یوه ندیان به خه ڵكی جزی���ره و ناوچه كه وه نیی���ه . به تایبه ت ئ���ه و پێكهاته یه ی كه ناوچه ی س���ه ری كانی هه یه ت���ی، ئه و هێزان���ه پابه ندی

ئه جێندایه كی توركی و شوفێنی عه ره بی ب���ون، بۆیه جۆرێك له دانوس���تان هه یه واژۆكردنێك ده بێ���ت هه ردوال، له نێوان به دوای ئه م دانوستانه وه بێت كه پێكهاتوه له كش���انه وه ی ئه و هێ���زه چه كدارانه ی خۆیان به سوپای ئازاد ده زانن، هه روه ها پێكهێنانی ئه نجومه نێك له ش���اره كه كه پێكهات���وه ل���ه 6 كوردو 4 ع���ه ره ب و 2 مه س���یحی و 2 شیش���ان و 1 توركمان بۆ به ڕێوه بردن و كار رایی كردنی ش���اره كه ،

ئه مه دۆخی سه ری كانێیه له ئێستادا. ئاوێن���ه : بۆچی ئێوه له گه ڵ س���وپای ئازادی س���وریا ش���ه ڕتانه و به چه ته یان

ناوده به ن؟ د.محه م���ه د: س���وپای ئ���ازاد چه ند چه تری له ژێ���ر چه ك���داره گروپێك���ی ناوی س���وپای ئازاد، له چه ندین گروپی جی���اواز پێكهاتوه ، به ش���ی زۆری ئه و گروپان���ه دژی ئامان���ج و داواكارییه كانی له رۆژئاوای كوردستان، میلله تی كوردن به چاوێكی ش���وفێنی و به كه متر له خۆیان سه یری كوردو دۆزی كوردی ده كه ن نه ك به چاوێكی دیموكراتی و ئاشتیانه ، به وه ی ئێمه ی كورد دژی رژێم ناوه ستین و خه بات ناكه ین دژی رژێم، چه كمان هه ڵنه گرتوه ، ئه م پاس���اوانه ده هێننه وه بۆ شێواندنی ئابڕوی كورد له شۆڕشی سوریادا. له گه ڵ ئه وه شدا ئێمه هیچ ناكۆكییه كمان له گه ڵ س���وپای ئازاد نییه ، ئه و سوپایه ی كه

به شێوه یه كی شه ریفانه و به ده ر له مه رامی ش���ۆفێنی دژی رژێمی سوریا ده جه نگن، به اڵمئ���ه و الیه ن���ه ی كه س���وپای ئازاد نازانرێت و ته واو لێیتێنه گه یش���توین ئه و ناڕونییه ی���ه كه به رامب���ه ر دۆزی كورد س���وریادا له شۆڕش���ی ئێمه هه یان���ه ، الیه نێك���ی هاوس���ه نگ و بێالیه نانه م���ان هه ڵبژاردوه و پاڵپشتی ئه و الیه نه ده كه ین كه ره چاوی به رژه وه ندییه كانی كوردستان ده كات، ئه وه ش جێی سه رسوڕمانه كه ده بینین ئۆپۆزیس���یۆنی عه ره بی سوریا پاڵپشتی سوریا رژێمی به هه مانشێوه ی ماف و داواكارییه كانی كورد نه كات، بۆیه ئێمه له ئێس���تادا ناتوانین پشت به هیچ

كام له هه ردوال ببه ستین. ئاوێنه : بۆچی پێتانوایه سوپای ئازاد

له الیه ن چه ند كه سایه تی و گروپ و هێزی كوردییه وه پش���تیوانی ده كرێن و له دژی

ئێوه له پیالنگێڕاندان؟ د.محه مه د: به ڵی وای���ه .. له م دواییه چه ند ده سته یه ك یان گروپێك له ژێر ناوی كوردی )وه كو كه تیبه ی س���ه الحه دین و كه تیب���ه ی یاس���ر عه زم���ه (و چه ندی���ن گروپی هاوش���ێوه كه له ژێر سێبه ر یان ناوی س���وپای ئ���ازاددان و نه یانتوانیوه ك���وردی كه س���ایه تی نوێنه رایه ت���ی سه ربه خۆ بكه ن له شۆڕشی سوریا ئه وانه دوای سوپای ئازاد كه وتون، بۆیه دوای پاراس���تنی گه ل، پێكهێنانی یه كه كانی به ره نگاری ئه و یه كانه بونه وه ، ته نانه ت له گه ڕه كی ئه شره فییه له حه له ب له كاتی خۆپیش���اندان دژی هاتنی كه تیبه كانی سه الحه دین بۆ ده س���ت به سه رداگرتنی ئه و ده س���كه وتانه ی كه گه لی كورد له و ش���اره و له هه ندێك به ش���ی ئه و ش���اره به ده ستیهێناوه و تاراده یه ك سه قامگیری هه ی���ه ، ئه وه ب���و له روبه روبونه وه ك���ه دا به میلله تی به رامب���ه ر گه وره یان تاوانی كورد ئه نجامداو نزیكه ی )13( كه سیان شه هید كرد. ئه و جۆره گروپانه كه دوای س���وپای ئازاد كه وت���ون و ئه جێندایه كی سه ربه خۆیان نییه ، گوێڕایه ڵی ئه جێندای ش���ۆڤێنی و ده س���تی ده ره كی دوژمنانی كوردن. بۆیه ئێمه ئه و گروپانه ی سوپای ئ���ازاد كه كه وتن���ه گیان���ی هاواڵتیانی كورد له عفرین و حه له ب و س���ه ری كانی به چه ته مان ناوبردن و میلله ت روبه رویان

بوه وه . ئاوێن���ه : رۆڵ���ی پارت���ی دیموكراتی چۆن كوردستان له رۆژئاوای كوردستان

هه ڵده سه نگێنن؟ پارت���ی له س���ه ره تادا د.محه م���ه د: دیموكراتی كوردستان رۆڵیكی به رچاوی نه ب���و له رۆژئ���اوای كوردس���تان، به اڵم ل���ه م )4 تا5( مانگ���ه ی دواییدا، جۆره له پێناو به دیك���را له پارتی جوڵه ی���ه ك كۆكردنه وه ی هێزه كوردییه كانی رۆژئاوا، رێكخس���تنی یه كخس���تن و بۆ هه روه ها گوتاری كوردی له شۆڕش���ی س���وریادا. هه روه ها پاڵپش���تی حیزبه كوردییه كانی س���وریا، كه هه ڵس���ا ب���ه كۆكردنه وه ی حیزبه كوردییه كان له هه ولێر، تا گه یشته ئه و راده یه ی رێكه وتنی هه ولێر راگه یه نرا له نێ���وان ئه نجومه ن���ی گه ل���ی كوردی و ئه نجومه نی نیشتمانی كوردی له رۆژئاوای

كوردس���تان، ئ���ه و هه وڵ���ه پێكهێنانی ده سته ی كوردی بااڵی لێهاته به رهه م كه زۆرینه ی حیزبه سیاس���ییه كانی رۆژئاوا له خۆده گرێت، ب���ه اڵم به هۆی دواكه تنی ساڵه های ساڵی میلله تی كورد له سوریاو نێوان حیزبه سیاس���ییه كان و ملمالنێی كێشه كان و ناهه وسه نگی له نێوان هه ردو ئه نجومه نه ك���ه ، ك���ه ئه نجومه نی گه لی كوردی خۆی س���ه پاند له س���ه ر واقعی عه مه لی و ش���ه قامی ك���وردی له رۆژئاوا، ب���ه اڵم ئه نجومه نی نیش���تمانی كوردی شێوازی سیاس���ی هه ڵبژارد بۆ گه یشتن به ئامانج، واته جۆره ناهاوس���ه نگییه ك له هێزی ه���ه ردو ئه نجومه نه ك���ه رویدا، كه وایكرد به ش���ێك له رێككه وتننامه كه نه چێته پێشه وه و خه له ل دروست ببێت، تائێس���تاش گفتوگۆ له ئارادایه له هه ولێر ئاسته نگه كان هه ڵگرتنی به مه به س���تی

له به رده م رێككه وتننامه ی هه ولێر. ئاوێنه : باش���ه ئێوه بۆچی به په رۆش نین بۆ روخانی رژێمی ئه س���ه د و له دژی ناجه نگێ���ن، یان بۆچی رژێمی ئه س���ه د ئێوه راده ستی كوردنش���ینه كان ناوچه

ده كات؟ له س���ه ره تای ئێم���ه د.محه م���ه د: شۆڕشه وه هێڵێكی راستمان هه ڵبژاردوه ، ئێمه داوای ده سه اڵت ناكه ین ئێمه داوای مافه كان ده كه ین، ئێمه وه كو ئه نجومه نی گه ل���ی ك���ورد له س���وریا داواكاریم���ان ئیداره یه كی س���ه ربه خۆی دیموكراتییه ، ئێمه داوای كورس���ی ده سه اڵت ناكه ین، ئێمه نه هجێكی دیموكراتی ئاشتیانه مان هه یه داوای ئاراسته كردنی گه ل ده كه ین بۆ ئه وه ی خۆی خۆی به ڕێوه ببات، دوای ئه مه كه گه یش���تینه ئه و قۆناغه رۆڵی ده س���تپێده كات، ده وڵه ت ده زگاكان���ی هه روه ها رژێم ناوچه كانی راده ستی ئێمه نه كردوه ، به ڵكو ئه و شێوازه سیاسه ته ی ئێم���ه گرتمانه ب���ه ر وایكرد ئه و ش���ێوه سیسته مه ی رژێم به رپای ده كات له سه ر كوتكردن و ئازاردان خۆی بۆ خۆی الواز بێت و نه توانێت به و كاراییه ی جارانی كار بكات، به شێوه یه كی دیكه نه ڕژێم ده یه وێت له گ���ه ڵ ك���ورد بكه وێته س���ه نگه ره وه ، نه كوردی���ش ده یه وێت ملمالنێیه ك بكات كه له ئاستی ئه و نه بێت، میلله تی كوردو ناوچه كوردنش���ینه كانی سوریا هه ژارن و خۆیان به رامبه ر به جه به روتی ئه و هێزه زل���ه ی رژێم ناگ���رن، بۆیه سیاس���ه تی

ئاشتیانه یان هه ڵبژارد.

5کوردستانی )354( سێشه ممه 2012/12/4

عەشق و پەشیمانی به‌ختیار‌عه‌لی‌ده‌ینوسێت

»1« ڕس���تەیەکی کۆن و تەقلی���دی هەیە دەڵێ���ت »ژن���ان کاتێ���ک دەڵێن نا، مەبەس���تیان ئەوەی���ە بڵێ���ن بەڵێ«. هەم���وو دەزانی���ن ئەم ڕس���تەیە زۆر پی���اوی لە خش���تە ب���ردوە، بێمانایی ڕس���تەکە بەبڕوای من لەوەدا نییە کە دەش���ێت هەڵە بێت، نا ب���اوەڕم بەوە نییە ڕس���تەکە لە مانا گش���تییەکەیدا هەڵەبێت، بەڵک���و هەڵەکەی لەوەدایە کە ئ���ەم دۆخە بە ژن���ەوە دەلکێنێت، لە کاتێک���دا خودی ئەم جۆرە ڕەفتارە بەشێکە لە شێوە مامەڵەکردنی مرۆڤ بە گش���تی ب���ە ژن و پی���اوەوە، هەم لەگەڵ عەش���ق و هەم لەگ���ەڵ ژیاندا. بە بڕوای من لە ژێ���ر هەموو ڕۆحێکی نەسرەوتدا ئەو ناکۆکییە قووڵە هەیە، ناکۆک���ی نێوان بەڵێ و ن���ا، گومانێکی هەمیشەیی لەوەی نازانین بڵێین چی. ناکۆکییەک کە تەنیا ئاوێنەی ترس���ی راس���تەقینەی مرۆڤ نییە لە بڕیاردان، بەڵکو ئاوێنەی ترس���ی هەموومانە لە ئاڕاستەیەکی ش���ێوەیەک و بەخشینی کۆتایی بە ژیانمان. مەبەس���تمە لێرەدا ئەو دۆخە کەمێک الی فەیلەس���وفێکی تەماش���ابکەم. کیرک���ەگارد وەک کیرکەگارد یەکێکە لە کاراکتەرە ئاڵۆز و تەماوییەکانی مێژووی فەلسەفە، ئەگەر تەماویترینیشیانە، ئاڵۆزترین و نەڵێین فەیلەسوفی ناسراو کارل لوێڤز یەکێکە لەوانەی سەرسامی خۆی بەم فەیلەسوفە نەش���اردۆتەوە، لە وەسفیشیدا شتێک دەنوس���ێت ش���ایەنی وەرگرتنە، لۆیڤز دەڵێت »کارەکانی کیرکەگارد لە چاپە دانیمارکییەکەیدا سەروو 30 بەرگن. لە ماوەی کەمتر لە پانزدە ساڵدا لە الیەن یەک کەسەوە نوس���راون، مرۆڤێک کە بەهرە نائاس���ایی و جۆشە ڕۆحییەکەی ش���تێکی ترس���ناکی لە خۆ گرتووە. کیرک���ەگارد لەو ڕۆح���ە دەگمەنانەیە کە ل���ە یەککاتدا هەم ڕاتدەکێش���ێت و دەتبەس���تێتەوە، ه���ەم ڕاتدەتەکێنێ و وادەکات دووریبخەیتەوە«. کیرکەگارد کەسێکی پڕ ناکۆکی بوو، لەوانەی کە خوێندنەوەیان ئاس���ان نییە، بەاڵم کێ لە ئێمە پڕ ناکۆکی نییە? پرسیارەکە لێرەدا الی ئێم���ە و الی کیرکەگاردیش یەک پرس���یارە: ئایا مرۆڤ دەتوانێت ئ���ەوە بڵێت ک���ە دەیەوێ���ت بیڵێت? یان ڕاس���تتر بڵێن ئایا مرۆڤ دەزانێت دەیەوێ���ت چی بڵێ���ت?. بەبڕوای من ڕاستە کیرکەگارد بە شێوەیەکی گشتی فەیلەسوفێکی زۆر تەماوییە، بەاڵم لە تەمتومانێکەوە دوودڵی و پشت هەموو لۆژیکێک���ی نهێن���ی هەیە، ل���ە ناخی هەر یەکێکیماندا ب���ۆ هەموو ئەرێیەک نەرێیەک���ی نهێنی پەنهانک���راو هەیە، نەرێیەک کە لە هۆکار و مۆتیڤگەلێکەوە دێن سەرچاوەکانی بۆ چاوی ئاسایی و لە ڕەفتاری سادەی رۆژانەدا نابینرێن، بۆ هەموو نەرێیەکیش ئەرێیەکی هەڵهاتوو هەیە کە دەیەوێ���ت بگەڕێتەوە و خۆی دەربخات... بە ب���روای من جەوهەری مرۆڤی���ش لە نێوان ئ���ەو دوو دڵییەدا دروس���تدەبێت و لەویادا لە مانای خۆی یەقینیان ئەوان���ەی هەموو تێدەگات، هەیە، بە توندی و رێکی و بێ ئەمسەرە و س���ەر دەڵێ���ن »بەڵێ« ی���ان »نا« بوونەوەری تا ڕادەیەک ترس���ناکن کە هەڵگری سیفەتی سەرەکی مرۆڤ نین

کە دوودڵی و ڕاڕایی و گومانە. لێ���رەدا س���ەرەنجێکی ک���ورت لەو کیرک���ەگارد قووڵ���ەی ناکۆکیی���ە دەدەم بەوج���ۆرەی ل���ە ژیانی خۆیدا دەرکەوتۆتەوە، بەتایبەت لە شێوەی پەیوەن���دی ب���ە خانم���ی س���ەرەکی ئۆلس���ن«. »ڕیگین���ا ژیانیی���ەوە کاراکت���ەری کیرک���ەگارد کاراکتەرێکی غەمگین���ە، هەتا لە تێکس���تێکیدا کە دەگەڕێتەوە بۆ س���اڵی 1844، خۆی و باوکی ب���ە دوو غەمگینترین کەس���ی دونیا وەسفدەکات. گەرچی کیرکەگارد کوڕی کەسێکی پارەدارە، کە بە هۆی س���امانی باوکییەوە تا مردن بێئیش و بێزەحمەت���ی نان پەیداک���ردن دەژی، بەاڵم غەم هەرگیز بەری نادات. باوکی چۆن سامانی بە ئیرس بۆ جێدەهێڵێت، دۆزینەوەی جێدەهێڵێت. بۆ غەمیشی هۆی غەمگینی قووڵی کیرکەگارد ئاسان نییە، بەاڵم گومان لەوەدا نییە کە ئەو پەوروەردە دینییە س���ەختەی باوکی، ئەو هەس���تەی کە نەفرەتێکی خودایی هۆیەکی خێزانەکەیانەوەیە، ب���ەدوای

بەرچاوی ئەو ترس و غەمە بوون. ئەوەی لەسەرەتاوە سەرەنج ڕاکێشە ئەوەیە کە کیرکەگارد گەرچی لە ناوەوە بێئەندازە غەمگین بووە، بەاڵم لەدەرەوە وا خۆی شتێکە یەکەم ئەمە دەرنەخس���تووە. سەرەنجیبدەین و ئەو ناکۆکییە قووڵەی پێبخوێنین���ەوە، کیرک���ەگاردی ن���او جۆالنێک���ردن و ئ���ەو مەبەس���تم بێقەرارییەی���ە لە نێ���وان بەڵێ و نا دا، ل���ە نێ���وان هەس���تێک و دژەکەیدا. لە کاتێک���دا دۆخێکی غەمگین���ی هەیە، کەچی لە دەرەوە تەواو پێچەوانەکەی دەردەخات »لەمەدا کەمێک لە تشارلز بۆدلێر دەچێت«. لەدەرەوە هەمیش���ە بەجۆرێک���ی بەرچاو و س���ەرەنجڕاکێش خ���ۆی دەگۆڕێت، دەم پ���ڕ لە نوکتە و سەرەنجڕاکێشە، بەردەوام بەجلوبەرگە پارکی لە لەپیاسەیە، سەیرەکانییەوە سەرەکی شارە. ئەم دوو ڕووییە، ئەم ناکۆکییە لە نێوان ناوەوە و دەرەوەدا لە تەواوی ژیانی کیرکەگاردا دەبینرێت.

کاتێ���ک ڕیگین���ا ئۆلس���ن دەبینێت تەمەنی بیست و چوار ساڵە، ڕیگینا زۆر لەویش منداڵترە، بەاڵم هەر لەسەرەتاوە کیرکەگارد ش���ەیدای دەبێت، هێزێکی نهێنی و عەش���قێکی گەورە بەرەو ئەو هێزێک���ی رایدەکێش���ێت. کیژۆڵەی���ە ناوەکی س���ەرەتا پاڵی پێ���وە دەنێت بڵێت »بەڵێ« بۆ ئەم خۆشەویستییە، بەڵێ بۆ هاوسەرگیری و خێزان. گەرچی کیرکەگارد پیاوێکی قاچ باریکی پشت کۆم���ە، ڕیگینا خۆش���یدەوێت و بەدەم داوای هاوسەرگیرییەوە دەچێت. بەاڵم کیرک���ەگارد پڕە لە دوودڵی، ئەرێکانی پڕن لە ئەگەری نەرێکردن و نەرێکانیشی هەروەها. دوای ماوەیەک لە مارەبڕی، کیرکەگارد ش���ێتانە دەکەوێتە ئەوەی چۆن خۆی لەم پەیوەندییە ڕزگاربکات و بێتەدەرێ. نایەوێت راس���تەوخۆ دڵی هاوس���ەرگیرییەکە بشکێنێت و ڕیگینا ئ���ەوە ب���ەر ل���ە هەڵوەش���ێنێتەوە، دەکەوێتە جۆرێک لە نمایش و خۆنواندن ت���ا وا ل���ە خۆشەویس���تەکەی بکات ئەو توان���ای ئ���ەوەی نەمێنێت بەرگە بگرێت و الی خۆیەوە هاوسەرگیرییەکە هەڵوەشێنێتەوە، جارێکی تر کیرکەگارد بەجۆرێک ڕەفتاردەکات کە خۆی نییە. هۆی س���ەرەکی هەوڵی کیرکەگارد بۆ هەڵوەش���اندنەوەی هاوسەرگیرییەکەی »ک���ە پاڵ���ی پێوەدەنێ���ت بەن���اوی هەڵبێت« بەرلین ب���ەرەو خوێندنەوە ئەوەیە کە دەبێت لە هاوس���ەرگیرییدا تەواو ڕاس���تگۆ بێت، هەموو ش���تێک بدرکێنێ���ت. ب���ەاڵم هەندێ���ک ش���ت نادرکێنرێت. بەاڵم ئاخۆ ئەوە تەنیا هۆیە ب���ۆ ئەوەی مرۆڤێکی زیرەکی وەک ئەو بەجۆرە خۆی لەدەزگیرانی بدزێتەوە?. لێرەدا هەستدەکەین کە لەگەڵ دیوێکی تاریکی ڕۆحی کیرکەگارددا سەروکارمان هەی���ە، کیرکەگارد لە نێو دوودڵییەکی جیابوونەوەکەی دەژی، هۆی سەختدا لە ڕاس���تیدا قووڵت���ر و تاریکترە لەوە، هۆک���ەی دینیت���ر و میتافیزیکتر دیارە لەوەی سەرەتا دەگووترێت. کیرکەگارد دەبێ���ت لە هەقی گوناهێک���ی دێریندا خۆشەویستییەکەی بکات بە قوربانی.

...

نوێنه ری PYD له هه رێم بۆ ئاوێنه :چه ند گروپێكی سوپای ئازاد چه ته ن

نه ڕژێمی ئه سه د ده یه وێت له گه ڵ كورد بكه وێته سه نگه ره وه ، نه كوردیش ده یه وێت ملمالنێیه ك بكات كه له ئاستی ئه و نه بێت

گه ریالیه كی كورد له رۆژئاوای كوردستان

پارتی دیموكراتی كوردستان

رۆڵیكی به رچاوی نه بو له رۆژئاوای

كوردستان، به اڵم له م چوار پێنج

مانگه ی دواییدا جۆره جوڵه یه ك له پارتی

به دیكرا

دكتۆر ره شۆ

ئایا مرۆڤ دەتوانێت ئەوە بڵێت کە

دەیەوێت بیڵێت؟ یان ڕاستتر بڵێن

ئایا مرۆڤ دەزانێت دەیەوێت چی بڵێت؟

19 »»

د.عادل‌باخه‌وان:‌ئیسالم‌له‌گه‌ڵ‌‌مۆدێرنیته‌‌ده‌گونجێت

-ق���ادر ن���ادر ئ���ه و گه نج���ه له مه وپێش و 21 ساڵ هه ولێرییه له خۆپیش���اندان دژ ب���ه به ره ی له س���ه پته مبه ری كوردس���تانی ناسیم، هه ولێره وه شاری 1991له و ساوه وه ك هیكڵ و جیكڵمان لێهات، هه میش���ه پێكه وه بوین، تواناكان���ی ده زانم و ئومێدیش���م هه میش���ه به پارله مانی س���ویدو ئه و هه بو بۆ ناس���اندنی ئه نفال به جینۆساید، له پارساڵه وه هه ر قسه م له گه ڵی ده كرد كه شتێك بۆ ئه نف���ال بكاته وه له پارله مانی س���وید ده یوت ب���اوه ڕم نه ماوه ، چه ن���د مانگێك له مه وپێش داوام لێی كرده وه داواكارییه كه تان بۆ ده نگدان له س���ه ر كێسی ئه نفال بخه ن���ه وه ب���ه رده م پارله م���ان، نه یك���ه ن ئه وا پارت���ی و یه كێتی ده یكه ن و پڕۆژه له به رده ستیانه و خۆم بینیومه ، دیاره خه ڵكانێك هه بون بازرگانییان به و كێسه وه ده كردو چه ند جارێك ش���ه ڕم له گه ڵی���ان كرد، به م درۆ س���پییه نه بوای���ه ق���ادرم ب���ۆ ناگرترا، پ���اش چه ند رۆژ وت���ی پارتی ژینگه رازی ب���ون و چه په كانیش پش���تیوانن، راس���ته درۆی خێر

خوداش به گوناحی نانوسێت. دی���اره ناس���اندنی ئه نف���ال له پارله مان���ی به جینۆس���اید س���وید به رهه می هه م���و هه وڵ و ئه ندامه كان���ی تێكۆش���انه كانی له واڵتی كوردۆسایده چاودێری س���وید به ئێمه ش���ه وه ، به اڵم قائیدی مه زنیش���ی كاری مه زن ده وێت، قائی���دی مه زنیش به بێ س���وپای مه زن و دۆس���تی مه زن كاری گ���ه وره ی پێناكرێت، بۆیه ساڵوتان لێبێت هاوڕێكانم له سوید له ق���ادر نادری س���ه ركرده وه بۆ ئامینه ی كاكه باوه كه ده ستی ك���وردی یه كه مج���ار گ���رت بۆ كاركردن بۆ دۆس���ییه ی ئه نفال و بردییه ناو پارله مانی سویدییه وه ت���ا روناك ش���وانی ك���ه ده زانم چه نده دڵس���ۆزی ئه نفاله و هه مو ئه وانی دی، س���ه رماتان به زاندو هه میش���ه له ش���ه قام و ب���ه رده م پارله م���ان ب���ون، چ���اوی یه كه به یه كه تان ماچه كه م و س���ه ری گه له كه مانت���ان ب���ه رز كرده وه و ئه نفالكراوه كانمانتان كه سوكاره ش���اد كرده وه ، ئه م���ڕۆ ته نانه ت ئه وانه ش���ی ه���ه ر خه ریك جنیۆ دانن پێمان له س���ایته كان خۆیان

به م سه ركه وتنه وه هه ڵده واسن._))سبه ی:كاره بای پارێزگای هه ولێ���ر كه مده بێته وه : له هه ندێ ناوچ���ه 16 ت���ا 17 س���ه عات كاره بای���ان هه یه ، ب���ه تایبه تی له مه س���یف س���ه اڵحه دین به ره و س���ه رو ت���ا س���ۆرانو خه لیفانو بارزان���و روان���دز((، گه لۆ ئاخۆ كه مبونه وه ی���ه ئ���ه م ده بێ���ت س���ه ری ره ش���یش بگرێت���ه وه و مه ش���مول بێت به قه راره كه ، یان س���ه ربه خۆیه و ئیداره یه كی ئه و كاره بای له ئاس���مانه وه بۆ شۆڕ

ده بێته وه ؟ك���ه -له به ڵگه نامه یه ك���دا له باره گاكانی ئیخوان موس���لمین نرخ���ی گرت���را%20 له میس���ر كاره با ب���ۆ ئه ندامان���ی ئیخوان دابه زێن���راوه ، وه ك الی خۆمان، گۆش���ته كه یان به به رچاومانه وه ئێمه ش به ئه ندامه كانی���ان ده دا

زه قه ی چاومان ده هات.ێك���ی ر نتا له ما په ر ( -

بارگرژییه كان���ی یه كگرت���و: ئه مدوایی���ه له خزمه تی یه كێتی و له ب���ه ر پارتیدایه ((,بێش���ك ئه وه ی قسه هه زاره ته نها یه كی له ده روێشه ته نها به كاره ، مست

ده گه ڕێته وه .-))حزبی سۆسیالیست: چه كی قورسمان هه یه و له كاتی پێویستدا به كاریده هێنین((، دیاره میلیشیا هێشتا له كوردستان ماوه ، مه گه ر هه موی قورس���ه كانیان چه ك���ه

ته سلیم به حكومه ت نه كراوه !

ئا: ئاراس عوسمان

دكتۆر عادل باخه وان سۆسیۆلۆگ و مامۆستای زانكۆ له واڵتی فه ره نسا له م دیداره تایبه ته ی رۆژنامه ی ئاوێنه دا،

باس له و كێشه و گرفتانه ده كات له نێوان كتێبه ئاینییه كان و لێكدانه وه ی

له الیه ن ئیسالمییه كانه وه ، پێی وایه هێزه ئیسالمییه كان توشی شكست هاتون، رۆشنبیره كانیش ئاراسته ده كات به وه ی هه ركات ده سه اڵت

ئاره زو بكات توانای كۆنترۆڵی فكرییانه و كاركردنیانی هه یه .

توانیویه تی مۆدێرنت���ی ئایا ئاوێنه : ده ستكاری یان گۆڕانكاری له ناو تاكی كورد ب���كات؟ به تایبه ت با بڵێین تاكی موس���ڵمان؟ یاخود ده گوترێت ئیسالم

دژی مۆدێرنه یه ، رای ئێوه ؟ د.ع���ادل باخ���ه وان: ئ���ه و تێ���زه ی ده یه وێت پێمان بڵێت ئاینی ئیس���الم تێزێكه ناگونجێت، مۆدێرنێتیدا له گه ڵ تا سه رئێس���قان هه ڵه یه ، له به ر ئه وه ی هی���چ ئاینێك نیی���ه دژی مۆدێرنیتی و ئاینێك���ی ت���ر پش���تیوانی مۆدێرنیتی بكات، ئاین خۆی له خۆیدا قسه ناكات و بوونی نییه ، جیاواز له و چركه س���اته ی كه كۆمه ڵێك مرۆڤ قسه ی پێده كه ن و پرسیاری لێده كه ن و هه ندێك مرۆڤ ئاین ده كه ن به دژی مۆدێرنیتی و هه ندێك به دۆس���تی، بۆیه له س���ه ر ئاستی تیۆری ئه وانه ی له پشت ئه م تێزه وه ن هه ڵه ن، له س���ه ر ئاس���تی پراكتیك ئایا ئیسالم توانیویه ت���ی له گ���ه ڵ مۆدێرنیتی خۆی توانیویه تی مۆدێرنت���ی بگونجێن���ێ ؟ ده س���ته مۆی ئیس���الم بكات یان نا؟ لێره دا ناتوانین كوردستان وه ك نمونه وه ربگرین باشتر وایه باس له واڵتێكی

وه ك فه ره نسا بكه ین. ئاوێن���ه : ب���ه اڵم بۆچی كوردس���تان

به نموونه وه رناگریت؟ د.ع���ادل باخ���ه وان: له ب���ه ر ئه وه ی فه ره نس���ا له س���ه ر بنه مای مۆدێرنیتی خۆی بینا كردوه ، به اڵم ناتوانین بڵێین بیناكردوه ، مۆدێرنیت���ی كوردس���تانی ناشتوانین بڵێین مۆدێرنیتی فه ره نسای فه ره نس���ا له واڵت���ی بینانه ك���ردوه ، به ش���ێوه ی فه رمی حه وت ملیۆن و نیو موس���ڵمان هه یه له كۆی شه ست و چوار ملیۆن، ره نگه به نافه رمی موسڵمانه كان رێژه یان بگاته )10( ملیۆن، كوردستانی خۆمان پێنج ملیۆن كه سین و ئه وه نده ی كوردستان موسڵمان هه یه له فه ره نسادا، ئای���ا مۆدێرنیتی توانیویه تی ئیس���الم به پێچه وانه وه ؟ یاخ���ود ب���كات ماڵی له س���ه ر هه م���و ئاس���ته كان ده ڵێی���ن به ڵێ روبه رێك نیی���ه له مۆدێرنیتی كه ئیس���الم خۆی له گه ڵی نه گونجاندبێت، ئه گه ر عه لمانی���ه ت له وان���ه یه كێ���ك ده رئه نجام���ی مۆدێرنتی بێت، له هه مو

ئه نجامیانده ده ین لێكۆڵینه وان���ه ی ئه و له موس���ڵمانه كانی زۆر به ش���ێكی فه ره نس���ا بۆچونی���ان وای���ه كه هیچ جیاوازیی���ه ك له نێ���وان عه لمانی���ه ت و ئیس���المدا نیی���ه ، به پێچه وانه وه وه ك موس���ڵمان داوا ده كه ن كه عه لمانییه ت له جێبه جێنه كردنی بكرێ���ت، جێبه جێ عه لمانییه ت���دا زه ره رمه ن���دی یه ك���ه م ئه وانن، له به ر ئ���ه وه ی ئه گه ر ده وڵه ت دینێك���ی هه بێت و ته نها له كریس���تیان پێكبێت، ئه و كات ئاینی ئیسالم زیانی پێده گات و ئه گه ر ده وڵه ت خاوه نی یه ك دین نه بو ئه وكات به یه ك چاو ته ماشای هه م���و دین���ه كان ده كات، دابه زین���ی ئایندارێتی بۆس���ه ر ئاستی تاك یه كێك له خاڵ���ه گرنگه كانی ئه وه یه تاك ببێته سه نته رو ناوه ند، به پێی ئه و لێكۆڵینه وه سۆسیۆلۆژییانه ی له سه ر موسڵمانه كانی فه ره نس���ا كردومانه ، له نێوان )70 - 80(یان ئیس���الم پراكتیك ده كه ن به و ش���ێوه ی خۆی���ان ده یانه وێت له س���ه ر ئاستی تاك، بۆنمونه كچێك سه رپۆشی له س���ه ره و نوێژ و رۆژو به جێده هێنێت، ب���ه اڵم له گ���ه ڵ كوڕێك���دا ده ڕوات بۆ مه له وانگه ، یان كوڕێك په روه رده كاری كۆمه اڵیه تیی���ه و س���ه له فییه و قورئان و سیواك به كارده هێنێت و كاتێك ده گاته سه ر كاره كه ی كچه كانی ده وروبه ری ماچ ده كات، كاتێك لێی ده پرسی ئه مانه ی ده یكه یت له گه ڵ ئیس���الم ده گونجێت، هه ندێ���ك لێكدان���ه وه ت پێده ڵێ���ت كه

ده زگا به لێكدانه وه ی په یوه ن���دی هیچ ئاینییه كان���ه وه نییه ، به ڵكو په یوه ندی به خۆی���ه وه هه یه ، وات���ه ڕای خۆیه تی كردویه تی به بنه م���ای ئاینی ، هه روه ها گرنگی پرس���یاره كه ی تۆ له وه دایه كه له سه ر ئاس���تی جیهان ده پرسی ئایا ده س���تكاری توانیویه تی مۆدێرنیت���ی تاك���ی موس���ڵمان ب���كات؟، بێگومان مۆدێرنیتی چۆن توانیویه تی ده ستكاری عه قڵیی���ه ت و كه س���ایه تی كاتۆلی���ك و ئینجلیس���ت و بودیس���ت بكات، ئاواش توان���ی ده س���تكاری تاكی موس���ڵمان

بكات، ئاوێن���ه : باش���ه ئ���ه و ته جاوزانه ی چوارچێ���وه ی ده چێت���ه باس���تكردن موس���ڵمان بونه وه ؟ له كاتێكدا جه نابت ده ڵێی���ت كارو لێكدانه وه كان���ی س���ه ر

به هیچ ده زگایه كی ئایندار نییه ؟ د.ع���ادل باخ���ه وان: به پێناس���ه ی خۆی به پێناس���ه ی نه خێر، ده زگاكان

وه ك تاكی موسوڵمان به ڵێ. ئاوێن���ه : ئ���ه و ره خنه ی���ه ی ك���ه رۆشنبیران و به تایبه ت جه نابتان له بواری ئاین���داری هه تان���ه ، ئای���ا ره خنه كه یاخود ئاینه كه یه ؟ بنه ماكانی له خودی

له و كه سانه ی هه ڵگری ئاینه كه ن؟ د.عادل باخه وان: دیسان پرسیاره كه له جێگ���ه ی خۆیدای���ه ، هه ندێك كه س ی���ان ئیس���المۆفۆب م���ن واده زان���ن ئاینۆفۆبم، ئه مه بۆچونێكی زۆر هه ڵه یه و ئه و كۆمێنتانه ی له سه ر من ده نوسرێن،

هه ستده كه م له فه یس���بوك، به تایبه ت ئ���ه وه من نیم و باس���ی كه س���ێكی تر ده كه ن، به هیچ شێوه یه ك و له هه ر كات و هه لومه رجێ���ك قبوڵی ناك���ه م به ناوی زانسته وه ئیهانه به هیچ ئاینێك بكرێت، له سه روی هه موشیانه وه ئاینی ئیسالم، له به ر ئه وه ی من خۆم له كۆمه ڵگایه كه وه هاتوم ئیس���المه ، 1400 س���اڵه كاری تێداك���ردوه ، بۆیه من وه ك خۆم هیچ كێش���ه یه كم له گه ڵ هیچ ئاینێكدا نییه و ماركس وته یه كی جوانی هه یه كه ده ڵێت )ئای���ن دڵی هه مو ئه و كه س���انه یه كه بێدڵن(، مه به س���تی ئه وه یه ئه گه ر ئاین له مرۆڤه كان وه ربگریته وه هیچ مانایه ك له ژیانیاندا نامێنێته وه ، به اڵم ئێمه هه ر س���ه یری ئه و وته یه ی ماركس ده كه ین ك���ه ده ڵێت "ئای���ن تلیاك���ی گه النه "، كاری ئێمه وه ك سۆسیۆلۆگ ئیشكردن نییه له س���ه ر خودی ئای���ن، به ڵكو كار له س���ه ر ئه وانه ده كه ین كه پێمانده ڵێن ئاین چییه ، كار له سه ر ئیسالم ناكه ین به ڵك���و كار له س���ه ر ئه وان���ه ده كه ین ئه وان���ه ی كه ده ڵێن ئیس���الم ده ڵێت، بۆیه ئه وانه ی قس���ه له س���ه ر ئیسالم پیرۆز موق���ه ده س و هیچی���ان ده كه ن نین، هه یانه له هه لومه رجێك قسه یه ك ده كه ن و دواتر له كات و ساتێكی تر لێی

په شیمانده بنه وه . ئاوێنه : ئایا ئه و كتێبه ئاسمانییانه ی ئێس���تا خه ڵكانێك���ی زۆر په ی���ڕه وی ده ك���ه ن و وه ك مه رجه عییه ت���ی فكری رۆش���نبیران هه روه ه���ا لێیده ڕوان���ن، كه س���انێكیان له زۆربه ی ئاس���ته كان كێش���ه كانی كۆمه ڵگا ده گه ڕێننه وه بۆ ئه م كتێبانه و یاس���اكانی ، ئایا تا چه ند ئاس���مانییانه دا كتێبه له و پێویس���ته

ریفۆرم بكرێت؟ د.ع���ادل باخ���ه وان: به هیچ جۆرێك له گه ڵ ئ���ه وه دا نیم ریف���ۆرم له قورئان یان ئینجیل���دا بكرێ���ت و به هه ڵه یه كی میتۆدۆلۆج���ی ده زان���م، ئه مان���ه الی ملیۆنه ه���ا م���رۆڤ كۆمه ڵێ���ك كتێبی نییه ، به ریفۆرم پێویس���تیان پیرۆزن و ئ���ه وه ی ده بێت ریفۆرم���ی تێدا بكرێت ئ���ه و ئیمانداران���ه ن ك���ه لێكدانه وه بۆ ئه و كتێبانه ده كه ن، كتێبه كان خۆیان قس���ه ناكه ن و ئه وه ئ���ه و ئه كته رانه یه ئ���ه م كتێبانه دێننه قس���ه ، نمونه یه ك باس بكه م له س���اڵی 1905 یاسای دین له فه ره نس���ا جیاكردنه وه له ده وڵ���ه ت ده رچو، كاتێك پارله م���ان واژوی ئه م یاسایه ده كات )پاپ( و ده زگای كه نیسه له رۆماو ڤاتیكان زۆر به توندی روبه روی ئه م یاس���ایه ده بن���ه وه و پێیانوایه ئه م كاره چون���ه ده ره وه ی���ه له دین، بۆیه نایانه وێت دین له ده وڵه ت جیابكه نه وه ، له ساڵی 1925دا گۆڕانكاری سیاسی و كۆمه اڵیه ت���ی دروس���ت ده بێت و خودی )پاپ(و ده زگای كه نیسه پێیانوایه ئه م یاسایه گونجاوه و هیچ كێشه یه كی له گه ڵ

كریستیانیسمدا نییه ، هه روه ها روانینی س���ه له فییه ك له گ���ه ڵ یه كگرتویه ك بۆ مافی ژن یه ك جۆر نییه ، سه له فییه ك پێتده ڵێت ش���ه رعی نییه ژنێكی جوان ل���ه tv ده ربكه وێت و هه واڵ بخوێنێته وه ، به اڵم یه كگرتویه ك دێت و ملمالنێی توند ده كات له سه ر ئه وه ی كچێكی جوان بێت و له tv هه واڵ بخوێنێته وه ، سه له فییه ك ده ڵێت ده نگی ئاف���ره ت عه وره ته نابێ گوێبیستی بیت، یه كگرتویه ك ملمالنێ له سه ر ئه وه ده كات كه ده بێت زۆرترین رێژه ی ئافره ت له س���ه ركردایه تی بێت و ته نانه ت پێیوایه كه س���ه رۆكی واڵتیش ده كرێ���ت ژن بێت، باش���ه هه ردوكیان موسڵمان نین؟ ئایا دین گۆڕاوه یاخود لێكدانه وه ی بێگوم���ان لێكدانه وه كان؟

ئه و ئه كته رانه . له نێو پێش���و له س���ااڵنی ئاوێن���ه : بزوتنه وه ی ئیس���المی بویت، ئێوه له م قۆناغ���ه دا هی���چ كۆمێنتێكت���ان هه یه له سه ر كه سایه تی و فكری كاراكته رێكی

ئیسالمی وه ك مه ال كرێكار؟

د. عادل باخه وان: پێموایه ده سه اڵتی سیاس���ی له كوردس���تاندا كارێكی باش ده كات ئه گه ر به ڕێز مامۆس���تا كرێكار بكاته وه په یوه س���تی بگه ڕێنێت���ه وه و به كێڵگه ی سیاسییه وه ، دژایه تی به ڕێز كرێكار له به رژه وه ندی كێڵگه ی سیاسیدا نییه ، ئه میری كۆمه ڵی ئیسالمی كه متر توند نه بوه له به ڕێز مامۆس���تا كرێكار، ئه و گۆڕانكارییه گه ورانه ی به سه ر به ڕێز عه لی باپیردا هاتوه ، ده كرێت به س���ه ر به ڕێز كرێكاریشدا بێت، هه ردوكیان دو مناڵی ش���ه رعیی كۆمه ڵگه ی كوردین، گه ر بڕیاربێت كۆمه ڵگه باوه ش بۆ هه مو له زه بروزه نگیان بكات���ه وه و مناڵه كانی دوربخاته وه ، ئه وه ده بێت ئه م باوه شه جێگای هه مو الیه كی تیادا بێته وه و وه ك یه ك چانس به هه مویان ببه خشێت.

ئ���ه و بۆچ���ی باش���ه ئاوێن���ه : به سه ر ده كه یت باسی گۆڕانكارییانه ی مامۆس���تا عه لی باپیر هات���وه و له الی

مامۆستا كرێكار بونی نییه ؟ د.عادل باخه وان: به ڕێز عه لی باپیر چانس���ی ئه وه ی هه بوه له ناو پڕۆس���ه سیاسییه كه دا بمێنێته وه و له گۆڕانكاریدا بێت له گه ڵ ئه كته ره سیاسییه كوردی و عێراقییه كان���دا، پێموای���ه گه ر هه مان چانس به به ڕێز كرێكاریش ببه خشرێت ئیندیماج ده كات به هه مان سیس���ته م، ده س���ه اڵتی هه لومه رجی بابه تی به سه ر ئه كته ره سیاسی و كۆمه اڵیه تییه كانه وه ، ده سه اڵتێكی مێژویی به هێزه و ده توانێت ئه كته ره كان بخاته به رده م گۆڕانكاریی

گه وره وه .تێبین���ی : ئه م���ه به ش���ێكه له ده قی گفتوگۆك���ه ، ب���ۆ خوێندن���ه وه ی كۆی ئاوێنه نیوز گفتوگۆكه سه ردانی سایتی

www.awene.com : بكه

ئا: ئاكۆ حه مه د رابی

به هۆی زیاتربونی پێگه ی جه ماوه ریی یه كێتی له چاو پارتی له ناوچه ی

باڵه كایه تی ، پارتی بڕیاریدا به كردنه وه ی لقێك به ناوی لقی

)26ی گواڵن( له و ناوچه یه ، مه كته ب سیاسییه كی پارتی هۆكاره كه ی بۆ

خزمه تكردنی زیاتری باڵه كایه تی ده گێڕێته وه و یه كێتیش ده ڵێت

"كردنه وه ی لقی پارتی كاریگه ری بۆ ئێمه نابێت".

به رفراوانی ده ڤه رێك���ی باڵه كایه تی س���ه نته ری كوردس���تانه و هه رێم���ی ناوچه ك���ه ی بریتییه له ق���ه زای چۆمان ك���ه ئه ویش له ناحییه كان���ی )گه اڵڵه ، س���مێاڵن، قه س���رێ، حاجی ئۆمه ران( پێكهات���وه و نزیك���ه ی 140 گوندی���ش له خۆ ده گرێت. ئ���ه م ناوچه یه به هۆی هه ڵكه وت���ه ی ش���وێنه جوگرافییه كه ی و بازرگانی به رفراوان���ی جموجۆڵێكی گه شتیاری تێدایه ، ئه ویش به هۆی بونی م���ه رزی حاجی ئۆمه ران ك���ه هه رێمی ئێران كوردس���تان و كۆماری ئیسالمی به یه كه وه ده به س���تێته وه . له سه رده می نوێش���دا ئه یل���ول و شۆڕش���ه كانی مه ڵبه ندێك���ی گرنگ���ی ش���ۆڕش بوه و النه یه كیش بوه بۆ مانه وه ی پێشمه رگه تیایدا، ه���ه ر له و ناوچه ی���ه دا یه كێتی

خاوه نی 1000شه هیده .

په رله مانی دواین هه ڵبژاردنی به پێی عێراق له مانگی ئ���ازاری 2010، رێژه ی زیاتر له پارت���ی یه كێتی ده نگه كان���ی بوه به م ش���ێوه یه له ك���ۆی ده نگدانی )12973(هاواڵتی ، لیستی هاوپه یمانی پارت���ی و )یه كێت���ی و كوردس���تان هاوپه یمانه كانی���ان( به جیاكردن���ه وه ی ده نگ���ی ن���اوی كاندیده كانیش رێژه ی ده نگی یه كێت���ی 4666 ده نگ، پارتی 4529 ده نگ واته یه كێتی 137 ده نگی له پارت���ی زیاتر بوه ، بزوتنه وه ی گۆڕان 2384ده ن���گ، كۆم���ه ڵ 831ده ن���گ،

یه كگرتوو 422ده نگ. به ناوچه ی تایبه ت لقێكی كردنه وه ی باڵه كایه تی له الیه ن پارتییه وه كه بڕیار وایه له م ماوه یه دا بكرێته وه خوێندنه وه ی جیاوازی بۆ ده كرێت، هه رچی خۆیانن بۆ خزمه تكردنی زیاتری ناوچه كه ناوی ده به ن و یه كێتیش ئاماژه به وه ده كات كه ئ���ه وان و باڵه كایه تی ئاوێته ی یه كتر

بون.سه ركردایه تی ئه نجومه نی به رپرسی كاكه مین له پارێ���زگای هه ولێر، پارتی ئاوێن���ه ب���ۆ له لێدوانێك���دا نه ج���ار ره تیده كات���ه وه كردن���ه وه ی ل���ق ب���ۆ باڵه كایه تی ، په یوه ندی به وه وه هه بێت جه م���اوه ری ئاس���تی بیانه وێت ك���ه به رزبكه نه وه ، ناوچه ی���ه ل���ه و خۆیان چونكه به وت���ه ی ئه و " پارتی خاوه نی ئه نجام���ی زۆره و جه ماوه رێك���ی هه ڵبژاردنه كانیش باشترین به ڵگه ن".

ناوبراو رونیك���رده وه كه له به رئه وه ی بۆ لقی 10ی پارتی له س���ۆران كارێكی قورس بو كه بتوانێت فریای هه ر چوار قه زاكه بكه وێت، بۆیه كردنه وه ی لقێكیان له و ده ڤه ره به پێویست زانیوه و وتیشی ناوچه یه كی باڵه كایه تی له وه ش "جگه پێویس���تی هه س���تیاره و س���نوری و

به سه رپه رشتی باشتر هه بو".س���ه باره ت به وه ی كه پارتی چه ندین ساڵه ئیداره ی ناوچه كه ی به ده سته وه یه بۆچی له و ڕێیه وه خزمه تی باڵه كایه تی نه ده ك���رد، كاكه می���ن نه ج���ار وتی " له رێگ���ه ی ئی���داره ش ئێم���ه خزمه تی زۆرمان كردوه و گون���دی ئه و ناوچه یه نه ماوه كاره بای بۆ نه چوبێت و رێگاوبانی بۆ چاك نه كرابێ���ت و قوتابخانه ی تێدا نه كرابێت���ه وه ، ئه گه ر واش تێبگه ین كه باڵه كایه تی مه ترسییه بۆ پارتی ، ئه وه بۆچونێكی هه ڵه ی���ه ، چونكه ئێمه له و

ناوچه یه ده نگمان زۆره ".ئام���اژه ی پارت���ی به رپرس���ه كه ی به وه كرد كه ئه گه ر كردنه وه ی لقیش بۆ مه به ستی راكێشانی حزبی بێت، ره نگه له شوێنی دیكه مان لقمان بكردایه ته وه و وت���ی "چونك���ه ژماره ی دانیش���توانی باڵه كایه تی ره نگ���ه ئه وه نده ی ژماره ی له كاتێكدا نه بێت، دارتو دانیش���توانی دارتو ناوچه ی لێی���ه و باڵه كایه تیش وا

لقی لێده كه ینه وه ".پارتی���ش هاوپه یمان���ی یه كێت���ی كردنه وه ی ئ���ه و لقه ی پارت���ی به الوه

ئاس���اییه ، ل���ه و باره یه وه به رپرس���ی كۆمیت���ه ی چۆم���ان، لوقم���ان وه ردی له لێدوانێكدا ب���ۆ ئاوێنه رایگه یاند كه ئه و بابه ته زیاتر په یوه ندی به كاروباری ناوخ���ۆی پارتیی���ه وه هه ی���ه و وت���ی

"یه كێتی له باڵه كایه تی مێژویه كی دورو درێژی هه یه و خاوه ن���ی زیاتر له هه زار یه كێتی باڵه كایه تی و بۆیه ش���ه هیده ، وا ئاوێته ی یه كتری بونه كه به ئاسانی له یه كتر جیانابنه وه ، بۆیه پێمانوا نییه كردنه وه ی باره گای لق كاریگه ری هه بێت له س���ه ر دابه زینی ئاس���تی جه ماوه ری

یه كێتی له و ده ڤه ره ". پارتی رۆژنامه نوسێكیش به بۆچونی له بری كردنه وه ی لق، باشتر وایه ئه دای

به ڕێوه به رایه تییه كان چاالكتر بكات.مس���ته فا محه مه دی رۆژنامه نوس كه رونیكرده وه چۆمانه قه زای دانیشتوی كه له دوای چه ندین س���اڵ ئیداره كردنی ئه و ناوچه یه له الیه ن پارتییه وه ، كه چی به ئه ن���دازه ی ئه و س���ااڵنه و كاركردن، گه ش���ه ی تاڕاده ی���ه ك هه رچه ن���ده خه ڵك نه یتوانی���وه ب���ه اڵم ك���ردوه ، له خۆی كۆبكات���ه وه ، بۆیه هه ڵبژاردنه ناوخۆییه كان���ی ئه و حزب���ه ش، پارتی توشی كێش���ه كردوه و كردنه وه ی ئه و

لقه ی به پێویست زانیوه .مسته فا پێیوایه بون و نه بونی لق یان ناوچه ، هیچ له مه س���ه له كان ناگۆڕێت، به ڵكو باش���تر بو بیر له گۆڕینی ئه دای كاری حكوم���ی بكرابوای���ه وه ، چونكه له سه رده می ئێستادا كردنه وه ی ئۆرگانی گه وره مه رجی قبوڵكردنی سیاس���ه تی ئه و هێزه نییه له الی جه ماوه ر، به ڵكه خه ڵك ئاره زو ب���ه و كارانه ده كات كه

ره چاوی به رژه وه ندییه كانی كرابێت.

تایبه‌ت)354( سێشه ممه 662012/12/4

قادر‌نادر‌ته‌قاندییه‌وه‌

ئه میری کۆمه ڵی ئیسالمی که متر

توند نه بوه له مه ال کرێکار، هه ردوکیان دو مناڵی شه رعی کۆمه ڵگه ی کوردین

عادل با خه وان فۆتۆ: بیار ره شید

پارتی‌‌گره‌وی‌‌خۆی‌‌له‌باڵه‌كایه‌تی‌‌تاقیده‌كاته‌وه‌

یه کێتی:باڵه كایه تی و

یه كێتی له یه كتر جیانابنه وه و كردنه وه ی

لقیش كاریگه ری نابێت له سه ر

دابه زینی ئاستی جه ماوه ریمان

‌‌‌ئا:‌ئیسحاق‌عه‌الئه‌دین،‌به‌غدا

له‌دیمانه‌یه‌كدا‌له‌گه‌ڵ‌ئاوێنه‌،‌جێگری‌‌سه‌رۆكی‌‌كۆمیسیۆنی‌‌

بااڵی‌‌سه‌ربه‌خۆی‌‌هه‌ڵبژاردنه‌كان‌گاتع‌زوبه‌یعی‌‌رایده‌گه‌یه‌نێت‌ناكۆكییه‌كانی‌‌نێوان‌یه‌كێتی‌‌و‌

پارتی‌‌له‌گه‌ڵ‌بزوتنه‌وه‌ی‌‌گۆڕان‌رێگره‌‌له‌ئه‌نجامدانی‌‌هه‌ڵبژاردنی‌‌

ئه‌نجومه‌نی‌‌پارێزگاكانی‌‌كوردستان.‌ئه‌نجامنه‌دانی‌‌هه‌ڵبژاردنیش‌له‌شاری‌‌كه‌ركوك‌ده‌خاته‌‌ئه‌ستۆی‌‌پارله‌مانی‌‌

عێراق‌و‌ده‌ڵێت‌"به‌بێ‌‌بڕیاری‌‌پارله‌مان‌ناتوانین‌هیچ‌بكه‌ین".

‌)2013/4/20( ل���ه‌رۆژی‌‌ بڕی���اره‌‌هه‌ڵبژاردن���ی‌‌ئه‌نجومه‌ن���ی‌‌پارێ���زگا‌له‌چوارده‌‌پارێزگای‌‌عێراق‌به‌ڕێوه‌بچێت.‌دوای‌‌ئه‌وه‌ی‌‌كۆمیس���یۆنی‌‌هه‌ڵبژاردن‌له‌‌ )خ893/12(‌ ژماره‌‌ به‌نوس���راوی‌‌له‌وه‌زاره‌ت���ی‌‌ داوای‌‌ ‌،)2012/11/5(پالندان���ان‌كرد‌ژماره‌ی‌‌دانیش���توانی‌‌پارێزگاكان���ی‌‌بدات���ێ‌،‌وه‌زاره‌تی���ش‌له‌رێگ���ه‌ی‌‌ده‌زگای‌‌ناوه‌ندی‌‌ئاماره‌وه‌‌وه‌اڵمی‌‌كۆمیس���یۆنی‌‌دایه‌وه‌و‌ژماره‌ی‌‌دانیشتوانی‌‌ئه‌و‌پارێزگایانه‌ی‌‌به‌زیاتر‌له‌سی‌‌و‌چوار‌ملیۆن‌كه‌س‌خه‌ماڵند.‌وه‌زاره‌تی‌‌ داتاكانی‌‌ گه‌یشتنی‌‌ دوای‌‌پالندانان،‌ئه‌نجومه‌نی‌‌كۆمیس���یارانی‌‌كۆمیسیۆن‌له‌كۆبونه‌وه‌ی‌‌ئاسایی‌‌ژماره‌‌)25(‌ل���ه‌‌)2012/11/26(‌ژم���اره‌ی‌‌كورسیه‌كانی‌‌ئه‌نجومه‌نی‌‌پارێزگاكانی‌‌په‌س���ه‌ندكرد،‌كه‌‌)447(‌كورسییه‌و‌به‌سه‌ر‌ دانیشتوان‌ ژماره‌ی‌‌ به‌گوێره‌ی‌‌پارێزگاكاندا‌دابه‌شكراوه‌.‌شاری‌‌به‌غدا‌زۆرترین‌كورسی‌‌به‌ركه‌وتوه‌‌كه‌‌)58(‌كورس���ییه‌‌و‌كه‌مترینیش‌به‌ر‌موسه‌ننا‌

كه‌وتوه‌‌كه‌‌)26(‌كورسییه‌.جێگری‌‌سه‌رۆكی‌‌كۆمیسیۆنی‌‌بااڵی‌‌گاتع‌ هه‌ڵبژاردن���ه‌كان‌ س���ه‌ربه‌خۆی‌‌موخلی���ف‌گاتع‌زوبه‌یعی‌،‌ئاش���كرای‌‌له‌په‌نج���ا‌ زیات���ر‌ تائێس���تا‌ ده‌كات‌قه‌واره‌ی‌‌ ‌)150( نزیكه‌ی‌‌ كه‌سایه‌تی‌‌و‌سیاس���ی‌‌راس���تاندنیان‌بۆ‌ك���راوه‌،‌تاوه‌كو‌به‌ش���داری‌‌ل���ه‌و‌هه‌ڵبژاردنه‌دا‌رایگه‌یان���د‌ له‌هه‌مانكات���دا‌ بك���ه‌ن.‌"به‌پێی‌‌ئه‌و‌پالن���ه‌ی‌‌كه‌‌داماننابو‌بۆ‌خۆئاماده‌ك���ردن‌و‌چاپك���ردن‌و‌پالنی‌‌كاتی‌،‌هه‌موی‌‌ته‌واوبوه‌و‌هیچ‌گرفتێكی‌‌

نه‌ماوه‌".

س���ه‌ربه‌خۆی‌‌ بااڵی‌‌ كۆمیس���یۆنی‌‌حكومی‌‌ ده‌سته‌یه‌كی‌‌ هه‌ڵبژاردنه‌كان،‌چاودێری‌‌ له‌ژێر‌ بێالیه‌نه‌و‌ سه‌ربه‌خۆو‌پارله‌ماندایه‌،‌به‌رپرسه‌‌له‌جێبه‌جێكردن‌و‌ئه‌نجامدانی‌‌رێوشوێنه‌كانی‌‌هه‌ڵبژاردن‌و‌راپرسی‌‌له‌عێراق.‌به‌پێی‌‌قانونی‌‌ژماره‌‌)92(‌ل���ه‌‌)2004/5/31(‌دامه‌زراوه‌.‌نوسینگه‌ی‌‌له‌س���ه‌رجه‌م‌پارێزگاكانی‌‌عێ���راق‌هه‌یه‌.‌سه‌رپه‌رش���تی‌‌یه‌كه‌م‌هه‌ڵبژاردنی‌‌پارله‌مانی‌‌له‌دوای‌‌روخانی‌‌رژێم‌له‌ساڵی‌‌)2005(‌كردوه‌.‌له‌شانزه‌‌ده‌وڵه‌تیش‌كه‌‌ژماره‌یه‌كی‌‌زۆر‌هاواڵتی‌‌عێراقی‌‌لێیه‌‌نوسینگه‌ی‌‌هه‌یه‌،‌له‌وانه‌‌ئه‌وروپای‌‌ واڵتانی‌‌ هاوس���ێ‌‌و‌ واڵتانی‌‌

رۆژئاواو‌ئه‌مریكاو‌ئوسترالیا.م���اوه‌ی‌‌حه‌وت‌س���اڵه‌‌هه‌ڵبژاردنی‌‌له‌ش���اره‌كانی‌:‌ پارێزگا‌ ئه‌نجومه‌ن���ی‌‌هه‌ولێر،‌س���لێمانی‌‌و‌ده���ۆك‌ئه‌نجام‌نه‌دراوه‌.‌به‌پێی‌‌رێكاره‌كانی‌‌كۆمیسیۆنی‌‌ئه‌نجامدانی‌‌ ب���ۆ‌ هه‌ڵبژاردنه‌كانی���ش‌به‌‌ پێویس���تیان‌ هه‌ڵبژاردنێك‌ ه���ه‌ر‌)180(‌رۆژ‌ده‌بێ���ت.‌له‌باره‌ی‌‌ئه‌وه‌ی‌‌ئه‌گ���ه‌ر‌هه‌رێمی‌‌كوردس���تان‌بڕیاری‌‌هه‌ڵبژاردنی‌‌پارێزگاكان‌له‌گه‌ڵ‌عێراقدا‌بدات،‌كۆمیس���یۆن‌فریای‌‌ئه‌نجامدانی‌‌"ئه‌گه‌ر‌ ده‌ڵێت‌ زوبه‌یع���ی‌‌ ده‌كه‌وێت،‌هه‌رێم‌ئێستاش‌بڕیار‌بدات‌كات‌ماوه‌و‌

ده‌توانین‌فریا‌بكه‌وین".

ده‌رباره‌ی‌‌هۆكاره‌كانی‌‌ئه‌نجامنه‌دانی‌‌هه‌ڵبژاردن‌له‌كوردستان،‌به‌رپرسه‌كه‌ی‌‌ده‌ڵێ���ت‌ راش���كاوانه‌‌ كۆمیس���یۆن‌"ته‌نها‌ناكۆكی‌‌نێ���وان‌هه‌ردو‌پارتی‌‌ده‌س���ه‌اڵتداری‌‌كوردس���تانه‌‌له‌گ���ه‌ڵ‌بزوتنه‌وه‌ی‌‌گۆڕان،‌هه‌ركاتێك‌الیه‌نه‌كان‌توانیان‌له‌نێ���وان‌خۆیاندا‌رێكبكه‌ون،‌ئه‌و‌كاته‌‌كۆمیس���یۆن‌كێشه‌ی‌‌نییه‌و‌ده‌س���ت‌ب���ه‌‌ئاماده‌كارییه‌كان���ی‌‌بۆ‌ئه‌نجامدان���ی‌‌هه‌ڵبژاردنه‌كان‌ده‌كات".‌هه‌روه‌ه���ا‌ئاماژه‌‌به‌وه‌ش���ده‌كات‌هه‌ر‌كاتێك‌به‌فه‌رم���ی‌‌له‌الیه‌ن‌ئه‌نجومه‌نی‌‌وه‌زیران���ی‌‌هه‌رێم���ه‌وه‌‌ئاگاداركرانه‌وه‌‌ده‌س���تبه‌كار‌ده‌ب���ن،‌چونكه‌‌"ده‌بێت‌به‌فه‌رم���ی‌‌ وه‌زی���ران‌ ئه‌نجومه‌ن���ی‌‌

ئاگادارمان‌بكاته‌وه‌".ش���اری‌‌ له‌كوردس���تان،‌ ب���ه‌ده‌ر‌كه‌ركوكیش‌ماوه‌ی‌‌حه‌وت‌ساڵه‌‌به‌هۆی‌‌ناكۆكی‌‌نێوان‌الیه‌نه‌‌سیاسییه‌كانه‌وه‌‌نه‌بینی���وه‌،‌ به‌خ���ۆوه‌‌ هه‌ڵبژاردن���ی‌‌هه‌ریه‌ك���ه‌‌له‌الیه‌نی‌‌كوردی‌‌و‌عه‌ره‌بی‌‌و‌توركمانی‌‌پ���ڕۆژه‌ی‌‌تایبه‌ت‌به‌خۆیان‌بۆ‌هه‌ڵبژاردن���ه‌كان‌هه‌یه‌،‌هه‌رچه‌نده‌‌نوێنه‌ری‌‌س���كرتێری‌‌گش���تی‌‌نه‌ته‌وه‌‌

یه‌كگرت���وه‌كان‌مارت���ن‌كۆپله‌ر‌چه‌ند‌لێكنزیككردنه‌وه‌ی‌‌ جارێ���ك‌هه‌وڵ���ی‌‌ب���ه‌اڵم‌ داوه‌،‌ الیه‌نان���ه‌ی‌‌ ‌ئ���ه‌و‌

سه‌ركه‌وتو‌نه‌بوه‌.له‌م���اوه‌ی‌‌چه‌ند‌مانگ���ی‌‌رابردودا،‌ئوسامه‌‌ عێراق‌ پارله‌مانی‌‌ س���ه‌رۆكی‌‌نوجه‌یفی‌‌چه‌ند‌كۆبونه‌وه‌یه‌كی‌‌له‌گه‌ڵ‌كه‌ركوك���دا‌ سیاس���ییه‌كانی‌‌ الیه‌ن���ه‌‌ئه‌نجام���دا،‌به‌اڵم‌نه‌یانتوانی‌‌له‌س���ه‌ر‌به‌ئه‌نجامدان���ی‌‌ تایب���ه‌ت‌ بڕیارێك���ی‌‌هه‌ڵبژاردن‌رێكبكه‌ون.‌هه‌رچی‌‌الیه‌نه‌‌بڕیاریانداوه‌‌ كوردییه‌كانه‌‌ سیاس���ییه‌‌هه‌ر‌كاتێ���ك‌هه‌ڵبژاردنی‌‌ئه‌نجومه‌نی‌‌ئه‌نجام���درا،‌ كه‌رك���وك‌ پارێ���زگای‌‌به‌لیستێكی‌‌هاوبه‌ش‌به‌شداری‌‌بكه‌ن.له‌الی���ه‌ن‌خۆیه‌وه‌‌گات���ع‌زوبه‌یعی‌،‌ه���ۆكاری‌‌ئه‌نجامنه‌دان���ی‌‌هه‌ڵبژاردن‌"پێگه‌ی‌‌ بۆ‌ ده‌گێڕێت���ه‌وه‌‌ له‌كه‌ركوك‌ش���اری‌‌كه‌ركوك‌كه‌‌ب���ه‌‌پارله‌مانی‌‌بۆی���ه‌‌ به‌س���تراوه‌ته‌وه‌،‌ عێراق���ه‌وه‌‌ده‌بێ���ت‌په‌رله‌م���ان‌بڕیارێكی‌‌تایبه‌ت‌له‌وباره‌ی���ه‌وه‌‌ده‌رب���كات،‌ئ���ه‌و‌كاته‌‌له‌ش���اری‌‌ هه‌ڵب���ژاردن‌ ده‌توانی���ن‌‌كه‌رك���وك‌بكه‌ین،‌ئه‌گه‌رن���ا‌ناتوانین‌

هیچ‌شتێك‌بكه‌ین".ئێس���تای‌‌ س���تافی‌‌ هه‌ڵبژاردن���ی‌‌كۆمیس���یۆن‌دوای‌‌مشتومڕێكی‌‌زۆری‌‌الیه‌نه‌‌سیاس���ییه‌كانی‌‌ناو‌پارله‌مانی‌‌عێراق‌ه���ات،‌ك���ه‌‌داوای‌‌زیادكردنی‌‌كورسییه‌كانی‌‌كۆمیسیۆنیان‌بۆ‌پانزه‌‌كورس���ی‌‌ده‌ك���رد،‌ب���ه‌اڵم‌دواتر‌هه‌ر‌به‌‌نۆ‌كورس���ی‌‌مایه‌وه‌.‌پارله‌مان‌له‌‌به‌هه‌ش���ت‌ ده‌نگ���ی‌‌ ‌)2012/9/17(دا،‌ كۆمیس���یۆن‌ نوێ���ی‌‌ ئه‌ندام���ی‌‌ئ���ه‌و‌ئه‌ندامانه‌ش‌ل���ه‌رۆژی‌‌)9/20(‌له‌به‌رده‌م‌س���ه‌رۆكی‌‌ئه‌نجومه‌نی‌‌بااڵی‌‌دادوه‌ری‌‌س���وێندی‌‌قانونیان‌خواردو‌

ده‌ستبه‌كاربون.زوبه‌یع���ی‌‌ك���ه‌‌له‌س���ه‌ر‌لیس���تی‌‌عێراقیی���ه‌‌بوه‌ته‌‌جێگری‌‌س���ه‌رۆكی‌‌كۆمیس���یۆن،‌له‌باره‌ی‌‌س���تافی‌‌نوێی‌‌كۆمیس���یۆنه‌وه‌‌ده‌ڵێت‌"زۆر‌گه‌شبینم‌ئه‌نجومه‌ن���ی‌‌ نوێ���ی‌‌ به‌ده‌س���ته‌ی‌‌كۆمیسیاران‌و‌سه‌رۆكی‌‌ئه‌نجومه‌نه‌كه‌،‌چونكه‌‌له‌نۆ‌كه‌س���مان‌ك���ه‌‌ئه‌ندامی‌‌‌ئه‌نجومه‌ن���ی‌‌كۆمیس���یارانین،‌حه‌وت‌كه‌س���مان‌پس���پۆڕین‌و‌ش���اره‌زایمان‌

له‌كاره‌كه‌ماندا‌هه‌یه‌".

مێژوی‌‌پێنج‌هه‌زار‌ساڵه‌ی‌‌عێراق‌تژییه‌‌له‌مێژوی‌‌ئه‌و‌سه‌رۆكانه‌ی‌‌كه‌‌میلله‌تیان‌سه‌ركوتكردوه‌،‌یاخود‌له‌الیه‌ن‌میلله‌ته‌وه‌‌سه‌ركرده‌كانی‌‌ له‌ئێستاشدا‌ له‌ناوبراون.‌عێراق‌ش���یرو‌تی���ر‌له‌یه‌ك‌ده‌س���ون،‌ناش���زانرێت‌ئ���ه‌م‌ناكۆكیانه‌‌به‌ش���ه‌ڕو‌كوش���تار،‌یان‌به‌دیال���ۆگ‌و‌رێككه‌وتن‌

كۆتایی‌‌دێت.عێراقی‌‌ ج���اران‌و‌ رافیده‌ین���ی‌‌ دۆڵ���ی‌‌ئێس���تا،‌له‌به‌ره‌به‌یانی‌‌مێژوه‌وه‌‌خوێنی‌‌پاشاو‌سه‌رۆك‌و‌خه‌لیفه‌و‌میره‌كانی‌‌لێ‌‌به‌پێی‌‌سه‌رچاوه‌‌ به‌جۆرێك‌ ده‌چۆڕێت.‌له‌زاییندا‌و‌ ب���ه‌ر‌ له‌قۆناغی‌‌ مێژوییه‌كان‌له‌ماوه‌ی‌‌سااڵنی‌‌نێوان‌)‌556–‌‌2275پێش‌زایین(،‌هه‌ریه‌كه‌‌له‌‌شا‌ریمۆشی‌‌ك���وڕی‌‌ش���ارۆكین‌س���اڵی‌‌)2275(،‌ش���ا‌یه‌خدون‌لیم‌س���اڵی‌‌)1810(،‌شا‌له‌س���اڵی‌‌ یه‌كه‌م‌ نینۆرتای‌‌ توكۆڵت���ی‌‌)1207(،‌شا‌شارۆكینی‌‌دووه‌م‌له‌ساڵی‌‌)705(‌و‌شا‌س���ه‌نحاریب‌ساڵی‌‌)‌681پ‌ز(،‌شا‌شمش‌ش���مۆكین‌)‌648پ‌ز(،‌ش���ا‌الباش���ی‌‌مه‌ردۆخ‌و‌‌شا‌كیسرا‌ئه‌نوشیروان‌له‌ساڵی‌‌)556(‌كوژراون.ده‌ستپێكردنی‌‌قۆناغی‌‌زایین،‌سه‌ره‌تای‌‌قۆناغێكی‌‌تری‌‌كوش���تنه‌،‌به‌شێوه‌یه‌ك‌له‌س���اڵی‌‌)529(‌شا‌حارس���ی‌‌كوڕی‌‌حه‌ج���ه‌ری‌‌كندی‌‌ك���وژراوه‌،‌به‌دواییدا‌ش���امونزیری‌‌كوڕی‌‌مائی‌‌سه‌ما‌له‌ساڵی‌‌)554(‌و‌شا‌عه‌مرۆی‌‌كوڕی‌‌هیند‌له‌ساڵی‌‌)569(‌و‌ش���انه‌عمانی‌‌ك���وڕی‌‌مونزیرو‌شا‌ئه‌رده‌ش���ێری‌‌كوڕی‌‌شێروه‌یه‌و‌شا‌شه‌هربه‌راز‌له‌ساڵی‌‌)630(‌و‌رۆسته‌می‌‌فه‌رمانڕه‌وا‌له‌ساڵی‌‌)637(‌كوژراون.

دوای‌‌باڵوبون���ه‌وه‌ی‌‌ئاین���ی‌‌ئیس���الم،‌كوش���تن‌به‌رۆكی‌‌كه‌سه‌‌دیاره‌كانی‌‌ئه‌م‌ئاین���ه‌ی‌‌له‌عێراقدا‌به‌رن���ه‌داوه‌.‌چونكه‌‌عه‌لی‌‌كوڕی‌‌ئه‌بوتالیب‌چواره‌م‌خه‌لیفه‌ی‌‌راش���یدین‌و‌ئامۆزای‌‌په‌یامبه‌ری‌‌ئیسالم‌له‌س���اڵی‌‌)661(‌له‌شاری‌‌كوفه‌‌كوژرا.‌دواتری���ش‌حوس���ێنی‌‌كوڕی‌‌له‌س���اڵی‌‌)680(‌له‌‌كه‌ربه‌ال‌كوژراو‌ئێستا‌سااڵنه‌‌بۆ‌ تازیه‌دارییان‌ ماته‌م���ی‌‌و‌ ش���یوه‌ن‌و‌

ده‌گێڕرێت.ئوم���ه‌وی‌‌و‌ فه‌رمانڕه‌وای���ی‌‌ له‌م���اوه‌ی‌‌ل���ه‌م‌ هه‌ریه‌ك���ه‌‌ عه‌باسییه‌كانیش���دا،‌خه‌لیفان���ه‌‌كوژراون:‌موس���ا‌ئه‌لهادی‌،‌ئه‌مینی‌‌كوڕی‌‌هارونه‌‌ره‌شید،‌مته‌وه‌كل‌و‌مونته‌سرو‌موس���ته‌عین‌بیالو‌و‌موعته‌ز‌بی���الو‌موهته‌دی‌‌و‌موعته‌م���ه‌د‌عه‌له‌اڵ‌و‌موقته‌در‌بیالو‌عه‌بدواڵی‌‌كوڕی‌‌موعته‌زو‌رازی‌‌و‌موقته‌دا‌بیئه‌مریالو‌موسته‌رشید‌بیالو‌راش���ید‌بیالو‌موسته‌عسه‌م.‌والی‌‌فه‌رمانڕه‌وای‌‌ زی���اد‌ كوڕی‌‌ عوبه‌یدواڵی‌‌عێ���راق‌له‌س���ه‌رده‌می‌‌یه‌زی���دی‌‌كوڕی‌‌موعاوییه‌‌له‌س���اڵی‌‌)685(،‌موختاری‌‌كوڕی‌‌عوبه‌یدواڵی‌‌سه‌قه‌فی‌‌و‌موسعه‌بی‌‌كوڕی‌‌زوبێرو‌خالد‌ئه‌لقه‌سریی‌‌له‌ساڵی‌‌)738(‌و‌ئیم���ام‌زه‌یدی‌‌ك���وڕی‌‌عه‌لی‌‌سه‌ركرده‌ی‌‌مه‌زهه‌بی‌‌زه‌یدی‌‌كوژراون.‌به‌ده‌ر‌له‌سه‌ركرده‌‌سیاسییه‌كان،‌كوشتن‌به‌رۆكی‌‌ره‌مزه‌‌ئاینییه‌كانیش���ی‌‌گرتوه‌،‌به‌به‌ڵگه‌ی‌‌ئه‌وه‌ی‌‌زۆرێك‌له‌ئیمامه‌كانی‌‌مه‌زهه‌بی‌‌شیعه‌‌دوابه‌دوای‌‌یه‌ك‌له‌عێراق‌

كوژراون.تاسه‌ره‌تای‌‌ مه‌غۆله‌كانه‌وه‌‌ له‌سه‌رده‌می‌‌سه‌ده‌ی‌‌بیسته‌م،‌هه‌ریه‌كه‌‌له‌:‌شا‌ساڵح‌بیر‌ بیربوداق،‌ محه‌مه‌دشا،‌ ئیسماعیل،‌محه‌م���ه‌د‌ئه‌لته‌واش���ی‌،‌ئیبراهیم‌خان،‌زولفیقار‌عه‌لی‌‌به‌گ،‌یوس���ف‌پاش���ا،‌عه‌لی‌‌ئاغا،‌به‌كر‌سۆباشی‌،‌عه‌لی‌‌پاشا،‌عومه‌ر‌پاش���ا،‌مسته‌فا‌پاش���ا،‌عه‌لی‌‌ره‌زا‌پاش���ا،‌سلێمان‌پاش���ای‌‌بچوك،‌عه‌بدواڵ‌ئاغای‌‌توتنچی‌‌و‌س���ه‌عید‌پاشا‌

ئه‌لعومه‌ری‌،‌كوژراون.ل���ه‌دوای‌‌دروس���تبونی‌‌ده‌وڵه‌تی‌‌عێراق‌بیس���ته‌مدا،‌ س���ه‌ده‌ی‌‌ له‌س���ه‌ره‌تای‌‌گومانێكی‌‌زۆر‌هه‌یه‌‌شافه‌یسه‌ڵی‌‌یه‌كه‌م‌كوژرابێت،‌به‌دوای‌‌ئه‌ویش���دا‌شا‌غازی‌‌یه‌كه‌می‌‌كوڕی،‌ش���ا‌فه‌یسه‌ڵی‌‌دووه‌م‌و‌می���ر‌عه‌بدولئیالهی‌‌جێنش���ین‌و‌نوری‌‌س���ه‌عیدی‌‌س���ه‌رۆك‌وه‌زیران‌كوژران.‌عه‌بدولكه‌ریم‌قاسم‌كه‌‌له‌دوای‌‌روخانی‌‌رژێمی‌‌پاش���ایه‌تی‌‌و‌له‌س���اڵی‌‌)1958(‌بوه‌‌سه‌رۆك‌كۆماری‌‌عێراق‌له‌‌)1963(‌كوژرا،‌له‌س���اڵی‌)1966(‌عه‌بدولسه‌الم‌عارف���ی‌‌س���ه‌رۆك‌كۆم���ار‌به‌كه‌وتن���ه‌‌

خواره‌وه‌ی‌‌فڕۆكه‌‌كوژرا.دوای‌‌روخانی‌‌رژێمی‌‌به‌عس‌له‌‌)2003(،‌دو‌ئه‌ندامی‌‌ئه‌نجومه‌نی‌‌حوكم‌كوژران‌و‌پاش���ان‌سه‌دام‌حس���ێن‌له‌‌)2006(‌به‌‌

له‌سێداره‌دان‌له‌ناوبرا.

7 )354(‌سێشه‌ممه‌‌2012/12/4 عێراق

پرۆفایل

کوشتارگه ی سه رۆكه كان

كۆمیسیۆن: ناكۆكی یه كێتی و پارتی و گۆڕانرێگره له ئه نجامدانی هه ڵبژاردن له كوردستان

‌‌‌ئا:‌بارام‌سوبحی‌

ماوه‌ی‌‌هه‌شت‌ساڵه‌‌حكومه‌تی‌‌عێراق‌ژمێره‌ی‌‌كۆتایی‌‌بودجه‌ی‌‌

ره‌وانه‌ی‌‌پارله‌مانی‌‌عێراق‌نه‌كردوه‌،‌پارله‌مانتارێك‌ئه‌و‌كاره‌‌به‌پێچه‌وانه‌ی‌‌ده‌ستور‌ناوده‌بات‌و‌ده‌ڵێت‌"ده‌نگدان‌به‌بودجه‌‌به‌بێ‌‌بونی‌‌ژمێره‌ی‌‌كۆتایی‌‌

پێشێلكردنی‌‌ده‌ستوره‌".‌پارله‌مانتارێكی‌‌دیكه‌ش‌رایده‌گه‌یه‌نێت‌حكومه‌ت‌

داوایكردوه‌‌له‌بودجه‌ی‌‌ساڵی‌‌داهاتو‌پاره‌‌بۆ‌كڕینی‌‌چه‌ك‌له‌روسیاو‌چیك‌

ته‌رخان‌بكرێت.

ئه‌نجومه‌ن���ی‌‌وه‌زیرانی‌‌عێ���راق‌رۆژی‌‌)2012/10/23(‌بودجه‌ی‌‌ساڵی‌‌داهاتوی‌‌بڕه‌ك���ه‌ی‌‌)138(‌ ك���ه‌‌ په‌س���ه‌ندكرد،‌ترلی���ۆن‌دینار:‌)113(‌ملی���ار‌دۆالره‌،‌كه‌‌به‌به‌راورد‌به‌س���اڵی‌‌رابردو‌)%18(‌زیادیكردوه‌.‌داهاتی‌‌حكومه‌ت‌له‌بودجه‌دا‌به‌‌)119.3(‌ترلیۆن‌دینار‌دیاریكراوه‌،‌له‌س���ه‌ر‌بنه‌مای‌‌هه‌نارده‌كردنی‌‌)2.9(ملیۆن‌به‌رمی���ل‌نه‌وت‌رۆژانه‌‌كه‌‌)250(‌ده‌بێت‌و‌ له‌كوردستانه‌وه‌‌ به‌رمیلی‌‌ هه‌زار‌نرخ���ی‌‌هه‌ر‌به‌رمیلێك‌ب���ه‌‌نه‌وه‌د‌دۆالر‌

دیاریكراوه‌.له‌ئێستادا‌ملمالنێ‌‌سیاسییه‌كانی‌‌عێراق‌له‌دۆخێك���ی‌‌ئاڵۆزدان،‌بۆی���ه‌‌پێناچێت‌وابه‌زوی���ی‌‌بودجه‌‌له‌پارله‌مان‌په‌س���ه‌ند‌بكرێت.‌به‌جۆرێك‌بودجه‌ی‌‌ئه‌مساڵ‌كه‌‌بڕه‌كه‌ی‌‌)117(‌ترلیۆن‌دیناره‌و‌چوارده‌‌ترلیۆن‌دین���ار‌كورتهێنان���ی‌‌هه‌یه‌،‌له‌‌

)2012/2/23(‌په‌سه‌ندكرا.ئه‌ندامانی‌‌لیژن���ه‌ی‌‌دارایی‌‌پارله‌مانی‌‌له‌س���اڵی‌‌)2004(‌ رایده‌گه‌یه‌نن،‌ عێراق‌

ژمێره‌ی‌‌ حكوم���ه‌ت‌ تائێس���تا‌ به‌دواوه‌‌كۆتای���ی‌‌بودجه‌‌)حس���اب‌ختامی‌(‌بۆ‌پارله‌م���ان‌نه‌ناردوه‌.‌به‌وته‌ی‌‌بڕیارده‌ری‌‌لیژنه‌كه‌‌مه‌حما‌خه‌لیل،‌به‌پێی‌‌مادده‌ی‌‌ناردن���ی‌‌ له‌گ���ه‌ڵ‌ ده‌س���تور‌ )61(ی‌‌بودج���ه‌ی‌‌س���اڵی‌‌نوێدا‌ب���ۆ‌پارله‌مان،‌ده‌بێت‌ژمێره‌ی‌‌كۆتایی‌‌س���اڵی‌‌پێشوی‌‌له‌گه‌ڵ���دا‌بێت،‌بۆیه‌‌ده‌ڵێ���ت‌"نه‌ناردنی‌‌

ژمێره‌ی‌‌كۆتایی‌‌پێچه‌وانه‌ی‌‌ده‌س���توره‌،‌پارله‌مانی���ش‌كه‌‌ده‌نگ‌به‌بودجه‌‌ده‌دات‌ده‌ستور‌پێشێلده‌كات".‌ناوبراو‌ئاشكرای‌‌ده‌كات‌ژمێره‌ی‌‌كۆتایی‌‌كه‌‌پێویسته‌‌بو‌بگات���ه‌‌پارله‌مان‌ب���ه‌)700(‌ملیار‌دۆالر‌

ده‌خه‌مڵێنرێت.كه‌‌حكومه‌ت‌ له‌بودج���ه‌ی‌‌)2013(دا‌له‌‌)11/5(‌ئاراس���ته‌ی‌‌پارله‌مانی‌‌كردو‌

تائێس���تا‌پارله‌مان‌په‌سه‌ندی‌‌نه‌كردوه‌،‌بڕی‌‌)83(‌ترلیۆن‌دین���ار‌بۆ‌بودجه‌ی‌‌به‌كارب���ردن‌و‌)55(‌ترلی���ۆن‌دیناریش‌بۆ‌بودج���ه‌ی‌‌وه‌به‌رهێنان‌ته‌رخانكراوه‌.‌ئه‌ندامی‌‌لیژنه‌ی‌‌ئابوری‌‌پارله‌مانی‌‌عێراق،‌قوس���ه‌ی‌‌عیبادی‌‌رایده‌گه‌یه‌نێت‌)%60(‌بودج���ه‌ی‌‌به‌كارب���ردن‌بۆ‌پێداویس���تی‌‌ئه‌ساس‌و‌ئۆتۆمبێلی‌‌وه‌زاره‌ت‌و‌دامه‌زراوه‌‌

حكومییه‌كان‌ته‌رخانكراوه‌و‌ئه‌ویتری‌‌بۆ‌موچه‌یه‌.‌ب���ه‌ڕای‌‌عیبادی‌‌ئ���ه‌و‌رێژه‌یه‌‌زۆره‌و‌ده‌كرێ���ت‌)50%(‌كه‌م‌بكرێته‌وه‌و‌

بخرێته‌‌سه‌ر‌بودجه‌ی‌‌وه‌به‌رهێنان.دابه‌ش���كردنی‌‌بودجه‌‌به‌س���ه‌ر‌كه‌رته‌‌ك���ه‌‌ ده‌ریده‌خ���ات‌ جۆراوجۆره‌كان���دا‌حكوم���ه‌ت‌زۆرتری���ن‌ب���ڕی‌‌بودجه‌كه‌ی‌‌ب���ۆ‌وزه‌و‌كه‌رت���ی‌‌ئاس���ایش‌و‌به‌رگری‌‌ته‌رخانك���ردوه‌،‌كه‌مترین‌بڕی‌‌بودجه‌ش‌بۆ‌نیش���ته‌جێكردنه‌.‌له‌الی���ه‌ن‌خۆیه‌وه‌‌ئه‌ندامی‌‌لیژنه‌ی‌‌دارایی‌‌پارله‌مان‌ماجیده‌‌ته‌میمی‌‌ئاماژه‌‌به‌وه‌ده‌كات‌نوس���ینگه‌ی‌‌فه‌رمانده‌یی‌‌گش���تی‌‌هێزه‌‌چه‌كداره‌كانی‌‌عێراق،‌راسپارده‌یه‌كی‌‌داوه‌ته‌‌وه‌زاره‌تی‌‌دارای���ی‌‌و‌داوای‌‌زیادكردن���ی‌‌بودج���ه‌ی‌‌وه‌زاره‌تی‌‌به‌رگ���ری‌‌ده‌كات،‌تاوه‌كو‌ئه‌و‌زیاده‌ی���ه‌‌بۆ‌ئه‌و‌گرێبه‌س���تانه‌‌ته‌رخان‌ب���كات‌ك���ه‌‌به‌مه‌به‌س���تی‌‌كڕینی‌‌چه‌ك‌

له‌گه‌ڵ‌روسیاو‌چیك‌واژوی‌‌كردوه‌.له‌لێدوانه‌كه‌یدا،‌عیبادی‌‌رونیده‌كاته‌وه‌‌هه‌ش���ت‌س���اڵه‌‌بودج���ه‌‌ب���ۆ‌كه‌رتی‌‌كارگ���ه‌و‌ بوژان���ه‌وه‌ی‌‌ پیشه‌س���ازی‌‌و‌كه‌چی‌‌ ته‌رخانده‌كرێ���ت،‌ كارخان���ه‌كان‌"هیچ‌گه‌ش���ه‌یان‌نه‌كردوه‌‌و‌وه‌كو‌خۆیان‌سیاس���ه‌تی‌‌ له‌كاتێك���دا‌ ماونه‌ت���ه‌وه‌،‌حكومه‌ت‌به‌ره‌و‌بازاڕی‌‌كراوه‌‌ده‌چێت".عیب���ادی‌‌بڕوای���ه‌‌بودجه‌‌گوزارش���ت‌ناكات،‌چونكه‌‌ له‌سیاس���ه‌تی‌‌حكومه‌ت‌"رێ���ژه‌ی‌‌ن���ه‌وت‌به‌جۆرێ���ك‌به‌س���ه‌ر‌خزمه‌تی‌‌ كه‌‌ دابه‌ش���كراوه‌،‌ كه‌رته‌كاندا‌كه‌رتێك���ی‌‌دیاریك���راو‌به‌ب���ێ‌‌ئه‌ویت���ر‌ب���ۆ‌به‌ڵگاندنی‌‌قسه‌كانیش���ی‌‌ ناكات".‌ده‌ڵێت‌"كه‌رتی‌‌ته‌ندروستی‌ته‌نها‌)%4(‌بودجه‌ی‌‌بۆ‌ته‌رخانكراوه‌،‌ئه‌وه‌ش‌هیچ‌

شتێكی‌‌وای‌‌پێناكرێت".

"ده نگدان به بودجه له پارله ماندا پێشێلكردنی ده ستوره "

*‌له‌‌)1969(‌له‌دایكبوه‌.*‌به‌كالۆریۆسی‌‌له‌قانون‌هه‌یه‌.*‌خێزانداره‌و‌خاوه‌نی‌‌هه‌شت‌

منداڵه‌.*‌له‌‌)2006/6/1(‌تا‌

)2007/10/10(‌له‌نوسینگه‌ی‌‌وه‌زیری‌‌ده‌وڵه‌ت‌بۆ‌كاروباری‌‌

ده‌ره‌وه‌‌كاریكردوه‌.*‌له‌ساڵی‌‌)2007(ه‌وه‌‌له‌‌

كۆمیسیۆن‌كارده‌كات.*‌به‌شداری‌‌چه‌ندین‌خولی‌‌

تایبه‌ت‌به‌هه‌ڵبژاردنی‌‌له‌ناوخۆو‌ده‌ره‌وه‌ی‌‌واڵت‌كردوه‌.

*‌شاره‌زایه‌‌له‌بواره‌كانی‌:‌پارێزه‌ری‌،‌لێكۆڵینه‌وه‌،‌مافی‌‌

مرۆڤ.

گاتع‌موخله‌ف‌گاتع‌موسا‌زوبه‌یعی‌ ‌خشته‌ی‌‌دابه‌شكردنی‌‌كورسییه‌كان‌به‌سه‌ر‌ئه‌نجومه‌نی‌‌پارێزگاكاندا‌به‌م‌جۆره‌یه‌

له‌بودجه‌ی‌‌)2013(دا‌بودجه‌‌به‌م‌جۆره‌‌به‌سه‌ر‌كه‌رته‌كاندا‌دابه‌شكراوه‌

ئه‌گه‌ر‌هه‌رێم‌ئێستاش‌بڕیار‌

بدات‌كات‌ماوه‌و‌ده‌توانین‌فریا‌بكه‌ون‌له‌گه‌ڵ‌

پارێزگاکانی‌عێراق‌هه‌ڵبژاردن‌بکه‌ن

►

‌‌‌ئا:‌ئاسۆ‌سه‌راوی‌

له‌بودجه‌ی‌‌پێشنیاركراوی‌‌2013 عێراق‌و‌له‌به‌شه‌‌بودجه‌ی‌‌پترۆ‌

دۆالردا،‌به‌شی‌‌هه‌رێم‌له‌جیاتی‌‌زیاتر‌له‌91ملیۆن‌دۆالر‌ته‌نها‌42ملیۆن‌

دینار‌دیاری‌‌كراوه‌،‌له‌به‌شه‌‌بودجه‌ی‌‌په‌ره‌پێدانی‌‌پارێزگاكانیش‌له‌جیاتی‌‌

له‌17%‌ته‌نها‌12.6%‌بۆ‌هه‌رێم‌دیاری‌‌كراوه‌،‌ئه‌مه‌ش‌وه‌ك‌شاره‌زایه‌كی‌‌

بواری‌‌بودجه‌‌ده‌ڵێت‌"ئه‌وانه‌‌یه‌كێكه‌‌له‌و‌ده‌یان‌كه‌م‌وكوڕییانه‌ی‌‌بودجه‌ی‌‌‌2013كه‌‌به‌سه‌ر‌به‌رپرسه‌‌حكومییه‌‌كورده‌كاندا‌تێپه‌ڕیوه‌".‌به‌رپرسه‌‌كوردكانیش‌له‌وباره‌یه‌وه‌‌قسه‌ی‌‌

خۆیان‌هه‌یه‌.

بودج���ه‌ی‌‌پترۆ‌دۆالر،‌كه‌‌له‌س���ه‌ر‌بنه‌م���ای‌‌بۆ‌ه���ه‌ر‌به‌رمیلێ���ك‌نه‌وت،‌ی���ه‌ك‌دۆالر‌دیاری‌‌كراوه‌،‌له‌‌بودجه‌ی‌‌پێش���نیاركراوه‌ی‌‌2013دا‌بۆ‌سه‌رجه‌م‌پارێزگاكانی‌‌عێ���راق‌به‌1ترلیۆن‌و‌317 ملیار‌و‌‌850ملیۆنه‌‌دینار‌خه‌مڵێنراوه‌،‌ئ���ه‌وه‌ی‌‌مایه‌ی‌‌س���ه‌رنجه‌‌له‌و‌به‌ش���ه‌‌ته‌نها‌42ملیۆن‌دینار‌بۆ‌هه‌رێم‌دیاری‌‌كراوه‌،‌ئه‌وه‌‌له‌كاتێكدا‌بڕیاره‌‌له‌ساڵی‌‌2013دا‌هه‌رێم���ی‌‌كوردس���تان‌رۆژانه‌‌‌250ه���ه‌زار‌به‌رمیل‌ن���ه‌وت‌له‌رێگای‌‌حكومه‌تی‌‌عێراقییه‌وه‌‌بنێرێته‌‌ده‌ره‌وه‌‌بۆ‌فرۆش���تن،‌ئه‌گه‌ر‌بۆ‌هه‌ر‌به‌رمیلێك‌ن���ه‌وت‌وه‌ك‌بڕی���اره‌‌ی���ه‌ك‌دۆالریش‌بدرێته‌‌هه‌رێم،‌ئه‌وا‌رۆژانه‌‌ده‌كاته‌‌250 هه‌زار‌دۆالر،‌واته‌‌كۆی‌‌گشتی‌‌ساڵه‌كه‌‌ده‌بو‌له‌جیاتی‌‌42ملیۆن‌دینار‌نزیكه‌ی‌‌91ملی���ۆن‌250ه���ه‌زار‌دۆالر‌بۆ‌هه‌رێم‌دی���اری‌‌بكرای���ه‌،‌عه‌لی‌‌حه‌مه‌‌س���اڵح‌رێكخ���ه‌ری‌‌ژوری‌‌ئاب���وری‌‌بز‌وتنه‌وه‌ی‌‌گۆڕان،‌ئه‌وه‌‌به‌كاره‌س���ات‌ناو‌ده‌بات‌و‌ده‌ڵێت‌"ئ���ه‌وه‌‌فێڵێكه‌‌له‌كورد‌كراوه‌،‌نه‌ده‌بو‌ئه‌وه‌‌به‌سه‌ر‌ئه‌و‌هه‌مو‌به‌رپرسه‌‌كورده‌ی‌‌حكومه‌تی‌‌عێراقیدا‌تێپه‌ڕێ‌".به‌اڵم‌بریكاری‌‌وه‌زیری‌‌دارایی‌‌عێراق‌

د.‌فازی���ل‌نه‌ب���ی‌،‌له‌وباره‌یه‌وه‌‌ئاماژه‌‌به‌وه‌‌ده‌كات‌كه‌‌دانانی‌‌42ملیۆن‌دینار‌له‌بودجه‌ی‌‌پترۆ‌دۆالر‌بۆ‌هه‌رێم،‌ته‌نها‌هه‌رێم‌چه‌ند‌ ره‌مزیی���ه‌،‌ ژماره‌یه‌ك���ی‌‌به‌رمیل‌نه‌وت‌بنرێته‌‌ده‌ره‌وه‌‌ئه‌وه‌نده‌‌یه‌كدۆالریی‌‌بۆ‌ده‌گه‌ڕێته‌وه‌و‌وه‌ك‌ئه‌و‌وتی‌‌"نه‌ك‌هه‌ر‌هه‌رێم،‌هه‌ر‌پارێزگایه‌ك‌چه‌ند‌به‌رمیل‌ن���ه‌وت‌بنێرێته‌‌ده‌ره‌وه‌‌ده‌گه‌ڕێته‌وه‌،‌ ب���ۆ‌ یه‌كدۆالریی‌‌ ئه‌ونده‌‌ئ���ه‌وه‌ی‌‌له‌بودجه‌دا‌دیاری‌‌كراوه‌‌ته‌نها‌

ژماره‌یه‌كه‌‌و‌هیچی‌‌تر".گرفتێكی‌‌تری‌‌بودجه‌ی‌‌پێشنیاركراوی‌‌ساڵی‌‌2013عێراق‌بۆ‌كورد،‌وه‌ك‌عه‌لی‌‌له‌بودجه‌ی‌‌ رونیده‌كاته‌وه‌‌ حه‌مه‌‌ساڵح‌خ���ۆی‌‌ پارێزگاكان���دا‌ په‌ره‌پێدان���ی‌‌ده‌بینێت���ه‌وه‌،‌ئه‌و‌ب���اس‌له‌وه‌‌ده‌كات‌‌له‌ك���ۆی‌‌ئ���ه‌و‌پاره‌یه‌ی‌‌ب���ۆ‌بودجه‌ی‌‌عێ���راق‌ پارێزگاكان���ی‌‌ په‌ره‌پێدان���ی‌‌

دیاریكراوه‌‌و‌له‌بودجه‌ی‌‌2013دا‌بریتییه‌‌له‌8ترلیۆن‌و‌‌573ملیار‌دیناره‌،‌به‌اڵم‌له‌وه‌‌ته‌نها‌1ترلیۆن‌و‌317ملیار‌و‌850 ملیۆن‌دینار‌بۆ‌هه‌رێم‌دیاریكراوه‌،‌ئه‌وه‌‌له‌كاتێكدا‌دانانی‌‌بودجه‌ی‌‌په‌ره‌پێدانی‌‌پارێزگاكان‌له‌س���ه‌ر‌بنه‌م���ای‌‌ژماره‌ی‌‌دانیشتوانی‌‌عێراق‌دیاریكراوه‌،‌ئه‌وه‌ش‌به‌و‌جۆره‌‌ب���وه‌‌كه‌‌حكومه‌تی‌‌عێراقی‌‌عێراقی‌‌ دانیشتوانی‌‌ سه‌رجه‌م‌ ژماره‌ی‌‌به‌34ملی���ۆن‌‌410ه���ه‌زار‌و‌‌460كه‌س‌دیاریكردوه‌،‌به‌پێی‌‌ئه‌و‌پاره‌یه‌ش‌كه‌‌بۆ‌پارێزگاكانی‌‌هه‌رێم‌دیاریكراوه‌،‌ژماره‌ی‌‌دانیش���توانی‌‌هه‌رێم‌ب���ه‌‌4ملیۆن‌و320 هه‌زار‌كه‌س‌دان���راوه‌،‌واته‌‌حكومه‌تی‌‌عێراق���ی‌‌رێژه‌ی‌‌دانیش���توانی‌‌هه‌رێمی‌‌

به‌12.6%‌دانیشتوانی‌‌سه‌رجه‌م‌عێراق‌دیاریكردوه‌‌نه‌ك‌له‌17%‌كه‌ی‌‌كه‌‌كورد‌هه‌میشه‌‌داكۆكی‌‌لێكردوه‌،‌هه‌ر‌به‌پێی‌‌زانیاریه‌كان���ی‌‌رێكخه‌ری‌‌ژوری‌‌ئابوری‌‌ئامارێكی‌‌ گ���ۆڕان،‌به‌پێی‌‌ بز‌وتنه‌وه‌ی‌‌حكومه‌تی‌‌هه‌رێم‌ل���ه‌2007دا،‌ژماره‌ی‌‌دانیش���توانی‌‌هه‌رێ���م‌4ملی���ۆن‌و‌910 هه‌زارو‌‌702كه‌س‌بو‌و‌ئه‌گه‌ر‌گه‌شه‌ی‌‌دانیش���توانیش‌به‌رێژه‌ی‌‌ته‌نها‌له‌‌‌%2ش‌زی���ادی‌‌كردبێ���ت‌،‌ئ���ه‌وا‌ده‌بێت‌ژماره‌ی‌‌دانیشتوان‌زۆر‌له‌وه‌‌زیاتر‌بێت‌كه‌‌حكومه‌ت���ی‌‌عێراقی‌‌دیاری‌‌كردوه‌.‌له‌وباره‌یه‌وه‌‌عه‌لی‌‌حه‌مه‌‌ساڵح‌ده‌ڵێت‌پارێزگاكان،‌ په‌رپێدان���ی‌‌ "له‌بودجه‌ی‌‌هه‌رێمی‌‌كوردس���تان،‌نزیكه‌ی‌‌1ملیارد‌

دۆالر‌كه‌متری‌‌بۆ‌دیاریكراوه‌،‌ئه‌مه‌ش‌یه‌كێك���ی‌‌ت���ره‌‌ل���ه‌و‌كه‌موكوڕییانه‌ی‌‌بودج���ه‌ی‌‌‌2013عێ���راق‌كه‌‌به‌س���ه‌ر‌حكومه‌ت���ی‌‌ كورده‌كان���ی‌‌ به‌رپرس���ه‌‌عێراقیدا‌تێپه‌ڕیوه‌،‌چونكه‌‌به‌پێی‌‌ئه‌و‌پاره‌یه‌ی‌‌ئه‌وان‌بۆ‌هه‌رێمیان‌دیاریكردوه‌‌كورده‌كان���ی‌‌ حكومیی���ه‌‌ به‌رپرس���ه‌‌به‌غ���داش‌واژۆی���ان‌له‌س���ه‌ری‌‌كردوه‌‌عێراقه‌‌ ‌%12.6 كوردس���تان‌ هه‌رێمی‌‌نه‌ك‌ل���ه‌17%".‌هه‌ر‌ل���ه‌م‌مباره‌یه‌وه‌‌عێ���راق‌د.خێرواڵ‌ بازرگانی‌‌ وه‌زی���ری‌‌حه‌س���ه‌ن‌بابه‌كر،‌ئه‌وه‌‌ده‌خاته‌‌رو‌كه‌‌دیاریكردنی‌‌بودج���ه‌ی‌‌17%‌بۆ‌هه‌رێم‌رێككه‌وتنێكی‌‌سیاسی‌‌ بنه‌مای‌‌ له‌سه‌ر‌بو‌نه‌ك‌ئامارێكی‌‌وردی‌‌دانیش���توانی‌‌

هه‌رێم،‌ئه‌و‌گومانیش���ی‌‌له‌دروس���تیی‌‌ئه‌و‌ئاماره‌‌هه‌یه‌‌كه‌‌له‌س���اڵی‌‌2007دا‌سه‌باره‌ت‌به‌ژماره‌ی‌‌دانیشتوانی‌‌هه‌رێم‌باڵوكراوه‌ته‌وه‌و‌وتیشی‌‌"راسته‌‌له‌به‌شه‌‌پارێ���زگاكان،‌ په‌ره‌پێدانی‌‌ بودج���ه‌ی‌‌رێژه‌ی‌‌دانیش���توانی‌‌هه‌رێم‌به‌‌%12.6دیاریك���راوه‌،‌ئ���ه‌وان‌ده‌ڵێ���ن‌به‌فعلی‌‌ژماره‌ی‌‌دانیشتوانی‌‌هه‌رێم‌ئه‌وه‌نده‌یه‌،‌هه‌رچه‌ن���د‌ئێم���ه‌‌جه‌ختمان‌له‌س���ه‌ر‌ئ���ه‌وه‌ش‌كردۆت���ه‌وه‌‌ك���ه‌‌ژماره‌یه‌كی‌‌ت���ر‌ خه‌ڵكان���ی‌‌ له‌مه‌س���یحی‌‌و‌ زۆر‌هاتونه‌ته‌‌ عێراقه‌وه‌‌ تری‌‌ له‌ناوچه‌كانی‌‌هه‌رێم‌نیشته‌جێبون،‌به‌اڵم‌ئه‌وان‌هه‌ر‌ئه‌وه‌نده‌ی���ان‌دیاریكرد،‌ئه‌وه‌‌ش���تێك‌نییه‌‌به‌س���ه‌ر‌ئێمه‌دا‌تێپ���ه‌ڕی‌‌بێت،‌به‌اڵم‌ له‌سه‌ركردوه‌،‌ زۆریشمان‌ شه‌ڕی‌‌دی���اره‌‌هه‌مو‌ش���تێكیش‌به‌دڵی‌‌ئێمه‌‌

نابێت".

‌‌‌ئا:‌نزار‌گزالی،‌هه‌ولێر

پسپۆڕێكی‌‌بواری‌ئابوری‌نه‌وت‌و‌سه‌رچاوه‌‌سروشتییه‌كان،‌ئاماژه‌‌

به‌وه‌‌ده‌كات‌كه‌‌سه‌رجه‌م‌گرێبه‌سته‌‌نه‌وتییه‌كانی‌‌هه‌رێمی‌كوردستان‌

گرێبه‌ستی‌به‌دواداگه‌ڕان‌و‌دۆزینه‌وه‌ی‌نه‌وتن،‌به‌اڵم‌ئه‌وانه‌ی‌ناوه‌ند‌تایبه‌تن‌

به‌به‌رهه‌مهێنان‌له‌بواری‌‌نه‌وتدا.

ك���ه‌‌ جی���اد‌ موس���ا‌ ئه‌حم���ه‌د‌به‌كالۆریۆس‌ له‌س���اڵی‌1966بڕوانامه‌ی‌له‌ب���واری‌ئاب���وری‌زانك���ۆی‌به‌غ���دا‌به‌ده‌ستهێناوه‌‌و‌هه‌ڵگری‌‌دو‌بڕوانامه‌ی‌‌ماس���ته‌ره‌‌له‌س���اڵی‌‌‌1988عێراق���ی‌‌خ���اوه‌ن‌ له‌ئێستاش���دا‌ جێهێش���توه‌،‌نوسینگه‌یه‌كی‌تایبه‌ته‌‌له‌ئه‌وروپا‌به‌ناوی‌)راوێژكاری‌په‌ره‌پێ���دان‌و‌ڵێكۆڵینه‌وه‌‌له‌عێراق،‌له‌بواری‌سیاس���ه‌تی‌نه‌وتی‌و‌سروش���تییه‌كان(.‌ س���ه‌رچاوه‌‌ كه‌رتی‌ئه‌و‌له‌دیدارێكی‌‌ئاوێنه‌دا‌له‌گرێبه‌س���ته‌‌ناوه‌ن���د‌و‌ حكومه‌ت���ی‌ نه‌وتییه‌كان���ی‌هه‌رێم���ی‌كوردس���تان‌ده‌دوێت‌و‌الیه‌نه‌‌

نه‌رێنییه‌كانی‌ده‌خاته‌رو.ئه‌و‌پسپۆڕه‌‌پێیوایه‌‌یه‌كێك‌له‌الیه‌نه‌‌نه‌رێنییه‌كانی‌هه‌ردو‌حكومه‌تی‌ناوه‌ند‌و‌هه‌رێ���م‌دوای‌روخانی‌رژێم،‌واژوكردنی‌له‌ماوه‌یه‌ك���ی‌ گرێبه‌س���ته‌،‌ چه‌ندی���ن‌كورت���دا،‌ئه‌م���ه‌ش‌وه‌ك‌ئ���ه‌و‌ده‌ڵێت‌یاس���ایی‌و‌ له‌الیه‌نه‌كانی‌ "به‌دڵنیاییه‌وه‌‌زۆر‌ كێش���ه‌ی‌ هونه‌رییه‌وه‌،‌ كارگێڕی‌و‌بۆ‌به‌ڕێوه‌بردنی‌ئه‌‌و‌جۆره‌‌گرێبه‌ستانه‌‌

دروست‌ده‌بێت"ئ���ه‌وه‌‌ئام���اژه‌‌ب���ه‌وه‌‌ده‌كات‌ك���ه‌‌تائێس���تا‌حكومه‌ت���ی‌هه‌رێمی‌نزیكه‌ی‌هاوبه‌ش���یكردن‌ گرێبه‌س���تی‌ ‌)49(له‌به‌رهه‌مهێنان���ی‌نه‌وت���دا‌واژوكردوه‌،‌حكومه‌تی‌ناوه‌ندیش‌له‌ماوه‌ی‌خوله‌كانی‌رێگه‌پێدانی‌1و2و3و‌4له‌گه‌ڵ‌رێكه‌وتنی‌گرێبه‌س���تی‌)ئه‌حده‌ب(‌نزیكه‌ی‌)20(‌

رێككه‌وتننام���ه‌ی‌واژو‌ك���ردوه‌‌و‌"ئه‌مه‌‌كردارێك���ی‌زۆر‌ئاڵۆزه‌‌یه‌كێك‌له‌الیه‌نه‌‌ه���ه‌ره‌‌خراپه‌كانی،‌ئه‌و‌رێ���ژه‌‌زۆره‌یه‌‌له‌گرێبه‌س���ته‌كان‌ك���ه‌‌پێویستیش���ی‌نه‌ده‌ك���رد‌به‌م‌ش���ێوه‌یه‌‌بێ���ت،‌ئه‌مه‌‌له‌روی‌ژم���اره‌وه‌،‌ل���ه‌روی‌ورده‌كاریی‌‌حكومه‌تی‌ گرێبه‌س���ته‌كانی‌ دیك���ه‌وه‌‌ناوه‌ند‌هه‌مویان‌گرێبه‌س���تی‌)خدمه‌(‌خزمه‌تگ���وزاری‌درێژخایه‌ن���ن،‌ب���ه‌اڵم‌ئه‌وانه‌ی‌حكومه‌تی‌هه‌رێم‌گرێبه‌س���تی‌كاتێكیش‌ )المش���اركه‌(‌ هاوبه‌ش���ییه‌‌به‌راورد‌له‌نێوان‌ئه‌و‌دو‌جۆره‌‌گرێبه‌سته‌‌ده‌كرێت،‌به‌پێی‌ئه‌و‌پێش���ینانه‌ی‌كه‌‌راگه‌یه‌ن���راون‌به‌ش���ێوه‌یه‌كی‌گش���تی‌گرێبه‌س���تی‌)هاوبه‌ش���یكردن(‌ئه‌وه‌ی‌هه‌رێمی‌كوردستان‌پێشینه‌و‌ئیمتیازاتی‌

زۆر‌ده‌داته‌‌كۆمپانیاكان".ئه‌و‌پس���پۆڕه‌‌باس‌له‌وه‌ش‌ده‌كات،‌

له‌عێراقدا‌ گش���تی‌ به‌ش���ێوه‌یه‌كی‌ كه‌‌چ‌له‌قۆناغ���ی‌پێش‌روخان���ی‌رژێم‌و‌چ‌له‌قۆناغ���ی‌دواتریش،‌ش���ێواز‌و‌جۆری‌ب���ۆ‌ چۆنیه‌تیی���ان‌ گرێبه‌س���ته‌كان‌و‌هاواڵتیان‌نه‌خراوه‌ت���ه‌رو‌"تاكی‌عێراق‌به‌چین���ه‌‌رۆشنبیره‌كه‌ش���ییه‌وه‌‌هی���چ‌زانیارییه‌ك���ی‌ئه‌وتۆیان‌س���ه‌باره‌ت‌به‌‌گرێبه‌ستی‌نه‌وتی‌و‌جۆره‌كانی‌‌نییه‌".

كه‌‌ ده‌خات���ه‌رو،‌ ئ���ه‌وه‌ش‌ جی���اد،‌س���ه‌رجه‌م‌گرێبه‌س���ته‌كانی‌هه‌رێم���ی‌كوردستان‌گرێبه‌س���تی‌به‌دواداگه‌ڕان‌و‌ئه‌وانه‌ی‌ ب���ه‌اڵم‌ نه‌وتن،‌ دۆزین���ه‌وه‌ی‌ناوه‌ند‌تایبه‌تن‌به‌به‌رهه‌مهێنان‌"ئه‌گه‌ر‌

به‌راوردێ���ك‌له‌نێ���وان‌ئ���ه‌و‌مه‌رجانه‌‌بكه‌ین‌كه‌‌له‌خولی‌رێگه‌پێدانی‌چواره‌م‌حكومه‌ت���ی‌ناوه‌ند‌ده‌س���تی‌كه‌وتون،‌زۆر‌باشترن‌له‌و‌مه‌رجانه‌ی‌حكومه‌تی‌ل���ه‌روی‌ به‌ده‌س���تیهێناون‌ هه‌رێ���م‌)به‌دواداگه‌ڕان(".‌له‌وه‌اڵمی‌ئه‌وه‌ی‌ئایا‌ناوه‌ند‌ حكومه‌تی‌ گرێبه‌س���تانه‌ی‌ ئه‌و‌له‌گرێبه‌سته‌كانی‌ باش���ترن‌ له‌چییه‌وه‌‌"له‌ناوه‌ن���د‌ ده‌ڵێ���ت‌ ئ���ه‌و‌ هه‌رێ���م،‌كه‌متریان‌ قازانجێك���ی‌ كۆمپانی���اكان‌ده‌ست‌ده‌كه‌وێت‌به‌راورد‌له‌گه‌ڵ‌ئه‌وه‌ی‌كۆمپانیاكان‌له‌هه‌رێم‌به‌ده‌ستیده‌هێنن،‌هه‌روه‌ها‌قازانجی‌كۆمپانیاكان‌له‌هه‌رێم‌

نه‌وت‌ نرخی‌ به‌رزبوون���ه‌وه‌ی‌ له‌گ���ه‌ڵ‌زیاد‌ده‌كات،‌ئه‌مه‌ش‌رێك‌پێچه‌وانه‌ی‌گرێبه‌سته‌كانی‌حكومه‌تی‌ناوه‌نده‌،‌كه‌‌په‌یوه‌س���ته‌‌به‌نرخێكی‌جێگر‌به‌نرخی‌به‌رمیلی‌به‌رهه‌مهێنراوو‌ئیتر‌هه‌رچه‌نده‌‌نرخی‌به‌رمیلی‌به‌رهه‌مهێنراو‌زیادبكات،‌داهاتی‌زیاتر‌بۆ‌حكومه‌ت‌ده‌گه‌ڕێته‌وه‌،‌له‌و‌ج���ۆره‌‌گرێبه‌س���تانه‌‌كۆمپانیاكان‌ته‌نها‌كرێی‌خۆیان‌هه‌یه‌‌نه‌ك‌هاوبه‌شی‌

له‌به‌رهه‌م".ل���ه‌وه‌ش‌ده‌كاته‌وه‌‌ ئ���ه‌و‌جه‌خ���ت‌هه‌رێ���م‌ ناوه‌ن���د‌و‌ حكومه‌ت���ی‌ ك���ه‌‌له‌چه‌ندی���ن‌الیه‌ن���ه‌وه‌‌په‌له‌یان‌كردوه‌،‌

"له‌گرێبه‌س���تی‌ له‌گرێبه‌س���ته‌كاندا‌خزمه‌تگ���وزاری‌كه‌‌كۆمپانی���اكان‌كار‌ده‌كه‌ن‌هه‌قی‌كاردنیان‌وه‌رده‌گرن،‌به‌اڵم‌له‌گرێبه‌ستی‌هاوبه‌شیكردن‌كۆمپانیاكان‌

ده‌بنه‌‌هاوپشك‌له‌به‌رهه‌م".ئ���ه‌و‌نایش���ارێته‌وه‌‌ك���ه‌‌له‌الیه‌ن���ی‌واژوكردنی‌گرێبه‌سته‌كانی‌هه‌ردوال‌كه‌م‌و‌كوڕی���ی‌زۆریان‌هه‌یه‌‌"ل���ه‌وه‌ی‌ناوه‌ند‌قسه‌‌له‌سه‌ر‌چه‌ند‌رێككه‌وتنێكی‌البه‌ال‌ده‌كرێت،‌به‌اڵم‌به‌ته‌واوی‌نه‌سه‌لمێنراوه‌،‌به‌اڵم‌له‌خوله‌كانی‌رێگه‌پێدان‌كۆمپانیا‌نێوده‌ڵه‌تییه‌كان‌ئاماده‌بون‌و‌به‌شێوه‌ی‌گرێبه‌س���ته‌كان‌ كه‌مكردنه‌وه‌‌ كێبڕكێ‌و‌داشكاندنی‌ كۆمپانیاكان،‌ به‌خش���رانه‌‌نرخه‌كانیش‌به‌شێوه‌یه‌یكی‌زۆر‌به‌رچاو‌له‌كێبڕكێی‌كۆمپانی���اكان‌به‌دی‌ده‌كرا‌به‌نمون���ه‌‌له‌كێڵگه‌كان���ی‌میس���ان‌كه‌‌كۆمپانی���اكان‌داوای‌)21(‌دۆالری���ان‌ده‌كرد‌بۆ‌ه���ه‌ر‌به‌رمیلێ���ك،‌نرخه‌كه‌‌هێنرایه‌‌خواره‌وه‌‌بۆ‌)2(‌دۆالر‌و‌)15(‌سه‌نت.‌هه‌روه‌ها‌تائێستا‌گرێبه‌سته‌كانی‌له‌راگه‌یاندنه‌كان‌ ناوه‌ن���د‌ حكومه‌ت���ی‌ئاش���كرا‌نه‌كراون،‌كه‌چ���ی‌ناوه‌ڕۆكی‌‌هه‌رێ���م‌ گرێبه‌س���ته‌كانی‌حكومه‌ت���ی‌مانگ���ی‌)10_2011(‌له‌پێگه‌ی‌فه‌رمی‌به‌اڵم‌ باڵوكرانه‌وه‌،‌ هه‌رێ���م‌ حكومه‌تی‌له‌پش���ت‌ ئه‌نجامدانه‌ك���ه‌ی‌ ش���ێوازی‌ب���و،‌ داخ���راوه‌كان‌ ده‌رگا‌ پ���ه‌رده‌و‌به‌شێوه‌یه‌كی‌ناشه‌فافانه‌‌بو،‌له‌ناوخۆی‌هه‌رێمیش‌قسه‌‌له‌سه‌ر‌ئه‌مه‌‌ده‌كرێت،‌تائێس���تا‌نازانن‌چۆن‌گه‌یشتونه‌ته‌‌ئه‌م‌رێككه‌وتنه‌،‌بۆچی‌كێبڕكێ‌نه‌بوه‌‌له‌نێو‌

كۆمپانیاكاندا".ئه‌و‌پسپۆڕه‌‌هێما‌به‌وه‌ش‌ده‌كات،‌كه‌‌به‌هۆی‌ئ���ه‌و‌قازانجه‌‌زۆره‌ی‌حكومه‌تی‌‌بۆته‌‌ ده‌دات،‌ به‌كۆمپانیاكان���ی‌ هه‌رێم‌هۆی‌‌ئه‌وه‌ی‌‌به‌شێكی‌زۆری‌كۆمپانیاكان‌ناوه‌ند‌جێبهێلن‌و‌بێنه‌‌هه‌رێم‌‌"ئه‌مه‌ش‌نیگه‌ران‌ زیات���ر‌ ناوه‌ندی‌ حكومه‌ت���ی‌

كردوه‌".

ئابووری)354(‌سێشه‌ممه‌‌2012/12/4 8

‌"له‌بودجه‌ی‌‌2013دا‌دو‌فێڵی‌‌گه‌وره‌‌له‌كورد‌كراوه‌وبه‌سه‌ر‌به‌رپرسه‌‌كورده‌كانیشدا‌تێپه‌ڕیوه‌"

‌"‌راسته‌‌گرێبه‌سته‌‌نه‌وتییه‌كانی‌‌هه‌رێم‌باڵوكراونه‌ته‌وه‌،به‌اڵم‌شێوازی‌ئه‌نجامدانه‌كه‌ی‌له‌پشت‌په‌رده‌‌و‌ده‌رگا‌داخراوه‌كان‌بوه‌"

له‌بودجه‌ی‌‌پترۆ‌دۆالردا،‌له‌جیاتی‌‌

91ملیۆن‌و‌250هه‌زار‌دۆالر،‌ته‌نها‌42ملیۆن‌

دینار‌بۆ‌هه‌رێمی‌‌كوردستان‌دیاریكراوه‌

له‌بودجه‌ی‌‌په‌ره‌پێدانی‌‌پارێزگاكاندا،‌

هه‌رێمی‌‌كوردستان،‌

نزیكه‌ی‌‌1ملیارد‌دۆالر‌كه‌متری‌‌بۆ‌

دیاریكراوه‌

به‌هۆی‌ئه‌و‌قازانجه‌‌زۆره‌ی‌هه‌رێم‌ده‌یداته‌‌كۆمپانیاكانی‌

نه‌وت،‌به‌شێكی‌زۆریان‌ناوه‌ند‌

جێده‌هێڵن‌و‌دێنه‌‌هه‌رێم

هاواڵتیان‌سه‌رگه‌رمی‌کاری‌خۆیانن‌و‌له‌بودجه‌شدا‌فێڵیان‌لێده‌کرێت‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌فۆتۆ:‌ئارام‌که‌ریم

بیره‌‌نه‌وتێک‌له‌که‌رکوک‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌فۆتۆ:‌ئارام‌که‌ریم

►►

►

9 (354( سێشه ممه 2012/12/4 تایبه‌ت

ده نگۆیه ك له هه ولێر... زۆربەی شۆفێرەکانی ته كسی خه ریكی سیخوڕین

ئا: به ختیار حسێن، هه ولێر

ماوه یه كه له ناو خه ڵكی هه ولێر ده نگۆی ئه وه داكه وتوه كه چه ندین شوفێری ته كسی ، كراون به چاودێر و

سیخوڕیی به سه ر هاواڵتیان و سه رنشینانه وه ، ئه مه ش هاواڵتیانی

توشی ترس و دڵه ڕاوكێ كردوه ، له به رامبه ریشدا به رپرسانی ده زگا

ئه منییه كان، ئه و قسه و باسانه به "ناڕاست و بێبنه ما" ده زانن،

سه رۆكی ئه نستیۆتی كوردستانیش بۆ مافه كانی مرۆڤ پێیوایه دروستكردنی

ده وڵه تی پۆلیسی و باڵوكردنه وه ی ترس و سیخوڕیی كلتوری ده سه اڵته

دكتاتۆرییه كانه كه له سێبه ری خۆیان ده ترسێن.

واڵتان���ی له زۆرب���ه ی ته كس���یه كان، رۆژهه اڵتی ناوه ڕاستدا به حوكمی گه ڕانی به رده وام و سه ر كردنیان به زۆربه ی كون و كه له به ری ش���اره كان و س���ه روكاركردنی رۆژانه ی���ان له گ���ه ڵ چه ندی���ن كه س���ی جۆراوج���ۆردا، به رده وام چ���اوی ده زگا ئه منی و هه واڵگرییه كانیان له سه ربوه بۆ ئه وه ی وه ك "هه واڵده ر" به كاریانبهێنن، ئه وانه ش���ی بۆ چاودێریكردنی ته نانه ت له ده ره وه ی واڵته وه دێن، هه ربۆیه زۆرێك له و ته كسیانه ی له به رده م فڕۆكه خانه كانی واڵتانی رۆژهه اڵتی ناوه ڕاستدا كار ده كه ن به جۆرێك له جۆره كان په یوه ندی به ده زگا ئه منییه كانه وه هه یه بۆ چاودێری خستنه ئ���ه و رێبوارانه ی له واڵتان���ی ناوچه كه وه

دێن. پارت���ی و یه كێتی���ش به هه مانش���ێوه ش���ۆفێری له س���ه ر كار ویس���تویانه كاركردنه ش ئه م بكه ن، ته كس���ییه كان له كاتی شه ڕی ناوخۆیاندا به ڕونی دیاربو، به تایبه ت���ی له چاودێریكردن���ی ئه وانه ی له هه ولێره وه به ره و س���لێمانی ده هاتن و به پێچه وانه شه وه . ماوه یه كه ده نگۆیه كی زۆر له ن���او خه ڵكی هه ولێ���ردا باڵوه كه

5000 ته كس���ی چاودێریی و س���یخوڕیی به سه ر هاواڵتیانه وه ده كه ن.

ب���ه اڵم عه مید عبدولخال���ق ته لعه ت، ئه و هه ولێ���ر پۆلیس���ی به ڕێوه ب���ه ری ده نگۆیان���ه ره تده كات���ه وه و پێداگریش له س���ه ر ئ���ه وه ده كات كه ئ���ه وه كاری ئه وان نیی���ه بێن پێنج هه زار ته كس���ی بك���ڕن و بیكه نه س���یخور، بۆی���ه ئه وان رۆژنامه وانییه كانیان له كۆنگره هه میشه سوپاس���ی زۆر ك���ه رایانگه یان���دوه دانیشتوانی شاری هه ولێری خۆشه ویست ده كه ن كه ه���اوكار و هه ماهه نگن له گه ڵ ده زگا ئه منیی���ه كان، له به رئه وه ناكرێت به هیچ ش���ێوه یه ك به مانه بڵێن سیخور، چونكه ئه وان له هه ر كارێكی نایاسایی و ئه منییه كان ده زگا نه خوازراو ش���تێكی ئ���اگادار ده كه ن���ه وه ، له رێگ���ه ی ئ���ه و

هێاڵنه ی كه هه یانه بۆ ئه و مه به س���ته ، رۆژان���ه ده یان و س���ه دان و په یوه ندییان هێاڵنه وه و ئ���ه و له رێگه ی پێوه ده كرێت

هاوكاریان ده كه ن له هه مو رویه كه وه . بۆی���ه به پێ���ی لێدوان���ی ناوب���راو بۆ رۆژنام���ه ی ئاوێن���ه ، هیچ پێویس���تیان ب���ه وه نییه ك���ه كه س س���یخوریان بۆ بكات، له به رئه وه ی هاواڵتیانیش هه ست به به رپرسیاریه تی ده كه ن و واڵتی خۆیان خۆش ده وێت و زانیاری ده ده ن به پۆلیس و ئاس���ایش، ئه مه ش ئه وه ناگه یه نێت كه ئه وانه سیخوری پۆلیس و ئاسایشن، ئه و وت���ی "نازانم ئه مه س���یخورییه ؟ به ڵكو ئه مه هاوكاری كردنه به پش���تیوانه كه ت، چونك���ه س���یخوری له گ���ه ڵ واڵتان���ی بێگانه یه و نه وه كو له ناوخۆ ناوی بنێیت

سیخوریی ".

له به رامبه ریش���دا به شێك له چاودێران ده كه ن���ه وه ئ���ه وه له س���ه ر جه خ���ت له ه���ه ر واڵتێكدا پالن���ی ئه منی كاتێك داده رێژرێ���ت، ك���ه كۆمه ڵ���گا روبه روی مه ترسییه ك بێته وه ، ئه گه ر ئه مه راست بێت كه الیه نی ئه منی ته كسی كردبێته چاودێر به س���ه ر خه ڵكه وه ، ئه وا جۆره ترس���ێكی گه وره دروست ده كات له سه ر ژیان���ی هاواڵتیان و ده بێته هۆی تێكدانی ش���یرازه ی كۆمه ڵگاش، چونكه ناكرێت پالنی ئه منی له سه ر حیسابی هاواڵتیان دابنرێ���ت و له به رژه وه ن���دی هاواڵتی���ان

نه بێت. هێمن ره فیق، توێ���ژه ری كۆمه اڵیه تی ئاماژه به وه ده كات كه داكه وتنی ده نگۆی له و شێوه یه له گه ڵ ئه وه ی ده بێته هۆی ترس���اندنی هاواڵتیان، هه روه ها ده بێته

هۆكارێكیش بۆ پچراندنی پردی په یوه ندی ئه منییه كان و ده زگا هاواڵتیان و له نێوان واش���ده كات كه ئه و ده زگایانه متمانه ی خۆیان له ده س���تبده ن، بۆیه ره نگه ئه مه گه وره ی ئه من���ی كێش���ه ی له داهاتودا لێبكه وێته وه و ب���اری ده رونی خه ڵكیش

به ره و خراپی ببات. ئه م���ه له كاتێكدای���ه ك���ه ئه ندامێكی له په رله مانی ئاس���ایش ناوخۆ و لیژنه ی كوردس���تان بێئاگایی خۆیی و لێژنه كه ی له و باس���ه راگه یاند، ئ���ه و وتی "ده زگا هه واڵگریی���ه كان مافی ئه وه یان هه یه كه هه ندێك خه ڵكیان هه بێت بۆ كۆكردنه وه ی زانی���اری ، ئه مه ش بۆ ئه وه یه ده س���تی ده ره كی نه توانێت ده س���ت بكێشێته ناو هه رێمه كه مان، كه ئه مه كارێكی باشه "، نه ریم���ان عه ب���دواڵ، ئه ندام���ی لێژنه ی ناوخۆ و ئاسایش له په رله مانی كوردستان به ئاوێن���ه ی راگه یاند ك���ه ناكرێت ئه و ب���اس ده كرێ���ت بچێته رێ���ژه زۆره ی خانه ی مه هامه وه ، به ڵكو ئه مه ده چێته قاڵبێكی زۆر مه ترسیداره وه كه خه ڵكی كوردستان بخاته ژێر چاودێرییه وه ، بۆیه ئه گه ر سه رچاوه ی هه واڵه كه راست بێت، ئ���ه وان وه كو لێژنه ی ناوخۆ و ئاس���ایش له په رله مان���ی كوردس���تان ك���ه كاری ئه وانه به دواداچون���ی بۆ بكه ن، چونكه ئه مه ده بێت هۆی به رته س���ككردنه وه ی ئازادییه كان���ی خه ڵ���ك و ده بێت���ه هۆی ئ���ه وه ی ك���ه هاواڵتی گومان���ی هه بێت له هه مو شتێك له ژیانی خۆیدا، ئه مه ش

كارێكی باش نییه . له الی خۆشیه وه سه رۆكی ئه نستیۆتی كوردس���تان بۆ مافه كانی مرۆڤ "عه لی كه ریم"، جه خت له س���ه ر ئه وه ده كاته وه ك���ه ده س���ه اڵتێك به ج���دی كاره كانی پڕۆفیش���ناڵ و بێالیانان���ه بێ���ت و وه كو ده زگای ب���كات، مامه ڵ���ه حكوم���ه ت هه وڵگری پیش���ه یی ده بێ���ت و به رێگه ی ده كات، خۆی كاره كانی پڕۆفیش���ناڵی به اڵم دروس���تكردنی ده وڵه تی پۆلیسی باڵوكردنه وه ی ترس به وه ی هه مو كه سێك

ببێته جاس���وس به سه ر خه ڵكی تره وه ، ئه مه كلتوری ده سه اڵته دكتاتۆرییه كانه كه له س���ێبه ری خۆیان ده ترس���ن، بۆیه ئه وپه ری ئه مه ش دواجار كۆمه ڵگایه كی

بێمتمانه و داڕزاو دروست ده كات، عه لی كه ریم تیش���ك ده خاته س���ه ر له كوردس���تان له به رئه وه ی كه ئه وه ش ده زگاكانی ئه منی س���یفه تی بێالیه نیان پێ���وه دی���ار نه ب���وه ، ئه وانه ش���ی له و ده زگایان���ه بون���ه و وه رده گیرێن س���ه ر به حزبێكی دیاری كراو بون، به تایبه تیش حزبه ده س���ه اڵتداره كان، بۆیه هاواڵتیان هه میش���ه به گومانه وه له و ده زگایانه یان روانیوه ، ئه و وتی "ئه مه كاری حكومه ته كه س���ه ر و م���اڵ و زانی���اری هاواڵتیان له به رئ���ه وه پارێزراوبێ���ت، ش���اراوه و ده زگایه كی ئه منی بۆی هه یه له سنورێكی دیاریك���راودا كار بكات، كاتێك ده زانێت ئه وه ش دروس���تبوه مه ترس���ییه ك كه یاس���ا دیاری كردوه ، بۆی���ه جگه له مه هه ر ترس���اندنێكی هاواڵتی و خستنه ژێر كۆنتڕۆڵی هاواڵتی له ه���ه ر رێگه یه كه وه بێت، ئه وا به پێی په یماننامه كانی مافی راس���ته وخۆی پێش���ێلكارییه كی مرۆڤ

مافه كانی مرۆڤه ".

له به رامبه ر وه رگرتنی قردێله یه كی سپی ، پیاوان به ڵێن ده ده ن توندتیژی نه كه ن"به گوڵێك به هار نایه و به قردێله یه كیش پیاوان له توندوتیژی ناكه ون"

ئا: ئاسۆ سه راوی

"تۆ پیاوێكی عه یب ناكه یت ئیش بۆ ژنان ده كه یت!" زیاد له كه سێك ئه و قسه یان به دڵشاد خورشید محه مه د

وتوه ، دڵشاد ماوه ی چه ند رۆژێك سه رپه رشتی هه ڵمه تی قردێله سپی

ده كات، له شارۆچكه ی چه مچه ماڵ.

ئه و هه ڵمه ته ی كه قردێله یه كی سپی بۆته ره مزی ، ل���ه 25 نۆفه مبه ری ئه م س���اڵدا وه ك هه وڵێكی تر بۆ به رگرتن له و توند وتیژییه ی دژی ره گه زی مێینه هه ڵمه ته دا ل���ه و راگه یێنرا، ده كرێ���ت زیات���ر كار له س���ه ر پی���اوان ده كرێت، ب���ه وه به ڵێننامه یه كیان پێپڕده كرێته وه كه چیتر توندوتیژی به رامبه ر ره گه زی مێین���ه نه ك���ه ن و هاوكاری���ش ب���ن بۆ ش���ێوازه كانی هه مو به ره نگاربونه وه ی

توندوتیژی دژی ژنان.جوان عوسمان له رێكخراوی ئاسوده و وتبێژی كه مپینه كه ئاماژه به وه ده دات، كه ئه و هه ڵمه ته له سه رتاسه ری جیهاندا گه وره تری���ن هه وڵی به ش���داری پیاوانه له به ره نگاربون���ه وه ی توندوتیژی دژی مێینه و له م س���اڵدا له 25 واڵتی جیاجیا كه عێراق یه كێكیان���ه ئه نجام ده درێ . هه ڵمه ته كه ش كوردس���تانی گرتۆته وه و ئۆكس���فامی رێكخ���راوی له الی���ه ن شارۆچكه ی له سلێمانی و به ریتانییه وه ،

چه مچه ماڵ جێبه جێ ده كرێت پرسیاری به شێك له خه ڵكی ئه وه یه ، ئایا له س���لێمانی و چه مچه ماڵ زۆرترین مافه كان ژن���ان پێش���ێل ده كرێت؟ وا هه ڵمه ته ك���ه ته نه���ا ئ���ه و دو ناوچه ی گرتۆته وه ؟، وه اڵمی وتبێژی كه مپینه كه بۆ ئه و پرس���یاره نه خێر، چونكه وه ك ئ���ه و رونیده كاته وه ، ئ���ه و رێكخراوه ی پرۆژه كه ده كات )ئۆكسفامی به ریتانی( پێش���تر پرۆژه ی تری له و دو ش���وێنه هه ب���وه وه ك ج���وان وت���ی "خۆی���ان س���لێمانی و چه مچه ماڵیان هه ڵبژاردوه ، پرۆژه ی له چه مچه ماڵ پێش���تر چونكه

تریان هه بوه ".ل���ه و هه ڵمه ته ره خنه یه ك���ی تر كه ده گی���رێ )ره م���ز( س���یمبوڵه كه یه تی )قردێل���ه س���پی ( كه زیات���ر له ره مزی نه خۆش���ی ئایدز ده چێت، به اڵم جوان جه خ���ت ل���ه وه ده كات���ه وه ك���ه ئه وه داهێنانی ئه وان نییه ، به ڵكو ش���تێكی جیهانییه ، ئه و وتی "قردێله سور ره مزی نه خۆش���ی ئایدزه و مۆر هی ژێرپه نجه ی مه مك و س���پی یش بۆ ئ���ه و هه ڵمه ته

به كارهێنراوه ".ج���وان ب���اس ل���ه وه ش ده كات، ئه و به ڵێننام���ه ی پیاوان پ���ڕی ده كه نه وه به ڵێننامه یه كی ئه خالقییه ، به وه ی نه ك خۆیان توند وتیژی نه كه ن، به ڵكو ببنه هه مو به رنگاربونه وه ی ب���ۆ هاوكاریش ش���ێوازه كانی توندوتیژی كه دژی ژنان

ده كرێت.ئه وان���ه ی ل���ه و هه ڵمه ت���ه دا كاریان كردوه ، ئه وه ده خنه رو كه هه ندێ جار له كات���ی كاركرندا له الی���ه ن پیاوانه وه روب���ه روی ره خنه و قس���ه ی نابه جێش خورش���ید دڵش���اد بونه وه ت���ه وه ، محه مه د كه له ش���ارۆچكه ی چه مچه ماڵ سه رپه رش���تی هه ڵمه ته كه ده كات وه ك خ���ۆی ده ڵێت چه ندین ج���ار روبه روی ئه و قس���ه یه كراوه ته وه پێیانوتوه "تۆ

پیاوێكی عه ی���ب ناكه یت ئیش بۆ ژنان ده كه یت، هه ر ئه م كارانه ی ئێوه هه ندێ له ئافره تان���ی كردۆته دێوه زمه ". به ده ر له وه دڵشاد باس له گه نجێكی 20 ساڵه ده كات كه داوای لێكردوه كه به ڵێننامه كه پڕبكات���ه وه ، كه چ���ی گه نجه ك���ه نه ك به ڵێننامه ك���ه ی پڕنه كردۆت���ه وه به ڵكو وه ك دڵشاد ده ڵێت وتوشیه تی "ئه گه ر خێزانه كه م كارێك بكات به دڵم نه بێت، ئه وا وایه ری سارد و گه رم له پێی ئه ده م و ئه ڵێم كاره ب���ا گرتویه ت���ی ". له هه مان كاتدا دڵش���اد ئ���ه وه ش ده خاته رو كه نمون���ه ی كه س���انی وه ه���اش زۆربوه ك���ه به گه رمی پێش���وازییان له كاره كه كردوه به خۆشحاڵییه وه به ڵێننامه كه یان

پڕكردۆته وه .وته بێ���ژی كه مپینه ك���ه باس له وه ش ده كات، ك���ه پڕكردنه وه ی به ڵێننامه كه ته نه���ا بۆ ئه و كه س���انه نییه كه ژنیان هه یه ، به ڵكو به ش���ێوه یه كی گشتی بۆ ره گه زی نێرینه یه ، ج���وان له و باره یه و ده ڵێ���ت "كاتێك بۆ ئ���ه و كاره چوینه زانك���ۆی س���لێمانی هه ن���دێ له كوڕان ده یانوت خۆ ئێمه ژنم���ان نییه بۆچی به س���وعبه ته وه منیش پڕبكه ین���ه وه ، پێمده وتن بۆ ئه وه ی كچان زوتر پێتان ڕازیب���ن به ڵێنبده ن ك���ه توند وندوتیژی

نه ك���ه ن، جا ئ���ه وه ی ژنیش���ی نییه ، خۆ دایك و خوش���ك و ه���اوڕێ و خزمی هه یه ، بۆیه ئێم���ه ده ڵێین به ڵێنبده ن به شێوه یه كی گشتی توند وتیژی نه كه ن به رامب���ه ر ره گ���ه زی مێین���ه ". جوان ئه وه ش ناش���ارێته وه كه رێ���ژه ی ئه و پیاوانه ی وتویان���ه بڕوامان پێی نییه و به راورد پڕنه كردۆته وه به ڵێننامه كه یان

به سلێمانی له چه مچه ماڵ زیاتر بوه .وته بێژی كه مپینه كه هێمای به وه شدا كه له س���ه ره تاوه له باوك و براو كه س���ه نزیكه كانی خۆیانه وه ده س���تیانپێكردوه وتیش���ی "تائێس���تا نزیكه ی 1500 پیاو

به ڵێننامه كه یان پڕكردۆته وه ".پیاوانێك هه ن له گه ڵ ئه وه ی خۆیان ب���ه چاالكوان���ی كۆمه ڵ���گای مه ده نی ده ناس���ێنن و چه ندین جار به ڵێننامه یان پڕكردۆته وه كه توند وتیژی به رامبه ر هیچ كه سێك به كارنه هێنن، كه چی رۆژانه به كردار و به ره فت���ار توندوتیژی ده نوێنن، حس���ێن س���ه ركه وت بۆچونی ئ���ه وه كه خ���ۆی یه كێكه ل���ه چاالكوانه كانی پاراستنی مافه كانی مرۆڤ له سلێمانی ، س���ه ركه وت ب���اس ل���ه وه ده كات ك���ه هه ر له ن���او رێكخراوه كان���ی كۆمه ڵگای مه ده نیدا كه س هه یه له گه ڵ ئه وه ی زیاد له جارێ���ك په یمانیداوه كه توند وتیژی به رامبه ر هیچ كه س���ێك به كارنه هێنێ ، ب���ه ك���ردار و به ره فتار ب���ه اڵم رۆژانه

توند وتیژی به كارده هێنێ ."به داخ���ه وه نمونه ی كه س���انی وه ها قردێله هه ڵمه ت���ی س���ه ركه وت هه یه " س���پی به هه نگاوێكی ب���اش ده زانێ بۆ هۆشیاركردنه وه ی پیاوان، به اڵم ئه وه ش ده ڵێت "ده بێت ئ���ه وه ش رونبێت هه ر پڕكرده وه به ڵێننامه ی ئه وه كه س���ێك خۆ نابێته فریشته ، وه ك چۆن به گوڵێك به ه���ار نای���ه و به قردێله یه كیش پیاوان له توندوتیژی ناكه ون، كه س���انێك هه ن ته نها بۆ موجامه له ی ژنان به شداری ئه و چاالكییانه ده كه ن، به اڵم به شێوه یه كی گشتی وه ك هه ڵمه تێكی هۆشیاركردنه وه

زۆرباشه ".

ئه گه ر خێزانه كه م كارێك بكات به دڵم نه بێت، ئه وا وایه ری سارد و گه رم له پێی

ئه ده م و ئه ڵێم كاره با گرتویه تی

تائێستا نزیكه ی 1500 پیاو

به ڵێننامه یان پڕكردۆته وه كه

توندوتیژی به رامبه ر به ژنان نه كه ن

► ►

هەڵمەتی قردێلە سپی لەسلێمانی فۆتۆ: ئاسۆ

شۆفێرێک لەکاتی کاردکردندا فۆتۆ: ئارام کەریم

ده زگا هه واڵگرییه كان مافی ئه وه یان

هه یه كه هه ندێك خه ڵكیان هه بێت بۆ كۆكردنه وه ی زانیاری

►

C M Y K

له‌فه‌یسبووکه‌وه‌

11 ره‌نگاڵه ره‌نگاڵه(354( سێشه ممه 102012/12/4 (354( سێشه ممه 2012/12/4

عاسمان و كۆڵه كه كانی

ش���ێره به فرینه وه كو باس���ی ده كه ن، تیای���ه ، س���ه یری خه س���ڵه تێكی دروس���تكردنه كه ی هه تا خ���وا حه ز كا ئاسانه و هیچی ناوێ ، كه چی كوڕم ئه وێ بتوانێ بیپارێزێ . سه عات و نیوێك خۆره ئ���اوی به ركه وێ كارێكی وای به س���ه ر دێ كه س نه زان���ێ كامه كلكه كه یه تی و كامه س���ه ره كه یه تی )عه یب نه بێ هی ش���ێره كه (. درۆم نه كردبێ عیالقه كه ی به ین���ی كورد و مالیكیش ه���ه ر عه ینی به ی���ه ك چه قه نه ی سیاس���ی ش���ته . كردمان به كه ڵه گا به س���ه ر خۆمانه وه ، كه چی نه مانتوانی له گه ڵیا رایكێش���ین. قس���ه ی خۆمان بێ ئێمه ش میلله تێكی قه ڕنێ���ك براده رین���ه . عه جیبی���ن عه بدولكه ریم و س���ه دام و ته حه مول���ی نوری سه عیده كانمان كرد كه چی به شی مانگێ���ك به رگه گرتنی فاك و فیكی ئه م دیكتات���ۆره بێ دانه مان پ���ێ نه ماوه . كریس���مس و ته‌صادوفی مانگه ك���ه ش بابانوئێ���ل و ئه وا ئه كا. له به رئه وه هه تا حه فله كه ده س���تی پێنه كردووه جوابی مه عقول ب���ۆ س���وئاله نامه عقوله كانی

خواره وه دیاری بفه رموو:• به ڕێوه ب���ه ری پۆلیس���ی هه ولێ���ر سه به ب چییه ئه ڵێ باشترین چاره سه ر

بۆ واڵتی ئێمه كردنه وه ی مه لهایه ؟به قه ڵه مبازێ���ك ده كات ح���ه ز •

بگه یته وه به تایالند؟• داهاتی نه وته كه به حه رام ده زانێ ،

ده ڵێ هی مه لها حه اڵڵتره ؟ج- ئاگاداره رۆژی چه ند كه س به ناوی سیاس���ه ت و تیجاره ته وه خۆیان ده كه ن

به ئه سته موڵ و به یروتا؟د- ح���ه ز ده كات ئه وه ی له بن به ڕه یه

بێته سه ر به ڕه ؟ه- ی���ه ك واڵتم بۆ ب���دۆزه ره وه به بێ

مه لها بوبێت به ده وڵه ت.• باش���ه به ڕاست بۆچی تائێستا بیر

له شتی وا نه كراوه ته وه ؟• ئیمان���ی ك���ورد له ئیمانی قه ته ر و

به حره ین و میسر و ئه مانه قایمتره ؟له ئه زه له وه حه ساس���ێتمان هه یه •به و مه سه النه ، چونكێكم عه شایه رین؟• له ترسی ئیسالمییه كان ناوێرین؟

• كڕی���ار زۆره به س فرۆش���یاره كه ده ست ناكه وێ ؟

ه- هه ر ل���ه م فیعل���ه قۆڕه مان كه م بوو؟

• ئه گه ر پێش���نیاره كه په سه ند كرا و بوین به ساحێبی مه لهای خۆمان

• كۆم���ه ڵ و یه كگرتوو هه موو رۆژێك ئه یسوتێنن؟

• مالك���ی زوو ززوو حیصاری‌ ئه خاته سه ر؟

ئیف���الس ئێرالی���ن توركی���ش ج- ده كات؟

د- له ب���ه ر جه ماع���ه ت ب���ه ر كه س ناكه وێ ؟

ه-س���اڵێك دوای ئه وه سه ربه خۆیی وه رده گرین؟

• ئه گ���ه ر خه به رێك���ت خوێن���ده وه نوس���یبوی : عێ���راق به نی���ازه گروپه فه ڵه ستینیه ناكۆكه كان رێك بخات، تۆ

یه كسه ر چی ده كه یت؟• الش���عورییه ن هاوار ده كه ی ده ڵێی ئاخ كێ نه س���یحه تی ك���ێ ده كات ده

فه رموو؟• ده ڕۆی���ت كووژه كه یه ك���ی ش���ین

به ناوچه كانی مالیكیدا هه ڵده واسیت؟ج- به هه م���وو هێ���ز و قه وه تی خۆت

جه ریده كه فڕێ ده ده یت؟د- سه یری عاس���مان ده كه ی بزانیت

چه ند كۆڵه كه ی پێوه یه ؟ه- ته له ف���ۆن ده كه ی بۆ به غا ده ڵێی به قوربان���ه چاوێكت���ان له گرده كان���ی

سلێمانیش بێت؟

گاکاوڕ

هه واڵێكی به په له ده بیستیت كه هه رگیز چاوه روانی نه ب���وی ، هه وڵبده وریایانه مامه ڵه ی له گه ڵ بكه یت. شه ممه رۆژی

به ختته .

زوو بڕیار ده ده یت، به اڵم پێویس���تیت به بیركردنه وه ی زیاتر هه یه و تاكو دڵنیا بیكه یت، هه وڵم���ه ده له كارێك نه بیت

ماوه یه كه زیانه كانت زیاتر بون.

هه ندێ كێشه ی كۆنت بۆ زیندوده بێته وه ، ئه مه ش په یوه ندی به كه سێكی نزیكته وه هه ی���ه ، ب���ه اڵم ئازایه تی خ���ۆت رۆڵ

ده بینێت بۆ تێپه ربون له و كێشه یه .

هه مو ش���تێك هه ق���ی خ���ۆی پێبده له ژیان، زۆرین���ه ی كاتت بۆ كاره كانت پێویس���ته ب���ه اڵم ته رخانك���ردوه ، خێزانه كانتان پشتگوێ نه خه ن و هه قی

خۆیان پێبده ن.

سه فه رێكی كتوپڕ و هه ندێ پرۆژه ت بۆ دێته پێش كه سودێكی زۆری لێده بینن كه داهاتویه كی باشی ده بێت بۆ خۆتان و

كه سانی نزیكتان.

له ش���وێنی كاره كه ت زۆر ماندوده بیت، هاوڕێیه كی له گ���ه ڵ كێش���ه ت هه ندێ شوێنی كاره كه ت ده بێت كه به ته واوه تی ماندوت ده كات و پێی بێتاقه ت ده بیت.

به س���ه رده به ن خ���ۆش هه فته یه ك���ی له دایكبوان���ی ئ���ه م بورج���ه ، چه ن���د هه واڵێكی خۆش ده بیس���تن كه ده بێته هۆی دڵخۆشبونتان بۆ ماوه یه كی زۆر.

ئه م ماوه یه گه ش���تێكی رۆمانس���یتان بۆ دروس���ت ده بێت و ماوه یه كی خۆش خۆشه ویس���ته كانتان كه س���ه له گه ڵ به سه ر ده به ن. هه ست به چاالكی زیاتر

ده كه یت.

زۆرینه ی كاره كانت هه ڵه شه ییه كی پێوه دیاره و پێویسته جددیتر بیت، چونكه هه مو هه ڵه ش���ه ییه كانت به زیانی خۆت

ده گه ڕێته وه .

بڕێ���ك پ���اره ت ده س���ت ده كه وێت، ب���ه اڵم له هه مانكات���دا خه رجییه كانت زۆر ده بێت و كێش���ه داراییه كانیشت به رده وام ده بێت و ئاگاداری خۆت به .

پێویس���تیت به پاڵپش���تی كه س���ێكی نزیك���ت ده بێت، ره نگه ئ���ه م ماوه یه ئه و به ه���اوكاری كاره كانت زۆرینه ی

كه سه به ڕێوه بچێت.

قرژاڵدوانه‌‌

باری ته ندروستیت پێویستی به چاودێری زیاتر هه ی���ه و ئه م ماوه ی���ه ش هه ندێ گرفتی ته ندروستیت بۆ دێته پێش كه

رێگری له هه ندێ له ئیشه كانت ده كات.

نه‌‌هه‌‌‌نگسه‌‌تڵگیسککه‌‌واندوپشکته‌‌رازووفه‌‌ریکشێر

د.شێرکۆ عه بدواڵده ینوسێت

ئا: شه نگه حه سه ن

"ماوه ی زیاتر له ساڵێك ده بێت چرام دانه گیرساندوه ، به اڵم هه ر دانه یه كم

هه ڵگرتوه وه كو یادگاری " ئه وه قسه ی مرواری میكائیلی ته مه ن 55 ساڵه

كه به هۆی باشبونی كاره باوه ، ئێستا چرا به كارناهێنن.

م���رواری كه ب���ۆ كڕین���ی هه ندێك پێداویس���تی ماڵه كه ی هاتب���وه بازاڕ باس���ی له وه كرد كه به هۆی باش���بونی له س���اڵێكه زیاتر م���اوه ی كاره باوه ، چرایان به كارنه هێناوه ، به اڵم چرایه كی بۆ یادگاری له ماڵه كه یدا هێشتوه ته وه . ئه و ژنه كه به وته ی خۆی س���ااڵنێكی زۆره له ش���اردا نیش���ته جێن و ژیان���ی س���ااڵنی رابردوی بیر ماوه و بیره وه ری زۆری له گ���ه ڵ چرادا هه ی���ه ، ئاماژه ی به وه دا كه له ساڵه كانی رابردودا هه مو ئێواره ی���ه ك پێ���ش بان���گ چراكانیان پاكده كرده وه ئاماده ی���ان ده كرد، ئه و مااڵنه شی كه هه ژارو كه مده رامه ت بون هه ر چرایه كیان هه ب���و له گه ڵ خۆیان ب���ۆ ژوره كانیان ده گێڕا، به اڵم ئێس���تا

له به رئ���ه وه ی رۆژانه نزیكه ی بیس���ت و چ���وار كاتژمێ���ر كاره با هه ی���ه ، چیتر

پێویست ناكات چرا به كاربهێنین.راب���ردودا له س���ااڵنی هه رچه ن���ده قه یران���ی كه م���ی كاره ب���ا له هه رێمی هاواڵتیان���ی به رۆك���ی كوردس���تاندا گرتب���و، به اڵم وه ك هاواڵتیان ئاماژه ی پێده ك���ه ن، به مدواییانه ئ���ه و قه یرانه به ره و كه مبونه وه رۆیش���توه و به هه ردو كاره بای نیش���تمانی و مۆلیده نزیكه ی بیس���ت و چ���وار كاتژمێ���ر كاره با بۆ هاواڵتیان دابینك���راوه ، به وه ش "چرا" كه س���ااڵنێكی زۆر جێ���ی كاره بای بۆ هاواڵتیان پڕكردبۆته وه ، باوی نه ماوه .

به كارهێنانی چرا له الیه ن هاواڵتیانه وه تاڕاده یه كیش نه وه ده كان و له س���ااڵنی دوای پڕۆس���ه ی ئازادی عێراق بازاڕی

گه رم بو.دیكه ی ژنێكی مس���ته فا ش���وكریه ته مه ن 53 س���اڵه و دانیش���توی شاری زۆری یادگارییه ك���ی س���لێمانییه و له گه ڵ چرا هه یه ، چونكه س���ااڵنێكی زۆر ب���ۆ رۆش���نكردنه وه له بری كاره با به كاریانهێناوه . ئ���ه و ژنه له به رئه وه ی خاوه نی ش���ه ش خوێندكار بوه ، بۆیه

هه بوه ، له ماڵه كه یاندا چراش ش���ه ش به اڵم له م س���ااڵنه ی دوایی���دا و به هۆی گۆڕان���ی بارودۆخ���ه وه به كاریناهێنن، به ڵكو ته نها وه ك جوانكاری له ماڵه وه دایانن���اوه و له ب���ری ئ���ه وه ش ئه گه ر كاره با كوژایه وه ، ئه وا گڵۆپی ش���ه حن به كارده هێنن، ش���وكریه به پێكه نینه وه وت���ی "ئێس���تا چرایه كم���ان هه یه كه نه كڕیوه ته وه ، بۆم شكاوه و بلوره كه ی

دڵیشم نایه ت ژێره كه ی فڕێبده م".فرۆشه كانیش شوش���ه دوكانی الی فرۆشی چرا كه مبۆته وه و هه یانه ماوه ی چه ند ساڵێكه چرایان نه فرۆشتوه ، له و روه وه س���امان ئه بوبه ك���ر كه خاوه نی دوكانێكه له بازاڕی شوشه فرۆش���ه كانی ك���ه جه ختیك���رده وه س���لێمانی، س���ه رده مانێك چرا زۆرتری���ن كڕیاری هه ب���وه ، به اڵم له م س���ااڵنه ی دواییدا و به هۆی باشبونی كاره باوه هیچ كه سێك نایكڕێ و بۆ س���ه لماندنی قسه كانیشی وت���ی "ئه وه ت���ا خۆت���ان ده بینن هیچ چرایه كمان نییه بۆ فرۆش���تن، ئه گه ر هه ش���مان بێت كه س نایكڕێت، به خوا وا بزانم نزیكه ی س���ێ ساڵیش ده بێت

چرایه كمان نه فرۆشتوه ".

ئا: ئاوێنه

كچه گۆرانیبێژ مۆنیكا به گۆرانی )نامه یه ك بۆ ڤاتیكان(

ده نێرێت و باسی كوردستانیان بۆ ده كات و به م نزیكانه ش كلیپی

گۆرانییه كه باڵوده كرێته وه .

مۆنی���كا له لێدوانێكدا بۆ ئاوێنه رایگه یاند كه مه به ستی سه ره كی گۆرانییه ك���ه ی ئه وه ی���ه كه له و بۆ كوردستانی باس���ی نامه یه دا

مندااڵنی ڤاتیكان كردوه .گۆرانییه ك���ه هۆن���راوه ی به رزنجی ( عه بدول )د.فه ره یدون میلۆدییه ك���ه ش نوس���یویه تی و )هه ڵكه وت موزیس���یان له الیه ن زاهی���ر(ه وه دان���راوه و له الی���ه ن كاری ته یب(ی���ش )ش���اهۆ ب���ۆ ده رهێنان���ی وێنه گرت���ن و نزیكدا له ئاینده یه ك���ی ك���راوه و

باڵوده كرێته وه .مۆنیكا خوشكی كچه هونه رمه ند )لۆكه زاهیر(ه و له ده ره وه ی واڵت نیش���ته جێیه و هه ندێجاری���ش بۆ كاره هونه رییه كان���ی س���ه ردانی به نیازیشه ده كاته وه و كوردستان له ئاین���ده دا ئه لبومێك���ی گۆرانی باڵوبكات���ه وه كه ئه و گۆرانییه ش

یه كێكه له به رهه مه كانی .

ئا: ئاوێنه

ئه كته ری به ناوبانگ مسته فا ئه حمه د و چه ند هونه رمه ندێكی دیكه ی

هاوڕێی پڕۆژه ی شانۆگه رییه كی نوێیان به ده سته وه یه و ده ڵێن "خۆ

نه تانكڕیوین؟!".

ده قی شانۆگه رییه كه میسرییه و له الیه ن )د.شێركۆ عه بدواڵ(وه كراوه به كوردی و هونه رمه ند )ئازاد حه مه بچكۆل(یش كاری ده رهێنانی بۆ ئه نجامداوه و به رهه مه كه ش

له كاری جددی و كۆمیدی پێكهاتوه .

هونه رمه ن���د مس���ته فا ئه حم���ه د كه یه كێكه له و ئه كته رانه ی رۆڵی سه ره كی تێدا ده بین���ێ به ئاوێن���ه ی راگه یاند كه بارودۆخی ده رب���اره ی ش���انۆییه كه یان سیاسی و كۆمه اڵیه تی ئێستای كوردستانه ، بۆیه ده شڵێت "خۆ نه تانكڕیوین!"، به اڵم ئاماده نه بو ناوه ڕۆك���ی زیاتری ماناكه ی

بكات.ناوب���راو ئام���اژه ی به وه دا ك���ه له م هه فته ی���ه وه ده س���تیان به ئه نجامدان���ی له مانگی پێشبینیشیكرد كردوه و پڕۆڤه داهاتودا ش���انۆییه كه ئام���اده بێت بۆ

نمایشكردن.

ئا: ئاوێنه

كۆمپانیایه كی بواری گه شتیاری له شاری سلێمانی به بۆنه ی

سه ری ساڵی نوێوه ، هه ڵده ستێت به سازكردنی گه شتێكی یه ك

هه فته یی بۆ واڵتی لوبنان كه یه كێك له شێوه كانی گه شته كه ش به "قیستی

مانگانه "یه .

به پێی راگه یه نراوێكی ئه و كۆمپانیایه ك���ه وێنه یه ك���ی ب���ۆ ئاوێنه ن���اردوه رایگه یاندوه كه به بۆنه ی هاتنی ساڵی نوێ���وه ، گه ش���تێكی ی���ه ك هه فته یی بۆ واڵت���ی لوبنان س���ازده كات و تیایدا گه شته كه ش���ی خزمه تگوزارییه كان���ی رونكردۆته وه كه شێوه یه كیان به شێوه ی بێ دیكه شی ش���ێوازێكی )نه قد(ییه و كه مانگانه یه به قیس���تی پێش���ه كی و له ماوه ی دوای گه ش���ته كه ی گه شتیار

دوانزه مانگدا قیسته كانی ده داته وه .جێ���ی ئاماژه ی���ه له ماوه ی س���ااڵنی زۆری به ش���ێكی كڕین���ی راب���ردودا پێداویستییه كانی وه ك )خانو، شوقه ، بوه ناوم���اڵ ( كه لوپه لی ئۆتومبی���ل،

به قیستی مانگانه .

ئا: ئاكۆ حه مه د رابی

كاتێك ناوی قه زای ره واندز دێت، بێشك خێرا نێوی )خه ره ند(یش دێته سه ر زار، چونكه "خه ره ندو ره واندز"

دوانه یه كی پێكه وه گرێدراون.

به و پێیه ی قه زای ره واندز كه س���ه ر شوێنه وه له سێ هه ولێره و به پارێزگای ك���ه ئه مه ش به خه ره ن���د ده وره دراوه پێبه خش���یوه و زۆری جوانییه ك���ی زۆرج���ار بۆت���ه س���ه رچاوه ی ئیلهامی ئه دیب و ش���اعیران و ته نانه ت دیوانێكی ش���یعری و رۆمانێكی���ش به و ن���اوه وه ناونراون. له هه مانكاتیش���دا ش���وێنێك ب���وه ك���ه كاره س���اتی لێكه وتۆته وه و چه ندین خه ڵك تیایدا بونه ته قوربانی كه هه ندێكیان به ده س���تی ئه نقه س���ت خۆی���ان لێیه وه فرێداوه ت���ه خواره وه و هه ندێكیشیان به قه زاو قه ده ر. به رزی ئه م خه ره ند له به شێكییه وه بۆ یه كێكی دیكه جیاوازه كه له نێوان )250-150(

مه تر ده بێت. مامۆس���تا یاس���ین برایم كه به شی زۆری ته مه ن���ی منداڵ���ی ، له خه ره ندی له وه س���فی به س���ه ربردوه ، ره وان���دز خه ره ن���ددا ده ڵێت "ئیله���ام و خه یاڵ و

وزه و عه شق و خۆشه ویستی به خشیوه ته شاعیران و هونه رمه ندان و له نێو نوسین و كاره كانی خۆیان ره نگیداوه ته وه "، هه ر به وته ی ئه و مامۆس���تایه ، خه ره ند بۆ ره واندزیی���ان وه ك ده ریایه كی گه وره و دورگه یه كی ناسراوو جوان وایه و دڵیان پێده كرێت���ه وه و ناتوان���ن بۆ س���اتێك

له هزرو خه یاڵی خۆیان ده ریبكه ن. رێب���وار عه ب���دواڵ ره واندزی���ش كه گه نجێك���ی ناوچه كه ی���ه ئام���اژه به وه ده كات ك���ه ئه گ���ه ر ش���وێنێكی وه ها له هه ر واڵتێك بوایه ده بوه مه ڵبه ندێكی گه وره ی گه ش���تیاری و كاتبه سه ربردن. ئ���ه و، ك���ه هه م���و ته مه ن���ی منداڵی و گه نجی له س���ه ر خه ره ند به س���ه ربردوه ده ڵێت كه ش���وێنێكیش بوه هه میشه قوتابیان به مه به ستی سه عیكردن رویان

لێكردوه .له پاڵ باسكردنی ئه و الیه نه جوانانه ی كاته كانیشدا له زۆربه ی به اڵم خه ره ند، ش���وێنێك بوه ب���ۆ هه ڵبژاردنی مه رگ كه هه ندێكیان به ده س���تی ئه نقه س���ت له وێ���وه خۆیان فڕێداوه ت���ه خواره وه و

هه ندێكیشیان به قه زاو قه ده ر. باسیان ناوچه كه هاواڵتییه كی چه ند له وه ك���رد ك���ه له س���ااڵنی هه ش���تاو 10 له م���اوه ی ته نانه ت ن���ه وه ده كان و س���اڵی رابردوش���دا چه ند كه س���ێكی

ناوچه ك���ه به مه به س���تی كۆتایهێن���ان به ژیانیان، خۆیان له و شوێنه به رزه وه فڕێداوه ته خواره وه كه له نێویش���یاندا هه ندێك تێدای���ه . ئافره تێكی چه ن���د هاواڵتی ناوچه كه ئاماژه یان به وه دا كه كه به شێك له و كه سانه ی ئه م كاره یان ك���ردوه به هۆی كێش���ه ی كۆمه اڵیه تی یاخود نه خۆش���ی ده رونیی���ان هه بوه ، یاخود هه ندێك له عاش���قانیش به هۆی نه گه یش���تنیان به یه كت���ری په نایان بۆ

خۆكوشتن له و خه ره نده وه بردوه .رونیكرده وه كه یاس���ین مامۆس���تا له س���ااڵنی جه نگی جیهان���ی یه كه مدا، كاتێك روسه كان په الماری ناوچه كه یان داوه و به هۆی نه شاره زاییان ژماره یه كی كه وتونه ت���ه روس س���ه ربازی زۆری نێ���و خه ره ندو گیانیان له ده س���تداوه ، ئێس���تاش ئه و به شه ی خه ره ند كه ئه و سه ربازانه تیایدا گیانیان له ده ستداوه ،

پێی ده ڵێن "التێ عروسا".خزمه تگوزارییه وه ، كه م���ی له باره ی س���ه رۆكی ش���اره وانی ره واندز، عیسا محه مه د له لێدوانێكدا بۆ ئاوێنه رایگه یاند یه كه مدا هه س���تاون له قۆناغ���ی ك���ه به نۆژنكردن���ه وه ی خه ره ندو بۆ قۆناغی دوه میش س���ه رقاڵی ئه نجامدانی چه ند كارێك���ی گرنگن و له س���اڵی داهاتوه وه

ده ستپێده كات.

ئا: به ختیار حسێن

چرۆ ئیسماعیل به خۆشحاڵی و ئومێدێكی زۆره وه ده ستیكرد

به كردنه وه ی كافتریا تاقانه كه ی بۆ ئافره تانی هه ولێر، به اڵم نه یده زانی

ته مه نی كاركردنی نزیكه ی پانزه مانگ ده بێت و بڕیاری داخستنی

ده درێت.

چرۆ ئیسماعیل له كۆتا رۆژی مانگی یه كی س���اڵی رابردودا ب���ۆ یه كه مجار له شاری هه ولێر كافتریایه كی تایبه تی كرده وه بۆ ئافره تان به نێوی )كافتریای رۆنیاز بۆ ئافره ت���ان(، به اڵم به وته ی خۆی دواتر به هۆی زۆری "به هانه گرتن"

پێی بڕیاری داخستنی داوه .ئه و ئافره ته كه له بنه ڕه تدا خه ڵكی شاری سلێمانییه ئامانجی له كردنه وه ی كافتریاك���ه ی دابینكردنی ش���وێنێكی تایب���ه ت بوه بۆ ئافره ت���ان بۆ ئه وه ی كاته كان���ی خۆیان تێدا به س���ه رببه ن، جگه له وه ش بۆئه وه ی ببێته به ش���ێك له زیندوكردن���ه وه ی ئ���ه و نه ریته ی كه له راب���ردودا له الدێكان���دا هه ب���وه كه به خۆیان تایبه ت دیوه خانی "ئاغاژن" هه بوه و ژنانی ئه و الدێیانه ش چونه ته الی، ب���ه اڵم شكس���تیان به هه وڵه كه ی هێن���اوه . كافتریاكه ی چرۆ، مه كته به و خواردنی خێرا و چا و قاوه ی تێدا بوه ، كۆڕ و سمیناری بووه له به رنامه شیاندا

تێدا بگێڕن. ئامانجێك���ی دیكه ی ئ���ه و ئافره ته ، له الیه نی به دورگرتنی كافێك���ه ی بوه سیاس���ی و رێكخراوه كان���ی ئافره تان، دوای كردنه وه ش���ی رۆژانه ژماره یه ك تێده كری���ن و روی���ان زۆر ئافره ت���ی دواتر به اڵم پێخۆش���بو، زۆریش���یان له الیه ن ش���اره وانییه وه پێی داخراوه و زۆر ماوه یه ك���ی "دوای ده ڵێ���ت ش���اره وانییه وه له الیه ن له كردنه وه ی ، چه ن���د به هانه یه كی���ان پێگرت���م هه ر ج���اره و به بیانویه ك، له كاتێكدا به پێی به مۆڵه ت���ی رێنمایی���ه كان و یاس���او ره س���می كافتریاكه م كردبوه وه ، به اڵم الیه نێك ئاماده نه ب���وم له به رئ���ه وه ی

له پشتمه وه بێت و پشتیشم نه بو، بۆیه ته ئكیدیان له داخستنی ده كرده وه ".

به داخستنه كه ش، په یوه س���ت هه ر كاتێك چرۆ ویس���تویه تی بێت به ره و ش���اره وانی له رێ���گادا س���لێمانی ، ته له فۆنیان بۆ كردوه و پێیان راگه یاندوه كه ده بێت كافتریاك���ه دابخات، بۆیه ئه ویش م���اوه ی نزیكه ی حه وت مانگه دایخس���توه ، ناوبراو ئاش���كرایكرد كه ئ���ه و، كردنه وه ی كافێك���ه ی ته نها بۆ خزمه تكردنی ئافره ت���ان بوه نه ك بۆ

په یداكردن و پاره سه ره كی مه به ستی وتی "بۆیه ئه و كاره م كرد بۆ ئه وه ی ل���ه و رێگه یه وه خزمه تێك به ئافره تانی كوردس���تان بك���ه م، نه ك ب���ۆ پاره په یداك���ردن بێت، ب���ه اڵم ئه وان رێزی

ئه و كاره یان نه گرتم".چرۆ ئێستاش سوره له سه ر ئه وه ی جارێكی دیك���ه ش كافێكه ی بكاته وه ، به اڵم چاوه ڕێی دانه وه ی ئه و قه رزانه یه ك���ه به ه���ۆی كردن���ه وه ی كافێك���ه

له سه ریه تی .

له هه ولێر تاقه كافتریایه ك به ئافره تان ره وا نه بینرا

"چرا" باوی نه ماوه

مسته فا ئه حمه د و چه ند هونه رمه ندێك: سه فه ركردنیش بوه به "قیست"خۆ نه تانكڕیوین؟!

خه ره ندی ره واندز، شوێنێك بۆ كاتبه سه ربردن و خۆكوشتن

نامه‌یه‌ك‌بۆ‌ڤاتیكان‌ده‌نێرێت

مستەفا ئەحمەد

كافتریای رۆنیاز بۆ ئافره تان لەشاری هەولێر

خه ره ندی ره واندز فۆتۆ: ئاکۆ

لەئینتەرنێتەوە ناوچەیەکی گەشتیاری لەلوبنان

C M Y K

له‌فه‌یسبووکه‌وه‌

11 ره‌نگاڵه ره‌نگاڵه(354( سێشه ممه 102012/12/4 (354( سێشه ممه 2012/12/4

عاسمان و كۆڵه كه كانی

ش���ێره به فرینه وه كو باس���ی ده كه ن، تیای���ه ، س���ه یری خه س���ڵه تێكی دروس���تكردنه كه ی هه تا خ���وا حه ز كا ئاسانه و هیچی ناوێ ، كه چی كوڕم ئه وێ بتوانێ بیپارێزێ . سه عات و نیوێك خۆره ئ���اوی به ركه وێ كارێكی وای به س���ه ر دێ كه س نه زان���ێ كامه كلكه كه یه تی و كامه س���ه ره كه یه تی )عه یب نه بێ هی ش���ێره كه (. درۆم نه كردبێ عیالقه كه ی به ین���ی كورد و مالیكیش ه���ه ر عه ینی به ی���ه ك چه قه نه ی سیاس���ی ش���ته . كردمان به كه ڵه گا به س���ه ر خۆمانه وه ، كه چی نه مانتوانی له گه ڵیا رایكێش���ین. قس���ه ی خۆمان بێ ئێمه ش میلله تێكی قه ڕنێ���ك براده رین���ه . عه جیبی���ن عه بدولكه ریم و س���ه دام و ته حه مول���ی نوری سه عیده كانمان كرد كه چی به شی مانگێ���ك به رگه گرتنی فاك و فیكی ئه م دیكتات���ۆره بێ دانه مان پ���ێ نه ماوه . كریس���مس و ته‌صادوفی مانگه ك���ه ش بابانوئێ���ل و ئه وا ئه كا. له به رئه وه هه تا حه فله كه ده س���تی پێنه كردووه جوابی مه عقول ب���ۆ س���وئاله نامه عقوله كانی

خواره وه دیاری بفه رموو:• به ڕێوه ب���ه ری پۆلیس���ی هه ولێ���ر سه به ب چییه ئه ڵێ باشترین چاره سه ر

بۆ واڵتی ئێمه كردنه وه ی مه لهایه ؟به قه ڵه مبازێ���ك ده كات ح���ه ز •

بگه یته وه به تایالند؟• داهاتی نه وته كه به حه رام ده زانێ ،

ده ڵێ هی مه لها حه اڵڵتره ؟ج- ئاگاداره رۆژی چه ند كه س به ناوی سیاس���ه ت و تیجاره ته وه خۆیان ده كه ن

به ئه سته موڵ و به یروتا؟د- ح���ه ز ده كات ئه وه ی له بن به ڕه یه

بێته سه ر به ڕه ؟ه- ی���ه ك واڵتم بۆ ب���دۆزه ره وه به بێ

مه لها بوبێت به ده وڵه ت.• باش���ه به ڕاست بۆچی تائێستا بیر

له شتی وا نه كراوه ته وه ؟• ئیمان���ی ك���ورد له ئیمانی قه ته ر و

به حره ین و میسر و ئه مانه قایمتره ؟له ئه زه له وه حه ساس���ێتمان هه یه •به و مه سه النه ، چونكێكم عه شایه رین؟• له ترسی ئیسالمییه كان ناوێرین؟

• كڕی���ار زۆره به س فرۆش���یاره كه ده ست ناكه وێ ؟

ه- هه ر ل���ه م فیعل���ه قۆڕه مان كه م بوو؟

• ئه گه ر پێش���نیاره كه په سه ند كرا و بوین به ساحێبی مه لهای خۆمان

• كۆم���ه ڵ و یه كگرتوو هه موو رۆژێك ئه یسوتێنن؟

• مالك���ی زوو ززوو حیصاری‌ ئه خاته سه ر؟

ئیف���الس ئێرالی���ن توركی���ش ج- ده كات؟

د- له ب���ه ر جه ماع���ه ت ب���ه ر كه س ناكه وێ ؟

ه-س���اڵێك دوای ئه وه سه ربه خۆیی وه رده گرین؟

• ئه گ���ه ر خه به رێك���ت خوێن���ده وه نوس���یبوی : عێ���راق به نی���ازه گروپه فه ڵه ستینیه ناكۆكه كان رێك بخات، تۆ

یه كسه ر چی ده كه یت؟• الش���عورییه ن هاوار ده كه ی ده ڵێی ئاخ كێ نه س���یحه تی ك���ێ ده كات ده

فه رموو؟• ده ڕۆی���ت كووژه كه یه ك���ی ش���ین

به ناوچه كانی مالیكیدا هه ڵده واسیت؟ج- به هه م���وو هێ���ز و قه وه تی خۆت

جه ریده كه فڕێ ده ده یت؟د- سه یری عاس���مان ده كه ی بزانیت

چه ند كۆڵه كه ی پێوه یه ؟ه- ته له ف���ۆن ده كه ی بۆ به غا ده ڵێی به قوربان���ه چاوێكت���ان له گرده كان���ی

سلێمانیش بێت؟

گاکاوڕ

هه واڵێكی به په له ده بیستیت كه هه رگیز چاوه روانی نه ب���وی ، هه وڵبده وریایانه مامه ڵه ی له گه ڵ بكه یت. شه ممه رۆژی

به ختته .

زوو بڕیار ده ده یت، به اڵم پێویس���تیت به بیركردنه وه ی زیاتر هه یه و تاكو دڵنیا بیكه یت، هه وڵم���ه ده له كارێك نه بیت

ماوه یه كه زیانه كانت زیاتر بون.

هه ندێ كێشه ی كۆنت بۆ زیندوده بێته وه ، ئه مه ش په یوه ندی به كه سێكی نزیكته وه هه ی���ه ، ب���ه اڵم ئازایه تی خ���ۆت رۆڵ

ده بینێت بۆ تێپه ربون له و كێشه یه .

هه مو ش���تێك هه ق���ی خ���ۆی پێبده له ژیان، زۆرین���ه ی كاتت بۆ كاره كانت پێویس���ته ب���ه اڵم ته رخانك���ردوه ، خێزانه كانتان پشتگوێ نه خه ن و هه قی

خۆیان پێبده ن.

سه فه رێكی كتوپڕ و هه ندێ پرۆژه ت بۆ دێته پێش كه سودێكی زۆری لێده بینن كه داهاتویه كی باشی ده بێت بۆ خۆتان و

كه سانی نزیكتان.

له ش���وێنی كاره كه ت زۆر ماندوده بیت، هاوڕێیه كی له گ���ه ڵ كێش���ه ت هه ندێ شوێنی كاره كه ت ده بێت كه به ته واوه تی ماندوت ده كات و پێی بێتاقه ت ده بیت.

به س���ه رده به ن خ���ۆش هه فته یه ك���ی له دایكبوان���ی ئ���ه م بورج���ه ، چه ن���د هه واڵێكی خۆش ده بیس���تن كه ده بێته هۆی دڵخۆشبونتان بۆ ماوه یه كی زۆر.

ئه م ماوه یه گه ش���تێكی رۆمانس���یتان بۆ دروس���ت ده بێت و ماوه یه كی خۆش خۆشه ویس���ته كانتان كه س���ه له گه ڵ به سه ر ده به ن. هه ست به چاالكی زیاتر

ده كه یت.

زۆرینه ی كاره كانت هه ڵه شه ییه كی پێوه دیاره و پێویسته جددیتر بیت، چونكه هه مو هه ڵه ش���ه ییه كانت به زیانی خۆت

ده گه ڕێته وه .

بڕێ���ك پ���اره ت ده س���ت ده كه وێت، ب���ه اڵم له هه مانكات���دا خه رجییه كانت زۆر ده بێت و كێش���ه داراییه كانیشت به رده وام ده بێت و ئاگاداری خۆت به .

پێویس���تیت به پاڵپش���تی كه س���ێكی نزیك���ت ده بێت، ره نگه ئ���ه م ماوه یه ئه و به ه���اوكاری كاره كانت زۆرینه ی

كه سه به ڕێوه بچێت.

قرژاڵدوانه‌‌

باری ته ندروستیت پێویستی به چاودێری زیاتر هه ی���ه و ئه م ماوه ی���ه ش هه ندێ گرفتی ته ندروستیت بۆ دێته پێش كه

رێگری له هه ندێ له ئیشه كانت ده كات.

نه‌‌هه‌‌‌نگسه‌‌تڵگیسککه‌‌واندوپشکته‌‌رازووفه‌‌ریکشێر

د.شێرکۆ عه بدواڵده ینوسێت

ئا: شه نگه حه سه ن

"ماوه ی زیاتر له ساڵێك ده بێت چرام دانه گیرساندوه ، به اڵم هه ر دانه یه كم

هه ڵگرتوه وه كو یادگاری " ئه وه قسه ی مرواری میكائیلی ته مه ن 55 ساڵه

كه به هۆی باشبونی كاره باوه ، ئێستا چرا به كارناهێنن.

م���رواری كه ب���ۆ كڕین���ی هه ندێك پێداویس���تی ماڵه كه ی هاتب���وه بازاڕ باس���ی له وه كرد كه به هۆی باش���بونی له س���اڵێكه زیاتر م���اوه ی كاره باوه ، چرایان به كارنه هێناوه ، به اڵم چرایه كی بۆ یادگاری له ماڵه كه یدا هێشتوه ته وه . ئه و ژنه كه به وته ی خۆی س���ااڵنێكی زۆره له ش���اردا نیش���ته جێن و ژیان���ی س���ااڵنی رابردوی بیر ماوه و بیره وه ری زۆری له گ���ه ڵ چرادا هه ی���ه ، ئاماژه ی به وه دا كه له ساڵه كانی رابردودا هه مو ئێواره ی���ه ك پێ���ش بان���گ چراكانیان پاكده كرده وه ئاماده ی���ان ده كرد، ئه و مااڵنه شی كه هه ژارو كه مده رامه ت بون هه ر چرایه كیان هه ب���و له گه ڵ خۆیان ب���ۆ ژوره كانیان ده گێڕا، به اڵم ئێس���تا

له به رئ���ه وه ی رۆژانه نزیكه ی بیس���ت و چ���وار كاتژمێ���ر كاره با هه ی���ه ، چیتر

پێویست ناكات چرا به كاربهێنین.راب���ردودا له س���ااڵنی هه رچه ن���ده قه یران���ی كه م���ی كاره ب���ا له هه رێمی هاواڵتیان���ی به رۆك���ی كوردس���تاندا گرتب���و، به اڵم وه ك هاواڵتیان ئاماژه ی پێده ك���ه ن، به مدواییانه ئ���ه و قه یرانه به ره و كه مبونه وه رۆیش���توه و به هه ردو كاره بای نیش���تمانی و مۆلیده نزیكه ی بیس���ت و چ���وار كاتژمێ���ر كاره با بۆ هاواڵتیان دابینك���راوه ، به وه ش "چرا" كه س���ااڵنێكی زۆر جێ���ی كاره بای بۆ هاواڵتیان پڕكردبۆته وه ، باوی نه ماوه .

به كارهێنانی چرا له الیه ن هاواڵتیانه وه تاڕاده یه كیش نه وه ده كان و له س���ااڵنی دوای پڕۆس���ه ی ئازادی عێراق بازاڕی

گه رم بو.دیكه ی ژنێكی مس���ته فا ش���وكریه ته مه ن 53 س���اڵه و دانیش���توی شاری زۆری یادگارییه ك���ی س���لێمانییه و له گه ڵ چرا هه یه ، چونكه س���ااڵنێكی زۆر ب���ۆ رۆش���نكردنه وه له بری كاره با به كاریانهێناوه . ئ���ه و ژنه له به رئه وه ی خاوه نی ش���ه ش خوێندكار بوه ، بۆیه

هه بوه ، له ماڵه كه یاندا چراش ش���ه ش به اڵم له م س���ااڵنه ی دوایی���دا و به هۆی گۆڕان���ی بارودۆخ���ه وه به كاریناهێنن، به ڵكو ته نها وه ك جوانكاری له ماڵه وه دایانن���اوه و له ب���ری ئ���ه وه ش ئه گه ر كاره با كوژایه وه ، ئه وا گڵۆپی ش���ه حن به كارده هێنن، ش���وكریه به پێكه نینه وه وت���ی "ئێس���تا چرایه كم���ان هه یه كه نه كڕیوه ته وه ، بۆم شكاوه و بلوره كه ی

دڵیشم نایه ت ژێره كه ی فڕێبده م".فرۆشه كانیش شوش���ه دوكانی الی فرۆشی چرا كه مبۆته وه و هه یانه ماوه ی چه ند ساڵێكه چرایان نه فرۆشتوه ، له و روه وه س���امان ئه بوبه ك���ر كه خاوه نی دوكانێكه له بازاڕی شوشه فرۆش���ه كانی ك���ه جه ختیك���رده وه س���لێمانی، س���ه رده مانێك چرا زۆرتری���ن كڕیاری هه ب���وه ، به اڵم له م س���ااڵنه ی دواییدا و به هۆی باشبونی كاره باوه هیچ كه سێك نایكڕێ و بۆ س���ه لماندنی قسه كانیشی وت���ی "ئه وه ت���ا خۆت���ان ده بینن هیچ چرایه كمان نییه بۆ فرۆش���تن، ئه گه ر هه ش���مان بێت كه س نایكڕێت، به خوا وا بزانم نزیكه ی س���ێ ساڵیش ده بێت

چرایه كمان نه فرۆشتوه ".

ئا: ئاوێنه

كچه گۆرانیبێژ مۆنیكا به گۆرانی )نامه یه ك بۆ ڤاتیكان(

ده نێرێت و باسی كوردستانیان بۆ ده كات و به م نزیكانه ش كلیپی

گۆرانییه كه باڵوده كرێته وه .

مۆنی���كا له لێدوانێكدا بۆ ئاوێنه رایگه یاند كه مه به ستی سه ره كی گۆرانییه ك���ه ی ئه وه ی���ه كه له و بۆ كوردستانی باس���ی نامه یه دا

مندااڵنی ڤاتیكان كردوه .گۆرانییه ك���ه هۆن���راوه ی به رزنجی ( عه بدول )د.فه ره یدون میلۆدییه ك���ه ش نوس���یویه تی و )هه ڵكه وت موزیس���یان له الیه ن زاهی���ر(ه وه دان���راوه و له الی���ه ن كاری ته یب(ی���ش )ش���اهۆ ب���ۆ ده رهێنان���ی وێنه گرت���ن و نزیكدا له ئاینده یه ك���ی ك���راوه و

باڵوده كرێته وه .مۆنیكا خوشكی كچه هونه رمه ند )لۆكه زاهیر(ه و له ده ره وه ی واڵت نیش���ته جێیه و هه ندێجاری���ش بۆ كاره هونه رییه كان���ی س���ه ردانی به نیازیشه ده كاته وه و كوردستان له ئاین���ده دا ئه لبومێك���ی گۆرانی باڵوبكات���ه وه كه ئه و گۆرانییه ش

یه كێكه له به رهه مه كانی .

ئا: ئاوێنه

ئه كته ری به ناوبانگ مسته فا ئه حمه د و چه ند هونه رمه ندێكی دیكه ی

هاوڕێی پڕۆژه ی شانۆگه رییه كی نوێیان به ده سته وه یه و ده ڵێن "خۆ

نه تانكڕیوین؟!".

ده قی شانۆگه رییه كه میسرییه و له الیه ن )د.شێركۆ عه بدواڵ(وه كراوه به كوردی و هونه رمه ند )ئازاد حه مه بچكۆل(یش كاری ده رهێنانی بۆ ئه نجامداوه و به رهه مه كه ش

له كاری جددی و كۆمیدی پێكهاتوه .

هونه رمه ن���د مس���ته فا ئه حم���ه د كه یه كێكه له و ئه كته رانه ی رۆڵی سه ره كی تێدا ده بین���ێ به ئاوێن���ه ی راگه یاند كه بارودۆخی ده رب���اره ی ش���انۆییه كه یان سیاسی و كۆمه اڵیه تی ئێستای كوردستانه ، بۆیه ده شڵێت "خۆ نه تانكڕیوین!"، به اڵم ئاماده نه بو ناوه ڕۆك���ی زیاتری ماناكه ی

بكات.ناوب���راو ئام���اژه ی به وه دا ك���ه له م هه فته ی���ه وه ده س���تیان به ئه نجامدان���ی له مانگی پێشبینیشیكرد كردوه و پڕۆڤه داهاتودا ش���انۆییه كه ئام���اده بێت بۆ

نمایشكردن.

ئا: ئاوێنه

كۆمپانیایه كی بواری گه شتیاری له شاری سلێمانی به بۆنه ی

سه ری ساڵی نوێوه ، هه ڵده ستێت به سازكردنی گه شتێكی یه ك

هه فته یی بۆ واڵتی لوبنان كه یه كێك له شێوه كانی گه شته كه ش به "قیستی

مانگانه "یه .

به پێی راگه یه نراوێكی ئه و كۆمپانیایه ك���ه وێنه یه ك���ی ب���ۆ ئاوێنه ن���اردوه رایگه یاندوه كه به بۆنه ی هاتنی ساڵی نوێ���وه ، گه ش���تێكی ی���ه ك هه فته یی بۆ واڵت���ی لوبنان س���ازده كات و تیایدا گه شته كه ش���ی خزمه تگوزارییه كان���ی رونكردۆته وه كه شێوه یه كیان به شێوه ی بێ دیكه شی ش���ێوازێكی )نه قد(ییه و كه مانگانه یه به قیس���تی پێش���ه كی و له ماوه ی دوای گه ش���ته كه ی گه شتیار

دوانزه مانگدا قیسته كانی ده داته وه .جێ���ی ئاماژه ی���ه له ماوه ی س���ااڵنی زۆری به ش���ێكی كڕین���ی راب���ردودا پێداویستییه كانی وه ك )خانو، شوقه ، بوه ناوم���اڵ ( كه لوپه لی ئۆتومبی���ل،

به قیستی مانگانه .

ئا: ئاكۆ حه مه د رابی

كاتێك ناوی قه زای ره واندز دێت، بێشك خێرا نێوی )خه ره ند(یش دێته سه ر زار، چونكه "خه ره ندو ره واندز"

دوانه یه كی پێكه وه گرێدراون.

به و پێیه ی قه زای ره واندز كه س���ه ر شوێنه وه له سێ هه ولێره و به پارێزگای ك���ه ئه مه ش به خه ره ن���د ده وره دراوه پێبه خش���یوه و زۆری جوانییه ك���ی زۆرج���ار بۆت���ه س���ه رچاوه ی ئیلهامی ئه دیب و ش���اعیران و ته نانه ت دیوانێكی ش���یعری و رۆمانێكی���ش به و ن���اوه وه ناونراون. له هه مانكاتیش���دا ش���وێنێك ب���وه ك���ه كاره س���اتی لێكه وتۆته وه و چه ندین خه ڵك تیایدا بونه ته قوربانی كه هه ندێكیان به ده س���تی ئه نقه س���ت خۆی���ان لێیه وه فرێداوه ت���ه خواره وه و هه ندێكیشیان به قه زاو قه ده ر. به رزی ئه م خه ره ند له به شێكییه وه بۆ یه كێكی دیكه جیاوازه كه له نێوان )250-150(

مه تر ده بێت. مامۆس���تا یاس���ین برایم كه به شی زۆری ته مه ن���ی منداڵ���ی ، له خه ره ندی له وه س���فی به س���ه ربردوه ، ره وان���دز خه ره ن���ددا ده ڵێت "ئیله���ام و خه یاڵ و

وزه و عه شق و خۆشه ویستی به خشیوه ته شاعیران و هونه رمه ندان و له نێو نوسین و كاره كانی خۆیان ره نگیداوه ته وه "، هه ر به وته ی ئه و مامۆس���تایه ، خه ره ند بۆ ره واندزیی���ان وه ك ده ریایه كی گه وره و دورگه یه كی ناسراوو جوان وایه و دڵیان پێده كرێت���ه وه و ناتوان���ن بۆ س���اتێك

له هزرو خه یاڵی خۆیان ده ریبكه ن. رێب���وار عه ب���دواڵ ره واندزی���ش كه گه نجێك���ی ناوچه كه ی���ه ئام���اژه به وه ده كات ك���ه ئه گ���ه ر ش���وێنێكی وه ها له هه ر واڵتێك بوایه ده بوه مه ڵبه ندێكی گه وره ی گه ش���تیاری و كاتبه سه ربردن. ئ���ه و، ك���ه هه م���و ته مه ن���ی منداڵی و گه نجی له س���ه ر خه ره ند به س���ه ربردوه ده ڵێت كه ش���وێنێكیش بوه هه میشه قوتابیان به مه به ستی سه عیكردن رویان

لێكردوه .له پاڵ باسكردنی ئه و الیه نه جوانانه ی كاته كانیشدا له زۆربه ی به اڵم خه ره ند، ش���وێنێك بوه ب���ۆ هه ڵبژاردنی مه رگ كه هه ندێكیان به ده س���تی ئه نقه س���ت له وێ���وه خۆیان فڕێداوه ت���ه خواره وه و

هه ندێكیشیان به قه زاو قه ده ر. باسیان ناوچه كه هاواڵتییه كی چه ند له وه ك���رد ك���ه له س���ااڵنی هه ش���تاو 10 له م���اوه ی ته نانه ت ن���ه وه ده كان و س���اڵی رابردوش���دا چه ند كه س���ێكی

ناوچه ك���ه به مه به س���تی كۆتایهێن���ان به ژیانیان، خۆیان له و شوێنه به رزه وه فڕێداوه ته خواره وه كه له نێویش���یاندا هه ندێك تێدای���ه . ئافره تێكی چه ن���د هاواڵتی ناوچه كه ئاماژه یان به وه دا كه كه به شێك له و كه سانه ی ئه م كاره یان ك���ردوه به هۆی كێش���ه ی كۆمه اڵیه تی یاخود نه خۆش���ی ده رونیی���ان هه بوه ، یاخود هه ندێك له عاش���قانیش به هۆی نه گه یش���تنیان به یه كت���ری په نایان بۆ

خۆكوشتن له و خه ره نده وه بردوه .رونیكرده وه كه یاس���ین مامۆس���تا له س���ااڵنی جه نگی جیهان���ی یه كه مدا، كاتێك روسه كان په الماری ناوچه كه یان داوه و به هۆی نه شاره زاییان ژماره یه كی كه وتونه ت���ه روس س���ه ربازی زۆری نێ���و خه ره ندو گیانیان له ده س���تداوه ، ئێس���تاش ئه و به شه ی خه ره ند كه ئه و سه ربازانه تیایدا گیانیان له ده ستداوه ،

پێی ده ڵێن "التێ عروسا".خزمه تگوزارییه وه ، كه م���ی له باره ی س���ه رۆكی ش���اره وانی ره واندز، عیسا محه مه د له لێدوانێكدا بۆ ئاوێنه رایگه یاند یه كه مدا هه س���تاون له قۆناغ���ی ك���ه به نۆژنكردن���ه وه ی خه ره ندو بۆ قۆناغی دوه میش س���ه رقاڵی ئه نجامدانی چه ند كارێك���ی گرنگن و له س���اڵی داهاتوه وه

ده ستپێده كات.

ئا: به ختیار حسێن

چرۆ ئیسماعیل به خۆشحاڵی و ئومێدێكی زۆره وه ده ستیكرد

به كردنه وه ی كافتریا تاقانه كه ی بۆ ئافره تانی هه ولێر، به اڵم نه یده زانی

ته مه نی كاركردنی نزیكه ی پانزه مانگ ده بێت و بڕیاری داخستنی

ده درێت.

چرۆ ئیسماعیل له كۆتا رۆژی مانگی یه كی س���اڵی رابردودا ب���ۆ یه كه مجار له شاری هه ولێر كافتریایه كی تایبه تی كرده وه بۆ ئافره تان به نێوی )كافتریای رۆنیاز بۆ ئافره ت���ان(، به اڵم به وته ی خۆی دواتر به هۆی زۆری "به هانه گرتن"

پێی بڕیاری داخستنی داوه .ئه و ئافره ته كه له بنه ڕه تدا خه ڵكی شاری سلێمانییه ئامانجی له كردنه وه ی كافتریاك���ه ی دابینكردنی ش���وێنێكی تایب���ه ت بوه بۆ ئافره ت���ان بۆ ئه وه ی كاته كان���ی خۆیان تێدا به س���ه رببه ن، جگه له وه ش بۆئه وه ی ببێته به ش���ێك له زیندوكردن���ه وه ی ئ���ه و نه ریته ی كه له راب���ردودا له الدێكان���دا هه ب���وه كه به خۆیان تایبه ت دیوه خانی "ئاغاژن" هه بوه و ژنانی ئه و الدێیانه ش چونه ته الی، ب���ه اڵم شكس���تیان به هه وڵه كه ی هێن���اوه . كافتریاكه ی چرۆ، مه كته به و خواردنی خێرا و چا و قاوه ی تێدا بوه ، كۆڕ و سمیناری بووه له به رنامه شیاندا

تێدا بگێڕن. ئامانجێك���ی دیكه ی ئ���ه و ئافره ته ، له الیه نی به دورگرتنی كافێك���ه ی بوه سیاس���ی و رێكخراوه كان���ی ئافره تان، دوای كردنه وه ش���ی رۆژانه ژماره یه ك تێده كری���ن و روی���ان زۆر ئافره ت���ی دواتر به اڵم پێخۆش���بو، زۆریش���یان له الیه ن ش���اره وانییه وه پێی داخراوه و زۆر ماوه یه ك���ی "دوای ده ڵێ���ت ش���اره وانییه وه له الیه ن له كردنه وه ی ، چه ن���د به هانه یه كی���ان پێگرت���م هه ر ج���اره و به بیانویه ك، له كاتێكدا به پێی به مۆڵه ت���ی رێنمایی���ه كان و یاس���او ره س���می كافتریاكه م كردبوه وه ، به اڵم الیه نێك ئاماده نه ب���وم له به رئ���ه وه ی

له پشتمه وه بێت و پشتیشم نه بو، بۆیه ته ئكیدیان له داخستنی ده كرده وه ".

به داخستنه كه ش، په یوه س���ت هه ر كاتێك چرۆ ویس���تویه تی بێت به ره و ش���اره وانی له رێ���گادا س���لێمانی ، ته له فۆنیان بۆ كردوه و پێیان راگه یاندوه كه ده بێت كافتریاك���ه دابخات، بۆیه ئه ویش م���اوه ی نزیكه ی حه وت مانگه دایخس���توه ، ناوبراو ئاش���كرایكرد كه ئ���ه و، كردنه وه ی كافێك���ه ی ته نها بۆ خزمه تكردنی ئافره ت���ان بوه نه ك بۆ

په یداكردن و پاره سه ره كی مه به ستی وتی "بۆیه ئه و كاره م كرد بۆ ئه وه ی ل���ه و رێگه یه وه خزمه تێك به ئافره تانی كوردس���تان بك���ه م، نه ك ب���ۆ پاره په یداك���ردن بێت، ب���ه اڵم ئه وان رێزی

ئه و كاره یان نه گرتم".چرۆ ئێستاش سوره له سه ر ئه وه ی جارێكی دیك���ه ش كافێكه ی بكاته وه ، به اڵم چاوه ڕێی دانه وه ی ئه و قه رزانه یه ك���ه به ه���ۆی كردن���ه وه ی كافێك���ه

له سه ریه تی .

له هه ولێر تاقه كافتریایه ك به ئافره تان ره وا نه بینرا

"چرا" باوی نه ماوه

مسته فا ئه حمه د و چه ند هونه رمه ندێك: سه فه ركردنیش بوه به "قیست"خۆ نه تانكڕیوین؟!

خه ره ندی ره واندز، شوێنێك بۆ كاتبه سه ربردن و خۆكوشتن

نامه‌یه‌ك‌بۆ‌ڤاتیكان‌ده‌نێرێت

مستەفا ئەحمەد

كافتریای رۆنیاز بۆ ئافره تان لەشاری هەولێر

خه ره ندی ره واندز فۆتۆ: ئاکۆ

لەئینتەرنێتەوە ناوچەیەکی گەشتیاری لەلوبنان

بیروڕا(354( سێشه ممه 122012/12/4 birura.awene@gmail.com

دین و سیاسەت... رەخنە لەعەلمانیەت بە چ مانایەک؟

شاری سلێمانی )1784(

به شی دووه م له دوابەش

بەخشینی ئەولەویەت بە دیموکراسیەتوەک لە دوو هەڵقەی پێش����وودا و لەپاڵ بۆچوونەکانی ڤایت بادەردا باس����مکرد، مەسەلەی س����ەرەکی لە دیموکراسیەتدا بەخشینی ئەولەویەتە بە دیموکراسیەت خۆی نەک بە عەلمانیەت. ئەوەی گرنگە ئەوە نییە دەوڵ����ەت عەلمانییە یان نا، بەڵکو ئەوەیە دیموکراس����ە یان نا، واتە بیرکردنەوە و ئاکار و پەیڕەوی النیکەمی دەکات دیموکراس����ییانە هەڵسوکەوتی ی����ان نای����کات. ب����ەم مانایە دەش����ێت ه����ەم دین و ه����ەم عەلمانی����ەت ڕێگربن دیموکراسیەتدا. دروستبوونی لەبەردەم بەش����ێوەیەکی حەتمی و عەلمانیەت نە لەپ����اڵ دەتوانێ����ت ئۆتۆماتیک����ی لە سیستمی بەپێکبێت دیموکراسیەت و دیموکراس����ی، نە دینیش. بۆئەوەی ئەم دووانە ببن بە هێزی دیموکراس دەبێت ئەو مەرجانە قبووڵبکەن کە لە دوواهەمین دووبەش����ی ئ����ەم زنجیرە نووس����ینەدا باسمکرد. دیموکراس����یەت پرۆسەیەکی گەورەی فێربوون ئاراستەی دەکات، لەم پرۆسەیەدا هەم هێزە دینییەکان دەبێت فێرب����ن ببن بە دیموک����راس، هەم هێزە عەلمانییەکان. کەس لە س����کی دایکیدا بە دیموکراس یان ب����ە دژە دیموکراس دیموکراس و ب����ە بوون لەدایکنابێ����ت، ب����وون بە دژە دیموکراس پرۆس����ەی بە پیادەکردنی شێوازی کۆمەاڵیەتیبوون و کارکردن����ی چۆنیەت����ی دەس����ەاڵت و ڕێکخس����تنی چۆنیەت����ی دەزگاکان و

پەیوەندییەکان بەڕێوەیدەبات. ب����ەر ل����ەوەی کۆتای����ی بەم بەش����ە بهێنم دەمەوێ����ت هەندێک تێبینی خێرا لەس����ەر دین خ����ۆی بڵێم. ل����ە دونیای

ترسناکی گەشتگیری و ئێمەدا دۆخێکی حوکم����ی رەها و بێس����ەروبەری میتۆدی هەیە، بەش����ێکی ه����ەرە زۆری ئەوەی کورتدەکاتەوە دەگوترێت دەنووسرێت و بۆ قسەوباس����ێکی س����ەرپێیی. لەپێش هەمووانیش����ەوە چۆنیەتی قس����ەکردن و باس����کردنی دینە. الی ئێم����ە ئەوانەی ب����اس لە دی����ن دەکەن ی����ان ڕقیان لە دینە و ئ����ەم ڕقەش وایانلێ����دەکات دین بە س����ەرچاوەی هەموو نەهامەتییەکانی بزانن، یان ئەوەتا عاش����قی دین بوون و هەموو چارەس����ەرکردنی بەسەرچاوەی نەخۆش����ی و بیمارییە کۆمەاڵیەتییەکانی کۆمەڵێک بەرەکەش ه����ەردوو دەزانن. قس����ەی گشتی نازانس����تی لەسەر دین و لەسەر ڕۆڵ و توانا و شێوازی ئامادەگی و کاکرکردن����ی دین لە کۆمەڵگادا دەکەن. لێ����رەدا هەوڵئەدەم س����ێ ش����ێواز بۆ دی����ن مامەڵەکردن����ی خوێندن����ەوە و پێش����نیاربکەم، کە دەشێت هاریکارمان بێت بۆ دەرچوون لەو فەوزا نامیتۆدی و گشتگیری و قس����ەکردنە ساده و زۆرجار نەفس����ییانەی لەس����ەر دین لە دونیای

ئێمەدا دەکرێت.

سێ ڕوانین بۆ دینلەم بەش����ەی نووس����ینەکەمدا پشتی فەیلەس����وفی کتێبەی ب����ەو تەواوەتی هۆڵەن����دی مایکڵ لێزێنبێرگ دەبەس����تم ک����ە لەس����ەر پەیوەندی نێ����وان دین و یەک����ەم خاڵێک نووس����یویەتی. عەقڵ زەحمەتی دس����تپێبکەم لێیەوە بکرێت دەستنیش����انکردنی چییەت����ی دین����ە؟ زەحمەت����ی پێناس����ەکردنیەتی. چونکە ئەگەر باوەڕهێنان به بوونی خودا وەک تەماش����ابکەین، دین خاڵی س����ەرەکی خودایەک کە دینی مەسیحی و جولەکە و

ئیسالم لە وێنەی ئینسانێکی پێرفێکت و هەمەتوانادا وێنایدەکات، ئەوا دین هەیە خودا و باوەڕهێنان بە خودایەکی ئاسمانی تێدانیی����ە، وەک دینی بوزا کە ملیۆنەها ئینسان باوەڕیان پێیەتی، یان دین هەیە فرەخودایە وەک دینی یۆنانییە کۆنەکان و دین ئەگەرچی هیندۆس����ییەکان. دینی دیاردەیەک����ی گەردونییە و کۆمەڵگایەک نادۆزینەوە دینی تێدانەبێت، بەاڵم بەهیچ جۆرێ����ک ناتوانین باس لە یەکجۆر دین و لەیەکش����ێواز باوەڕی دین����ی لە دونیادا بکەین. پرس����یارەکە ئەوەیە ئایا لەناو ئەو هەموو فرەدەرکەوت و فرەش����ێواز و فرەجۆریی����ەی ک����ە دینەکان����ی تێدایە دەکرێت ش����تێکی هاوبەش بدۆزینەوە، شتێک بەش����ێکبێت لە پێکهاتی هەموو تێڕوانین و دی����دو بەبێئەوەی دینەکان، مێژووی دینێک ل����ە دینەکان بکەین بە پێوەر ب����ۆ مامەڵەکردنی دینیبوون یان نەبوون����ی دینەکانی تر، ی����ان پێوەری یەکێک لەو دینانە لە س����اتێکی تایبەتی ئامادەگ����ی لە مێژوودا، بەس����ەر هەموو س����اتەکانی تری مێژووی هەمان دیندا، بس����ەپێنین. هی����چ دینێک نیی����ە بەبێ دونیایەک دابەشبوونی ناوەکی، ئیسالم پڕیەتی لە ”فیرق����ە و میلەل و نەحەلی“ جیاواز، مەسیحیەتیش لەم دابەشبوونە ناوەکیی����ە بێب����ەری نییە، ب����ۆ نموونە ل����ە مەس����یحیەتدا جیاوازییەکی گەورە مەس����یحیەتی کاتۆلیکیەت و لەنێ����وان پرۆتستانتدا ئەنگلیکان و ئەرتۆدەکسی و هەی����ە. چ ل����ە ڕووی مێژوی����ی و چ لە ڕووی جوگراف����ی و چ لەڕووی دەزگایی و چ لەڕووی ن����اوەرۆک و چ لەڕووی ڕۆڵی پیاوان����ی دینەوە، دین چ لە ئێس����تادا و چ لە ڕاب����ردوودا دیاردەیەک بووە پڕ لە فرەدەرکەوتی. فرەج����ۆری و جیاوازی و یەک لەژێر هەمووی����ان کورتکردنەوەی ن����اودا بازدانە بەس����ەر س����ەرەتایترین پێدراوە زانستییەکانی قسەکردن لەسەر

دین. ب����ۆ خۆڕزگارک����ردن لە بەخش����ینی ناوەرۆک و پێناس����ێکی گش����تی بە دین

مایکڵ لێزنبێرگ پێش����نیاری ش����تێکی دیکە دەکات، ئەویش جیاکردنەوەی سێ ش����ێوازی جیاوازی ڕوانینە بۆ دین. بەر لەوەی باس����ی هەریەکێکیان بکات باس لەوەدەکات ک����ە هەریەکێک لەم ڕوانینە بەتەنها کورتدەهێنێت و ناتوانێت هەموو چیەت����ی دینمان پێبڵێ. ب����ەاڵم ڕەنگە وێنەیەکی بەس����ەریەکەوە هەرسێکیان کامڵتری چیەتی دینمان پێببەخش����ن. ئەو س����ێ ش����ێوازەی ڕوانینیش بۆ دین

بریتین لە:

یەکەم: بینین و مامەڵەکردنی دین وەک باوەڕ و عەقیدە.

ڕوانین بۆ دین وەک جۆرێک لە باوەڕ و عەقی����دە ڕوانینێکی س����ادە و ئاس����انە. لێرەدا دین، بەبوون یان نەبوونی خودا یان بە بوونی کۆمەڵێک خوداوە لەباتی ی����ەک خودا، وەک هەڵگ����ری دیدێک بۆ چۆنیەتی ڕێکخس����تنی گەردون و بوون و

دونی����ا وێنادەکرێ����ت، ک����ە دەرەنجامی لێدەکەوێتەوە. گەورەی����ان ئەخالق����ی لێرەدا دین باس لە ش����وێنی ئینس����ان دەکات لەناو گەردوندا، لەناو گش����تێکی گەورەت����ردا لەخ����ۆی، هەروەه����ا ئەوە نیشانئەدەن ئەم ئینسانە چۆن بەرامبەر بەو گش����تە گەورەیە بجوڵێتەوە، چۆن هاوسایەبێت، تردا ئینسانەکانی لەگەڵ چۆن مامەڵەی مردوەکان و ئەوانەش کە هێشتا لەدایکنەبوون بکات. بەکورتی دین لێرەدا هێما بۆ بوونی ”ش����تێک“دەکات گەورەتر و بەتواناتر لە ئینسان، شتێک موفاریقدا ئەنتۆل����ۆژی و ئاس����تێکی لە

ئامادەیە، شتێک کە موقەدەسە. دی����ن لێ����رەدا وەک کۆمەڵێک باوەڕ و گەردون و دونی����ا و دەرب����ارەی عەقیدە مامەڵەدەکرێ����ت دەبینرێ����ت و ب����وون ڕێکخس����تن و چۆنیەت����ی دەرب����ارەی بەڕێوەبردن����ی گەردون و ژی����ان. ئەوەی ئەم بوونە ڕێکدەخ����ات و ئەم گەردوونە بەڕێوەدەب����ات، لە دین����ە جیاوازەکاندا ن����اوی جیاوازی هەیە. لە هەندێک دیندا ئەوی ئ����ەم کاردەدەکات ناوی خودایە، خودایەک����ی ت����اک و تەنه����ا، لەهەندێک دینی تردا زی����اد لە خودایەکن پێکەوە، لەکاتێکدا لە هەندێ دینی تردا باس لە بوونی هێزێکی نادیار و ناونەنراو دەکرێت

کە ئەم کارە جێبەجێدەکات. لەم ڕوانینەدا بۆ دین خودا یان خودا یان هێزە نادیارەکان گەیەنەری پەیام و ش����ێوازێکی ئەخالقی دیاریکراون و داوا لە ئینس����ان دەکەن بەپێی پێدراوەکانی ئ����ەو پەیام و ئەخالقیات����ە بژین و دونیا و ل����ەم ڕێکبخ����ەن. پەیوەندییەکانی����ان تێڕوانین����ەدا دین زۆرج����ار جەوهەرێک وەردەگرێ����ت ک����ە نەگ����ۆڕە، هەڵگری داواکاری ڕێس����ا و یاس����ا و کۆمەڵێ����ک ئەخالقیی����ە کە بۆ هەموو ئینس����انێک و ب����ۆ هەم����وو س����ەردەمێک دەخ����وات. لەم تێگەیش����تنەدا بۆ دی����ن گرنگترین پرس����یارێک بکرێ����ت ئەمەی����ە: چ����ۆن پەیوەندی نێوان ئەو موقەدەسە دینییە گەردونیی����ە نەگۆڕە و ژیانی س����ەرزەوی

ئینسانەکان ڕێکبخرێت؟

دووهەم: وێناکردنی دین وەک کۆمەڵێک بەها و ئەزموونێکی ناوەکی

ئینسانلەم دیدەدا بۆ دین کەمتر پێ لەسەر بوونی خ����ودا یان هێزێک����ی گەردونی و لەسەر بوونی یاسای گەردونی هاوشێوە دادەگیرێت کە گوایە لە ئاس����مانەوە بۆ ئینس����ان دابەزیوە، بەڵک����و زیاتر پێ لەسەر نرخ و بەها دینییەکان بۆ ئەم یان ئەو تاکەکەس و لەسەر ئەزموونی تایبەت و دادەگریێت. باوەڕدار کەسێتی کەسانی دین لێرەدا کەمتر سەرقاڵی موناقەشە و بەرخوردی عەقڵی و س����ەلماندنە و زیاتر ئەزموونی ب����ە گرنگیدان����ە خەریک����ی ناوەکی ئینس����انی باوەڕدار، ئەزموونێک زۆرج����ار زەحمەتە تەنان����ەت ناوی بۆ بدۆزرێتەوە و زامنێک����ی هەبێت بتوانێت بەرجەس����تەبکات. لەڕێگای����ەوە خۆی ئەوەی لێرەدا گرنگە بیزانین ئەوەیە کە دین بەزمانی مەنتیق و عەقڵ و ئەزموونی کردەگی ئاش����کرا و ناسراو باس لە خۆی ناکات، بەڵکو وەک جۆرێک لە پەیوەندی ب����ە نادی����ارەوە خۆی بەیان����دەکات کە زۆرج����ار وەک پەیوەندیەک����ی تایبەت و

شەخسی دەردەکەوێت. لەم دیدەدا ئینس����ان دین لەناوەوەی خۆیدا دین دەژی، دین لێرەدا ئەوەندەی هێزێکە بۆ بەخش����ینی مان����ا و دەاللەت بە ژیان، ئەوەن����دەی لە پەیوەندییەکی ماناداردای����ە ب����ە ڕووداوە گرنگەکان����ی ژیان����ەوە، وەک ڕووداوی لەدایکب����وون و پیربوون و نەخۆش����کەوتن و مردن و شتی س����ەرەکی و گرنگی تری لەم بابەتەوە، ب����ە ش����ێوازی ئەوەن����دە پەیوەن����دی ڕێکخستنی ژیانەوە نییە، پەیوەندی بە کۆمەڵێک یاس����ا و داواکارییەوە نییە کە ڕێکخستنی سەرەکی چوارچێوەی ببنە ژیانی هەموو ئینس����انەکان. دین لێرەدا بەر لەهەمووش����تێک هێما بۆ ڕۆحانیەت

دەکات. ...

چه ند س���اڵێكه الی هه ندێك داموده زگای شاری سلێمانی بۆته باو كه ئه بێت له رۆژی چوارده ی تشرینی هه مو ساڵێكدا شایی و زه ماوه ند له س���ه ر ش���ه قام و له یانه كاندا به بۆنه ی بنیاتنانی ش���اره كه وه بگێڕرێت له په راوێ���زی ئه وه ش���دا هه ندێك له مێژوو چاالكی رابوردوی شاره كه و خه ڵكه كه شی، كه دیاره هه مومان شانازی پێوه ده كه ین، باسده كرێت، به اڵم لێره دا چه ند پرسیارێك رێگام���ان پێده گرێت له وانه : مه به س���تی راسته قینه له م به زم و ره زم و هه ڵپه ڕكێیه چییه ؟ عه جه با له ماوه ی ئه و ساڵه دا هیچ ده س���كه وتێكی گه وره مان بۆ خه ڵكه كه ی فه راهه مكردوه كه خۆمانی پێوه بابده ین؟ ئایا ش���اره گه وره كانی واڵتانی دی هه مو س���اڵێك ئه م به زمه ده گێ���ڕن؟ بۆ نمونه له ش���اری واش���نتنی واڵت���ی ئه مه ریكادا س���ااڵنه چه ندی���ن چاالك���ی كۆمه اڵیه تی ئه نجامده درێ���ت، به ج���ۆش و خ���رۆش له وانه ڤیس���تیڤاڵه كانی ش���كۆفه ی داری شێری )شجرە الكرز(، هه ڵدانی كۆالره ی خواردنی ئاماده كردن���ی ره نگاوره ن���گ، فرۆشتنیان له چێشتخانه كان و جۆراوجۆر به هه رزانتر، سه ری ساڵی چینی، فۆلكلۆری فه رهه نگی، داگیرساندنی گڵۆپه كانی داری رۆژی له دایكبونی مه س���یح.. هتد، وه لێ هیچ ڤیس���تیڤاڵێك بۆ بنیاتنانی شاره كه له الیه ن جۆرج واشنتنه وه له ئارادا نییه . ئه م شاره ی كه پایته ختی میرنشینێكی سه ربه خۆ بوه له مه حكومییه تی عه جه م و سوخره كێشیی ئالی عوسمان، ئه مێستا ژێرده س���ته ی هه رێمێك���ی پایته خت���ی عه ره بی���ش نییه ، ئه وان���ه ی هه مو رۆژێ هه ڕه شه مان لێده كه ن كه ئه گه ر به ره حه تی دانه نیشین ئه گه ر چی ساداتیش بین، ئه وا

معاشمان لێده بڕن.چرچو لۆچی ده موچاوی ش���اره كه مان له نائومێدی ناخی گه نج���ان و ناعه داله تی كۆمه اڵیه تیدا ره نگیداوه ته وه و به ئارایشتی ده هوڵ و زوڕناو هه ڵپه ڕكێی سه ر شه قام و ناش���اررێنه وه و له تش���رینه كاندا یانه كان

هه مو س���اڵێك له م بۆنه یه دا كه شاكاری رابوردوی ش���اره كه مان ی���اد ئه كه ینه وه بێ ئ���ه وه ی هیچم���ان له ب���اردا بێت بۆ ئه مڕۆی، به وه ده چێ كه چله ی ماته مینی به ینه دا ل���ه م به رێبكه ین، عه زیزێكم���ان كاتێك له یانه ی ته الری ش���اره حه یاته كه ئاهه نگێ���ك ب���ه م بۆنه یه وه س���ازده كرا، ناچاریكردم خۆشه ویس���ت هاوڕێیه ك���ی كه مایكێك به ده س���ته وه بگرم به هیوای ئه وه ی بۆنه كه به قس���ه یه كی نه س���ته ق گه رمت���ر بكه م ب���ه اڵم س���ه ره ڕای داوای لێبوردنیش به داخه وه له قسه ی ره ق زیاتر كه كورد وته نی )حه قه بۆیه ره قه ( هیچم ل���ه م باره یه وه پێ نه ب���وو ده رئه نجام بۆ چه ند ساتێك س���ه رو دڵی ئاهه نگگێڕانم

گرت.ده سته ی نه زاهه له به غدا ته نیا بۆ ئاماری شه ش مانگی یه كه می سالی 2011 باس له 9313 ده عوای كراوه ی دۆسیه ی گه نده ڵی ده كات كه دیاره هه رێمی كوردستانی تێدا نییه چونكی رێناده ن ده سه اڵته كانی ئه و ده سته یه ئێره بگرێته وه به اڵم شوكور بۆ خودا له هه رێم���ه )یوتۆپی (ه كه ی ئێمه دا كه نییه ئه س���تۆپاكیمان كۆمیس���یۆنی بوختانی وامان پێبكات و كه دۆسیه یه كیش به هه ڵه ته كه توالتدا ملمالنێی له ئه نجامی قوتده بێت���ه وه ئه وا ش���ایه تی س���ه ره كی له به ندیخان���ه ی میریدا به مه رگی مجافات ژیان له ده س���ت ئ���ه دات و كاره ك���ه دیزه

به ده رخۆنه ده كرێت. - له س���اڵی 2004 وه هه ر له م شاره دا پتر له دوسه د باڵه خانه ی ده دوانزه نهۆمی له الیه ن كه رتی تایبه ت و به )هاوكاری(! كه رت���ی زۆر تایب���ه ت ت���ره وه بنیاتنران كه چی بۆ نه خۆش���خانه 400 عه یبه كه كه هه ر له و ساڵدا به ردی بناغه ی دانرا، تازه به تازه م���ژده ی ته واوبونی له 85% مان پێ ده ده ن و كه سێكیش ناچێته ژێر باری به رپرس���یارێتی مه حرومكردن���ی خه ڵكی ئه م شاره له خزمه تگوزاری سێ ساڵ كار راگرتن تێیداو یان چه ند جار ته رخانكردنی

بودجه ی ئیزاف���ی بۆی و كه پرۆژه یه كیش به سه قه تی ئه نجامده درێت وه ك پرده كه ی خه س���ره وخاڵ و تونێله ك���ه ی ئه زمڕ ئه وا ئه بێت ناوه ناوه ی���ه ك دابخرێن و بودجه ی تریان ب���ۆ ته رخانبكرێ بۆ ده س���تهێنان پێیاندا نه وه ك كاره س���اتی گه وره یان لێ بكه وێت���ه وه و تكایه الف���و گه زافی كامپی نوێی زانكۆی سلێمانیش���مان به س���ه ردا لێم���ه ده ن چونكی پارێزگا نییه له عێراقدا ی���ه ك دو زانكۆی تێدا نه ب���ێ و ته نانه ت چه مچه ماڵیش كه الرو قه ره داخ و له كۆیه و زانك���ۆ هه ن���ه ، ته نی���ا ئاگاداربن چیدی دیواری مه كته به كان به سه ر كۆرپه كانماندا نه تلیسێته وه و له وه وال سه رپشك بن له وه ی

پێیانده ڵێن خوێندكار یان قوتابی.مامۆستا جه مال عه بدول له ڤیستیڤاڵی ئه م س���اڵی گه الوێژدا پتر له پانزه خاڵی چاالكی جۆراو ج���ۆری خوێنده وه كه له كوردس���تانی باشوردا ش���اری سلێمانی یه كه م بوه تێیاندا هه ر له یه كه م رۆژنامه ی كوردی و یه كه م چیرۆكنوسی كورد و یه كه م مه كته ب���ی كچان و یه كه م ش���انۆگه ری و.. هه ته د، دیاره پێچه وانه كه شی ئه وه یه كه شاره كه ئه مڕۆ له هیچ شتێكدا قڕه ش نییه به اڵم مامۆس���تا یان بی���ری چو بیرۆكه ی دامه زراندن���ی یه ك���ه م رێكخ���راوی مافی مرۆڤیش له كوردس���تاندا له ته ك ئه وانه دا باس بكات یان نه یویست باسی مردویه كی تریش بكات كه ئه میان ئه و وه ك سه رۆكی وه ك هاوكارانی ئێم���ه ی رێكخراوه ك���ه و ده سته ی به ڕێوه به ر له وه فاتی به رپرسین. گ���ه ر س���اڵی جارێكی���ش له په راوێزی یادكردنه وه ی بۆنه یه كدا به س���ه ر ش���ان و شه وكه تی مێژوی ش���اره كه دا هه ڵبدرێت ئه وا ده بێت رێزی پێشه وه ی ئاهه نگه كان ب���ه وه ل���ی نیعمه ته كانم���ان له )گه وره و س���ه ردار( برازێنرێته وه ت���ا داوای) دوا رۆژیان ( لێبكه ین و بێكه سێكیشمان نییه بێته جواب و پێیان بڵێ "21 س���اڵه ئێمه

ره نجبه ری ئێوه ین(.جگه ل���ه و بودجه زه به الح���ه ی كه له به غداوه دێت و سه ره ڕای باجی بێشوماری نه وته ش���یرینی به قاچاخبردن و ن���ه وت تاڵه ك���ه ، ده یان جۆر باج���ی ده زگاكانی )گومرگ، ش���اره وانی، تاپ���ۆ، هاتوچۆ، نه وت���ی كاره ب���ا، ره گه زنام���ه ، دادگا، فرۆكه خان���ه ، به نزینخان���ه ، بایه ع���ی،

گه لێكی كۆمپانی���اكان(و پیشه س���ازی، تریش رۆژانه له هاواڵتیان ده سه نرێن كه گوایه له رێگای خه ماڵندنه وه كۆی هه موی به )مقاس���ه ( له بودجه گشتییه كه ی كه له به غداوه دێت ده رده كرێت به اڵم قسه كه له وه یه كه كه س���ێك نازانێ فه رقی نێوان خه ماڵندنه ك���ه و داهات���ه راس���ته قینه كه چه نده و ئه و بڕه پاره یه بۆ كوێ ده چێ ؟! به هه رحاڵ خێ���ری پێوه بێت به اڵم بۆچی ئه ب���ێ ته له ب���ه ی زانك���ۆ ناچ���ار بكه ن په نابه رنه به ر مانگرتن بۆ ئه وه ی یه كسان بكرێنه وه له گه ڵ ته له به كانی عێراقه ره زا قورس���ه كه داو بۆچ���ی راس���ته وخۆ وه ك باقی عێ���راق مافه كانی���ان ناده نێ و یان ئه ب���ێ ماوه یه ك خوێندن راوه س���تی و تا به چه ش���نی مه كره مه مافه ئاساییه كه یان

پێ ببه خشن.تكایه كۆتایی ب���ه م درامایانه بهێنن با س���ه ركرده یه ك نه مانته زێنێت به وه ی كه سلێمانی شاری شێخ مه حمودو بارزانییه و له به رئه وه ش )وه ك مه دینه بێ نه بی بێ و ی���ا نه جه ف بێ بێ عه ل���ی(، نالی وته نی )كه س���ی تێدا نییه ئه م ش���اره بێ تۆ(، ب���ه اڵم دیاره مه به س���ته كه ، ب���ا وجودی سه دان هه زار ناس و ئه جناس، ئه وه یه كه ئه م شاره بێساحێبه و باشترین به ڵگه ش ئه وه ی���ه ك���ه ئه بێ له ش���ارێكی ت���ره وه به رپرس���ێك بۆ یادێكی رۆشنبیری قه رز بكه ین ب���ۆ ئه وه ی بیخاته ده س���تمانه وه كه ته نانه ت بیرۆكه ی نازناوی پایته ختی روشنبیریش بۆ سلێمانی هی خه ڵكه كه ی نییه و له كاتی كابینه ی پێنجه وه س���ه ری هه ڵداوه و له الیه ن وه زیری رۆشنبیری ئه و كابینه یه وه كه هه ر خه ڵكی ئه م شاره ش

نییه پێشنیاركراوه .ئه مڕۆ كوان مه حوی و نالی و سالمه كانی پێری؟ گ���ۆران و هه ردی و بێكه س���ه كانی دوێنێی ئه م شاره ، ئه ترسم بڵێن پاڵنه ری به ده س���تهێنانی پله ی بڵن���دی بلیمه تی ئه وانه له س���ته مكاری و ناهه مواری و زوڵم و زۆری س���ه رده می ژیانیاندا سه ریهه ڵداوه و ئێستا له م شامی شه ریفه دا هیچ گرفتێك نییه بزوێنه ری ئه و هه س���ته به رزانه بێت به اڵم له یادتان نه چێت كه لوتكه ی سۆزو ئه وی���ن و دڵ���داری هۆنراوه كانی هه ردی و ئاوێنه ی جوانی سروش���تی كوردس���تان ل���ه و ه���ه ر گۆران���دا له هۆنراوه كان���ی

سه رده مانه دا گوتراون.له مه وب���ه ر درۆمان ته نی���ا بۆ خه ڵكی هه ڵه بجه ئه كرد به اڵم به چه شنی )گۆبڵز( وه زیری پڕوپاگه نده ی ئه ڵمانیای سه رده می هیتل���ه ر كه ئه یگوت ه���ه ر درۆ بكه و درۆ بكه و درۆبكه تاكو خۆشت بڕوای پێدێنی، دیاره ئێستا درۆ بۆ خۆشمان ئه كه ین وه لێ خه ڵكی وش���یاری هه ڵه بجه هه ر له كاتی سوتاندنی مۆنۆمێنته كه وه كه بۆ بازرگانی پێكردن دروس���ت كرابو، ت���ا ئه مڕۆ كه وا هه مدیس كۆمه ڵ���ه ی قوربانیانی هه ڵه بجه له نائومێدیدا هه ڕه شه ی هه ڵوێستی توندتر ده كه ن له راستی درۆكانمان ئاشكرابون.

به ڕێزان به س���واڵ و س���ه ده قه و ئه مری ئیداری و یاسای ش���یر بۆ داپیردا ته رفیع به شاری س���لێمانی ناكرێت ئه گه ر خۆمان هیچم���ان له باردا نه بێت، ئه م ش���اره زۆر كه س���ی غه ریب���ه ی ك���رد به ش���ت به اڵم گه ڕاندنه وه ی ئه مه كی هیچیان به داخه وه نه دایه وه شاره كه یان له پیاوه تی هه ندێك ئه مه ش به راس���تییه كه ی گازنده یه كی زۆر دروس���ت نییه چونكه ره نگه لێمان بێنه جواب و بڵێن بۆ ئێ���وه بۆ خۆتان چیتان

كردوه بۆ ش���اره كه تان تا گله یی له ئێمه بكه ن؟!

ئه بێ سلێمانی ش���انازی به و نازناوه وه بكات كه )سه دام حوسێن( پێی به خشی به وه ی كه ن���اوی لێن���ا )مدینه صعبه ( چونكی تاكه شاری عێراق بو كه ته نانه ت به وی���ش ماڵی���ی نه ده ك���را، ده رب���اره ی بلیمه تی ش���اره كه بۆنه یه كم دێته وه یاد ئ���ه وه ش كاتێك كه له گ���ه ڵ ژماره یه كی ك���ه م ل���ه دادوه رو پارێزه ران���دا له كاتی ش���ه ڕی ناوخۆدا له هه وڵی ئه وه دابوین كه دادگاش به چه ش���نی هه م���وو ده زگاكانی تری هه رێمه كه له نێوان به رداشی سه وزو زه رددا دوك���ه رت نه بێ���ت و دوای گفتوگۆ له گ���ه ڵ یه كێتی���دا، به ن���ده له ته ك كاك مس���ته فا عه س���كه ریدا چوین���ه پیرمام و ل���ه وێ چاوم���ان كه وت به خوالێخۆش���بو له میان���ه ی عه بدولڕه حم���ان و س���امی قسه كردندا پێمانگوت كه له راستیدا ئێمه پیمانخۆش نییه كه ده ستپێشخه رییه كان هه ر له س���لێمانییه وه س���ه رهه ڵداو خوزیا له هه ولێرو دهۆكیش ج���ار به جار هه ندێ كه س ئه و رۆڵه یان ئه بینی، ئه و له وه اڵمدا وتی باشتێكتان بۆ بگێڕمه وه )له سااڵنی حه فت���ادا ت���ه واوی پۆلێك���ی زانكۆ كه

ژماره یان 30 قوتابی بوو.هاتنه ریزی شۆڕش���ه وه و ئه مانه ته نیا یه ك كه سیان خه ڵكی سلێمانی بو ئه میش پاش ده دوانزه رۆژ بروس���كه یه كی نارد بۆ ئێزگه كه و تێیدا نوس���یبوی ؛ به ناوی خ���ۆم و 29 قوتابی پۆله كه م���ه وه هاتنه ریزی ش���ۆڕش راده گه یه نم، هاوڕێیه كانی لێیانك���رده ه���ه اڵو پێیانگ���وت كێ تۆی كردۆته وته بێژو ریشسپی ئێمه ؟ ئه میش له وه اڵمدا وتی: ئه وا چه ند وه خته لێره ین نه ك���ه س پێمانده زان���ێ و نه ك���ه س و كار ئاگای���ان لێمانه و نه هیچ���كام له ئێوه ش قسه كانیدا له كۆتایی دركاند(، ش���تێكی كاك س���امی به زه رده خه نه یه كه وه گوتی "ئه وج���ا كاكه خه ڵكی س���وله یمانی هه ر

بۆخۆیان وانه ". به ڕێزان، ئه م شاره ده وڵه مه ندو زیندوه به خه ڵكه ساده كه ی به ر له سه دان هه زار كچ و كوڕی گه نج���ی خوێنده وارو هه زاران كه سی رۆشنبیرو خاوه ن ئه زمون هیچیشی له كه س ناوێت ته نها تكایه كه مێك پێتان

له سه ر بۆری ئوكسجینه كه الده ن.

مەریوان وریا قانیع

دین باس لە شوێنی ئینسان دەکات لەناو

گەردوندا، لەناو گشتێکی گەورەتردا

لەخۆی، هەروەها ئەوە نیشانئەدەن ئەم ئینسانە چۆن بەرامبەر بەو گشتە گەورەیە بجوڵێتەوە

ئه بێ سلێمانی شانازی به و

نازناوه وه بكات كه )سه دام حوسێن(

پێی به خشی به وه ی كه ناوی لێنا )مدینه صعبه ( چونكی تاكه شاری عێراق بو كه

ته نانه ت به ویش ماڵیی نه ده كرا

►

►

سه فوه ت ره شید سدقی

19 »»

‌‌ئاراس‌فه‌تاح

دەوڵەتی‌عێراق‌نە‌لەڕووە‌سیاس���یی‌و‌توانیویەت���ی‌ کولتوورییەکەی���ەوە‌کورد‌ب���کات‌بە‌عێراقی‌و‌ن���ە‌لەڕووە‌سەربازییەکەیش���یەوە‌توانیویەت���ی‌لە‌پڕۆژەی‌ئامێزانکردنی‌بەزەبری‌کورددا‌سەرکەوتن‌بەدەستبهێنێت.‌مێژووی‌ئەم‌دەوڵەتە‌بە‌چەش���نێک‌لە‌چەشنەکان‌مێ���ژووی‌ملمالن���ێ‌و‌پێکدادان���ی‌وێنا‌بەگشتی‌و‌ ناس���یۆنالیزم‌ جیاوازەکانی‌ناس���یۆنالیزمی‌عەرەب���ی‌و‌کوردیی���ە‌

بەتایبەت.‌ئ���ەم‌ملمالنێیە‌لەالیەک‌کێش���ەی‌ئەو‌فۆرمەی‌ناسیۆنالیزمی‌عەرەبییە‌بوو‌کە‌بەدیوێکدا‌لە‌نێوان‌"پان‌�‌عەرەبیزم"‌و‌نیشتیمانپەروەرێتی‌هه‌رێمیی‌)قطری(‌عێراقیدا‌بەرجەستەدەبێت‌و‌بەدیوەکەی‌تریشیدا‌لەنێوان‌وێنای‌سوننە‌و‌شیعە‌بۆ‌دەوڵەت‌و‌نەتەوە.‌تاوەکو‌ئەمڕۆش‌ئیش���کالییەتی‌س���ەرەکی‌دەوڵەت���ی‌نەتەوەیی‌لەعێراقدا‌بریتییە‌لەوەی‌کە‌لە‌ساتەوەختی‌دروستبوونییەوە‌نوخبە‌سیاس���ییەکانی‌ب���ەدوای‌نەتەوەیەکدا‌دەگەڕێ���ن‌بۆئ���ەوەی‌ش���ەرعییەت‌بە‌بوونی‌سیاس���ی‌و‌مێژوویی‌و‌سەروەریی‌

نەتەوەیی‌ئەم‌پێکهاتە‌بدەن.لەالیەکی‌ ئ���ەم‌ملمالنێی���ە‌ مێ���ژووی‌تریشەوە‌کێشەی‌ناسیۆنالیزمی‌کوردییە‌لەگەڵ‌ناسیۆنالیزمی‌عێراقی‌بە‌فۆرمە‌عروبییەک���ەی،‌کە‌نە‌بە‌یەکتر‌تەبان‌و‌نە‌دەتوانن‌لەگ���ەڵ‌یەکدیدا‌بگونجێن.‌هه‌ر‌ئەمەشە‌وادەکات‌کە‌کورد‌و‌عەرەب‌تەنه���ا‌لەناو‌ئەو‌رووبەرە‌سیاس���یی‌و‌پێکەوەهه‌ڵبکەن‌ بتوانن‌ دەستوورییەدا‌ک���ە‌تیای���دا‌ناس���یۆنالیزمی‌ئەتن���ی‌هه‌ردووالیان‌لە‌نزمترین‌ئاس���ت‌و‌پلەدا‌بێت.‌ئەلتەرناتیڤ‌بۆ‌ئەم‌کۆنسێپتەش‌بریتیی���ە‌ل���ە‌جیابوون���ەوەی‌ئەم‌دوو‌هه‌موو‌ لەیەکتر،‌چونکی‌ ناسیۆنالیزمە‌ئەتنییانە‌ فەناتیزمی‌ گەش���ەکردنێکی‌مەترس���یی‌ دروس���تبوونی‌ مان���ای‌پێکەوەژیان���ی‌ بۆس���ەر‌ دەگەیەنێ���ت‌هاواڵتیانی‌ئ���ەم‌دوو‌گەلە،‌بە‌تایبەت‌ناس���یۆنالیزمی‌ تێکەڵەکاندا.‌ لەناوچە‌عەرەبی‌عێراقی‌هه‌موو‌گەشەکردنێکی‌ناس���یۆنالیزمی‌کوردی‌بە‌مەترسییەک‌دەبینێت‌بۆ‌سەر‌سەروەریی‌نەتەوەیی‌و‌لەدەس���تدانی‌ خ���اک‌و‌ دابەش���بوونی‌مۆنۆپۆڵ���ی‌بەکارهێنان���ی‌زەبروزەنگ‌لەناو‌چوارچێوەی‌س���نووری‌سیاسیی‌عێراق���دا.‌ناس���یۆنالیزمی‌کوردیی���ش‌ناس���یۆنالیزمی‌ هه‌وکردنێکی‌ هه‌م���وو‌عەرەبی‌عێراقیی‌بە‌مەترسیی‌دەبینێت‌

بۆ‌سەر‌کورد‌و‌کوردستان.ک���وردی‌ ناس���یۆنالیزمی‌ لەڕاس���تیدا‌عەرەبی‌ ناس���یۆنالیزمی‌ بەپێچەوانەی‌عێراقی���ەوە‌بەدوای‌نەتەوەدا‌ناگەڕێت،‌بەڵکو‌خەون‌بە‌دەوڵەتێکی‌نەتەوەییەوە‌دەبینێت‌کە‌تاوەک���و‌ئەمڕۆ‌بکەرێکی‌سیاس���یی‌نییە‌بۆی‌دروستبکات.‌هه‌ر‌ئەمەشە‌وایکردووە‌کە‌تاکە‌هیوایەکی‌نوخبە‌سیاسییەکانی‌کورد‌بریتی‌بووە‌لە‌بەرهه‌مهێنانی‌شوناس���ێکی‌عێراقی‌کە‌تەنها‌وێنا‌سیاسی‌و‌کولتوورییەکانی‌نەتەوەی‌عەرەبی‌تێدا‌جێبەجێنەکرێت،‌بەڵک���و‌ببێت‌بە‌پ���ڕۆژەی‌پێکەوەیی‌هه‌م���وو‌گەالنی‌عێ���راق‌و‌واڵتی‌هه‌موو‌هاونیش���تیمانیان‌و‌مەنزڵ���گای‌هه‌موو‌ئایی���ن‌و‌ئایینزاکان���ی‌ئ���ەم‌واڵتە،‌تا‌بتوانن‌تیایدا‌بەبێترس‌و‌چەوساندنەوە‌

پێکەوەبژین.‌سیاس���یی‌و‌ خەباتی‌ ک���ورد‌ لەوەتەی‌چەکداریی‌دەکات،‌ئەزموونی‌سیاسیی‌نوخبە‌شاری‌و‌گوندییەکەی‌کە‌ئێستا‌نوێنەرایەت���ی‌کۆمەڵگای‌کوردس���تان‌دەکەن،‌ئەوەی‌س���ەلماند،‌کە‌پڕۆژەی‌مۆدێرنی‌ دەوڵەتێک���ی‌ دروس���تکردنی‌عێراقی،‌لەگەڵ‌ناسیۆنالیزمێکی‌بریندار‌و‌دینداری‌وەکو‌ناس���یۆنالیزمی‌سوننی‌و‌ش���یعەی‌عەرەبی،‌تا‌ئەم‌چرکەساتە‌لە‌ پێدەچێت‌ نەب���ووە‌و‌ س���ەرکەوتوو‌داهاتووش���دا‌شانس���ی‌س���ەرکەوتنی‌نیش���تیمانپەروەرێتی‌ گەورەترنەبێت.‌عێراقی‌یان‌ناس���یۆنالیزمی‌هه‌رێمیی،‌سااڵنێک‌لە‌فۆرمی‌عەرەبییە‌سوننییە‌عەلمانییەکەی���دا‌پیادەک���را.‌ل���ەدوای‌ڕوخانی‌بەعسیزمیش���ەوە‌ئەم‌پڕۆژەیە‌بووە‌بە‌پڕۆژەیەکی‌مەزهه‌بیی‌شیعی.‌ئەمەش‌ب���ۆ‌کورد‌مان���ای‌ئەوەیە‌کە‌ل���ە‌ئەزموونێک���ی‌مەترس���یدارەوە‌بۆ‌ئەزموونێک���ی‌مەترس���یدارتری‌دیک���ە‌

هه‌نگاودەنێت.‌لەجەوهه‌ردا‌کوردستان‌تەنها‌ئەو‌کاتانە‌

توانیویەتی‌مەترس���یی‌لەس���ەر‌خۆی‌نەبینێت‌کە‌دەوڵەتی‌عێراق‌الواز‌بووە.‌دەوڵەتە‌و‌ ئ���ەم‌ بەهێزبوونێکی‌ هه‌موو‌تیایدا‌ دەس���ەاڵت‌ س���ەنترالیزەبوونی‌مانای‌الوازبوونی‌ش���وێنگەی‌سیاسیی‌بەزۆرئامێزانکردنی‌ مەترس���یی‌ کورد‌و‌کوردستانیشی‌لەناو‌دەوڵەتی‌عێراقیدا‌ئامێزانکردنە‌ ئ���ەم‌ گەورەترک���ردووە؛‌دەشێت‌لەڕێگای‌فش���اری‌سیاسیی‌�‌ئابوورییەوە‌بێت‌یان‌زەبری‌سەربازیی.‌هه‌ربۆیە‌بانگەشەکردنی‌ئەوەی‌"ئێمەی‌ک���ورد‌عێراقێکی‌بەهێزم���ان‌دەوێت"،‌جگە‌ل���ە‌خۆهه‌ڵخەڵەتاندن‌و‌درۆیەکی‌دیبلۆماسی‌و‌هه‌ڵەیەکی‌سیاسیی‌گەورە‌شتێکی‌تر‌نییە.‌ئاڵۆزیی‌ئەم‌تێڕوانینە‌لەوکات���ەدا‌دەردەکەوێ���ت‌ک���ە‌کورد‌دامەزراندنەوەی‌ دووبارە‌ لە‌ ساویلکانە‌دەوڵەتی‌عێراقدا‌بەش���داریی‌بەئەمەک‌بکات‌و‌لە‌دووبارە‌هه‌ڵوەشاندنەوەشیدا‌

بەردەوام‌چاالکانە‌بەشدار‌بێت.

ترس���ی‌کورد‌لەسیاس���ەتی‌دەوڵەتی‌بە‌ بەرامبەر‌ پەرچەکردارێک���ە‌ عێراقی‌نیش���تیمانپەروەریی‌ دووبارەگرۆبوونی‌عێراق���ی‌و‌بەهێزبوون���ی‌پایەکانی‌ئەم‌دەوڵەت���ە‌لەدەس���ت‌گروپێک���ی‌تری‌ئایینزایی‌عەرەبی‌عێراقیدا‌کە‌پرۆژەی‌خۆی‌ب���ۆ‌دواڕۆژی‌ئ���ەم‌واڵتە‌هه‌یە.‌ئ���ەم‌دەوڵەتە‌ مێ���ژووی‌ بەدرێژای���ی‌ک���ە‌ملمالنێی‌س���ەرەکیی‌ دەبینی���ن‌ناو‌گروپ���ە‌عەرەبییەکان���ی‌دەوڵەتی‌عێراق،‌بوون���ی‌دوو‌تێڕوانینی‌جیاواز‌و‌ناکۆک‌بووە‌سەبارەت‌بە‌تێگەشتن‌لە‌نیش���تیمانپەروەرێتی‌عێراقیی،‌ئەویش‌دیدی‌سوننە‌و‌شیعەیە‌بۆ‌ئیدارەکردنی‌ئ���ەم‌دەوڵەت���ە‌و‌فۆرمی‌ڕێکخس���تن‌و‌شوناسی‌گەلەکەی.‌ملمالنێی‌ئەم‌دوو‌فۆرمی‌ناس���یۆنالیزمە،‌شەڕ‌و‌ملمالنێی‌هه‌ردوو‌گروپی‌سوننە‌و‌شیعە‌بووە‌بۆ‌دروستکردنی‌شوناسی‌دەوڵەتی‌عێراق‌و‌چەشنی‌وێناکانیان‌بۆ‌سەروەرێتی‌ئەم‌دەوڵەتە.‌گەر‌دەوڵەتی‌عێراق‌بەدرێژایی‌مێ���ژوو‌لەالیەن‌س���وننەوە‌ئاڕاس���تە‌نیشتیمانپەروەرێتییەکەی‌دیاریکرابێت،‌ئەوا‌ل���ە‌دوای‌ڕوخانی‌بەعس���یزمەوە‌ئەم‌پڕۆژەیە‌دەکەوێتە‌دەست‌شیعەی‌عێراقیی���ەوە.‌بێگوم���ان‌ئاڵۆزییەکانی‌ئ���ەم‌دوو‌ڕەوتە‌زۆر‌ل���ەوە‌گەورەترن‌کە‌بتوانی���ن‌لێرەدا‌تاووتوێیان‌بکەین،‌بەاڵم‌ئەوەی‌دەمەوێ���ت‌بیڵێم‌ئەوەیە‌کە‌ل���ە‌جەوهه‌ردا‌ه���ه‌ردوو‌پرۆژەکە،‌واتە‌پرۆژەی‌ناس���یۆنالیزمی‌سوننی‌و‌ش���یعی‌بۆ‌دەوڵەتی‌عێ���راق‌دوودیوی‌ی���ەک‌مەدالیان،‌ئەوی���ش‌دامەزراندنی‌هه‌رێمی���ی‌ نیش���تیمانپەروەرێتییەکی‌عێراقییە‌کە‌سەروەریی‌تەواوی‌بەسەر‌خاک‌و‌دەزگاکانی‌ئەم‌واڵتەدا‌هه‌بێت.گەر‌تەماشایەکی‌مێژووی‌عێراق‌بکەین،‌دەبینین‌کە‌پێشتر‌نە‌حیزبە‌کوردییەکان‌وەک‌ئێس���تا‌ئەوەندە‌پێگەیان‌بەهێز‌بووە‌و‌لەناوچەی‌خۆیاندا‌سەروەربوون،‌نە‌شیعەی‌عێراقیش‌ئەوەندە‌ڕۆچوەتە‌‌ناو‌جومگەو‌دەزگاکانی‌ئەم‌دەوڵەتەوە.‌

...

‌‌‌ئاراس‌وەهاب

س���ەرەتای‌ڕاپەڕین‌ب���ە‌دەرکەوتنی‌ڕۆش���نبیری‌ڕەخنەگر،‌یان‌ڕۆشنبیری‌ئیلیت���ە‌)Elite(‌دەناس���رێتەوە.‌لەم‌س���ەردەمەدا‌ب���ۆ‌یەکەمج���ار‌ئێم���ە‌ڕۆشنبیرێک‌دەناس���ین‌کە‌مەودایەکی‌ف���راوان‌لەنێ���وان‌خ���ۆی‌و‌تێڕوانینی‌ب���ۆ‌ دەکات.‌ دروس���ت‌ کۆمەڵگ���ەدا‌یەکەمجاری���ش‌کۆمەڵگ���ە‌دەنگی‌بەرز‌دەکاتەوە‌و‌دەڵێت‌من‌لە‌ئێوە‌تێناگەم.‌ناڕەزایی‌لە‌ئاس���تی‌زمان‌و‌دەربڕینی‌ئ���ەو‌ڕۆش���نبیرەدا‌دەردەبڕێت،‌بەاڵم‌ناشتوانێت‌گوێی‌لێ‌نەگرێت.‌ناتوانێت‌ئەو‌ڕۆشنبیرە‌فەرامۆش‌بکات،‌کە‌ئەمە‌ڕۆشنبیر‌و‌ لەنێوان‌ پێوەندی‌ گرنگترین‌جەماوەردا‌دروست‌دەکات‌و‌دواجار‌ئەو‌پێوەندییە‌بۆ‌پێوەندیی‌نێوان‌ڕۆشنبیر‌و‌دەس���تەاڵتیش‌دەپەڕێتەوە.‌لە‌هەردوو‌ئاستەکەش���دا‌پێوەندییەکە‌دژایەتییە،‌نەوەک‌ئاش���تەوایی.‌واتە‌ڕۆشنبیر‌لە‌الیەک‌شەڕ‌بە‌تێڕوانینەکانی‌کۆمەڵگە‌دەفرۆشێت،‌بەاڵم‌بەرگری‌لە‌مافەکانیان‌دەکات‌و‌لە‌الیەک���ی‌تر‌میکانیزمەکانی‌دەستەاڵتی‌پێ‌دەناسێنێت‌و‌گومان‌لە‌هەموو‌نیازپاکییەکی‌ئەو‌دەس���تەاڵتە‌دەکات.‌ل���ەو‌س���ەردەمە‌و‌الی‌ئ���ەو‌ئیلیتەیەدا‌دەس���تەاڵت‌تەنیا‌مانایەکی‌سیاس���ییانەی‌نییە،‌بەڵکو‌پێش‌ئەوە‌مانایەکی‌س���یمبۆڵیی‌هەی���ە.‌هەموو‌ش���تێک‌دەس���تەاڵتە‌کاتێ‌بەرگری‌لە‌مانەوەی‌دۆخی‌ئێستا‌دەکات‌و‌لەگەڵ‌تێپەڕاندن���دا‌نییە.‌لە‌دامودەس���تگای‌ب���ۆ‌ تەندرووس���تییەوە‌ پ���ەروەردە‌و‌سیاس���ی‌و‌ حزب���ە‌ دامودەس���تگای‌دەس���تەاڵتن‌و‌ هەموویان‌ ئایینییەکان،‌دەکرێت.‌ نیازپاکیی���ان‌ ل���ە‌ گوم���ان‌ڕەخنە‌لە‌پێکهات���ە‌و‌میکانیزمەکانیان‌دەگیرێ���ت.‌س���ەیر‌نیی���ە‌ئەگ���ەر‌بۆ‌یەکەمجار‌ئەدەبیاتی‌ئێمە‌هەندێک‌لەو‌فەیلەس���ووفانە‌دەناسێت‌کە‌لە‌بواری‌دەستەاڵتناسیدا‌کاریان‌کردووە‌لەوانە‌)مێشێل‌فۆکۆ(.‌لەمەوە‌نە‌خەڵک‌و‌نە‌دەس���تەاڵتی‌سیاسی‌و‌دینی‌توانیویانە‌گوێی‌خۆیان‌لە‌هەبوونی‌ئەو‌ئیلیتەیەدا‌بخەوێنن،‌بەڵکو‌یان‌ئەوەتا‌بە‌گژیاندا‌چوونەتەوە‌و‌یان‌حیسابیان‌بۆ‌کردوون،‌کە‌لە‌ه���ەردوو‌بارەکەدا‌یەک‌مانامان‌دەس���ت‌دەکەوێ���ت،‌ئەوی���ش‌ئەوەیە‌ئەو‌ڕۆش���نبیرە‌ڕەخنەگرە‌کاریگەریی‌هەبووە.‌ئەو‌ئیلیتەیە‌هەر‌زوو‌تووشی‌کۆمەڵێ���ک‌قەیران‌دەبێت‌و‌ڕۆڵی‌خۆی‌لە‌دەست‌دەدات.‌بۆ‌ئەوەی‌بە‌شێوەی‌گشتگیرییانە‌قسە‌نەکەین،‌ئەوە‌دەبێت‌بڵێی���ن‌بەش���ێکی‌ئەو‌ڕۆش���نبیرانەی‌وەک‌ئیلیتە‌دەناس���ران‌بۆ‌ڕۆشنبیری‌

ئەو‌ تێنەگیش���تی‌ گ���ۆڕان.‌ ئاس���ایی‌ئیلیتەیە‌لە‌زەمەن‌هۆکاری‌سەرەکیی‌ئەو‌قەیرانەیە.‌واتە‌ئەو‌ڕۆش���نبیرە‌بۆ‌زەمەنێک‌ئیلیتەیە،‌کە‌ئەو‌هۆشیارییەی‌هەیەتی‌ل���ە‌واقیعەکە‌گەورەترە،‌بەاڵم‌کات���ێ‌واقیعەک���ە‌دەگۆڕێ���ت‌و‌ئەو‌بە‌هەمان‌هۆشیاری‌و‌بە‌هەمان‌کەرەستە‌کار‌دەکات،‌ئیتر‌دەبێتە‌ڕۆش���نبیری‌ئاسایی‌و‌لە‌توانایدا‌نامێنێت‌جیاوازی‌بەردەوامیی‌ڕۆشنبیری‌ دروست‌بکات.‌ڕەخنەگری���ش‌بەندە‌ب���ەوەی‌تا‌چەند‌دەتوانێ���ت‌جیاوازی���ی‌نێ���وان‌خۆی‌و‌جەم���اوەر،‌جیاوازی���ی‌نێ���وان‌خۆی‌و‌ب���ێ‌ئەوەی‌ دەس���تەاڵت‌دەربخ���ات،‌تێک���ەڵ‌هیچیان‌ببێت‌و‌بێ‌ئەوەیش‌نە‌جەماوەر‌و‌نە‌دەستەاڵتی‌لێ‌ون‌ببێت.‌بەردەوام‌دەیانبینێت‌و‌بۆ‌س���اتێک‌بە‌تێڕوانینەکانیان‌ڕازی‌نابێت.‌بەرگری‌لە‌یەکەمیان‌دەکات‌و‌لە‌ئاستی‌دووەمیاندا‌دەوەستێتەوە.‌ئەو‌ڕۆشنبیرەی‌جاران‌ئیلیتە‌ب���ووە‌بە‌هۆی‌ئەو‌س���ەرمایە‌س���یمبۆڵییەی‌لەو‌ماوەیەدا‌بە‌دەستی‌

هێناوە،‌ئێس���تا‌بەرگ���ری‌لە‌مانەوەی‌خۆی‌دەکات‌و‌باکی‌ب���ە‌ڕەخنە‌نییە،‌چونکە‌پێی‌وایە‌هێزێکی‌کۆمەاڵیەتیی‌گەورەی‌هەیە.‌ئەمەیش‌ڕاس���تییە‌کە‌ئەو‌ڕۆشنبیرانە،‌بە‌تایبەتی‌هەندێکیان‌خزاونەتە‌ناو‌ئۆپۆزیسۆنەوە‌و‌ڕۆژ‌بە‌ڕۆژ‌لە‌ڕێگای‌دەستبەرداربوونیان‌لە‌ڕەخنە‌و‌

ڕازیبوونی���ان‌بە‌تێڕوانین���ە‌باوەکانی‌کردووە‌و‌ پەیدا‌ کۆمەڵگە،‌جەماوەریان‌ئەو‌جەماوەرە‌وەک‌پاڵپش���تی‌خۆیان‌سەیر‌دەکەن.‌بەشێک‌لەوانە‌لەپێناوی‌پاراستنی‌ئەو‌س���ەرمایە‌سیمبۆڵییەی‌خۆیاندا‌پشتیان‌بە‌ئۆپۆزیسیۆن‌داوە،‌بۆ‌ئەوەی‌لەوێوە‌جەماوەری‌خۆیان‌لە‌دەس���ت‌نەدەن،‌بەڵکو‌هی‌ئەوانیشی‌بخەنە‌س���ەر.‌من‌ڕۆڵی‌ڕۆشنبیری‌ناو‌ئۆپۆزیس���یۆن‌فەرامۆش‌ناکەم،‌بەڵکو‌بە‌گرنگیش���ی‌دەزانم،‌ب���ەاڵم‌ئەوەی‌من‌لەس���ەری‌دەوەس���تم‌ئەوەیە‌ئێمە‌ڕۆش���نبیرە‌ڕەخنەگرەکانم���ان،‌وات���ە‌ئەوان���ەی‌وەک‌ئیلیت���ە‌دەرکەوتوون،‌وازیان‌ل���ە‌ڕۆڵی‌خۆی���ان‌هێناوە‌و‌بۆ‌ئەمەیش‌ گواس���توویانەتەوە.‌ ئ���ەوێ‌بب���ن‌و‌ ون‌ جیاوازیی���ەکان‌ دەکات‌ وا‌لەیەکچوون���ەکان‌ش���وێنیان‌بگرنەوە.‌ئەوەی‌ئەمڕۆ‌زۆر‌ترسناکە‌تێکەڵبوونی‌جەماوەری‌ڕۆشنبیر‌و‌جەماوەری‌حزبە‌سیاس���ی‌و‌دینییەکان���ە.‌ئەمە‌یەکێکە‌لەو‌خااڵنەی‌س���ەردەمی‌ئێستامان‌لە‌س���ەردەمی‌ڕاپەڕین‌جی���ا‌دەکاتەوە.‌ڕۆشنبیری‌ یان‌ ڕەخنەگر‌ ڕۆش���نبیری‌ئیلیتە‌پێویس���تی‌بە‌جەم���اوەر‌نییە،‌چونکە‌ئ���ەو‌هەم���وو‌کاتێ‌ئاس���تی‌جەماوەر‌جێ‌دەهێڵێت‌و‌بۆ‌ئاس���تێکی‌دیک���ە‌دەپەڕێتەوە.‌ئەمە‌پڕۆسیس���ی‌ڕۆش���نبیری‌ تەنی���ا‌ گۆڕانکاریی���ە‌و‌ڕەخنەگر‌دەتوانێت‌درێژەی‌پێ‌بدات.‌جەماوەر‌ب���ۆ‌حزبەکان‌باش���ە‌و‌وەک‌مافێکی‌خۆیش���یان‌هەر‌لەو‌پێناوەدا‌کار‌دەک���ەن.‌ئەگەر‌ئەو‌ڕۆش���نبیرانە‌س���ەرەتا‌دەس���تەاڵتیان‌ل���ە‌هەم���وو‌ش���وێنێک،‌لە‌هەموو‌کونوکەلەبەرێکی‌کۆمەڵگ���ەدا‌دەبین���ی،‌ئەوە‌ئێس���تا‌تەنیا‌لە‌سیاس���ەتدا‌دەیبینن‌کە‌ئەمە‌دەستهەڵگرتنە‌ فکرە‌و‌ سادەکردنەوەی‌لەو‌پڕۆژە‌ڕەخنەییەی‌دەستەاڵتی‌لەناو‌سیاس���ەت‌و‌لە‌دەرەوەی‌سیاسەتیشدا‌دەبین���ی.‌ئەمڕۆ‌ئەو‌ڕۆش���نبیرە‌زیاتر‌سیاس���ییەکانە.‌ چەمک���ە‌ خەریک���ی‌ئەمەیش‌زیاتر‌لە‌تێڕوانینی‌جەماوەری‌نزی���ک‌دەکات���ەوە،‌بەاڵم‌ه���اوکات‌لە‌ئەرک���ی‌خ���ۆی‌وەک‌ڕەخنەگر‌دووری‌دەخاتەوە.‌بۆ‌نموونە‌بەهاری‌عەرەبی‌چەمکێکی‌سیاسییە‌و‌ئەنجامی‌تووڕەیی‌جەماوەرە‌لە‌ڕژێمە‌دیکتاتۆرەکان.‌ئەو‌ڕۆش���نبیرە‌تا‌ئەو‌ئاس���تەی‌بەرگری‌ل���ە‌مافەکانی‌ئەو‌جەم���اوەرە‌دەکات‌لە‌پەیامە‌ڕاس���تەقینەکەی‌خۆی‌الی‌نەداوە،‌بەاڵم‌کاتێ‌چەمکەکە‌قەبووڵ‌دەکات‌و‌بەو‌ڕووداوە‌سەرسام‌دەبێت،‌بێ‌ئ���ەوەی‌لێکدان���ەوەی‌فیکریی‌بۆ‌بکات،‌ئەوسا‌لەو‌دەردەچێت‌ئەو‌وەک‌ڕۆش���نبیری‌ڕەخنەگر‌مامەڵەی‌لەگەڵ‌

ب���کات.‌لێرەدا‌ئەو‌ڕۆش���نبیرە‌دەبێتە‌کەسێکی‌ناڕازی‌و‌بەرگری‌لە‌پەیامێکی‌مرۆڤایەت���ی‌دەکات،‌بەاڵم‌دەس���ت‌لە‌تێڕوانین���ی‌ڕەخنەییان���ە‌هەڵدەگرێت.‌واتە‌تێڕوانینی‌خۆی‌یەکس���ان‌دەکات‌ب���ە‌تێڕوانینی‌جەماوەر‌و‌بۆ‌دوای‌ئەوە‌قسەی‌نامێنێت.‌تێڕوانین‌و‌لێکدانەوەی‌دیک���ەی‌نابێت.‌نموونەیەک���ی‌تر‌ئەو‌کۆنگرەیەی‌دوای���ی‌یەکگرتووە.‌ئەمە‌هەرچەن���د‌کارێک���ی‌پۆزەتی���ڤ‌بێت‌ناگات���ە‌ئەوەی‌ڕۆش���نبیر‌سوپاس���ی‌بکات.‌ئەوە‌کاری‌ڕۆشنبیری‌ڕەخنەگر‌نییە،‌کاری‌ڕۆش���نبیرێک‌نییە‌خاوەنی‌پ���ڕۆژەی‌ڕەخنەیی‌بێ���ت‌و‌بەرگری‌لە‌ش���تێکی‌ئاوا‌بکات.‌ئ���ەو‌هەنگاوە‌لە‌رووی‌سیاس���ییەوە‌چەند‌گرنگ‌بێت‌و‌لە‌مێدیاکان‌چەند‌دەنگ‌بداتەوە،‌الی‌ڕۆش���نبیری‌ڕەخنەگر‌هێشتا‌کۆمەڵێک‌تاک���و‌ دەمێن���ن‌ وردەکاری‌ نهێن���ی‌و‌بیاندۆزێتەوە‌و‌ڕەخنەی���ان‌لی‌بگرێت.‌ڕۆشنبیری‌ڕەخنەگر‌بەوە‌دەناسرێتەوە‌زەمەنی‌کۆمەڵگ���ەی‌تێپەڕاندووە.‌ئەو‌کۆنگرەی���ە‌و‌هەر‌ڕووداوێکی‌تر‌س���ەر‌بە‌زەمەنی‌کۆمەڵگەن‌و‌ڕۆشنبیر‌جێی‌هێش���توون.‌ئەگەر‌ئەو‌کۆنگرەیە‌چاک‌ب���ە‌ڕێوە‌چ���ووە‌ئ���ەوە‌ئەنجامی‌ئەو‌ڕەخنەیەیە‌کە‌چەند‌س���اڵە‌ڕۆشنبیر‌گرتوویەتی.‌بە‌هۆی‌ئ���ەو‌ڕەخنانەوە‌ئ���ەوە‌ڕووی‌داوە،‌کە‌دەبێت‌ئێس���تا‌ئەو‌ڕۆشنبیرە‌چووبێتە‌ناو‌زەمەنێکی‌تر‌و‌ڕەخنەی‌ت���ر‌بگرێت،‌نەوەک‌ئاوڕ‌بداتەوە‌و‌سوپاسی‌بکات.‌سوپاسکردن‌وات���ە‌گەڕان���ەوە‌بۆ‌ئ���ەو‌زەمەنە.‌بۆ‌بیرکردن���ەوەی‌جەم���اوەر.‌وات���ە‌ئەو‌پڕۆسێس���ە‌تەواو‌بووە.‌لە‌فکردا‌هیچ‌پرۆسێس���ێک‌ناوەستێت‌و‌تەواو‌نابێت.‌ئ���ەو‌ کەلت���ووری‌سوپاس���کردن‌الی‌ڕۆشنبیرە‌لە‌سەردەمی‌دەستپێکردندا‌بوونی‌نییە،‌واتە‌لە‌سەرەتای‌ڕاپەڕین‌تۆ‌هیچ‌یەکێ‌لەو‌ڕۆشنبیرە‌ڕەخنەگرانە‌نابینیت‌سوپاسی‌هێزێکی‌سیاسی‌یان‌دینی‌بکات،‌بەڵکو‌ئەوە‌تەمەنی‌چەند‌ساڵێکە.‌لەو‌کاتەوە‌دەست‌پێ‌دەکات‌کە‌ئەو‌ڕۆشنبیرە‌ناتوانێت‌فکری‌خۆی‌پێش‌بخات‌و‌هێزێک���ی‌ڕەخنەیی‌وا‌لە‌خۆیدا‌پەیدا‌بکات‌کە‌لە‌هی‌کۆمەڵگە‌گەورەتر‌بێت.‌هەمان‌ش���ت‌بۆ‌پڕۆژە‌یاس���ای‌پاراس���تنی‌پیرۆزییەکانی���ش‌هەر‌ڕاس���تە.‌هەندێک‌لەو‌هێزانە‌ئەوە‌چەند‌س���اڵە‌خەریکی‌س���ەپاندنی‌ئەو‌یاسایەن،‌بەاڵم‌ئەگەر‌ئەمڕۆ‌قسەیەکی‌دیکەیان‌هەیە‌ئەوە‌مانای‌وا‌نییە‌الی‌ڕۆش���نبیری‌ڕەخنەگر‌دەبێت‌ش���تەکە‌لێرە‌بوەستێت‌و‌ستاییشیان‌بکات....

گه‌ر‌شۆڕش���ه‌كانی‌‌ئه‌یل���ول‌و‌گواڵن‌و‌ئه‌نف���ال‌و‌ كاره‌س���اته‌كانی‌‌ ن���وێ‌و‌كیمیاباران‌و‌راپه‌ڕین‌و‌كۆڕه‌وو‌ئه‌و‌هه‌موو‌قوربان���ی‌‌و‌خوێن‌رژانه‌ی‌‌كورد،‌یه‌كێك‌له‌فاكته‌ره‌كانی‌‌داكۆك���ی‌‌كرد‌ن‌بوبێ‌له‌كوردستانی‌‌بونی‌‌كه‌ركوك‌و‌ناوچه‌كانی‌‌ده‌وروب���ه‌ری‌،‌ئه‌وه‌‌ل���ه‌دوای‌‌روخاندنی‌‌رژێمی‌‌به‌عس‌به‌بێ‌شۆرش‌و‌به‌ئارامی‌‌و‌له‌پێناوی‌‌ده‌سكه‌وتی‌‌حیزبی‌‌و‌شه‌خسی‌‌ئاسۆكانی‌‌ده‌ركه‌وتنی‌‌له‌ده‌ستچونی‌‌رۆژ‌

به‌رۆژ‌رونترده‌بێته‌وه‌.یه‌كێك‌له‌و‌كاره‌س���اتانه‌ی‌‌به‌درێژایی‌‌س���ه‌ركردایه‌تی‌‌ رابردو‌ ده‌ی���ه‌ی‌‌ چه‌ند‌سیاس���ی‌‌كورد‌ئولفه‌تی‌‌پێ���وه‌‌گرتوه‌‌هه‌ڵدانه‌وه‌ی‌‌په‌ره‌كانی‌‌مێژوو‌خه‌وبینینی‌‌گه‌وره‌و‌ب���ێ‌بنه‌ما‌بوه‌‌له‌س���ه‌ر‌مافه‌‌میلله‌تی‌‌ نه‌ته‌وه‌ییه‌كانی‌‌ نیش���تیمانی‌و‌كورد.‌چ‌له‌وه‌‌به‌دبه‌ختی‌‌تره‌‌واقعێكی‌‌تاڵت‌هه‌بێ‌و‌ب���ه‌رده‌وام‌خه‌ونی‌‌خۆش‌بریقه‌داری‌‌بێ‌ به‌دروش���مگه‌لی‌‌ ببینی‌‌و‌

كردار‌به‌میله‌ته‌كه‌تی‌‌بفرۆشیته‌وه‌.داماوی‌‌ئه‌م‌نوخبه‌‌ب���ازرگان‌و‌به‌ناو‌سیاس���ییه‌ی‌‌كورد‌له‌وه‌دایه‌‌ئێس���تاش‌به‌زه‌مانی‌‌سه‌رده‌می‌‌ته‌له‌فزیۆنه‌‌ره‌ش‌و‌هه‌ش���تاكان‌و‌ س���ه‌رده‌می‌‌ سپییه‌كه‌ی‌‌رادیۆكانی‌‌س���ه‌رده‌می‌‌شاخ‌ نه‌ڕه‌نه‌ڕی‌‌هۆش���یاری‌‌خه‌ڵكی‌‌ لۆژیك‌و‌ س���ه‌یری‌‌كوردستان‌ئه‌كه‌ن‌و‌وه‌ك‌چۆن‌مه‌نتیق‌و‌مه‌عریفه‌ی‌‌خۆیان‌هی‌‌ئه‌وێنده‌ره‌،‌له‌وه‌‌ته‌كنه‌لۆژیا‌ ئه‌چێ‌عه‌س���ری‌‌عه‌وله‌مه‌و‌به‌وشه‌ی‌‌س���ه‌ركاغه‌ز‌بزانن‌و‌بێ‌ئاگابن‌له‌وه‌ی‌‌هی���چ‌كاتێ‌ئه‌وه‌نده‌ی‌‌ئێس���تا‌

به‌شی‌‌زۆری‌‌تاكی‌‌كوردی‌‌ده‌وڵه‌مه‌ندو‌به‌ئاگانیی���ه‌‌‌له‌زانی���اری‌‌به‌گۆرانكاری‌‌و‌پێش���هاته‌‌سیاس���ییه‌كانی‌‌كوردستان‌و‌

ناوچه‌كه‌و‌دنیا.كه‌ركوك‌دڵ‌‌و‌قودس���ی‌‌كوردستانه‌،‌گه‌ر‌سازشمان‌له‌سه‌ر‌كه‌ركوك‌بكردایه‌‌ب���ێ‌رژانی‌‌خوێن���ی‌‌پێش���مه‌رگه‌یه‌ك‌ده‌مێ���ك‌بو‌له‌م‌س���ێ‌پارێ���زگا‌)دو‌ئیداره‌ی���ه‌(دا‌بوبوین���ه‌‌خاوه‌نی‌‌یه‌كه‌ی‌‌ئی���داری‌‌و‌سیاس���ی‌‌س���ه‌ربه‌خۆ،‌ئه‌مه‌‌سیاس���ییه‌كانی‌‌ كاره‌كت���ه‌ره‌‌ قس���ه‌ی‌‌ه���ه‌ردو‌حیزبه‌.‌باش���ه‌‌گریم���ان‌ئه‌وه‌‌نیشتیمان‌ به‌راس���تی‌‌ راس���تان‌فه‌رمو‌په‌رس���تی‌‌كه‌ركوك‌بون���ه‌،‌بۆیه‌‌ژیانی‌‌گه‌نجیتان‌به‌ش���اخ‌به‌خش���ی‌‌له‌پێناوی‌‌ش���ازش‌نه‌ك���ردن‌له‌س���ه‌ر‌كه‌ركوك!‌ده‌ستان‌خۆش���بێ‌بۆباوه‌ڕو‌خه‌باتتان،‌به‌اڵم‌ئه‌بێ‌وه‌اڵمی‌‌ئه‌م‌پرسیاره‌ش���مان‌ئ���ه‌و‌ ئه‌نجامه‌كان���ی‌‌ ك���وا‌ بده‌ن���ه‌وه‌‌ده‌ستكه‌وته‌‌زێرینه‌ی‌‌له‌دوای‌‌روخاندنی‌‌رژێم���ی‌‌به‌ع���س‌بۆ‌كورد‌دروس���ت‌بو‌له‌ناوچه‌كانی‌‌كه‌رك���وك؟!‌پێمان‌بڵێن‌ئه‌و‌مادده‌‌ده‌س���تورییه‌ی‌‌جێ‌كرایه‌وه‌‌له‌ناو‌ده‌ستوری‌‌هه‌میش���ه‌یی‌‌عێراقداو‌له‌س���ێ‌قۆناغ‌پێكهاتبو‌‌ك���ه‌‌ده‌بو‌له‌‌جێبه‌جێبكرایه‌‌ به‌ته‌واوی‌‌ ‌2007-12-31چه‌ندی‌‌لێ‌جێبه‌جێكراوه‌؟‌پێمان‌بڵێن‌ناوچه‌كان���ی‌‌ده‌وروبه‌ری‌‌كه‌ركوك‌وه‌كو‌حه‌ویجه‌و‌خورماتوو‌جه‌له‌الو‌سه‌عدیه‌و‌زومارو‌مه‌نده‌لی‌‌ئێستا‌كوردی‌‌زۆر‌تێدا‌

ئه‌ژی‌‌یان‌پێش‌روخاندنی‌‌رژێم؟!داموده‌زگای‌‌ هه‌رچی‌‌ س���اڵه‌‌ هه‌شت‌

به‌ده‌س���تی‌‌ سیاس���ییه‌‌ ئی���داری‌‌و‌بڕیاردانی‌‌ شوێنی‌‌ هه‌رچی‌‌ كورده‌وه‌یه‌،‌گرنگه‌‌كورد‌به‌رێوه‌ی‌‌ئه‌بات‌و‌بڕیار‌الی‌‌كورده‌.‌ئه‌ڵمانیا‌به‌)10(‌ساڵ‌ئاسه‌واری‌‌)40(س���اڵی‌‌جه‌نگ‌و‌وێران���ی‌‌له‌نێوان‌هه‌ردو‌به‌ش���ه‌كه‌ی‌‌رۆژهه‌اڵت‌و‌رۆژئاوادا‌س���ڕییه‌وه‌،‌فه‌رم���و‌ئێ���وه‌‌له‌م���اوه‌ی‌‌ئه‌م‌هه‌ش���ت‌س���اڵه‌دا‌‌پێم���ان‌بڵێن‌چیتان‌كردوه‌‌له‌س���ڕینه‌وه‌ی‌‌ئاسه‌واری‌‌ته‌عریب‌و‌چاندنی‌‌هه‌ستی‌‌‌نیشتیمانی‌‌و‌نه‌ته‌وه‌یی‌‌‌الی‌‌تاكی‌‌ناوچه‌‌دابڕاوه‌كان‌و‌ته‌واو؟!‌ خزمه‌تگوزاری‌‌ پێشكه‌شكردنی‌‌

كام‌به‌رپرس���ی‌‌ئه‌و‌شاره‌‌ماڵی‌‌برده‌وه‌‌كه‌ركوك‌و‌شه‌و‌له‌وێ‌ئه‌مێنێته‌وه‌؟

ده‌س���ه‌اڵتداره‌ی‌‌ ئ���ه‌م‌ مه‌هزه‌ل���ه‌ی‌‌ئێس���تای‌‌كورد‌له‌وه‌دای���ه‌‌دو‌ئیداره‌یی‌‌ئه‌م‌سێ‌پارێزگایه‌ی‌‌هه‌رێمی‌‌بردۆته‌وه‌‌كه‌ركوك‌و‌باس���ی‌‌گه‌ڕانه‌وه‌شی‌‌ئه‌كات!‌گ���ه‌ر‌به‌ش���ه‌قامێكدا‌بڕۆی‌‌س���ایدێكی‌‌ره‌نگ���ی‌‌س���ه‌وزه‌و‌ناوی‌‌ش���ه‌هیدێكی‌‌یه‌كێتییه‌و‌س���ایده‌كه‌ی‌‌ترش���ی‌‌ره‌نگی‌‌پارتییه‌،‌ ش���ه‌هیدێكی‌‌ ن���اوی‌‌ زه‌رده‌و‌گه‌ر‌بته‌وێ‌بڕۆی‌‌مامۆستایه‌كی‌‌ئایینی‌‌

بدۆزیته‌وه‌‌بۆ‌پرسیارێكی‌‌شه‌رعی‌‌‌یان‌ش���ه‌كراو‌خواردنه‌وه‌یه‌ك‌گه‌ر‌پرسیارت‌كرد‌پێتده‌ڵێن‌ئه‌وقافی‌‌كه‌سكت‌ئه‌وێ‌ی���ا‌زه‌رد؟!‌ئه‌وه‌‌باس���ی‌‌پ���ه‌روه‌رده‌و‌له‌مان���ه‌‌ ناك���رێ‌ ه���ه‌ر‌ ئاسایش���یش‌

كاره‌ساتبارتره‌!‌‌‌‌به‌س���ه‌ر‌ تێپه‌ری���وه‌‌ س���اڵ‌ پێن���ج‌جێبه‌ج���ێ‌نه‌كردنی‌‌ماده‌ی‌‌س���ه‌دوچل‌ئه‌مان‌بێده‌نگن،‌له‌س���ه‌ر‌پێش���نیاری‌‌ئه‌مان‌پۆس���ته‌‌ئیدارییه‌كانی‌‌كه‌ركوك‌برایی‌‌به‌ش‌ك���را،‌رێگایان���دا‌فیرقه‌ی‌‌‌12له‌س���نوری‌‌كه‌رك���وك‌دروس���تبێ‌و‌‌ئێستاش‌بۆته‌‌ئۆپه‌راسیۆنه‌كانی‌‌دیجله‌،‌هه‌زاران‌پله‌داری‌‌كورد‌هاواریانه‌‌له‌سه‌ر‌به‌رزنه‌كردن���ه‌وه‌ی‌‌پله‌كانی���ان‌له‌به‌غدا‌ئه‌مان‌بێده‌نگن،‌هیچ‌یه‌كسانییه‌ك‌له‌نێو‌ریزه‌كانی‌‌سوپاو‌پۆلیس‌و‌فه‌رمانبه‌رانی‌‌شاره‌كه‌دا‌له‌نێوان‌كوردو‌عه‌ره‌بدا‌نییه‌‌ئه‌مان‌بێده‌نگن،‌هه‌ش���ت‌ساڵه‌‌خه‌ڵكی‌‌دادوبێدادیان���ه‌و‌ داب���ڕاوه‌كان‌ ناوچ���ه‌‌داوا‌ئه‌ك���ه‌ن‌هێزی‌‌پێش���مه‌رگه‌‌بنێرنه‌‌ناوچه‌كه‌و‌ژیانمان‌له‌مه‌ترسیدایه‌و‌ئه‌مان‌گوێیان‌پێ‌نه‌دان‌تانیوه‌ی‌‌زیاتری‌‌ماڵه‌‌كورده‌كان‌چۆڵیان‌كردو‌تازه‌‌راپرسیش‌بك���رێ‌له‌هه‌ندێ‌ناوچ���ه‌‌مه‌حاڵه‌‌كورد‌بیباته‌وه‌و‌له‌ئێستاوه‌‌له‌ده‌ست‌چوه‌.

لۆژیكی‌‌و‌ ئێس���تا‌به‌هه‌مو‌پێوه‌رێكی‌‌كه‌رك���وك‌ سیاس���ی‌‌ عه‌س���كه‌ری‌‌و‌هه‌رگی���ز‌ بڕواناك���ه‌م‌ له‌ده‌س���تچوه‌و‌جارێكیتر‌هه‌لێكی‌‌زێرینی‌‌وه‌ك‌ئه‌وه‌ی‌‌س���اڵی‌‌2003ی‌‌بۆهه‌ڵبكه‌وێته‌وه‌،‌كێش‌له‌له‌ده‌ستدانی‌‌ سه‌ره‌كییه‌‌ به‌رپرسیاری‌‌ئه‌م‌هه‌له‌و‌دروس���تكردنی‌‌ئه‌م‌دۆخه‌ی‌‌كه‌ركوك‌ئ���ه‌وه‌‌مێژو‌ئه‌ینوس���ێته‌وه‌.‌ئیدی‌‌ئه‌وه‌نده‌مان‌له‌ده‌س���تماوه‌‌ده‌ست‌بكه‌ین‌به‌لێدانی‌‌قه‌وانی‌‌كه‌ركوك‌شاری‌‌برایه‌تییه‌!‌یان‌فاتیحایه‌كی‌‌له‌ده‌ستچونی‌‌

بۆ‌بخوێنین.‌

13 )354(‌سێشه‌ممه‌‌2012/12/4 birura.awene@gmail.comبیروڕا

ناسیۆنالیزم‌و‌گرفتی‌سه‌روه‌ری

ونبوونی‌رۆشنبیری‌رەخنەگر‌لەناو‌رۆشنبیریی‌کوردیدا

فاتیحایه‌ك‌بۆ‌كه‌ركوك!!‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌سه‌ركه‌وت‌شه‌ریف

بەردەوامیی‌رۆشنبیری‌

رەخنەگریش‌بەندە‌بەوەی‌تا‌چەند‌دەتوانێت‌جیاوازیی‌نێوان‌

خۆی‌و‌جەماوەر،‌جیاوازیی‌نێوان‌

خۆی‌و‌دەستەاڵت‌دەربخات

كام‌به‌رپرسی‌‌ئه‌و‌شاره‌‌ماڵی‌‌برده‌وه‌‌كه‌ركوك‌و‌شه‌و‌

له‌وێ‌ئه‌مێنێته‌وه‌؟

19‌»»19‌»»

►

►

ترسی‌کورد‌لەسیاسەتی‌

دەوڵەتی‌عێراقی‌پەرچەکردارێکە‌

بەرامبەر‌بەدووبارە‌گرۆبوونی‌

نیشتیمانپەروەریی‌و‌بەهێزبوونی‌

پایەکانی‌ئەم‌دەوڵەتە‌لەدەست‌گروپێکی‌تری‌

ئایینزایی‌عەرەبی

►

"كاتێك ده وڵه مه نده كان ئاگری شه ڕ هه ڵده گیرسێنن، ئه وه هه ژاره كانن كه

ده مرن"جان پۆڵ سارته ر

"شه ڕ بازرگانیی پادشاكانه " جۆن درایدن

رێبین عومه ر له كای����ه ی ئه خالق����دا تیۆری����ك هه یه پێیده وترێت "تیۆری شه ڕی دادپه روه رانه " كه جه خت له وه ده كات����ه وه هه رچه نده شه ڕ هه میشه تراژیدی و نه گریسه ، به اڵم هه ندێكجار له ڕوی ئه خالقییه وه دروست و دادپه روه رانه یه و له ڕوی پراكتیكیش����ه وه پێویس����ته . ئ����ه م تی����ۆره ڕه گه كان����ی س����ه ده كانی كالسیك و له ترادیس����ۆنی فه یله سوفی ناوه ڕاس����تدایه ، كه هه ردو مه س����یحی تۆماس ئه كوینه س و قه ش����ه لێده ك����رد، داكۆكیی����ان ئۆگه س����تین دواتریش له سه ر ئه م بناغه یه ، له سه ده ی حه ڤده یه مدا، له الیه ن فه یله سوف و قانون Hugo( دانه ری ئه ڵمانی هوگۆ گرۆتیسGrotius(وه چه ند پێودانگێك خرانه رو كه ح����ه وت پێكهاته ی س����ه ره كی بون: )1( كه ده بێت هۆكارێكی دادپه روه رانه هه بێت بۆ ش����ه ڕ؛ )2( ده س����ه اڵتێكی بۆ هه بێ����ت )ش����ه رعی ( راس����ته قینه ده س����تپێكردنی شه ڕ؛ له سه ر بڕیاردان )3( مه به ستێكی دروست هه بێت له الیه ن ئ����ه و الیه نانه ی كه هێز به كاردێنن. )4( هاناب����ردن بۆ هێز رێژه ی����ی بێت )واته هانابردن ب����ۆ به كارهێنانی هێز ناچاری بێت(. )5( په نابردن بۆ هێز دوا هه نگاو بێت. )6( ئاش����تی ئامانجی جه نگه كه بێت، ن����ه ك جه نگ له پێن����اوی خۆیدا. )7( دواجاری����ش هیوایه كی ئه قاڵنییانه هه بێ����ت بۆ س����ه ركه وتن. ئ����ه م تیۆره ئێس����تا جێگه ی گرنگی پێدانه له الیه ن فه لسه فه و تیۆره سیاسییه مۆدیرنه كان و هه تا ده گاته یاسا نێوده وڵه تییه كانیش. ئێمه وه ك كورد هه میش����ه هۆكارێكی دادپه روه رانه م����ان هه ب����وه ب����ۆ ئه وه ی بجه نگی����ن ئه ویش به هۆی وه ش����اندنی واڵتان����ی س����ته مكارییانه ی ش����اخی

ده وربه رمان و له م س����اته وه خته یش����دا هه م����ان هۆكار بونی هه ی����ه ، به اڵم هیچ نییه شه رعی راسته قینه و ده سه اڵتێكی له س����ه ر ده س����تپێكردنی ئه م ش����ه ڕه . به ڵگه یش بۆ ئه وه دره نگ به ده نگهاتنی فه رمانده یی له پێكهێنان����ی ب����و پارتی ئوپه راسیۆنه كانی دیجله و ره وانه كردنیان بۆ ناوچه دابڕێن����راوه كان، له به رئه وه ی زۆرب����ه ی ئه و ناوچانه نف����وزی یه كێتی بون ئه م����ه ش دوات����ر زۆر به ئاش����كرا بارزانیدا مه س����عود له رونكردنه وه یه كی ئه وه ی له الیه كیتریش����ه وه ده رك����ه وت. گوێم����ان لێ����ی ده بێت هه تا ئێس����تاش هێزه كان����ی ئ����ه م دو پارت����ه ته نها به ئاراسته كردنی حیزبی نه بێت ناجولێنرێن، ئه مه جگ����ه له لێدوانی جی����اواز جیاواز له الیه ن هه ریه ك له به رپرس����انی ئه م دو حیزبه وه ، جگه له وه شی خه ڵكێكی زۆر له ریوایه تی دان به ئه م دو پارته نكوڵی ده كه ن. واته به كورتی ده س����ه اڵتێكی شه رعی نییه بۆ چۆنیه تی جوڵه پێكردنی ئه م هێزان����ه ، به ڵكو ئ����ه وه دو گروپ و پارتن كه هه ریه كه یان بۆ خۆیان بڕیار ده ده ن. مه به ستی دروست له الیه ن ئه م دو پارته وه وه ك ئه وه ی بانگه ش����ه ی بۆ به اڵم له به رگریكردن، بریتیی����ه ده كه ن پرس����یار لێ����ره دا ئه وه یه به رگ����ری له له ناوچه یه ك به رگ����ری ده كه یت؟! چی ده كه یت ك����ه خۆت رازیت ن����او بنرێت "ناوچه جێناكۆكه كان" كه ئه گه ر له روی لۆژیكییه وه له م ده سته واژه یه بكۆڵیته وه تۆ رازیت ب����ه وه ی كه به الیه نی كه مه وه به ش����ێكی ئه م خاكه هی م����ن نییه ؟! به رگری له ناوچه یه ك ده كه یت كه خۆت بانگه ش����ه ی برایه تی ك����وردو عه ره ب و پێكه وه ژیانی تێدا ده كه یت و س����ااڵنێكه له دژی یه كتری ناسنامه ی حیزبی خۆتان بۆ عه ره ب دروس����ت ده كه ن و ده یانكه ن

به نیشته جێی ئه وێ؟!سااڵنێكی دورو درێژ له به رده م"سیاسی و س����ه ركرده سیاس����ییه كانمان"دا بو بۆ دروست و له رێگه ی سیاسه تێكی ئه وه ی حه كیمان����ه وه داوای مافه كانمان بكه ن و س����ازش له س����ه ر پرس����ه نه ته وه یه كان ن����او نه خزێنن����ه خۆی����ان نه ك����ه ن و

ده ستماچێن و ئامێزگرتنه وه بۆ عه ره بێك كه هیچ خالێكی هاوبه ش����ی له گه ڵ مندا نیی����ه وه ك كوردێك كه باوه ڕم به بونی خۆم هه ی����ه دور له هه ر پێناس����ێك بۆ عێراقی بون. كه واته جه نگ دوا هه نگاو

نه بوه .ئه گه ر پێمان وا بێت دروستبونی ئه م جه نگه كێشه كانی ئێمه یه كالییده كاته وه ، زۆر به هه ڵ����ه دا ده چی����ن. ش����ه ڕ ته نها خزمه ت به دو حیزبه ده سه اڵتداره كه ی كوردس����تان ده كات له س����ه ر دو ئاست، ئاس����تی یه ك����ه م بریتییه له پاراس����تنی ده سه اڵتیان، چونكه وتاره سواوه كه یان

ده كه وێته وه كار بۆ ختوكه دانی عاتیفه ی رازیبون����ی خه ڵك دوب����اره خه ڵك����ی و دروستكردنه وه ی بۆ به ده ستده هێننه وه ئه و بێ سه رو به ری و كایۆسه ی كه خۆیان ناویان ناوه سیاسه ت، بۆیه له بارودۆخی ش����ه ڕدا ئه وان هه میش����ه براوه ی ناوخۆ ده بن، له به ر ئه وه ی له راس����تیدا ناتوانن له ده ره وه ی ئه مه وه ك هێنانه وه ی ناوچه

به ردێك دیاریكردنی سنور دابڕاوه كان و بخه نه س����ه ر به ردێكیتر. ش����تێكیتریش كه گه وره ترین ده س����تكه وته بۆ ئه م دو حیزبه و نه گبه تیترین ده ردیشه بۆ حاڵی كورد له م پارچه ی كوردس����تان بریتییه به هێز زۆر به هانه یه كی له دروس����تبونی ب����ۆ به كارهێنانه وه ی هێزو داپڵۆس����ین دیالۆگ.. عه قاڵن����ی وت����اری له جیاتی ئه وكات نه ك خه ڵكانێكی خاوه ن فیكرو بیروڕا به ڵكو هێزه ئۆپۆزیسیۆنه كانیش ده كه ون����ه وه به ر ئه م هێرش����ه به ناوی خیانه تی نیش����تیمانی.. له سه ر ئاستی دوه میش كه ئاس����تی گیان����ی و زه ره رو زیانه كانی ش����ه ڕه ، ش����تێكی ئاشكرایه كه ه����ه ر خه ڵكی هه ژار ده بێته قوربانی نه ك ئه وانه ی كه ئه س����تێره له ئاسمان و داڵ له شاخه كان و شمشیر له عه ره بستان ه����ه ر سه رش����انیان نه یخه ن����ه نه م����ا له ته مه نی باڵ����ق بونیانه وه . دواخاڵیش كه ده بێت هیوایه كی ئه قاڵنیانه هه بێت ش����ه ڕێكی له كردنی س����ه ركه وتن ب����ۆ دادپه روه رانه دا پێشوه خت بونی نه بوه ، چونك����ه هێزێك����ی ئه قاڵن����ی له پش����ت ئاراسته كردنی ئه م هێزانه وه كار ناكات تا هیوایه كی ئه قاڵنییانه به رهه م بێنت. گه وره ترین پرس����یار ك����ه ده بێت له ئێستادا له خۆمانی بكه ین و هه ڵوێسته ی له س����ه ر بكه ین ئه گه رنا لێی به رپرسیار ده بی����ن ئه وه یه كه ده بێت ئه م ش����ه ڕه بۆچ����ی بكه ین و بۆ كێ����ی بكه ین؟ ئێمه لێ����ره دا ناگه ینه ئ����ه و ده رئه نجامه ی كه مافه كانمان له سه ر شه ڕكردن به رگری و به پێی نیی����ه دادپه روه رانه ش����ه ڕێكی ئ����ه و تیۆره ی س����ه ره وه ، به ڵكو ده بێت ل����ه وه تێبگه ی����ن كه بونی ئه م ش����ه ڕه ده ستكه وتی شكسته كانی ئه م دو پارته ده سه اڵتداره یه ، كه ته نانه ت ره وایه تییان دادپه روه رانه جه نگێك����ی بون����ی ب����ۆ نه هێش����توه ته وه الی ئێمه ، وه ك ئه وه ی چۆن هی����چ ئینتیمایه كی نه ته وه یان له ال بۆ به زه حمه ت ئه بێ����ت نه هێش����توین و ماناكان����ی كوردبونم����ان بگه ڕێین له ناو خۆمان����داو پاكیبكه ین����ه وه له و ژه نگ و چڵكه ی كه به رده وام لێی ده نیش����ێت و

هه ر ئه وانیش هۆكاره كه ین.

مرۆڤەکان هەڵگرو دروستکەری دو جۆری سەرەکی جەنگەکانن، یەکەمیان جەنگە خودی و فەردی و دەرونی و ناوەکييەکانی دەرەک���ی و جەنگ���ە دوەم ئینس���ان،

بەکۆمەڵەکانی دەستکردی ئینسان!جەنگە خودی و ناوەکییەکانی ئینسان جەنگ���ی نێوان تێڕام���ان و بیرکردنەوەو خ���ودی مرۆڤ���ە لەگ���ەڵ کێش���ەکان و ش���تەکانی دەرەوەی ژیان���ی رۆژان���ەی خۆی، ئەم جەنگە لەپێناوی سەلماندنی ب���ون و خ���ودە.. ل���ە پێن���اوی ماف و ئازادی یە فەردیەکانە.. جەنگە لەپێناوی بەردەوام���ی ژیان و بەرگ���ری لەمردن.. بەدەس���تهێنان و لەپێن���اوی جەنگ���ە لەدەست نەچوندا.. ملمالنێکان و شکستە کاتييەکان���ی ئەم جەنگە بەردەوام ڕق و بێ���زاری و نامۆی���ی لە ناخ���ی مرۆکاندا دروس���ت دەکەن، وە مرۆڤ���ەکان بەرەو دەبات ڕوبەڕوبونەوە توڕەیی و بەرگری و لەگ���ەڵ ئەو دەس���ەاڵتەی ک���ە ڕێگیری دەکات لەبەدەس���تنەهێنانی ماف���ەکان و

ڕێگاگرتن لەدەربڕینی ئارەزوەکانیدا..!بەاڵم جەنگە دەرەکی و دەستکردو بە کۆمەڵييەکان ئەو جەنگەیە کە ترسێکی گش���تگیرو گەورەت���رو کۆمەاڵیەتی یان دەس���ەالتداران دەوڵەت و پیالنەکان���ی لەپێناوی جەنگێکە دەکەن، دروس���تی داگیرکردن و پاراس���تنی داگیرکراوەکانی

ژێر سایەی دەسەالتداران.لەکۆمەڵگایەک���دا کە کێش���ە خودی و فەردیەکان زۆرت���رو قوڵترو گەورەتربن، جەنگە خ���ودی و دەرونی و ناوەکییەکانی مرۆڤەکان���ی ئەو کۆمەڵگای���ە بەهێزترو

گەرمتر دەبێت..! ئا لێرەدا دەسەاڵتداران بۆ بەرژەوەندی تایبەتی خۆی���ان، فێڵبازانە دێن فەزای ترسی ژیانی خودی و فەردی تاکەکانی کۆمەڵگاو فەزای ترس���ە دەرەکیيەکانی میللەتێ���ك ی���ان کۆمەڵگای���ەك لێ���ك هەڵدەپێکن، تا گەرمترین و خوێناویترین و وێرانترین جەنگ دروستبکەن...!

جەنگ���ە دەس���تکردەکان مێژویەکە لەگەڵ دەس���ەاڵتخوازان و دەسەاڵتداراندا

بون���ی هەی���ە.. ت���ا بەش���ەریيەت بەم شێوەیەو لەنێو فەزای ناعەدالەتدا بژین ئەم جەنگان���ە کۆتایی نای���ەو ئێمەش دەکەن���ە یاریکەرێک���ی ب���ێ ئامانج بۆ

جەنگەکانیان..!وە دۆڕاو و ب���راوە لەهەردو بەرەی دژ بەیەکی ئ���ەم جەنگان���ەدا بونی هەیە، لەنێ���و دەرون���ی ه���ەم دۆس���ت و هەم دوژمن���دا دۆڕاوو براوه بونی���ان هەیە، دەتوانین بڵێین لەوەستان و سەرکەوتنی جەنگەکاندا هەردو بەرە هەم دۆڕاون هەم براوەن، وە لەیەكکاتدا هەم سەرکەوتن و هەم ژێرکەوت���ن لەمێ���ژوی مرۆڤەکاندا

ئەنجام لەجەنگەکاندا دەک���ەن.. تۆمار ب���ۆ بەرامبەرەکان دی���ارە، بەاڵم ئامانج ب���ۆ هەم���وان ونە...هەم���وان خاوەنی ئامانج���ی جەنگە دەس���تکردەکان نیین ب���ەاڵم لەجەنگە ناوەکە ييەکانی خۆماندا

هەمومان یەك ئامانجمان هەیە، ئەویش س���ەلماندنی بون و خودمانە لەدەرەوەی

خۆماندا.دەس���ەاڵتداراندا جەنگەکانی لەهەمو بەن���اوی پاڵەوانييەتەک���ەی مێ���ژوی سەرکرەکانەوە دەنوسرێتەوە، بۆیە دەڵێم کارەکتەرو س���ەربازانی ه���ەردو بەرەی جەنگ���ەکان لەمێژودا ناویان نييەو ونن، هەر ئەوانیش دەبنە ش���ەهید و قوربانی جەنگەکانیان..! بەاڵم دەسەاڵتداران لەم جەنگانەدا بۆ ئەب���ەد نەمرن ناکوژرێن و لەمێ���ژودا ون ناب���ن، بەڵکو هەمیش���ە لەمەرگ���ەوە ب���ۆ زیندوبون���ەوە دەچن، وەک خۆش���یان دوای لەجەنگەکان���ی رەمزو سمبول بەش���داری جەنگەکانی داهاتو دەکەنەوەو وتەو ش���یعارەکانیان دەوترێتەوەو بە ئاڵتون دەنوسرێتەوە!

لەجەنگی دەس���ەاڵتداراندا سەرکەوتن بۆ ئێمە نيیە ! هەمیش���ە ئێمە خاوەنی ئ���ەم جەنگانەی���ن، وە شکس���تەکانی کاریگ���ەری خراپی هەر شکس���تێکیش ب���ۆ کەس���ایەتی و ژیانی ئێم���ە دەبێت، ل���ەم جەنگانەدا ئەوەی دەیدۆڕێنن بونی کەسایەتی و س���ەربەخۆیی خۆمانە، ئەو ش���تەی وێران دەبێت دەرونی زۆرینەی کۆمەڵگای���ە.. ئەو ش���تەی دەکوژرێت، داهێن���ان و ئاییندەو خەون���ی زۆرینەی مرۆڤەکانە.. ئەو ش���تەی دەس���وتێت، وزەی زۆرینەی هاواڵتیانە.. ئەو ش���تەی دەبێت���ە خەڵ���وزو خۆڵەمێ���ش بەهای مرۆیی مرۆڤەکانە.. ئەوەش���ی دەمرێت و بەزوی���ی زیندونابێت���ەوەو بۆ زەمەنێکی دور ماڵئاوایم���ان لێدەکەن و ناگەڕێنەوە نێوم���ان، گەنجانی کۆمەڵگاو گەنجیەتی

مرۆڤەکانە!بەڵێ ئەوانەی جەنگیان بۆ هەمیش���ە هەڵگرت���وە.. عەقڵیان���دا لەخەی���اڵ و ئەوانەی کە هەڵگیرسانی ئاگرو تەقینی یەکەم بۆمب و گول�ل���ەی جەنگەکانیان لەدەستدایە، هەم لەساتی هەڵگیرسان و لەکوژرانی س���ەربازی جەنگەکاندا هەم هەرگی���ز ناگرین، بەڵکو ئەوان بەگریان و شیوەنی نێو جەنگەکان شاگەشکە دەبن و قاقای پێکەنین لێ���دەدەن، لەبەرئەوەی کە توانیویانە وەهمێك دروس���ت بکەن ک���ە هەزارەها مرۆڤ بەگی���ان و ژیانەوە خۆی���ان بکەن بەقوربان���ی بااڵیان. هەر وەک چۆن ئیمامی شیعەکان خۆشحاڵن کە خەڵکی لەپێناوی دەس���ەاڵتی دینیی

ئەوان���دا خۆیان ئازار دەدەن و بە خوێنی خۆیان جەس���تەیان سور دەکەن! هەمو دەسەالتداران شاگەشکە دەبن کە دەتوانن وا لەمرۆڤەکان بکەن کە بە خۆشحاڵی و بڕۆن جەنگەکانیان بەرەو دڵخۆشیيەوە وخوێنی خۆیان بە ئامانجی جەنگەکانی

ئەوان ببەخشن!کۆتایی جەن���گ الی دەس���ەاڵتداران نایە! ئەوان هەڵگیرسانی جەنگی سارد و گ���ەرم وەک یاریيەک���ی ئارەزومەندانە لەسەردەس���تیاندا دەمێنێت���ەوە، تا بە گەرمی جەنگێکی خۆی���ان جەنگەکانی دی سارد بکەنەوەو، جەنگێکی گەورەترو ترساناکتر کە تەنها خۆیانی تێدا پارێزراو بن گەرم بکەن.. بەم جەنگانە دەیانەوێت ئەو جەنگەی کە لە ناوەوەی مرۆڤەکاندا هەڕەش���ە لەبون و دەس���ەاڵتیان دەکات خام���ۆش بک���ەن و لەبیرببەنەوە..وات���ا سەراپاگیری و جەنگێکی بەهەڵگیرسانی ڕی���اکاری بەناوی پارێ���زگاری و رزگاری نەتەوەو نیش���تمان دەیانەوێت شەڕ بۆ م���اف و ئازادیيەکان فەرام���ۆش بکەن و جەنگی خ���ودی و ناوەکی مرۆڤەکان بۆ ئەبەد بشێوێنن، ئاراستەی ڕق و هەستان و ت���ردا لەجەنگێک���ی توڕەبونەکانی���ان ئاراس���تەی خاڵی بکەنەوە، دەیانەوێت سەر خۆپیش���اندانی بەردی وەشاندنی نیش���انەیەکی دی.. بەرەو شەقامەکان

بەرەو مەیدانێکی دی ببەن!ب���ەو نوس���ینەدا ئ���ەم لەکۆتای���ی ئەرگومێنت���ە دەگەین، ک���ە ئەم جەنگە تەقیلیدی و کالس���یکیانەی کە تا ئێستا خۆیدا لەدەرونی رودەدەن ڕویان���داوەو خاوەنی دو جەنگی جیاوازو دژبەیەکن.. وە پێچەوانەی بەرژەوەندی ئامانجەکانی یەکن، بەاڵم دەس���ەاڵتدارانی سەر ئەم زەويیە بە دروستکردنی ڕەمزو سمبولێکی گشتی بۆ هەموان و بەداگیرکردنی هەمو شتەکان تا ئێس���تا دەتوانن هەر سات و س���ەردەمێک هەم���وان ل���ە جەنگێکی گ���ەورەو گش���تیدا کۆبکەن���ەوە، وا بە داخ���ەوە کا تا ئەم���ڕۆش دەتوانن ئەم دو جەنگ���ە لێكهەڵپێکن و ئاوێتەی یەکی بکەن و یەک هێز و یەك ئاراس���تەو یەك ئەنجام و یەك ئامانجی بۆ دیاری بکەن! وە هەمو رقە جیاوازەکان لەیەك گول�لەو بۆمبدا کۆبکەنەوەو بۆ ئەوەی هەمیش���ە بەش���داری لەجەنگەکانیاندا بکەین، کە

جەنگی هەموان نیيە!

که مام س����ام هات، زۆر که س دڵخۆش بوون که دیکتاتۆر لەعێراق بۆ یه كجاری ده روات. ک����ه بوعه زی����ز وه ك ش����قارته ئاگری لەخۆی ب����ه ردا، به هاری عه ره بی موژده ی کۆتایی س����ه رده می سته مکاری هێنا. به اڵم ئه مرۆ رۆژهه اڵتی ناوه راست ئاهه نگ����ی هاتن����ه وه ی دیکتات����ۆره کان ده گێرێت. ره نگه ئێس����تا گومانێک الی راپه رین و که س����ه وزبووبێت هه موومان ش����ۆرش و ته نانه ت هێرشی سه ربازیش لەچ الب����ه رن. دیکتاتۆره کان ناتوان����ن دیکتاتۆره کان؟ س����ه ختدان جێگایه كی ئه م راس����تیه مێژوویی����ه پێمان ده ڵێت ک����ه دیکتات����ۆره كان ته نه����ا بریتی نین لەکه سه کاندا ته نها به ڵکو لەکه سه کان، دیکتات����ۆره کان ده ب����ن. به رجه س����ته به رهه می ش����ێوازێکی تایبه ت لەژیارن، لەگوزه ران����ی ئاب����وری، لەجوگرافی����ای نیش����ته جێ ب����وون، به اڵم لەس����ه رووی هه موویه وه لەجۆری ئاگایی. گه ر لەگه ڵ مارکسدا تۆزێک ده مه ته قێ بکه ین، ره نگه بگه ینه جۆرێک لەتێگه یش����تن. مارکس ب����ڕوای وایه ره گی س����ته می رۆژهه اڵت لەج����ۆری ژیاری گونددای����ه. گوند الی ئ����ه و، پانتاییه كه دوور لەجێگاکانی تر، مرۆڤه کانی تێیدا ژیانێکی خودگوزه رانی هیچ نه بێت به ده گم����ه ن به ڕێوه ده به ن، نوێ تیایدا ناگوزه رێت. بۆیه مرۆڤه کان سروش����ت و جۆری ژیان ده بنه جۆرێک لەخ����ۆ دووباره کردنه وه. مارکس کاتێک بیری لە م پانتاییه ده كرده وه لەئاگاییدا س����ه رقاڵی بیری گه شه ی سه رمایه داری

بوو. گ����ه ر بمانه وێ����ت ئه مرۆ ل����ە م دیده ی پیویس����تمانه ئه وا تێبگه ین، مارک����س جۆرێ����ک لەنۆژه نکردنی تی����ادا ئه نجام بده ین. کرۆکی بیره که ی مارکس بریتیه لەدابڕان، به وه ی مرۆڤه کان، لەرۆژهه اڵت نیش����ه جێبوون و ه����ۆی جوگرافیای به ش����ێوازی ژی����ار و ب����اری ئابوریان����ه وه گۆڕانکاری لەژیانیان����دا روونادا، لەگه ڵ ئه وانیت����ردا به ریه ک ناکه ون، گۆڕانکاری نیه، خه می نوێ، گه شه و ملمالنێ نیه، لەئه نجام����دا هه موو ش����تێک وه ک خۆی ده مێنێت����ه وه. که مرۆڤ����ه کان لەیه کتر دابڕابوون که ش����ێوازی ژیانیان پاڵنه ر نه بوو بۆئه وه ی خواس����تی گۆڕانکاریان هه بێ����ت ، ئه وا سیس����ته می سیاس����ی سیس����ته مێکی چه س����پیوی، نه گ����ۆڕی س����ته مکار ده بێت. ئه م دۆخه هێش����تا لەئاگاییدا ماوه لەرۆژهه اڵت به تایبه تی لەکوردستان. ئابوری کوردستان بریتی نیه لەئابوری س����ه رمایه داری که خه می پێش����که وتن و نوێ و داهێنان و باش����تر و گه ش����تنه ب����ازار و س����اخکردنه وه و خۆ ده وڵه مه ندب����وون بخوا لەس����ه ر بنه مای کااڵ و خزمه ت و داهێنان. به ڵکو ئابوریه که لەسروش����ته وه دێت، لەده ره وه ی توانای مرۆڤ����ه کان، لەرێ����گای ده زگای بااڵوه، هه ندێکی لێ ده به خش����رێته وه، لەپێناو خ����ۆی. وه ك دۆخه ک����ه دا مان����ه وه ی کاتێک ئاگایی، که به گش����تی ئاگاییه کی ئاینیه دژ به گۆڕان، پش����ت به م جۆره سه رچاوه ی داهاته ده به ستێت ئه وا رۆحی فاوستیانه ی تینو به مه عریفه تیایدا چرۆ ناکات. ئه وه شی ببێته خاوه ن رۆحێکی وه ها هه ر زوو په راوێز و ته ریک ده كرێت. سیس����ته می س����ته مکاری هه میشه یه ک په یامی هه یه، ئ����ه ی ره عیه ت ژیانێکی س����اده و س����اکار و دوور لەب����ه اڵ بژین، زمانتان بگرن با س����ه رتان س����ه المه ت بێت. لەکوردستان مامۆستایه كی به شی زانسته سیاس����یه کانی زانکۆی سلێمانی پێی ووت����م چیت داوه لەکۆڕگێران. ئه م رۆح����ه سس����تگه راییه، به ره����ه م هێنی سته مکاریه. گه ر مارکس جه خت لەسه ر گوندب����وون وه ك دۆخێک����ی ئاب����وری و کۆمه اڵیه تی و عه قلی و پاش����ان سیاسی ئه کات����ه وه ئه وا ماک����س ڤیبه ر جه خت لەسه ر نه بوونی ش����ار ئه کات. شار الی ڤیب����ه ر پانتاییه که جودای����ه لەگوند وه هه روه ها جودایه لەمیترۆپۆل )ش����اری گه وره(. دیدی ڤیبه ر گه شه پێدانی بیری تونای����س و زمیل و مارکس����ه. الی ڤیبه ر جۆری سیاسه ت خه س����ڵه تی سه ره كی شاره. بۆیه شار جێگایه كه که ده سه اڵت لەس����ه ر بنه مای عه قاڵنی به ڕیوه ده برێت نه ک کاریزمی و ترادیسیون، یاسا به سه ر هه موان ده سه پێنرێت نه ک تاکه که سی، ب����ه مانایه كی ت����ر که س ل����ە ده ره وه ی یاس����ا نیه، پێکه وه بوون لەسه ر بنه مای چین����ه نه ک خێزان و خزم، هیزی ش����ار

لەئابوریه وه یه نه ک لەسه ربازیه وه. وه ك ده بینی����ن بنه م����ای ش����ار الی ڤیبه ر دۆخی سیاس����یه ک����ه به رهه می س����ه رمایه داریه. لێره دا مارکس و ڤیبه ر لە وه دا هاوڕان که شار به و شێوه ی که هه یه وه به رهه می سیسته می سه رمایه داریه، ئه گه ر شارێک هه بوو دۆخی کۆمه اڵیه تی سیاسی و سه رمایه داری تیایدا نه گوزه را ئه وا شارنیه به مانا رۆژئاواییه که ی. به و مانای����ه ئازادی و ئاب����وری و عه قاڵنیه ت و یاسا و پانتایی گشتی و پانتایی تایبه ت و زۆری ت����ر لەخه س����ڵه ته کانی مۆدێرنه ی تیادا نیه. لەهه ردوو دیده که دا ده بینین که ژیاری رۆژهه اڵتی ژیارێک نیه که دژ به دیکتاتۆریه ت بێت به ڵکو لەراس����تیدا لەدۆخێکی که واته هێنیه ت����ی. به رهه م وه ه����ادا دیکتاتۆری����ه ت ئاس����اییه، وه نه بوونی نائاساییه. با ئێستا قسه لەسه ر مناڵه ک����ه ی گوریج بکه ی����ن. که لەدایک بوو هێشتا عێراق مه لە کی بوو، یه کێک لەباوانه گه وره ی وه زیر بووه. نوری کامل هیچ تایبه تمه ندیه كی نیه بۆئه وه ی ببێته که سێکی بااڵ. گه رچی ده رچوی عه ره بیه به اڵم قس����ه که رێ باش نیه، نه رواڵه ت و بااڵدایه. که سێکی لەئاستی رۆشنبیری لەراستیدا ره نگه ئه مه ته نها هۆکاربێت که ئه و لە م پێگه دایه. یه کێک لەهۆکاره سه ره کیه کانی بونی مالیکی به سه رۆک وه زی����ران، ئ����ه و دیده بو که به رپرس����ه حیزبیه کان����ی تری عێ����راق هه یانبو بۆ ئه و که گوایه که س����ێکی الوازه. هه موان هاوڕابون لەس����ه ر دانانی که سێکی الواز بۆ ئه وه ی نه بێته مه ترس����ی به س����ه ر حیزب لەهه مانکات����دا پێگه که یان����ه وه. به بااڵده س����تی بمێنێت����ه وه و حکومه ت الوازبێت. مالکی گه رچی لەس����ه ره تاوه و ه ها خ����ۆی نواند که وای����ه به اڵم هه ر زو ده س����تیکرد به پالنه کانی. سه ره تا لەس����ه رکردایه تی حیزبه که یه وه ده ستی پێکرد، پاش����ان به هێنانی کور و خزم و خوێشی. پالنه کۆنه که ی دیکتاتۆربوون: خه ڵکانی جێی ب����اوه ر نزیک به خۆت، خه ڵکانی خاوه ن شاره زایی دوورتر به اڵم وه هابوو، مالکی پالنی س����ه ر-به خۆت. که لەمیانه ی بونیادنانی ده زگاکاندا وه کشانه وه ی ئه مریکا ئه و که سانه دابنێت که س����ه ربه ئه ون. ل����ە م رێگایه وه توانی لەده وری خۆی بازنه یه ک پێکبهێنێت وه لەرێگای ئه م بازنه ی����ه وه چه ند که ناڵێ دروس����ت بکات ب����ۆ په یوه ندک����ردن به که سانی خوار پلە ی وه زیر هه تا بتوانێت حکوم����ه ت و وه زی����ره کان لەده س����ه اڵت دابرێت به بێ ئه وه ی روبه رویان بێته وه. که ئه م پالنان����ه جێبه جێبون هه نگاوی داهاتو تێکشاکانی نه یاران بو. هاوته ریب به م هه نگاوانه مالیکی بۆ س����ه قامگیری بنه م����ای، حیزب����ی تایب����ه ت به خ����ۆی لەالی����ه ک و لەالیه كی تر دروس����تکردنی وێن����ای خ����ۆی وه ك ناس����یونالیزمێکی عێراقی. هێرشکردنه سه ر سه در، پاشان سوننه، ئینجا کورد هه مو هه نگاون لە م پێناوه دا. مالیکی ده خوازێت س����ه رۆکی تاقان����ه ی عێراقێک����ی به هیزبێ����ت، لە م هیزه کانی هه م����و ده یه وێت پێن����اوه دا تری ن����او عێراق الوازب����کات. ئه م دیده وه های لێئه كات دژ ب����ه فیدراڵی بێت، دژ به ماف و جیاوازی بێت. دو رۆژ پاش ده ربڕینی پشتگیری بۆ فیدڕاڵی ناوچه سوننیه کان هاش����می لەالیه ن کوره که ی

مالیکیه وه لەماڵ ده رپه رێنڕا.

بیروڕا)354( سێشه ممه 142012/12/4

ده‌ینوسێت

لەئاهه نگی هاتنه وه ی دیکتاتۆردا

birura.awene@gmail.com

ئایا ئه م شه ڕه دادپه روه رانه یه ؟

کێن ئەوانەی دەبنە سەربازی ونی جەنگی دەسەاڵتداران؟!

مالیکی ده خوازێت سه رۆکی تاقانه ی

عێراقێکی به هیزبێت، لە م

پێناوه دا ده یه وێت هه مو هیزه کانی تری ناو عێراق الوازبکات

کامەران عەزیزKamaran91@gmail.com

ئه گه ر پێمان وابێت دروستبونی

ئه م جه نگه كێشه كانی ئێمه

یه كالییده كاته وه ، زۆر به هه ڵه دا

ده چین. شه ڕ ته نها خزمه ت به دو حیزبه

ده سه اڵتداره كه ی كوردستان ده كات

لەهەمو جەنگەکانی دەسەاڵتداراندا

مێژوی پاڵەوانییەتەکەی

بەناوی سەرکرەکانەوە

دەنوسرێتەوە

15 (354( سێشه ممه 2012/12/4 تەندروستی

نه‌شته‌رد.گۆران عەبدواڵ دەینوسێت

بۆچی تووشی کۆلێرا بووین؟ کارمەند لەفلیپینەوە!

باڵوبوونەوەی کۆلێرا بە تەنها دەرکەوتەی حکومڕان���ی ناکارامای���ی گەندەڵ���ی و تەندروستیی و کەمیی داهات و کۆڵەواریی هەڵس���ەنگاندن و کۆکردن���ەوە و ل���ە بەکارهێنانی داتا و زانیاری لە سیس���تمی تەندروس���تیدا نی���ە. کۆلێرا ل���ە واڵت و ناوچەیەک���دا باڵودەبێتەوە کە دنیابینی و سیاس���ەتێکی ڕوونی لەسەر مامەڵەکردن سیس���تمی گرنگی پێکهاتەیەکی لەگەڵ تەندروس���تی وەکو هێ���زی کار نەبێت. هەاڵتن���ی وەزارەت���ی تەندروس���تی لەو دنیا کێش���ەیەی کە بەرۆکی کارمەندانی تەندروس���تی و پزیش���کانی گرت���ووە لە کوردستاندا و پەنا بردنە بەر هاوردەکردنی بەرچاوڕوونیەکی فلیپین���ی کارمەن���دی ناوازەمان پێدەبەخش���ێت لەسەر ئەوەی

ئاخۆ بۆچی کۆلێرا باڵودەبێتەوە. تەندروستی سیس���تمی مامەڵەکردنی ئێم���ە لەگ���ەڵ هێزیکاری تەندروس���تی پزیش���کان...هتد(، )کارمەن���دان و مامەڵەیەکی پاسیڤی نازانستی و تەنانەت بێکەڵەکە. مامەڵەکە لەوێوە دەستپێدەکات ک���ە هێزیکاری تەندروس���تی ئێمە فێری تەندروستیی و پزیشکیی دەکرێت تا ئەو کاتەی خانەنشین دەبێت. ئەو زانستەی لە ناوەندەکانی فێرکردنی تەندروس���تی و پزیش���کیدا >ئەزبەردەکرێ���ت< ب���ەالی کەمەوەوە دەیەیەک کۆنترە لەوەی کە لە دنیای ئەمرۆدا باوە. سەرباری ئەوە، لەو چرکەیەی کارمەندو پزیشکان لە پەیمانگا، کۆلێژ...هت���د دەردەچ���ن، ئیتر دەدرێن بە دەس���تی قەدەرەوەو هی���چ ڕاهێنان و چاودێریەک ناکرێن. یەکێک لە گرنگترین کۆڵەکەکانی سیس���تمێکی تەندروس���تی سەرکەوتوو هەبوونی چاودێری و ڕاهێنای بەردەوام���ە کە هێچیان لە کوردس���تاندا بوونیان نی���ە. چاودێری بەو مانایەی کە هەموو کارمەندو پزیش���کێک کەسێک یا زیاتر هەبێت کە چاودێری ورد و درش���تی کارەکانی بکات و ڕاپۆرت ئامادەبکات بۆ سەروخۆی لەسەر الیەنە پۆزەتیڤ و ئەو

الیەنانەی کە دەکرێت باشتربکرێن. قەیرانەکان���ی هێزیکاری تەندروس���تی ئێمە لەوێ���دا کۆتایی نایەت کە ڕاهێنان و چاودێ���ری ش���یاو ناکرێن، کێش���ەکە لە شێوازی دامەزراندن و دابەشکردن بەسەر ئێمە گەورەت���رە. ناوچ���ە جیاجیاکاندا سوپایەک کارمەند و پزیشکمان هەیە کە یا دەوام ناکەن یاخود کارێکی سەرپێی و لەڕاس���تیدا دەک���ەن. س���ەعاتی چەند سیستمی تەندروس���تی ئێمە، ئەوەندەی بۆ دامەزران���دن و دابینکردنی موچەیە بۆ ژمارەیەکی زۆری هاواڵتیان، ئەوەندە بۆ تەندروس���تی خزمەتگوزاری دابینکردنی نی���ە. پش���کنینی لیس���تی کارمەندان و پزیشکانی تەنها یەک بنکەی تەندروستی بەس���ە بۆ ئەوەی بزانین کە چەندێکیان ب���ە ت���ەواوی کار دەک���ەن و چەندێکیان "ب���ن دی���وارن". بارودۆخ���ی پزیش���کە پس���پۆرەکانیش لەوە باشتر نیە. زۆرێک لە پزیش���کە پسپۆرەکانمان کاتێکی کەم ب���ۆ نەخۆش���خانە گش���تیەکان تەرخان دەکەن و زیاتر سەرقاڵی بینینی نەخۆشن

لە کەرتی تایبەتدا."بێ���کاری تەش���ەنەکردنی ه���ۆکاری دەمامکدار" لەناو سیس���تمی تەندروستی ئێم���ە، هەڵ���ەی کارمەندان و پزیش���کان نیە. کارمەندان و پزیشکانی ئێمە لەخۆڕا هەوڵ���ی ئەوە نادەن ک���ە کەمترین کات لەناو سیستمی تەندروستی بەسەربەرن و زیاترین کات یا لە دەرەوەی سیستمەکە بن یا لەش���وێنێکی تری کەرتی تایبەت کار بکەن. سیس���تمی تەندروستی ئێمە وەکو ماڵێک و خێزانێکی پڕ لە ئاش���وب و ناڕێکی���ە کە منداڵەکان���ی حەزیان بەوە نیە کاتی تیا بەس���ەربەرن. کە سیستمی باش���ی نەتوانێ���ت هەلی تەندروس���تی ڕاهێنان و موچەی ب���اش و ڕێزو حورمەت بۆ کارمەندان و پزیش���کان بگەڕێنێتەوە، ئاساییە کە ئەمانەی دوایی لەسیستمەکە بتۆرێن و لە ش���وێنی تردا شانسی خۆیان

تاقیبکەنەوە. نەک فلیپینی کارمەندی هاوردەکردنی تەنها چارەسەری ئەو کێشانە ناکات کە لەسەرەوە باسمان کرد، بەڵکو کێشەکان ئاڵۆزترو قوڵتر دەکاتەوە. چارەسەرەکان لەوێیەوە دەس���تپێدەکەن ک���ە موچەی زیادبکرێ���ت و وپزیش���کان کارمەن���دان بەپێی بکرێ���ن و چاودێ���ری ڕاهێن���ان و ئەم لەڕاستیدا دابەشبکرێن. پیداویستی هەن���گاوەی وەزارەتی تەندروس���تی زۆر شتمان پێدەڵێت لەس���ەر ئەوەی بۆچی کۆلێ���را لەکوردس���تاندا باڵودەبێت���ەوە. کێش���ەکە ئەوە نیە کە لەفلیپین کۆلێرا نیە، کێشەکە لەکوردستانەو پێویستی بە

چارەسەرێکی خۆماڵی هەیە.

له كاتی ترسدا هه ستی سێكسی ناجوڵێت

به پێی لێكۆڵینه وه یه كی نوێ ، سه یركردنی ببنه بابه ته سێكسییه كان ره نگه فیلم و مرۆڤ له مێشكی به شێك ئه وه ی هۆی

بوه ستێنن.ده كه ن له وه باس لێكۆڵه ره وان فیلم و سه یركردنی كات زۆربه ی كه رۆڵی چاو كه كارێك هه ر ئه نجامدانی په یوه ندی ده بینێت، تیادا سه ره كی ده گاته كه هه یه خوێنه وه ئه و به بڕی وێنه كان كه مێشك به شه ی ئه و شیده كاته وه ، به اڵم كاتێك مرۆڤ سه یری رونادات، ئه مه ده كات سێكسی فیلمی خوێنه ئه و مێشك به پێچه وانه وه ره وانه ی ناوچه یه كی تری مێشك ده كات

كه به رپرسه له وروژاندنی سێكسی .یه كێك هولستیج( )غیرت

به شداری كه توێژه رانه ی له و له سه نته ری كردوه له لێكۆڵینه وه كه دا هۆڵه ندی غروننگینی زانكۆی پزیشكی پێویستی مێشك كه رایگه یاندوه گرته ی ورده كارییه كانی به وه رگرتنی

سێكسی نییه .گۆڤاری بۆ له لێدوانێكدا هولستیج ئاماژه ی زانستی( ساینسی )الیف له به رامبه ر مرۆڤ كاتێك به وه داوه شتێك داده نیشێت و كۆمپیوته رێك ده نوسێت ئه گه ر باش سه یری نه كات ئه وا هه ڵه ده كات، به اڵم له كاتی سه یركردنی ناكات پێویست سێكسییه كاندا گرته مرۆڤ چاو له سه ر فیلمه كه نه تروكێنێت، گرنگ روده دات و چی ده زانێت چونكه نییه ره نگی زه وی ژوره كه سه وز بێت یان

سه یركردنی "له كاتی وتوشیه تی زه رد، فیلمی سێكسیدا مێشك خۆپارێزی هه یه

به هۆی نیگه رانی یان وروژاندنه وه ".ئه و ئاشكراشیكردوه توێژه ره ئه و په یوه ندییان كه مێشك ناوچانه ی له كاتی هه یه خۆپارێزییه وه به چاالكییه كانیان "ئۆرگازم-ره حه تبون"دا به شێوه یه كی به رچاو كه مده كات ئه مه ش ئه و كه ده رده خات ئه وه هۆكاری الوازه سێكسییان خواستی ئافره تانه ی خۆپارێزی و ئاستی كاتدا له زۆربه ی

نیگه رانییان به رزه .له مه ترسیدا مرۆڤ "كاتێك وتیشی : هه ستی بێت هۆیه كه وه به هه ر ده بێت ده بێت چونكه ناجوڵێت، سێكسی

پارێزگاری له مانه وه ی خۆی بكات".

له زانكۆی كه نوێدا له توێژینه وه یه كی ئه نجامدراوه به ریتانی ئۆكسفۆردی دو نزیكه ی سااڵنه كه ده ركه وتوه ملیۆن و پێنجسه د هه زار كه س به هۆی كحولییه كانه وه ماده خواردنه وه ی

ده مرن كه ئه مه ش به به راورد زیاتره له و نه خۆشییه كانی به هۆی كه مردنانه ی سیل و ئایدز و له رزوتاوه سااڵنه ده مرن.توێژینه وه یه ئه م سه رپه رشتیارانی له ئه گه ری ده ده ن هۆشیاری

تاكه كان له ئالوده بونی به رده وامبون به خواردنه وه كحولییه كان، له راپۆرتێكی رێكخراوی ته ندروستی جیهانیشدا هاتوه به هۆی سااڵنه مردنی 4% رێژه ی كه

خواردنه وه ی ماده كحولییه كانه وه یه .

بونه ته كه شوێنانه ی ئه و زۆرن به كتریا، گه شه سه ندنی جێگه ی دوگمه ی ده رگا، ده سكی وه ك یان كاره با، پالكی )مه سعه د(، له ماركێته كاندا عاره بانانه ی ئه و له گه ڵ به كارده هێنرێن شتكڕین بۆ ئه وه ی به اڵم ته والێته خۆرئاواییه كان، مایه ی سه رسوڕمانه ئه وه یه ، ئیسفنجی ئێجگار بڕێكی قاچاغ قاپ و شوشتنی

زۆر به كتریا له خۆده گرێت.بواری زانایانی به وته ی

ئه و ژماره ی مایكرۆبایۆلۆجی ، ئیسفه نجی له سه ر به كتریایانه ی مه تبه خ هه ن 200 هه زار جار زیاتره له و ته والێته كان كورسی له سه ر ژماره یه ی به كتریاكان ژماره ی به جۆرێك هه یه ، له هه ر ئینجێك چوارگۆشه دا ده گاته 10

ملیۆن به كتریا.ئه و كه توێژینه وانه ی ئه و به پێی ده ركه وتوه ، ئه نجامیانداوه زانایانه له ناو ئه و به كتریایانه دا كه له ئیسفه نجی شت پالستیكی یان ته خته مه تبه خ و

هه یه به كتریایه ك جۆره هه ن جنیندا كه ده بێته هۆی توشبون به ئیفلیجی .

مایكرۆبایۆلۆجی بواری زانایانی ده ڵێن، باشترین رێگه بۆ قه اڵچۆكردنی ئیسفه نجی له سه ر به كتریا میكرۆب و زو دیكه ، پێداویستییه كانی مه تبه خ و زو گۆڕینی ئیسفه نجه كه و به كارهێنانی یه كێكی نوێیه ، جگه له وه ش پێویسته دیكه پێداویستییه كانی مێزو سه ر زیاتر كه بشۆرێن گه رمیدا له پله یه كی

بێت له 60 پله ی سیلیزی .

ئیسفه نجی قاپشۆردن 200 هه زار جار زیاتر به كتریا له كورسی ته والێت هه ڵده گرێت

ئا: كورده عه بدولكه ریم

توندوتیژی بریتییه له كردنی چه ند ره فتارێكی به مه به ست وه ك لێدان،

جنێودان، هه ڕه شه كردن و سوكایه تی پێكردن و ده ستدرێژی سێكسی و

چه ندین ره فتاری نامرۆڤانه بۆ سه ر تاكی به رامبه ر.

به پێی توێژینه وه و ئاماری رێكخراوی 15%ی نزیكه ی جیهانی ته ندروستی جۆرێك روبه روی ئافره تان ژنان و بۆ ده بنه وه ، توندوتیژی له جۆره كانی ئه م مه به سته ش ریكخراوه كه ئاماژه ی ره نگه كه كردوه هۆكارێك به چه ند له پشت توندوتیژی دژ به ژنان بێت كه

گرنگترینیان بریتیه له :-هه ندێجار ئافره ته كه . خودی •بۆ ده بێت هۆكارێك ئافره ت خودی توندوتیژی ، ئه ویش به هۆی ئه وه ی كه ره نگه ئافره ته كه زۆر شت له ره گه زی لێبورده زۆر بكات و قبوڵ به رامبه ری توندوتیژییه ك به چه ند به رامبه ر بێت كه چه ند جارێك به رامبه ری ده كرێت و دوباره بێته وه ، جارێك چه ند ره نگه بخات پشتگوێی جارێك هه مو به اڵم ده بێته ئه مه ش بێت، هۆیه ك به هه ر زیاتر به رامبه ری كه سی ئه وه ی هۆی چه ندینجار بقۆزێته وه و هه له ئه م دوباره ی بكاته وه و توندوتیژی زیاتری به رامبه ر به كاربهێنێت، زۆرجاریش ئه م زیاتر نێرینه له ره گه زی توندوتیژییه خێزانه كه ی ده بینێت كاتێك ده بێت كچه كه ی یان خوشكه كه ی یان شوێنێك یان نییه پاڵپشتییه كی نییه پشتی بگرێت كاتێك توندوتیژی

به رامبه ری ده كرێت.هه ندێكجار رۆشنبیری . هۆكاری •كه سه كان هی ژنه كه یان پیاوه كه هیچ ئه ركه كانی ماف و ده رباره ی شتێك یه كتر نازانن. به تایبه تی ژنان كاتێك ئه ركی ماف و ئه و چه ند تا نازانن خۆیه تی تا پارێزگاری لێبكات ئه مه ش ره گه زی به رامبه ر ده یقۆزێته وه و به هه لی سه ری ده ستدرێژیكردنه بۆ ده زانێت له روی جه سته یی و ده رون و زه وتكردنی هه روه ها به رامبه ری . مافه كانی رۆشنبیری هه ستی تر هۆكارێكی خێزان و تاكه كانی ناو خێزانه ، ئه مه ش به زه قی ده یبینین كاتێك ژنه كه ئاستی بێت. زیاتر له پیاوه كه ی رۆشنبیری بكاته وه بچوكی هه وڵده دات پیاوه كه بزانێت و به زیاتر له و خۆی تاكو به و به رامبه ر ده ربخات خۆی هێزی ئاسته ی خێزانه كه ی به هه ر شێوه یه ك یان لێدان له رێگه ی یان ئه ویش بێت هه وڵ جنێودان پێكردن و سوكایه تی

ده دات خۆی به رز بكاته وه .باش په روه رده یی . هۆكاری •له سه ره تاوه منداڵ په روه رده نه كردنی لێدان، به كارهێنانی هه روه ها له منداڵی و سوكایه تیپێكردن جنێو، هه رزه كاری و په روه رده كرن له بنه ڕه ته وه

به شێوه یه كی الواز، هه مو هۆكارن بۆ دروستبونی كه سایه تییه كی توندوتیژ، په روه رده ی توندوتیژی 83%ی بۆیه بونی هه روه ها ئه مه یه . هۆكاره كه ی كێشه ی خێزانی و شه ڕی نێوان دایك و دانه نانی منداڵه كانیان و له پێش باوك رێز بۆ ژن له ناو ئه و خێزانه هۆكارێكی

تری توندوتیژییه كانه .دو ئه م دابونه ریت. كه لتورو •هۆكاره ره نگدانه وه ی زۆر هه یه له سه ر كۆمه ڵگاكاندا و له زۆرینه ی توندوتیژی ده بینرێت. به زه قی پیاوساالری دواكه وتوو كۆمه ڵگا له زۆرینه ی نێر ره گه زی هه میشه مامناوه نده كان مێ و له ره گه زی داده نرێت له پێشتر هه میشه ده سه اڵت ده درێت به ره گه زی جێبه جێی پێویسته مێیه كانیش نێرو ئه وه ی هۆی ده بێته ئه مه ش بكه ن، له به رامبه ریش زلبكرێت و زیاتر پیاو ژنان بچوكتر، پیاوان به هۆی زلكردنیان بۆیان هه بێت هه نگاو زیاتر بنێن بۆ سه ر به مه ش به رامبه ریان، ره گه زی مافی توندوتیژییه كان له و كۆمه ڵگایانه زیاتر ره گه زی له نێوان كه جیاوازی ده بێت هه ندێكجاریش ده كه ن، مێ نێرو دروست ته ندروستی كێشه ی چه ندین له نێوان جیاوازیكردن له ئه نجامی ره گه زی نێرو مێ كاتێك ژنه كه چه ند پێیده ڵێت پزیشك ده بێت كچێكی به اڵم ببێت، ترت منداڵی نابێت پیاوه كه زۆری لێده كات كه هه ر ده بێت ببێت كچێكی بۆئه وه ی هه بێت سكی ژنه كه بۆ كێشه چه ندین كاته دا له م دروست ده بێت كه ئه مه جۆرێكی تری بۆ ده رونییه توندوتیژییه جه سته یی و

ژنه كه .كێشه ئابوری . هۆكاری •ئابوری و هه ڵئاوسانی ئابورییه كان و نیشته جێبون كێشه ی كارو نه بونی پێكه وه ژیانی خێزان و قه ره باڵخی ماڵێكدا و له یه ك خێزانێك چه ند نه بونی . بازاڕو گرانی گرفتی نان په یداكردنی بونی هه ندێكجار ته نها له الیه ن پیاو له هه ندێ خێزان كه ژنه كه له ماڵه وه یه و ته نها پیاو ئه ركی په یداكردنی پاره ی ده بێت. له م كاته دا ده كات خۆی به زلهێزی هه ست پیاو كاتێك گوزه رانی ژنه كه ی و منداڵه كانی له بچوكترین كاته دا له م خۆیه تی توندوتیژی بۆ په نا خێزانی كێشه ی ئه و ئه وه ی به هۆی ده بات خێزانی ژنه كه ش ماڵه كه یه ده سه اڵتی تاكه به هۆی بژێوی ژیان هه مو شتێكی لێ هۆكاری 45%ی بۆیه ده كات قبوڵ

توندوتیژی ژنان هۆكاری ئابورییه .نه بونی دادوه ری . ده سه اڵتی •ژنان و مافی پاراستنی بۆ یاسایه ك هه روه ها ئه ركه كانیان. پاراستنی سزادانی بۆ پته و یاسایه كی نه بونی به رامبه ر توندوتیژی كه سانه ی ئه و كه سانی داڵده دانی ده كه ن و به ژنان هۆكارن كێشانه ئه م هه مو توندوتیژ

بۆ زیادبونی توندتیژی خێزان.

بۆ توندوتیژی دژی ژنان دروست ده بێت؟

سااڵنه 2 ملیۆن و نیو كه س به خواردنه وه كحولییه كان گیان له ده ستده ده ن

‌م‌.حاجی‌‌عومه‌ر

گرفتی‌‌قوتابیانی‌‌كه‌متوانا‌)نائاسایی‌‌(‌له‌جیهاندا‌ب���ه‌رده‌وام‌جێگای‌‌باس‌و‌مشتومڕی‌‌پسپۆڕان‌و‌شاره‌زایانی‌‌بواری‌‌په‌روه‌رده‌‌بوه‌،‌بۆ‌چۆنیه‌تی‌‌سازاندن‌و‌گونجاندنیان‌له‌چوارچێوه‌ی‌‌پرۆس���ه‌ی‌‌خوێندن���دا،‌ب���ه‌‌له‌به‌رچاوگرتنی‌‌باری‌‌تایبه‌تمه‌ن���دی‌‌ئ���ه‌م‌گروپ���ه‌‌له‌خاوه‌ن‌پێداویستییانه‌،‌كه‌‌به‌هۆیه‌ك‌له‌هۆیه‌كانی‌‌زگماكی‌‌یان‌هۆكارێكی‌‌ده‌ره‌كی‌‌توشی‌‌كه‌متوانای‌‌ژیری‌،‌جه‌س���ته‌یی‌،‌ده‌رونی‌‌یان‌نه‌خۆشییه‌كی‌‌درێژخایه‌ن‌هاتون.

له‌س���اڵی‌‌په‌نجاكانی‌‌سه‌ده‌ی‌‌رابردو‌پێش���كه‌وتووه‌كاندا،‌ له‌واڵته‌‌ له‌زۆرێك‌به‌هه‌م���و‌ كه‌متوان���ا‌ قوتابیان���ی‌‌جۆره‌كانییه‌وه‌‌بۆ‌درێژه‌دانیان‌به‌خوێندن‌خراونه‌ت���ه‌‌قوتابخان���ه‌ی‌‌تایبه‌ت���ه‌وه‌و‌جیاكراونه‌ت���ه‌وه‌،‌رێگه‌ی���ان‌پێنه‌دراوه‌‌له‌گ���ه‌ڵ‌قوتابیان���ی‌‌ئاس���ایی‌‌له‌یه‌ك‌پۆلدا‌بخوێنن،‌له‌به‌ش���ێكی‌‌زۆر‌له‌واڵته‌‌هه‌ژارو‌دواكه‌وتوه‌كاندا‌ته‌نانه‌ت‌له‌مافی‌‌له‌قوتابخانه‌كان‌ بێبه‌شكراون‌و‌ خوێندن‌وه‌رنه‌گیراون،‌جیاكردنه‌وه‌و‌وه‌رنه‌گرتنی‌‌ئ���ه‌م‌گروپ���ه‌‌له‌قوتابیان���ی‌‌كه‌متوانا‌بێبه‌ش���كردنیان‌ له‌قوتابخانه‌كان���داو‌ده‌چویه‌‌ س���ه‌رده‌مه‌دا،‌ له‌و‌ له‌خوێندن‌خانه‌ی‌‌پێش���ێلكاری‌‌به‌رامبه‌ر‌به‌مافی‌‌من���داڵ‌و‌په‌راوێزخس���تنیان‌له‌ژیان���ی‌‌كۆمه‌اڵیه‌تی‌‌و‌بێبه‌شكردنیان‌له‌به‌شداری‌‌و‌رۆژانه‌و‌ جۆراوجۆره‌كان���ی‌‌ چاالكیی���ه‌‌رێگریكردنیان‌بۆ‌ده‌رخس���تنی‌‌به‌هره‌و‌تواناكانیان،‌وه‌‌به‌كه‌م‌س���ه‌یركردنیان‌

له‌الیه‌ن‌كۆمه‌ڵگاوه‌‌.ئه‌م‌جیاكاری‌‌و‌پێشێلكارییه‌‌به‌رامبه‌ر‌پێداویس���تی‌‌ خ���اوه‌ن‌ به‌قوتابیان���ی‌‌ناڕه‌زایه‌ت���ی‌‌و‌وه‌ده‌نگهاتنی‌‌ تایب���ه‌ت،‌كه‌س���وكارییانی‌‌ب���ه‌دوای‌‌خۆیدا‌هێنا‌رێكخراوێكی‌‌ چه‌ند‌ پش���تگیری‌‌ له‌گه‌ڵ‌مرۆی���ی‌،‌ئه‌م���ه‌ش‌هۆكارێكب���و‌ب���ۆ‌ئه‌وه‌ی‌‌ش���اره‌زایانی‌‌بواری‌‌په‌روه‌رده‌و‌رێكخراوه‌كانی‌‌په‌یوه‌س���ت‌ب���ه‌م‌بواره‌‌)یونس���ێف‌و‌یونس���كۆ(،‌بڕیار‌له‌سه‌ر‌قوتابخانه‌ی‌‌ چون���ه‌‌ خوێن���دن‌و‌ مافی‌‌

قوتابیانی‌‌كه‌متوانا‌بدرێت.پ���ه‌روه‌رده‌ی‌‌ به‌رنام���ه‌ی‌‌ ئه‌م���ڕۆ‌تایبه‌ت‌وه‌كو‌به‌ش���ێك‌له‌سیس���ته‌می‌‌تازه‌ی‌‌په‌روه‌رده‌و‌فێركردن‌له‌به‌ش���ێك‌له‌قوتابخانه‌كانی‌‌هه‌رێمی‌‌كوردستاندا‌جێ‌‌به‌جێ‌‌ده‌كرێت،‌له‌هه‌وڵی‌‌فراوانكردندایه‌‌قوتابخانه‌كان‌ س���ه‌رجه‌م‌ ئ���ه‌وه‌ی‌‌ بۆ‌بگرێته‌وه‌،‌به‌اڵم‌هه‌ر‌له‌س���ه‌ره‌تای‌‌جێ‌‌به‌جێ‌‌كردنی‌‌ئ���ه‌م‌به‌رنامه‌یه‌‌له‌الیه‌ن‌به‌ڕێوه‌ب���ه‌ری‌‌ له‌مامۆس���تاو‌ زۆرێ���ك‌سه‌رپه‌رش���تیارانی‌‌ قوتابخان���ه‌كان‌و‌به‌بێ‌‌ ره‌تده‌كرایه‌وه‌و‌ په‌روه‌رده‌یی���ه‌وه‌‌بای���ه‌خ‌س���ه‌یریان‌ده‌ك���رد،‌زۆرب���ه‌ی‌‌پرس���یاری‌‌ قوتابخانه‌كان‌ به‌ڕێوه‌به‌ری‌‌ئه‌وه‌یان‌ده‌كرد‌بۆ‌قوتابخانه‌ی‌‌جیایان‌ب���ۆ‌ناكه‌ن���ه‌وه‌؟‌له‌كاتێك���دا‌یه‌كێ���ك‌له‌ئامانجه‌‌سه‌ره‌كییه‌كانی‌‌ئه‌م‌به‌رنامه‌یه‌‌كه‌متوانایه‌‌ قوتابیان���ی‌‌ تێكه‌اڵوبون���ی‌‌له‌گه‌ڵ‌قوتابیانی‌‌ئاس���ایی‌‌و‌خوێندنیان‌ی���ه‌ك‌قوتابخانه‌دا‌به‌بێ‌‌ له‌یه‌ك‌پۆل‌و‌جی���اوازی‌،‌نه‌بن���ه‌‌جێ���گای‌‌گاڵت���ه‌و‌

توانجلێدانی‌‌كه‌سانی‌‌ده‌وروبه‌ریان.بۆیه‌‌بۆ‌ئه‌وه‌ی‌‌به‌رنامه‌ی‌‌په‌روه‌رده‌ی‌‌پاڵدانه‌وه‌‌ به‌ته‌مبه‌ڵخان���ه‌و‌ تایب���ه‌ت،‌به‌رپرس���ێكی‌‌ وه‌ك‌ وه‌س���فنه‌كرێت‌په‌روه‌رده‌یی‌‌ئه‌م���ه‌ی‌‌وتم،‌به‌بێ‌‌بایه‌خ‌س���ه‌یر‌نه‌كرێت،‌به‌رپرسانی‌‌ئه‌م‌بواره‌‌پێداچون���ه‌وه‌‌ب���ۆ‌به‌رنامه‌ك���ه‌‌بكه‌ن‌و‌

كه‌موكورتییه‌كانی‌‌نه‌هێڵن.مامۆس���تای‌‌ له‌ده‌ستنیش���انكردنی‌‌تایبه‌ت‌بۆ‌به‌رنامه‌ك���ه‌‌ره‌چاوی‌‌حه‌زو‌لێوه‌ش���اوه‌یی‌‌بكرێت،‌چونكه‌‌مامۆستا‌رۆڵی‌‌س���ه‌ره‌كی‌‌ده‌بینێت‌له‌جێ‌‌به‌جێ‌‌به‌رنامه‌ك���ه‌و‌ سه‌رخس���تنی‌‌ ك���ردن‌و‌ئامانجه‌‌س���ه‌ره‌كییه‌كه‌ی‌،‌ هێنان���ه‌دی‌‌پێویسته‌‌ش���اره‌زاییه‌كی‌‌باشی‌‌له‌سه‌ر‌چۆنیه‌ت���ی‌‌كارك���ردن‌له‌گ���ه‌ڵ‌قوتابی‌‌كه‌متوان���ا‌هه‌بێت‌و‌ب���ه‌رده‌وام‌زانیاری‌‌ئه‌مه‌ش‌ پێبدرێت،‌ به‌رنامه‌كه‌‌ له‌س���ه‌ر‌له‌رێگ���ه‌ی‌‌كردنه‌وه‌ی‌‌خول���ی‌‌راهێنانی‌‌حاڵه‌ته‌كانی‌‌ له‌س���ه‌ر‌جۆری‌‌ به‌رده‌وام‌كه‌متوانایی‌‌و‌نیشانه‌و‌چاره‌سه‌رییه‌كانی‌‌مامه‌ڵه‌ك���ردن‌و‌ له‌كات���ی‌‌ نه‌خۆش���ی‌‌

روبه‌روبونه‌وه‌دا.هه‌روه‌ك���و‌)ژانپی���اژێ‌‌(‌بیرمه‌ندی‌‌مامۆستا‌ رۆڵی‌‌ ده‌رباره‌ی‌‌ په‌روه‌رده‌یی‌‌ده‌ڵێ���ت‌"هیچ‌به‌رنامه‌و‌سیس���ته‌مێكی‌‌نابێ���ت‌و‌ س���ه‌ركه‌وتو‌ په‌روه‌رده‌ی���ی‌‌ئه‌نجامه‌كه‌ی‌‌شكسته‌‌ئه‌گه‌ر‌مامۆستای‌‌لێهات���و‌ته‌یار‌به‌مه‌عریفه‌و‌زانیاری‌‌نوێ‌‌

جێ‌‌به‌جێی‌‌نه‌كات.hajibinar@gmail.com‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌

‌‌‌ئا:‌ئاراس‌عوسمان‌

دوای‌‌‌ئه‌وه‌ی‌‌دیواری‌‌خوێندنگای‌‌ئاماده‌ی‌‌ئاالنی‌‌كوڕان‌له‌هه‌ڵه‌بجه‌ی‌‌تازه‌‌داڕماو‌به‌هۆیه‌وه‌‌خوێندكار‌

دانا‌جه‌مال‌گیانی‌‌له‌ده‌ستداو‌هێمن‌محه‌مه‌د‌سدیق‌بریندار‌بو،‌له‌دوای‌‌هه‌فته‌یه‌ك‌لیژنه‌‌له‌سه‌ر‌ئاستی‌‌په‌روه‌رده‌ی‌‌شاره‌زورو‌سلێمانی‌‌و‌وه‌زاره‌ت‌و‌پارله‌مان‌پێكهێنرا،‌

بۆ‌به‌داوداچونی‌‌روداوه‌كه‌،‌به‌اڵم‌وه‌ك‌باوكی‌‌داناو‌به‌ڕێوه‌به‌ری‌‌

په‌روه‌رده‌كانی‌‌شاره‌زورو‌سلێمانی‌‌و‌پارله‌مانتارانیش‌ئاماژه‌ی‌‌بۆ‌ده‌كات‌هیچ‌ئه‌نجامێك‌به‌رده‌ست‌نییه‌.‌

‌تائێستا‌لیژنه‌كان‌هیچ‌ئه‌نجامێكیان‌نییه‌‌

جه‌م���ال‌‌حه‌مه‌‌عه‌زی���ز‌باوكی‌‌دانا‌بۆ‌ئاوێنه‌‌رایگه‌یاند‌"له‌ئێس���تادا‌ئێمه‌‌چاوه‌ڕێی‌‌ئه‌نجامی‌‌دادگاو‌ئه‌و‌لیژنانه‌‌ده‌كه‌ین‌كه‌‌له‌س���ه‌ر‌ئاستی‌‌شاره‌زورو‌پێكهێن���راوه‌،‌ وه‌زاره‌ت‌ س���لێمانی‌‌و‌گرتوه‌و‌ دۆس���یه‌كه‌‌ بۆ‌ پارێزه‌رم���ان‌الیه‌نی‌‌كه‌مته‌رخه‌م‌هه‌ركه‌س���ێك‌بێت‌

ده‌بێت‌ملی‌‌پێوه‌‌بنێت".‌به‌وه‌كرد‌ ئام���اژه‌ی‌‌ دان���ا‌ باوك���ی‌‌له‌دوای‌‌هه‌فته‌یه‌ك‌له‌پرسه‌كه‌‌لیژنه‌كه‌‌بۆ‌ پارله‌مانی���ش‌ ئه‌وان���ه‌ی‌‌ هات���ن‌و‌قه‌زاكه‌و‌بانگهێشتیان‌كردین‌و‌به‌ڵێنی‌‌به‌دواداچونی���ان‌پێدای���ن،‌به‌اڵم‌ئه‌وه‌‌م���اوه‌ی‌‌‌51رۆژه‌‌هی���چ‌ئه‌نجامێكیان‌ب���ۆ‌روننه‌كردوینه‌ت���ه‌وه‌‌له‌ه���ۆكاری‌‌له‌گیانله‌ده‌س���تدانی‌‌ كه‌مته‌رخه‌م���ی‌‌كاكه‌‌دانا،‌داوا‌یاس���اییه‌كانم‌له‌سه‌ر‌س���لێمانی‌‌و‌ ش���اره‌زورو‌ په‌روه‌رده‌ی‌‌خ���ودی‌‌وه‌زیر‌تۆمارك���ردوه‌،‌له‌مافی‌‌خۆم‌خۆش‌نابم‌له‌م‌روداوه‌داو‌ترسی‌‌ئه‌وه‌ش���م‌هه‌یه‌‌وه‌ك‌ئه‌و‌لیژنانه‌ی‌‌بۆ‌دیزه‌‌ ئه‌میش‌ پێكهێن���راوه‌‌ روداوه‌كه‌‌به‌ده‌رخۆن���ه‌‌بكرێ���ت،‌ئه‌گ���ه‌ر‌ئه‌مه‌‌روب���دات‌ئ���ه‌و‌كات‌ب���ۆ‌هه‌مو‌الیه‌ك‌

هه‌ڵوێستم‌ده‌بێت.‌پارێزه‌ری‌‌ س���ۆران‌عومه‌ر‌حه‌م���ه‌‌كه‌یس���ی‌‌دانا‌جه‌مال‌له‌لێدوانێكی‌‌بۆ‌ئاوێن���ه‌‌رایگه‌یان���د‌"داواكارانی‌‌مافی‌‌كه‌س���ێتی‌‌‌كه‌‌دایك‌و‌باوك���ی‌‌دانایه‌‌دو‌مافی���ان‌هه‌یه‌،‌یه‌كێكی���ان‌داوای‌‌ماف���ی‌‌جه‌زائی‌‌خۆیان‌بك���ه‌ن‌له‌هه‌ر‌الیه‌نێ���ك‌ل���ه‌دوای‌‌لێكۆڵین���ه‌وه‌كان‌

به‌رامب���ه‌ر‌ كه‌مته‌رخ���ه‌م‌ له‌الیه‌ن���ی‌‌ن���ۆژه‌ن‌نه‌كردنه‌وه‌ی‌‌ئ���ه‌و‌دیواره‌‌كه‌‌ه���ۆكاری‌‌روداوه‌كه‌‌بوه‌،‌دوه‌م‌الیه‌نی‌‌ئ���ه‌وان‌مافی‌‌ئه‌وه‌یان‌ مه‌ده‌نییه‌كه‌ی‌‌هه‌ی���ه‌‌داوای‌‌قه‌ره‌ب���و‌بك���ه‌ن‌له‌روی‌‌

مادی‌‌و‌مه‌عنه‌وییه‌وه‌.‌ئه‌و‌پارێزه‌ره‌ی‌‌كه‌یسی‌‌دانا‌جه‌مال‌هێمای‌‌بۆ‌ئه‌وه‌كرد‌"داوای‌‌یاساییمان‌بڕی���اره‌‌ ‌1/24 ل���ه‌‌ تۆمارك���ردوه‌و‌یه‌كه‌م‌دانیش���تن‌له‌ب���اره‌ی‌‌روداوه‌كه‌‌

ئه‌نجامبدرێت.‌‌‌

‌پێمان‌وانییه‌‌روداوه‌كه‌‌له‌ئه‌ستۆی‌‌ئێمه‌‌بێت‌

محه‌مه‌د‌ئه‌حمه‌د‌كه‌ریم‌به‌ڕێوه‌به‌ری‌‌پ���ه‌روه‌رده‌ی‌‌ش���اره‌زور‌به‌ئاوێن���ه‌ی‌‌راگه‌یاند‌"چه‌ندی���ن‌لیژنه‌‌پێكهێنراوه‌‌شاره‌زورو‌ په‌روه‌رده‌ی‌‌ ئاستی‌‌ له‌سه‌ر‌پارله‌م���ان‌و‌ وه‌زاره‌ت‌و‌ س���لێمانی‌‌و‌

ب���ه‌اڵم‌ ئه‌نجام���دراوه‌‌ لێكۆڵین���ه‌وه‌‌تائێستا‌ئه‌نجامی‌‌كۆتایی‌‌ده‌رنه‌چوه‌،‌ئه‌گه‌ر‌هه‌ر‌ئه‌نجامێك‌هه‌بێت‌له‌س���ه‌ر‌روداوه‌كه‌‌به‌ئێمه‌‌هیچ‌رانه‌گه‌یه‌نراوه‌".‌‌‌به‌ڕێوه‌به‌ری‌‌په‌روه‌رده‌ی‌‌شاره‌زور‌ئام���اژه‌ی‌‌به‌وه‌ك���رد‌"پێم���ان‌وانییه‌‌ئێمه‌‌ له‌ئه‌س���تۆی‌‌ روداوه‌كه‌‌ هۆكاری‌‌بێت‌و‌ئ���ه‌وه‌‌جێده‌هێڵین‌بۆ‌ئه‌نجامی‌‌

لیژنه‌".‌‌‌‌‌

روداوه‌كه‌و‌پێكهێنانی‌‌لیژنه‌كانیش‌پێش‌من‌بوه‌‌

عه‌لی‌‌ نه‌جمه‌دین‌ ت���ره‌وه‌‌ له‌الیه‌كی‌‌پ���ه‌روه‌رده‌ی‌‌گش���تی‌‌ به‌ڕێوه‌ب���ه‌ری‌‌س���لێمانی‌‌ب���ۆ‌ئاوێنه‌‌ده‌ڵێ���ت‌"ئه‌و‌لیژنانه‌ی‌‌پێكهاتوه‌و‌خودی‌‌روداوه‌كه‌ش‌له‌س���ه‌رده‌می‌‌ده‌س���تبه‌كاربونی‌‌مندا‌نه‌بوه‌،‌ئه‌نجام‌له‌الی‌‌ئه‌وانه‌،‌بۆیه‌‌هیچ‌زانیارییه‌كمان‌النییه‌‌بۆ‌ئه‌و‌مه‌به‌سته‌و‌

لیژنه‌كان‌خۆیان‌لێكۆڵینه‌وه‌یان‌كردوه‌‌به‌ڕێوه‌به‌ری‌‌ سه‌رپه‌رش���تیارو‌ له‌گه‌ڵ‌په‌روه‌رده‌و‌ به‌ڕێوه‌به‌ری‌‌ بیناس���ازی‌‌و‌تێدا‌ روداوه‌كه‌ی‌‌ خوێندنگای���ه‌ی‌‌ ئه‌و‌

بوه‌.‌به‌ڕێوه‌ب���ه‌ری‌‌په‌روه‌رده‌ی‌‌گش���تی‌‌س���لێمانی‌‌هێم���ای‌‌بۆ‌ئ���ه‌وه‌ش‌كرد‌"له‌ئێس���تادا‌وته‌ی‌‌هه‌مو‌ئه‌و‌كه‌سانه‌‌وه‌رگیراوه‌‌ك���ه‌‌په‌یوه‌ندیان‌به‌روداوی‌‌دان���ا‌ خوێن���دكار‌ گیانله‌ده‌س���تدانی‌‌جه‌ماله‌وه‌‌هه‌یه‌،‌بۆیه‌‌ده‌بێت‌وه‌زاره‌تی‌‌په‌روه‌رده‌‌خۆیان‌بڕیار‌بده‌ن‌و‌ئه‌نجام‌

بۆ‌رای‌‌گشتی‌‌ئاشكرا‌بكه‌ن".‌د.‌سه‌روه‌ر‌عه‌بدولڕه‌حمان‌ئه‌ندامی‌‌بااڵ‌ خوێندنی‌‌ پ���ه‌روه‌رده‌و‌ لیژن���ه‌ی‌‌له‌پارله‌مانی‌‌كوردس���تان‌ب���ۆ‌ئاوێنه‌‌خوێن���دكاره‌‌ ئ���ه‌و‌ "باوكی‌‌ ده‌ڵێ���ت‌ب���ه‌دوای‌‌مافه‌كانی‌‌ هه‌قی‌‌خۆیه‌ت���ی‌‌بڕوات‌و‌ئێمه‌ش‌پشتیوانی‌‌لێده‌كه‌ین‌و‌لیژنانه‌ی‌‌ ئه‌و‌ ده‌بێت،‌ به‌دواداچونمان‌پێكهات���وه‌و‌ئه‌نجامه‌ك���ه‌ی‌‌ده‌رچوه‌و‌نوسراوێكیان‌بۆ‌پارله‌مان‌ره‌وانه‌كردوه‌،‌ب���ه‌اڵم‌ئه‌وه‌ن���ده‌ی‌‌په‌یوه‌ندیم‌كردوه‌‌به‌وه‌زاره‌تی‌‌په‌روه‌رده‌و‌داواكاری‌‌گشتی‌‌

ئه‌وانیش‌باس���یان‌له‌وه‌كرد‌كه‌‌الیه‌نی‌‌كه‌مته‌رخه‌م‌هه‌یه‌‌له‌و‌روداوه‌".‌

وتیش���ی‌‌"پێموابێت‌له‌سااڵنی‌‌‌2004نۆژه‌نكردن���ه‌وه‌ی‌‌ داوای‌‌ ‌2007 ی���ان‌كراوه‌‌ ئ���االن‌ ئاماده‌ی‌‌ خوێندن���گای‌‌وه‌زاره‌ت،‌ پ���ه‌روه‌رده‌كان‌و‌ ب���ۆ‌ب���ه‌اڵم‌تائێس���تاش‌ده‌بین���ی‌‌نۆژه‌ن‌

نه‌كراوه‌ته‌وه‌".‌ئه‌و‌پارله‌مانتاره‌‌وتیشی‌‌"به‌پێی‌‌ئه‌و‌داواكاری‌‌ ده‌ستمخستوه‌‌ زانیارییانه‌ی‌‌گشتی‌‌ئه‌وه‌یان‌پێ‌راگه‌یاندنم‌كه‌‌به‌پێی‌‌یاسای‌‌س���زادانی‌‌عێراقی‌،‌كه‌سایه‌تی‌‌مه‌عن���ه‌وی‌‌زیندانی‌‌ناكرێ���ت‌و‌هه‌مو‌به‌رپرسیارێتییه‌كی‌‌مه‌ده‌نی‌‌ده‌كه‌وێته‌‌ئه‌س���تۆ،‌واته‌‌باوكی‌‌ئه‌و‌خوێندكاره‌‌ده‌توانێ���ت‌داوای‌‌قه‌ره‌بو‌له‌وه‌زاره‌تی‌‌په‌روه‌رده‌‌بكات،‌بۆیه‌‌ئێس���تا‌نازانین‌له‌روی‌‌یاساییه‌وه‌‌س���كااڵكه‌ی‌‌باوكی‌‌دانا‌به‌چی‌‌گه‌یشتوه‌و‌ئه‌وه‌ی‌‌پێویستی‌‌به‌دواداچونی‌‌ئێمه‌‌بێت‌له‌به‌رامبه‌ر‌ئه‌و‌

روداوه‌‌ئێمه‌‌ئاماده‌ین".‌‌‌هه‌روه‌ها‌ئام���اژه‌ی‌‌به‌وه‌ش‌كرد‌كه‌‌بڕی‌‌‌50ملیۆن‌دۆالر‌بۆ‌زیاتر‌له‌مانگ‌و‌نیوێكه‌‌ب���ۆ‌چاككردن���ه‌وه‌ی‌‌بیناكان‌ته‌رخانك���راوه‌،‌كه‌چی‌‌تائێس���تا‌یه‌ك‌قوتابخانه‌‌ن���ۆژه‌ن‌نه‌كراوه‌ته‌وه‌،‌ئه‌و‌وتی‌‌"ئه‌مه‌‌كه‌موكورتی‌‌نییه‌؟‌خودی‌‌وه‌زاره‌تی���ش‌داوای‌‌ك���ردوه‌‌كه‌چ���ی‌‌ده‌بینی‌‌هی���چ‌وه‌اڵمێك‌نیی���ه‌،‌ئه‌ی‌‌ئه‌گه‌ر‌ئێس���تا‌دیوارێك���ی‌‌تر‌داڕمێت‌ئه‌وانه‌‌به‌رپرسیارنین‌كه‌‌ئه‌و‌پاره‌یان‌له‌به‌رده‌سته‌‌كه‌‌‌50ملیۆن‌دۆالره‌؟".‌ئاوێنه‌‌ب���ۆ‌زانیاری‌‌زیاترو‌ئه‌نجامی‌‌لیژنه‌كان‌په‌یوه‌ن���دی‌‌كرد‌به‌وته‌بێژی‌‌حكومه‌تی‌‌ پ���ه‌روه‌رده‌ی‌‌ وه‌زاره‌ت���ی‌‌هه‌رێم���ی‌‌كوردس���تانه‌وه‌،‌به‌اڵم‌هیچ‌

وه‌اڵمێك‌به‌رده‌ست‌نه‌بو.‌ئاماده‌یی‌‌ئاالنی‌‌كوڕان‌له‌هه‌ڵه‌بجه‌ی‌‌تازه‌‌له‌س���اڵی‌‌‌1988دروس���تكراوه‌و‌تاكه‌‌ئاماده‌ییه‌‌له‌قه‌زاكه‌داو‌له‌ئێستادا‌نزیكه‌ی‌‌ه���ه‌زار‌خوێن���دكاری‌‌هه‌یه‌،‌رۆژی‌‌‌2012/10/13به‌ه���ۆی‌‌ن���ۆژه‌ن‌نه‌كردن���ه‌وه‌ی‌‌بیناك���ه‌‌دی���واری‌‌ئه‌و‌خوێندنگایه‌‌داڕماو‌به‌گیانله‌ده‌ستدانی‌‌داناجه‌م���ال‌خوێن���كاری‌‌شه‌ش���ه‌می‌‌زانس���تی‌‌كۆتای���ی‌‌هات،‌له‌ئێس���تادا‌ش���اره‌زورو‌ پ���ه‌روه‌رده‌ی‌‌ لیژنه‌كانی‌‌س���لێمانی‌‌و‌وه‌زاره‌ت‌و‌پارله‌مانیش‌كه‌‌‌51رۆژ‌به‌سه‌ر‌روداوه‌كه‌دا‌تێپه‌ڕ‌بوه‌‌

هیچ‌ئه‌نجامێكیان‌نییه‌.

‌‌ئا:‌ئاوێنه‌‌

‌‌وه‌زیری‌‌په‌روه‌رده‌ی‌‌كابینه‌ی‌‌پێنجه‌می‌‌حكومه‌تی‌‌هه‌رێم‌دكتۆر‌

دڵشاد‌عه‌بدولڕه‌حمان‌له‌م‌گفتوگۆیه‌ی‌‌ئاوێنه‌دا‌ده‌ڵێت‌"به‌هۆكاری‌‌میدیای‌‌

ئه‌هلی‌‌و‌ئۆپۆزیسیۆنێكی‌‌كارا‌هه‌ستده‌كه‌م‌ده‌ستی‌‌حیزب‌كاڵ‌ده‌بێته‌وه‌‌له‌بواری‌‌په‌روه‌رده‌دا".‌

‌‌ئاوێنه‌:‌تا‌چه‌ن���د‌حكومه‌ت‌و‌حیزب‌به‌ه���ۆكاری‌‌قه‌یرانه‌كان���ی‌‌پ���ه‌روه‌رده‌‌

ده‌زانیت؟‌د.دڵش���اد‌عه‌بدولرحمان:‌پێم‌وانییه‌‌حكومه‌ت‌ له‌قه‌یران���ه‌كان،‌ به‌ش���ێكبن‌ئه‌رك���ی‌‌خۆیه‌تی‌‌له‌م‌ب���واره‌دا‌كار‌بۆ‌خه‌ڵك‌بكات،‌له‌به‌ر‌ئه‌وه‌‌ناتوانێت‌واز‌له‌بواری‌‌پ���ه‌روه‌رده‌‌بهێنێت‌و‌ده‌یه‌وێت‌به‌باش���ترین‌ش���ێوه‌‌به‌ڕێوه‌ی‌‌به‌رێت،‌به‌اڵم‌پرس���یار‌ئه‌وه‌یه‌‌ئایا‌ده‌توانێت؟‌لێره‌دا‌هه‌ندێك‌كێش���ه‌‌دێنه‌‌پێش���ه‌وه‌‌له‌وان���ه‌‌گه‌وره‌ی���ی‌‌دامه‌زراوه‌كه‌و‌بڕی‌‌ئ���ه‌و‌بودجه‌یه‌ی‌‌ب���ۆ‌ئ���ه‌م‌وه‌زاره‌ته‌‌ته‌رخان‌ده‌كرێت،‌بۆی���ه‌‌ده‌توانم‌بڵێم‌تاكو‌ئێستا‌نه‌توانراوه‌‌ئه‌و‌بودجه‌یه‌ی‌‌بواری‌‌په‌روه‌رده‌‌پێویس���تێتی‌‌له‌الیه‌ن‌حكومه‌ت���ه‌وه‌‌ب���ۆی‌‌دابی���ن‌نه‌كراوه‌،‌حزب‌و‌حكومه‌تی���ش‌به‌تایبه‌ت‌له‌دوای‌‌س���اڵی‌‌‌2006وه‌‌‌تێكه‌اڵو‌بوه‌و‌‌ئێستا‌بۆته‌‌ی���ه‌ك‌ره‌نگه‌،‌ب���ه‌اڵم‌به‌هۆكاری‌‌میدیای‌‌ئه‌هلی‌‌و‌ئۆپۆزس���یۆنێكی‌‌كارا‌هه‌س���تده‌كه‌م‌ده‌س���تی‌‌حی���زب‌كاڵ‌

ده‌بێته‌وه‌‌له‌بواری‌‌په‌روه‌رده‌دا.‌‌ئاوێن���ه‌:‌ب���ۆ‌گه‌ڕان���ه‌وه‌ی‌‌بیناكانی‌‌حكومه‌ت‌له‌ژێر‌ده‌س���تی‌‌حیزب‌گرفت‌به‌دی‌‌ناكه‌یت؟‌ی���ان‌ده‌بینی‌‌چه‌ندین‌بینای‌‌كۆن‌و‌مه‌ترسی‌‌روخانی‌‌لێده‌كرێت،‌به‌اڵم‌وه‌ك‌ده‌ڵێن‌سیستمه‌كه‌‌به‌سویدی‌‌ده‌رخواردم���ان‌ده‌درێت،‌پرس���یاره‌كه‌‌ئه‌وه‌یه‌‌ئایا‌ئه‌م‌سیس���تمه‌‌س���ویدییه‌‌

یاخود‌ناوه‌و‌بۆی‌‌دانراوه‌؟‌‌‌د.دڵشاد‌عه‌بدولڕه‌حمان:‌ئه‌وه‌‌ئه‌ركی‌‌حكومه‌ت���ه‌‌وه‌اڵمبدات���ه‌وه‌،‌هه‌ڵه‌یه‌كی‌‌زۆر‌باو‌ده‌كه‌ین‌له‌س���ه‌ر‌ئ���ه‌وه‌ی‌‌كه‌‌سیستمێكمان‌هه‌یه‌‌كه‌‌خۆمان‌ناومان‌ن���اوه‌‌س���ویدی‌،‌به‌ب���ێ‌‌ئ���ه‌وه‌ی‌‌هیچ‌كه‌سێك‌ئه‌وه‌ی‌‌باسكردبێت،‌وه‌زاره‌ت‌و‌حكومه‌ت‌و‌پارله‌مان‌و‌هیچ‌كه‌سێك‌باسی‌‌ئه‌وه‌ی‌‌نه‌كردوه‌،‌كه‌‌ئێمه‌‌سیستمێكی‌‌سویدی‌‌‌په‌یڕه‌و‌ده‌كه‌ین‌له‌په‌روه‌رده‌دا،‌بۆیه‌‌نازانم‌ئ���ه‌م‌ناوه‌‌له‌كوێوه‌‌هاتوه‌،‌میدیاكان‌ گه‌وره‌ی���ه‌و‌ هه‌ڵه‌یه‌كی‌‌ ئه‌مه‌‌بایه‌خیان‌پێداوه‌،‌هه‌روه‌ها‌گرنگه‌‌ئه‌وه‌‌باس‌بكه‌ین‌كه‌‌په‌روه‌رده‌‌دو‌كێش���ه‌ی‌‌هه‌یه‌،‌یه‌كێكیان‌سیستمه‌‌ئه‌وی‌‌دیكه‌ش‌خودی‌‌په‌روه‌رده‌‌خۆیه‌تی‌،‌نه‌بونی‌‌بینا‌یان‌كه‌می‌‌بینا‌كێش���ه‌ی‌‌په‌روه‌رده‌یه‌،‌جا‌ئه‌و‌په‌روه‌رده‌یه‌‌سیستمه‌كه‌ی‌‌كۆن‌بێت‌ی���ان‌نوێ‌،‌وه‌ك‌چۆن‌كه‌س���ێك‌ئه‌گ���ه‌ر‌قه‌ڵ���ه‌و‌بێ���ت‌ی���ان‌الواز‌كه‌‌بارانباری‌‌ده‌بێت‌خۆت‌داپۆشی‌،‌له‌به‌ر‌ئه‌وه‌‌په‌روه‌رده‌‌قوتابخانه‌ی‌‌پێویس���ته‌‌ئیت���ر‌سیس���تمه‌كه‌‌دیموكراس���ی‌‌یان‌دیكتات���ۆری‌‌بێت،‌نه‌بونی‌‌یا‌داروخانی‌‌‌

ی���ا‌كه‌می‌‌بینا‌هۆكارێك���ی‌‌نه‌گۆڕه‌‌بۆ‌هه‌مو‌سیستمه‌كان،‌له‌به‌ر‌ئه‌وه‌‌ناكرێت‌په‌روه‌رده‌‌ سیس���تمه‌ی‌‌ نه‌ده‌بو‌ بڵێیت‌گۆڕانكاری‌‌تێدا‌بكرای���ه‌،‌بۆیه‌‌كاتێك‌

خاوه‌نی‌‌سیس���تمێكی‌‌كۆنیش‌بین‌كه‌‌بینامان‌نه‌بو‌ئه‌مه‌ش‌كارێكی‌‌خراپه‌.‌‌‌ئاوێن���ه‌:‌پێتوای���ه‌‌له‌س���ه‌ر‌بنه‌مای‌‌تواناو‌لێهاتویی‌‌و‌شاره‌زایی‌‌وه‌زیره‌كانی‌‌

حكومه‌ت���ه‌وه‌‌ له‌الی���ه‌ن‌ پ���ه‌روه‌رده‌‌دانرابێ���ت؟‌تاچه‌ند‌ل���ه‌و‌دو‌وه‌زیره‌ی‌‌دوای‌‌خ���ۆت‌هاتون‌له‌ئ���ه‌دای‌‌كاریان‌

رازیت؟‌‌‌د.دڵش���اد‌عه‌بدولڕه‌حمان:‌له‌واڵتانی‌‌دیموكراسیدا‌كاتێك‌حیزبێك‌سه‌ركه‌وتن‌له‌هه‌ڵبژاردنه‌كاندا،‌ به‌ده‌س���تده‌هێنێت‌دواتر‌ئه‌و‌الیه‌ن���ه‌‌وه‌زیره‌كانی‌‌كاندید‌ده‌كات‌ب���ۆ‌وه‌زاره‌ت���ه‌كان،‌بۆیه‌‌ئه‌و‌پێوه‌رانه‌‌حیزب‌دایده‌نێت،‌هه‌ركه‌سیش‌به‌ش���ی‌‌ ده‌توانێت‌ له‌ب���واری‌‌خۆی���دا‌خ���ۆی‌‌كار‌ب���كات‌و‌ده‌بێت‌كه‌س���انی‌‌بواری‌‌په‌روه‌رده‌‌هه‌ڵس���ه‌نگاندن‌بكه‌ن‌بۆ‌ئ���ه‌م‌دو‌وه‌زی���ره‌،‌بۆیه‌‌وه‌ك‌خۆم‌هی���چ‌لێكۆڵینه‌وه‌یه‌ك���م‌نه‌ك���ردوه‌‌بۆ‌ئه‌و‌به‌ڕێزانوی‌‌ل���ه‌دوای‌‌منه‌وه‌‌بونه‌ته‌‌وه‌زیری‌‌په‌روه‌رده‌‌تاكو‌بڕیاریان‌له‌سه‌ر‌

بده‌م.‌‌ئاوێن���ه‌:‌به‌دیاریكراوی‌‌كێش���ه‌كانی‌‌بواری‌‌پ���ه‌روه‌رده‌‌له‌كوێدا‌زیاتر‌به‌دی‌‌

ده‌كه‌یت؟‌‌‌د.دڵشاد‌عه‌بدولڕه‌حمان:‌ده‌بێت‌به‌و‌كوردستان‌ هه‌رێمی‌‌ س���ه‌یری‌‌ شێوه‌یه‌‌نه‌كه‌ی���ن‌ك���ه‌‌ته‌نه���ا‌لێره‌‌كێش���ه‌ی‌‌له‌هه‌مو‌واڵتانی‌‌ په‌روه‌رده‌مان‌هه‌ی���ه‌،‌پێشكه‌وتو‌گله‌یی‌‌له‌سێكته‌ری‌‌په‌روه‌رده‌‌زیاتره‌و‌ به‌بودجه‌ی‌‌ پێویس���تی‌‌ هه‌یه‌و‌هه‌میشه‌‌هه‌وڵی‌‌نوێبونه‌وه‌ی‌‌ئه‌م‌بواره‌‌بده‌یت،‌س���ااڵنه‌‌ده‌یان‌ه���ه‌زار‌قوتابی‌‌هه‌یه‌و‌چاوه‌ڕێی‌‌گه‌شبینیان‌لێده‌كرێت‌و‌ره‌نگه‌‌سه‌دان‌كه‌سیان‌خه‌ڵكی‌‌لێهاتوی‌‌

تێدا‌بێت.

هه‌رجاره‌و‌که‌سێک‌ده‌ینوسێت

ته‌خته سپیخوێندن)354(‌سێشه‌ممه‌‌162012/12/4

که سوکاری داناو په روه رده كانی شاره زورو سلێمانی ئاگادارنین ئه نجامی لێكۆڵینه وه ی لیژنه كه چی بوه !

xwenden.awene@gmail.com

په روه رده و به رپرسیارێتی

‌د.دڵشاد‌عه‌بدولڕه‌حمان: ئه و بودجه یه ی په روه رده پێویستێتی تائێستا بۆی دابین نه كراوه

په‌روه‌رده‌‌دو‌كێشه‌ی‌‌هه‌یه‌،‌

یه‌كێكیان‌سیستمه‌‌ئه‌وی‌‌دیكه‌ش‌

خودی‌‌په‌روه‌رده‌‌خۆیه‌تی‌

دڵشاد‌عه‌بدولره‌حمان

ئه‌گه‌ر‌ئێستا‌دیوارێكی‌‌تر‌داڕمێت‌ئه‌وانه‌‌به‌رپرسیارنین‌كه‌‌ئه‌و‌پاره‌یان‌

له‌به‌رده‌سته‌‌كه‌‌‌50ملیۆن‌دۆالره‌؟!

دانا‌جه‌مال‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌فۆتۆ:‌تایبه‌ت

هۆزان مەحمود چاالکوانی بواری ژنان سەبارەت بەوتارەکانی بەرپرسانی هەرێم وتی: ئه م وتارانه فه رقێکی نییه له گه ڵ وتاره کانی تریان سه باره ت به زۆر کێشه و قه یرانی تری سیاس���ی و کۆمه اڵیه تی که گرتوه . کوردس���تان به خه ڵکی به رۆکی ئه م ده س���ه اڵته هه میش���ه ب���ه م جۆره وتارانه خه ڵ���ک له تاریکی���دا ڕاده گرن و راستییه کان ده ش���ارنه وه . دیاره ئه مانه تائێستاش پێیانوایه خه ڵکی کوردستان هیچ نه زانن و باوه ر به م قس���انه ده که ن. ئیهانه یه ئه م���ه تریش���ه وه له الیه ک���ی به خه ڵکی کوردستانی ده که ن، له کاتێکدا هه مو ده زانین که جۆره کانی توندوتیژی و

تاوان له کۆمه ڵگادا له هه ڵکشاندایه .ئه مه وته ی ده س���ه اڵتێکی خه مساردو بێبه رنامه یه له ئاس���ت نیوه ی کۆمه ڵگادا وه ژیان���ی هه زاران ژنیان بۆ گرنگ نییه

که بۆته س���وته مه نی ب���ۆ بێبه رنامه یی ئه وان.

ل���ێ زیاتری���ان له م���ه له راس���تیدا چاوه ڕوان ناکرێ، له کاتێکدا ژنان له ژێر کۆمه ڵگادا پیاوانی زه بروزۆری ش���ه ق و ده چه وسێنه وه حکومه تی هه رێم و ژنانی سه ر به ده سه اڵت له هۆڵه رازاوه کانیانه وه ب���اس له که مبون���ه وه ی ت���اوان ده که ن به رامبه ر ژنان. ئه مه نیشانی ده دات که ده س���ه اڵت و ژنانی س���ه ر به و ده سه اڵته چه ن���ده دورن له ژنانی ن���او کۆمه ڵگاو چه نده له سه ر جه سته ی سوتاوو کوژراوو بریندارکراوو ش���ه ق تێهه ڵدراوی هه زاران ژنی کورده وه موزایه ده ده کرێ و بۆ یه ک ساتیش بیرناکه نه وه که ئه مه ئه وپه ڕی ده ک���رێ ژن به مرۆڤبون���ی بێڕێزیی���ه

له سایه ی ئه م ده سه اڵته خۆماڵییه دا. پێده ک���ه م هه س���تی م���ن ئ���ه وه ی سه یروسه مه ره تابڵێی تێگه یش���تنێکی هه یه له س���ه ر ئه م بۆن���ه جیهانییانه ی که تایبه ت���ن به مافی ژنان، بۆ نمونه له 8ی م���ارس دا ده هۆڵ و زوڕنا لێده ده ن و ژن���ان به جل���ی ک���وردی ره نگاوره نگ و له کاتێکدا ده گێ���ڕن ئاهه نگ ئاڵتونه وه ئه م بۆنه یه ته واو سیاس���ییه و پێویسته وه ربگری���ن.. ده رس له ئه زمونه کان���ی دوباره بۆته وه مه هزه له هه مان ئێستاش ئه وه تا ئه م 16 رۆژه ی به ره نگاربونه وه ی لێهات���وه ، ه���ه روای توندوتیژیی���ه ش کۆمه ڵێک ژنی چینی بااڵده س���ت به جلی ره نگاوره نگ و ئاڵتون و س���ه یاره ی ئاخیر مۆدێل و موچه ی خه یاڵی و پۆستی بااڵوه له خزم���ه ت س���ه رۆکی حکومه تی هه رێم سه ر بۆ چه واش���ه کارییه کانی ده له قێنن

که سه رتاپا دژه ژنه . ده زانی���ت ب���ه س ئه وه م���اوه ئه مانه پیرۆزبایی رۆژی وه س���تانه وه له مه ودوا له دژی توندوتیژی له ی���ه ک بکه ن وه کو جه ژن���ی قورب���ان و ره م���ه زان.. چونکه ئه مانه ئه وه نده دورن له هه مو گۆڕانکارییه پێیانوایه محه لییه کان���ه وه . جیهان���ی و له به ر ئه وه ی خۆیان" مۆدێرن "نیش���ان بده ن و له کاروان دوانه که ون ئیتر به هه مو ش���ێوه یه ک ئ���ه م بۆنه ی���ه پیرۆزبکه ن و کۆڵێک س���ه روه ت و سامانی گشتی تێدا خه رج بکه ن. گرنگه ژنان خۆیان به جیا له م مه هزه له ی ده سه اڵته بێنه مه یدان. له کوردستان ئه وه ی پێویسته بکرێ هاتنه مه یدانی ژنانی چه وس���اوه و زوڵملێکراوه خۆی���ان یه خ���ه ی ده س���ه اڵت بگ���رن و

مافه کانی خۆیان به ده ستبێنن.

17 (354( سێشه ممه 2012/12/4 کۆمەاڵیەتی

بەرپرسانی هەرێم سەبارەتبەتوندوتیژی دژی ژنان لێدوانی دژبەیەک دەدەن

ئا: سارلین

لەکاتی زنجیرە چاالکییەکانی هەڵمەتی نیشتمانی بۆ

بەرەنگاربونەوەی توندوتیژی دژ بە ئافرەتان یەکێک لە بەرپرسانی

هەرێم باسی لەوە کرد، کە لە 200٧ ەوە حکومەتی هەرێم هەڵمەتی بەرەنگاربونەوەی توندوتیژی

راگەیاندوە بەاڵم ئەوەی ئامارەکان پێماندەڵێن زۆر مەترسیدارن

چونکە بەپێی ئەو ئامارانەی لە 25-نۆڤەمبەرداو لەو هەڵمەتە 16

رۆژییەدا خرانەڕو لەماوەی دە مانگی ڕابردودا 3٩ ژن کوژراوەو

38 ژن خۆیان کوشتووە کە ئەمەش ئامارێکی زۆر ترسناکە، سەیر لەوەدایە ئەم وتارە لە

کاتێکدایە کە بەرپرسانی حکومەت بەناو هەوڵدەدەن بۆ کەمبونەوەی توندوتیژیەکان چ لەسەر ئاستی

کۆمەڵگەو چ بەجۆری کارکردنیان لە یاساکانداو پاراستنی مافی ژنان بە یاسا بەرەوپێشەوە بروات بەاڵم ئامارەکان هەر جێگەی نیگەرانین.

ئاوێنە سەبارەت بەو لێدوان و ئامارە دژبەیەکانە ئەم چاوپێکەتنانەی

ئەنجامدا.

تام����ان ش����اكر س����ه باره ت ب����ه و هه رێ����م: به رپرس����انی وتان����ه ی له روانگه ی پێش����كه وتنی كۆمه ڵگ����ه په یوه ندی مرۆڤ����ه كان له گه ل یه كترو كۆمه ڵگه وه و به واقیع����ی په یوه ندیان چۆنیه ت����ی به ده س����تهێنانی ژیانێكی دادپه روه ر له كۆمه ڵگه یه ك����ی ب����اش له كۆمه ڵگ����ه س����ه یرده كرێت. دواكه وتوه كان����دا، پێش����كه وتوو یه كس����انی و دادپه روه ری و سه روه ری یاس����ا، جه وهه رو دڵ����ی كۆمه ڵگه یه ، له روی سیاس����ی و ئابوری و رۆشنبیری دڵ����ی به بون����ی كۆمه اڵیه تیی����ه وه . كۆمه ڵگ����ه ك����ه یه كس����انییه مرۆڤ ده توانێت به خۆشی و بێ توندوتیژی و چه وس����انه وه ی جه س����ته یی و ده رونی بژی����ت. لێ����ره دا ئێم����ه ده پرس����ین له كۆمه لگه ی كوردیدا كام له م یاساو رێس����ایانه به دی ده كرێت، حكومه ت و حیزب كام له م خۆشگوزه رانییانه یان

بۆ خه ڵك دابینكردوه ،به دواداچونی به ڕێوه به رایه تی بونی

دامه زراندن����ی توندوتی����ژی و نه یانتوانیوه خانم����ان ئه نجومه ن����ی له توندوتیژییه كانی نێو كۆمه ڵگه كه م بكه ن����ه وه ، له گ����ه ڵ دامه زراندنی هه ر ده زگایه كی له و شێوه توندوتیژییه كان زیاترو ترس����ناكتربون و زیادیانكردوه ، له ب����ه ر ئ����ه وه ی كۆمه لگ����ه ی كوردی ئاماده یی هه یه بۆ موماره س����ه كردنی توندوتیژی، ره نكه ده ستورو یاساكان بتوان����ن ئه و ماف����ه ی ژنێكی ئه ڵمانی هه یه تی بیدا به ژنانی كورد، به اڵم ئه وه كۆمه ڵگه ی كوردیی����ه ئه و مافانه مان ئ����ه وه ی له ب����ه ر لێده س����تێنێته وه ، دابونه ریت����ه كان به هێزترن له حوكمی یاساكان، بۆیه به دامه زراندنی كۆمه ڵه ژنێكی ناو حیزب����ه كان و به رێوه بردنی به ره نگاربونه وه ی رۆژی هه ڵمه تی16 توندوتیژی هیچ شتێك له مه سه له كان له كۆمه ڵگه ی رۆش����نبیری ناگۆرێت، كوردی ئه وه نده به رز نییه ، زۆر كه من ئه و ژنانه ی سكااڵ له سه ر پیاوه كانیان تۆمار ده كه ن، له به ر ئه وه ی په یوه ستن كاتێ����ك ش����ه رمه وه ، به كلت����وری هاوسه نكی و یه كسانی له نێو تاكه كان نه ما یه كێ ده بێته خاوه نی ئه وی تر، ئه و یه كه ش كه پیاوه بۆ ئه وه ی خۆی توندوتیژی مه وجه كانی بس����ه لمینێ ناخ����ی له ماڵ����ه وه به تاڵده كات����ه وه ، كه دادگاكان و ئه وه یه هۆكاره كه ش����ی خۆی����ان رۆل����ی گش����تی، دادوه ری نه بینیوه له س����ه ره تای سه رهه ڵدانی كوشتن و س����وتانی ژنانه وه تا ئه مڕۆ

مه به ستم له و كاته وه ی ئه م دیارده یه به بو له حاڵه ته وه له نه وه ده كان����ه وه دی����ارده . كه واته چاره س����ه ر گۆڕینی كۆمه ڵگه یه ی ئه و كۆمه ڵگه یه ئه قڵی له جه س����ته زیاتر ل����ه ژن ناڕوانێ، من له گه ڵ گۆڕینی یاساكانم كه حكومه ت و په رله مان خۆیان پێوه سه رقاڵكردوه ، ب����ه اڵم گۆڕین����ی یاس����اكان به ب����ێ بون����ی هه ڵمه تی هۆش����یاركردنه وه ی كۆمه اڵیه تی س����ودێكی نییه و یاس����ا به بێ هۆش����یاری ده بێته نوسراوێكی له بیرچۆوه ، ده بێ حكومه تی هه رێمی كوردس����تان ب����ه دوای ئه و ه����ۆكاره مێژوییانه بگه ڕێت كه بونه ته هۆكاری دواكه وتن����ی كۆمه اڵیه ت����ی و ئابوری و سیاسی كۆمه ڵگه ی كورده واری ئه گه ر بیه وێ كێش����ه كان به گشتی و كێشه ی

ژن به تایبه تی چاره سه ربكات. چونكه كاركردن به و ش����ێوازه ی ئه مڕۆ واته الوازی رێكخراوه كان����ی ژنان و نه بونی ئازادی و دادپ����ه روه ری له كۆمه ڵگه دا، ئاین ده بێت����ه مه رجه ع ن����ه ك ته نها له الیه ن����ی خه ڵك����ی ئاس����ایی به ڵكو له الیه ن حكومه تیش����ه وه و ئه م دۆخه به ن����اوی ش����ه ریعه ته وه به رده وام����ی

ده بێت. هه رێم به رپرس����انی لێدوانه كان����ی سه باره ت به كه مبونه وه ی توندوتیژی، به رهه م����ی راپ����ۆرت و قس����ه ی ئ����ه و كه سانه یه كه له م بواره دا كارده كه ن و ناگه یه ننه به ئه مانه ت����ه وه دات����اكان له ده س����تدانی خۆی����ان و س����ه روی ئ����ه و س����امانه مرۆییه ، ك����ه رۆژانه ده ده ین، له ده س����تی له كوردس����تان خۆی له ماف و ئیمتیازاتی ئه و كه سانه ده بینێته وه كه له س����ه روی خۆیانه وه به ن����اوی یارمه تی ژنانی كوردس����تان به ده س����تی ده هێن����ن، س����ه ركه وتن و هۆش����یاری هه ر به رپرسێك به رامبه ر به كێشه و روداوه كانی نێو كۆمه ڵگه ، په یوه س����ته ب����ه و س����تافه ی كه كار له گه ڵ ئه و به رپرس����ه ده كه ن له هه ر بوارێكدا، من پێموانییه به رپرس����انی هه رێم له س����ه ری كه س بده ن، ئه گه ر بگه یه ننه به دروس����تی ئاماره كان����ی روداوه كان له راس����تی ده س����تی و ئاگاداری بكه نه وه ، بۆ ئه وه ی نه یخه نه به رده م هه ڵه ی ئ����اواوه ، كه جێگه ی سه رسوڕمان بێت بۆ زۆربه ی ئه وانه ی ل����ه ده ره وه ی ئه و رێكخراو دامه زراوانه

كار ده كه ن. ئه م لێدوانانه یارمه تی ژنان ناده ن، هۆش����یاركردنه وه ی ئه كتیڤك����ردن و یاس����او س����ه روه ری كۆمه ڵگ����ه و جیاكردنه وه ی دین و حیزب له ده وڵه ت و ماڵه كان و له نێو كه مكردنه وه ی چه ك رون سیاس����ه تێكی به رێوه بردن����ی سه باره ت به كێشه كۆمه اڵیه تییه كان نه ك ژن����ان، كێش����ه ی به تایبه ت����ی دامه زراندن����ی رێكخ����راوو ئه نجومه نی حیزبی ته نها بۆ ئ����ه وه ی هه بن، ئه و ناتوانن به رێوه به رایه تییانه رێكخراوو هیچ له عه قڵ����ی پیاوێكی ك����ورد كه ژنه كه ی ئه وروپ����ادا له ناوجه رگ����ه ی ده ك����وژێ بگ����ۆڕن، ده ب����ێ به جیدی دان به گه وره ی����ی كێش����ه كه دا بنێین، گونجاوی چاره س����ه ری بتوانی����ن تا

بۆ بدۆزینه وه .

بونی به ڕێوه به رایه تی

به دواداچونی توندوتیژی و دامه زراندنی ئه نجومه نی

خانمان نه یانتوانیوه

له توندوتیژییه كانی نێو كۆمه ڵگه كه م بكه نه وه

له کوردستان ئه وه ی پێویسته

بکرێ هاتنه مه یدانی ژنانی

چه وساوه و زوڵملێکراوه خۆیان یه خه ی ده سه اڵت بگرن و مافه کانی

خۆیان به ده ستبێنن

تامان شاكر

►

س����ه ره رای هه مو پێش����ێلکردنێکی سه روه ری نه ته وه یی و ده ستدرێژکردنی نائه خالقی بۆ س����ه ر کلت����ور، زمان و مافی س����اده ی ژیانی رۆژانه ، سه رانی نه ژادپه رستی تورک، عه ره ب و فارس، کاریگه رییه ک����ی به رده وامی����ان هه یه له تێکش����کانی س����ایکۆلۆجی تاک����ی کورد به مامه له کردنی رۆژانه ی له گه ل کوش����تن و به ندکردن و بۆردومانکردن و ناوزراندن����ی نه ت����ه وه به تیرۆرس����ت و نه ته وه ی����ی، ئیگ����ۆی ش����کاندنی هه م����و ئه مان����ه کاریگه رییه کی خراپ دروس����ت ده ک����ه ن له ن����او کۆمه لگای په یوه ندی له گوزارش����ت و کوردی����دا نێوان تاکه کان و نمایش����کردنی رۆحی نه ته وه یی ئه وه ی به ترس����ێکی گه وره ده بینرێت روخانی که س����ایه تی تاکی کورده له ژیان له هه مو بواره کاندا، هه م له ناوه وه و هه م له ده ره وه ی نیشتیمان، له وه ش دلنیام، دوژمنانی گه لی کورد له س����ه رده که ن کاری زۆرئاگامه ندانه له گه ل هۆش����یارییه کی ک����ه م له الیه ن سه رانی سیاسی کورد. هاوکێشه کان

به جۆرێک ده که ونه وه که ته نیا تاکی کورد بێب����ه ش ده کات له هه مو جۆره قوربانی ببێته وه خۆشگوزه رانییه ک سیاسه تی چه واش����ه ی ناوخۆو باجی هه ڵه یه ک ل����ه دوای یه كه کانی به ناو س����ه رۆک و خه مخۆر بدات. به رئه نجام تاک ده بێته خاوه نی سایکۆلۆجییه کی وێرانو خۆبه ده سته وه دانی به دوارۆژێکی نادی����ارو نه بون����ی توان����ای ئه زمونی واقیعییه ت����ی ژیان، ئه م����ه ش زۆرینه به دونیای په یوه س����تبن والێ����ده کات پاش����ه رۆژێکی چاوه رێ����ی وه ه����م و به هه ش����تی بن له خودا. به شێوه یه کی

گشتیباری سایکۆلۆجی تاک و کۆمه لگای کورد وه ک نه ته وه له روی ده رونییه وه س����ه قامگیر نابێ����ت کاتێ����ک ت����اک ده س����ت و په نچه نه رم ده کات رۆژانه له گ����ه ل ئ����ه م روداوانه ک����ه ده کرێت تاک بکات به مرۆڤێکی شلۆق له باری ده رونییه وه مرۆڤی ش����لۆق مرۆڤێکی ته ندورس����ت نییه ل����ه روی بریاردان و هۆی ده بێته ئه م����ه ش خۆناس����ین،

هه میش����ه قه له قی و توره ب����ون و بروا به خۆنه ب����ون، گ����ه ر س����ه رنج بده ین زۆر ب����ه رونی ده یبینی����ن له ره فتاری تاکی کوردا چ له ب����واری کارکردن یا له په روه رده ی خێزانیدا، چ له خوێندگاو ش����وێنه گش����تییه کاندا وه به هه م����ان ش����ێوه له په یوه ن����دی هاورێیه ت����ی و تاک س����ایکۆلۆجی هاوس����ه رگیریدا. پرس����یاری به رده م رۆژانه ده که وێته ق����ورس وه ک چۆنیه ت����ی ژیانکردن و به رپرس����یاریه تییه کی وه هه ڵبژاردن له توان����ا به ده رچو ئای����ا بجه نگێ بۆ سه روه ری نیش����تیمان یاخود ده رچێ له م به رپرس����یاره تییه ؟ که زۆر جار هه لبژاردنی تاراوگ����ه ده بێته یه کێک له هه لبژاردنه کان، که ئه مه ش ده بێته ئه زمونێک����ی بێکه ڵ����ک و ناره ح����ه ت خۆله ده س����تدان، کاتی����ش زۆر ی����ا یا دوپارچ����ه بون له نێ����وان ئه م دو بیرکردن����ه وه دا، تاکی ک����ورد ده بێت باج����ی هه لبژاردنه کان����ی ب����دات که مافێکی بێ قه ی����دو مه رجی خۆیه تی جا چ له نیشتیمان بێت یا له ده ره وه . ب����ا ل����ه پێش����دا س����ه رنجێک بده ین نیشتیمان ناو تاکی له س����یاکۆلۆجی کۆمه لێ����ک روداو رۆژانه له نیش����تمان روده ده ن زۆر به ئاسانی تێده په رن وه ک ئه وه ی هی����ج روی نه دابێت که مترین لێکۆلینه وه ی سایکۆلۆجی بۆ ناکرێت

ئه م روداوانه له باره ش����اراوه که ی که سایکۆلۆجییه تی تاکه چ کاریگه رییه کی مندالی و له قۆناغی به تایب����ه ت ده بێ ن����ه وه ی تازه پێگه یش����تو . بۆ نمونه میدیاکانی نیش����تمان به ش����ێوه یه کی گش����تی کار له س����ه ر راکێشێ نی تاک به رژه وه ن����دی خۆیان ب����ۆ ده ک����ه ن وه ک ئاماژه به کوش����تن و نیش����اندانی وێنه ی پرمه ترس����ی و خوێن����اوی که ناساندن و هیشتنه وه ی کلتوری خوێنه هه ڵگرتنیه تی ت����اک و له ئه قلییه ت����ی ب����ۆ ماوه یه کی زۆر له ناو الش����عوری من����دال و گه نج����دا که ده بێت����ه هۆی تێکچونی باری ده رونی بێئه وه ی خۆی هه ستی پێبکات به الم له کرداری ژیانی رۆژانه ی����دا زۆر به رونی ده رده که ویت، به الم له به ر ئه وه ی کۆمه لگا به هه مان ش����ێوه په روه رده ی����ه له ن����او خۆیدا نابێت����ه دیاریده یه ک که هه لوێس����تی له س����ه ر وه ربگیرێت، دیاره مه به ست له وه نییه مێژوی نه هامه تی نیشتمان ب����ه الوه بنێین به الم ریگای دروس����ت زۆرن بۆ گرتنه به ر بۆ زیندوراگرتنیان، گه وره ک����ردن و ت����ر، دیارده یه ک����ی پیرۆزکردنی کلتوری رق و دوبه ره کی و له هه مان کاتدا باس له خۆشه و یستی ب����ۆ نه ته وه و س����ه رکرده و ش����ه هیده سایکۆلۆجیس����ته کان نه م����ره کان، کۆکن له س����ه ر ئ����ه وه ی له یه ک کاتدا

رق خۆشه ویس����تی و دروس����تکردنی له ئه قلییه ت����ی ت����اک ده بێت����ه هۆی یه کێ����ک له نه خۆش����ییه ده رونییه کان له ن����او خودی ئه ویش]نه گونج����ان[ه تاک خۆی����دا به گران ت����اک ده توانێ بریارو چۆیس����ی ته ندروستی هه بێت وه ک ده بینی����ن تاک����ی ک����ورد خالی مامناوه ن����دی نیی����ه له چۆ یس����ه کانی ی����ا زۆر ئاماده گ����ی خۆبه ختک����ردن و خۆشه ویس����تییه کی بێس����نوری هه یه بۆ ش����ته کان ی����ا رقێک ت����ا راده ی کوش����تن وه ئازاردان����ی ئازیزان����ی. دیاریده ی س����ێیه م ک����ه زۆر گرنگه ، به به ه����او مانا کردن����ی دابونه ریه تی له هه ن����دێ خوی ک����ۆن و ده رنه چون نه ته وی����ی که ته نیا ب����ۆ به رژه وه ندی به ره واییدان گروپێک کۆمه ک����دارن، که سانی دینی به ده ستوه ردانی ماف و پێشێلکردنی ئازادی تاک و کۆسپدانان بۆ ئاره زوو هیواکانیان به ناوی]حه رام و له هونه ری وه بێبه شکردنیان حه الل[ ژیان، مرۆڤی ش����ه رمنۆک وخه مۆکی و به به رهه مدێت له ناخدا خۆخواردنه وه ب����ۆ ده ب����ن هۆکارێ����ک ئه مان����ه ش شاراوه کانی ئاره زوه هه مو ده ربرینی درۆکردن و وه ک ت����ر به چه ش����نیکی ب����ێ متمانه یی، هه ر تاکێ����ک ده بێته مامۆس����تاو به رپرس����یاری ئه وی ترو به دواداچون و سه رکۆنه کردنی یه کتری،

زۆر دیاری����ده و هۆکاری ت����ر هه ن بۆ تێکش����کانی باری ده رونی تاکی کورد که وه ک باس����مکرد له سه ره تا راسته دوژمنانم����ان به ده س����تی ئه نقه س����ت له هه وڵی ئه وه دان تاکی کورد که سانی ته ندروست و به ئاگانه بن، خۆشمان تا ئێس����تا هیچ به رنامه و پرۆگرامێکمان نییه بۆ گۆرینی باری س����ایکۆلۆجی کۆمه لگا به ش����ێوه یه کی گشتی وه ک به رنامه ی تایب����ه ت بۆ ئه و منداالنه ی تێپه ریون و ناهه م����واردا باردۆخی به تێده په رن یا ه����ه ر هۆکارێک بوبێته هۆی ک����ه م ئه ندامیان، بۆ که س����انی به س����االچو ل����ه ب����اره ی ده رونییه وه خۆیان به که م ده زان����ن و ده بنه هۆی شکانه وه ی گه نج له ناو مالدا، بۆ ئه و ژن و پیاوانه ی له ژیانی هاوس����ه رگیردا نابه خت����ه وه رن وهێنانه وه یان بۆ ژیان دانانی ته ندروس����ت، به ش����ێوه یه کی ش����وێنی تایب����ه ت و بینین����ی دکتۆرو پس����پۆری نه خۆش����ییه ده رونییه کان بۆ ک����ه س و کاری به جێماوی ئه نفال و کوژراو دایک منداالن����ی کیمیاباران و به هه ر هۆی����ه ک بێت، که می گونجانی کۆمه لگا و شێواندنی باری ده رونی به بێس����ۆزی کییه کانه وه ده ره هۆکاره له کۆمه ڵگا به رهه مده هێنێ و بۆش����ایی ده رخس����تنی زینده گی له تێرامان����ی

بۆشاییه له وه فا.

ئەخالقی سیاسی و سایکۆلۆژیای تاکی کوردجوانە ئەسوەد

هۆزان مەحمود

فوئاد سدیق

مانگ���ی راب���ردو، بابەتێك���م ب���ەو بەو باڵوكردەوە س���ەرەوە ناونیشانەی فیك���ری- گفتوگۆیەك���ی ئومێدەب���وم رۆش���نبیریی لەروپ���ەڕی باڵوكراوەكان بەخۆوەبگ���رێ، ب���ەاڵم ئەوگفتوگۆی���ە نەكرا، لەوالیشەوە ئەوانەی پێوەندییان بەكاروباری فیكرو رۆش���نبیرییەوە نەبو هەڵمەتی س���لێمانی ب���ون بەپایتەختی رۆش���نبیرییان زیاتر برەوپێ���دا، تا وای لێهات س���ەرۆكی حكومەتیشیان هێنایە ن���او بابەتێك���ی وەها هەس���تیار، وەك ئ���ەوەی ئەگ���ەر س���لێمانی بەبڕیارێك ببێتە پایتەختی رۆشنبیریی ئەوا دونیا لەن���او س���لێمانی خۆیدەنوێن���ێ و ئیتر )وی���ل دیورانت( دەبێ���ت بێت جارێكی تر لەو ش���ارە )مێژوی شارس���تانێتی(

بنوسێتەوە. ب���ون پرس���ی هەس���تدەكەم ئەوەندەی رۆش���نبیریی بەپایتەخت���ی بوەتە گرێیەك���ی دەرونی، نیو ئەوەندە بۆ خەمی رۆش���نبیریی نیی���ە، چونكە ئەوان���ەی زیاتر ل���ەو بارەیەوە قس���ە دەكەن، زۆر بەدەگمەن رۆشنبیرەكانن، بەڵكو زیاتر كەسانێكن كەم بەرهەمن، رۆشنبیرەكانی سلێمانی ئەوانەی پێیان بگوترێ رۆشنبیر بەژمارە ئەوەندە زۆر نین ت���ا لێمان ون ببن، دەس���ەاڵتیش ئەوەن���دە كەیفی���ان بەو رۆش���نبیرانە نای���ە، چونك���ە لەئاوازی دەس���ەاڵت و حیزبی دەس���ەاڵت ناخوێنن، بۆیە ئەو دەسەاڵتەی ئێس���تا، مافی ئەوەی نییە رۆش���نبیری لەپایتەختكردن���ی ب���اس س���لێمانی بكات.. لێ���رەوە وردە وردە

زیاتر دەچمە نێو باسەكەوە. با پرسیارێك لەهەمو ئەوانە بكەم كە زۆر بەپەلەن سلێمانی ببێتە پایتەختی رۆش���نبیریی، دەبێ لە چ روانگەیەكەوە قەناعەتیان بەخۆی���ان هێنابێ؟ ئەوەی من س���ەرنجی ب���ۆ دەدەم زیاتر لەبەر چەند ش���اعیرێك و چەند باڵوكراوەیەكی رۆژنامەوانییە، ب���ۆ نمونە باس لەنالی و س���الم و كوردی دەكرێ و باس لەچەند گۆڤارێك���ی رۆژنامەوانیش دەكرێ، یان باسی پیرەمێردی شاعیرو...تد دەكەن، یان دەچنە س���ەر باس���ی میرنش���ینی بابان و..ت���د. م���ن حەزمدەك���رد ئ���ەو بەڕێزانەی مەبەستیانە سلێمانی بكرێتە پایتەختی رۆش���نبیریی باسیان لەچەند پرسێكی رۆش���نبیری و فیكری )بە مانا مەعریفییەكەی( بكردایە، لەكوێی دونیا ش���ارێك كراوەتە پایتەختی رۆشنبیریی تەنه���ا لەبەر ئ���ەوەی چوار ش���اعیرو سێ گۆڤاری ئاس���ایی رۆژنامەوانی لێ دەرچوە؟ لەگەڵ ئەوەشدا ئەوشاعیرانەی ك���ە ئەو بەڕێزانە باس���ی دەكەن كە لە سەروی هەمویانەوە )نالی(یە، من نازانم بۆچی نالی لەس���ەر س���لێمانی حیساب بكرێ؟، ب���ە دڵنیاییەوە دەڵێم )حاجی قادری كۆیی( چەندە لەس���ەر ش���اری هەولێرئەژم���ار دەكرێ���ت، )نالی( یش هەر ئەوەندە س���ەر بە سلێمانییە. نالی لەگوندێكی دورە دەستی)خاك و خۆل(

ی دەشتی ش���ارەزور هاتۆتە دونیاوە، كاتێكیش چوە ب���ۆ حەج و لەوێوە چوە بۆ شام بۆنی غوربەت كاری تێكردوە، هاواری بۆ س���لێمانی نەب���ردوە، بەڵكو ه���ەر بەح���ەزرەت خاك���و خۆلەك���ەی شارەزور بوە، بۆیە لەنامەكەیدا بۆ سالم نوسیویەتی )قوربانی تۆزی رێگەتم ئەی بادی خۆش مرور، ئەی پەیكی ش���ارەزا بەهەمو شاری شارەزور( ئەمە لەكاتێكدا نالی دەیزانی س���الم لەسلێمانییە، بەاڵم

باسی شارەزوری بۆ كردوە.. من زۆر دڵخۆشتر دەبم كاتێك ببینم لەم كوردستانە شارێك ناوی پایتەختی رۆشنبیری بەبااڵدا بڕاوە، بەاڵم ئەو شارە خۆ دەبێ پێگەكانی ئەوەندە بەهێز بن تا ش���ایانی هەڵگرتنی ئەو ناوە بن. من ئەوجارەش دەیڵێمەوە سلێمانی لەهەمو ش���ارەكانی تری كوردس���تان زیندوترە كۆمەاڵیەتیش���ەوە ل���ەروی تەنان���ەت زیندوت���رە، جولەیەك���ی رۆش���نبیری- كۆمەاڵیەتی- سیاس���ی تێكەوتوە، بەاڵم بونە پایتەختی رۆشنبیری وەها بەسوك و سانایی نابێت، ناشبێت سۆزو عاتیفەی روت بەئارەزوی خۆی هەڵمانس���وڕێنێ. با نمونەیەك بهێنمەوە، لەدوای ش���اری ئەس���ینای یۆنانی، ش���اری فلۆرەنسای ئیتالی بەناوبانگترین و كاریگەرترین شار بوە كە رێنیسانسی ئیتاڵی لەو شارەدا گەش���ەو نمای كردو تا هەمو ئەوروپای گرتەوەو تەنانەت پەلوپۆی بۆ زۆر واڵتی دیكەی دونیاش برد، ئەم ش���ارە شاری لیۆناردۆ ئەنجیلۆ و مایكل )ماكیافیلی و دافنشی و س���اندرۆ پۆتیشیلی و گالیلۆ و زۆری دیكەی���ە(، وەك وتم رێنیس���انس لەدوای روخانی قوستەنتینیە گوازرایەوە

فلۆرەنساو لەدوای ئەسینای یۆنانی ئەو ش���ارە س���ەدەكانی چواردە تا شازدە بەناوبانگترین و گەورەترین شاری ئەوروپا بو كە النەو بێشكەی فیكرو فەلسەفەو شارس���تانیەت و بیناس���ازی و هون���ەرو ......هتد بوە. یۆنس���كۆ ساڵی 1982 ئەو ش���ارەی وەك كەلەپ���وری جیهانی ناساند. بەاڵم ناویشی لێنەنرا پایتەختی رۆش���نبیریی.. من زۆر س���ەیرم پێهات كات���ێ لەیادی س���ااڵنەی گەالوێژدا ئەم پرسە زۆر بەگەرمی لەالیەن دەسەاڵتەوە نەك رۆش���نبیران باسی لێوەكرا، هەمو پاساوەكانیشیان خوێندنەوەی دو دێڕە شیعر یان نواندنی هەڵوێستێكی سیاسی ی���ان دەركردنی گۆڤ���ارو رۆژنامەیەكی رۆژنامەوانی بوە لەس���ەردەمێكی زودا.. ئ���ەم بەڕێزان���ەی جەختی���ان لەس���ەر دەكردو س���لێمانی بەپایتەختكردن���ی دەیكەن، تەنها دو مەبەست لەخۆدەگرێ، یان ئەوەتا لەمانای پایتەختی رۆشنبیری نەگەیشتون، یان ئەوەتا دەیانەوێ بەو عاتیفەی تریسكەدارانەیان سۆزو رستە ئەو ش���ارە بۆ خۆیان بهێننەوە، چونكە دەسەاڵت باش لەوە گەیشتوە سلێمانی روی لەدەس���ەاڵت وەرگێ���ڕاوەو ئیت���ر لەگەڵی هەڵن���اكات. ئەگین���ا كوا ئەو كەرەستەیەی كە پاساوێك بن بۆ بونی رۆش���نبیریی؟ بەپایتەختی س���لێمانی س���لێمانی ئەو بڕیارەشی بۆ دەربچێت، ه���ەر تەنه���ا دەبێتە مەرەكەبی س���ەر كاغ���ەزو بەفیعل���ی ئەو ش���ارە نابێتە پایتەختی رۆش���نبیریی، چونكە حیزبی دەسەاڵت لەرەهەندەكانی رۆسشنبیریی ئ���ەو لەبنەڕەتیش���دا نەگەیش���توە. دەسەاڵتە ئەوەندە لەو خەمە حەقیقیەدا نییە، با بپرس���م باشە ئەگەر دەسەاڵت بەپایتەختكردنی لەخەم���ی ئەوەن���دە یەكێك بۆچ���ی س���لێمانییە، ش���اری لەرۆشنبیرە هەرە دیارەكانی ئەو شارە كە )فاروق رەفیق(ە، پۆلیس و ئاسایش كون بەكون بەدوای���ەوە بون بۆ گرتن و ئازاردان و لێدانی؟ دواتریش تۆمەتباریان كردو پەلكێشی چونە بەردەم دادگایان پێكرد؟ ئەرێ بۆ وایان كرد؟ ئەی بۆچی جوتە برا )رێبین و ئاسۆس هەردی(یان دایە بەر ش���ەق و ئازاریاندان؟ چیبو تی ئێن تی لەباخەڵیان دۆزرابۆوە؟ باشە بە چ هەقێك باسی پرسێكی وەها هەستیار دەكەن، لەكاتێكدا هیچ بەهاو نرخێكیان بۆ رۆش���نبیرانی ئەو ش���ارە دانەناوە؟ ش���ێركۆ بێك���ەس كەمێك ه���ەر تەنها كەمێك هەڵوەس���تەیەكی كردو ویستی هەڵوێس���تێك وەربگرێ، خێرا بودجەی دەزگای س���ەردەمیان لێبڕی و كۆمەڵێك پڕوپاگەندەی دروستكراویش���یان خستە پاڵ���ی، خەریك بو روی راس���تەقینەی ش���ێركۆ بەت���ەواوی ناش���یرین بكەن، ئەم دەس���ەاڵتە ئەگەر تۆزێك لەبەهای رۆشنبیری بزانیبایە جورئەتی نەدەكرد هەوڵی ناش���یرینكردنی شێركۆ بێكەس ب���دات، جورئەت���ی نەدەك���رد فەرمان بەپۆلیس بدات بەدوای فاروق رەفیقەوە بن ب���ۆ گرتن و ئازاردان���ی. ئەی ئەمانە رۆش���نبیری ئەو ش���ارە نەبون ؟ ئەرێ بۆچی وات���ان كرد؟ كارەس���اتی گەورە ئەوەب���و گوێم���ان لەدەنگ���ی ب���ەرز نا بەڵكو گوێمان لەن���وزەی یەك ئەندامی مەكتەبی سیاسی تەنانەت یەك ئەندامی س���ەركردایەتی حیزبی دەسەاڵت نەبو، دەربب���ڕێ راش���كاوانە ناڕەزاییەك���ی لەراوەدونانی رۆش���نبیرانی س���لێمانی. ی���ەك كەس ل���ەو س���ەركردە بەڕێزانە نوقەی���ان لێوەنەهات، ئەمە مانای ئەوە نییە حیزبی دەسەاڵت ئێكسپایەر بوەو لەس���ەنگەری میللەت نەماوەو بەئاقارو ئاراس���تەیەكی ت���ردا ملدەن���ێ، كە بۆ ئ���ەم دۆخەی ئێس���تا ناگونجێ؟ ئەگەر دەس���ەاڵت بیەوێ لەگەڵ رۆش���نبیرانی كوردس���تان ئاش���ت بێتەوە، پێویستی بە)تۆم���ا ئەكوینی(ی���ەك هەی���ە، كە چۆن ئەكوین���ی هەوڵی���دا بیروبارەڕی مەس���یحی و فەلس���ەفەی یۆنانی لەگەڵ یەك ئاش���تبكاتەوە. ئەمە جگە لەوەی خ���ودی رۆش���نبیرانی كوردس���تانیش لەقەیرانێكی قوڵدان، چونكە رۆش���نبیر لەم هەرێمە هەر بەتەنها قس���ەكەرنییە وەك محەمەد عابد جابری باسیكردوە، لەرزگاركردنی ئەگەر رۆش���نبیر بەڵكو كۆمەڵگەش پێش���ڕەو نەبێ���ت، دەبێت لەگۆڕین���ی كۆمەاڵیەتی پێش���ڕەو بێت. م���ن ناڵێم رۆش���نبیرانی ك���ورد ئەبێ داهێنانێكی مەعریف���ی وەها لەبەرامبەر ئەو دۆخە ئاڵۆزەی كوردس���تان بێننە ئاراوە، چونكە داهێنانی مەعریفی لەناو رۆشنبیرانی عەرەبیش زۆر دەگمەنە یان هەر نییە، چونكە لەبنەڕەتدا سەرچاوەو فیكرییە داهێنانە ئ���ەو مەرجەعییەتی ب���ۆ فیك���ری ئەوروپ���ی دەگەڕێتەوە. كارڵ پۆپەر لەناو ك���وردان بەزانایەكی

كۆمەڵناسی ناس���راوە، بەاڵم ئەوەندەی قوتابی و موری���دی لەبواری ماتماتیكدا و زانستدا هەیە، ئەوەندە قوتابی و الیەنگری ئەگەر كۆمەڵگای نییە، لەكۆمەڵناسیدا ك���راوەو دوژمنان���ی لێدەربكەین، كارل پۆپەر لەبواری كۆمەڵناس���یدا بەتەواوی روتدەبێت���ەوە. ئەمانۆیل كانت و برتراند راس���ل و زۆرانی دیكەش لەم شێوەیەن. فرۆید چەمكی فیزیایی و ئابوری لەمیتۆدی ش���یكردنەوەی دەرونی���دا بەكارهێن���ا، مارك���س چەمكی ماتماتی���ك و فیزیای لەش���یكردنەوەی ئابوری سەرمایەداریی خس���تە رو، كەس���ێكی گەورەی وەكو هێربەرت ماركۆز دەڵێت: راستیت دەوێ من لەبەشێكی زۆری نوسینە قوڵەكانی تی���ۆردۆ ئۆدۆرن���ۆ ناگ���ەم چونكە زۆر قورس���ن. زۆر زەحمەتە مێ���ژو دوبارە بێتەوەو ئۆدۆرنۆیەكی تر دروستبێتەوە كە لەهەمو پرس���ێكدا قس���ەی هەبێ، مۆسیقاش.هیش���ام لەهونەرو تەنانەت شەڕابی دەڵێت: ترسنۆكی رۆشنبیرانی عەرەب و ناجێگیریی لەفیكریاندا بەرونی پێیانەوە دیارە نەك تەنها لەهەڵوێستیان بەرامبەر دەس���ەاڵتی سیاس���ی، بەڵكو بەرامب���ەر دودڵی���ان لەهەڵوێس���تی دەسەاڵتی ئایینی و رەوتی ئوسوڵی. ئەم قسەیەی ش���ەرابی رێك بۆ رۆشنبیرانی كوردیش دروس���تە. من پێمخۆشە ئەو دابڕان���ە ئەپس���تمۆلۆجییە ببین���م كە دروستیان سلێمانی رۆشنبیرانی شاری كردوە. پێمخۆش���ە ناوی ئەو قوتابخانە سیستەمە ئەو فەلس���ەفیانەو فیكری و میتافیزیقییە بزانم ك���ە لەماوەی 228 سەیرم سلێمانی وەدەستهاتون. ساڵەی یەكداین، بیس���ت و لەس���ەدەی پێدێت بابانەوە بەمیرنش���ینی شانازی كەچی بكەین، زۆر ناچمە س���ەر میرنش���ینی بابان، بەاڵم ئەوەندە بەس���ە، ش���ەڕی خوێن���اوی نێ���وان میرنش���ینی بابان و میرنش���ینی ئەردەالن لەالیەك و شەڕی سەختی نێوان میرنشینی بابان خۆیان لەالیەكی ترەوە، تەنانەت ش���ەڕی سێ برا، مەحمود پاش���ای باب���ان و ئەحمەد

پاش���ای بابان ومحەمەد پاش���ای بابان، ك���ە نزیكەی بیس���ت س���اڵێكی خایاند س���ەدەی حەفتاكانی لەشەس���تەكان و نۆزدە، درامایەكی مەرگەس���اتئامێز بو لەمێژوی كورددا. ئینجا ش���ەڕی نێوان مەحمود پاشای بابان و سلێمان پاشای بابان لەالیەكی ترەوە ئەوەندە ش���ەڕی س���ەختی براكوژی بەخۆیەوە بینی كە ناوچەی ش���ارەزور بەمان���ا فراوانەكەی ئەوكات كردیان بەشانۆی شەڕی نێوان ئیمپراتۆری���ای ف���ارس و س���وپای والی بەغدا. ئەم كارەس���اتە لەم���اوەی نیو سەدەی رابردودا چەندینجار خۆی نمایش كردۆتەوە. باس���ی پیرەمێردی ش���اعیر ش���یعری كۆمەڵێك پیرەمێرد دەكرێ، جوان���ی هەن، ك���ە هەندێكی���ان تەواو كوردستان، )وەفدی نمونە نیشتمانین ئ���ەوا هاتن ش���ەهیدان، نەورۆز..هتد(، بەاڵم هەمو فیكرو فەلسەفەكەی پیرەمێر خۆی لەزیندوكردنەوەی پەندی پێشینان پایتەختی بون���ە كردوە، بەرجەس���تە

رۆشنبیری بەو كەرەستەیە دەكرێ؟ من دەزانم خەڵكی سلێمانی هەست بەج���ۆرە غەدرێ���ك دەكەن ك���ە لێیان كرابێ،هەر دوێنێ بو خەڵكی س���لێمانی لەپارێزگاوە بوەتە دەیانوت س���لێمانی ق���ەزا، ئەم قس���انە لەس���ااڵنی 2005تا 2007 زۆر دەوترانەوە، كە هەموی چوار

پێنج س���اڵی بەسەردا تێپەڕیوە. ئەگەر خەڵكی سلێمانی پێیان وابێ شارەكەیان بەبڕیارێكی حكومەت بكرێ بەپایتەختی رۆشنبیریی و ئیتر تەواو، پێموانییە ئەمە راست بێ، بگرە هەڵەیەكی كوشندەیشە، ئاخر تا ئێستاش نەخۆشخانە چوارسەد كراس���ەكەی بوەت���ە قەرەوێڵییەك���ە عوسمان و هەر نەبڕاوەتەوە، دەسەاڵتێك بەم هەمو ناتەواوییەوە نەخۆشخانەیەكی )400( قەرەوێڵەیی كە چەندین س���اڵە تەواوی نەكات، ئیتر بەڕێزان چ مانایەك بۆ بەپایتەختكردنی ئەو شارە ماوەتەوە؟ مۆنتیسكیۆ دەڵێ: هەڵوێستی ستەمكار رێك وەك هەڵوێستی ئەو كەسە وایە كە دارێك لەپێناو بەروبومەكەیدا ببڕێتەوە، لێ���رە رێك ئەو قس���ەی مەس���یحیش بۆ س���ەركردەكانی حیزبی دەس���ەاڵت دەگونج���ێ ك���ە وتویەت���ی )مرۆڤ چ س���ودێكی دەس���تدەكەوێ ئەگەر هەمو

جیهان بەرێتەوەو خۆی بدۆڕێنێ(. پێویس���تە رۆش���نبیران و كۆمەڵی مەدەنی و رێكخراوەكانی تری ناحكومی، ب���ە بەرنامەیەك���ی تۆكم���ەوە پێكەوە گوشارێكی جیدی بخەنە سەر دەسەاڵت كە باش���تر لەئیم���ڕۆ ئاوڕ لەم ش���ارە بداتەوە، با دیزاینی شەقامەكان بگۆڕن كە هی س���ااڵنی شەس���تەكانە واتا نیو س���ەدە پێش ئەمڕۆ، با نەخۆش���خانە و قوتابخان���ەو ب���واری پ���ەروەردە ل���ەو ش���ارە ببەنە پێش���ەوە، س���نورێك بۆ ئ���ەو قۆرخكارییەی دەس���ەاڵت دابنرێ كە هەمو س���امانی نیشتمانی بۆ خۆی هەڵلوشیوە،با كەس���ی شیاو لەشوێنی شیاو دابنرێ، با رۆشنبیرانی شار جدی تر لەئێستا گوشار بخەنە سەر دەسەاڵت كە بۆچ���ی دوازدە س���اڵە هەڵبژاردنی ش���ارەوانییەكان ناكرێت���ەوە؟ بۆچ���ی هەڵبژاردنی ئەنجومەنی پارێزگاكان ئەوە هەشت ساڵە ناكرێتەوە؟ لەكوێی دونیا بۆخۆی بوە سەرۆكی ش���ارەوانییەكان لەحزبەكەی وەربگرێت و گەورە پۆستی بەئارەزوی خۆی كەسێك بێنێ لەشوێنی خۆی دابنێ، ئەمە چ شەرمەزارییەكە بۆ پەیڕەوكردنی یاسا لەو شارە؟ بێگومان دانانی پارێزگارەكەش هەر بەهەمانشێوە. ئەو گرفتانەی ئەمڕۆ تەنگی بەسلێمانی هەڵچنیوە لەبەر ئەوە نییە چونكە بڕیاری پایتەختی رۆشنبیریی بۆ نەدراوە، بەڵكو ئەو لەخەمی لەبەرئەوەیە ئەودەسەاڵتە ش���ارە نیی���ە، بێباكی ئەو دەس���ەاڵتە نەخۆش���خانە ئەزمەڕو لەتونێلەك���ەی )400( قەرەوێڵییەكەو زۆری دیكەدایە. دەسەاڵتێك بەچەندین ساڵ ئینجا بەرزە پردێكی بچوكی لەش���ەقامی سالم تەواو كرد، ئیتر چ مانایەك بۆ بەپایتەختكردنی

رۆشنبیری ئەو شارە دەمێنێتەوە.ئێس���تا ئێمە هەمومان لەقەیرانداین، حیزب���ە دەس���ەاڵت و بەكۆمەڵ���گاو سیاسییەكان و خودی رۆشنبیرانیشەوە، زۆرجاری���ش ئ���ەو قس���ەیە بۆت���ە باو كە دەڵێ���ت قەیرانێك لەن���اوت نەبات دەكاتك، بەهێ���زت دەكات و زین���دوت بەاڵم خۆ ناش���بێ هەرێمی كوردس���تان ب���ەردەوام نقوم���ی ن���او قەیرانەكان بێ���ت، چونك���ە قەیرانی���ش لەزۆربەی حالەتەكان���دا دیكتاتۆر بەرهەمدەهێنن، هەر بۆ نمونە قەیرانەكانی فەڕەنس���ای س���ەدەی هەژدەو نۆزدەو تا سەرەتای سەدەی بیست سیس���تەمی حوكمێكی رۆپس���پێرو بەرهەمهێنا، دیكتات���ۆری ناپلیۆن و چەندین س���ەركردەی دیكەی بەسە ئەوەندە دروس���تبون. دیكتاتۆر بڵێی���ن تەنه���ا لەس���ااڵنی 1792 ت���ا )ئ���ەوكات موحاف���ەزەكارەكان 1799پێشیاندەوتن ئۆرستۆكراتەكان( لەالیەن ئەوانەی گوای���ا داوای رزگاریان دەكرد نیش���تمانپەروەرەكان(، )پێشیاندەوتن حەپ���س و ریس���واكردن و روب���ەڕوی دورخس���تنەوەو كوش���تن و تێهەڵدان و نەفیك���ردن هات���ن. ئ���ەم هەڵوێس���تە نیش���تمانپەروەرەكان نادروس���تەی دۆخێك���ی دیكەی پێچەوان���ەی هێنایە ئ���اراوە ك���ە لەس���اڵی 1814 تا 1815 ئەمجارەیان نیشتمانپەروەرەكان لەالیەن ئۆرس���تۆكراتەكانەوە روبەڕوی حەپس و

تێهەڵدان و كوشتارگە بونەوە. رۆش���نبیرانی كورد ئیت���ر نابێ هەر تەنها قسەی زلی روكەشانەو ئینشائیانە بك���ەن، كاتی ئ���ەوە هات���وە هەمومان بەخ���ۆدا بچین���ەوەو ئ���ەو تەپوت���ۆزە لەخۆم���ان بكەینەوە كە بوەتە ماس���ك )400( دی���كارت بەجەس���تەمانەوە، چوارس���ەد س���اڵ بەر لەئیمڕۆ لەكتێبی )وتارێك دەربارەی میتۆد( نوسیویەتی

دەبێت رەخنە لەخۆمان بگرین. كۆمەڵگای كوردی، كۆمەڵگایەكی كۆمەاڵیەتی دادپ���ەروەری بەرخ���ۆرە، لەبەردەم هەڕەشەو مەترسیدایە، چونكە خودی مرۆڤ بۆتە كااڵیەكی بازرگانی و

كڕین و فرۆشتنی پێوەدەكرێت. ئەمانۆیل كانت دەڵێ: نابێ مرۆڤ بكرێتە ئامرازێك بۆ بەدیهێنانی هیچ مەبەس���تێك، بەڵكو پێویستە هەمیشە خودی مرۆڤەكە وەكو ئامانج س���ەیر بكرێت و رێزی لێبگیرێت، وات���ا نابێ بازرگانی پێوەبكرێت و بەهیچ

شێوەیەك سوكایەتی پێوە بكرێت. ئێم���ە تا ئێس���تا لەكوردس���تاندا خاوەنی هیچ شارستانییەتێك نین، وەكو جیهانی شارس���تانیەتی عەرەبیش نین بڵێین خاوەنی ئیبن روشدو ئیبن باجەو ئیبن خەل���دون و مەع���ەڕی و كەواكبی و ئەفغانی و دەیانی تری لەو جۆرەش نین تا بڵێین شارستانیەت پشتی تێكردوین، ئاخ���ر لەوەتەی مرۆڤایەت���ی خولقاوەو كورد هەیە، رابردویەكمان نیە تا گلەیی بكەین و فرمێسكی گەرمی بۆ هەڵبڕێژین. چەندین هەزار س���اڵە ئێمە هەر لەخاڵی س���فرداین و، ت���ازە خەریك���ە بەپۆینت س���ەردەكەوین. لەهەرێمی كوردس���تانا لەروی ژمارەوە زانكۆمان زۆرن كەم نین، بەاڵم لەوەتەی زانكۆ لەكوردستاندا هەیە راپەڕینەوەش لەدوای راپەڕین و لەپێش تا ئەو ساتە وەختەی ئەم بابەتە دەنوسم لەهی���چ كام لەزانكۆكانی كوردس���تاندا تاقە یەك رۆشنبیر سەری دەرنەكردوە، لەكاتێكدا بەشی هەرە زۆری رۆشنبیرو هزرڤانەكانی دونیا لەناو زانكۆكاندا چاو هەڵدەهێنن و گەش���ە دەك���ەن، زانكۆی س���ەالحەدین كە لەهەولێرە، گەورەترین كەچی كوردس���تان لەهەرێمی زانكۆیە لەریزبەندی زانكۆكاندا ژمارەكەی 15000 نەبینی كەس���مان پازدەهەزارەمین���ە، لەس���ەر ئ���ەو پرس���ە لێكۆڵینەوەیەك لێپێچینەوەیەك بكات. لەهەمو زانكۆكانی قوتابیان بەش���ێكی گرنگ كوردستاندا سااڵنە لێی وەردەگیرێن بۆ خوێندن لێی كە بەشی مێژوە، بەاڵم ئەو بەشە تەنها وەكو توتی كاری وتنەوەو نوسینەوەی مێژوەكەی���ە وەكو خۆی بێ زیادو كەم، وەك ئەوەی ك���ە لەكتێبەكاندا هاتون و ب���ەس. كارەس���اتی گ���ەورە ئەوەیە تا ئێستا زانكۆكانی كوردستان نەیانتوانیوە كەلەپوری بەس���ەر مێژویی میتۆدێكی زانكۆكانی بكەن. پراكتیزە ئیس���امدا كوردستان لەدوای راپەڕینەوە بەتەواوی كەوتنە پاشەكش���ە بۆ دواوە بەتایبەت لەنیوەی دوەمی س���ااڵنی ن���ەوەدەكان بەلێش���او بەرپرس���انی حیزبی كاتێك بەمەبەس���تی كرد لەزانكۆكان روی���ان بڕوانامە وەرگرتن نەك خوێندن و فێربون، ئەمە وایلێهات زۆر بڕوانامەی ساختەش بەكارهێنران بۆ وەرگرتنیان لەزانكۆكان و س���ەیرو س���ەمەرە ناو زانكۆكانیش���ی

گرتەوە.دەسەاڵتی رابردودا س���اڵی لەبیست كوردی ب���ەردەوام نغرۆی ناو كۆمەڵێك قەیرانی قوڵ بوە، ساڵ لەدوای ساڵیش لەجیاتی ئەوەی دەس���ەاڵت قەیرانەكان سوكترو بچوكتر بكاتەوە، بەپێچەوانەوە گەورەت���رو قوڵت���ر دەب���ن. ئەگەر ئەو

قەیران���ە ق���وڵ و زەبەلاح���ە نەبوایە، بەهیچ ش���ێوەیەك بزوتن���ەوەی گۆڕان 2009/7/25 لەهەڵبژاردنی نەیدەتوانی موفاجەئە دروس���ت بكات. تەنانەت بۆ خ���ودی بزوتنەوەك���ەش موفاجەئە بو، ئەم���ە یەك واتای هەبو كە دەس���ەاڵت لەم هەرێمە ناتوانێ چاكس���ازی بكات و بەت���ەواوی نقومی ن���او گەندەڵییەكان ب���وە، بزوتن���ەوەی گۆڕان ه���ات تەنها ئەو راس���تیانەی وتەوە كە پێشتر لەناو دل و دەرون و هەن���اوی خەڵ���ك دەكواڵ. خەڵك پێویس���تی بەگوتاربێ���ژ هەبو، ك���ە گوزارش���ت لەخودی ئ���ەو خەڵكە ناڕازییە بكات، بەاڵم ئەمەش قۆناخێك بو ئێس���تا هەمو خەڵك���ی ئەم هەرێمە گوێی پڕ بوە لەوەی كە ئەو دەس���ەاڵتە گەندەڵە، سامانی نیشتمانی بۆ خۆیان تەخشان و پەخش���ان ئەكەن، دەسەاڵت ش���ەرعییەتی خۆی لەدەس���تداوە كاتێ لەهەڵبژاردنەكان���دا پەن���ا دەبات���ە بەر فرت و فێڵی هەڵبژاردن.. بۆیە ئێس���تا لەوەبەدوا کاتی ئه وه یه چ رۆشنبیران و چ ئۆپۆزیس���یۆن بیر لەبەرنامەو ملمانێی تر بەشێوازی جودا تر لەوەی پێشویان

بكەنەوە. لەناو ئەوان���ەی ك���ورد نوس���ەرانی دەژی���ن، كوردس���تان هەرێم���ی بیركردنەوەی���ان س���نوردار نییە، بەاڵم تەواوی رەنگدانەوەیەكی نوسینەكانیان چونك���ە نیی���ە، بیركردنەوەكانی���ان هێش���تا كاتێ بەمەبەستی نوسینێكیان پیتەكانی س���ەر دەخەنە پەنجەكانیان كۆمپیوتەرەكەیان دەس���ەاڵتی كوردی یەكس���ەر ئامادەگی خۆی نیشاندەدات ئەمەش نیش���انەی ئەوەیە نوس���ەرانی كورد هێشتا ترسیان لەدەسەاڵت هەیە، نەك هەر ئێمە، ئەو قسەیە بۆ نوسەرە عەرەبەكانیش هەر زۆر راس���تە، ئەگەر محەم���ەد ئارگۆن لەفەڕەنس���ا نەبوایە، دەچو، حەنەف���ی حەس���ەن بەدەردی ك���ە لەنوس���ینەكانیا دەبینی���ن چەندە نیگەرانە، چەندیش خەمبارە، نیگەران و خەمب���ارە چونك���ە ناتوان���ێ بەهەمان ئەو ئازادییەوە بنوس���ێ ك���ە محەمەد ئارگۆن دەینوس���ێ، هەر لەبەرئەوەیشە هەڵكش���ان و داكشان بەنوسینەكانییەوە دیارە، حەنەفی خۆیش���ی بەباشی دانی بەوە ناوە ناوە كە ئەم پرس���ی ترس���ە گرفتێك���ی گەورەیە، )هاش���م س���الح(یش لەم بارەی���ەوە وتویەتی )من خۆم ئەگەر لەپاریس نەژیابومایە و لە واڵتێكی عەرەب���ی ژیانم بەس���ەر بردبا، هەرگیز نەمدەتوانی چارەگی ئەو شتانە بنوسم ك���ە لێرە لەپاریس نوس���یومن تەنانەت ش���تانەش وەربگێڕم ئەو نەش���دەوێرام ك���ە ت���ا ئێس���تا وەرمگێڕاونەتە س���ەر عەرەبی( . ئەگەر س���ەیری رۆش���نبیرە كوردەكانیش���مان بكەین ئەوانەی لەناو هەرێمی كوردس���تان دەژی���ن دەبینین زۆر جیاوازن لەگەڵ ئەوانەی لەئەوروپا دەژین، نوسینەكانی مەریوان وریا قانع و بەختیار عەلی چونكە لە واڵتانی ئەوروپان نوس���ینەكانیان هەڵكشان و داكشانێكی بەرچاویان پێوە نابینرێ و نەفەسی پارو پێرارو ئیمس���اڵیان لەنوس���ینەكانیاندا ی���ەك نەفەس���ە، بەاڵم ف���اروق رەفیق كوردس���تانە لەهەرێم���ی چونك���ە زۆرج���ار كەوتۆت���ە ب���ەر ئەو ش���ەڕە دەرونیەی كە دەس���ەاڵت لەبەرامبەریدا لەالیەن راوەدونانی هەڵیگیرس���اندوە، پۆلیس و پەلكێش���كردنی بۆ پێش دادگا وەك تۆمەتبارێ���ك، ئ���ەو راگەیاندنەی ش���وباتا روداوەك���ەی 17ی لەكات���ی لەبەرامبەری وەس���تانەوە، هەم���و ئەمە كاریگەری و رەنگدانەوەی هزری و دەرونی

دەخولقێنێ...ئەوەیە كە دەوترێ هەمو نوس���ەران و بەژینگ���ەو مەحكوم���ن رۆش���نبیران هەلومەرجی مێژویی خۆیانەوە كە تێیدا دەژین، ب���ۆ نمونە ئەگ���ەر مەریوان و بەختی���ار عەل���ی لەهەولێ���ر بژیابونایە بێگومان زۆر بەزیاترەوە توش���ی هەمان ئ���ەو حاڵەتەی ف���اروق رەفیق دەهاتن ك���ە ئ���ەو لەس���لێمانی توش���ی بوە. چونكە لەكوردس���تاندا نەرۆژنامەنوسان نەدەسەاڵتیش هێشتا لەمانای فەزایەكی رۆشنبیری ئازاد حاڵی نەبون یان حاڵی

بونە بەاڵم كاری پێناكەن. دەس���ەاڵتی كوردی تا ئێستا لەسەر مێژوی خۆی پاڵكەوتوە، كە مێژوی هەردو حیزب���ی دەس���ەاڵتەكەیە، كۆمەڵگەش هێشتا لە گرێی كەلەپورەكەی خەبەری نەبۆتەوە، هەردوكی���ان )مێژوی حزبی دەس���ەاڵت و مێژوی كۆمەڵگا( تا ئێستا ش���یكردنەوەیەكی بونیادی بۆ نەكراوە، راس���تكردنەوەی ئێس���تا جورئەتی تا هەڵەكانیمان نەكردون، تا ئێس���تا هەڵە لەدوای هەڵە بەرهەمدێنین كە كەسمان

بڕواشمان پێی نییە...

تایبه‌ت)354( سێشه ممه 182012/12/4 18

جارێكی تر.. سلێمانی و كام پایتەختی رۆشنبیری؟

19 »»

ئەگەر دەسەاڵت ئەوەندە لە خەمی بە پایتەختكردنی شاری سلێمانییە،

بۆچی پۆلیس و ئاسایش كون بەكون

بەدوای)فاروق رەفیق(ه وه بون بۆ گرتن و ئازاردانی؟ ئەی بۆچی جووتە

برا )رێبین و ئاسۆس هەردی(یان دایە بەر شەق و ئازاریاندان؟

چیبو تی ئێن تی لەباخەڵیان

دۆزرابۆوە؟

ئەگەر مەریوان و بەختیار عەلی

لەهەولێر بژیابوونایە بێگومان زۆر

بەزیاترەوە توشی هەمان ئەو حاڵەتەی فاروق رەفیق دەهاتن

كە ئەو لەسلێمانیتوشی بوە

►

►

(354( سێشه ممه 2012/12/4 19تایبه‌ت

سێهەم: بینینی دین وەک پراکتیک، واتە وەک کردەوە.

وەک ک����ردەوە، وەک دی����ن لێ����رەدا هەڵس����وکەوتی ئینس����انی، وەک پراکتیک دەبینرێت و مامەڵەدەکرێت. لێرەدا پرسیار دەرب����ارەی دین چیتر تەنها ئەوە نییە ئایا خەڵک چج����ۆرە باوڕێکیان هەیە، هەڵگری کام عەقیدەن، چۆن دی����ن لێکئەدەنەوە، ئایا وەک ئەزموونێکی تایبەتی تاکەکەسی و دەستەجەمعی دەبینن، یان وەک کۆمەڵێک یاسا و ئەمر و پەیامێکی نەگۆڕ. ئەوەی لێر ەدا لە ش����تەکانی تر گرنگترە مەس����ەلەی ناوەرۆکی دین و ناوەرۆک����ی ئەو باڕوەڕانە نیی����ە کە ب����ە دین دەبەخش����رێن، ئەوەی لەمان����ە گرنگترە ئەوەیە ئایا ئیماندارەکان بەناوی دین����ەوە چی دەک����ەن؟ چ جۆرە تایبەت ک����ردە و پراکتیکێکی مێژووی����ی و ئەنجامئەدەن؟ چۆن دەجوڵێنەوە و بەناوی دینەوە دەبنە چ جۆرە بکەرێکی ئینسانی و کۆمەاڵیەت����ی؟ سیاس����ی و فەرهەنگ����ی و ئ����ەم ڕوانینە بەن����اوی ئەزموونی ناوەکی و عەقی����دەوە ل����ە دی����ن ناڕوانێ����ت، بەڵکو خەریکی تێڕامانە لە جوڵە و هەڵسوکەوت و کردەی ئینس����انی باوەڕدار ل����ە دونیادا. واتە لە دیدە ناوەکی و پاس����یڤەکانی دین ناڕوانێ����ت، بەڵکو ل����ەوە دەڕوانێت چۆن

دەبێتە هێزێکی ئەکتیڤ.دینەکان تەنها مەسەلەی باوڕ و عەقیدە و ئەزموون����ی ناوەک����ی نی����ن، بەڵک����و پڕن لە س����روت و جوڵ����ە و کردەی ئینس����انی و

کۆمەاڵیەتیش. دین وەک ک����ردە تەنها کردە دینییەکان خۆی����ان ناگرێت����ەوە، ب����ۆ نموون����ە کردە ڕۆژوگرتن و نوێژک����ردن و وەکو دینیەکانی زیکرک����ردن و خوێندن����ەوە و دەرخکردن����ی تێکستە دینییەکان و ئەوانیتر، بەڵکو ئەو پراکتیک����ە کۆمەاڵیەتییان����ەش دەگرێتەوە کە بەناوی دین����ەوە ئەنجامئەدرێن، لەوانە بەدەمەوەچوون����ی خەڵکانی هاری����کاری و تر، ی����ان بەگژاچوونەوە و تاوانبارکردنیان، درێژکردن����ی دەس����تی یارمەت����ی یان بە ک����ردە و زۆر لەناوب����ردن و کافرک����ردن و پراکتیکی کۆمەاڵیەتی ت����ری لەم بابەتە. بەمانایەک����ی تر ئ����ەوەی لێ����رەدا گرنگە چۆنیەت����ی بەرجەس����تەبوونی دینە لەناو

کردەی کۆمەاڵیەتیدا، دین چ پراکتیکێکی کۆمەاڵیەتی مەیس����ەردەکات و ڕێ لەچیش

دەگرێت؟بینین����ی دی����ن وەک پراکتی����ک مانای وازهێنان لەوەی لە دیندا بەدوای ئەم مانا و ئەم دید و ئەو لێکدانەوەدا بگەڕێیت و بڵێیت ئەمە ”جەوهەر“ یان ”مانا“ ڕاستەقینەکانی ئەم یان ئەو دین دەستنیشاندەکات. ئەوە گرنگ نییە ئایا فاڵن یان فیس����ار تێکستی دین����ی، ئەم ی����ان ئەو ئای����ەت و فاڵن یان فیس����ار فەرموودە، چ مانایەکی هەیە، یان نییە، بەڵکو ئەوەی گرنگە خەڵک بەناوی ئەو تێکس����ت و ئایەتان����ەوە، بەناوی ئەو قس����ەو و گوفتارە دنیییانەوە چی دەکەن. لێ����رەدا بۆمان دەردەکەوێت کە دەش����ێت لەپ����اڵ یەک تێس����کت و ی����ەک فەرمودە و یەک مانای گریمانک����راودا چەندان کردار و پراکتیک����ی جی����اواز دروس����تببن. ئەوەی گرنگە خوێندنەوە و ناسین و تەفسیرکردنی ئەو کردارانەیە، ن����ەک گەڕان بەدوای مانا ”ئەبەدی“یە ”جەوهەری“ و ”ڕاستەقینە“ و قس����ە و تێکس����ت و ئەو گریمانکراوەکانی

گوفتارە دینیانەدا.ئەوەی خەڵ����ک بەناوی دینەوە دەیکەن بەکردار دەش����ێت ش����تگەلێکی ئاش����کرا و شتگەلێکی دەش����کرێت بەاڵم گشتیبێت، تایبەت����ی و ش����اراوەبێت، دەکرێت کردە و هەڵس����وکەوتێکی باش و بەسودبێت، بەاڵم دەکرێت خ����راپ و بریندارکەر و فش����ارهێن بێت، دەشێت کردەیەکی هێمن و لەسەرخۆ و تەنان����ەت ”ڕۆحانی“ بێت، وەک س����ەما و زیکر و نوێژکردن، بەاڵم دەکرێت کردەیەکی هێج����گار خوێن����اوی و توندوتیژیش بێت، وەک سەربڕینی ئاژەڵ وەک قوربانی تا بە

کوشتن و سەربڕینی ئینسان دەگات.خاڵێک ل����ە پراکتیک و ک����ردەی دینیدا دەبێت ئاشکرابێت ئەوەیە کە ئەو کردەیە جوڵەیەک����ی مەبەس����تدارە، وات����ە کردە و هەڵس����وکەوتێکی غەریزی نیی����ە، بەڵکو مەبەستێکی تایبەتی لەپشتەوەیە. ئەوەی لە خوێندن����ەوەی کردە دینییەکاندا گرنگە بینی����ن و تێگەیش����تن و لێکدان����ەوەی ئەو مەبەس����تانەیە کە لەناو ئ����ەو کردانەدان، ئەمانەش زۆرجار مەبەس����تی کۆمەاڵیەتی و سیاس����ی و رەم����زی و کولت����وری تایبەتن.

دەکرێت لەگەڵ میش����ێل فۆک����ۆدا بڵێین بەش����ێکن لە پەیوەندی و ستراتیژییەکانی دەسەاڵت، خۆشیان دیوێکن لە دیوەکانی پەیوەندییەکانی دەس����ەاڵت و شێوازێکیشن لە ش����ێوازە زۆرەکانی ک����ردە و پراکتیکی

دەسەاڵت.

ڕزگاربوون لە گشتگیری و جەوهەرگەراییئەم پێداگرتنە لەس����ەر ڕووە کردەیی و پراکتیکییەکانی دین بەرەو ئەوەمان ئەبات دی����ن کورتنەکەینەوە بۆ ئ����ەم مانا و ئەو بۆچوون بەتەنها، هەروەها داوای ئەوەمان حازربەدەس����تانە ئاس����انی و بە لێدەکات مانایەک و پێناسێک بە دین نەدەین و وابزانین دەرەوەی ئەو مانا و پێناس����انە دین نییە، یان تێگەیش����تنی ڕاستەقینە لە دین نییە. پێداگرتن لەس����ە پراکتیک وادەکات ئاسان نەبێت دین و نادین لەیەکتری جیابکەینەوە. بۆ نموونە ئایا سەردانی گۆڕی ”سەربازی وون“، یان ڕاوەس����تان لەب����ەردەم ئااڵی واڵتدا، یان س����وێندخواردن بە نیشتیمان، ک����ردەی دینین یان نا؟ وەاڵمەکان لێرەدا لەن����او دین خۆیەوە نای����ەت، بەڵکو لەناو ئەو مەبەس����ت و ئامانجە کۆمەاڵیەتییانەوە س����ەردەردێنێت کە بک����ەرە کۆمەاڵیەتییە دینییەکان ئەنجامیئەدەن. دەکرێت لێرەدا وەاڵمی دینیمان بەو پرسیارانە گوێلێبێت کاتێک کەسەکە هێما بۆ ئەو فەرموودەیە بکات کە دەڵێت ”خۆشەویستی نیشتیمان بەشێکە لە ئیمان“، بەاڵم دەشێت وەاڵمێکی تەواو جیاوازمان هەبێت بەوەی کەس����ێک بڵێت ”پەرس����تنی نیشتیمان“ پەیداکردنی ش����ەریکە بۆ خودا و کردەی سوێندخواردن بە نیشتیمان کوفرە. لەهەردوو دۆخەکەدا دوو جۆر ک����ردە و هەڵس����وکەوتی جیاواز دەبینی����ن. زۆرجار کردەکان و قورس����ایی و دەاللەتەکانی����ان لەناو خ����ۆدی کردەکاندا نیی����ە، بەڵکو لەناو ئ����ەو پەیوەندییەدایە کە ئەو کردانە لەگەڵ چەندان کردەی تر و لەناو ئەو ڕەوتە کۆمەاڵیەتی و فەرهەنگی و ڕەمزییەدا کە ئامادەیە، دروس����تیدەکەن، هەروەه����ا لەن����او ئ����ەو پەیوەندییان����ەی دەسەاڵتدا کە وەک چوارچێوەی سەرەکی

پەیوەندییەکان ئامادەیە. وەک ووت����م یەکێ����ک ل����ە دەس����کەوتە

میتۆدی و زانس����تییەکانی ڕووانین بۆ دین ل����ەوە ڕزگارمان وەک پراکتی����ک ئەوەیە دەکات ب����ە دین مانایەکی جێگیر و نەگۆڕ و هەتاهەتای����ی ببەخش����ین، جەوهەرێک����ی بدەینێ و لەگەڵ ئ����ەو جەوهەرەدا بکەوینە بەرخ����ورد و ملمالن����ێ و گفتوگۆوە. جارێک بیخەین����ە پەیوەندییەوە لەگەڵ زانس����ت و مەعریفەدا و وەک خورافەت بیناس����نێنین، جارێکی تر پێ لەس����ەر ئەوە دابگرین کە هەمیشە و هەردەم هەمان مانا دەگەیەنێت و گەر لەو مانایە الی����دا ئیتر لەوە کەوتووە دین بێت. بینینی دین وەک هەڵسوکەوت و جوڵە، وەک پراکتیک، ئەو سوودەی هەیە کە واز لەگەڕان ب����ەدوای مانای ئەبەدی و نەگ����ۆڕ و هەتاهەتای����ی بۆ دی����ن و دیاردە دینییەکان دەهێنین و ناچاردەبین بەردەوام ب����ەدوای مانا نوێیەکانی دیندا لەناو رەوتە فەرهەنگیی����ە سیاس����ی و کۆمەاڵیەت����ی و تازەکان����دا بگەڕێین. ئ����ەوەی لەم دیدەدا گرنگ����ە ئەوەی����ە کە ڕا و بۆچ����وون و دید و تێڕوانییەکانی دین و نادین، دین و شێوەکانی تری مەعریفە، هەمووی����ان وەک دیاردەی بگ����ۆڕ و ناجێگی����ر و ناڕەه����ا وێنادەکرێن و وادەبینرێن وەک ئەوەی دەتوانن بەشێوە و ن����اوەرۆک و مانای ت����رەوە ئامادەبن. ئەم دیدە ب����ۆ نموونە ل����ەوە ڕزگارمان دەکات چەن����د ئایەتێک����ی قورئ����ان دەرب����ارەی ئەم یان ئ����ەو بابەت بهێنینی����ەوە بڵێین بڕوان����ە ئەمە ”جەوه����ەر“ و ”مانا نەگۆڕ“ و هەرکەسێک ئیسالمە و ”ڕاستەقینەکان“ی هەرچییەکی وت جیاواز لەمانە، یان ئەوەیە ساختەکاری لە ئیس����المدا دەکات، یاخود ئیس����الم بۆیاخ دەکات بۆئ����ەوەی بیکات بە دینێک����ی جوان. ئەوەی ئ����ەم میتۆدە دەیکوژێ����ت گەڕانە بەدوای ی����ەک مانای ئەبەدی و جێگیردا و نیشاندانی ئەم یان ئەو مانا وەک ”جەوهەر“ ی ڕاستەقینەی دین. ئ����ەم ڕوانینە پێماندەڵێت ئ����ەو مانایانەی ل����ە س����اتەوەختێکدا بە دی����ن دەدرێت و مەیس����ەریاندەکات و کە پراکتیکانەی ئەو ڕەوایەتییان پێئەدات، هەموویان دیاردەی مێژوویی و کاتی و تێپەڕن و بە دروستبوون و تازەبوون����ەوە و گ����ۆڕان و تێپەڕینیان هەم ماناکانی دین و هەم مانای کردە دینییەکان

گۆڕانیان بەسەردادێت.

دین و سیاسەت... رەخنە لەعەلمانیەت بە چ مانایەک؟... پاشماوە

ونبوونبازرگان����ی ژوری *ناس����نامەیەکی )به ختیار بەناوی ونبووه س����لێمانی هه رکەس����ێک ئەحم����ەد( محەم����ەد پرس����گەی بیگەڕێنێتەوه دۆزیی����ەوه

ئاوێنە.بازرگان����ی ژوری *ناس����نامەیەکی بەناوی )سەالحەدین ونبووه سلێمانی دۆزییەوه ئیبراهیم كەریم(هه رکەسێک

بیگەڕێنێتەوه پرسگەی ئاوێنە.بازرگان����ی ژوری *ناس����نامەیەکی بەناوی )تاهی����ر ونب����ووه س����لێمانی ئەحمەد(هه رکەس����ێک كاكە حەیدەر پرس����گەی بیگەڕێنێتەوه دۆزیی����ەوه

ئاوێنە.بازرگان����ی ژوری *ناس����نامەیەکی سلێمانی ونبووه بەناوی )حه مه عەلی فەرج ئەحمەد( هه رکەسێک دۆزییەوه

بیگەڕێنێتەوه پرسگەی ئاوێنە.بازرگان����ی ژوری *ناس����نامەیەکی سلێمانی ونبووه بەناوی )كوردۆ عەزیز ( هه رکەس����ێک دۆزییەوه ئیبراهی����م

بیگەڕێنێتەوه پرسگەی ئاوێنە.بازرگان����ی ژوری *ناس����نامەیەکی س����لێمانی ونب����ووه بەناوی )ئەحمەد دۆزییەوه عەبدواڵ(هه رکەسێک سادق

بیگەڕێنێتەوه پرسگەی ئاوێنە.بازرگان����ی ژوری *ناس����نامەیەکی س����لێمانی ونبووه بەناوی ) محەمەد مەولود مەحمود(هه رکەسێک دۆزییەوه

بیگەڕێنێتەوه پرسگەی ئاوێنە.بازرگان����ی ژوری *ناس����نامەیەکی سلێمانی ونبووه بەناوی )ئاسۆ حه مه سەعید ئەحمەد(هه رکەسێک دۆزییەوه

بیگەڕێنێتەوه پرسگەی ئاوێنە.*پێناس����ێكی باری شارستانی ونبوه ج����ەالل( س����اڵح )ده رون به ن����اوی هه رکەس����ێک دۆزییەوه بیگەڕێنێتەوه

پرسگەی ئاوێنە.*باجێكی زانكۆی سلێمانی – كۆلیژی زانست – به ش����ی ماتماتیك/ ونبوه به ناوی )ش����ۆڕش محەمەد مستەفا( هه رکەس����ێک دۆزییەوه بیگەڕێنێتەوه

پرسگەی ئاوێنە.*باجێكی زانكۆی سلێمانی – كۆلیژی زم����ان –به ش����ی ئینگلی����زی / ونبوه به ن����اوی )رەفیق ش����ەریف مەحمود( بیگەڕێنێتەوه هه رک����ەس دۆزیی����ەوه

پرسگەی ئاوێنه.*ناسنامه یه كی یه كێتی به ڵێنده رانی واكس/ كوردس����تان – كۆمپانی����ای ونب����وه به ناوی )الوه حەمه س����اڵح( هه رکەس����ێک دۆزییەوه بیگەڕێنێتەوه

پرسگەی ئاوێنە.

سوپاس و پێزانینس���وپاس و پێزانینمان ئاڕاسته ی بنكه ی ئاسایشی ئاوباره ده كه ین كه به رده وام ه���اوكارو یارمه تی���ده ری خوێندنگه كه مان بوون و ماندوونه ناس���انه پارێزگارییان

له ئارامیی گه ڕه كه كه مان و خوێندنگه كه مان كردووه .

جه الل كه ریمبه ڕێوه به ری قوتابخانه ی ئامێدی بنەرەتی

پرسەنامەپرس���ەو سەرەخۆشی خۆمان ئاڕاس���تەی هەردوو هاوکارمان) هاناو کەمال رەوف( دەکەین بەبۆنەی کۆچ���ی دوایی دایکی بەڕێزیانەوە، لەخ���وای گ���ەورە داواکاری���ن ئەمە دوا ناخۆش���ییان بێت���و گیانی

کۆچکردووش بە بەهەشتی بەرین شاد بکات.

ستاف و وەبەرهێنەرانی کۆمپانیای ئاوێنە

رووداوەكانی 17ی ش����وبات لەجیاتی بەدوای خۆیدا س����ەركەوتن شكس����تی هێن����ا، دەب����وو رۆش����نبیران تێزێك����ی چ����ۆن دابهێنای����ە، وەك فیكریی����ان رۆزا بەلەس����ێدارەدانی لەئەڵمانی����ا لۆكس����مبۆرگ و كارل لبیكنخ����ت توانرا شۆڕشی ساڵی 1918 شكست پێبهێنن، بەاڵم هزرڤانەكانی ئەو واڵتە وردە وردە قوتابخانەیەك����ی رەخنەگرییان پێكهێنا كە دوای����ی بەقوتابخان����ەی فرانكفۆرت ناسرا. یان شۆڕشی قوتابیان لەئایاری 1968 كە بێ ئ����اكام كرا، هزرڤانەكانی فەڕەنس����ای هاندا، تا س����ەرلەنوێ چاو بچن����ەوە، فیكرییەكانیان����دا بەتێ����زە ل����ەو بوارە رۆڵی هێربەرت ماركۆزەش زۆر گرنگ����ی خۆی نیش����اندا. ماركۆزە بەپێچەوانەی ماركس����ەوە ئ����ەو تێزەی خستەروو كە س����ەرمایەداری نەك هەر بەگەش����ەكردنیەوە نامرێ و لەناو ناچێ ، بەڵكو س����ەرمایەداری سیس����تەمێكە دەتوان����ی دەژی و بەگەش����ەكردنییەوە بەردەوام����ی ب����دات بەخ����ۆی. ماركۆزە ئەوكات����ە رووب����ەڕووی رەخنەی توندی وشكە دەروێشە ماركسیستەكان بووەوە كاتێ ئاش����كرای كرد، پڕۆلیتاریا توانای ش����ۆڕش و گۆڕانكاری نیی����ەو لەهێزێكی رادیكاڵ و شۆڕشگێڕەوە بووەتە هێزێكی دژە شۆڕش و ئەو چینە )مەبەستی چینی پێشكەوتنی لەسەردەمی پڕۆلیتاریایە( دەچن. لەناوچوون بەرەو تەكنۆلۆژیادا ئ����ەم تەرزە فیكرییان����ەی ماركۆزە وای لە وش����كە س����ۆفی و وش����كە دەروێشە ماركسیس����تەكان كرد، ئااڵی شەڕكردن تۆمەتی ماركۆزە هەڵبگرن و لەبەرامبەر گەورەی����ان دای����ە پاڵ مارك����ۆزە، یەك ل����ەو تۆمەتانە وتیان مارك����ۆزە بووەتە پی����اوی س����ی ئای ئ����ەی. ئەم����ە رێك س����ەلەفییەكان وابوو ئیسالمییە وەكو كاتێ لەبەرامب����ەر كرانەوە فیكرییەكەی )محەمەد عەبدە( شەڕیان هەڵگیرساند، محەمەد عەبدەیان بەپیاوو بەكرێگیراوی

ئینگلیز لەقەڵەم دا. رەنگە كێشەی هەرە گەورە لەمڕۆدا ئەوەب����ێ، بەگژداچوونەوەی دەس����ەاڵت شەڕێك بێت زیاتر نائەقاڵنیەكان بەڕێوەی ببەن، دەسەاڵتێكی ئەفسووناوی كە خۆی وەها دەمامك داوە لەپێناو بااڵدەس����تی خۆی ئامادەی����ە بەردەوام وەكوو گورگ بەربێت����ە گیانی هاواڵتیان، ئەم ش����ەڕە پێویستی بەخەڵكی ئەقاڵنییە، پێویست دەكات رۆش����نبیران )ئەوانەی بەراستی لەنێواندا یەكگرتووییەكیان رۆشنبیرن( هەب����ێ، چونكە تەنها ئەو رۆش����نبیرانە دەتوانن ئ����ەو دەمامك����ە لەدەموچاوی راستەقینەی رووی دابكەنن و دەسەاڵت دەس����ەاڵت ك����ە )گورگەو لە پێس����تی مەڕدایە( بەخەڵكی نیشان بدەن. ئێمە پێویستە فۆكۆ(یەكمان ئیمڕۆ )مێشێل بۆئەوەی باسی گرتووخانە شاراوەكانمان بۆ ب����كات، باس����ی س����زای بەناهەقی دادگاكانمان بۆ بكات. چونكە بەندیخانە باش����ترین جێگایە یان تاكە جێگایە كە تێیدا دەس����ەاڵت بەرووت����ی وەك ئەوەی هەیە دەبینرێت و زۆر بەراستگۆیی خۆی

نیشاندەدات. هەموو ش����ەڕو ملمالنێ گەورەكانی ئ����ەم دونیایەو بەدرێژایی مێژوو بۆ دوو شت بووە، یان بۆ دەستبەسەرداگرتن و لووشدانی ئابووری بووە، یان لە پێناوی بووە. ئازادی و س����ەربەخۆیی رزگاری و پێویس����تە رۆش����نبیرانی كورد ئەوانەی لەخەمی ئەم هەرێمەن ئەو تێزە فیكرییانە بەروون����ی بخەن����ەروو ، ئای����ا وەزیفەی پێكهاتەكەی ك����ە كوردی دەس����ەاڵتی هەردوو حیزبی دەس����ەاڵتدارە، كۆتایی هات����ووە؟ ئەگەر وادەی ئەو دەس����ەاڵتە تەواو بووەو ناتوانی بەردەوام بێت، ئەی ئەو ئەلتەرناتیڤانە چین كە پێویس����تە كاری جی����دی ب����ۆ بك����رێ؟ لەگەڵ زۆر پرس����یارو زۆر بۆچوونی تر كە دەكرێ

لەباسێكی تردا بیانخەینە روو.

جارێكی تر.. سلێمانی و... پاشماوە

ئ����ەو خ����ۆی وەک هەڵگ����ری نەفرەتێک تەماشادەکات کە ناچارە بە فیداکارییەکی

گەورە خۆی پاکبکاتەوە.بکەی����ن، ئێس����تێک دەبێ����ت لێ����رەدا کیرکەگارد مردنی باوکیش����ی وەک جۆرێک ل����ە خۆ بە قوربانیکردن و خۆ فیداکاری بۆ خ����ۆی تەماش����ادەکات، وادەبینێت باوکی بە مردنی خ����ۆی کردۆتە فیدای ئەوەی لە کیرکەگارد ش����تێکی باش بسازێت. باوکی لە شەوی هەش����تی هەشتی ساڵی 1838 دا دەمرێت و کیرک����ەگارد لە ڕۆژی یازدەی هەشتدا لەیاداشتەکانیدا دەنوسێت »باوکم شەوی هەشتی هەشت سەعات دوو کۆچی دوایی ک����رد، ئارەزوویەکی گەورەم هەبوو هەندێک س����اڵی تر بژیابای����ە، من مەرگی باوک����م وەک دواهەمین فی����داکاری ئەو بۆ خۆشەویستی من تەماش����ادەکەم، ئەو لە من نە رۆیشتووە، بەڵکو بۆ من رۆیشتووە، تا بە مردنی، ئەگەر بکرێت، شتێکی چاکتر

لە من بسازێت«. هەموو کیرکەگاردناسەکان ئەو چیرۆکەی کیرکەگارد دەزانن، چیرۆکی توڕەبوونێکی باوکی لە خودا سەردەمانێک شوانکارەیەکی ه����ەژار دەبێت و ل����ە لەوەڕگاکان ش����وانی دەکات. کیرکەگارد خۆی ئەوە دەگێڕێتەوە کە باوک����ی دوای ماندووبوون و س����ەرما و بێزارییەکی زۆر ڕوودەکاتە خودا و نەفرەتی لێدەکات کە منداڵێکی هەژاری وەک ئەو ئاوا ئ����ازاردەدات و ناچێت بە دەنگییەوە. بەاڵم دوای ئ����ەو توڕەبوونە خ����ودا هێدی هێدی دەرگاکان لە باوکی کیرکەگارد دەکاتەوە و دەبێت����ە پیاوێکی پ����ارەدار و دەوڵەمەند، بەاڵم ئەم ڕەحمەتە ئەوە ناس����ڕێتەوە کە خودا لە بەرامبەر س����امان و پوڵی زۆر هەر باری غ����ەم و میحنەتێکی ق����ورس دەدات بەسەر شانی خێزانی کیرکەگارددا. سۆرین کیرکەگارد خ����ۆی منداڵ����ی حەوتەمە لە ڕیزبەندی زنجیرەی����ەک منداڵدا کە هەموو یەک ل����ەدوای ی����ەک م����ردون ... باوکی کیرکەگارد مردنی منداڵەکانی دەگێڕێتەوە ب����ۆ ئەو گوناه����ە دێرینەی خ����ۆی کە بە گەنجی ناش����وکر بووە و نەفرەتی لە خودا کردوە. کیرکەگاردی کوڕیشی ئەو چیرۆکە بە جی����دی و زۆر بەجیدی����ش وەردەگرێت. کیرک����ەگارد چۆن ل����ەو باوەرەدایە باوکی خۆی کردۆتە قوربان����ی تا ئەو بژی، پێی وای����ە ئەویش دەبێت عەش����قە گەورەکەی خۆی ب����کات بە قوربانی ت����ا گوناهەکانی سەر ئەستۆی س����ووکتر بن و کەمێک پاک

ببنەوە »ماویەتی«.

عەشق و پەشیمانی...

پاشماوە

کاتێک ڕۆشنبیری ڕەخنەگر هێڵە فکری و مەعریفییەکان����ی خ����ۆی ج����ێ دەهێڵێت و دەخزێتە نێو کێشمەکێشی سیاسیی نێوان گروپ و تاقم����ە سیاس����ییەکانەوە، لەوێدا ئیتر دەس����ت لە زمانی خۆی هەڵدەگرێت و ب����ە هەمان زمان����ی ئەوان دێت����ە گۆ. لە ڕووداوەکانی ئەم دواییەی کوردستاندا ئەمە بە زەقی دەبینین ک����ە داکۆکی لە ڕەوتی فکریی گروپ و الیەنی سیاس����یی دیارکراو دەکەن. ستایش����ی هەندێک لە ڕۆشنبیران ب����ۆ یەکگرتووی ئیس����المی، ک����ە گوایە دەنگی بە یاسای "بەرگریکردن لە پیرۆزە ئاینییەکان" نەداوە بەڵگەیەکی تری ئەو بەجێهێشتنی هێڵە مەعریفییەیە. خاوەنی ئەو ستاییشانە ئەوەیان لە بیر چووە، کە ماوەیەکی زۆر نییە بەیاننامەیەکیان لە دژی یەکگرتوو و مەالکانی ئەوقاف نووسیوە کە چۆن هێرش دەکەنە سەر ئازادیی خەڵک و دەیانەوێت ڕۆش����نبیر بێدەنگ بکەن. لەو دۆخە نوێیەی ل����ە ئەنجامی کرژیی نێوان بەغدادا حوکوومەتی هەرێم و حوکوومەتی هاتۆتە پێشەوە دیسان ئەو ڕۆشنبیرانە بە زمانی دەستگا فەرمییەکان قسە دەکەن. جەماوەرە و ڕی����زی خزاونەتە لەمەیش����دا دروش����می ڕازاندن����ەوەی کەوتوونەت����ە شۆڕشگێڕیی سپارتاکۆسی و بەخشینەوەیان بەس����ەر جەم����اوەردا. بارودۆخێک����ی لەم جۆرە پێویس����تی ب����ەو وروژاندنانە نییە، بەڵکو پێویس����تی ب����ەوە هەی����ە خەڵکی بخرێت����ە ژێر کاریگەری����ی گفتوگۆی قوڵی فیکریەوە، تاکو لەوێوە بااڵنسی ناکۆکییە بخوێنرێت����ەوە و ب����ۆ سیاس����ییەکانیان تێبگ����ەن، کە ل����ە بارودۆخێکی ئاوادا ئەم کێشمەکێش����ە، جگە لە فریودانی خەڵک چیتر نیی����ە. ئەو بارودۆخە دەس����تکردی ئەو قەیرانە سیاس����یی و ئابوورییانەیە کە هەردوو حوکوومەتی بەغ����دا و هەرێم تێی کەوتوون و دەیانەوێ لەوێوە پەردەپۆش����ی داواکارییەکان����ی بیس����ت س����اڵەی خەڵک بکەن! دیارە ناڵێم ڕۆش����نبیری ڕەخنەگر دژی س����وپای عێراق بەرگ����ری لە خەڵکی کوردستان نەکات، بەاڵم دەڵێم ڕووداوەکان قەبارەی����ان هەر چەندێک بێ����ت و لە هەر زەمەنێکدا بێنە پێشێ ڕۆشنبیری ڕەخنەگر دەس����ت لە زمانی خ����ۆی هەڵناگرێت و بە زمانی خەڵک و حوکوومەت قس����ەیان لێوە

ناکات.بۆ ئ����ەوەی تۆ ڕۆش����نبیری ئیلیتە بیت دەبێ����ت پێش هەموو ش����تێک بەوە ڕازی بیت س����ەرمایەیەکی گەورەی کۆمەاڵیەتی و س����یمبۆڵی ل����ە دەس����ت بدەی����ت. ناوت لەپاڵ ڕۆش����نبیرە گ����ەورەکان نەیەت، لە نەکرێی����ت، بانگهێش����ت فێس����تیڤاڵەکان نەنووس����رێن، بەرهەمەکانتەوە لەب����ارەی تی����راژی کتێبەکانت کەم ب����ن و زۆری تر،

کە بەش����ێک لەو ڕۆشنبیرە ڕەخەنەگرانەی نەگرتووە و بەرگەیان ڕاپەڕین س����ەرەتای بۆ ن����او کۆمەڵگە گەڕاونەتەوە. بەش����ێک ل����ەو ڕۆش����نبیرانە ئەگەر ب����ەو گوتارانە دەس����تیان پێ کرد، کە لەب����ارەی ڕەخنە لە دەستەاڵتەوە نووس����ییان و پشتیان بە سەرچاوە فیکری و فەلسەفییەکان بەست، دەبووایە لە ماوەی ئەو بیس����ت س����اڵەدا بەرهەمی گەورەی فکرییان بە دەس����تەوە بدابووایە، ب����ەاڵم دوای ئەوەی نەیانتوانی پەرە بەو توانایەی خۆیان بدەن و بەردەوام هێزی ڕەخنەیی لە خۆیاندا پەیدا بکەن، بە نیوەچڵ����ی وازیان لەو پڕۆژەیە هێنا و بەوە ڕازی بوون وەک ڕۆژنامەنووسی ئاسایی چ لە ڕۆژنامە و چ لە کەناڵەکانی س����ەتەاڵیتدا دەربکەون. ئەگەر ئەو ڕۆشنبیرە سەرەتا بە زمانێک دەستی پێ کرد، کە کۆمەڵگە لێی تێینەدەگیشت و بە هۆی ئەو تێنەگیشتنەوە مەودای نێ����وان خ����ۆی و تێڕوانینی باوی دروس����ت دەکرد، کە ه����ەر ئەمەش وەک وتمان بووە هۆی ئ����ەوەی هەم کاریگەری ل����ە بیرکردنەوەی خەڵک ب����کات و هەم لە ئاست دەس����تەاڵتی سیاسی، کۆمەاڵیەتی، دین����ی و فەرهەنگ����ی بوەس����تێتەوە، ئیتر ئەم����ڕۆ ب����ە زمانی خەڵک قس����ە دەکات و نێ����وان خۆی و هەم����وو جیاوازییەکان����ی ئەوانی س����ڕیوەتەوە. ئەو ڕۆشنبیرە دوو ئاستی تێکەڵی یەکتر کردووە. یەکەمیان، بەرگ����ری لە کۆمەڵگە و لە مافی هاوواڵتی، تێڕوانین����ی قەبووڵکردن����ی دووەمی����ان، کۆمەڵگە. بێگومان ڕۆش����نبیری ڕەخنەگر ل����ە مافی هەم����وو هاوواڵتییەک بەرگری دەکات ب����ێ جیاوازی ل����ە خوێندکارێکەوە بۆ مەالی����ەک و ل����ە مامۆس����تایەکەوە بۆ کرێکارێک، بەاڵم لەپێناوی ئەواندا دەست لە ئەقڵی ڕەخنەی����ی هەڵناگرێت و ئەقڵی ئ����ەوان قەبووڵ ن����اکات. ئەم����ە ئەو دوو ئاس����تەیە کە ئەمڕۆ نەک تێکەڵ دەکرێن، بەڵکو هەر ڕۆشنبیرێکی ڕەخنەگر جیایان بکات����ەوە تۆمەتی ئ����ەوەی دەدرێتە پاڵ دژی گۆڕانکاریی����ە و لەگەڵ دەس����تەاڵتە. کەلتووری تۆمەت کە ل����ە دنیای عەرەبی بە تایبەتی لە دوای شکس����تی حوزەیرانی س����اڵی 1967ەوە بڕەوی پەیدا کردووە بە یەکێک لە هۆکارەکانی شکس����تی پڕۆژەی تازەکردن����ەوەی ئەقڵی عەرەبی دادەنرێت، ب����ەاڵم بۆ ئێمە کە لە ڕووی فکرییەوە زۆر لە عەرەب هەژارترین کاریگەرییەکەی زۆر

لەوە خراپترە.

تێبینی: سوودم لە کتێبی )گوزارشتی خ����ود(ی )س����ۆران ئ����ازاد( وەرگرتووە، ب����ە تایبەتی لە ه����ەردوو گوتاری )زمانی رۆش����نبیران له دوای حه ڤده ی شوباته وه ( و

)مۆدێرنه تی و ڕووکه شیی ڕۆشنبیران!(.

ونبوونی رۆشنبیری رەخنەگر... پاشماوە

لەدوای تێکش����کانی پرۆژەی سوننی بۆ دروس����تکردنی دەوڵەتی عێراق و وەرگرتنی لەالیەن ش����یعەو ک����وردەوە، دەبینین کە شیعە پێویستی گەورەی بە هاوکاریی حیزبە کوردییەکان هه ب����وو، تاوەکو پێگەی ئەم دەوڵەتەی لەگەڵدا دروس����تبکاتەوە. بەاڵم کاتێک پرس گەش����تە ئەوەی ئەم دەوڵەتە دووبارە ن����اوەوەی س����ەرورێتی دەرەوەو پێکهاتەی یەکەم ئەوا وەدەستبهێنێتەوە، سیاس����یی کە لەگەڵیدا تووشی پێکدادان دەبێت، کێشەی س����ەروەریی کوردستان و دەرچوونێتی لەژێ����ر کۆنترۆڵ و مۆنۆپۆڵی هێزی دەوڵەت����ی عێراقدا. دەوڵەتی عێراق خۆی بە سەروەری ناو سنووری ئەم واڵتە دەبینێت، ئەم س����نوورە بۆ شیعەش وەکو سوننە، لە بەس����رەوە دەستپێدەکات و لە

حەمرین کۆتایی پێنایەت.هه میش����ە عێراق����ی ناس����یۆنالیزمی ناس����یۆنالیزمی کوردی وەکو جوداخوازێک تەماش����اکردووە، بەاڵم کوردیش هه میشە ناسیۆنالیزمی عەرەبی وەکو ڕێگرێک بینیوە کە نایەوێت کورد بەش����ی لەم دەوڵەتەدا هه بێت. پرسیارەکە ئەوەیە: ئایا پرۆژەی بنیاتنانی دەوڵەتی عێراق لەس����ەر دەستی شیعەش هه مان ئیشکالییەت لەگەڵ خۆیدا هه ڵدەگرێت ک����ە کورد لەگەڵ س����وننەدا

هه یبوو؟پرس����یاری هه نووکەی����ی ئەوەی����ە: ئایا دەدەن، چ����ی باج����ی هاونیش����تیمانیان باج����ی کورتبین����ی و گەمژەیی سیاس����ی باج����ی ی����ان دەدەن، س����ەرکردەکانیان ناس����یۆنالیزمی دووبارەس����ەرهه ڵدانەوەی ش����ۆڤێنی عەرەبی بە فۆرمە شیعییەکەی

دەدەن؟ م����ن وایدەبین����م، زۆرین����ەی ئەو گفتوگۆیان����ەی تاوەکو ئەم����ڕۆ دەربارەی ئەم کێش����ەیە کراوە، قس����ەکردنە لەسەر هۆکارەکانە. نەبینین����ی دەرئەنجامەکان و هه رئەمەش����ە وادەکات کە هه ردوو بەرەی بارزانی و مالیکی لەس����ەر دەرئەنجامەکان قسەبکەن و بەم شێوەیەش دیدی خەڵک لە بینینی ڕاستییەکان لێڵبکەن و قەیرانە قووڵە ناوەکییەکانی ئەم دوو دەس����ەاڵتدارێتییە داپۆش����ن. هه رالیەکیان سەرکەوتووانە کار لەس����ەر قەبەکردنی ناسیۆنالیزمی ئەتنی و تائیفی خۆی دەکات، کەس����ی خۆی وەکو لەماف و بەرگریک����ەر ئومم����ە و قائی����دی

سەروەرییەکانی وێنادەکات.ملمالنێ����ی هه نووکەیی حکومەتی عێراق لەگ����ەڵ حکومەتی هه رێمی کوردس����تاندا، نە ش����ەڕی فاش����یزمی عەرەبیی����ە لەگەڵ ناس����یۆنالیزمی رزگاریخ����وازی ک����وردی و نە ش����ەڕی میللەتێکیش����ە کە ئێس����تا لە زم����ان و کولت����وور و بەهاکانی بترس����ێت، تاوەکو بەدەس����تێکی دیوانی شاعیرەکانی تریش����ی بەدەس����تەکەی هه ڵگرتبێ����ت و کاڵشینکۆف، بۆئەوەی بەرگریی لە بوون و رۆحی نەتەوەیی خۆی بکات. ناسیۆنالیزمی هه رێمییان����ەی عەرەب����ی و ک����وردی ب����ە جورعەیەک����ی گ����ەورە لە رۆمانس����ییەتی تائیف����ی نەتەوەی����ی و دەمارگیری����ی بارگاویکراوە. ئەوەشی جێگای مەترسییە ئەوەیە، کە ئەم گوتارە ناسیۆنالیس����تییە چەند ئەرگومێنتی بۆ ش����ەڕ هه یە بەناوی بەرگریک����ردن لەنیش����تیمان و پاراس����تنی س����ەروەرییەکان، ئەوەندە ئەرگومێنتی بۆ

ئاشتی نییە.

ناسیۆنالیزم و گرفتی سه روه ری... پاشماوە

پێویسته‌‌سوپاسی‌‌مالیكی‌‌بكه‌ین‌‌‌شوان‌محه‌مه‌د

لێدوانی‌‌كۆنگره‌‌رۆژنامه‌گه‌رییه‌كه‌ی‌‌رۆژی‌‌2-‌12سه‌رۆك‌وه‌زیرانی‌‌عێراق‌نوری‌‌مالیكی‌‌كه‌‌باس����ی‌‌له‌وه‌‌كرد،‌پێویسته‌‌چه‌كه‌‌قورس����ه‌كانی‌‌هه‌رێم‌بدرێنه‌وه‌‌به‌حكومه‌تی‌‌به‌غدا‌و‌ده‌س����ه‌اڵتی‌‌هه‌رێم‌بگه‌ڕێنرێته‌وه‌‌بۆ‌پێش‌روخانی‌‌رژێمی‌‌

پێشو،‌قسه‌‌زۆر‌هه‌ڵده‌گرن‌و‌ئیستێكی‌‌جدی‌‌ده‌وێت.ئ����ه‌م‌داوایانه‌ی‌‌مالیكی‌‌كه‌‌له‌م‌كۆنگ����ره‌‌رۆژنامه‌گه‌رییه‌دا‌كردی‌،‌نیه‌تێكی‌‌شاراوه‌ی‌‌مه‌ترسیداری‌‌تێدایه‌‌كه‌‌حكومه‌تی‌‌به‌غدا‌ئه‌گه‌ر‌ئه‌مڕۆش‌پێینه‌كرێت،‌ئه‌وا‌سبه‌ی‌‌چه‌كه‌‌قورسه‌كان‌له‌هه‌رێم‌ده‌سێنێته‌وه‌‌و‌دوسبه‌ی‌‌هێزی‌‌پێشمه‌رگه‌‌ده‌گه‌ڕێنێته‌وه‌‌بۆ‌شوێنه‌‌كۆنه‌كانی‌‌سه‌رده‌می‌‌به‌عس‌و‌له‌ئاینده‌یه‌كی‌‌دورتریشدا‌

هه‌وڵی‌‌كۆنترۆڵكردنه‌وه‌ی‌‌سه‌رجه‌م‌هه‌رێمی‌‌كوردستان‌ده‌دات.سه‌ركردایه‌تی‌‌كورد‌و‌خه‌ڵكی‌‌كوردستان‌هه‌قه‌‌سوپاسی‌‌ئه‌و‌قسه‌‌راشكاوانه‌ی‌‌س����ه‌رۆك‌وه‌زیرانی‌‌عێراق‌بكه‌ن،‌چونكه‌‌ئه‌گه‌ر‌ئه‌م‌به‌ئاشكرا‌ستراتیژی‌‌خۆی‌‌ئاشكرا‌كردبێت،‌ئه‌وا‌به‌دڵنیاییه‌وه‌‌‌زۆرێك‌له‌سه‌ركرده‌‌عێراقییه‌كان‌به‌شیعه‌و‌س����وننه‌وه‌،‌به‌وانه‌ی‌‌خۆیان‌واده‌رده‌خه‌ن‌دۆستی‌‌كوردن‌هه‌مان‌رایان‌هه‌یه‌،‌

به‌اڵم‌ده‌یشارنه‌وه‌.ئ����ه‌م‌وتان����ه‌ی‌‌مالیكی‌‌كه‌‌ره‌نگدان����ه‌وه‌ی‌‌عه‌قڵیه‌تی‌‌زیاتر‌له‌نیو‌س����ه‌ده‌ی‌‌حكومه‌تی‌‌ناوه‌ندییه‌‌به‌رامبه‌ر‌كورد،‌ته‌نها‌یه‌ك‌راستیمان‌پێده‌ڵێت‌كه‌‌ده‌بێت‌خه‌ڵكی‌‌كوردس����تان‌بۆ‌نه‌وه‌‌به‌‌نه‌وه‌مان‌ده‌س����تمان‌له‌سه‌ر‌دڵمان‌بێت‌نه‌ك‌

به‌غدا‌وه‌ك‌هه‌مو‌جارێكی‌‌تر‌هێرش‌بكاته‌وه‌‌سه‌رمان.ئه‌وه‌ی‌‌به‌رپرسیارێتی‌‌به‌ش����ێكی‌‌زۆری‌‌ئه‌م‌واقیعه‌‌تاڵه‌ی‌‌ده‌كه‌وێته‌‌ئه‌ستۆ‌كه‌‌له‌و‌گۆڕانكارییه‌‌گه‌وره‌یه‌ی‌‌له‌دوای‌‌راپه‌رین‌و‌به‌دیاریكراوی‌‌له‌دوای‌‌روخانی‌‌رژێمه‌وه‌‌كوردی‌‌له‌قه‌فه‌زی‌‌عێراقدا‌هێش����ته‌وه‌،‌تاڵه‌بانی‌‌و‌بارزانی‌‌و‌سه‌ركرده‌‌كورده‌كانی‌‌ترن‌كه‌‌ده‌س����تیان‌هه‌بو‌له‌‌دروس����تكردنه‌وه‌ی‌‌عێراق‌و‌داڕشتنی‌‌

یاسای‌‌كاتی‌‌سه‌رده‌می‌‌برێمه‌ر‌و‌دواتر‌ده‌ستوری‌‌عێراقدا.به‌راش����كاوانه‌تر‌ده‌س����تی‌‌بخه‌ینه‌‌س����ه‌ر‌له‌دوای‌‌راپه‌رینه‌وه‌‌كورد‌كیانێكی‌‌سیاس����ی‌‌نیمچه‌‌س����ه‌ربه‌خۆی‌هه‌بو،‌له‌دوای‌‌روخانی‌‌رژێمیش����ه‌وه‌‌زه‌مینه‌ی‌‌ته‌واوی‌‌بۆ‌ره‌خس����ا‌به‌‌وجودی‌‌ئه‌مه‌ریكیی����ه‌كان‌و‌هێزه‌‌هاوپه‌یمانه‌كان‌داوای‌‌

كۆنفیدراڵی‌‌یان‌جیابونه‌وه‌‌بكات،‌به‌اڵم‌نه‌یكرد!‌كێ‌‌له‌مه‌‌به‌رپرسه‌؟ئه‌م‌پرسیاره‌‌ته‌نها‌دو‌وه‌اڵم‌هه‌ڵده‌گرێت،‌یان‌سه‌ركردایه‌تی‌‌كورد‌له‌نه‌زانییه‌وه‌‌رێگا‌چاره‌یه‌كی‌‌باش‌و‌پێش����كه‌توتری‌‌هه‌ڵنه‌بژاردوه‌،‌یان‌سه‌ركردایه‌تی‌‌كورد‌كێكه‌كه‌ی‌‌به‌غدا‌چاوی‌‌كوێركردوه‌‌و‌له‌به‌ر‌كۆمه‌ڵێك‌ده‌ستكه‌وتی‌‌مادی‌‌و‌پۆست‌

سه‌رله‌نوێ‌‌ئه‌م‌گه‌له‌ی‌‌خستۆته‌وه‌‌قه‌فه‌زه‌‌ئاسنییه‌كه‌ی‌‌عێراقه‌وه‌.ئه‌گه‌ر‌له‌نه‌زانییه‌وه‌‌كورد‌داوای‌‌فیدراڵی‌‌زیاتر‌نه‌كردبێت،‌ئه‌وا‌هه‌تا‌كه‌ی‌‌ئه‌م‌گه‌له‌‌كه‌‌خاوه‌نی‌‌س����ه‌ده‌یه‌ك‌له‌تێكۆشانه‌‌باجی‌‌هه‌ڵه‌ی‌‌كۆمه‌ڵێك‌سه‌ركرده‌ی‌‌نه‌زان‌بدات!‌ئه‌گه‌ر‌له‌به‌ر‌ده‌س����تكه‌وتی‌‌مادی‌و‌پۆستیش‌بوبێت،‌ئه‌وا‌ده‌چێته‌‌

خانه‌ی‌‌ناپاكییه‌وه‌‌به‌رامبه‌ر‌مێژوو‌قوربانییه‌كانی‌‌ئه‌م‌گه‌له‌.س����ه‌ركرده‌‌ك����ورده‌كان‌و‌حكومه‌تی‌‌هه‌رێم‌هه‌ر‌كاتێك‌باس����ی‌‌جیابونه‌وه‌ی‌‌كوردس����تانیان‌له‌گه‌ڵ‌ده‌كرێت،‌جگه‌‌له‌مه‌س����ه‌له‌‌سیاسییه‌كان‌باسی‌‌نه‌بونی‌‌توان����ا‌ئاب����وری‌‌و‌داراییه‌كان‌ده‌ك����ه‌ن،‌وه‌ك‌ئه‌وه‌ی‌‌له‌و‌مه‌س����ه‌له‌یه‌دا‌ئه‌وان‌هی����چ‌به‌رپرس����یارێتی‌‌و‌تاوانێكیان‌نه‌كه‌وێته‌‌ئه‌س����تۆ،‌كێ‌به‌رپرس����ه‌‌له‌وه‌ی‌‌كه‌‌به‌درێژای‌‌ئه‌م‌‌22س����اڵه‌ی‌‌هه‌رێم‌ئازاده‌‌كورد‌نه‌یتوانیوه‌‌س����ه‌ره‌تایترین‌بنه‌مای‌‌ئابورییه‌كی‌‌ته‌ندروس����ت‌دابڕێژێت،‌كێ‌‌به‌رپرسه‌‌له‌وه‌ی‌‌له‌كوردستاندا‌س����ه‌رمایه‌دارێكی‌‌سیاس����ی‌‌تێكه‌ڵی‌‌مافیاوی‌‌دروستبوه‌‌كه‌‌نه‌‌خوای‌‌هه‌یه‌‌نه‌‌نیشتمان؟‌كێ‌‌به‌رپرسه‌‌له‌به‌هه‌ده‌ردانی‌‌سامانی‌‌واڵت‌بۆ‌شه‌ڕه‌‌ناوخۆییه‌كان‌و‌

بۆ‌قه‌ڵه‌وكردنی‌‌كۆمپانیاكانی‌‌حیزب؟ئه‌م‌لێدوانه‌ی‌‌مالیكی‌‌به‌رامبه‌ر‌كورد‌و‌هه‌مو‌لێدوانه‌كانی‌‌تری‌‌به‌رپرس����انی‌‌به‌غدا‌كه‌‌ناو‌به‌ناو‌به‌گوێمانیدا‌ده‌ده‌ن،‌هه‌میشه‌‌ئه‌و‌راستییه‌مان‌بیرده‌خه‌نه‌وه‌‌كه‌‌پێویسته‌‌كورد‌له‌م‌قه‌فه‌زه‌‌ئاسنییه‌‌ده‌ربكرێت‌و‌رێگا‌چاره‌یه‌كی‌‌تر‌بگرێته‌‌به‌ر،‌به‌اڵم‌هه‌رچی‌‌ته‌ماش����ای‌‌هه‌ردو‌حیزبی‌‌حوكمڕانی‌‌كوردس����تان‌ده‌كه‌ین،‌

ریسه‌كه‌‌ده‌بێته‌وه‌‌به‌خوری‌.

awene.com

www.

نوێنه‌ری‌ئاوێنه‌‌له‌ئه‌وروپاشوان‌حه‌مه‌‌ـ‌نه‌رویج004799004729

hamashwan.awene@yahoo.noAweneکوا‌لێکۆڵینەوەی‌یاسایی‌لەخوێنی‌سۆرانی‌مامە‌حەمە،‌عەبدولستار‌تاهیر،‌سەردەشت‌عوسمان

ریکالم

ریکالم

خاوه‌نی‌ئیمتیاز:‌کۆمپانیای‌ئاوێنه‌سه‌رنوسه‌ر:‌سه‌ردار‌محه‌مه‌د