ژمارە 353

ته له فۆن: 3210502 3210501 2136622 هه ولێر ، فولکه ی کوران - به رامبه ر نه خۆشخانه ی ژینی تایبه ت )مۆبایل(: 07504531388 ئاریافۆن: 2560031 کۆمپانیای باڵڤ پەیک ئاوێنە دابەش دەکات نرخی 1000 دینار تیراژ: 4500 ناونیشان: سلێمانی گه ڕه کی شۆڕش 101 شه قامی 2سالم خانووی 56

رۆژنامه یه كی سیاسیی گشتییه کۆمپانیای ئاوێنه ده ریده کات

ژماره )353( سێشەممە 2012/11/27

w w w . a w e n e . c o m

مالیكی ئۆپه راسیۆنی دیجله هه ڵناوه شێنێته وه كوردیش له سه ر هه ڵوه شاندنه وه ی سوره

12 »» 17 »»

سه ڕه رای راگه یاندنی ئه وه ی كه شاندی س��ه ربازیی هه رێمی كوردستان و به غدا له س��ه ر هێوركردن��ه وه ی بارودۆخه كه رێككه وتون، س��ه رچاوه یه كی ئاگادار جه خ��ت له وه ده كاته وه ك��ه "مالیكی ئۆپه راسیۆنی دیجله هه ڵناوه شێنێته وه ، له به رامبه ریشدا الیه نی كوردیی له سه ر ئه مه ش س��وره ، هه ڵوه ش��اندنه وه ی ئه گه ری چه ندین له ب��ه رده م دۆخه كه

جیاوازدا به كراوه یی ده هێڵێته وه ". تایب��ه ت به ئاوێنه : س��ه رچاوه یه كی ئ��اگادار به ئاوێن��ه ی راگه یان��د ك��ه س��ه ڕه رای كپبون��ی هێڵی ته ماس��ی نێوان پێش��مه رگه و س��وپای عێراق و نێ��وان گفتوگ��ۆی ده س��تپێكردنی ش��اندی س��ه ربازیی هه رێ��م و به غدا، به اڵم مالیكی سه رۆك وه زیرانی عێراق ئام��اده نیی��ه پاشه كش��ه له بڕیاری دیجل��ه ئۆپه راس��یۆنی پێكهێنان��ی ب��كاو هه ڵیبوه ش��ێنێته وه ، بۆ ئه وه ی به ته نازول كردن بۆ كورد لێكنه درێته وه و زۆری رێژه یه ك��ی له هه مانكاتیش��دا به الی س��وننه عه ره بی ده نگه كان��ی خ��ۆی و لیس��تی ده وڵه ت��ی یاس��ادا رابكێشێت. له به رامبه ر ئه م پێداگرییه ی

له س��ه ر كوردی الیه نی مالیكیش��دا، هه ڵوه شاندنه وه ی ئۆپه راسیۆنی دیجله سوره به و پێیه ی ناوچه جێناكۆكه كانی كردوه ته ئامانج كه له ساڵی 2003 ه وه هێزه كوردییه كان ئاماده یی به رچاویان هه ی��ه . هه رچه نده هه ردوال له و خاڵه دا كۆكن كه ناوچه جێناكۆكه كان به پێی رێككه وتن��ی نێوانی��ان به هاوبه ش��ی به ڕێوه ببرێت، به اڵم هه ردوالیان له سه ر خواس��تی خۆی��ان س��ورن و به هۆی دۆخه كه به یه كتر، متمانه نه كردنیانه وه له به رده م هه م��و ئه گه رێكدا كراوه یه و یه كێكه دوالیه ن��ه ش چاره س��ه رێكی

له ئه گه ره كان". جموجۆڵ��ه ئ��ه م له چوارچێ��وه ی سیاسیانه ش��دا، وا بڕی��اره له چه ن��د رۆژی داهاتودا س��ه رۆكی فراكسیۆنی عێ��راق نیش��تمانی هاوپه یمان��ی "ئیبراهیم جه عفه ری " سه ردانی هه ولێر ب��كات، به پێی زانیارییه كان��ی ئاوێنه لێده كه ن داوای كورد س��ه ركردایه تی كه "شیعه كان مالیكی بگۆڕن، چونكه كێش��ه ی بۆ هه مو الی��ه ك ناوه ته وه و زیانی به په یوه ن��دی له مێژینه ی كوردو

شیعه ش گه یاندوه ".

ئه ندامێكی لیستی عێراقییه له كه ركوك ئام��اژه به وه ده كات كه جواڵندنی هێز له الی��ه ن كوردو حكومه ت��ی عێراقه وه داوجار ش��ه ڕی لێده كه وێت��ه وه ، ئه و په رله مانتاری چه ندین "رۆژانه ده ڵێت

كورد موجامه له ی مالیكی ده كه ن". س��ه رۆكی كه رك��وك: ئاوێن��ه ، گردبون��ه وه ی ده نگ��ی نیش��تیمانی و

ئه ندامی كوردی لیس��تی عێراقییه له كه ركوك مه سعود ئه كره م زه نگه نه كه په یوه ندییه كی توندوتۆڵی له گه ڵ ئه یاد عه الوی هه یه له چاوپێكه وتنێكی تایبه ت له گه ڵ ئاوێنه رایگه یاند "به المه وه سه یره كورد له الیه ك له حه مرین هێزی به رامبه ر هێ��زی عێراقی راگرتوه ، له والش��ه وه به هاوپه یمانێتی درێ��ژه رایده گه یه نن

له گه ڵ شیعه ده ده ن. ئایا ئێستا كاتی ئه وه نه هات��وه س��ه ركردایه تی كورد الیه نه له گه ڵ به هاوپه یمانێتییه كان��ی

شیعییه كاندا بچێته وه ". زه نگه ن��ه وت��ی " من به ن��او المه چه ندین په رله مانت��اری كورد له به غدا هه یه ، رۆژانه خه ریكی موجامه له كردنی س��ه رۆك وه زیران و ده وڵه تی یاس��ان،

ك��ورد هه یه په رله مانتاری تائێس��تا س��ه ردانی مالیكی ده كات. له كاتێكدا سامی عه س��كه ری گه وره ترین تۆمه تی بۆ ك��ورد هه ڵبه س��ت، ب��ه اڵم كورد ئاماده نه بو هه ڵوێستی ده سته جه معیی بنوێنێت، پێویس��ت بو سه ركردایه تی

كورد لێی بێده نگ نه بن". ل..6

به چوار هه نگاوی بارزانی كورد، شیعه و سوننه شی له ده ستدا

کوردو شیعەو سوننە 12 »» 17 »»

گێڕانه وه ی نوكته و قسه ی خۆش هه میشه به شێكه له دانیشتنه كانی

«« 3 «« 10 تاڵەبانی و نوکتەکانی 12 »»

ده نگۆی دروستكردنی جاش هه یه له كه ركوك

«« 5 مالیکی و ناوچە جێناکۆکەکان

ریکالم

ریکالم ریکالم

ئەندامێکی لیستی عێراقییە: رۆژانه چه ندین په رله مانتاری كورد موجامه له ی مالیكی ده كه ن

6 »»

4 »»

18 »»

12 »»

پێشمەرگەیەک لەچیای هەنجیرە، نزیک دوزخورماتو فۆتۆ: ئارام کەریم

كورد هه میشه له گفتوگۆدا دۆڕاندویه تی

بارزانی هه ڵه یه کی کوشنده ده کات ئه گه ر بیر لەشه ڕ بکاتەوە

دەربارەی پێشنیارەکەی مایکل روبن و دودڵیی ئەمەریکا

سوننه شه ڕه كه یه كالده كاته وه

هه‌واڵ(353( سێشه ممه 22012/11/27

ریکالم

ئاوێنه‌ی‌روداوه‌کان

شوان محه مه د

ئه مڕۆش نه بێت، سبه ی ، یان له ئاینده دا، شه ڕی ده سه اڵت و لوت شكاندنی یه كتری له نێوان حكومه تی ناوه ندی و حكومه تی

هه رێم له ناوچه جێناكۆكه ن روده دات.روبه روبونه وه یه شه ڕێكی ئه م هه رچه نده ناوخۆی��ی ك��ۆن و نوێی عێراق��ه ، به اڵم ئه مج��اره كۆمه ڵێك فاكت��ه ری ده ره كی رۆڵ��ی دیاریان له به رپابوونی ش��ه ڕه كه و درێژبونه وه ی و كۆنترۆڵكردنی ئه نجامه كانی

ده بێت.ش��ه ڕه كه چه خماخ��ه ی هێش��تا له هێزه هه ری��ه ك به اڵم دانه گیرس��اوه ، س��وننه و هه رێمایه تییه كان)ش��یعه و ئه مه ریكا( له دوره وه چاودێری باردودۆخه كه ده كه ن تا بزانن ئاكامه كه ی به چی ده گات. هه رچ��ی ئێرانه كه س��ه روكاری ته وژمی ش��یعه ده كات له ناوچه ك��ه دا، له گ��ه ڵ هه ڵگیرسانی ئه و ش��ه ڕه دا نییه ، چونكه له الیه كه وه ئه و هێشتا ئومێدی به كوردی عێراق نه بڕاوه ، له الیه كی تریش��ه وه ، ئه و تا ئێستا سه رقاڵی رزگاركردنی رژێمه كه ی به ش��ار ئه سه ده ، كه چی وا خه ریكه شه ڕ له س��نوره كانی خۆی��ه وه نزیكده بێته وه و ش��یعه ی س��تراتیژییه كه ی ، هاوپه یمانه عێراق، وا له سه ر كه ناری تێوه گالندنێتی له ش��ه ڕێكه وه ك��ه ك��ه س پێش��بینی

ئاكامه كانی ناكات.توركی��ا له ئێس��تادا وه ك هێزێ��ك ك��ه س��ه روكاری س��وننه ی ناوچه كه ده كات به ئامانجی ئه وه ی چڕنوكی ئێرانی شیعه له عێ��راق كورتبكاته وه ، ه��اوكات زیاتر له كورده كانی عێ��راق نزیكبێته وه تا ئه و راده یه ی به ت��ه واوی بچن��ه ئامێزییه وه ، حه زده كات شه ڕ ده س��تپێبكات، چونكه جگ��ه له كه مكردن��ه وه ی نف��وزی ئێران ده رگایه كی گه وره ی بۆ ده كرێته وه ده ست له كاروب��اری عێ��راق وه رب��دات و به ناوی پاراستنی توركمانیش��ه وه راسته خۆ یان ناراسته خۆ زامنی سامانی نه وتی كه ركوك

بۆ خۆی بكات.هه رچه ن��ده ئه مه ریكا به رامب��ه ر باگرژی نێ��وان پێش��مه رگه و س��وپای عێ��راق خه مس��ارد خ��ۆی نیش��انده دات و ب��ه جێماوی س��ه رده می )بۆش��ی (ده زانێت، به مه به ستی تۆنێله كه داو له كۆتایی به اڵم گه ڕاندنه وه ی س��وپاكه ی بۆ عێراق دێته سه ر هێڵ ، چونكه ئه مه ریكا له رزگاكردنی ئه و واڵته دا زیاتر له هه ش��ت سه د ملیار دۆالری خه رجك��ردوه و گیانی چوار هه زار

سه ربازی به خشیوه . شه ڕی نێوان به غدا و هه رێم ئه گه ر روبدات، له ڕاستیدا ش��ه ڕی نێوان شیعه و كورده ، به اڵم ئ��ه وه ی ش��ه ڕه كه یه كالده كاته وه ئ��ه م دو پێكهاته ی��ه ی عێ��راق نیی��ه ، به هاوئاهانگ عێراق��ه س��وننه ی به ڵكو له گه ڵ هه ڵكش��انی ئه وان له سه ر ئاستی

ناوچه كه .س��وننه ی عێراق ئه گه ر به هه مان لۆژیكه عروبییه كه ی ئێستا و سه رده می به عسه وه مامه ڵ��ه له گه ڵ ئه م ش��ه ڕه ی ش��یعه و كورددا بكه ن، ئ��ه وا كورد زیان ده كات و له ناوچه جێناكۆكه كان توش��ی شكستی گه وره ده بێت. ئه گه ر الیه نی تایفه گه ریش به سه ر س��ونه دا زاڵبێت ئه گه رێكی وااڵیه كه س��وننه له حاڵه تێكدا ئه گه ر الیه نگری ته ماش��اكار وه ك نه ك��ه ن، كوردی��ش بمێننه وه ، به اڵم روداوه كانی رابردو ئه وه ده رده خه ن كه هێش��تا س��وننه هه ڵگری تێڕوانینه عروبه ییه كه یه و له و روانگه یه وه

هه ڵوێست له روداوه كان وه رده گرێت.تاك��ه ئه گه رێك كه بۆ ك��ورد ئه گه رێكی پۆزه تیڤه ، ئه وه یه گه ر ش��ه ڕ هه ڵگیرسا، شه ڕێكی كورتخایه ن و سنورداربێت، چونكه له و شه ڕه كورتانه دا پێشمه رگه ده توانێ گورز بوه شێنێت و ش��وێنپێی خۆی قایم بكات، شه ڕی درێژخایه ن نه به پێشمه رگه ده كرێت و نه بارودۆخی سه ربازی و ئیداری هه رێم و ئه و گه نده ڵییه ی هه مو جومگه كانی ژیانی گرتۆته وه ، یارمه تیده رێتی ، كه سیش درێ��ژی و كورتی و ناتوان��ێ پێش��بینی

ئاكامه كانی ئه م شه ڕه بكات.سه رجه م ئه و بارودۆخه ی له هه ڕه شه كانی ئ��اراوه حكومه ت��ی عێراق��ه وه هاتۆته ب��ۆ ك��ورد، بارێكی پۆزه تیف��ه ، چونكه ك��وردی زۆره كۆمه ڵ��گای ماوه یه ك��ی ریزبه ندییه ك��ی سیاس��ی و جه م��اوه ری وه ك ئ��ه وه ی ئه مڕۆی به خ��ۆوه نه دیوه ، هه ربۆیه ئه م ریزبه ندییه ی ئه مڕۆ هه رچۆن فاكته رێكی به هێزه بۆ پته وكردنی پێگه ی كورد له ناوچه جێناكۆكان به ش��ێوه یه كی هانده رێكی ده بێت هاوكات ئاش��تییانه ، جدی بێ��ت بۆ پڕۆس��ه ی چاكس��ازی و نه هێشتنی گه نده ڵی له كوردستاندا.

گه ورانی به ندیخان��ه ی زیندانیان��ی )مه عه س��كه ر س��ه الم( له س��لێمانی نیگه رانی خۆیان ده رده بڕن كه له ماوه ی س��ه رمای ئه مساڵدا نه توانراوه ئامێری گه رمك��ه ره وه و راخه ری��ان ب��ۆ دابین ئه و زیندانه كه ش به رێوه به ری بكرێت،

قسانه ره تده كاته وه .سلێمانی ئاوێنه : یه كێك له زیندانییانی به ندیخانه ی مه عه س��كه ر س��ه الم كه س��زاكه ی )15( س��اڵه ، به ئاوێن��ه ی راگه یان��د كه ل��ه و ش��وێن و دۆخه ی تێی��دان باری ده رونیی��ان ناجێگیره ، سه ره ڕای ئه وه ش نه توانراوه خزمه تیان بكرێ��ت، ئ��ه و زیندانییه وت��ی "ئه وه

چه ند مانگێكه سه رمایه ، به اڵم تائێستا ئامێری گه رمكردن��ه وه و راخه رمان بۆ هۆكارن ئه مان��ه ش نه ك��راوه ، دابین بۆ باڵوبونه وه ی نه خۆش��ی له زینداندا یاخود زیانی گه وره ی ته ندروس��تی بۆ

هه ر زیندانییه ك".له به رامبه ردا به ڕێوه به ری گرتوخانه ی چاكس��ازی گه ورانی سلێمانی ، عه مید ئاوات شێخ كه ریم له لێدوانێكدا بۆ ئاوێنه رایگه یان��د كه تازه ده س��تبه كاربوه و هۆكارێكی س��ه ره كی كێشه كانیشی بۆ كه می بودجه گه ڕانده وه و وتی "ئه وه ی زیندانییه كانیش باسی ده كه ن هه موی وانیی��ه ، به ڵك��و ده رگای زیندانه كان

ب��ه رده وام كراوه ی��ه و بیس��ت و چوار كاتژمێ��ر س��پلیته كانیش كارده كه ن و ره نگه ئه و س��ه رمایه ی ئه وان باس��ی ده ك��ه ن ب��ۆ گۆڕین��ی س��پلیته كان بگه ڕێته وه كه ماوه ی دو مانگ جارێك

ده یانگۆڕین".له ب��اره ی ئ��ه وه ی چه ن��د ژور ئه و كه موكورتییانه ی تێدایه ، عه مید ئاوات ئاماژه ی به وه ك��رد "ناڵێم چه ند ژوره ، به اڵم ئه و زیندانییانه فه رشیان هه بوه و به هۆی ئه وه ی خاوێ��ن رایاننه گرتوه ، بۆیه ئێستا به كه ڵك نه ماوه و زانیاریشم نییه ئه مس��اڵ هیچیان بۆ دابینكراوه

یاخود نا".

ژماره ی��ه ك داواكاری له به رامب��ه ر وه زیری بانگهێشتكردنی بۆ په رله مانتار كار و كاروباری كۆمه اڵیه تی بۆ په رله مان ب��ۆ داواكاری گروپ��ی كه مئه ندام��ان، وته بێژی وه زاره ته كه ش ده ڵێت "ئاگامان

له و بانگهێشته نییه ".س��لێمانی ، ئاوێن��ه : په رله مانت��اری له په رله مان��ی گ��ۆڕان فراكس��یۆنی كوردستان، ش��ێرزاد حافز له لێدوانێكدا بۆ ئاوێن��ه رایگه یاند كه 22 په رله مانتار واژویان كۆكردوه ته وه بۆ بانگهێشتكردنی وه زی��ری كار و كاروب��اری كۆمه اڵیه تی ، ئاس��ۆس نه جیب بۆ په رله مان سه باره ت

به داواكارییه كان��ی گروپی كه مئه ندامان، ناوب��راو وتی "منی��ش ده زان��م وه زیر توانای زیادكردنی موچه ی ئه وانی نییه ، به اڵم خۆ ده یتوانی س��ه ردانیان بكات، ئه وه یه له باره ی ئێمه ش بانگهێشته كه ی كه به وه زیر بڵێین بۆچی س��ه ردانی ئه و

مانگرتوانه ت نه كرد؟".له و باره یه وه وته بێژی وه زاره تی كارو كاروب��اری كۆمه اڵیه تی ، عه باس ئه كره م له لێدوانێكدا بۆ ئاوێن��ه بێئاگایی خۆی له كۆكردنه وه ی واژوی ئه و په رله مانتارانه نیشاندا و له هه مانكاتیشدا وتی "وه زیر بۆچی س��ه ردانی كه مئه ندامان بكات، ئه وان دو

داواكارییان هه یه كه له سنوری ده سه اڵتی پارله ماندایه ، پێشمانراگه یاندون هه ركات داواكارییه كان بگه یه ننه وه زاره ت، بۆیان خۆمان هه میش��ه ش به رزده كه ین��ه وه و

به داكۆكیكاری كه مئه ندامان زانیوه ".ماوه ی هه فته یه كه ژماره یه ك له گروپی س��لێمانی پارێ��زگای كه مئه ندامان��ی له به رده م نوسینگه ی پارله مان مانگرتنیان ده سپێكردوه بۆ زیادكردنی موچه كانیان ل��ه )100( هه زار ب��ۆ )500( هه زار و له (150( ه��ه زاره وه ب��ۆ )600( ه��ه زار، ئه و زیادكردن��ه ناوچه دابڕێنراوه كانیش

بگرێته وه .

گش��تی داواكاری س��ه رۆكی ناج��ی عه ل��ی س��ازگار هه رێ��م رێكاری ده كات داوا له نوس��راوێكدا یاسایی دژی ئه و خه ڵكانه بگیرێته به ر ك��ه خۆپیش��اندان ده ك��ه ن و رێگا

ده گرن.هه ولێر، ئاوێنه : به پێی نوسراوێكی فه ڕمی كه دانه یه كی ده ست رۆژنامه ی

ئاوێن��ه كه وتوه و ب��ه رواری 8-28-ئیمزای س��ه رۆكی 2012 پێوه ی��ه و داواكاری گشتی سازگار عه لی ناجی فه رمانگه كانی ئاراس��ته ی له سه ره و داواكاری گشتی له هه ولێر و سلێمانی و دهۆك و گه رمیان كراوه ، داوا ده كات رێوشوێنی یاس��ایی بگرنه به ر دژی ئه و خه ڵكانه ی خۆپیشاندان ده كه ن و

رێ��گا داده خه ن و تایه ده س��وتێنن و ئاگر ده كه نه وه .

ئ��ه و هات��وه له نوس��راوه كه دا خۆپیش��اندانانه ده بن��ه مای��ه ی " زیانگه یاندن به به رژه وه ندی گش��تی و پیسبونی ژینگه و زیانگه یاندن به دارو دره خه ت و باخچ��ه كان و به رژه وه ندی

خه ڵك".

ئا: ئاوێنه

زانیاریی��ه كان ئام��اژه ب��ۆ ئ��ه وه ده ك��ه ن كه س��ه رۆك وه زیرانی عێراق ره زامه ندی هه رچه ن��ده مالیكی نوری پێش��انداوه كه دۆسیه ی ئه منی ناوچه جێناكۆكه كان له الیه ن هێزی هاوبه شی به اڵم به ڕێوه ببرێت، هه رێمه وه عێراق و دیجله ئۆپه راسیۆنی هه ڵوه ش��انه وه ی

هێڵی سوره .

س��ه رچاوه یه كی كوردی ئ��اگادار به ئاوێنه ی راگه یاند كه هه ڵوه ش��انه وه ی ئۆپه راس��یۆنه كانی دیجل��ه له الی��ه ن سه ركردایه تی كورد هێڵی سوره و له ناو كۆبونه وه كانی نێوان تاڵه بانی و بارزانی باس له جدییه تی هه ڵوه ش��انه وه ی ئه م ئۆپه راس��یۆنه كراوه ، به اڵم تا ئێس��تا س��ه ركردایه تی ك��ورد له میدیاكان��دا

به راشكاوی قسه ی له سه ر نه كردوه . دروس��تبونی له س��ه ره تای سه رۆك دیجله وه ، ئۆپه راس��یۆنه كانی وه زیرانی عێراق بۆ ئه و مه به سته كاری ده كرد كه هه رچی دۆس��یه ی ئیداری و ناوچه كه رك��وك و پارێ��زگای ئه منی ده سه اڵتی ژێر بكه وێته جێناكۆكه كانه س��ه ركردایه تی ئه و ئۆپه راس��یۆنه وه ، ب��ه اڵم ك��ورد ناڕه زاییه ك��ی تون��دی

به رامبه ر ئه م داوایه ی مالیكی ده ربڕی ، سه رچاوه كه ی ئاوێنه باس له وه ده كات كه تائێستاش پاش كۆبونه وه ی وه فدی وه زاره تی پێشمه رگه و چونی بۆ به غدا و كۆبونه وه یان له گه ڵ وه زاره تی به رگری عێ��راق، دیار نییه ئایا كورد به ته واوی هه ڵوه ش��انه وه ی له س��ه ر جه خت��ی ئۆپه راسیۆنی دیجله كردۆته وه ، چونكه به پێ��ی س��ه رچاوه كه ی ئاوێن��ه الی مالیك��ی مانه وه ی ئه و ئۆپه راس��یۆنه

هێڵی سوره .هه ندێك ناوه ندی س��ه ربازی و ئه منی هه رێم ئاماژه بۆ ئه وه ده كه ن كه ئه گه ر به غداو هه رێم بگه ڕێنه وه بۆ رێككه وتنی 2009 و چاالككردنی لیژنه ی هاوبه شی نێوان پێش��مه رگه و س��وپای عێراق و پێدانی ده سه اڵتی ته واوه تی به و لیژنه یه ، هیچ گرنگییه ك بۆ ئۆپه راسیۆنی دیجله نامێنێت��ه وه ، به اڵم هه ندێ��ك ناوه ندی ت��ری هه رێم ب��اس له وه ده ك��ه ن كه لیژنه هاوبه شه كان وا سێ ساڵه هه یه و كارده كه ن كه سودێكی وه های نه بوه ، مالیكی له سه رو ئه مانه وه ئۆپه راسیۆنی دیجله ی دروس��تكرد، ئێستاش ئه گه ر واته هیچ بمێنێته وه ئۆپه راس��یۆنه كه له مه سه له كه نه گۆڕا و كێشه كه چاره سه ر

نه كرا.ك��ورد ح��ه ز ده كات ئه مه ریكیه كان

به شداری كۆبوونه وه كان بكه نس��ه رچاوه كه ی ئاوێن��ه ئاماژه ی بۆ ئه وه كرد كه له سه ره تای دروستبونی ك��ورد هه میش��ه ئ��ه م كێش��ه یه وه ئه مه ریكییه كانی له وردو درشتی روداوو

كۆبونه وه كان ئاگاداركردۆته وه .ئه مه ریكا و به ناوبژیوانی س��ه باره ت چاودێرێ��ك وه ك ئاماده بون��ی س��ه رچاوه كه ی ئاوێنه باسی له وه كرد ك��ه به به رده وامی ك��ورد داوای كردوه له كۆبونه وه كان��دا نوێن��ه ری ئه مه ریكا به ش��داربێت و له دوا كۆبونه وه ی نێوان وه فدی وه زاره تی پێشمه رگه و نوێنه رانی وه زاره ت��ی به رگری حكومه تی ناوه ندی ئه مه ریكیی��ه كان له س��ه ر داوای كورد

به شداری كۆبونه وه كه یان كردوه .سه رچاوه كه ی ئاوێنه ئه و راستییه ی ئاشكرا كرد كه كورد متمانه ی به مالیكی نه م��اوه و وه ك ناوبژیوان و ش��اهیدێك ده یانه وێ��ت روداوه كان��ه وه به س��ه ر

ئه مه ریكییه كان به شداربن. وه زیری پێشمه رگه و ناوخۆ سه ردانی

به غدا ده كه نئاوێن��ه ئاگاداره ك��ه ی س��ه رچاوه ئام��اژه ی بۆ ئه وه كرد ك��ه دوای ئه و نوێنه ری نێوان ئێستای كۆبونه وه یه ی وه زاره ت��ی پێش��مه رگه و وه زاره ت��ی به رگ��ری عێراق، ئه گه ر پێش��كه وتنی

به خ��ۆوه بینی ، ئه وا له رۆژانی ئاینده دا هه ردو وه زیری پێشمه رگه شێخ جه عفه ر مسته فا و وه زیری ناوخۆ كه ریم شنگاری

سه ردانی به غدا ده كه ن.ئه و سه رچاوه یه ئاماژه ی بۆ ئه وه كرد كه هێشتا كاتی چونی ئه و دو وه زیره ی حكومه تی به غدا دیاری نه ركراوه و ئه وه به نده به به ره وپێش��چونی گفتوگۆكانی

ئێستاوه كه له به غدا له ئارادایه . وه ف��دی الیه ن��ه كوردس��تانییه كان نیش��تمانی هاوپه یمان��ی س��ه ردانی

ده كه نوا بڕی��اره ئه م��ڕۆ وه ف��دی الیه نه كوردس��تانییه كان ك��ه له چه ند رۆژی راب��ردودا له گ��ه ڵ س��ه رۆكی هه رێ��م كۆبون��ه وه س��ه ردانی به غ��دا بكه ن و له گه ڵ نوێنه رانی هاوپه یمانی نیشتمانی

كۆببنه وه .سه رچاوه كه ی ئاوێنه ئاماژه بۆ ئه وه ده كات ك��ه وه فده ك��ه رۆژی 11-26 نامه یه كیان ئاراسته ی هاوپه یمانی شیعه ك��ردوه و له كاتی چونیش��یاندا یه كێك هه ڵوه ش��انه وه ی له داواكارییه كانی��ان

ئۆپه راسیۆنی دیجله یه .جه خت��ی ئاوێن��ه س��ه رچاوه كه ی له س��ه ر ئ��ه وه ك��رده وه ك��ه وه فدی وه زاره ت��ی پێش��مه رگه ك��ه ئێس��تا له به غ��دان زیاتر وه فدێك��ی هونه رین و

كێشه له سه ر بڕیاردانیان ده س��ه اڵتی چاره نوسسازه كان نییه به بێ گه ڕانه وه بۆ س��ه ركردایه تی هه رێم، به اڵم وه فده سیاس��ییه كه كه ئه مڕۆ ده گه نه به غدا ده سه اڵتیان زیاتره له بڕیارداندا له سه ر

كێشه كان.رێوشوێنه سه ربازییه كان به رده وامه

هه رچه نده گفتوگ��ۆی نێوان به غدا و هه رێ��م ده س��تیپێكردۆته وه ، به اڵم تا ئێستا له روی مه یدانییه وه هه ردوال هێز له ناوچه جێناكۆك��ه كان كۆده كه نه وه . ل��ه دوا په ره س��ه ندنی هێنان��ی هێزی نوێ��دا حكومه ت��ی ناوه ن��دی هێزێكی زۆری هێناوه ت��ه ناوچه كانی خانه قین و

سه عدییه .الیه نی كوردیش به پێی سه رچاوه كه ی ئاوێن��ه جگه ل��ه وه ی له چه ن��د رۆژی راب��ردودا هێزێك��ی زۆری س��ه ربازی هێناوه ته ده وری كه ركوك، هاوكات هه مو ئه و میالكاتانه ی ئاس��ایش كه له سه ر شاری كه ركوكن و له ش��وێنه كانی تری گه ڕێنراونه ته وه كارده كه ن، كوردستان

بۆ ناو كه ركوك.سه رچاوه كه ی ئاوێنه ئاماژه بۆ ئه وه ده كات ك��ه ماوه ی چه ند رۆژێكیش��ه یه كێتی نیشتمانی كوردستان له كه ركوك له رێگای كۆمیته كانییه وه چه ك به سه ر

ئه ندامانی خۆیدا دابه ش ده كات.

زیندانیانی مه عه سكه ر سه الم: بمانپارێزن له سه رما

نوێنه ری پێشوی بارزانی بۆ مادده ی )140(: له که رکوک ملمالنێی حزبیی چه ندین ده رفه تی له ده ستداین

"ئاگامان له بانگهێشتی وه زیری کاروباری کۆمه اڵیه تی نییه "

سه رۆكی داواكاری گشتی داوا ده كات دژی خۆپیشانده ران رێكاری یاسایی بگیرێته به ر

هؤڵێکی زیندانی مه عه سکه ر سه الم فۆتۆ: ئارام که ریم

مانه وه ی ئۆپه راسیۆنی دیجله الی مالیكی هێڵی سوره

نوێنه ری پێشوی بارزانی بۆ مادده ی (140(، قادر عه زیز رایگه یاند كه به هۆی ملمالنێ��ی حزبیی��ه وه ك��ورد چه ندین ده رفه تی له شاری كه ركوك له ده ستچوه و هه میش��ه ك��ه جه ختیش��یكرده وه

تێبینییه كانی به بارزانی گه یاندوه . س��لێمانی ، ئاوێن��ه : ق��ادر عه زی��ز

له لێدوانێك��دا بۆ ئاوێن��ه رایگه یاند كه ئ��ه و كاته ی نوێنه ری س��ه رۆكی هه رێم بوه ب��ۆ چاودێریكردنی مادده ی )140( ب��ه رده وام تێبینیه كانی به ش��ێوه یه كی فه رمی به س��ه رۆكی هه رێم گه یاندوه كه حكومه تی عێراق ده س��تی ده س��تییان پێ��ده كات و خ��ۆی له جێبه جێكردن��ی

له وه ش جگ��ه ده دزێته وه ، مادده ك��ه پارتی یه كێتی و له سیاس��ه تی "حزبی " له و ش��اره ئ��اگاداری كردوه ت��ه وه كه ئاسان نییه هه نگاوێكی جدی بنێین بۆ

ئه و مادده یه .ناوبراو وتی "له وه اڵمی سه رۆكی هه رێم بۆ من زۆركات به شه فه یی قسه ی ده كرد،

دواتریش س��ه رۆكی هه رێم چۆن كاری له س��ه ر ئه و ماده یه ده كرد ئه وه له الی خۆی بو نازانم"، ق��ادر عه زیز ئاماژه ی به وه ش��دا "ئێمه له كه ركوك��دا به هۆی ملمالنێ��ی حزبیایه تییه وه س��ه ركه وتو نه بوی��ن و چه ندی��ن ده رف��ه ت هه ب��و نه مانتوانی س��ودیان لێوه ربگرین له وانه

كشانه وه ی پێكهاته كان له حكومه ته كه ی مالیكی ، به اڵم بینیمان ته نها هاوپه یمانی كوردس��تان له گه ڵ مایه وه ، بۆیه ئێستا ده رفه تی جێبه جێكردنی ماده ی 140 زۆر ئه س��ته م بوه به هۆی ئه و ئاڵۆزییانه وه و كێش��ه كانیش ل��ه م كات��ه دا له به غ��دا

له به رژه وه ندی كورد نییه ".

3(353( سێشه ممه ‌2012/11/27هه‌نوکه

به چوار هه نگاوی بارزانی كورد، شیعه و سوننه شی له ده ستدا

ئا: ئاوێنه

كۆكردنه وه و سه نگه ر له یه كگرتنی هێزی پێشمه رگه و سوپای عێراق

له ناوچه جێناكۆكه كان، سوننه كانی له حكومه ته شیعییه كه ی مالیكی

نزیككردوه ته وه ، كورد هاوپه یمانێتی هه م ئه وی چو، هه م ئه میش.

له گێڕانه وه ی ئاگادار سه رچاوه یه كی ئه و زنجیره روداوان��ه ی كه بارودۆخی ك��وردو حكومه تی ناوه ن��دی به غدایان گه یان��ده ئه مڕۆ ئاماژه ب��ه وه ده كات كه خاڵی ده س��تپێكی ئه م ناكۆكییانه به داڵده دانی تاریق هاشمی سه ركرده ی دیاری س��وننه كان و جێگری س��ه رۆك كاتێك ده ستپێده كات، عێراق كۆماری له الیه ن حكومه تی عێراقه وه به تێوه گالن له كاری "تیرۆر"ه وه تاوانبار كرا، حیزب و سه ركرده ده سه اڵتداره كانی كوردستان راده س��تی ئاماده نه بون داڵده یان��دا و حكومه ت��ی عێراقی بكه نه وه بۆ ئه وه ی دادگای��ی بكرێ��ت. ئه م��ه هۆكارێكی سه ره كی به رینبونه وه ی ئه و كه لێنه بو كه كه وتبوه نێ��وان حكومه تی هه رێم و حكومه تی به غداوه و، كه پێشتر به هۆی مه س��ه له ی نه وتییه كان و گرێبه س��ته

پێشمه رگه وه ناكۆكبون. به پێی ئه م سه رچاوه یه گه مه ی كورد هه ر به وه وه نه وه ستا كه داڵده ی تاریق هاشمی دا و پاش��ان ره وانه ی توركیای كرد )به مه رجێك كه پێش��تر هاشمی به كوردی��ش به رامب��ه ر هه ڵوێس��تی خ��راپ ب��و(، به ڵك��و له هه نگاوێك��ی س��اڵی له نه ورۆزی چاوه ڕواننه ك��راوو راب��ردودا، بارزان��ی س��ه رۆكی هه رێم لول��ه ی تۆپه كانی ئاراس��ته ی مالیكی س��ه رۆكوه زیری عێراق ك��ردو ئه مه ش دۆخه كه ی به ره و گ��رژی و ئاڵۆزییه كی زیاتر ب��رد، پاش��ان بارزان��ی هه مو له هه ولێ��ری مالیك��ی نه یاره كان��ی پایته ختی هه رێمی كوردستان كۆكرده وه به مه به ستی متمانه سه ندنه وه له سه رۆك وه زیری عێ��راق. ئه مه ش ئه وه نده ی تر كێشمه كێش��ی نێوان هه ولێر و به غدای توندتركرده وه . بارزانی له م بواره دا زیاد له پێویست و گه وره تر له وه ی كه له سه ر ئه رزی واقیع هه بو، هێزو توانای خۆی ئه مه نمایش��كرد، به مالیكی به رامبه ر له كاتێكدایه كه له دنیای سیاسه تی ئه م

هێزی خاوه ن��ی ئه وانه ی ناوچه ی��ه دا له قسه و هه رگیز كرده ن راس��ته قینه و هه ڵوێستی سیاسییاندا، باسی به هێزیی و چنگاڵه كانی��ان ناك��ه ن، هه رچه ن��ده شه ڕه نگێزیش بن س��ه ری زمان و بنی زمانی��ان ئاش��تییه ، سیاس��ه تمه دار و باشترین ئیس��رائیل كاربه ده س��تانی نمون��ه ن له م بواره دا، ك��ه هه رچه نده خاوه ن��ی چه كی ئه تۆمیش��ن به اڵم تا ئێستا هه ڕه ش��ه یان له كه س نه كردوه ، له ده ستهاتبێت چیش��یان به مه رجێك درێغییان به دوژمنه كانی��ان، به رامبه ر

لێنه كردوه . س��ه رچاوه كه باس له خاڵێكی دیكه ده كات ك��ه هه رچ��ی زیات��ره ته قه ی خسته نێوان هه ولێر و به غداوه ، ئه ویش ناكۆكی و جی��اوازی هه ڵوێس��تیان بو سه باره ت به ڕه وشی سوریا، مالیكی بوه له كۆڵه كه گرنگه كانی مانه وه ی یه كێك به شار ئه سه د له سوریا، بارزانی یه كێك بو له وانه ی سه رس��ه ختانه دژ به ڕژێمی ئه س��ه د كاری كردو ده ستی كۆمه ك و یارمه ت��ی ب��ۆ هه م��و نه یاره كانی ئه و رژێمه درێژكرد و ته نانه ت له و پێناوه شدا نه ك هه ر پێشوازی له بورهان غه لیون و س��ه رۆكی س��ه یدای عه بدولباس��ت نیش��تمانی سوریا كرد كه نوێنه رایه تی گه وره ترین هێزه كانی س��وریا ده كات،

به ڵك��و پێش��وازییه كی گه رموگ��وڕی دوژمنه كانی له سه رسه خترین له یه كێك رێژمی ئه س��ه د و حیزب��واڵی لوبنانیش "س��ه میر جه عجه ع"ی ئه وی��ش كرد، س��ه ركرده ی "هێزه كان��ی لوبنان" بو، كه كۆماری ئیسالمی ئێران تۆمه تباری ده كات ب��ه وه ی له ناوه ڕاس��تی ده یه ی 1980دا پێن��ج دیپلۆماتی باڵوێزخانه ی ئێرانی له به یروت بێسه روش��وێن كردوه

بۆیه به خوێنی سه ری تینوه . چوارچێوه ی��ه دا ل��ه م بارزان��ی به پێش��وازی ه��ه ر دژایه تییه كان��ی ئه وانه وه نه وه س��تا، به ڵكو راشیگه یاند كه "مه ش��ق و راهێن��ان به كورده كانی س��وریا ده كه ن بۆ ئه وه ی به ره نگاری

رژێمی ئه سه د ببنه وه ". ملمالنێی نێوان هه ولێرو به غدا، ته نها ملمالنێی نێوان بارزانی و مالیكی نه بو، به ڵكو ره هه ندێكی دورتر و گه وره تریشی هه ب��و، ناوچه كه دابه ش بوبو به س��ه ر دو میحوه ری س��وننه و ش��یعه دا، كه واڵتانی توركیا و س��عودییه و الیه كیان كه نداو بو، الكه ی دیكه ش��یان ئێران و حكومه تی ناوه ن��دی عێراق و حیزبواڵی لوبنان بو، بارزانی زۆر راش��كاوانه بوه هه وادار و الیه نگ��ری توركیا و میحوه ری س��وننه كان، له و ماوه یه شدا سه ردانی

توركیا و قه ته ر و ئیماراتی كردوه .

هه م��و ئه مان��ه پێك��ه وه مالیك��ی هه راسان و توڕه ده كه ن، تا سه ره نجام مالیكی بۆ فش��ار خستنه س��ه ر كوردو ئیحتیواكردن��ی مانۆڕه كان��ی بارزانی ، پێكهێنان��ی راب��ردودا له ته مم��وزی

ئۆپه راسیۆنی دیجله ی راگه یاند. ئیتر ئه م��ه ئه و س��اته وه خته یه كه گفتوگۆكان ده گه نه بنبه س��ت و نۆره ی پێش��مه رگه و سه ربازو س��ه ره تاتكێی ت��ۆپ و زریپۆش��ه كانه . له پێكهێنان��ی ئۆپه راس��یۆنی دیجله دا، زیاد له خاڵێك ئۆپه راس��یۆنی س��ه رنجن، جێ��ی دیجل��ه ، ئ��ۆردوگای ئه ش��ره ف ك��ه بنك��ه ی موجاهدینی خه لق��ی نه یاری كۆماری ئیس��المی ئێران بو له عێراق، ده كاته باره گای خۆی ، بۆ راكێش��انی به الی خۆیدا س��وننه كانیش سه رنجی كۆن��ه س��ه ربازیی فه رمانده یه ك��ی به عس��ی و س��وننه مه زه��ه ب ده كاته پێشتر كه ئۆپه راسیۆنه كه فه رمانده ی به ش��داری ش��ه ڕی حكومه تی به عسی دژ به پێش��مه رگه و خه ڵكی كوردستان كردوه ، به پێی لێدوانی ئه وانه ی كه له م كردوه ، حه ویجه یان سه ردانی رۆژانه دا كه ش��ارۆچكه یه كی عه ره بی سوننه یه و له دوای روخانی رژێمی س��ه دامه وه به ر له هه ر ش��ارێكی دیك��ه جموجۆڵی دژ به ئه مه ریكاو شیعه كانی تێدا ده ركه وت، ئێستا عه ره به س��وننه كانی ئه و شاره به وپ��ه ڕی گڕ وتینیان��ه وه پش��تیوانی له مالیكی ده كه ن و ته نانه ت هه ندێكیشیان به "قاره مان" ناوی ده به ن. س��وننه كان به حوكمی ئه و رابردوه پڕ له توندوتیژی و خوێناوییانه ی له گه ڵ كورددا هه یانبوه و ناكۆكه كانیش��یان ناوچ��ه س��نوری پێكه وه ی��ه ، زیاد ل��ه وه ی به الی كورد له ئۆپه راسیۆنی پشتیوانی بكشێنه وه ،

دیجله و مالیكی ده كه ن. س��ه رچاوه ئاگاداره ك��ه ئاماژه به وه ده كات كه س��اڵێك له مه وب��ه ر كورد ناوبژیوانیی شیعه و س��وننه ی ده كرد، كه چ��ی ئ��ه وه ی جێی سه رس��وڕمانه ئێستا س��وننه دێن ناوبژیوانی كورد و بارزانی هه نگاوه كانی ده كه ن، ش��یعه كوردی به ره و روی دۆخێك كردوه ته وه س��ه ره نجام و پێش��بینیكردنی ك��ه عاقیبه ته ك��ه ی زه حمه ته ، به اڵم ئه وه ی مانۆڕه كانی به هۆی گه مه و ئاش��كرایه بارزانییه وه ، ك��ورد هه م هاوپه یمانێتی شیعه ی له كیسچو، هه م سوننه كانیش.

ئا: ره وا بورهان

له كاتێكدا شه ڕی نێوان پێشمه رگه و سوپای عێراق له ناوچه دابڕاوه كان له سه ر كه ناری هه ڵگیرسانه و ته نها شقارته یه كی ده وێت، به رپرسانی

هێزی پێشمه رگه له كاتی لێدوانیاندا بۆ میدیاكان هه ریه كه و له ئاوازێك

ده خوێنێت.

له رۆژی 16 نۆڤه مبه ره وه كه له ناوچه جێناكۆكه كان بارگرژی كه وتۆته نێوان س��وپای عێراق و هێزی پێش��مه گه وه ، پێش��مه رگه شێخ له وه زیری هه ریه كه جه عفه ر مسته فا، بریكاره كه ی ئه نوه ری حاجی عوس��مان، ئه مینداری گش��تی وته بێژی وه زاره تی پێش��مه رگه جه بار ی��اوه ر، ئه ندام��ی مه كته بی سیاس��ی یه كێتی مه حمود س��ه نگاوی ، لێدوانی ناكۆك و هه ندێكجار دژبه یه ك ده ده ن.

ئه ندامی مه كته بی سیاسی و وته بێژی كوردستان، نیشتمانی یه كێتی فه رمی ئازاد جوندیانی له س��ه ر ئ��ه م لێدوانه هێ��زی به رپرس��انی جیاجیان��ه ی پێش��مه رگه ، ده ڵێ��ت " ئێمه ش وه ك راگه یاندنی یه كێتی سه رمان لێتێكچوه ، به داخه وه له ناو وه زاره تی پێشمه رگه دا هه ركه س��ه و ده توانێ��ت الی خۆیه وه

لێدوان ب��دات كه ئه م��ه كارێكی زۆر لێدوانی پێویسته له ئێس��تادا خراپه ،

وه ك یه ك بدرێت".جوندیان��ی نمونه ده هێنێته وه و باس له وه ده كات زۆرج��ار لێدوانه كان ورد نین و وتی " ش��ه ممه ی پێشو بینیمان وته بێ��ژی پێش��مه رگه ده ڵێت هێزمان نه جواڵندوه ، جێگری وه زیریش ده ڵێت بردومانه ، بێته س��ه ر الیه نی یاس��ایی به ن��ه زه ری وته بێژ قس��ه ی ده بێ��ت ئیعتیبار وه ربگرین، له كاتێكدا به داخه وه زۆرب��ه ی زۆری كه ناڵه كانی راگه یاندن پش��ت به وته بێژ نابه ستن، رای وته بێژ تێریان ناكاو په نا ده به نه به ر كه س��ی دیكه كه ئه وی��ش لێدوانی تر ده دات، ئه مه ش ده بێته ه��ۆی ئه وه ی زانیاری

جیاواز ده ربكه وێت".ئه ندامی ئه نجومه نی س��ه ركردایه تی پارتی له سلێمانی ، عه بدولوه هاب عه لی ئه وه م��ان بیرده هێنێت��ه وه كه له كاتی جه نگ��دا یه كه م ش��ه هید له به ره كاندا راستییه ، ناوبراو له س��ه ر ئه و لێدوانه ناكۆكان��ه ده ڵێت" به ش��ێك له جه نگ جه نگی راگه یاندن و ده رونییه ، ئه مه ش ره نگ��ه وابكات لێدوانی جیاواز بدرێت، وته بێ��ژه كان هه ندێكج��ار پێویس��ته بك��ه ن، هه ندێكج��ار درۆی موباله غه س��پی بكه ن بۆ ئه وه ی له شوێنه كانیان

بمێنن��ه وه ، ب��ه اڵم له زۆرین��ه ی كاتدا پێویسته لێدوانی ورد و راست بڵێن".

له م��اوه ی ده رۆژی راب��ردودا ئ��ه و لێدوانانه ی له هێزی پێشمه رگه وه دراون، زانیاری سه یرو س��ه مه ره یان تێدابوه ، لێدوان��ی وا هه بون كه هیچ رویه نداوه و هێ��زی پێش��مه رگه ژماره یه كی كه می ناوچ��ه جێناكۆكه كان، بۆ جوڵێنراوه له كاتێكدا به ده یان هه زار پێش��مه رگه براونه ت��ه ئ��ه و ناوچان��ه . لێدوانی تر هه بون كه باسیان له وه ده كرد سوپای لێدوانی دوزخورماتو، هاتۆت��ه عێراق به رپرسی سه ربازی وا هه یه كه ده ڵێت " به عه قڵی حه كیمانه ی بارزانی شه ڕی

ئوممه ی عه ره بی ده كه ین".مامۆس��تای زانكۆی سلێمانی هه ڤاڵ ئه بوبه كر له روه زانستییه كه یه وه ده ڵێت" وته بێ��ژه كان له هه رێم��ی كوردس��تان هێنده ی له روانگه ی پله وپایه ی حیزبی و ئیداریی��ه وه دی��اری ده كرێ��ن، بایی ئه وه نده ده س��ت و په نجه ی��ان له گه ڵ بواری راگه یاندندا نه رم نه كردوه ، بۆیه ئه و لێدوانانه ی ده یده ن زانیارییان تێدا نییه و، ناتوانن وه اڵمی ئه و پرس��یارانه بده نه وه كه ش��ه قام هه یه تی، یان ئه و پانتایی گومانانه كه مبكه نه وه كه له الی

خه ڵك هه ن".كوردستانی پێش��وی سه رنوسه ری

ن��وێ ، كاوه محه مه د جه خت له س��ه ر ئ��ه وه ده كاته وه پرس��ی فره لێدوانیی ئه گه ر بۆ پرس��ێكی ئاس��ایش خراپ بێت، "ئه وه بۆ پرسێكی سه ربازی وه ك ئه وه ی ئێس��تا له ناوچه جێناكۆكه كان هه یه ترسناكتره و، زۆر گرنگه كۆنترۆڵ

بكرێت". ئه و ه��ۆكاری ف��ره ئ��ه و لێدوانانه

ئیداره ی��ی دو ئاس��ه واره كانی ب��ۆ ده گه ڕێنێته وه كه تا ئێس��تا ماوه و ئه و راس��تییه ئاشكراده كات كه ئه وه ته نها وه زاره تی پێشمه رگه نییه كه به ده ست ئاس��ه واری دو ئیداریی��ه وه بناڵێ��ت، حاڵه تی تریش وه زاره ته كان��ی به ڵكو وای تێدا به دی ده كرێت و، وتی " ره نگه هه ندێ كه س��یش قس��ه ی خۆی بكات ب��ۆ ئه وه ی خ��ۆی ب��كات به پاڵه وان، ده ره نجامیش لێدوان��ی گرژی وابدرێت ك��ه زیان به حكومه ت��ی هه رێم و هێزی

پێشمه رگه ش بگه یه نێت".ب��ۆ خه ن��دان ده زگای به رپرس��ی په خ��ش و وه ش��اندن ع��ارف قوربانی دژبه یه كه لێدوانه ئه مجۆره له مه ترسی ده دوێ��ت و ده ڵێت " ئه گه ر له ناو هێزی پێشمه رگه دا خاوه ن یه ك گوتار نه بین، ده بێته ه��ۆی ماڵوێرانی گه وره و نه ك پێش��مه رگه ، به وه زارتی زی��ان ته نها

به ڵكو زیان به كوردیش ده گه یه نێت".ئ��ه و پێیوایه هه بونی ئ��ه و لێدوانه كه پێده ڵێ��ت ئه وه م��ان جیاوازان��ه " هه ماهه نگ��ی نیی��ه و هه رك��ه س بۆ

خۆیه تی ".وه زاره ت��ی س��اڵه س��ێ م��اوه ی دیاریكردوه خۆی وته بێژی پێشمه رگه كه لیوا جه بار یاوه ر ئه مینداری گشتی هێزی پێش��مه رگه ی كوردستانه ، ئه م

وه زاره تدا له ناو پۆسته كه شی وته بێژه به رزه و ئاگای له وردو درشتی كاره كانه ، ب��ه اڵم هه ندێكجار به رپرس��ه بااڵكانی س��ه ربازییه كانی به رپرسه وه زاره تی و ناو هه ردو حی��زب )پارتی و یه كێتی (، هیچ حیس��اب بۆ ئه م وته بێژه ناكه ن و

له خۆیانه وه لێدوان ده ده ن.ئازاد جوندیانی بۆ چاره س��ه ركردن و كۆتایهێنان ب��ه م لێدوانه دژ به یه كانه ، وه زیری له گه ڵ پێش��نیوه رۆی 11-25 پێشمه رگه قسه ی كردوه كه چاره یه كی ئ��ه و دۆخه بكه ن، ه��اوكات ده ڵێت " س��ه رۆكی هه رێمی��ش رایگه یاندوه كه ده بێ��ت كاری لێ��دوان ب��ۆ میدیاكان به كه س��انی بكرێ��ت په یوه س��ت دیاریكراوه وه له وه زاره تی پێش��مه رگه و هه مو كه س بۆی نه بێت لێدوان بدات". چاره س��ه ری ئ��ه م كێش��ه یه له الی ئه بوبه كر هه ڤ��اڵ زانكۆ مامۆس��تای به و ش��ێوه یه یه كه نابێت له م كاته دا وه زاره تی پێش��مه رگه لێ��دوان بدات، چونك��ه به بۆچون��ی ئ��ه و وه زاره تی پێش��مه رگه الیه نێك��ی س��ه ربازییه و لێدوان��ی ئ��ه وان زیان به دۆس��ییه كه ده گه یه نێت، ئه بوبه كر جه خت له س��ه ر ئ��ه وه ده كاته وه كه ده بێ��ت وته بێژی هه رێم هه رێم و حكومه تی سه رۆكایه تی

لێدوان بده ن.

بارگرژی نێوان هه رێم و به غدا ته نها شقارته یه كی ده وێتوه زاره تی پێشمه رگه هه ركه سه و له ئاوازێك ده خوێنێت

بارزانی فۆتۆ: یەحیا ئەحمەد

خاڵی ده ستپێكی ئه م ناكۆكییانه

به داڵده دانی تاریق هاشمی سه ركرده ی دیاری سوننه كان و جێگری سه رۆك كۆماری عێراق ده ستپێده كات

سوننه كان به حوكمی ئه و رابردوه پڕ له توندوتیژییەی

لەگەڵ کورد هه یانبوه ، زیاتر

پشتیوانی له ئۆپه راسیۆنی

دیجله ده كه ن

وته بێژه كان هه ندێكجار

پێویسته موباله غه بكه ن، هه ندێكجار درۆی سپی بكه ن

هەنوکە(353( سێشه ممه 42012/11/27

سازدانی : پشتیوان جه مال

سكرتێری حیزبی سۆسیالیست دیموكراتی كوردستان، محه مه دی حاجی مه حمود له م گفتوگۆیه ی

ئاوێنه دا رایده گه یه نێت، كورد هه میشه له شه ڕدا بردویه تییه وه و له سه ر مێزی گفتوگۆش دۆڕاندویه تی ، به پێچه وانه ی

فه ڵه ستینییه كانه وه كه هه میشه له شه ڕدا ده دۆڕێن و له گفتوگۆدا

ده یبه نه وه .

ئاوێن��ه : ده وترێت ل��ه م هه فته یه وه به ره و دیجل��ه هێزه كانی جموجوڵ��ی هێوربونه وه رۆیش��توه ، ل��ه و باره یه وه

بۆچونت چۆنه ؟محه مه دی حاجی مه حمود: له ڕاستیدا دروس��تبونی ئ��ه و هێزانه ی��ان هه ر هێزێك��ی تر ل��ه ده ره وه ی ده س��تور و قانون��ی عێراقییه ، چونك��ه بۆ بردنی هێ��ز بۆ ناوچ��ه داب��ڕاوه كان بڕیارێك هه یه ك��ه ده بێت به ئ��اگاداری هه رێم و به غداد بێ��ت، ته نان��ه ت هه ندێك له و به رپرسه به عسییانه ی كه ئێستا له نێو س��وپادان ب��ۆ نمونه )قائی��د فیرقه ( ده بێ��ت له په رله مان��ی عێراق س��وێند بخوات، به اڵم ئ��ه وان نه چون و ئه وه ش ماوه ی هه روه ها یاس��ایه ، له ده ره وه ی 10 ساڵه كێشه كان كه ڵه كه بون و ره نگه ئ��ه وه ش په یوه ندی ب��ه وه وه هه بێت و بگاته ئه و ئه قڵییه ته ی س��وپا و ده بابه

بجوڵێت كه به پێی ده ستوریشنابێت سوپا بجوڵێت.

ئاوێنه : به اڵم به پێی ده ستور مالیكی فه رمانده ی گشتی هێزه چه كداره كانه و ب��ۆی هه ی��ه له نێوخۆی واڵت��دا هێز

بجوڵێنێت؟راس��ته مه حمود: محه مه دی حاجی چه كداره كان��ه ، هێ��زه فه رمان��ده ی دروس��تبونی له حاڵه تی ئه وه ش به اڵم ده بێت هه رێمایه تییه كان و مه ترس��ییه

په رله مانی عێراق بڕیار بدات.توندبون��ه وه ی پێتوای��ه ئاوێن��ه : گرژییه كان��ی نێ��وان هه رێ��م و به غدا، بۆ هه ڵه ی س��تراتیژیی س��ه ركردایه تی ك��ورد له م��اوه ی 10 س��اڵی رابردودا

ده گه ڕێته وه ؟محه مه دی حاج��ی مه حمود: له كاتی هه ڵوه شانه وه ی عێراق كه سوپای نه مابو به اڵم كورد هێزی چه كداری هه بو، ئێمه چوین له به غدا عێراقمان دروستكرده وه و مافمان ته س��لیمكردنه وه ، به اڵم ئێستا

ئێمه داوای ماف له وان ده كه ین.ئاوێنه : كه واته كورد له بنیادنانه وه ی

عێراقدا هه ڵه بو؟مه حم��ود: حاج��ی محه م��ه دی به دڵنیایی��ه وه ، چونكه ك��ورد عێراقی ب��ۆ گه ڕاندیی��ه وه دروس��تكرده وه و یارمه تیش��یدان، عه ره بی و كۆم��كاری ته نانه ت به رپرس��ه كورده كان داوایان له به رپرسه عێراقییه كان ده كرد بێنه وه و له و عێ��راق دروس��تبكه نه وه ، چونكه كاتان��ه دا ته نه��ا د.ئه حم��ه د چه له بی س��ه رۆكی كۆنگره ی نیشتمانی عێراق،

لێره بو.ئاوێنه : كه واته پێتوایه له )2003(دا

كورد ده یتوانی ده وڵه ت رابگه یه نێت؟محه مه دی حاج��ی مه حمود: پێموایه ك��ورد دو ده رفه تی گرنگی له ده س��تدا راپه ڕینی دوای ل��ه )1991( یه كێكیان دوه م كه حكومه تی س��ه دام حس��ێن ئیداره ی كێش��ایه وه و ئه و كاته ی كورد بچوای��ه بۆ به غدا ده ب��و له چه مچه ماڵ پاره كه ی بگۆڕیایه ته وه ، بۆ واڵتانی تری دراوسێش دوباره پاره مان ده گۆڕییه وه ، ده مانتوان��ی دراوێك دروس��ت بكه ین و ئه وه هه لێكی گرنگ بو، دوای پڕۆسه ی ئازادیش كورد خاوه نی هێز بو، س��وپا نه مابو، ئه و دو هه له گرنگ بون، به اڵم كات ئێمه ی بڕی و ئێمه نه مانتوانی ئه و

ببڕین.ئاوێنه : ده وترێ��ت به هۆی وتاره كه ی س��ه رۆكی هه رێم��ه وه كه له ن��ه ورۆزدا پێشكه ش��ی كرد، كێش��ه كانی هه رێم و

به غدا زیاتر ته قینه وه ؟محه مه دی حاجی مه حمود: وا نییه ، ده س��تیپێكردبو پێش��تریش به ڵك��و

به تایبه تی له كاتی له شكركێش��ییه كانی قه ره ته پ��ه ، م��ن ئ��ه و كات��ه ش وتم كه ده بو ك��ورد ئ��ه و ناوچانه ی چۆڵ نه كردایه ، ده توانم بڵێم هه میش��ه كورد له ش��ه ڕدا بردویه تییه وه و له سه ر مێزی به پێچه وانه ی دۆڕاندویه ت��ی گفتوگ��ۆ له شه ڕدا ئه وان كه فه ڵه س��تینییه كان

ده یدۆڕێنن و له گفتوگۆدا ده یبه نه وه .تریش بۆچونێكی ئێس��تا ئاوێن��ه : هه ی��ه كه ئه مجاره پارتی كێش��ه كانی ده ستیپێكرد و خه ریكه یه كێتی شه ڕه كه

ده كات؟محه مه دی حاج��ی مه حمود: پێموایه له و پرسه دا بابه ته كه په یوه ندی به كورد و عێراقه وه هه یه ، به اڵم سه رۆكی هه رێم، كوردستانه و هه رێمی هه مو س��ه رۆكی ده بێت رای خۆی هه بێت، به اڵم ره نگه به حوكم��ی جوگرافیای ناوچه كه ئه گه ر ش��ه ڕ ببێت، یه كێتی ده ی��كات، جگه ل��ه وه ش ده س��توری عێ��راق چه ندین كه موكورت��ی تێدایه و هه موی جێبه جێ ناكرێ��ت، كێش��ه ی ك��ورد كێش��ه ی میلله تێك��ه ، هه روه ها كێش��ه ی نێوان سوننه و ش��یعه كێش��ه ی كورد نییه ، ئێم��ه نابێت بڵێین ئه وه رای س��وننه یان ش��یعه یه ، چونكه كه پرسه كه بوه پرسی كورد و ش��یعه هه موی شیعه یه و كه كێشه ش بوه كورد و عه ره ب، هه موی

عه ره به به سوننه و شیعه شه وه .ئاوێنه : له مانگی رابردودا دو وه فدی كوردی س��ه ردانی به غدای��ان كرد كه

یه كێكیان سیاسی بو، تۆش ئه ندامێكی سیاس��ییه كه بویت، ده وترێت ئه نجامی

وه فده كه شكست بوه ، ئه مه وایه ؟نه خێر محه مه دی حاج��ی مه حمود: ئه نجامه كه ی شكس��ت وانیی��ه پێ��م بوبێت، به ڵك��و ماوه یه كی زۆر بو هیچ په یوه ندییه ك له نێ��وان هه رێم و به غداد وه فده كه رۆیش��تنی بۆی��ه نه ماب��و، زه مینه ی بۆ وه فدێكی ئیداری حكومه ت خۆش��كرد، ده ره نجامه كه ش��ی ئه وه یه تا ئێس��تا راگه یاندن��ه كان راگیرابون و وه فده كه بۆیه به رده وامن، هاتوچۆكان ب��ۆ ئه وكاته گرنگ ب��و بارودۆخه كه ی هاتوچۆش��ی ده رگای هێورك��رده وه و كرده وه ، ب��ه اڵم ده مه وێ ئه وه بڵێم كه هه مو كات قه یرانه كان له الیه ن عێراقه وه دروس��ت ده كرێن بۆ ئه وه ی پرسه كان

له بیر بكرێین.ئاوێنه : هه ست ناكه یت ئێران رۆڵێكی كاریگه ری هه یه له و كێش��انه ی نێوان

هه رێم و به غدا؟محه مه دی حاجی مه حمود: كێشه كان له عێراق كه كێش��ه ی س��وننه و شیعه بو له هاش��می و مالیكی كۆب��ۆوه و كه هاش��میش هات بۆ كوردس��تان ورده ورده كێش��ه كان زیادیانكرد و كوردیش چوه نێو كێشه ی س��وننه و شیعه و كه چوه توركیاش، ئیتر زۆربه ی بڕیاره كان له وێوه ده س��تیانپێكرد، بۆیه توركیا و ئێران كاریگه ری به رچاویان هه یه له سه ر

عێراق و كوردستانیش.

ئاوێنه : بۆچونێك هه یه كه تا ئێستاش ئێران زیاتر پارتی به الوه گرنگتره وه ك له یه كێت��ی ، نمونه ش بۆ ئ��ه وه بینینی س��ه ركرده بااڵكان��ی ئێران��ه له الیه ن به رپرسانی پارتییه وه كه سه ردانی ئه و

واڵته ده كه ن؟ره نگه مه حم��ود: حاجی محه مه دی ئه وه یان زۆر نه زانم، به اڵم ئێران له گه ڵ هه مو الیه نه كاندا په یوه ندی هه یه و ره نگه له گ��ه ڵ ئه و دو حیزب��ه ش، به حوكمی په یوه ندییه كه ده س��ه اڵتیان پێگ��ه ی ره نگ��ه زیاتر بێ��ت، به حوكمی ئه وه ی س��ه رۆكی هه رێم و حكومه ت له پارتییه و به هه مان ش��ێوه ئه وان��ه ش كاریگه ری خۆی��ان هه یه كه مامه ڵ��ه ی واڵتانیان

له گه ڵدا بكرێت.ئاوێنه : وه ك بڕیاربو تۆش سه ردانی بۆم��ان ده كرێ��ت بكه ی��ت، ئێ��ران

رونبكه یته وه بۆ چ مه به ستێكه ؟محه م��ه دی حاجی مه حم��ود: له به ر س��ه ردانه كه م كوردس��تان بارودۆخی دواخست، به اڵم وا بڕیاره له م ڕۆژانه دا س��ه ردانه كه ش بك��ه م و س��ه ردانه كه بارودۆخی تاوتوێكردنی بۆ ئاس��اییه و

سیاسییه .راب��ردو چوارش��ه ممه ی ئاوێن��ه : به هێزێك��ی حیزبه كه ت��ه وه س��ه ردانی كه رك��وك و ناوچ��ه دابڕاوه كانت كرد، ب��ه اڵم بۆچونێك هه بو كه ئ��ه و هێزه جۆرێكه له "میلیش��یا"، له و باره یه وه

بۆچونت چییه ؟

محه مه دی حاجی مه حمود: له ڕاستیدا كه مه ترسی له سه ر كوردستان دروست ببێت هه ر تاكێك ده بێت خۆی به سه رباز بزانێ��ت، پێش��مه رگه كانی ئێمه له لیوا له ناوچه كاندان، به ش��دارن و تازه كاندا به اڵم ئێمه ل��ه ده ره وه ی ئه و هێزه و بۆ كه ركوك و له كوردانی پش��تیوانیكردن س��ه ردانمانكردن، داب��ڕاوه كان ناوچه ب��ۆ هه ر حاڵه تێكیش پێویس��ته هه مو خه ڵك��ی كوردس��تان چه كداربن، بۆیه

ئه وه ی ئێمه میلیشیا نه بو.ئاوێن��ه : له چاوپێكه وتنێكدا وتت كه پێش��نیاركراوی ده ستوری باشه پێت هه رێم نه گه ڕێت��ه وه په رله مان، ئه وه ش نیگه رانی لێكه وته وه ، له كاتێكدا زۆربه ی

الیه نه كان داوای گه ڕانه وه ی ده كه ن؟محه مه دی حاجی مه حمود: له ڕاستیدا پرسی گه ڕانه وه و نه گه ڕانه وه گرنگ نییه ، چونكه تائێس��تا ره شنوسی ده ستوره ، به اڵم په رله مان قس��ه ی له سه ر كردوه و پێویس��ته بدرێته خه ڵكی كوردستان، منیش له ڕوانگه ی هه ڵبژاردنی سه رۆكی هه رێمه وه قس��ه ده كه م، راسته ئه مڕۆ كاك مه س��عود سه رۆكی هه رێمه ، به اڵم ره نگ��ه بۆ به یانی ئ��ه و نه بێت، منیش له ڕوانگ��ه ی بون��ی دیموكراتی له واڵتدا س��ه یری پرس��ه كه ده ك��ه م، راس��ته به اڵم بێ��ت، په رله مان��ی حكوم��ه ت سیسته می په رله مانی بۆ هه ندێك واڵت ره نگه ب��اش بێت، به اڵم بۆ ئێس��تای كوردس��تان پێویس��ته هه ر تاكێكمان رابێ��ت ك��ه خاوه ن��ی رای خۆیه تی ، هه ڵده بژێرێت په رله م��ان ئه ندامێك��ی ده بێت نزیكه ی بیس��ت ه��ه زار ده نگی هه بێ��ت، ب��ه اڵم بۆچی بۆ "س��ه رۆكی هه رێم" 111 ده نگی پێبدرێت؟، چونكه ل��ه و كاته دا ئه و هێزه ی نابێت كه بڕیار بدات و ناش��كرێت له ساڵێكدا سێ چوار ج��ار بانگ بكرێته په رله مان، بۆیه ئایا خه ڵكی كوردس��تان هه مو ده نگ بدات یان 111 كه س؟، به اڵم ئه گه ر له ده ره وه س��ه رۆك هه ڵبژێرێ��ت هه م��و ك��ه س ده توانێت خ��ۆی هه ڵیبژێرێت، ئه وه ش مانای وایه ئازادییه ك��ه زیاتر فه راهه م ده كرێ��ت، چونك��ه له ن��او په رله ماندا ده بێت تا 20 س��اڵی دیكه هه ر پارتی و یه كێتی بێت، له 2009دا سه رۆك 70%ی

هێناوه ، به اڵم ئه گه ر چوه په رله مانه وه كه واته 100%ی هێناوه .

ئاوێنه : به اڵم ئه گه ر به پێی سیسته می عێراقی��ش بێ��ت، ده بێ��ت هه رێمیش

په رله مانی بێت؟محه م��ه دی حاج��ی مه حم��ود: جا سیس��ته مه كه ی عێراق س��ه ركه وتوه ؟ ئه وه تا ئێس��تا كه س به ك��ه س نییه ؟، ئێستا سیس��ته می عێراق ته وافوقییه ، دوای چوار مانگ له هه ڵبژاردن سه رۆكی په رله مان و كۆمار هه ڵبژێرراون و دوای 9 مانگ حكومه ت راگه یه ندرا و ئێس��تاش هه ندێك له وه زاره ته ئه منییه كان یه كالیی ده س��ه اڵتی په رله مانیش نه بونه ته وه و

دانانیانی نییه .ئاوێنه : ئه ی پێتوایه له س��ێ س��اڵی راب��ردودا سیس��ته می س��ه رۆكایه تی

له كوردستان سه ركه وتو بوه ؟محه م��ه دی حاجی مه حم��ود: به ڵێ دیپلۆماس��ی و سیاس��ی و له بواره كانی په یوه ندی سه ركه وتوه و هه نگاوی باشی ن��اوه ، زۆر له واڵتانی ده ره وه به قۆناغی له قۆناغی ئێم��ه ش تێپه ڕیون و ئێمه دا گواس��تنه وه داین، راس��ته له بواره كانی ئابوری و رۆشنبیری و بازرگانی خه ڵكمان هه ی��ه ، به اڵم خه ڵك��ی ده وڵه تداریمان

كه مه .ئاوێنه : جاروبار له باسی ئه و حیزبانه ی قه واره یان كه مه باسی ئێوه ده كرێت كه له )2009(دا به هۆی ئیس��المییه كانه وه ده نگت��ان هێناوه و ئێس��تا كۆتاییتان پێهاتوه ، چ قس��ه یه كت ل��ه و باره یه وه

هه یه ؟محه م��ه دی حاجی مه حم��ود: ئه وه وا نییه ، به پێچه وانه وه ئیس��المییه كان ده نگیاندا بۆ گۆڕان و ره نگه له وه دا ئێمه زه ره رمان كردبێت، به اڵم له هه ڵبژاردنی داهاتودا ره نگه باالنس��ه كان گۆڕانیان به س��ه ردا بێ��ت، ئێم��ه له په رله مان و حكومه تدا به ش��دارین و ده نگمان هه بوه

له كوردستان.

وه همی شه ڕو گوتاری یه كڕیزی

ئاسۆ عه بدولله تیف

گه مه یه كی سیاس��ی هه رێمایه تی و نێوده وڵه ت��ی له كه رك��وك و ناوچه خودی به ده س��تی جێناكۆكه كان ده سه اڵتی زاڵی كوردی دروستبوه ، لێ ته نه��ا "ن��وری مالیكی" وه ك پاس��یڤ سیاس��ی كاراكت��ه ری ده بینرێت، راس��ته مالیكی هه ندێ هه نگاوتی مۆنۆكراتییانه به كاردێنێت زۆرینه ی دیكتاتۆرییه تی بۆنی كه لێدێت، به اڵم ئه و هه نگاوتانه له ناو

هه رێمه كه ی خۆشمان كه م نین. هه مان ئه و مۆتیڤانه ی مالیكی بۆ جه نگی درۆینه ئه جوڵێنن، هه رێمی كوردستان ئاشنایه تی و دۆستایه تی هه یه له ت��ه ك ئ��ه و مۆتیڤانه كه ده وڵه تن، هیچ چاودێرێك ناپرسێت گه مه كه كورد خۆی دروستكه ریه تی، ناوچ��ه جێناكۆك��ه كان به به ڵێی خوڵقاوه ، له به غداوه سه ركرده كان ده ستور خۆیان دایانناوه و پێشێلی ده یان ماده ش��یان ك��ردوه و كه س به كارهێنان��ی وه ك نه یزانی��وه " زمانی ك��وردی هاوش��انی زمانی له س��ه ر له فه رمانگه كان و عه ره بی دراوی نیشتیمانی"جه نگیش خۆیان له مه كات ئیدی هه ڵیئه گیرسێنن، گونجاوت��ر كامه یه تا رای گش��تی پێ دروستبكرێت بۆ سه ربه خۆیی، "یه كێتی و پارتی" له كاته خۆش و هێزو هه میش��ه رۆمانس��ییه كاندا الیه ن��ه دژو ناكۆكه كانی ده ره وه ی خۆیان وه ك فۆبیا س��ه یر ئه كه ن و ئه یانخه ن��ه خان��ه ی دوژم��ن، لێ ئێستا چونكه هه مان ئه و هێزانه ی ده ره وه ی خۆیان"وه ك ئۆپۆزسیۆن" ته پڵ ب��ۆ ئه م جه نگ��ه ئه كوتن و شه رعییه تی پێئه ده ن به بێ ئه وه ی بزانن شه ڕو مه ترس��ی راسته قینه هه یه ی��ان نییه ، ئ��ه ی كامه یه ؟ وه ك هاوپه یمان سه یریان ئه كه ن و ب��ه و یه كڕیزی و یه كهه ڵوێس��تییه خه ریك��ه شاگه ش��كه ئه بن، به اڵم ناتوانن ته وزیفی ئه و یه كڕیزییه بۆ

ده وڵه تی كوردی بكه ن. یه كێك له هه ڵه ستراتیجییه كانی ده س��ه اڵتی ك��وردی ئه وه یه له ناو جیران و ده وڵه تانی ستراتیجییه تی ش��ه رمنانه به دیپلۆماس��ییه تی فۆرمۆڵه ی سیاسه تی خۆی كردوه بۆیه ته نانه ت هه نگاونان بۆ جوڵه ی س��ه ربازییش له ده ستی ئه واندایه ، بۆی��ه هیچی به هیچ نه بوه و نابێت، ئه گین��ا كه س��ێكی وه ك مالیكی و سوننه كانیش ته نانه ت جه عفه ری و

ئاوا سوكایه تی به كورد ناكه ن،به رگریكردن و هون��ه ری ك��ورد سیاس��ه تكردن و ده ستوریزه كردنی ماف��ه كان نازانێ��ت، به درێژای��ی جواڵنه وه شۆڕش و سه رجه م مێژو خێڵه كی و نه ته وه یی و سیاسییه كانی به رگرییه ك��ی له نه بون��ی ك��ورد عه قالنی و س��ه ربه خۆدا ب��وه ، له دروستبونی سیڤه رو په یماننامه ی عێراقی عه ره بییه وه ، تا شۆڕش��ی مه لیك مه حمودو شۆڕشی مستەفا بارزانی، تا بیس��ت ساڵی رابردو، تا س��ه رده می مالیك��ی، چه ندین هه لی زێرین له به رده م كوردستانی به كورد ئه وه ی چانس��ی باشوردا داوه ئه و خه ونه رابگه یه نێت به اڵم ده ستكه وته له ده س��تدانی ترسی پارێ��زگاری وه همیی��ه كان و گه وره كان ده وڵه ته له به رژه وه ندی له بارب��ردوه ، خه ونه ی��ان ئ��ه و ئێستاش شه ڕ ئه بێت و شه ڕ نابێت مۆڕاڵێكی هه رزانی سیاسییه ، هیچ به یه ك نیی��ه و كورد له قازانج��ی بانگێش��ت له به غداوه كۆتایی به و مالیكی��ش دێ و دوژمنایه تیی��ه ئه بێته وه به فریش��ته ی فیدرالیزم، هیچ یه ك له وانه به قه د ئه وه گرنگ نییه ك��ورد له به غدا بكش��ێته وه و ماڵ��ی خ��ۆی بكات��ه ماڵێك��ی كاریگه رو چیت��ر له به غدا به میوان رازی نه بێ��ت، ده س��ه اڵت ئه ڵێت "به غدا ب��ۆ مالیك��ی جێناهێڵین" ئه مه راسته به اڵم حورمه ت و ماف و شكۆی ده ستوری و یاسایی هه رێمی ژێرپێی كوردس��تانیش مه خه ن��ه شۆڤێنییه تی عه ره بی و چیتر مێژوی

مالیكی دوباره مه كه نه وه ؟

سكرتێری حزبی سۆسیالیست، محه مه دی حاجی مه حمود:كورد هه میشه له شه ڕدا بردویه تییه وه و

له گفتوگۆدا دۆڕاندویه تی

فۆتۆ: پشتیوان محه مه دی حاجی مه حمود، سكرتێری حیزبی سۆسیالیست دیموكراتی كوردستان

► ►

ئه گه ر سه رۆك له په رله مان

هه ڵبژێررێت تا 20 ساڵی دیكه ش هه ر

یه كێتی و پارتی ده بن

له هه ڵبژاردنه كه ی 2009دا

ئێمه زه ره رمان كرد

نه ك هێزە ئیسالمییه كان

چاكه یه كی مالیكی ،

كۆبونه وه ی سه رۆكی هه رێم

بوو له گه ڵ الیه نه كان

►

ئا: میران و زریان

نوری مالیكی سه رۆك وه زیرانی عێراق ناوچه جێناكۆكه كانی

نێوان هه رێمی كوردستان وعێراق به ناوچه "تێكه ڵه كان" ناو ده بات و

په رله مانتارێكی لیستی هاوپه یمانی كوردستانیش پێیوایه ئه مه

خۆبه هه ڵه دابردنی هه ره گه وره ی مالكییه و ئاماژه یه كی ئاشكرایه كه ئه وان باوه ریان به جێبه جێكردنی

ماده ی 140 نه ماوه .

وه زیرانی س��ه رۆك مالیك��ی نوری هێزه گش��تی فه رمان��ده ی عێ��راق و چه كداره كانی عێراق، له دو به یاننامه ی جی��ادا ك��ه 15 و 18ی ئ��ه م مانگه له رێی نوس��ینگه كه یه وه باڵویكردنه وه ، له میان��ه ی ئاگاداركردنه وه كان��ی ب��ۆ

هێزه كانی ده س��ته واژه ی له بری پێش��مه رگه ، ده س��ته واژه ی ناوچه "جێناكۆكه كان"،

"ناوچه تێكه ڵه كان"ی به كارهێنا. به پێ��ی ده س��توری عێ��راق، ئ��ه و ناوچان��ه ی ده كه ون��ه نێوان س��نوری به ناوچه عێراق كوردس��تان و هه رێمی ت��ا ده ناس��ێنرێن "جێناكۆك��ه كان" ئ��ه و كات��ه ی قۆناغه كان��ی م��اده ی 140ی ده س��توری عێراق -ك��ه تایبه ته به ئاس��اییكردنه وه ی ئ��ه و ناوچان��ه - جێبه جێ ده كرێت و دواتر دانیش��توانی ئه و ناوچانه له راپرس��ییه كی گش��تیدا به س��نوری په یوه س��تبن بریارده ده ن كوردستان هه رێمی ئیداری جوگرافی و

یان عێراقه وه . ئه ندامی شوانی ، خالید له وباره یه وه لیژنه ی یاس��ایی ئه نجومه نی نوێنه رانی عێراق، ئه وه ی بۆ ئاوێنه نیوز رونكرده وه به كارهێنانی ئه و ده س��ته واژه یه ك��ه یه كێك��ه له خۆبه هه ڵه دابردن��ه ه��ه ره گه وره كانی مالیكی و كه سانی ده وروبه ری كه ماوه یه كه خودی مالیكی و كه س��ه جێناكۆكه كان به ناوچ��ه نزیكه كان��ی

بێگومان تێكه ڵ��ه كان، ناوچه ده ڵێن، ئه وه ش سه رپێچیكردنی رونی ده ستورو م��اده ی 140ه ، چونك��ه ئ��ه و م��اده ده س��تورییه ئه و ناوچان��ه ی به ناوچه علیها" المتنازع "مناگق جێناكۆكه كان

ناوبردوه . به وت��ه ی خالید ش��وانی ، هه وڵدان بۆ گۆڕینی ئه و ناوه مه رامی سیاس��ی له پشته وه یه و جۆرێكه له پاشگه زبونه وه له ناس��اندنی ئه و ناوچان��ه به ناوچه ی جێبه جێكردنی دواتری��ش جێناكۆك و ماده ی 140بۆ چاره سه ركردنی كێشه ی

ئه و ناوچانه . هاوكات س��امان ف��ه وزی، ئه ندامی ئه نجومه نی نوێنه رانی عێراق له لیستی به ئاوێنه ی كوردس��تانی ، هاوپه یمانی راگه یان��د، به كارهێنانی ه��ه ر ناوێكی دیكه ب��ۆ ناوچه جێناكۆكه كان بۆ هه ر كه س��ێك كه پۆستی ڕه س��می هه یه له عێرقدا پێچه وانه ی ده س��توره ، "بۆیه پێویسته ئه وكه سایه تییانه كه سوێندیان به ده س��توره وه ، پابه ندبن خ��واردوه

ده بێ��ت وه ك خۆی ده س��تورجێبه جێ بك��ه ن، دور له بیرو بۆچونی سیاس��ی

خۆیان". الی خۆی��ه وه ئ��ااڵ تاڵه بانی ، وه ك كورده كان��ی له نوێن��ه ره یه كێ��ك له په رله مانی عێراق كه رك��وك ش��اری تێبین��ی "ئه گ��ه ر وت، به ئاوێن��ه ی بكه ی��ن زۆر جار له الیه ن كه س و الیه نه شۆڤینییه كانه وه كه دژی جێبه جێكردنی م��اده ی 140ن ده س��ته واژه ی ناوچ��ه جێناكۆكه كانی��ان گۆڕیوه ب��ۆ ناوچه جیاوازه كان، ناوچه یان تێكه ڵه كه كان به اڵم به كارهێنانی ئه و ده س��ته واژه یه بو، یه كه مجار مالیكیی��ه وه له الی��ه ن ئ��ه وه ش وه ك پش��تیوانییه كه بۆ ئه و

كه س و الیه نانه . به كارهێنان��ی ش��وانی خالی��د ده س��ته واژه ی "ناوچ��ه تێكه ڵ��ه كان" "جێناكۆك��ه كان"، ناوچ��ه له ب��ری به ئاماژه یه كی ئاشكرا وه سف ده كات بۆ ئه وه ی كه مالیكی و كه س��ه نزیكه كانی باوه ری��ان به جێبه جێكردن��ی م��اده ی 140 نه م��اوه ، له هه مانكاتدا ئاماژه یه كه بۆ پاش��گه زبونه وه له به رامبه رهه ندێك ده س��ته واژه دا كه له ده ستوردا هاتون ، "ئه وه ش په رله مانت��اره ، ئه و به بروای

زه نگێكی مه ترسیداره ." ناوب��راو ئ��ه وه ش ده خات��ه رو ك��ه ئه و كه س��انه ی ده س��ته واژه ی ناوچه تێكه ڵ��ه كان به كارده هێنن هه وڵده ده ن ب��ه و لێدوانانه له زیهنییه تی ئینس��انی عێراقی��دا، ناوچه تێكه ڵ��ه كان، جێی ناوچه جێناكۆكه كان بگرێته وه، ئه وه ش پێچه وانه ی ده س��توری عێراقه ، چونكه هه م��و ناوچه كانی دیك��ه ی عێراقیش ناوچه ی تێكه ڵن و پێكهاته ی نه ته وه یی

كوردو توركمان و عه ره بیان لێیه . له به رامبه ر هه ڵوێستی كورد له به رامبه ر ده س��تورییه دا"، پێش��ێلكارییه "ئه و ئ��ااڵ تاڵه بانی ئاش��كرایكرد كه ئه وان كوردستانی هاوپه یمانی لیس��ی وه ك به نامه ی��ه ك س��كااڵیان به رزكردۆته وه بۆ سه رۆكایه تی ئه نجومه نی نوێنه ران ،

"چونك��ه ئه وه ده س��توره ن��اوی له و ناوچان��ه ن��اوه ناوچ��ه ی جێناكۆك، بۆیه جگ��ه له به كارهێنانی ئ��ه و ناوه له روی ت��ر به كارهێنان��ی هه رناوێكی

یاساییه وه رێگه پێدراو نییه ". یاس��ایی لیژن��ه ی ئه ندامه ك��ه ی په رله مان��ی عێ��راق هۆكارێكی دیكه ی ئه و ده س��ته واژه یه له الیه ن مالیكییه وه ده گه رێنێته وه بۆ بانگه شه ی هه ڵبژاردنی ئه نجومه ن��ی پارێزگاكان��ی عێراق كه واده ی ئه نجامدان��ی نزیكبۆت��ه وه ، له و روه وه ده ڵێ��ت، "به اڵم مه ترس��ییه كه لێره دایه كه له گه ڵ هه ر هاتنه پێشه وه ی به كاربهێنرێت ك��ورد هه ڵبژاردنێك��دا بۆ بانگه ش��ه ی هه ڵبژاردن و یاریكردن به مافه كان��ی و پاش��گه زبونه وه له ماده سۆزی راكێشانی بۆ ده س��تورییه كان هه ندێ��ك له هاواڵتیان��ی عێراقی ، ئه م كارانه ش عێ��راق به ره و واڵتێك ده بات كه بنه ما ده س��تورییه كان و رێككه وتنه سیاس��ییه كان و مافی هاواڵتیبون رێزی لێنه گیرێت ، به و هۆیه ش��ه وه ئه م واڵته به خۆوه ئه من��ی جێگیری سیاس��ی و

نابینێت."ك��ه ده كات پێش��نیار ش��وانی كه س��ه -مالیك��ی و ئ��ه وان ئه گ��ه ر له به كارهێنانی به رده وامبن نزیكه كانی - ده س��ته واژه ی ناوچه تێكه ڵه كان و ئه و خۆ به هه ڵه دابردنه ، "پێویسته له مه ودوا سیاس��ییه كانی كوردیش ئه و ناوچانه به ناوچه ی جێناكۆك ناونه به ن و به ناوچه كوردستانییه داگیركراوه كان یان ناوچه

دابڕاوه كان ناوی به رن.دواجار سامان فه وزی ئاماژه بۆ ئه وه ده كات كه راڤه كردن بۆ بڕگه و ماده كانی ده س��تور به گوێره ی ده سه اڵت و ئاستی به رپرسیارێتی حیزب و الیه نه كانی عێراق گۆڕان��كاری به س��ه ردادێت، به جۆرێك ئ��ه و الیه نه نانه ی ده گه نه ده س��ه اڵت خوێندنه وه و ڕاڤه كردنیان بۆ ده س��تور جیاواز ده بێت، به به راورد به و كاتانه ی له ده س��ه اڵتدا نین یان له ده سه اڵتدان، به اڵم ده سه اڵته كانیا ن تۆكمه نه بوه .

ئا: ئیحسان مه ال فوئاد

به رپرسێكی حزبی شیوعی له كه ركوك ئاماژه به وه ده كات كه ئه گه ری ئه وه

هه یه شه ڕ و پێكدادانێكی كه م له نێوان پێشمه رگه و سوپای عێراق روبدات و دواتر په نا ببرێته به ر گفتوگۆ، ئه و ده ڵێت "هاوكات ئه مه ریكییه كانیش له سه ر هێڵن و ماوه یه كه كار ده كه ن

بگه ڕێنه وه بۆ عێراق و كه ركوكیش بكه نه پێگه ی سه ره كی خۆیان نه ك به غدا".

مه كته بی ئه ندام��ی كاروان" "ئه ب��و كه ركوكی محه لی به رپرس��ی سیاسی و حزبی ش��یوعی كوردس��تان سه باره ت به س��ه ره تای س��ه رهه ڵدانی كێشه كانی به ئۆپه راس��یۆنی ده رهه ق ئه مدوایی��ه دیجل��ه ، به ئاوێنه ی راگه یان��د كه "ئه و كاته ی ئۆپه راس��یۆنی دیجله دروستكرا، حكومه تی هه رێم هه وڵێك��ی زۆریدا كه هه ڵوه ش��ێنرێته وه بێس��ود بو، كه چی ئه و ئۆپه راسیۆنه له هه مان رۆژی چونی وه فدی حكومی و حزبه كوردستانییه كان ب��ۆ به غ��دا نمایش��ێكی س��ه ربازییان به ئاماده بونی عه لی غێدان و عه بدولئه میر زه ی��دی ئه نجامدا، بۆی��ه به رده وامبونی مالیك��ی ل��ه و هه ڵوێس��ته ی وایك��رد كۆبكاته وه و كوردس��تانی خۆی الیه نی ئۆپه راسیۆنێكی له وشێوه یه دروستبكات، به اڵم رون و ئاشكرایه دروستكردنی هه ر ج��ۆره ئۆپه راس��یۆنێك به ب��ێ بڕیاری ه��ه ردو مه كته ب��ی سیاس��ی یه كێتی و پارتی دروس��ت نابێت، واته به ئاگاداری به رپرس��انی هه ردو حزبه كه و وه زاره تی

پێشمه رگه دروستكرا". ئه ب��و كاروان ئاش��كرای ده كات كه دیاله و له پارێزگای دیجله ئۆپه راسیۆنی له س��نوری ئێران��ه وه ده س��تپێده كات تاوه كو ده گاته موسڵ ئه مه ش مه به ستی مه ترسیداره ، له پش��ته وه یه و سیاس��ی بۆی��ه به ب��ڕوای ئه و ئه م��ه ش ئامانجی یه كه م��ی كه مكردن��ه وه ی ده س��ه اڵتی كورده له ناوچه دابڕێنراوه كان به تایبه تی له بواری ئه منی و سه ربازیدا، ناوبراو وتی "ئه وه تا به پێی نوسراوێكی ناوه ند نابێت پۆلیسی قه زاو ناحییه كان به بێ بڕیاری دیجله هیچ ئۆپه راسیۆنێك ئه نجامبده ن، به مه ش ئه و ئامانجه ی پێكا كه سوپای عێراق بێته كه ركوك و ناوچه دابڕاوه كان و

سه رپه رشتی دۆسییه ی ئه منی بكات

ئ��ه و به رپرس��ه ی حیزبی ش��یوعی تری ئامانجێكی پێیوای��ه له كه رك��وك دیجل��ه ئۆپه راس��یۆنی دروس��تبونی ده ستگرتنه به س��ه ر ئه و هێڵه گشتییه بۆ هاوكاری س��وریا و ئه و یارمه تییانه ی له ئێرانه وه ده گاته ئه و واڵته ، كه باشترین رێ��گا بۆ ئه و مه به س��ته هێڵ��ی ناوچه دابڕاوه كانه كه هه ر له س��نوری ئێرانه وه تا سۆزباڵغی خانه قین و كه ڵه شێرته په ی كه الرو ناحییه ی جه باره ی كفری و خواروی خورماتوی كه ركوك و حه ویجه تاده گاته مه خمورو ش��ه نگال و تا سنوری سوریا، ئه مانه هه مو ده بێته هێڵێكی هاوبه شی ئێران و عێراق و سوریا كه به كارده هێنرێن

بۆ به رژه وه ندی خۆیان. له باره ی ده نگۆی دروستكردنی جاش له الیه ن مالیكییه وه له كه ركوك، ئه و وتی "مالیك��ی له ناو كه رك��وك و ده وروبه ری )حه ویج��ه و ریازو ره ش��ادو به ش��ێكی زۆری س��وننه ی ع��ه ره ب( بایه خێك��ی تایبه تی��داوه به حزبه ك��ه ی و خه ڵكێكی زۆری وه كو ش��ێخ و ئاغاو كه س��ایه تی كۆكردوه ته وه ، هه روه ها له دوبز باره گای داناوه و له رێگای دامه زراندن و ئیمتیازاتی

جیاوازه وه خه ڵك كۆده كاته وه ". به ده ستی پێشمه رگه هێزو جواڵندنی به رپرس��ی حزب��ی و له ده س��تی حزبدا هه میشه ره خنه یه كی گه وره ی چاودێران و رۆش��نبیران و هه م��و الیه ن��ه كان بوه ، له وباره یه وه به رپرسه كه ی حزبی شیوعی به زۆری وت��ی "هێزه كانی پێش��مه رگه بریتین له هێزی پێش��مه رگه ی یه كێتی و پارتی ، ئه فسه ر و سه رجه م به رپرسه كانی له نێ��و خۆیاندا دابه ش��كردوه ، ته نانه ت له ناوچه دابڕاوه كانیش به هه مان شێوه ی په نجا به په نجا دابه ش��یانكردوه ، ئه گه ر فه رمانده ی لیواو فه وج و سریه یه ك پارتی

بێت جێگره كه ی یه كێتییه ". س��ه باره ت ب��ه م گ��رژی و ئاڵۆزییه ی حكومه تی نێ��وان كه وتوه ته ماوه یه كه هه رێ��م و حكومه ت��ی ناوه ن��دی به غداو كۆكردن��ه وه و هێ��ز س��ه ره نجامی س��ه نگه رگرتنیان له به رامب��ه ر یه كتردا، ئه ب��و كاروان وتی "به بڕوای من س��ێ ئه گه ر هه یه له م رۆژانه دا ده رده كه وێت، ئه گ��ه ری یه ك��ه م كۆبونه وه كان��ی مام جه الل و كاك مه سعود و هاتنی عه الوی و جه عفه ریی��ه كه هه م��وان هه وڵێكبده ن ب��ۆ ئ��ه وه ی مالیكی پاشه كش��ه بكات هه ڵوه ش��انه وه ی هه ڵوێس��تانه ی و له و

پێش��و به رێكه وتننامه ی كار دیجل��ه و ب��كات. ئه گه ری دوه میش ئه وه یه ئه گه ر ئه و كێش��انه به رده وامبن و پاشه كشه ی پێنه كرێت، ئه وا پرس��ی لێسه ندنه وه ی متمانه له مالیكی ده ستپێده كات. سێیه م پێكدادانێكی ش��ه ڕ و ئه وه یه ئه گه ریش كه م له نێوان پێشمه رگه و سوپای عێراق روبدات و دواتر په نا ببرێته به ر گفتوگۆ، ه��اوكات ئه مه ریكییه كانی��ش له س��ه ر هێڵن و ماوه یه كه كار ده كه ن بگه ڕێنه وه ب��ۆ عێراق و كه ركوكی��ش بكه نه پێگه ی

سه ره كی خۆیان نه ك به غدا". سه باره ت به رۆڵی كورد له كه ركوك له 9 ساڵی رابوردوشدا وتی "9 ساڵه الیه نی له ئه نجومه نی بوه زۆرینه كوردس��تانی پارێزگا و پارێزگاریش كورد بوه ، پێموایه كاریش��یان كردوه ، ب��ه اڵم له به رانبه ردا نه بونی ش��ه فافییه ت و بونی گه نده ڵی و قۆرخكردنی ده س��ه اڵت له نێوان هه ردو حزبدا و بونی دو ئاسایش و دو سه ندیكای كرێ��كاران و دابه ش��كردنی به ڕێوه به ری قوتابخان��ه كان و ده یان بابه تی له وجۆره جێی ناڕه زایه ت��ی خه ڵك بوه ، به كورد و هه قیقه تێكی توركمان��ه وه ، ع��ه ره ب و ویژدانیی��ش هه ی��ه كه ل��ه و رۆژه وه ی د.نه جمه دین ده ستبه كاربوه كاری باشی ك��ردوه و جێ��ی ره زامه ندی س��ه رجه م

پێكهاته و نه ته وه كانی كه ركوك بوه ". به بڕوای ئه بو كاروان دوبه ره كی و شه ڕی حزبایه تی نێوان یه كێتی و پارتی كاریگه ری خراپی كردوه ته س��ه ر به هێزبونی هێزی به رامب��ه ر )مالیكی و س��ه رجه م كوتله و

الیه ن��ه ركه به ره كانی ك��ورد"، ئه و وتی "له و ناوچانه دو ئاسایش هه یه ، هه رچی پۆلیس بنكه كانی س��ه رجه م ئه فسه ر و هه یه دابه شیانكرده وه له نێوانیاندا، ئه مه چه ندی��ن جار به س��ه ركردایه تی هه ردو حزب به كاك مه س��عود و مام جه اللیش وت��راوه ، كه چی كێش��ه كه وه ك خۆی بااڵی به رژه وه ندی وادی��اره ماوه ته وه ، نیشتمانی كورد له به رچاو ناگرن، ده توانم بڵێم له زۆر ش��وێن و كاتدا و جارجاریش له هه ڵوێستدا به رژه وه ندی حیزبییان زاڵه به سه ر به رژه وه ندی نیشتمانییه وه ، به اڵم به رژه وه ندی حزبی ته نها پێش��موانییه خه باتیش��یان له به رچاوگرتبێ و خۆیان كردوه بۆ به ده ستهێنانی داخوازییه كانی گه له كه مان، به اڵم هه ڵه و كه موكوڕیشیان

زۆره ". قسه یه ك هه یه هه میشه رۆژنامه وانان و كه ركوكیی��ه كان ده یڵێنه وه ك��ه گوایه له كه ركوكی به ڕۆژ ته نها به رپرس��ه كان "قودس و دڵی كوردس��تان" ده مێننه وه و به شه و ده گه ڕێنه وه بۆ سلێمانی و ناوچه به رپرسه كه ی كوردس��تان، ئارامه كانی حزبی ش��یوعیش هه م��ان رای هه یه و ده ڵێت "راس��ته به ش��ێك له به رپرسان رۆژان��ه ده گه ڕێن��ه وه ب��ۆ س��لێمانی و هه ولێر، به شێكیش��ی ده مێننه وه ، به اڵم م��ن له كه ركوك له نێو ب��اره گای حزبدا ده مێنمه وه و ده خه وم، به گشتی هه فتانه وه ك س��ه ربازی جاران رۆژانی هه ینی و

پێنجشه م ده چمه وه بۆ ماڵه وه ".

5کوردستانی )353( سێشه ممه 2012/11/27

دوو تێبینی کورت به‌ختیار‌عه‌لی‌ده‌ینوسێت

تێبینی یەکەم: دەربارەی کۆیلەیەک کە نایەوێت بەرەنگاری هیچ ئاغایەک

ببێتەوەدوژمنەکانی بەن��او ل��ە هەندێ��ک پارت��ی و یەکێت��ی، گوای��ە بۆئەوەی توڕەیی خۆیان بەرامبەر بەم دوو هێزە ناش��یرینە دەرب��ڕن، بەهانەیەکی زۆر پ��وچ بەکاردەهێن��ن، دەڵێن جیاوازی چییە لە نێوان ئەوەی کۆیلەی مالیکی یان کۆیلەی تاڵەبانی و بارزانی بین. لە ڕاستیدا پوچی ئەم بەهانەیە لەوەدایە بەن��اوی قەبووڵکردنی کۆیلەیەتی کە ب��ۆ تاڵەبانی و بارزانییەوە، زەمینە بۆ تریش کۆیلەیەتییەکی قەبووڵکردن��ی خۆشدەکات، واتە چونکە کۆیلەگەرایی بۆ هێزە کوردییەکان قەبووڵکردوە ئەوا بەردە هەر بەردەی��ە و چی دەگۆڕێت گەر خاوەن کۆیلەی تر بین و جۆرێکی تریش لە کۆیلەیەتی بچێتە سەرباری ئەوەی کە هەیە، بێئەوەی لەو ڕاستییە سادەیە تێبگەن ڕەتکردنەوەی کۆیالیەتی کۆیالیەتییە، پرەنسیپی ڕەتکردنەوەی ڕەتکردنەوەی هەم��وو بنەماو ڕەنگ و شێوەو دەرکەوتەکانێتی. گەر نەتەوێت لەگەڵ ئاغایەک��دا ش��ەڕ لەپێن��اوی ئاغایەکی تردا بکەیت، ئەوە الی من زۆر پیرۆزە، بەاڵم ئەوەی لێرەدا دەیبینین دوورو نزی��ک پەیوەن��دی بەوج��ۆرە هەڵوێس��تەوە نییە، لێرەدا کۆیلەیەک دەبینین ک��ە نایەوێت بەرەنگاری هیچ ئاغایەک ببێتەوە، کۆیلەیەک پاسیڤانە کۆیلەی��ی خ��ۆی دەژی و بۆی گرنگ ڕوودەدات لەچ��واردەوری نییە چ��ی ... ئەمەی��ان هەڵق��واڵوی مۆراڵێکی زەق و بنجبەس��تووی کۆیالیەتیی��ە، ن��ەوەک مۆڕاڵی شۆرش��گێڕێک کە دژ بە هەموو ستەمێک راپەڕیوە. بەبڕوای م��ن ئەوانەی لەس��ەردەمی بەعس��دا ئێس��تا نەبوو، قەبووڵ کۆیلەیەتییان هەر ئەوانەن کۆیلەیەتیشیان بۆ پارتی و یەکێتی قەبووڵ نییە، هەر ئەوانەشن کۆیلەیەتی بۆ مالیکی قەبووڵ ناکەن. ئەوانەشی کۆیلەیەتی بەعسیان قەبووڵ بوو هەر ئەوانە بوون ملهوڕانە بواریاندا یەکێتی و پارتی ببنە بەردەدارو خاوەن کۆیلە، هەر ئەوانەشن کە بۆیان گرنگ نییە خاوەن کۆیلەکە ببێتە مالیکی یان هەر کەسێکی دیکە. ئەوەی کۆیلەیەتی قەب��ووڵ نیی��ە، ئەوا هەموو ش��ێوەو شوناس��ەکانی کۆیلەیەت��ی قەب��ووڵ دەوەس��تێتەوە، بەرامبەریان نیی��ەو ک��ە بەرەنگاریش دەکات ب��ۆ ئازادی خۆی ئەوە دەکات. ش��ەڕی تاڵەبانی و بارزان��ی لەگ��ەڵ مالیک��ی ش��ەڕێکە ئازادیخواز مرۆڤێکی لەشەڕی جیاوازە لەگەڵ ه��ەردو بەرەکەدا. بەاڵم ئەوەی ش��ەڕی س��تەمی ناوخۆی نەکردبێت، ش��ەڕی س��تەمی دەرەکی��ش ناکات، ئەوەی بەرەنگاری س��تەمی دەرەکیش نەبێتەوە، بەرەنگاری ستەمی ناوەکیش نابێتەوە. ڕەتکردنەوەی زوڵمی پارتی و یەکێت��ی لەس��ەر هەمان پرەنس��یپە کە ب��وار بە ڕەتکردن��ەوەی هێرش و پەالماری مالیکی دەدات. ڕەتکردنەوەی مالیکیش لەسەر هەمان پرەنسیپە کە بوار بە مرۆڤ دەدات س��تەمی ناوخۆ قەبوول نەکات. من لەوتاری پێشوومدا گووتم ئەم ش��ەرە ش��ەڕێک نییە بە ناوی نەتەوەوە بکرێ��ت، بەڵکو تەنیا بە ن��اوی ئازادی مرۆڤ��ەوە دەکرێت، هەم��وو ئەمج��ۆرە جەنگان��ە زنجیرە جەنگێک��ن پێکەوە گرێ��دراو. ئەوەی بەمج��ۆرە عەقڵییەت��ە بیردەکات��ەوە لە بەندەیەک دەچێ��ت کە قەبووڵێتی خاوەن ب��ە بیفرۆش��ێت خاوەنەکەی کۆیلەیەک��ی تر، ن��ەوەک لەمرۆڤێکی ئازاد ک��ە هیچ ج��ۆرە کۆیلەیەتییەک قەبووڵ نەکات. کۆیلەیەتی شتێک نییە تەنیا هەلومەرجی ئابووری و سیاس��ی دیاریب��کات، کۆیلەیەت��ی هەڵبژاردنە. مرۆڤ خۆی بڕیار لەس��ەر کۆیلەیەتی خ��ۆی دەدات، ئێم��ە ل��ە هیگڵ��ەوە دەزانی��ن کە کۆیلەیەت��ی جۆرێکە لە ڕێکەوتن لەنێوان کۆیلەو کۆیلەداردا، لە سارتەریش��ەوە دەزانین کە کۆیلەیەتی دۆخێکە هەڵدەبژێررێت، کۆیلەیەتی لەو س��اتەدا بەرقەرار دەبێت کە کۆیلەکان کۆیالیەت��ی خۆی��ان قەبووڵدەکەن و دان ب��ە ئاغایەتی ئاغادا دەنێن. ئیدی سروش��تییە کە کەس��ێک کۆیالیەتی کۆیلەداری شوناس��ی ب��وو، قەبووڵ بۆ گرن��گ نەبێت و ببێتە کەس��ێکی پاسیڤ سەبارەت بەوەی لەدەوروبەری

ڕوودەدات. ئەمج��ۆرە کۆیالن��ە لەبەر ئەوەی هیچیان بەرامبەر ئاغای یەکەم بۆ ناکرێ��ت، ئاغ��ای دووەم و ئاغای س��ێهەم و هەموو ئاغاکانی تریش��یان قەبووڵ��ە، ئەزموونی��ان لەگەڵ ئاغای یەکەمدا دەکەنە کلێشە بۆ ژیان لەگەڵ هەموو ئاغاکانی تردا. بێباکی دەرهەق بە ئاغا لێ��رەدا کۆیلەیەکی ڕەزامەندی دروس��تکردوە، تەنیا ئەوەی بۆ گرنگە ئاغاک��ەی بە کوش��تی ن��ەدا، نەوەک کۆیلەیەک ئازادی خۆی بۆ گرنگ بێت. لە بری ئەوەی ڕەتکردنەوەی ئاغایەک زەمینە بێت هەمووجۆرە کۆیلەیەتییەک ڕەتبکەنەوە، بە پێچەوانەوە نوشس��ت لە ب��ەردەم ئاغایەکدا دەبێتە زەمینە، ب��ۆ قەبووڵکردن��ی هەم��وو ج��ۆرە کۆیلەیەتیی��ەک ب��ە مەرجێ��ک وەک ئاگامبن دەڵێ��ت »ژیانی ڕووت« یان بۆ بپارێزێت. لە ڕاستیدا ستەمی پارتی و یەکێتی بەهانە نییە بۆ قەبووڵکردنی مالیکی، وەک چۆن س��تەمی مالیکی بەهانە نییە ب��ۆ قەبووڵکردنی پارتی و یەکێت��ی. ئەوانە لە بری ئەوەی ئەم ساتەوەختە وەربگێرن بۆ ساتەوەختی جۆرە هەم��وو بەرامبەر بەرەن��گاری ب��ۆ بگەڕێن��ەوە و کۆیلەیەتیی��ەک گووتارە ڕادیکالەکانی ئازادی، بە ناوی ناهەقییەکان��ی پارت��ی و یەکێتییەوە دەگەڕێن��ەوە بۆ گووتارە ڕادیکالەکانی کۆیلەیەت��ی ... کۆمیدیا ڕەش��ەکەش لەوەدای��ە ئەمانە عەبدێکی پاس��یڤن، کەچ��ی خۆی��ان وەک شۆرش��گێڕی

ئەکتیڤ دەبینن.

تێبینی دووەم: دەربارەی ئیدیۆمی »ئیسالمییەکان هەموو وەک یەک

نین« ل��ە مێ��ژووی ئیس��المی سیاس��ی هاوچەرخدا هیچ ماوەیەک بە ئەندازەی ئەم ڕۆژانەی ئێستا تاڵ و تاریک نین. س��ێ دەموچاوی گەورەی ئیس��المی میان��ەڕەو چوونەت��ە خانەی کەس��ە توندڕەوو زبردەستەکان کە خۆرهەاڵت بەرەو بەاڵ و کارەساتی نوێ ڕادەکێشن : ئ��ۆردوگان، مالیکی، مورس��ی. ئەم س��ێ پیاوەی نوێنەرایەتی ئیس��المی موعتەدیلیان دەکرد، ئێس��تا بوونەتە س��ێ دیکتات��ۆر و جەن��گاوەر کە بە زمانی دین و نەتەوەپەرستی هەڕەشە ل��ە نەیارانیان دەکەن. پرس��یارەکەی من سەبارەت بەم نسکۆیەی هەڵگرانی میان��ەڕەو« »ئیس��المی گووت��اری نیی��ە. ئەوەیان بابەتێکی دییە، بەڵکو ئاڕاس��تەی ئەو برادەرە ڕۆشنبیرانەیە ک��ە زوو زوو دەڵێن »ئیس��المییەکان هەم��وو وەکو یەک نی��ن«. بێگومان من ناڵێم ئیس��المییەکان هەموو وەک یەکن، ئەوە تێزەی من نییە و نەبووە، بەاڵم پێموایە ئ��ەم تێزەیە هیچ لەوە ناگۆڕێ��ت کە بە پێچەوان��ەی ئاوات و هی��وای ئ��ەو برادەرانەوە، ئیس��المی میان��ەڕەو لەحوکم��دا دەبێتە هێزێکی ن��ەوەک تون��درەو، س��ەرکوتکەری قوتابخانەی بخات��ە هێزێ��ک خ��ۆی دیموکراسییەتەوەو لەوێدا ڕەهەندە نەرم و دیموکراسییەکانی خۆی گەشەپێبدات.

مالیكی ناوچه "جێناكۆكه كان" به ناوچه "تێكه ڵه كان" ناوده بات

ده نگۆی دروستكردنی جاش هه یه له كه ركوك

19 »»

بەدرێژایی مێژوو، ژمارەیەکی زۆر لە خەڵک دوای

توندڕەوەکان دەکەون، نەوەک

دوای مرۆڤدۆست و هێمن و

میانەڕەوەکان

ئه بو کاروان

په رله مانتارێك: ئاماژه یه كی

ئاشكرایه كه ئه وان باوه ریان

به جێبه جێكردنی ماده ی 140 نه ماوه

ئه گه ری هه یه شه ڕ و پێكدادانێكی

كه م له نێوان پێشمه رگه و سوپای

عێراق روبدات

دوای‌‌ده‌ستنیشانكردنی‌‌وه‌زیرێك‌بۆ‌"ئێزدییه‌كان")كاكه‌یی‌‌و‌شه‌به‌ك(یش‌داوای‌‌وه‌زاره‌ت‌ده‌كه‌ن

په‌پێی‌یاسا‌هه‌شت‌مانگی‌ماوه‌‌حكومه‌تی‌‌هه‌رێم‌‌21وه‌زیری

فیعلی‌و‌نۆ‌پله‌ی‌‌وه‌زیریشی‌‌هه‌یه

‌ژه‌ن��راڵ‌دیگ��ۆل،‌له‌كۆبونه‌وه‌كانی‌ئه‌نجومه‌ن��ی‌وه‌زیران��ی‌فه‌ره‌نس��ادا،‌كورس��یی‌ده‌سته‌راس��تی‌خ��ۆی‌بۆ‌رۆش��نبیریی‌ وه‌زیری‌ مالرۆی‌ ئه‌ندرێ‌ته‌رخانكردبو،‌ئه‌م��ه‌ش‌نیگه‌رانییه‌كی‌زۆری‌الی‌وه‌زیران��ی‌به‌رگری‌و‌ناوخۆ‌دروستكردبو،‌بۆیه‌‌رۆژێكیان‌ده‌پرسن‌كه‌‌بۆچی‌ئه‌و‌ده‌خاته‌‌ته‌نیشت‌خۆیه‌وه‌‌؟..‌دیگ��ۆل‌ده‌ڵ��ێ،‌"له‌به‌رئ��ه‌وه‌ی‌مال��رۆ‌له‌روانگه‌یه‌كی‌رۆش��نبیرییه‌وه‌‌ئه‌منیی��ه‌كان‌ له‌مه‌س��ه‌له‌‌سیاس��ی‌و‌مرۆییانه‌ی‌ تێڕوانینێك��ی‌ ده‌ڕوان��ێ‌و‌هه‌ی��ه‌..‌منی��ش‌پێویس��تم‌به‌مه‌یه‌".‌ئه‌م��ه‌‌بیركردن��ه‌وه‌ی‌مه‌ده‌نییان��ه‌ی‌ژه‌نرالێكی‌س��ه‌ربازییه‌‌بۆ‌حوكمڕانیی‌واڵته‌كه‌ی،‌كه‌‌ت��ه‌واو‌پێچه‌وانه‌ی‌ئه‌و‌رۆژهه‌اڵته‌‌ سیاس��ییه‌‌)مه‌ده‌نییانه‌(ی‌كه‌‌به‌عه‌قڵیه‌تێكی‌س��ه‌ربازی‌و‌ئه‌منی‌وه‌زیرانی‌ ب��ه‌رده‌وام‌ حوكمده‌ك��ه‌ن..‌به‌رگ��ری‌و‌ناوخۆ‌به‌ته‌نیش��تیانه‌وه‌ن،‌ته‌نیا‌گ��وێ‌له‌زانیاریی��ه‌‌ئه‌منییه‌كان‌ده‌گرن‌و‌راپۆرتی‌ده‌زگا‌هه‌واڵگرییه‌كان‌رۆش��نبیری‌و‌ وه‌زیرانی‌ ده‌خوێننه‌وه‌،‌مافی‌مرۆڤ‌و‌په‌روه‌رده‌‌ته‌نیا‌دیكۆرێكن،‌یانی��ش‌ئه‌وپه‌ڕه‌ك��ه‌ی‌فه‌رمانبه‌رێكی‌بیرۆكرات��ی‌بنده‌س��تی‌س��ه‌رۆكن‌بۆ‌به‌سه‌ربازیكردنی‌كۆمه‌ڵگاو‌خۆخزاندنه‌‌ناو‌ناخی‌ت��اك‌به‌تاكیان‌كه‌‌هه‌مویان‌بكرێن‌به‌هاواڵتییانی‌ده‌سه‌اڵت،‌له‌بری‌ئه‌وه‌ی‌ده‌سه‌اڵت‌بكرێ‌به‌هی‌ئه‌وان.

‌لێره‌وه‌‌مه‌به‌س��تمه‌‌له‌و‌دۆخه‌‌گرژه‌‌بدوێ��م‌كه‌‌ماوه‌یه‌ك��ه‌‌كه‌وتۆته‌‌نێوان‌هێز‌ كۆكردن��ه‌وه‌ی‌ هه‌ولێ��رو‌ به‌غداو‌به‌رامبه‌ر‌یه‌كت��ر..‌گرژییه‌ك‌كه‌‌زیاتر‌ب��ۆی‌رونكردینه‌وه‌؛‌ئه‌و‌ده‌س��ه‌اڵته‌ی‌له‌به‌غ��دا‌حوكم��ده‌كات،‌ل��ه‌و‌جۆره‌‌رۆژهه‌اڵتیانه‌یه‌‌ك��ه‌‌خه‌ریكه‌‌غرورێكی‌س��ه‌ربازی‌و‌ئه‌من��ی‌دایده‌گ��رێ،‌بێ‌خزمه‌تگوزاری��ی‌ كه‌متری��ن‌ ئ��ه‌وه‌ی‌بۆ‌ رێگا‌ ئاس��انترین‌ پێشكه‌شكردبێ،‌گه‌وره‌‌ له‌س��ه‌فقه‌ی‌ )خۆبه‌هێزكردن(‌گه‌وره‌ی‌كڕینی‌چ��ه‌ك‌و‌كۆكردنه‌وه‌ی‌هێزی‌س��ه‌ربازی‌و‌نمایشی‌ده‌بابه‌كاندا‌ده‌بینێته‌وه‌و‌هه‌ڕه‌ش��ه‌و‌گه‌ف‌به‌سه‌ر‌)دوژمنه‌كانی(دا‌ده‌به‌شێته‌وه‌.‌ئه‌مه‌ش‌ئه‌و‌سه‌ره‌تا‌خه‌ته‌رناكه‌یه‌‌كه‌‌واده‌كات‌بكه‌ن‌و‌ زیاد‌ )دوژمن��ه‌كان(‌ به‌ره‌به‌ره‌‌مه‌یدانی‌شه‌ڕكردنیان‌فراوان‌ببێت،‌تا‌وایلێدێت،‌زۆربه‌ی‌هاواڵتییان‌ده‌بن‌به‌‌)دوژمن(..‌ئیت��ر‌له‌ناوبردنیان‌ده‌بێته‌‌

)ئه‌ركێكی‌نیشتمانیی‌پیرۆز(‌!..‌ئه‌گه‌ر‌زوم��ی‌وتاره‌كه‌م‌وه‌ربگێڕمه‌‌الی‌خۆمان‌و‌بپرسم؛‌باشه‌‌ئێمه‌‌چۆن‌و‌به‌چی‌ده‌توانین‌له‌م‌شه‌ڕه‌دا‌براوه‌بین‌؟..‌ئه‌وا‌به‌كورتی‌ده‌ڵێم،‌نامه‌وێ‌له‌و‌حه‌ماسه‌ته‌‌به‌رگریكارانه‌یه‌‌كه‌مكه‌مه‌وه‌‌س��ه‌رهه‌ڵدانی‌ له‌س��ه‌ره‌تای‌ ك��ه‌‌ته‌نگژه‌كه‌وه‌،‌ن��ه‌ك‌ته‌نیا‌له‌ناو‌هێزی‌پێش��مه‌رگه‌،‌به‌ڵك��و‌له‌ن��او‌ته‌واوی‌هێزه‌‌سیاسییه‌كان،‌ خه‌ڵك،‌سه‌رجه‌م‌به‌شێوازی‌ په‌یدابوه‌و‌ رۆشنبیران‌ كۆی‌به‌اڵم‌ لێده‌ك��رێ،‌ ته‌عبیری‌ جیاجی��ا‌به‌هێزتری��ن‌چه‌كی‌س��تراتیژیی‌ئێمه‌‌ده‌بێ‌ ب��ه‌وه‌‌ ش��ه‌ڕه‌كه‌دا،‌ له‌مه‌یدانی‌بی��ن‌و‌به‌رده‌وامیش‌ له‌به‌غدا‌جی��اواز‌بكه‌ینه‌وه‌؛‌ قوڵت��ر‌ جیاوازییه‌كانم��ان‌ئه‌وكات��ه‌‌ده‌بێ‌ئومێدم��ان‌به‌بردنه‌وه‌‌به‌هێزبێ��ت،‌كه‌‌بینیم��ان‌عه‌قڵییه‌ته‌‌دیگۆلییه‌كان‌له‌ناو‌ده‌سه‌اڵته‌‌حكومی‌و‌حزبییه‌كانم��ان‌زیات��رو‌زاڵتربون،‌كه‌‌نزیكتربون‌ نوس��ه‌ره‌كانمان‌ روناكبیرو‌ب��ه‌رده‌وام‌ ن��ه‌ك‌ له‌س��ه‌رۆكه‌كان،‌ئه‌منی��ی‌ س��ه‌ربازی‌و‌ به‌پیاوان��ی‌ده‌وره‌درابن.‌كه‌‌بینیمان‌له‌روانگه‌یه‌كی‌مرۆی��ی‌و‌دیموكرات��ه‌وه‌‌هه‌نگاو‌به‌ره‌و‌چاره‌س��ه‌ری‌كێشه‌‌سیاس��ییه‌كانمان‌له‌نێو‌ ریشه‌یی‌ چاكسازییه‌كی‌ ده‌نرێ‌و‌كه‌‌چیتر‌ به‌رێده‌خرێت‌ داموده‌زگاكاندا‌ئ��ه‌و‌ناعه‌داله‌تییه‌‌گه‌وره‌ی��ه‌‌له‌نێوان‌ئه‌و‌خه‌ڵكه‌‌ ده‌س��ه‌اڵتداران‌و‌ نوخبه‌ی‌نه‌هێڵێ‌كه‌‌له‌هه‌مو‌وێستگه‌كانی‌شه‌ڕو‌بون،‌ خۆبه‌ختكردن‌ ئاماده‌ی‌ شۆڕشدا‌ده‌سه‌اڵتداره‌كانمان،‌ به‌داخه‌وه‌‌ كه‌چی‌نه‌ك��ردوه‌و‌ ئه‌وه‌ی��ان‌ ته‌قدی��ری‌له‌دابه‌شكردنی‌ماف‌و‌‌ئیمتیازاته‌كاندا،‌نیش��تیمان‌هه‌ر‌هی‌خۆیان‌بوه‌،‌به‌اڵم‌ك��ه‌‌هه‌ڕه‌ش��ه‌و‌ش��ه‌ڕ‌له‌گۆڕێدابوبن،‌ئینجا‌نیش��تیمان‌هی‌هه‌م��وان‌بوه‌و‌ده‌بێ‌هه‌موان‌به‌رگری��ی‌لێبكه‌ن‌!!..‌ئه‌مه‌‌تاكه‌‌رێگ��ه‌ی‌بردنه‌وه‌مانه‌و‌هیچ‌

رێگه‌یه‌كی‌دیكه‌‌شك‌نابه‌م.

‌‌‌ئا:‌پشتیوان

دو‌وه‌زیری‌‌دیكه‌‌بۆ‌حكومه‌تی‌‌هه‌رێم‌زیادكرا‌كه‌‌یه‌كێكیان‌بۆ‌پێكهاته‌ی‌‌)ئێزیدییه‌كان(‌ده‌بێت،‌ئه‌وه‌ش‌نیگه‌رانی‌‌الی‌‌پێكهاته‌كانی‌‌دیكه‌‌

دروستكردوه‌‌و‌داوای‌‌وه‌زاره‌ت‌یاخود‌به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تییه‌ك‌ده‌كه‌ن.

هه‌فته‌ی‌‌رابردو‌په‌رله‌مانی‌‌كوردستان‌ب��ه‌‌"زۆرین��ه‌ی‌‌ده‌ن��گ"ی‌‌ئه‌ندامانی‌،‌پڕۆژه‌‌یاس��ایه‌كی‌‌ئه‌نجومه‌نی‌‌وه‌زیرانی‌‌په‌س��ه‌ندكرد‌بۆ‌زیادكردنی‌‌دو‌وه‌زیری‌‌دیكه‌،‌هه‌رچه‌نده‌‌له‌نێو‌پڕۆژه‌‌یاساكه‌ی‌‌حكومه‌ت��ی‌‌هه‌رێمدا‌ناوی‌‌دو‌وه‌زیره‌كه‌‌و‌وه‌زاره‌ته‌كان‌ئاش��كرا‌نه‌ك��راوه‌،‌به‌اڵم‌به‌پێ��ی‌‌زانیاریی��ه‌كان‌یه‌كێ��ك‌له‌و‌دو‌وه‌زاره‌ته‌‌ب��ۆ‌پێكهاته‌ی‌‌)ئێزیدییه‌كان(ه‌،‌ئه‌وه‌ش‌نیگه‌رانی‌‌پێكهاته‌كانی‌‌دیكه‌‌دروس��تكردوه‌‌و‌داوای‌‌وه‌زاره‌ت‌یاخ��ود‌

به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تییه‌ك‌ده‌كه‌ن.ئێس��تای‌‌ له‌كابین��ه‌ی‌‌ هه‌رچه‌ن��ده‌‌حكوم��ه‌ت‌و‌كابینه‌كان��ی‌‌پێشتریش��دا‌)مه‌س��یحی‌‌و‌ پێكهاته‌ی‌‌ ب��ۆ‌ وه‌زاره‌ت‌ب��ه‌اڵم‌ دیاریك��راوه‌،‌ توركم��ان(ه‌كان‌له‌سه‌ره‌تای‌‌ئه‌م‌كابینه‌یه‌دا‌وه‌زاره‌ت‌بۆ‌

هیچ‌پێكهایه‌كی‌‌دیكه‌‌زیاد‌نه‌كرا.ئێزیدیی��ه‌كان‌یه‌كێك��ن‌له‌پێكهات��ه‌‌

گرنگه‌كان‌له‌هه‌رێمی‌‌كوردستان‌و‌س��نوری‌‌نیش��ته‌جێبونیان‌ده‌كه‌وێته‌‌نزیك‌ش��اری‌‌موس��ڵ‌و‌دهۆك،‌ژماره‌ی‌‌

دانیشتوانیش��یان‌نزیك��ه‌ی‌‌‌500هه‌زار‌كه‌س��ه‌‌له‌عێراقدا‌و‌ل��ه‌و‌رێژه‌یه‌ش‌105 هه‌زاریان‌له‌كوردستانن‌و‌له‌په‌رله‌مانیشدا‌خاوه‌نی‌‌كورس��ییه‌كن‌كه‌‌له‌نێو‌لیستی‌‌

كوردستانیدایه‌‌له‌سه‌ر‌پشكی‌‌پارتی‌.ئێزیدییه‌كان‌پێیان‌باش��ه‌‌یه‌كێك‌له‌و‌دو‌وه‌زیره‌ی‌‌هه‌رێم‌بۆ‌كه‌س��ایه‌تییه‌كی‌‌ئه‌وان‌ده‌بێت،‌به‌اڵم‌راش��یده‌گه‌یه‌نن‌كه‌‌ئه‌گ��ه‌ر‌بێتو‌ئ��ه‌و‌وه‌زاره‌ته‌‌ته‌نها‌وه‌كو‌"وه‌زیری‌‌هه‌رێم"‌بێت‌ئه‌وا‌هیچ‌سودێكی‌‌بۆی��ان‌نیی��ه‌،‌به‌ڵك��و‌داوا‌ده‌كه‌ن‌كه‌‌وه‌زیره‌ك��ه‌‌وه‌زاره‌ت‌و‌هه‌یكه‌لی‌‌ته‌واوی‌‌

هه‌بێت.له‌و‌باره‌یه‌وه‌‌حازم‌ته‌حس��ین‌سه‌عید‌له‌پێكهاته‌ی‌‌ كوردس��تان‌ په‌رله‌مانتاری‌‌ئێزیدییه‌كان‌ بری��كاری‌‌ ئێزیدیی��ه‌كان‌و‌

له‌جیه��ان،‌بۆ‌ئاوێن��ه‌ی‌‌رونكرده‌وه‌‌كه‌‌ئه‌وانیش‌تائێس��تا‌نازانن‌ئاخۆ‌یه‌كێك‌له‌و‌دو‌وه‌زیره‌ی‌‌هه‌رێم‌بۆ‌ئه‌وان‌ده‌بێت‌یان‌ن��ا،‌به‌اڵم‌جه‌ختیكرده‌وه‌‌كه‌‌ئه‌گه‌ر‌ئه‌و‌وه‌زیره‌یان‌پێبدرێ��ت‌و‌ته‌نها‌وه‌كو‌"ن��او"‌بێت،‌ئ��ه‌وا‌هیچ‌س��ودێكی‌‌لێ‌نابین��ن،‌بۆیه‌‌داوایكرد‌ك��ه‌‌وه‌زیره‌كه‌،‌وه‌زاره‌تێكی‌‌ته‌واو‌بێت‌بۆ‌خزمه‌تكردنی‌‌

زیاتری‌‌كاروباری‌‌ئێزیدییه‌كان.ك��ه‌‌ )كاكه‌یی(ی��ه‌كان‌ پێكهات��ه‌ی‌‌هه‌رێم��ی‌‌ ناوچه‌كان��ی‌‌ له‌زۆرب��ه‌ی‌‌كوردس��تاندا‌نیش��ته‌جێن،‌به‌اڵم‌هه‌تا‌ئێس��تا‌ئامارێكی‌‌ورد‌نییه‌‌س��ه‌باره‌ت‌به‌ژماره‌یان‌له‌كوردس��تان،‌رایده‌گه‌یه‌نن‌كه‌‌جگه‌‌له‌وه‌ی‌‌هه‌تا‌ئێستا‌وه‌زاره‌تێكیان‌پێن��ه‌دراوه‌،‌ته‌نانه‌ت‌له‌پڕۆژه‌‌یاس��ای‌

پێشنیاری‌‌ده‌ستوری‌‌هه‌رێمیشدا‌"ناو"یان‌نه‌هێنراوه‌،‌بۆیه‌‌ئه‌وانیش‌داوای‌‌وه‌زاره‌ت‌

یاخود‌به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تییه‌ك‌ده‌كه‌ن.ل��ه‌و‌باره‌یه‌وه‌‌گ��ۆران‌ئه‌ده��ه‌م‌كه‌‌پێكهاته‌ی‌‌ له‌كه‌س��ایه‌تییه‌كانی‌‌ یه‌كێكه‌‌كاكه‌یی‌‌له‌لێدوانێكدا‌بۆ‌ئاوێنه‌‌رایگه‌یاند‌كه‌‌ئه‌وان‌به‌الیانه‌وه‌‌ئاساییه‌‌وه‌زاره‌تێك‌به‌اڵم‌ ئێزیدییه‌كان،‌ پێكهات��ه‌ی‌‌ بدرێته‌‌داواش‌ده‌ك��ه‌ن‌ك��ه‌‌وه‌زاره‌تێك‌یاخود‌ئه‌وانی��ش‌ ب��ۆ‌ به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تیی��ه‌ك‌ته‌رخانبكرێ��ت.‌ناوب��راو‌وت��ی‌‌"ئێمه‌‌به‌ش��ێوه‌یه‌كی‌‌تایبه‌ت‌سه‌یر‌نه‌كراوین‌و‌ته‌نانه‌ت‌ناویشمان‌له‌پڕۆژه‌ی‌‌پێشنیاری‌‌ده‌س��توردا‌نه‌هاتوه‌،‌بۆیه‌‌داوا‌ده‌كه‌ین‌ك��ه‌‌وه‌زاره‌ت‌یان‌به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تیمان‌بۆ‌كاكه‌ییه‌كانیش‌ چونك��ه‌‌ ته‌رخانبكرێت،‌یه‌كێكن‌له‌پێكهاته‌‌گرنگه‌كانی‌‌كۆمه‌ڵگه‌ی‌‌

كوردیی".

به‌زۆری‌‌ ك��ه‌‌ پێكهاته‌ی‌‌)ش��ه‌به‌ك(‌نیشته‌جێن‌و‌ موسڵ‌‌ پارێزگای‌‌ له‌سنوری‌‌به‌وت��ه‌ی‌‌خۆی��ان‌نزیك��ه‌ی‌‌‌500هه‌زار‌هاواڵتین،‌به‌مافی‌‌خۆیان��ی‌‌ده‌زانن‌كه‌‌پۆس��تی‌‌وه‌زاره‌ت‌یاخ��ود‌به‌ڕێوه‌به‌ری‌‌

گشتییان‌پێبدرێت.پێكهاته‌ی‌‌ نوێن��ه‌ری‌‌ باره‌ی��ه‌وه‌‌ له‌و‌شه‌به‌ك‌له‌هه‌رێمی‌‌كوردستان،‌مه‌ال‌سالم‌شه‌به‌كی‌‌له‌لێدوانێكدا‌بۆ‌ئاوێنه‌‌رایگه‌یاند‌ك��ه‌‌هه‌تا‌ئێس��تا‌له‌الی��ه‌ن‌حكومه‌تی‌‌هه‌رێمه‌وه‌‌هیچ‌پۆس��تێكیان‌پێنه‌دراوه‌،‌سه‌ره‌ڕای‌‌ئه‌وه‌ی‌‌چه‌ندین‌جاریش‌داوایان‌كردوه‌‌و‌وتی‌‌"بۆیه‌‌ئه‌مجاره‌ش‌دیس��ان‌داوا‌ده‌كه‌ینه‌وه‌‌ل��ه‌و‌دو‌وه‌زاره‌ته‌ی‌‌بۆ‌پێبدرێت‌ وه‌زیرێكمان‌ دیاریكراوه‌‌ هه‌رێم‌یاخود‌به‌ڕێوه‌به‌رێكی‌‌گشتیمان‌پێبده‌ن،‌چونكه‌‌ته‌نها‌له‌سنوری‌‌پارێزگای‌‌موسڵ‌‌نزیكه‌ی‌‌‌500هه‌زار‌كه‌س��ین‌و‌خۆشمان‌

به‌كورد‌ده‌زانین".س��ه‌باره‌ت‌به‌دیاریكردنی‌‌یه‌كێك‌له‌و‌دو‌وه‌زی��ره‌ی‌‌هه‌رێم‌ب��ۆ‌ئێزیدییه‌كان،‌رێكخه‌ری‌‌كاروباری‌‌حكومه‌ت‌و‌په‌رله‌مان،‌س��ه‌عد‌خالید‌له‌لێدوانێكدا‌ب��ۆ‌ئاوێنه‌‌رایگه‌یاند‌كه‌‌هێشتا‌رون‌نییه‌‌ئاخۆ‌ئه‌و‌به‌پێكهاته‌ی‌‌ ده‌درێ��ت‌ هه‌رێم‌ وه‌زیره‌ی‌‌ئێزیدییه‌كان‌یاخود‌ن��ا،‌به‌اڵم‌ئاماژه‌ی‌‌به‌وه‌ش��دا‌كه‌‌هه‌روه‌ك‌چۆن‌له‌كابینه‌ی‌‌پێكهاته‌كان��ی‌‌ حكومه‌ت��دا‌ ئێس��تای‌‌)مه‌س��یحی‌‌و‌توركمان��ی‌(‌تێدایه‌،‌پێی‌‌باشه‌‌كه‌سایه‌تییه‌كی‌‌پێكهاته‌ی‌‌ئێزیدیش‌

پێگه‌یه‌كی‌هه‌بێت‌له‌نێو‌حكومه‌تدا.

‌‌‌ئا:‌پشتیوان‌جه‌مال

هه‌رچه‌نده‌‌به‌پێی‌‌یاسای‌‌هه‌ڵبژاردنه‌كان،‌حكومه‌تی‌‌ئێستای‌‌هه‌رێمی‌‌كوردستان‌هه‌شت‌مانگی‌‌ماوه‌،‌به‌اڵم‌دو‌وه‌زیری‌‌دیكه‌ی‌‌

به‌پله‌ی‌‌)وه‌زیری‌‌هه‌رێم(‌بۆ‌زیادكرا‌و‌له‌ئێستاشدا‌پێكهاته‌ی‌‌ئه‌نجومه‌نی‌‌وه‌زیران‌به‌وه‌زیره‌‌فه‌ڕمییه‌كان‌و‌

فه‌رمانگه‌كانییه‌وه‌‌ده‌گاته‌‌نزیكه‌ی‌‌30 پله‌ی‌‌وه‌زیر.

یاس��ایه‌كی‌‌ پڕۆژه‌‌ راب��ردو‌ هه‌فته‌ی‌‌حكومه‌ت��ی‌‌هه‌رێم‌له‌الی��ه‌ن‌په‌رله‌مانی‌‌كوردس��تانه‌وه‌‌به‌‌"زۆرین��ه‌ی‌‌ده‌نگ"ی‌‌په‌رله‌مانت��اران‌په‌س��ه‌ندكرا‌ئه‌وی��ش‌به‌زیادكردن��ی‌‌دو‌وه‌زی��ری‌‌هه‌رێ��م‌بۆ‌كابین��ه‌ی‌‌حه‌وته‌می‌‌حكومه‌ت،‌ئه‌وه‌ش‌له‌كاتێكدایه‌‌كه‌‌له‌راگه‌یاندنیدا،‌كابینه‌ی‌‌ئێس��تا‌له‌‌‌19وه‌زی��ر‌پێكهاتبو،‌به‌اڵم‌ئێس��تا‌جگه‌‌له‌و‌‌21وه‌زی��ره‌،‌نزیكه‌ی‌‌هه‌ش��ت‌پۆستی‌‌دیكه‌ش‌هه‌ن‌كه‌‌پله‌ی‌‌"وه‌زیر"ییان‌هه‌یه‌،‌ئه‌مه‌‌جگه‌‌له‌هه‌ندێك‌پۆس��تی‌‌دیكه‌‌ك��ه‌‌پل��ه‌ی‌‌"بریكاری‌‌وه‌زیر"ی��ان‌هه‌یه‌،‌هه‌روه‌ها‌س��ه‌رۆكی‌‌

حكومه‌ت‌و‌جێگره‌كه‌شی‌.هه‌رچه‌ن��ده‌‌له‌نێو‌پڕۆژه‌‌یاس��اكه‌ی‌‌حكومه‌تدا‌ك��ه‌‌ئاراس��ته‌ی‌‌په‌رله‌مانی‌‌وه‌زاره‌ته‌كان‌ وه‌زی��ر‌و‌ ن��اوی‌‌ كردب��و‌ده‌ستنیشان‌نه‌كراوه‌،‌به‌ڵكو‌ته‌نها‌داوای‌‌

زیادكردنی‌‌دو‌پۆستی‌‌"وه‌زیری‌‌هه‌رێم"‌كراوه‌،‌به‌اڵم‌به‌پێی‌‌زانیارییه‌كانی‌‌ئاوێنه‌‌ئ��ه‌و‌دو‌وه‌زیره‌‌یه‌كێكیان‌بۆ‌رێكخه‌ری‌‌په‌یوه‌ندییه‌كان��ی‌‌نێ��وان‌حكوم��ه‌ت‌و‌په‌رله‌مانه‌‌كه‌‌له‌ئێستادا‌)سه‌عد‌خالید(‌له‌حزبی‌‌زه‌حمه‌تكێش��ان‌ئه‌و‌پۆس��ته‌‌به‌ڕێ��وه‌‌ده‌بات‌و‌پێش��بینیش‌ده‌كرێت‌ه��ه‌ر‌خۆی‌‌ئه‌و‌پۆس��ته‌‌وه‌ربگرێته‌وه‌،‌دیك��ه‌ش‌ وه‌زاره‌ته‌ك��ه‌ی‌‌ هه‌رچ��ی‌‌داده‌نرێ��ت‌ب��ۆ‌كه‌س��ێك‌له‌پێكهاته‌ی‌‌"ئێزیدییه‌كان"،‌ئه‌م��ه‌‌جگه‌‌له‌وه‌ی‌‌كه‌‌له‌ئێستادا‌"مه‌سیحی‌‌و‌توركمانه‌كان"یش‌پۆستی‌‌وه‌زیری‌‌"گواستنه‌وه‌‌و‌گه‌یاندن‌و‌پیشه‌سازی‌‌و‌بارزگانی‌"یان‌وه‌رگرتوه‌.

ئیداره‌كان��ی‌‌ یه‌كگرتن��ه‌وه‌ی‌‌ دوای‌‌حكومه‌تی‌‌هه‌رێم‌له‌)2006(دا،‌كابینه‌ی‌‌پێنج��ه‌م‌به‌س��ه‌رۆكایه‌تی‌‌نێچیرڤ��ان‌بارزانی‌‌ب��ه‌‌‌45وه‌زی��ره‌وه‌‌راگه‌یه‌ندرا‌كه‌‌هه‌مو‌حیزب‌و‌الیه‌نه‌‌سیاس��ییه‌كان‌به‌شدارییان‌تێدا‌كرد،‌دواتر‌له‌هه‌ڵبژارنه‌‌په‌رله‌مانییه‌كه‌ی‌‌)2009(دا‌و‌دروستبونی‌‌گۆڕان‌و‌ )بزوتنه‌وه‌ی‌‌ كه‌‌ ئۆپۆزس��یۆن‌بون،‌ ئیس��امی‌(‌ یه‌كگرت��و،‌كۆمه‌ڵی‌‌به‌س��ه‌رۆكایه‌تی‌‌ شه‌ش��ه‌م‌ كابین��ه‌ی‌‌به‌رهه‌م‌س��اڵح‌راگه‌یه‌ن��درا‌كه‌‌هه‌ژده‌‌وه‌زیری‌‌له‌خۆگرتبو،‌ئه‌مه‌‌جگه‌‌له‌وه‌ی‌‌زۆرب��ه‌ی‌‌ئه‌و‌فه‌رمانگانه‌ی‌‌كه‌‌ئێس��تا‌

هه‌ن‌پێشتریش‌هه‌بون.ده‌ستنیش��انكردنی‌‌ئه‌و‌دو‌وه‌زیره‌ی‌‌دیك��ه‌‌بۆ‌كابینه‌ی‌‌حه‌وته‌م‌له‌كاتێكدایه‌‌

ك��ه‌‌ته‌مه‌ن��ی‌‌كابینه‌ك��ه‌‌ته‌نها‌حه‌وت‌مانگی‌‌تێپه‌ڕاندوه‌‌و‌ئه‌گه‌ر‌به‌پێی‌‌یاسای‌‌هه‌ڵبژاردنه‌كانی��ش‌بێت‌ئ��ه‌وا‌ته‌مه‌نی‌‌كابینه‌كه‌‌نزیكه‌ی‌‌هه‌شت‌مانگی‌‌ماوه‌.

ئه‌نجومه‌نی‌‌ ئیداریی‌‌ هه‌یكه‌لی‌‌ به‌پێی‌‌

وه‌زی��ران،‌جگه‌‌له‌‌)س��ه‌رۆكی‌‌دیوان‌و‌س��كرتێری‌‌ئه‌نجومه‌نی‌‌وه‌زی��ران(‌كه‌‌پله‌ی‌‌وه‌زیرییان‌هه‌یه‌‌و‌سه‌رۆكی‌‌دیوانی‌‌سه‌رۆكایه‌تی‌‌هه‌رێمیش‌كه‌‌دوباره‌‌پله‌ی‌‌)وه‌زی��ر(ی‌‌هه‌یه‌،‌چه‌ند‌فه‌رمانگه‌یه‌كی‌‌دیكه‌ش‌كه‌‌سه‌ر‌به‌ئه‌نجومه‌نی‌‌وه‌زیرانن‌به‌رپرس��ه‌كانیان‌پل��ه‌ی‌‌‌"وه‌زیر"ی��ان‌هه‌ی��ه‌‌له‌وانه‌‌)به‌رپرس��ی‌‌فه‌رمانگه‌ی‌‌ف��ه‌الح‌ ده‌ره‌وه‌،‌ په‌یوه‌ندییه‌كان��ی‌‌مس��ته‌فا،‌به‌رپرسی‌‌ده‌س��ته‌ی‌‌ناوچه‌‌ناكۆكی‌‌له‌سه‌ره‌كان،‌محه‌مه‌د‌ئیحسان،‌وه‌به‌رهێنان،‌هێرش‌ سه‌رۆكی‌‌ده‌سته‌ی‌‌موحه‌ڕه‌م‌محه‌م��ه‌د‌ئه‌مین،‌فه‌رمانگه‌ی‌‌هه‌ماهه‌نگی‌‌و‌به‌دواداچون‌كه‌‌به‌مدواییانه‌‌دامه‌زرێن��را‌و‌قوب��اد‌تاڵه‌بان��ی‌‌كرایه‌‌ته‌كنه‌لۆجیای‌‌ فه‌رمانگه‌ی‌‌ به‌رپرس��ی‌،‌زانیاری‌،‌سه‌رۆكی‌‌ده‌سته‌ی‌‌گشتی‌‌مین،‌

سیراجه‌دین‌بارزانی‌(.به‌پێی‌‌یاس��ا‌موچه‌ی‌‌هه‌ر‌وه‌زیرێك‌بڕی‌‌هه‌شت‌ملیۆن‌دیناره‌‌ئه‌مه‌‌جگه‌‌له‌و‌نه‌سرییه‌ی‌‌كه‌‌مانگانه‌‌بۆی‌‌ته‌رخانكراوه‌‌و‌هه‌ر‌وه‌زیرێكیش‌هه‌ش��ت‌پاسه‌وانی‌‌بۆ‌ته‌رخانكراوه‌،‌كه‌‌به‌و‌پێیه‌ش‌بێت‌ته‌نها‌موچه‌ی‌‌وه‌زیره‌كان‌نزیكه‌ی‌‌)240(‌ملیۆن‌دیناره‌‌له‌مانگێكدا‌ئه‌مه‌‌جگه‌‌له‌موچه‌ی‌‌جێگره‌ك��ه‌ی‌‌و‌ حكوم��ه‌ت‌و‌ س��ه‌رۆكی‌‌

موچه‌ی‌‌بریكاری‌‌وه‌زیره‌كان.س��ه‌باره‌ت‌به‌زیادكردنی‌‌ئه‌و‌دو‌پله‌ی‌‌وه‌زیرییه‌،‌رێكخه‌ری‌‌ئێس��تای‌‌كاروباری‌‌حكوم��ه‌ت‌و‌په‌رله‌مان،‌س��ه‌عد‌خالید‌

له‌لێدوانێكدا‌بۆ‌ئاوێن��ه‌‌زیادكردنی‌‌دو‌پل��ه‌ی‌‌"وه‌زیری‌‌هه‌رێم"‌پێویس��ت‌بوه‌‌بۆ‌پێكهاته‌ی‌‌حكومه‌تی‌‌ئێستا،‌چونكه‌‌ل��ه‌ڕوی‌‌په‌یوه‌ندییه‌كان��ی‌‌حكوم��ه‌ت‌و‌په‌رله‌مانه‌وه‌‌ئیشكالییه‌تی‌‌قانونی‌‌هه‌بو،‌بۆیه‌‌پێیوایه‌‌به‌زیادكردنی‌‌ئه‌و‌پۆس��تی‌‌وه‌زیرییه‌‌ئه‌و‌كێشانه‌‌چاره‌سه‌ر‌ده‌كات‌یاس��ادانان‌و‌ كه‌‌ئه‌وانیش‌ده‌س��ه‌اڵتی‌‌

جێبه‌جێكردنن.ناوب��راو‌وت��ی‌‌"زیادكردنی‌‌پۆس��تی‌‌وه‌زی��ری‌‌هه‌رێم‌بۆ‌كاروباری‌‌حكومه‌ت‌و‌په‌رله‌مان‌هیچ‌ته‌كلیفێكی‌‌نییه‌،‌به‌ڵكو‌ته‌نها‌ستافێكی‌‌بچوكی‌‌ده‌وێت،‌هه‌روه‌ها‌وه‌زیره‌كه‌ی‌‌دیكه‌ی‌‌هه‌رێمیش‌كه‌‌ره‌نگه‌‌بدرێت��ه‌‌پێكهاته‌ی‌‌ئێزیدییه‌كان‌ئه‌وه‌ش‌گرنگ��ه‌‌چونكه‌‌ئه‌وانی��ش‌نزیكه‌ی‌‌نیو‌

ملیۆن‌هاواڵتین".به‌اڵم‌په‌رله‌مانتاری‌‌فراكسیۆنی‌‌گۆڕان‌كوێس��تان‌ كوردس��تان،‌ له‌په‌رله‌مانی‌‌محه‌مه‌د‌ب��ۆ‌ئاوێنه‌ی‌‌رونك��رده‌وه‌‌كه‌‌وه‌زیرییه‌‌ پۆس��تی‌‌ ئ��ه‌و‌ زیادكردن��ی‌‌له‌حكومه‌تی‌‌ئێس��تادا‌له‌و‌بانگه‌شه‌یه‌ی‌‌لیس��تی‌‌كوردس��تانی‌‌كه‌مكرده‌وه‌‌كه‌‌له‌حكومه‌تدا‌و‌ بو‌ ته‌رشیقكردن‌ ئامانجی‌‌ب��و،‌ وه‌زی��ره‌كان‌ كه‌مكردن��ه‌وه‌ی‌‌به‌پێچه‌وانه‌وه‌‌دوای‌‌راگه‌یاندنی‌‌چه‌ندین‌ده‌سته‌ی‌‌دیكه‌ی‌‌بۆ‌دروستكرا‌و‌ژماره‌ی‌‌ئه‌م��ه‌ش‌ زیادیانك��رد‌و‌ وه‌زی��ره‌كان‌بودج��ه‌ی‌‌ ئاش��كرای‌‌ به‌هه‌ده‌ردان��ی‌‌

گشتییه‌.

تایبه‌ت)353(‌سێشه‌ممه‌‌662012/11/27

37

[email protected]

نزیك‌له‌دیگۆل..دور‌له‌مالیكی

په‌رستگای‌اللشی‌ئێزیدیه‌کان‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌فۆتۆ:ئینته‌رنێت

یه‌کێک‌له‌‌کۆبونه‌وه‌کانی‌ئه‌نجومه‌نی‌وه‌زیران‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌فۆتۆ:‌ئینته‌رنێت

ته‌نها‌موچه‌ی‌مانگانه‌ی‌پله‌‌‌‌وه‌زیره‌كان‌زیاتر‌له‌)240(‌ملیۆن‌دیناره،‌ئه‌مه‌‌جگه‌‌له‌موچه‌ی‌‌

سه‌رۆكی‌‌حكومه‌ت‌و‌جێگره‌كه‌ی‌‌و‌بریكاری‌‌

وه‌زیره‌كان

►

ئێزیدی‌:‌ئه‌گه‌ر‌وه‌زاره‌ته‌كه‌‌ته‌نها‌وه‌كو‌"ناو"‌بێت‌سودی‌‌لێنابینین

►

‌ئا:‌سۆران‌كامه‌ران

ده‌نگ��ی‌‌ گردبون��ه‌وه‌ی‌‌ س��ه‌رۆكی‌‌نیش��تیمانی‌‌و‌ئه‌ندامی‌‌ك��وردی‌‌دیاری‌‌لیس��تی‌‌عێراقییه‌‌له‌كه‌ركوك‌مه‌سعود‌په‌یوه‌ندییه‌كی‌‌ ك��ه‌‌ زه‌نگه‌نه‌،‌ ئه‌كره‌م‌ع��ه‌الوی‌‌ ئه‌یاد‌ له‌گ��ه‌ڵ‌ توندوتۆڵ��ی‌‌هه‌یه‌،‌له‌م‌دیمانه‌یه‌دا‌ره‌خنه‌‌له‌به‌الغی‌‌هاوبه‌ش��ی‌‌یه‌كێتی‌‌و‌پارت��ی‌‌ده‌گرێت،‌به‌وه‌‌ پارله‌مانتاری‌‌كوردیش‌ ژماره‌یه‌ك‌تۆمه‌تب��ار‌ده‌كات‌كه‌‌رۆژان��ه‌‌له‌به‌غدا‌لیس��ته‌كه‌ی‌‌ مالیك��ی‌‌و‌ موجامه‌ل��ه‌ی‌‌ده‌كه‌ن.‌هه‌روه‌ها‌باس‌له‌په‌رتبونه‌كانی‌‌كه‌س��ایه‌تییه‌‌ عێراقییه‌و‌ لیس��تی‌‌ ناو‌هه‌ڵبژاردنی‌‌ ب��ۆ‌ دیاره‌كان‌ س��وننییه‌‌

داهاتو‌ده‌كات.

ئاوێنه‌:‌به‌ڕای‌‌ئێوه‌‌ئه‌م‌كێش��ه‌یه‌ی‌‌ئێس��تای‌‌نێ��وان‌هه‌رێم‌به‌غ��دا‌به‌چ‌

ئه‌نجامێك‌ده‌گات؟زه‌نگه‌نه‌:‌ئه‌م‌كێشانه‌،‌كێشه‌ی‌‌ئێستا‌نین،‌له‌گه‌ڵ‌ئه‌وه‌شدا‌هه‌رگیز‌حه‌زناكه‌م‌كار‌بگاته‌‌ئه‌وه‌ی‌‌هێ��ز‌به‌رامبه‌ر‌یه‌ك‌رابگرن،‌به‌اڵم‌ئه‌وه‌ش��مان‌له‌بیرنه‌چێت‌ئ��ه‌م‌حكومه‌ت��ه‌ی‌‌ئێس��تا‌رێگه‌یه‌كی‌‌دیكه‌ی‌‌ب��ۆ‌گفتوگۆ‌نه‌هێش��توه‌ته‌وه‌.‌هه‌میش��ه‌‌ له‌عێراق‌ هه‌یه‌‌ عه‌قڵییه‌تێك‌تاك��ڕه‌وی‌‌و‌ ب��ه‌ره‌و‌ واڵت‌ ده‌یه‌وێ��ت‌عه‌سكه‌رتارییه‌ت‌به‌رێت،‌بۆیه‌‌پێویسته‌‌به‌ری‌‌پێبگیرێ��ت.‌كوردیش‌كه‌‌رێگری‌‌له‌تاك��ڕه‌وی‌‌له‌عێ��راق‌ده‌كات‌كارێكی‌‌باش‌ده‌كات‌و‌مێژویه‌كی‌‌پڕس��ه‌روه‌ری‌‌ب��ۆ‌خۆی��ان‌تۆمارده‌ك��ه‌ن.‌مای��ه‌ی‌‌گه‌ش��بینییه‌،‌ئێس��تا‌به‌ره‌ی‌‌كوردی‌‌و‌به‌تایبه‌ت��ش‌ئه‌و‌كه‌س��انه‌ی‌‌كه‌‌دژی‌‌له‌عێراق،‌ دیكتاتۆرییه‌تن‌ دروس��تبونی‌‌له‌سه‌ر‌گۆڕه‌پانی‌‌سیاسی‌‌قورساییه‌كی‌‌زۆریان‌په‌یداكردوه‌،‌ده‌ركه‌وت‌خه‌تێكی‌‌شیعی‌‌و‌سوننی‌و‌كوردی‌‌هه‌ن‌له‌خه‌می‌‌

عێراقێكی‌‌دیموكراتین.به‌راستی‌‌ئه‌و‌مه‌ترسییانه‌ی‌‌كه‌‌كورد‌له‌س��ه‌ر‌ئه‌م‌حكومه‌ت��ه‌‌رایگه‌یاند،‌وا‌زۆرب��ه‌ی‌‌هاتنه‌دی.‌ئه‌گه‌ر‌ته‌ماش��ای‌‌بارودۆخی‌‌ئه‌م‌واڵته‌‌بكه‌ی‌‌به‌ڕاس��تی‌‌جێگه‌ی‌‌قس��ه‌یه‌،‌واڵتێ��ك‌بودجه‌كه‌ی‌‌)128(‌ترلی��ۆن‌دین��ار‌بێ��ت،‌ئه‌مه‌‌بارودۆخی‌‌ئه‌منی‌‌ده‌بێ��ت؟‌ئایا‌ئه‌مه‌‌بارودۆخ��ی‌‌خزمه‌تگ��وزاری‌‌ده‌بێ��ت؟‌

ئێس��تا‌س��ه‌یری‌‌عێراق‌بكه‌ین‌ناچێته‌‌ناو‌هیچ‌پێناس��ه‌یه‌كی‌‌واڵته‌وه‌،‌چونكه‌‌هه‌مو‌س��یمایه‌كی‌‌واڵتی��ان‌لێداڕنیوه‌،‌باشه‌‌كێ‌‌به‌رپرسه‌‌له‌م‌دۆخه‌‌ناله‌باره‌؟‌ئایا‌بۆ‌نه‌توانرا‌له‌م‌ماوه‌یه‌دا‌كێشه‌كانی‌‌ئه‌م‌واڵته‌‌چاره‌س��ه‌ر‌بكرێت؟‌ئه‌مه‌‌چ‌جۆره‌‌واڵت‌به‌ڕێوه‌بردنێكه‌،‌كه‌‌تۆ‌ژیان‌له‌ناو‌واڵته‌ك��ه‌ت‌نه‌ماوه‌،‌كه‌چی‌‌تۆش‌له‌م‌واڵت‌و‌ئ��ه‌و‌واڵت‌خه‌ریكی‌‌كڕینی‌‌

چه‌ك‌و‌كڕینی‌‌فڕۆكه‌یت؟پێكدادانی‌‌سه‌ربازی‌‌ پێتوایه‌‌ ئاوێنه‌:‌له‌نێوان‌پێش��مه‌رگه‌و‌س��وپا‌دروست‌

ده‌بێت؟له‌الیه‌ن‌ هێ��ز‌ زه‌نگه‌ن��ه‌:‌جواڵندنی‌‌هه‌ردوالوه‌‌به‌باش‌نازانم،‌چونكه‌‌دواجار‌ش��ه‌ڕی‌‌لێده‌كه‌وێته‌وه‌،‌ك��ه‌‌هیوادارم‌رون��ه‌دات.‌چونكه‌‌ئێمه‌‌له‌گه‌ڵ‌ش��ه‌ڕ‌ئه‌زمونم��ان‌هه‌یه‌‌و‌جگ��ه‌‌له‌ماڵوێرانی‌‌هیچی‌‌دیكه‌ی‌‌به‌دوای‌‌خۆیدا‌نه‌هێناوه‌.‌به‌اڵم‌ئه‌وه‌ی‌‌كه‌‌كورد‌كردویه‌تی‌‌ته‌نها‌بۆ‌به‌رگریكردن‌ب��وه‌‌له‌خۆی‌.‌هه‌موی‌‌ش��ایه‌دی‌‌ب��ۆ‌ئ��ه‌وه‌‌ده‌دات‌كه‌‌كورد‌شه‌ڕی‌‌نه‌فرۆشتوه‌،‌به‌ڵكو‌ئه‌و‌هێزه‌شی‌‌ك��ه‌‌هێناوێت��ی‌‌ته‌نها‌ب��ۆ‌به‌رگرییه‌.‌ئ��ه‌وه‌ی‌‌حكومه‌تی‌‌ناوه‌ن��د‌كردویه‌تی‌‌هه‌ڵوێستێكی‌‌تاس��ه‌ر‌دیكتاتۆرانه‌‌بو،‌چونكه‌‌شه‌خس��ێك‌هه‌مو‌ده‌سه‌اڵتێكی‌‌داوه‌‌به‌خۆی‌‌و‌تاكڕه‌وانه‌‌مامه‌ڵه‌ده‌كات‌و‌ب��ه‌ره‌و‌ واڵت‌ الده‌دات،‌ له‌ده‌س��تور‌به‌ئاره‌زوی‌‌ ده‌بات‌و‌ عه‌س��كه‌رتارییه‌ت‌خۆی‌‌هێز‌ده‌جوڵێنێ‌.‌له‌كاتێكدا‌چه‌ند‌پۆس��تی‌‌بااڵ‌هه‌ی��ه‌‌به‌تاڵ��ن،‌كه‌چی‌‌له‌به‌رانبه‌ردا‌كه‌س��ێك‌چه‌ند‌پۆستێكی‌‌

هه‌یه‌،‌ئه‌وه‌یه‌‌وامانلێده‌كات‌كه‌‌پێیانبڵێن‌دیكتاتۆر،‌ئێمه‌‌قسه‌مان‌له‌سه‌ر‌خودی‌‌س��ه‌رۆك‌وه‌زیران‌نییه‌‌وه‌كو‌شه‌خس،‌ئ��ه‌وه‌‌بابه‌تێكی‌‌دیكه‌ی��ه‌،‌به‌ڵكو‌ئێمه‌‌قس��ه‌مان‌له‌س��ه‌ر‌ئه‌و‌سیاسه‌ته‌یه‌‌كه‌‌

په‌یڕه‌وی‌‌ده‌كات.ئاوێن��ه‌:‌هه‌فته‌ی‌‌پێش��و‌مه‌كته‌بی‌‌سیاس��ی‌‌یه‌كێتی‌‌و‌پارت��ی‌‌كۆبونه‌وه‌و‌به‌الغێكی‌‌هاوبه‌ش��یان‌راگه‌یاند،‌چۆن‌

له‌و‌به‌الغه‌‌ده‌ڕوانی‌؟زه‌نگه‌ن��ه‌:‌چ��اوه‌ڕێ‌ب��وم‌پ��اش‌كۆبون��ه‌وه‌كان‌په‌یامێ��ك‌ده‌ربكه‌ن‌كه‌‌جێگه‌ی‌‌دڵخۆشی‌‌بێت،‌به‌اڵم‌به‌داخه‌وه‌‌به‌ده‌ركردنی‌‌ئ��ه‌و‌په‌یامه‌‌من‌و‌خه‌ڵكی‌‌كوردس��تانیان‌ت��ه‌واو‌نائومێ��د‌كرد.‌چونكه‌‌به‌المه‌وه‌‌سه‌یره‌‌كورد‌له‌الیه‌ك‌له‌حه‌مرین‌هێزی‌‌به‌رامبه‌ر‌هێزی‌‌عێراقی‌‌

راگرت��وه‌،‌له‌والش��ه‌وه‌‌رایده‌گه‌یه‌ن��ن‌درێ��ژه‌‌به‌هاوپه‌یمانێتی‌‌له‌گه‌ڵ‌ش��یعه‌‌ده‌ده‌ن.‌ئایا‌ئێستا‌كاتی‌‌ئه‌وه‌‌نه‌هاتوه‌‌بپرسێت‌ له‌خۆی‌‌ كوردی‌‌ سه‌ركردایه‌تی‌‌ئه‌وان‌ك��ه‌‌ئه‌وه‌ن��د‌جه‌خت‌له‌س��ه‌ر‌هاوپه‌یمانێتی‌‌شیعه‌‌ده‌كه‌نه‌وه‌،‌له‌ماوه‌ی‌‌ئه‌م‌چه‌ند‌ساڵه‌ی‌‌كه‌‌هاوپه‌یمانی‌‌شیعه‌‌بون‌توانیویانه‌‌چ‌ئامانجێكی‌‌نه‌ته‌وه‌یی‌‌و‌گرنگ‌بپێكن؟‌توانییان‌كێشه‌ی‌‌ناوچه‌‌جێناكۆكه‌كان‌چاره‌سه‌ر‌بكه‌ن؟‌چونكه‌‌هه‌میش��ه‌‌ سیاس��یدا‌ له‌هاوپه‌یمانێتی‌‌ده‌بێت‌ئه‌نجامێ��ك‌به‌دی‌‌بكرێت،‌بۆیه‌‌زۆر‌گرنگه‌‌كورد‌له‌ژێر‌كاریگه‌ری‌‌هه‌ست‌و‌سۆز‌نه‌بێت‌و‌به‌به‌رده‌وامی‌‌بڵێن‌ئێمه‌و‌شیعه‌‌له‌یه‌ك‌سه‌نگه‌ر‌دژی‌‌دیكتاتۆرێك‌وه‌ستاوینه‌ته‌وه‌،‌بۆیه‌‌پێویسته‌‌تائه‌به‌د‌له‌گه‌ڵیان‌بین.‌ئێس��تا‌كات��ی‌‌ئه‌وه‌یه‌‌ك��ورد‌به‌هاوپه‌یمانێتییه‌كان��ی‌‌له‌گه‌ڵ‌

الیه‌نه‌‌شیعییه‌كاندا‌بچێته‌وه‌.‌ل��ه‌م‌بارودۆخه‌ی‌‌ئێس��تادا‌ ئاوێنه‌:‌هه‌ڵوێس��تی‌‌پارله‌مانتارانی‌‌كورد‌چۆن‌

ده‌بینی‌؟زه‌نگه‌ن��ه‌:‌من‌به‌ناو‌الم��ه‌‌چه‌ندین‌له‌به‌غ��دا‌هه‌یه‌،‌ په‌رله‌مانت��اری‌‌كورد‌موجامه‌له‌كردن��ی‌‌ خه‌ریك��ی‌‌ رۆژان��ه‌‌س��ه‌رۆك‌وه‌زیران‌و‌ده‌وڵه‌تی‌‌یاس��ان،‌تائێس��تا‌په‌رله‌مانت��اری‌‌ك��ورد‌هه‌یه‌‌سه‌ردانی‌‌مالیكی‌‌ده‌كات.‌باشه‌‌ئایا‌ئه‌م‌په‌رله‌مان‌ براده‌رانه‌ی‌‌ ئه‌و‌ بێده‌نگییه‌ی‌‌تا‌كه‌ی‌؟‌له‌كاتێكدا‌س��امی‌‌عه‌سكه‌ری‌‌گه‌وره‌ترین‌تۆمه‌تی‌‌بۆ‌كورد‌هه‌ڵبه‌ست،‌به‌اڵم‌ك��ورد‌ئاماده‌‌نه‌بو‌هه‌ڵوێس��تی‌‌ده‌س��ته‌جه‌معی‌‌بنوێنێت،‌پێویست‌بو‌

سه‌ركردایه‌تی‌‌كورد‌لێی‌‌بێده‌نگ‌نه‌بن.ئاوێن��ه‌:‌ه��ۆكاری‌‌په‌رته‌وازه‌بون��ی‌‌لیستی‌‌عێراقییه‌‌بۆچی‌‌ده‌گه‌ڕێنیته‌وه‌؟س��ه‌ره‌كی‌‌ ه��ۆكاری‌‌ زه‌نگه‌ن��ه‌:‌ئیسالمییه‌كانی‌‌ عێراقییه‌‌ دابه‌ش��بونی‌‌نێو‌لیس��ته‌كه‌‌بون،‌ئه‌وه‌شی‌‌كه‌‌رویدا‌له‌نێ��و‌عێراقیی��ه‌‌چاوه‌ڕوانك��راو‌بو،‌چونكه‌‌له‌س��ه‌ر‌بنه‌مایه‌ك��ی‌‌دیاریكراو‌یه‌كیاننه‌گرتب��و،‌ئه‌وه‌ی‌‌كه‌‌یه‌كیگرتبو‌جیاوازییه‌كی‌‌زۆر‌هه‌بو‌له‌نێوانیاندا،‌كه‌‌مه‌حاڵه‌‌ئه‌م‌كه‌سانه‌‌پێكه‌وه‌‌بتوانن‌كار‌بكه‌ن‌ئه‌مه‌‌له‌الی��ه‌ك،‌له‌الیه‌كی‌‌دیكه‌‌مالیكی‌‌كه‌سێكی‌‌زۆری‌‌له‌ناو‌عێراقییه‌‌كڕی‌.‌ئه‌و‌كه‌سانه‌ی‌‌له‌ناو‌عێراقییه‌‌بون‌به‌ئاسانی‌‌خۆیان‌فرۆشت‌و‌ده‌ستبه‌رداری‌‌پڕۆژه‌ی‌‌نیش��تیمانی‌‌بون.‌به‌ڕاس��تی‌‌ئه‌وه‌‌نه‌ب��ون،‌كه‌‌خه‌ڵ��ك‌چاوه‌ڕوانی‌‌لێده‌كردن،‌زۆربه‌شیان‌كه‌‌خۆیانفرۆشت‌ترس��ی‌‌ئه‌وه‌یان‌هه‌بو‌كه‌‌تۆمه‌تیان‌بۆ‌هه‌ڵببه‌س��ترێ‌،‌نه‌ك‌ب��ه‌ده‌ردی‌‌تارق‌هاشمی‌‌بچێت.‌چونكه‌‌وه‌ك‌رونه‌‌ئه‌مڕۆ‌هه‌مو‌شته‌كان‌له‌ده‌س��تی‌‌یه‌ك‌كه‌سه‌‌له‌عێراق،‌ته‌نانه‌ت‌دادگاكانیش‌كڕڕاون.داهاتوی‌‌ هه‌ڵبژاردن��ی‌‌ ب��ۆ‌ ئاوێنه‌:‌عێراق،‌به‌ڕای‌‌تۆ‌له‌ناو‌س��وننه‌كان‌كێ‌‌

دێته‌‌پێشه‌وه‌؟زه‌نگه‌نه‌:‌بۆ‌هه‌ڵبژاردنی‌‌پارێزگاكانی‌‌ئه‌مجاره‌‌س��ه‌عد‌به‌زاز‌خاوه‌نی‌‌ده‌زگای‌‌شه‌رقییه‌‌دێته‌‌پێشه‌وه‌،‌پێموایه‌‌ده‌بێت‌له‌ناو‌وه‌س��ه‌تی‌‌ به‌جێگره‌وه‌ی‌‌عه‌الوی‌‌س��وننیدا،‌چونك��ه‌‌ده‌نگێك��ی‌‌زۆری‌‌سوننه‌‌پش��تگیری‌‌ده‌كه‌ن‌و‌خه‌ڵكێكی‌‌

زۆریش‌ئه‌ویان‌الپه‌سه‌نده‌.

‌‌‌ئا:‌بارام

چه‌ند‌واڵتێكی‌‌رۆژئاوایی‌‌داوا‌له‌مالیكی‌‌ده‌كه‌ن،‌یارمه‌تیده‌ر‌بێت‌

ئه‌گه‌ر‌هاتو‌به‌شار‌ئه‌سه‌دی‌‌سه‌رۆكی‌‌سوریا‌بڕیاری‌‌هه‌اڵتنی‌‌دا.‌مه‌رجه‌عه‌‌

ئاینییه‌كانی‌‌ئێران‌و‌عێراقیش‌له‌هه‌وڵدان‌فشار‌بخه‌نه‌‌سه‌ر‌ئه‌سه‌د‌تاوه‌كو‌ده‌سه‌اڵت‌به‌جێبهێڵێت،‌بۆ‌ئه‌وه‌ی‌‌دوچاری‌‌هه‌مان‌چاره‌نوسی‌‌

سه‌دام‌یان‌قه‌زافی‌‌نه‌بێته‌وه‌.

س��ه‌رچاوه‌یه‌كی‌‌ چه‌ن��د‌ به‌وت��ه‌ی‌‌هاوپه‌یمان��ی‌‌نیش��تیمانی‌‌ش��یعه‌كان‌كه‌‌ئێس��تا‌حكومه‌تی‌‌عێ��راق‌به‌ڕێوه‌‌ده‌به‌ن،‌له‌سه‌ره‌تای‌‌ئه‌م‌مانگه‌دا‌چه‌ند‌پایته‌ختێكی‌‌رۆژئاوایی‌‌داوایان‌له‌مالیكی‌‌كردوه‌‌یارمه‌تیده‌ر‌بێت‌له‌جێبه‌جێكردنی‌‌پێش��نیاری‌‌ده‌رچونی‌‌ئارامی‌‌به‌ش��ار‌ئه‌س��ه‌د،‌له‌كاتێكدا‌ئه‌گه‌ر‌هاتو‌بڕیاری‌‌دا.‌ ده‌س��ه‌اڵتی‌‌ س��وریا‌و‌ جێهێشتنی‌‌هه‌ر‌به‌و‌هۆیه‌ش��ه‌وه‌‌ت��اران‌و‌به‌غدا‌بۆ‌یه‌كه‌مجار‌له‌و‌سیناریۆ‌چاوه‌ڕوانكراوانه‌‌ده‌كۆڵنه‌وه‌‌كه‌‌بۆ‌رۆیش��تنی‌‌ئه‌س��ه‌د‌دان��راون،‌وه‌فدێكی‌‌سیاس��ی‌‌نزیك‌له‌‌مالیك��ی‌‌�‌ش‌ئه‌م‌دۆس��ێیه‌ی‌‌له‌گه‌ڵ‌به‌رزترین‌ئاس��تی‌‌به‌رپرس��انی‌‌ئێران‌

تاوتوێ‌‌كردوه‌.ئه‌و‌سه‌رچاوه‌‌به‌رپرس‌و‌بااڵیانه‌ی‌‌كه‌‌بۆ‌رۆژنامه‌ی‌‌سیاسه‌ی‌‌كوه‌یتی‌‌دواون‌و‌ناوی‌‌خۆیان‌ئاشكرا‌نه‌كردوه‌،‌باسیان‌له‌وه‌‌ك��ردوه‌‌مالیكی‌‌وتوێ��ژی‌‌له‌گه‌ڵ‌به‌رپرسانی‌‌ئێرانی‌‌كردوه‌،‌له‌باره‌ی‌‌ئه‌و‌داواكارییه‌ی‌‌كه‌‌له‌الیه‌نه‌‌رۆژئاواییه‌كان‌

پێشكه‌ش��یانكردوه‌‌ب��ۆ‌دابینكردن��ی‌‌ده‌رچونێكی‌‌ئارامی‌‌سه‌رۆكی‌‌سوریا.‌

به‌وته‌ی‌‌ئه‌و‌رۆژنامه‌یه‌‌كه‌‌په‌یوه‌ندییه‌كی‌‌دێرین��ی‌‌له‌گه‌ڵ‌هه‌واڵگری��ی‌‌ئه‌مه‌ریكا‌هه‌یه‌،‌ئێران‌ترس��ی‌‌له‌دوباره‌بونه‌وه‌ی‌‌س��یناریۆی‌‌لیبی‌‌"كوشتنی‌‌موعه‌ممه‌ر‌قه‌زاف��ی‌‌له‌الی��ه‌ن‌شۆڕش��گێڕانه‌وه‌"،‌یان‌س��یناریۆی‌‌عێراقی‌‌"دادگایكردن‌و‌له‌سوریا‌ له‌سێداره‌دانی‌‌سه‌دام‌حسێن"‌ئه‌گه‌ری‌‌ تاوتوێ��ی‌‌ له‌به‌رئ��ه‌وه‌‌ هه‌یه‌،‌له‌دیمه‌ش��ق‌ هه‌اڵتنی‌‌هاوپه‌یمانه‌كه‌یان‌

ده‌كه‌ن.به‌رپرسانی‌‌ ئه‌و‌س��ه‌رچاوانه‌‌ به‌پێی‌‌ئێرانی‌‌و‌عێراقی‌و‌مه‌رجه‌عه‌‌ئاینییه‌كان‌له‌ش��اره‌كانی‌‌نه‌جه‌فی‌‌عێ��راق‌و‌قومی‌‌ئێران،‌ترس��یان‌هه‌یه‌‌ئه‌سه‌د‌دوچاری‌‌هه‌م��ان‌چاره‌نوس��ی‌‌قه‌زاف��ی‌‌ببێت،‌له‌به‌رئه‌وه‌‌ئاراس��ته‌یه‌كی‌‌گش��تی‌‌الی‌‌هه‌مو‌ئه‌و‌الیه‌نانه‌‌دروست‌بووه‌‌تاوه‌كو‌ئه‌سه‌د‌ناچار‌بكه‌ن‌ده‌سه‌اڵت‌جێبهێڵێت،‌ئه‌گ��ه‌ر‌هات��و‌بارودۆخ��ی‌‌مه‌یدان��ی‌‌خراپتر‌ب��و،‌به‌جۆرێك‌شۆڕش��گێڕان‌توانییان‌له‌كۆشكی‌‌كۆماری‌‌له‌دیمه‌شق‌نزیكببن��ه‌وه‌،‌بۆیه‌‌به‌غداو‌تاران‌به‌ره‌و‌ئه‌وه‌‌ده‌چن‌ئه‌گه‌ر‌پێویستی‌‌كرد‌پالنی‌‌هه‌اڵتنی‌‌ئه‌س��ه‌د‌دابنێ��ن،‌به‌رله‌وه‌ی‌‌

بكوژرێت‌یان‌دادگایی‌‌بكرێت.ك��ه‌‌ ش��یعه‌‌ بااڵكان��ی‌‌ به‌رپرس��ه‌‌لێدوانیان��داوه‌،‌ئاماژه‌ی��ان‌ب��ه‌وه‌داوه‌‌دادگایكردنی‌‌ئه‌سه‌د‌هاوشێوه‌ی‌‌سه‌دام‌حسێن،‌ده‌بێته‌‌روداوێكی‌‌مه‌ترسیدار‌بۆ‌س��ه‌ركرده‌كانی‌‌ئێران،‌ئه‌وه‌ش‌به‌هۆی‌‌قوڵی‌‌و‌به‌هێزی‌‌په‌یوه‌ندییه‌كانیان‌له‌گه‌ڵ‌رژێمی‌‌س��وریا،‌هه‌روه‌ها‌تاران‌ترسی‌‌

هه‌ی��ه‌‌له‌ئاش��كرابونی‌‌هه‌ندێك‌نهێنی‌‌مه‌ترس��یدار‌كه‌‌په‌یوه‌ندی‌‌به‌هاوكاری‌‌ئه‌منی‌‌و‌س��ه‌ربازی‌‌س��تراتیژی‌‌نێوان‌

ئێران‌و‌سوریاو‌حیزبوڵاڵوه‌‌هه‌یه‌.له‌الیه‌كی‌‌ت��ره‌وه‌‌به‌بڕوای‌‌چاودێرانی‌‌له‌واڵتانی‌‌ به‌رپرسان‌هه‌ندێك‌ سیاسی‌‌و‌هه‌رێم��ی‌‌وای‌‌به‌باش‌ده‌زانن‌ئه‌س��ه‌د‌دوچاری‌‌هه‌مان‌چاره‌نوسی‌‌سه‌دام‌یان‌به‌ئامانجی‌‌ ئ��ه‌وه‌ش‌ ببێته‌وه‌،‌ قه‌زافی‌‌ناردن��ی‌‌په‌یامێكی‌‌سیاس��ی‌‌به‌هێز‌بۆ‌ئێران‌و‌حكومه‌ت��ی‌‌مالیكی‌،‌به‌وه‌ی‌‌كه‌‌رزگاربونی‌‌ له‌دوای‌‌ میحوه‌ری‌‌س��وننی‌‌ئه‌م‌ناوچه‌یه‌‌له‌‌به‌ش��ار‌ئه‌سه‌د،‌رێگه‌‌

به‌زاڵبونی‌‌نفوزی‌‌ئێرانی‌‌نادات.ئه‌وه‌ی‌‌له‌ئێس��تادا‌به‌الی‌‌به‌رپرسانی‌‌عێراق‌و‌ئێرانه‌وه‌‌كه‌‌دۆس��تی‌‌سوریان‌جێگه‌ی‌‌مه‌ترسییه‌،‌ئه‌وه‌یه‌‌كه‌‌بێگومانن‌ل��ه‌وه‌ی‌‌پڕچه‌ككردنی‌‌ئۆپۆزیس��یۆنی‌‌س��وری‌‌به‌ئاش��كرا‌بێت‌یان‌به‌نهێنی‌‌تادێ��ت‌زیاتر‌ده‌بێت‌و‌ماوه‌ی‌‌داهاتوش‌بۆ‌ئه‌سه‌د‌زۆر‌دژوار‌ده‌بێت.‌له‌به‌رئه‌وه‌‌دو‌سیناریۆ‌له‌به‌رده‌م‌ئه‌سه‌ده‌:‌مانه‌وه‌‌له‌كۆش��كی‌‌س��ه‌رۆكایه‌تی‌‌له‌دیمه‌شق‌و‌ش��ه‌ڕكردن‌تادواس��ات‌له‌گه‌ڵ‌دو‌یان‌یان‌س��ێ‌‌ه��ه‌زار‌پاس��ه‌وانی‌‌كۆماری‌‌متمانه‌پێكراوی‌‌خۆی‌،‌پاشان‌كوشتنی‌‌ی��ان‌دیلكردن��ی‌.‌هه‌رچی‌‌دوه‌میش��ه‌‌جێهێش��تنی‌‌س��وریایه‌‌ب��ه‌ره‌و‌ئێران‌وه‌كو‌ عێراق��ه‌وه‌‌ ئاس��مانی‌‌ له‌رێگه‌ی‌‌قۆناغ��ی‌‌یه‌كه‌م،‌ت��ا‌دوات��ر‌مه‌نفای‌‌خۆی‌‌له‌روس��یا‌یان‌ه��ه‌ر‌واڵتێكی‌‌تر‌

هه‌ڵده‌بژێرێت.دیاری‌‌ س��ه‌ركرده‌ی‌‌ نێوه‌نده‌دا،‌ له‌م‌ده‌وڵه‌تی‌‌قانون‌عیزه‌ت‌ش��ابه‌نده‌ر‌كه‌‌

راپه‌ڕین‌و‌ ده‌س��تپێكردنی‌‌ له‌سه‌ره‌تای‌‌شۆڕشه‌كانی‌‌س��وریاوه‌‌تائێستا‌دوجار‌چاوی‌‌به‌‌ئه‌سه‌د‌كه‌وتوه‌،‌ده‌ڵێت‌"دور‌نییه‌‌ئه‌سه‌د‌دوچاری‌‌هه‌مان‌چاره‌نوسی‌‌قه‌زاف��ی‌‌ببێت��ه‌وه‌،‌چونك��ه‌‌ب��ڕوای‌‌تونس‌ س��یناریۆی‌‌ به‌جێبه‌جێكردن��ی‌‌نیی��ه‌،‌وه‌كو‌چ��ۆن‌زه‌ینلعابدین‌خۆی‌‌

ده‌سه‌اڵتی‌‌جێهێشت".له‌باره‌ی‌‌ ئه‌و‌س��ه‌ركرده‌‌ش��یعه‌یه‌،‌كه‌سایه‌تی‌‌ئه‌سه‌ده‌وه‌‌ده‌ڵێت‌"كه‌سێكی‌‌خۆپه‌رس��ته‌‌و‌تا‌كۆتایی‌‌ده‌جه‌نگێت".‌به‌بڕوای‌‌ناوبرا‌و‌س��ێ‌‌ئه‌گه‌ر‌له‌به‌رده‌م‌به‌ش��ار‌ئه‌س��ه‌ددا‌هه‌یه‌‌كه‌‌هه‌مویان‌ده‌بن��ه‌‌هۆی‌‌رۆیش��تنی‌.‌س��یناریۆی‌‌یه‌كه‌می‌‌بریتیه‌‌له‌هه‌اڵیسانی‌‌جه‌نگێكی‌‌ئێس��تا،‌ له‌ش��ه‌ڕی‌‌ فراوانتر‌ ناوخۆیی‌‌ئ��ه‌وه‌ش‌ده‌بێته‌‌ه��ۆی‌‌دابه‌ش��بونی‌‌سوریاو‌ئه‌س��ه‌د‌ته‌نها‌له‌شاری‌‌الزقیه‌‌ك��ه‌‌زۆرینه‌ی‌‌دانیش��توانه‌كه‌ی‌‌س��ه‌ر‌به‌ده‌س��ه‌اڵتداری‌‌ عه‌له‌ویین‌ به‌تایه‌فه‌ی‌‌

ده‌مێنێته‌وه‌.هه‌رچی‌‌سیناریۆی‌‌دوه‌مه‌‌ئه‌نجامدانی‌‌په‌الماری‌‌ئاسمانییه‌‌له‌الیه‌ن‌هێزه‌كانی‌‌نات��ۆوه‌،‌كه‌‌ده‌بێته‌‌ه��ۆی‌‌له‌ناوچونی‌‌ئه‌س��ه‌د‌و‌ هێزه‌كان��ی‌‌ ته‌واوه‌ت��ی‌‌یه‌كالبونه‌وه‌ی‌‌ش��ه‌ڕه‌كه‌‌له‌به‌رژه‌وه‌ندی‌‌ئۆپۆزیسیۆن.‌سیناریۆی‌‌سێیه‌میش‌كه‌‌ئه‌گه‌رێكی‌‌زۆر‌دورو‌چاوه‌ڕوان‌نه‌كراوه‌،‌له‌رێكخس��تنی‌‌هه‌ڵبژاردنێكی‌‌ بریتی��ه‌‌پاك‌و‌بێگه‌رد‌به‌سه‌رپه‌رشتی‌‌كۆمه‌ڵگه‌ی‌‌نێوده‌وڵه‌ت��ی‌‌و‌الیه‌ن��ی‌‌عه‌ره‌ب��ی‌،‌كه‌‌"به‌دڵنیاییه‌وه‌‌ به‌رپرس��ه‌‌ ئه‌و‌ به‌وته‌ی‌‌ئه‌نجامه‌ك��ه‌ی‌‌ئه‌وه‌‌ده‌بێ��ت،‌زۆرینه‌ی‌‌زۆری‌‌سورییه‌كان‌پشتیوانی‌‌له‌رۆیشتنی‌‌

ئه‌سه‌د‌ده‌كه‌ن".شابه‌نده‌ر،‌ده‌ڵێت‌"له‌ئه‌مه‌ریكییه‌كانم‌خۆت��ان‌ هێ��زی‌‌ بۆچ��ی‌‌ پرس��ی‌:‌ب��ژارده‌ی‌‌ تاوه‌ك��و‌ به‌كارناهێن��ن،‌ئ��ازاد‌ هه‌ڵبژاردنێك��ی‌‌ ئه‌نجامدان��ی‌‌له‌سوریا‌به‌ڕێوه‌بچێت‌و‌ئه‌سه‌د‌له‌رێگه‌ی‌‌س��ندوقه‌كانی‌‌ده‌نگدان��ه‌وه‌‌بڕوات؟".‌ئه‌مه‌ریك��ی‌‌ به‌رپرس��ێكی‌‌ له‌وه‌اڵم��دا‌پێیوت��وه‌‌"پ��اك‌و‌بێگه‌ردی��ی‌‌ئ��ه‌و‌

هه‌ڵبژاردنه‌‌مسۆگه‌ر‌نییه‌".

بازرگانێك��ی‌‌كارامه‌،‌هه‌رده‌م��ه‌و‌له‌په‌نا‌ده‌س��ه‌اڵتدارێكدایه‌،‌دژو‌دۆستی‌‌ئێرانه‌،‌ده‌ڵێت‌مالیكیم‌كرده‌وه‌‌سه‌رۆك‌وه‌زیران‌و‌شه‌ڕی‌‌پێشمه‌رگه‌‌پالنی‌‌منه‌:‌شابه‌نده‌ر.پارله‌مانت��ار‌عی��زه‌ت‌حه‌س��ه‌ن‌عه‌ل��ی‌‌ش��ابه‌نده‌ر‌)62(‌س��اڵ،‌به‌كه‌س��ێكی‌‌نزی��ك‌له‌مالیك��ی‌‌داده‌نرێ��ت‌و‌زۆربه‌ی‌‌كاته‌كانی‌‌له‌به‌یروت‌به‌سه‌رده‌بات.‌ئه‌وه‌ی‌‌له‌باره‌یه‌وه‌‌ده‌زانرێت‌ئه‌وه‌یه‌‌له‌ناوه‌ڕاستی‌‌ه��ه‌زاران‌ لیبیاو‌ هه‌ش��تاكاندا‌چوه‌ت��ه‌‌دۆالری‌‌به‌ناوی‌‌ئۆپۆزیسیۆنی‌‌عێراقییه‌وه‌‌له‌موخابه‌رات��ی‌‌ئ��ه‌و‌واڵت��ه‌‌وه‌رگرتوه‌.‌یه‌كێكه‌‌له‌دامه‌زرێنه‌رانی‌‌رێكخراوی‌‌)جند‌االمام(،‌كه‌‌سێ‌‌باڵوكراوه‌یان‌به‌ناوه‌كانی‌‌)البدی��ل‌االس��المی‌،‌ه��دی‌،‌مجاهدین(‌ده‌رك��ردوه‌.‌له‌و‌باڵوكراوان��ه‌دا‌زۆرترین‌ره‌خنه‌یان‌ئاراس��ته‌ی‌‌حیزب��ی‌‌ده‌عوه‌و‌

سه‌ركرده‌كانی‌‌كردوه‌.‌شابه‌نده‌ر‌زیاتر‌له‌و‌سه‌ردانه‌یه‌وه‌‌ناسرا،‌كه‌‌له‌حوزه‌یرانی‌‌)1991(‌له‌گه‌ڵ‌گروپێكدا‌ب��ۆ‌واش��نتۆن‌ئه‌نجامیاندا،‌ك��ه‌‌تیایدا‌چاویان‌ب��ه‌‌جه‌یمس‌بیك��ه‌ری‌‌وه‌زیری‌‌ده‌ره‌وه‌ی‌‌ئه‌وكات��ی‌‌ئه‌مه‌ری��كا‌ك��ه‌وت.‌ش��یعه‌یان‌ مه‌زڵومییه‌تی‌‌ دی��داره‌دا‌ له‌و‌به‌دیارخس��ت‌و‌رایانگه‌یاند‌دژی‌‌ویالیه‌تی‌‌فه‌قیه��ن‌و‌ئ��ه‌وه‌ش‌خاڵ��ی‌‌جیاوازییانه‌‌له‌گه‌ڵ‌شیعه‌كانی‌‌ئێران،‌ئه‌م‌سه‌ردانه‌ش‌هاوپه‌یمانی‌‌ بناغ��ه‌ی‌‌ ب��ه‌ردی‌‌ به‌دانانی‌‌شیعی‌‌ئه‌مه‌ریكی‌‌بۆ‌روخاندنی‌‌رژێمه‌كه‌ی‌‌

سه‌دام‌داده‌نرێت.دوای‌‌روخانی‌‌رژێمی‌‌س��ه‌دام،‌گه‌ڕایه‌وه‌‌بۆ‌به‌غ��داو‌له‌كۆش��كه‌كه‌ی‌‌تاریق‌عه‌زیز‌به‌دوای‌‌ نیشته‌جێبو،‌ چادرییه‌‌ له‌ناوچه‌ی‌‌دامه‌زراند.‌ دیموكراتی‌‌ ره‌وتی‌‌ ئه‌وه‌ش��دا‌س��اڵی‌‌ پارله‌مانییه‌كه‌ی‌‌ له‌هه‌ڵبژاردن��ه‌‌)2005(دا‌چوه‌‌ناو‌لیس��تی‌‌عێراقییه‌وه‌،‌به‌ده‌س��تهێنا،‌ كورس��ییان‌ ك��ه‌‌)53(‌ش��ابه‌نده‌ریش‌بوه‌‌وته‌بێ��ژو‌راوێژكاری‌‌عه‌الوی‌‌سه‌رۆكی‌‌لیسته‌كه‌.‌به‌اڵم‌له‌ساڵی‌‌)2009(‌له‌گه‌ڵ‌دو‌كه‌س��ی‌‌تر‌له‌عێراقییه‌‌به‌تاك��ڕه‌و‌ عه‌الویی��ان‌ جیابون��ه‌وه‌،‌له‌بڕیاردان‌و‌چێكردنی‌‌په‌یوه‌ندی‌‌و‌دیالۆگ‌له‌گه‌ڵ‌ئێران‌به‌بێ‌‌ئ��اگاداری‌‌حكومه‌تی‌‌

عێراق‌تۆمه‌تباركرد.ش��ابه‌نده‌ر‌كه‌‌به‌كالۆریۆس��ی‌‌له‌ئه‌ده‌بی‌‌عه‌ره‌ب��ی‌‌هه‌ی��ه‌،‌له‌وتارێكدا‌ك��ه‌‌رۆژی‌‌)2009/5/21(‌له‌رۆژنامه‌ی‌‌شه‌رقلئه‌وسه‌ت‌باڵویكرده‌وه‌‌لیستی‌‌هاوبه‌ندی‌‌شیعه‌كانی‌‌به‌سه‌ره‌تای‌‌ ناوبرد،‌ تایفی‌‌ به‌لیس��تێكی‌‌دابه‌ش��بونی‌‌عێ��راق‌بۆ‌س��ێ‌‌كانتۆنی‌‌ش��یعی‌‌و‌س��وننی‌‌و‌ك��وردی‌‌له‌قه‌ڵه‌مدا.‌پارله‌مانییه‌كه‌ی‌‌ له‌هه‌ڵبژاردن��ه‌‌ كه‌چ��ی‌‌لیس��تی‌‌ ن��او‌ چ��وه‌‌ )2010/3/7(دا،‌ده‌وڵه‌تی‌‌قانونی‌‌مالیكییه‌وه‌‌به‌پاس��اوی‌‌ئه‌وه‌ی‌‌"تێڕوانینی‌‌لیستی‌‌ده‌وڵه‌تی‌‌قانون‌له‌گه‌ڵ‌بۆچونه‌كان��ی‌‌ده‌گونجێت،‌چونكه‌‌تێڕوانینێكی‌‌نیشتیمانییه‌و‌له‌به‌رژه‌وه‌ندی‌‌

واڵته‌".له‌به‌یروت‌ ك��ه‌‌ ڤیدیۆییدا‌ له‌گرته‌یه‌ك��ی‌‌تۆمارك��راوه‌و‌چه‌ن��د‌رۆژێ��ك‌له‌مه‌وبه‌ر‌میدیاكانی‌‌عێراق‌باڵویانكرده‌وه‌،‌شابه‌نده‌ر‌مالیكیم‌ "م��ن‌كورس��ییه‌كه‌ی‌‌ ده‌ڵێ��ت‌چه‌سپاند،‌بۆیه‌‌ئێستا‌قه‌زرارمه‌‌و‌خۆشی‌‌ئه‌مه‌ی‌‌وت��وه‌".‌به‌وته‌ی‌‌ناوب��راو‌دوای‌‌ئ��ه‌وه‌ی‌‌مالیكی‌‌زۆرینه‌ی‌‌هه‌ڵبژاردنه‌كه‌ی‌‌نه‌هێن��اوه‌،‌داوای‌‌ه��اوكاری‌‌لێك��ردوه‌و‌ئه‌میش‌بۆی‌‌تێكه‌وتوه‌و‌ره‌زامه‌ندی‌‌ئێرانی‌‌بۆ‌ده‌سته‌به‌ركردوه‌،‌پاشتر‌قه‌ناعه‌تی‌‌به‌‌جۆ‌بایدن��ی‌‌جێگری‌‌س��ه‌رۆكی‌‌ئه‌مریكا‌هێناوه‌‌تاپشتیوانی‌‌مالیكی‌‌بكات،‌ئه‌ویش‌

له‌به‌رانبه‌ر‌چه‌ند‌به‌ڵێنێك‌رازیبوه‌.داهاتوه‌وه‌،‌ هه‌ڵبژاردنه‌كان��ی‌‌ له‌ب��اره‌ی‌‌شابه‌نده‌ر‌ده‌ڵێت‌"شه‌ڕ‌له‌گه‌ڵ‌پێشمه‌رگه‌،‌پالنی‌‌دروستكردنی‌‌قه‌یران‌و‌تێكه‌ڵكردنی‌‌كارته‌كان،‌به‌ش��ێكه‌‌له‌سیناریۆكانم‌و‌من‌بۆ‌مالیكیم‌پێشنیاركردوه‌.‌ئه‌و‌پالنانه‌ش‌جه‌م��اوه‌رو‌هێ��زو‌نف��وزو‌هه‌یبه‌تێك��ی‌‌گه‌وره‌ی‌‌به‌مالیكی‌‌به‌خش��یوه‌،‌به‌جۆرێك‌

ئه‌مڕۆ‌هه‌موان‌له‌مالیكی‌‌ده‌ترسن".ش��ابه‌نده‌ر،‌به‌كه‌س��ێكی‌‌لێزان‌له‌بواری‌‌خاوه‌ن��ی‌‌ داده‌نرێ��ت‌و‌ بازرگانی��دا‌گه‌ڕانه‌وه‌شی‌‌ فڕۆكه‌وانییه‌،‌ كۆمپانیایه‌كی‌‌له‌ده‌س��تكه‌وتی‌‌ باوه‌شی‌‌ش��یعه‌كان‌ بۆ‌بازرگانی‌‌به‌ده‌ر‌نه‌بوه‌،‌به‌به‌ڵگه‌ی‌‌ئه‌وه‌ی‌‌چه‌ندین‌ته‌نده‌ری‌‌بۆ‌هاورده‌كردنی‌‌كێبڵی‌‌كاره‌بایی‌‌بۆ‌حكومه‌تی‌‌عێراق‌وه‌رگرتوه‌.‌ئه‌م��ه‌‌جگه‌‌ل��ه‌وه‌ی‌‌به‌ب��ێ‌‌زیادكردنی‌‌قانونییه‌كان‌ له‌ده‌ره‌وه‌ی‌‌رێكاره‌‌ ئاشكراو‌بێس��تانێكی‌‌ده‌‌دۆنمی‌‌له‌سه‌ر‌خۆی‌‌تاپۆ‌ك��ردوه‌،‌كه‌‌موڵكی‌‌وه‌زاره‌ت��ی‌‌داراییه‌و‌بێستانی‌‌یه‌كێك‌له‌سه‌ركرده‌كانی‌‌حیزبی‌‌به‌عس‌بوه‌.‌جگه‌‌له‌وانه‌‌ئه‌مینداری‌‌به‌غدا‌رایده‌گه‌یه‌نێت‌چه‌ندین‌هه‌وڵی‌‌شابه‌نده‌ریان‌

بۆ‌وه‌رگرتنی‌‌ته‌نده‌ر‌پوچكردۆته‌وه‌.

7 )353(‌سێشه‌ممه‌‌2012/11/27 عێراق

پرۆفایل

شابه‌نده‌ر

عێراق‌و‌ئێران‌هه‌وڵی‌‌ده‌ربازكردنی‌‌به‌شار‌ئه‌سه‌د‌ده‌ده‌ن

ئه‌ندامێكی‌‌لیستی‌‌عێراقییه‌:‌جواڵندنی‌‌هێز‌له‌الیه‌ن‌هه‌ردوالوه‌‌

به‌باش‌نازانم،‌چونكه‌‌دواجار‌شه‌ڕی‌‌لێده‌كه‌وێته‌وه‌

دوو‌پێشمه‌رگه‌‌له‌هێڵی‌ته‌ماس‌نزیک‌دوز‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌فۆتۆ:‌ئارام‌که‌ریممه‌سعود‌زه‌نگه‌نه‌

رۆژانه‌‌چه‌ندین‌په‌رله‌مانتاری‌‌كورد‌موجامه‌له‌ی‌‌مالیكی‌‌

ده‌كه‌ن

دور‌نییه‌‌ئه‌سه‌د‌دوچاری‌‌هه‌مان‌

چاره‌نوسی‌‌قه‌زافی‌‌ببێته‌وه‌،‌چونكه‌‌بڕوای‌‌

به‌جێبه‌جێكردنی‌‌سیناریۆی‌‌تونس‌نییه‌،‌وه‌كو‌چۆن‌زه‌ینلعابدین‌خۆی‌‌ده‌سه‌اڵتی‌‌جێهێشت

ده بێت، ئێران گۆڕانكاری له سیستمی

هه نارده كردنیدا بكات بۆ هه رێم

ئا: ئاسۆ سه راوی

به ڕێوه به ری چاودێریی بازرگانی سلێمانی ، كه له سه ر گرانفرۆشی رۆژانه غه رامه ی به شێك له فرۆشیاران ده كه ن،

ئاماژه به وه ده كات، به پێی هه ندێ رێنمایی و یاسایه كی كۆنی وه زارتی بازرگانی غه رامه ی سه رپێچیكاران ده كه ن. ئه و داواكاره له وباره یه وه

یاسایه كی نوێ و تایبه تیان بۆ ده ربكرێت. په رله مانتارێكی الیه نی

په یوه ندیداری هه رێمیش، بونی یاسایه كی نوێ له باره ی گرانفرۆشی

به پێویست ده زانێ و ده ڵێت "ئه وه نده وتویانه بازاڕ ئازاده ، تائێستا

نه مانتوانیوه كار بۆ ده ركردنی یاسایه كی نوێ بكه ین".

به ڕێوه ب��ه ری چاودێ��ری بازرگان��ی عه بدولغه ف��ور، س��ۆران س��لێمانی رونده كاته وه ئه وه ئاوێنه دا له دیدارێكی كه تائێس��ا یاسایه كی نوێ و گونجاویان نییه بۆ لێپرس��ینه وه له و فرۆشیارانه ی گران فرۆش��ی ده ك��ه ن، به ڵكو ئه وه ی كاری له س��ه ر ده كه ن، یاسایه كی كۆنی وه زاره ت��ی بازرگانی و چه ند رێنماییه كی الیه نی په یوه ندیداره له س��لێمانی ، هه ر ئه وه ش وایكردوه كه ده سه اڵتی غه رامه كردنی��ان زۆر س��نوردابێت، به جۆرێك رێژه ی غه رامه كانیان له نێوان 30 تا 50 هه زار دینار بێت، "هه ندێ له فرۆشیاران كه گرانفرۆشی ده كه ن، هیچ كێشه یه كی غه رامه كه یان نییه ، چونكه باش ده زانن غه رامه ك��ه زۆر كه مه ، وه ك هه ندێكیان ده ڵێ��ن ئه و غه رامه ی��ه ی ئێوه ده یكه ن قازانجی ته نه��ا كڕیارێكه یاخود ده ڵێن

له كڕیارێكی وه رده گرینه وه ".به ڕێوه ب��ه ره جه خت ئ��ه و هه ربۆیه ل��ه وه ده كاته وه ، كه له ئێس��تادا ئه وان كه موكوڕیی یاسایه كی گونجاویان هه یه ، ك��ه له گه ڵ ئه م س��ه رده مه دا بگونجێ . هاوكات ئه وه ی ئه و به ڕێوه به ره دڵخۆش ده كات ئه وه ی��ه ، له ئێس��تادا داواكاری گش��تی س��لێمانیش، هاوكاریان��ن بۆ به دواداچون��ی ئه و گرانفرۆش��ییه ی كه له باره ی ده یكه ن، له فرۆشیاران هه ندێ مانگی له یان��زه كاروچاالكییه كانی��ان راب��ردودا س��ۆران عه بدولغه فور هێمای به وه دا كه له رێگای چه ند لیژنه یه كه وه ،

زیاتر له 6700 س��ه ردانیان بۆ ش��وێنه جیاجیاكان��ی س��لێمانی ك��ردوه و له و سه ردانانه ش��یاندا 11 ت��ه ن و500 كیلۆ م��ه وادی ماوه به س��ه رچویان گرت��وه و نزیكه ی 40 ملیۆن دینار غه رامه ش��یان

كردوه . له فڕنی زۆرێ��ك راب��ردودا له ماوه ی مانیانگرتو س��لێمانی سه مونخانه كانی داواكاربون كێشی گونكه كانیان له جیاتی

105غرام له 95 گرامدا بۆ جێگیر بكه ن، هه رچه نده ئ��ه و داوه یه یان بۆ جێبه جێ نه كرا، به اڵم به پێی به دواچونه كانی ئاوێنه له س��ه مونخانه كان زۆرێك له ئێستاشدا كێشی گونكه كانیان كه متره له 100غرام، به اڵم ئه و به ڕێوه به ره ئه وه ره تده كاته وه و ده ڵێت "ئێم��ه به به رده وام چاودێرییان كێشی س��ه مونخانه یه ك هه ر ده كه ین، گونكه ك��ه ی كه متربێت ل��ه 105 غرام،

به ش��ه گازه كه ی ده بڕی��ن، چونكه به و ج��ۆره ی كه ئێم��ه دامانن��اوه قازانج نییه ". كێش��ه یه كه یان هی��چ ده كه ن و س��ه باره ت به نرخی گۆش��تی سوریش كه به 14 ه��ه زار دینار و نرخی كلیۆیه ك قیمه شیان به 15 هه زار دینار دیاریكردوه ئه و به رپرس��ه ئاماژه ی به وه دا كه هه ر گۆشتفرۆشێك پابه ندی ئه و نرخه نه بێت له گه ڵ لێپرس��ینه وه ی به دڵنیایی��ه وه

ده كه ین "رۆژانه هاواڵتیان په یوه ندیمان پێوه ده كه ن، ئێم��ه ش به دواداچون بۆ ئه و گرانفرۆشییانه ده كه ین، هه ر لێره وه داواكارم هه ر فرۆش��یارێك گرانفرۆشی كرد با هاواڵتیان راس��ته وخۆ په یوه ندی به خۆم��ه وه بك��ه ن ئ��ه وه ش ژم��اره

مۆبیله كه م 07701450755".ناوب��راو ئه وه ش��ی رونك��رده وه كه ئه گه ر بزانن سه رپێچی فرۆشیارێك زۆر

گه وره یه یان چه ند جارێك گرانفرۆش��ی ب��كات ئ��ه وا قایمقامییه تی س��لێمانی ئه وان "چونك��ه ده كه نه وه لێئ��اگادار ده س��ه اڵتی غه رامه كردنی��ان زیات��ره و ده توانن ت��ا 3 ملیۆ ن دین��ار غه رامه بكه ن، یاخود بۆ ماوه یه ك ش��وێنه كه ی عه بدولغه ف��ور س��ۆران پێدابخ��ه ن". ئه وه شی نه ش��ارده وه كه چه ندین جار لیژنه كانیان له گه ڵ فرۆش��یاران توشی روبه روبون��ه وه ب��ون "ب��ه اڵم هه رده م رێنماییمان ب��ۆ چاودێرانمان ئه وه بوه كه له كات��ی رودانی هه ر كێش��ه یه كدا بێده نگی هه ڵبژێرن، چونكه كاری ئێمه ته نها غه رامه كردنه ، نه ك وه اڵمدانه وه ی ئه و گرفتانه ی بۆمان دروست ده كرێت"

به ڕێوه ب��ه ری چاودێ��ری بازرگان��ی س��لێمانی باس��ی ل��ه وه ش ك��رد كه س��اڵی راب��ردو چه ن��د په رله مانتارێك س��ه ردانیانكردون ئه وانی��ش داوای��ان لێك��ردون ك��ه كار له س��ه ر ده ركردنی یاس��ایه ك بكه ن ب��ۆ ئه و كه س��انه ی گرانفرۆش��ی ده ك��ه ن "به اڵم تائێس��تا له وباره یه وه هیچ یاس��ایه ك ده رنه چوه ت��ا ئێمه ش ده س��تكراوه تر كاره كانمان

بكه ین".ئ��ه و هێمای به وه ش��دا كه له س��ه ر هه ڵنه واسینی نرخیش لێپێچینه وه له گه ڵ "هه ڵنه واس��ینی ده كه ن، فرۆش��یاران س��ه رپێچییه تری جۆرێك��ی نرخیش له س��ه ر ئ��ه وه ش غه رام��ه ده كه ین با

فرۆشیاران ئاگاداری ئه وه بن".له الیه كی تره وه په رله مانتار، ناس��ك پیشه سازی و لیژنه ی بڕیارده ری تۆفیق وزه و سامانه سروشتییه كان، دان به وه دا ده نێ كه تائێستا بیریان له وه نه كردۆته وه كار له س��ه ر ده ركردنی یاسایه ك بكه ن له ب��اره ی گرانفرۆش��ییه وه و ئ��ه و وتی "تائێس��تا هیچ كه س��ێك له وباره یه وه س��كااڵی له ال نه كردوین، تا ئێمه ش بیر له پرۆژه یاس��ایه ك بكه ین��ه وه ، مه گه ر دوای ئ��ه م راپۆرت��ه ی ئێوه باس��ێكی وه ها ب��وروژێ ". له باره ی ئه وه ش چۆن تائێستا خۆیان وه ك په رله مانتار كاریان له و باره یه وه نه كردوه ناسك تۆفیق وتی "هێنده گرفتی تر زۆر بوه نه په رژاوینه ته سه ر ئه وه ، جگه له وه ئه وه نده وتویانه بازاڕ ئازاده ، تائێس��تا نه مانتوانیوه كار ب��ۆ ده ركردنی یاس��ایه كی نوێ بكه ین

له وباره یه وه ".

ئا: عیسا خدر

له گفتوگۆیه كی ئاوێنه دا سه رۆكی ژوری بازرگانی و پیشه سازی هه رێم،

ئاماژه بۆ ئه وه ده كات، كه له هه ر سێ پارێزگای هه رێم نزیكه ی 120 هه زار

ئه ندامیان هه یه كه به شێكیان ئافره تن بازرگانی ده كه ن و خاوه نی كۆمپانیان، ئه و وتیشی "زانیاریمان له سه ر ئه وه نییه كه خاوه نی زۆرترین سه رمایه

له هه رێمی كوردستان كێیه ؟".

له ناوه ڕاس��تی ئه م مانگه دا یه كه مین كۆنفراس��ی نێوان هه رێمی كوردستان و كۆم��اری ئیس��امی ئێران له ش��اری هه ولێر به سترا،مه به ست له كۆنفرانسه كه په ره پێدان��ی بازرگانی و پیشه س��ازی و ئاب��وری هه ردوالی��ه ن ب��و، له كۆتایی كۆنفراسه كه ش��دا له سه ر چه ند خاڵێك رێككه وت��ن و واژۆی رێككه وتنه كه كرا. كۆنفرانس��ه كه و به ئامانجی س��ه بارت س��ه رۆكی رێككه وتنه ك��ه چۆنێت��ی ژوری بازرگانی و پیشه س��ازی هه رێمی كوردستان دارا جه لیل خه یات، ده ڵێت بۆ كۆنفراسه كه ، س��ه ره كی "ئامانجی زیاتر په ره پێدان بو به ئاستی بازرگانی ئیس��امی كۆماری هه رێ��م و نێ��وان ئێران، ئه وه بو له سه ر چه ند خاڵێكیش

رێككه وتین".س��ه باره ت به گرنگترین ئه و خااڵنه ی رێككه وتون، له س��ه ری له كۆنفراسه كه دارا جه لیل خه ی��ات وتی "یه كێك له و خاڵ��ه گرنگانه ی ك��ه زۆر ته ئكیدمان له س��ه ری كردۆته وه كرانه وه ی سنوری نێوان ئێران و هه رێ��م بێت، بۆ ماوه ی 24 كاتژمێر، چونكه له ئێس��تادا ته نها

یه ك ش��ه فت س��نور كراوه یه و له كاتی پشوه كانیش داده خرێت".

خه یات، ئه وه ش��ی رونك��رده وه كه له گه ڵ شاندی بازرگانی و داموده زگاكانی كۆماری ئیسامی ئێران باسی ئه وه شیان كردوه كه ده بێت گۆڕانكاری له سیستمی بكه ن، كااڵكاندا هه نارده كردن��ی كارو له گه ڵ بازرگان��ی له ئێس��تادا چونكه ئه و واڵته ته نها بۆ پێداویس��تییه كانی رۆژانه ی��ه وه كو میوه و ماس��ت و یاری منااڵن و چه ند ش��تێكی تری س��اده ،

بۆی��ه "داوامانك��رد كه زیات��ر بچینه كاری ته كنه لۆژی و زانس��ت و زانیاری و نه وه ك ته كنه لۆجی، به رهه می كارگه و نۆرماڵ و بازرگانییه كانیان هه ر ش��تی

رۆژانه بێت".بازرگان��ی و ژوری س��ه رۆكی ئه وه شكرد بۆ ئاماژه ی پیشه س��ازی،

هه رێمیان حكومه ت��ی ئاماده ی��ی كه نیش��انداوه بۆ ئ��ه وه ی "بازرگانه كانی ئێران له هه رێمی كوردس��تان كارخانه و كارگه دروست بكه ن بۆ به رهه مهێنان، ئه وانیش ره زامه ندی خۆیان نیشانداوه و له ئاینده یه كی نزیك ده ست به كاره كانی

خۆیان ده كه ن".سه باره ت به س��نوری نێوان توركیاو س��ه رۆكی كوردس��تان، هه رێم��ی ژوری بازرگان��ی و پیشه س��ازی، ئه وه رونده كاته وه كه زۆربه ی كات س��نوری توركی��ا كراوه ی��ه و ب��ه رده وام هه وڵی فراوانكردنیشی ده درێت له الیه ن توركیا، چونكه ئه و كااڵو به رهه مانه ی له ئه وروپاو واڵتانی تر دێن هه موی به رێگای توركیا دێنه هه رێمی كوردس��تانه وه " هه روه ها وتیش��ی " تائێس��تا توركیا س��نوری دانه خس��توه ، له كات��ی دروس��تبونی حاڵه ته نائاساییه كانیش هه ر كراوه یه و

24 كاتژمێر كارده كه ن".سه رۆكی ژوری بازرگانی و پیشه سازی هه رێم، باسی له وه ش كرد كه له ئێستادا نزیكه ی )120( هه زار ئه ندامیان هه یه و س��لێمانین، له شاری زۆرترینیش��یان وتیش��ی "له س��ااڵنی رابردودا ئافره ت تێك��ه ڵ كاری بازرگان��ی و كۆمپانی��ا نه ده بون، به اڵم له ئێس��تادا ژماره یه ك خاوه نی ه��ه ن و ب��ازرگان ئافره ت��ی

كۆمپانیان و كار ده كه ن".س��ه باره ت به وه ش كه هه ر كه سێك بازرگان��ی پێبێت، ناس��نامه ی ژوری ده كرێ��ت پێی بوترێ بازرگان؟ خه یات وتی "به پێی یاس��ای بازرگانی عێراق، هه ر كه س��ێك ئاڵوگۆڕ و كڕین و فرۆش بكات، ئه گه ر خاوه ن��ی دوكانێك بێت یان كۆگای��ه ك، بازرگانی پێده وترێت و

ده بێته ئه ندام له ژوری بازرگانی".پله به ندی و دیاریكردن��ی له ب��اره ی رێژه ی س��ه رمایه ش بۆ بازرگانان، دارا جه لی��ل وتی "پله به ندی هه یه به پله ی گۆڕانكاری��ش )1و2و3(، س��وپه ر و ده كرێت به گوێره ی س��ه رمایه كان، ئه و كه س��ه ی بازرگانه ، ئه گه ر به هه زار كار بكات، ی��ان به ملیۆن، ئه وا له الی ئێمه ه��ه ر وه ك بازرگان مامه ڵ��ه ی له گه ڵ

ده كرێت".سه ره ڕای زۆری ژماره ی بازرگانه كان و خاوه ن سه رمایه له هه رێمی كوردستاندا، ب��ه اڵم وه ك س��ه رۆكی ژوری بازرگانی

ئاماژه ی پێ��ده كات، ئه وان داوای ئه وه ناكه ن ك��ه بازرگانه كان خاوه نی چه ند س��ه رمایه ن، چونك��ه ب��ازرگان هه یه خه ڵك��ی س��لێمانییه و له هه ولێ��ر كار ده كات، به هه مان شێوه خه ڵكی هه ولێر هه یه له سلێمانی كارده كات، بۆیه وتی "زانیاریمان ال نیی��ه ، كه كێ خاوه نی زۆرتری��ن س��ه رمایه یه ، له به رئ��ه وه ی س��ه رمایه كه ت ناپرس��ین له خه ڵ��ك

چه نده ".دارا جه لیل، ئه وه ش ناشارێته وه كه راس��ته له واڵتانی تر ریزبه ندی خاوه ن زۆرترین سه رمایه دیاری ده كرێت، به اڵم

وه ك ئه و وتی "تائێستا له كوردستان و عێراقیشدا شتێكی وه ها نییه ".

له به رامب��ه ر هێنان��ی كااڵی خراپ و ه��ه ر ش��تێكی تریش، خه ی��ات وتی "ئێمه لێپێچینه وه ناكه ین و بۆمان نییه لێپێچین��ه وه بكه ین، به ڵك��و له رێگای داموده زگاكان��ی حكومه ت لێپێچینه وه

ده كرێت".سه رۆكی ژوری بازرگانی و پیشه سازی كاری زۆرتری��ن له ب��اره ی هه رێ��م، بازرگانه كان��ی هه رێمیش وتی "له گه ڵ واڵتانی كه ن��داوو دراوس��ێكانی وه ك

توركیا و ئێران و سوریا دایه ".

ئابووری(353( سێشه ممه 2012/11/27 8

تائێستا‌یاسایه‌كی‌‌نوێ‌‌نییه‌،‌بۆ‌لێپرسینه‌وه‌‌له‌گرانفرۆشی‌په رله مانتارێك "ئه وه نده وتویانه بازاڕ ئازاده ، نه مانتوانیوه كار بۆ ده ركردنی یاسایه ك بكه ین له باره ی گرانییه وه "

سه‌رۆكی‌ژوری‌بازرگانی‌و‌پیشه‌سازی‌هه‌رێم:‌ئاماده‌ییمان‌پیشانداوه‌‌كه‌‌بازرگانانی‌‌ئێران‌له‌هه‌رێمی‌كوردستان‌كارخانه‌و‌كارگه‌‌بكه‌نه‌وه‌،‌ئه‌وانیش‌ره‌زامه‌ندییان‌نیشانداوه‌

فرۆشیارو کڕیارێک لەکاتی مامەڵەدا فۆتۆ: ئارام کەریم

هه ڵنه واسینی نرخیش جۆرێكی تری سه رپێچییه

له سه ر ئه وه ش غه رامه ده كه ین

هه ندێ له فرۆشیاران ده ڵێن ئه و غه رامه یه ی ئێوه

ده یكه ن، قازانجی ته نها كڕیارێكه

زۆرینەی کااڵکانی بازاڕی هەرێم ئێرانین فۆتۆ: ئارام کەریم

(353( سێشه ممه 92012/11/27 تایبه‌ت

"ئابوری بەرەنگاری" لەبەرەنگاریی دەکەوێت

ئا: بە همەن حەسەن کرێکار محمەد

تادێت سزاکانی سەر ئابوری ئێران زیاد دەبن و ناڕەزاییەکان

پەرەدەستێنن. لە کاتێکدا نرخی کیلۆیەک گۆشت دەگاتە زیاد لەکرێی

کرێکارێکی ئێرانی بەهۆی فشارە دەرەکییەکانەوە، تاران کەوتۆتە

لەرزە. سەرباری فشارەکان، رژێمەکەی ئەحمەدی نەژاد بەردەوامە

لەوتنەوەی شیعارەکانی سەردەمی شۆرش- " مردن بۆ ئەمەریکا، مردن

بۆ ئیسڕائیل".

ئەمج��ارە دۆخەکە ت��ەواو جیاوازە. وەک دەردەکەوێ��ت بەتەنها ئەمەریکاو توڕەنی��ن و ئێ��ران ل��ە ئیس��ڕائیل زۆرێک بەڵکو وەردەگرن، هەڵوێس��ت لەواڵتان��ی دیک��ەش هاتونەت��ە گۆو فش��اری جۆربەجۆریان خستۆتە سەر رژێمی ئیس��امی ئێران. لێبوردبونەوە مێ��ژو، فش��ارەکان، لەس��ەرچاوەی کاردانەوەکانی ، و کاریگەرییەکانی��ان ئێ��ران ، بابەت��ی جێ��ی س��ەرنجی

هەموانن.ئێرانی نوێی ئیس��امی، لەسەرەتای بەرفش��ارێکی کەوتە دامەزراندنییەوە نێودەوڵەت��ی. کۆمەڵگ��ەی زۆری سەرەتای فشارەکان لەالیەن ئەمەریکاوە بون لە س��ەرەداوی دەستگرتن بەسەر هۆکاری لەت��اران. باڵیۆزخانەکەی��دا ئ��ەم روداوە دەنگۆکان��ی گێرانەوەی ش��او هاوکاری ئەمەری��کا بو بۆ چەند گروپێكی چەکداری دژبە شۆڕش. وەک کاردانەوەی��ەک، کۆمەڵێ��ک لەناویاندا نەژادی س��ەرۆکی مەحمود ئەحمەدی ئیس��تای ئێران، هێرش��یان کردە سە باڵیۆزخان��ەی ئەمەری��کا ل��ە تاران و کارمەندەکان��ی ئ��ەو باڵیۆزخانەیەیان

دەستبەسەر کرد. ل��ە 1٩7٩ وە، جگ��ە لەماوەیەکی کورت��ی س��ەردەمی جەنگ��ی عێراق- کاری چاالکان��ە ئەمەری��کا ئێ��ران، بوە. ئێراندا لەبیری گۆش��ەگیرکردنی لەم کارەی��دا بەش��ێوەیەکی بەرچاو، سیاس��ییەوە، ل��ەروی بەتایب��ەت سەرکەوتنی بەدەستهێناوە. بەرپرسانی کۆش��کی س��پی کلتورێک��ی بێزاندی ئێرانی��ان گەش��ەپێداوە ک��ە تیایدا، ئێران چاالکییەکانی لێدوان و سەرجەم بەگوماناوە تەماشادەکرێت. لەئێستادا، لێداوان��ی بچوکترین بەرپرس��ی ئێران ئەمەریکاو ئیدارەی ئاستی لەبەرزترین واڵتان��ی ئەوروپ��اوە وەاڵمدەدرێتەوە. هەم��و ئەمانە، س��ەرباری ئەو س��زا لەڕێگەی ئەمەریکا نێودەوڵەتییان��ەی بەس��ەر نێودەوڵەتییەکان��ەوە دەزگا هەمیش��ە ب��ۆ ئێرانیداس��ەپاندون

پەیوەندییەکان��ی ئێ��ران- ئەمرکی��او ئێران- رۆژئاوای لەقکردوە.

بەس��ەر دەس��تگرتن لەگ��ەڵ س��ێهەم ئێران��ی باڵیۆزخانەکەی��دا، نزیکتری��ن دۆس��تی ئەمەری��کا گۆڕا دوژمنی یەک��ەم سەرس��ەخترین و بۆ ئێ��ران. ئەمەریکا هی��چ هەوڵێکی بۆ ن��ەدا، دۆخەک��ە ئاس��اییکردنەوەی بەڵك��و چەند جارێ��ک لەرێگەی هێزە تایبەتەکانیی��ەوە هەوڵ��ی ئازادکردنی بارمتەکانیدا، بەاڵم س��ەرکەوتو نەبو. لەم دۆخەدا، جەزائی��ری عەبدولعەزیز بۆتەفلیقە ناوەندگیری کردو لەکۆتاییدا کێش��ەی بارمت��ەکان کۆتای��ی هات و ئەمەریکاش رازیبو گەمارۆکانی س��ەر ئێران البدات، بەاڵم پەیوەندییەکانی ئەم

دو واڵتە نەگەڕایەوە دۆخی ئاسایی.ل��ە 1٩٨7دا دوبارە پەیوەندییەکانی ئەمەری��کاو عێراق ئاڵ��ۆزی تێکەوت. هەش��تاکان کۆتای��ی ئێران��ی لەجەنگ��ی ب��و لەگەشەس��ەندندا عێراقیش��دا س��ەرکەوتنی بەرچ��اوی بەدەس��تهێنابو، ئەمە سەرباری ئەوەی لەرێگەی روس��یای دۆستایەتی چین و گازو نەوتەکەیەوە بەدەستهێنابو. وەک پاس��اوێک بۆ خولێکی نوێی سزاکانی، ئەمەری��کا ئێرانی بەه��اوکاری گروپە لەیاس��ا دەرچون تیرۆریس��تییەکان و لەم تۆمەتبارکرد. نێودەوڵەتیی��ەکان ریگان رۆناڵ��د ئیدارەی هەوڵەش��دا، س��ەرکەوتنی لەرازیکردن��ی زۆرێک بۆ س��ەپاندنی س��زای دارایی و سیاس��ی

بەسەر ئێراندا بەدەستهێنا.دۆخەک��ە بەوج��ۆرە بەردەوامب��و، ل��ە 1٩٩5دا جارێکی دیک��ە ئەمەریکا توندکردەوە. س��ەرئێرانی س��زاکانی پاس��اوەکانی ئەو دۆخ��ەی ئەمەریکاو هەوڵەکانی ئێران بو بۆ دەستخس��تنی چەکی ئەتۆمی، ئەمە سەرباری ئەوەی ئێ��ران بەهاوکاری گروپ��ە چەکدارییە لەکۆیی تاوانبار دەکرا. تیرۆریستەکان ئەو سەرۆکانەی لەو ماوەیەدا لەئەمەریکا دەس��تەاڵتیان گرتۆتە دەس��ت، جگە س��نوری فروانکردنی لەتوندکردنەوەو ئاساییکردنەوەی بۆ کاریان فشارەکان دۆخی پەیوەندییەکانی ئەمەریکاو ئێران

نەکردوە.لەنێوان س��ااڵنی سەرۆکایەتی جۆرج بوش��ی ک��وڕو س��ەردەمی ئێس��تای ئۆباماش��دا فش��ارەکان گەش��تونەتە لوتکە. لەئێستادا ئەمەریکا بەتەنها نییە بەڵکو دەوڵەتانی ئەوروپاو هاوپەیمانە رۆژهەاڵتییەکانی ئەمەریکاش سزاکانیان بۆس��ەر ئێران توندکردۆتەوە. هۆکاری ئەم هاودەنگیی��ە فراوانە، هەوڵەکانی ئەمەریکای��ە ب��ۆ وێناکردن��ی. یەکەم وەک مەترس��ییەکی گ��ەورە لەس��ەر ئاسایشی ناوچەکەو جیهان. دوەم، بە تیرۆریستکردنی ئێران و تۆمەتبارکدنی بە

هاوکاری گروپە چەکدارەکان بەتایبەت تیرۆریس��تانی لەلیس��تی ئەوان��ەی ئەوروپ��ادان- یەکێت��ی ئەمەری��کاو لەدیارترینیان حەماس��ی فەلەس��تنی،

ئەلقاعیدەو حیزبواڵی لوبنانی.کاریگەریی��ە لەدیارتری��ن هەس��تپێکراوەكانی س��زاکانی ئێران، وەرگرتنی ئێران وەک نمونەیەکی خراپ ئێ��ران وەک لەدەوڵەت��داری. چونکە هاوکاری نمرەیەکی گروپە نایاساییەکان لەگەڵ ئەمە هاوتەری��ب ناس��ێنراوە. ئەوەی ئێران وەک مەترسییەکی گەورە دەبینرێت. ئەم جۆرە لەنمایش��کردنی ئێ��ران لەرێگ��ەی دەزگای گ��ەورەی پروپاگەن��دەوە دەکرێن ک��ە بەتەواوی ش��کۆی ئێرانیان وەک دەس��تەاڵتێکی واتا تێکش��کاندوە. خاوەن سەروەری لەڕوی سیاسییەوە، ئێران لە خراپترین رەتکردنەوەیەکی لەبەرامبەر دۆخدایەو فراوان��ی کۆمەڵگ��ەی نێودەوڵەتی��دا

دەژی.لەڕوی ئابورییەوە، ئێران سیستمێكی ئابوری گەش��ەپێداوە کە ب��ە ئابوری وات��ا ناودەبرێ��ت. >بەرەن��گاری< سیس��تمی ئاب��وری ئێ��ران بەجۆرێک

داڕێژاوە کە دەتوانێت بەرگەی فش��ارە دەرەکیی��ەکان بگرێت. لەمڕوەوە ئێران بەدەستهێناوە بەرچاوی س��ەرکەوتنی چونک��ە بەدرێژایی 33 س��اڵی رابردو بەئابوری توانیویەتی گەش��ە ئێ��ران ناوخ��ۆ بدات و ئاس��تی پشتبەس��تنی بەدەرەوە کەم بکاتەوە.ئەمە سەرباری ئەو راس��تییەی کە ئێران بە س��زاکان بەرگەبگرێت، توانیویەت��ی راهات��وەو ئەگەرچی ئەم بەرگەگرتنە قورسییەکەی

لەسەر شانی هاواڵتیانە. لەئێس��تادا بەرپرس��انی ئێران دان دەنێ��ن و فش��ارەکاندا بەکاریگ��ەری زیانەکانیش تادێت گەورە دەبن. پرسیار لێرەدا ئەوەیە، ئایا ئابوری بەرەنگاری چەندی دیکە خ��ۆی دەگرێت؟ رەنگە، کات کەم��ی مابێ��ت و دیارتری��ن دو هەناردەکردنی دابەزین��ی نمون��ەش: نەوتی ئێرانە ل��ە 2.٨ ملیۆن بەرمیل لەرۆژێک��دا بۆ تەنها٩٤0 هەزار بەرمیل. واتا ئابوری ئێران مانگانە 3 ملیار دۆالر زەرەد دەکات و بەمەش تەواو نیشانەی قورسی دۆخەکە بەروی تارانەوە دیارە. نمونەی دوەم، دابەزینی نرخی دراوەی ئێرانییە بەرامبەر ب��ە دۆالر. هۆکاری

ئەمەش سزادانی بانکی ناوەندی ئێران و ب��ێ بەهاکردنی سیس��تماتیکی دراوی ئێرانیی��ە لەالیەن رۆژئ��اواوە. ئەمانە تەنها دو نمونەی سادەن بۆ شەقبونی

ئابوری بەرەنگاری ئێران. کاردانەوەکان��ی ئێ��ران تائەم دۆخە بریتیبوە لەپشتگوێخستنی فشارەکان و بەشەیتان کردنی کۆمەڵگەی نێودەوڵەتی بۆ سزا نامرۆڤانەکانیان لەسەر کۆماری ئیسامی. بۆ دەرخستنی بەهێزییەکەی، بەرپرس��انی ئێرانی بەردەوامن لەسەر رێكخس��تنی هەڵمەت��ی پڕوپاگەندەی گەورە بۆ شاردنەوەی کاریگەرییەکان، توڕەی��ی خەڵ��ک و ناجێگی��ری باری ئابوری و سیاسی ناوخۆی ئێران. ئێران لەپێگەکەی بەرگ��ری سەرس��ەختانە خۆی دەکات ت��ا ئەو کاتەی لەتوانایدا بمێنێت، بێگوم��ان هەمو خۆگرییەکان لەسەر ش��انی هاواڵتیان و ئازادییەکانی

تاکی ئێرانی دەوەستێتەوە.ئەمەریکاو ئێران��دا، لەبەرامب��ەری هاوس��ۆزەکانی دەس��ت لەسەر چەک و سزاکانیان هەڵناگرن تائەوکاتەی تاران ئەتۆمییەکەی بەرنامە دەس��تبەرداری

دەبێت.

شۆڕش��داو دەس��تپێکردنی لەگەڵ دەستبەس��ەرداگرنی باڵیۆزخانەکەی ل��ە تاران، ویایەت��ە یەکگرتوەکانی ئەمەریکا کۆمەڵێک س��زای بەس��ەر رژێم��ە نوێك��ەی ئێراندا س��ەپاند. لەم هەوڵەی��دا ئەمەریکا هیواخوازبو کۆمەڵگ��ەی نێودەوڵەت��ی هاوکاری بێت و سزای هاوشێوە بەسەر ئێراندا لەدیارترین س��زاکانی بس��ەپێنێت. سەرەتای لێکترازانی پەیوەندییەکانی

ئەمەریکاو ئێران:پردێك��ی هەم��و پچڕاندن��ی •دیبلۆماسی لەگەڵ کۆماری ئیسامی

تازە دروستبودا• رەتکردنەوەی هاوردە کردنی هەمو

بەرهەمە نەوتییەکانی ئێران• بڕینی هەمو هاوکارییەکی دارایی و

سەربازی بۆ ئێران• هەرەش��ە کردن و س��زادانی ئەو بازرگانییان ئەمریکیان��ەی کۆمپانیا

لەگەڵ ئێراندا دەکرد• بلۆککردنی بڕیکی زۆر پارەی ئێران

لە بانکەکانیدا

پاش چەند هەوڵێکی شكس��تخواردو بۆ ئازاد کردنی بارمتەکانی، ئەمەریکا لەکۆتایدا رازی بو بۆ دانوستاند لەگەڵ ئێراندا بە ناوەندگیری جەزائیر. بەاڵم ئەم دۆخە درێژەی نەکێش��ا، دوبارە لە 1٩٨7 دا ئەمەریکا خوڵێکی نوێی س��زای هەمەجۆری بەس��ەر ئێراندا

سەپاند لە دیاترین سزاکان: • ئەمەریکا هەم��و وەبەرهێنانێكی

لەناو ئێراندا قەدەغەکرد• سزادانی ئەو کۆمپانیا ئەمریکیانەی لەگەڵ ئێراندا بازرگانییان دەکرد بێ

گوێدانە جۆری بازرگانییەکەیان.ئێ��ران پارەکان��ی بلۆککردن��ی •

لەدەرەوەی واڵتج��ۆرە لەهەم��و ریگەگرت��ن •

بازرگانییەکی چەک لەگەڵ ئێراندا

سەرجەم س��زاکانی سەر ئێران وەک خۆی��ان هێڵرانەوە، تەنها س��نوری س��زاکان فراوان ک��ران و ژمارەیەکی دیکەی واڵتانی رۆژئاوا بونە دۆستی

ئەمەریکاو بەشداریانکرد لە:• رێگرتن لەهەمو جۆرە بازرگانییەکی

بواری نەوت لەگەڵ ئێراندا• فشارخستنە سەر ئەو کۆمپانیایانەی

بازرگانییان لەگەڵ ئێراندا دەکرد

بو، ب��ەردەوام بەوج��ۆرە دۆخەکە ئێران و ئەمەری��کا زیاد لەهەمو کات لەس��ەرەتاوە دورکەوتنەوە. لێ��ک تاک��و ئەم��ڕۆ ئێ��ران و ئەمەری��کا هۆکاری بە تۆمەتباردەک��ەن یەکتر ناوی��ن و رۆژهەاڵت��ی گرژییەکان��ی هەوڵدان بۆ بەدەست هێنانی ئێران. بەسەردا گۆرانی لەئێستادا دۆخەکە هاتوەو واڵتانی ئەوروپاش هاوسۆزن لەگەڵ ئەمەریکادا و سزاکانی ئەمەریکا جێبەجێ دەکەن، دیارترین سزاکانی

ئێستا:• س��زادانی هەمو ئ��ەو کۆمپانیاو گروپان��ەی بازرگانی لەگ��ەڵ ئێراندا

دەکەن بەرهەمەکانی هەمو هاوردەکردنی •بەرهەم��ە ناویان��دا ل��ە ئێ��ران

نەوتییەکانبانکی پش��کەکانی بلۆککردن��ی •

ناوەندی ئێران • رێگەگرتن لەچونەناوەوەی هەمو جۆرە کەلوپەلێکی س��ەربازی بۆ ناو

ئێران

2012‌-‌1995‌‌‌ ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌

1995 ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌

1979 ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌

1987 ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌

لەبەرامبەری ئێراندا، ئەمەریکاو

هاوسۆزەکانی دەست لەسەر

چەک و سزاکانیان هەڵناگرن

تائەوکاتەی تاران دەستبەرداری

بەرنامە ئەتۆمییەکەی

دەبێت

ئەحمەدی نەژاد سەرۆک کۆماری ئێران فۆتۆ: ئینتەرنێت

خومەینی و خامەنەیی

C M Y K

له‌فه‌یسبووکه‌وه‌

(353( سێشه ممه 112012/11/27 ره‌نگاڵه ره‌نگاڵه(353( سێشه ممه 102012/11/27

ختوكه ی بنی پێ

)هه یفا وه هبی به و هه یفا وه هبییه ی خۆیه وه كه له مێرده كه ی جیابۆوه هه م ئیسراحه تی كردو هه م پێنج ش��ه ش ملیۆن دۆالریش��ی هه قی له مێرده كه ی هه شتیه كی ماره یی و سه ند. فه له به رئه وه ئێمه ش ئه گه ر ده ره وه بێینه عێ��راق له باخه ڵی

هیچ زه ره ر ناكه ین(.به ش��ێكه س��ه ره وه ئه م��ه ی وه زع��ه سیاس��ی له ته حلیل��ی قه ره شمیش��ه كه ی به ینی هه ولێرو به غا كه هه مومان شه و له خه یاڵی خۆمان��دا تالوتلی پ��ێ ئه ده ین و نه تیجه . ناشگه ینه خۆشبه ختانه بۆیه ئه ڵێم خۆشبه ختانه چونكێكم هه مو جارێك نه تیجه كه سفر هیچ به ده س��ته وه یه و ده ستیش ئه گه ر نه گیرابێ��ت ئه توانێ ئیش��اره تی جوابی مه عقولترین ل��ه (صه‌ح(

ئه م سوئاالنه بدات:پ1( عاده ت��ه ن ئینس��ان ك��ه ئه كات قه ناتێكی هندی ته ماشای له سه ر ئه كه وێ ده س��ت زانیاری كلتوری هندی، به اڵم كه ته ماشای

قه ناتێكی كوردی ئه كات:ا. فێ��ری زمان��ی یه كگرت��وی

كوردی ده بێتب. سه رو ساختی په یدا ئه كات

له گه ڵ كلیپی سه قه تداده ست موهیمی مه علوماتی ج.

ئه كه وێ له سه ر عیلمی فه له كب��ه ئه هێن��ێ ش��ایه تمان د.

رێنیسانسی كوردیه. ئاش��نایه تی په ی��دا ئه كات

له گه ڵ كه لتوری كۆریدا

ئیس��رائیل س��ه یره كه ی پ2. له چیدایه ؟

جه نگه ڵ��ه ئ��ه و له ن��او ا. خوێناوییه ی ناوچه كه دا توانیوێتی

دیموكراسی بێتب. خۆی سی چل هه زار بۆمبی ئه تۆمی هه ی��ه كه چی )دانه یه ك(

به ئێران ره وا نابینێج. ش��ه ڕه كه ی له گ��ه ڵ كه رتی غه ززه دا وه ك ئه وه وایه سه یاره ی لێكزس موسابه قه له گه ڵ پاسكیلی

سێ تاییدا بكاتد. هه م عه ره ب��ه عه لمانییه كان ه��ه م ئه ك��ه ن و موجامه ل��ه ی

ئیخوانه كانیشفیڕنه گوله ی��ه ك به ق��ه ده ر ه. نابێ��ت، كه چ��ی زله حۆرته یه كی وه كو ئه مریكا هه زار حس��ابی بۆ

ئه كات

پ3( له ك��وێ بینیوت��ه جه لالد ببێ به نێچیرێكی گوناح؟

ا. ئه فالم كارتۆنی تۆم و جێریبه ه��اری فه رته نه كان��ی ب.

عه ره بیج. جیهانی ئاژه اڵن

د. ش��ه ڕی به ین��ی ئه مری��كاو قاعیده

ه. هه مو ملمالنێیه كی سیاسی

پ4( ئه وه ی له هه مو شتێك زیاتر ئه تخاته پێكه نین بریتییه له ..

ا. ختوكه ی بنی پێ ب. ئه قڵی مالیكی

ج. نوكته كانی ئه حۆلد. دیموكراسییه تی توركیا

ه. رێكخستنی ماڵی كوردی

گاکاوڕ

به رپرس��یارێتییه ك ده كه وێته چه ن��د سه رش��انت ره نگه به ته واوه تی ماندوت بكات، به اڵم ره نگه ببێته هۆی ئه وه ی له باشتركردنی هه بێت گرنگت رۆڵێكی

كاره كان.

هه وڵبده خۆت به دور بگریت له و كه سه نزیكانه ت كه كێشه ت بۆ دروستده كه ن، ره نگه س��ه ره تا بێتاقه تت بكات، به اڵم به پێ��ی كات خ��ۆت رادێی��ت له گه ڵ

دورییه كان.

دوركه وتنه وه ت له و كه س��ه ی خۆش��ت ده وێ��ت ته واو بێ��زاری كردویت، به اڵم ئه وه ت بیر نه چێت كات ده رمانی هه مو شتێكه ، بۆیه به تێپه ڕبونی كات هه مو

شتێك ئاسایی ده بێته وه .

ته ندروس��تیت تۆزێك ماندوت ده كات، باش��تروایه خۆت بپارێزیت و ئاگاداری به خت��ت رۆژی ب��ه . ته ندروس��تیت

شه مه یه .

پێویس��ته تۆزێك به خۆت��دا بچیته وه ، ماوه یه كه چه ند كه س��ێك له خۆت زویر ده كه ی��ت كه زۆربه ی كات��ه كان خۆت

كێشه كان دروست ده كه یت.

ماوه یه كی خۆش به سه ر ده به یت، ئه م ماوه یه به خت یاوه رت ده بێت و زۆرینه ی ئیش��ه كان به ئ��اره زوو ئامانج��ی تۆدا

ده ڕۆن و گه شبین ده بیت.

له روی س��ۆزدارییه وه كه مێك كێشه ت بۆ دروس��ت ده بێ��ت و رۆڵێكی گرنگت په یوه ندییه ئه و له باش��كردنی ده بێت

سۆزدارییه .

س��ه فه رێك دێته رێت ك��ه ماوه یه كی درێ��ژ ده خایه نێ��ت، خه ڵكانێكی زۆر ده ناسیت كه دواتر له شوێنی كاره كه ت پێگه یه كی كۆمه اڵیه تیت بۆ دروس��ت

ده كات.

كاره س��ه رقاڵی ماوه یه ك��ه ش��وێنی ره نگه كۆمه اڵیه تییه كان��ی و كاره كه ت پشتگوێ خستبێت، ئه مه ش ده بێته هۆی ئه وه ی كه مێك كێش��ه ت

بۆ دروست بێت.

پێویس��تی كاره ك��ه ت سروش��تی به سه ركێش��ی هه یه ، بۆیه باشتروایه به ژیران��ه وه مامه ڵ��ه ی له گه ڵ بكه یت

ئه گینا ره نگه بتخاته كێشه یه كه وه .

له چه ن��د رۆژی داهات��ودا ده گه یت��ه ئه نجام��ی چه ند كارێك��ی گرنگ كه ماوه یه كه خۆتی بۆ سه رقاڵ ده كه یت، بۆیه ئه م ماوه یه هه س��ت به خۆش��ی

زیاتر ده كه یت.

قرژاڵدوانه‌‌

دارایت ماوه ی��ه ده س��تكه وتێكی ئه م ده بێت، به اڵم ره نگه ئه و ده س��تكه وته ماوه یه ك��ی ك��ه م بخایه نێ��ت. بۆی��ه باشتروایه ئاگاداری باری دارایت بیت.

نه‌‌هه‌‌‌نگسه‌‌تڵگیسککه‌‌واندوپشکته‌‌رازووفه‌‌ریکشێر

د.شێرکۆ عه بدواڵده ینوسێت

ئا: ئاسۆ سه راوی

ئه مه ریكییه كان به تاڵه بانییان وتوه "تۆ ته نها كه سی ده توانی له رۆژێكدا

هه م ئه حمه دی نه ژاد ماچ بكه یت و هه م )كۆندالیزا رایس(یش".

جارێك له توركیا كچه رۆژنامه نوسێكی توركی له كۆنگره یه كی رۆژنامه نوس��یدا پرس��یارێك ده رباره ی pkk ئاراسته ی تاڵه بان��ی س��ه رۆك كۆم��اری عێراق ده كات و ده ڵێت "ئێ��وه داڵده تانداون، پالنت��ان چیی��ه ب��ۆ ده ركردنی��ان"، تاڵه بانیش لێزانانه خۆی له پرسیاره كه ده دزێته وه و ده ڵێت "كچی باش وامزانی ده رب��اره ی جۆره كانی گوڵ و ئه و جۆره عه تران��ه ی به كاری ده هێنم پرس��یارم لێده كه یت، كچه شۆخێكی وه ك تۆ ئه و جۆره پرسیارانه ی لێدێت، نه ك باسی سیاس��ی "، به رپرس��ێك له حیزبه كانی

كوردستان ئه وه ی گێڕایه وه .له تاڵه بانییه وه نزیكن كه سانه ی ئه و جه خت له وه ده كه نه وه كه گێڕانه وه ی نوكته و قسه ی خۆش هه میشه به شێك بوه له دانیشتنه كانی تاڵه بانی به دانیشتنه زۆر جددی و سیاسییه كانیشه وه ، له دوا دیداریشیدا له گه ڵ یه كگرتوی ئیسالمی رابردو س��ه ردانیكردن، كه هه فت��ه ی ئه مین��داری یاری��ده ده ری به وت��ه ی یه كگرت��و، د. س��ه اڵحه دین بابه ك��ر، تاڵه بان��ی به گێڕان��ه وه ی نوكته ی��ه ك به رپرسه ئه و به اڵم ده س��تیپێكردوه ،

ئاماده نه بو باس له نوكته كه بكات. خۆگونجان له گه ڵ ئه و كه سایه تییانه ی

دیداری��ان له گ��ه ڵ ده كات، هه میش��ه یه كێك��ه ب��وه له تایبه تمه ندییه كان��ی تاڵه بانی ، وه ك جارێك ئه مه ریكییه كان به تاڵه بان��ی ده ڵێن "تۆ ته نها كه س��ی ده توانی له ی��ه ك رۆژدا هه م ئه حمه دی نه ژاد م��اچ بكه یت و ه��ه م )كۆندالیزا رایس( یش"، تاڵه بانی خۆی له دیدارێكدا

ئه وه ی گێڕابۆوه .یه كێكه ك��ه یه كێتی به رپرس��ێكی تاڵه بان��ی ، نزیكه كان��ی له كه س��ه ئام��اژه ی به وه ك��رد ك��ه گێڕانه وه ی له زۆربه ی س��ه یر به سه رهاتی نوكته و هه بوه ، بونی تاڵه بانیدا دانیشتنه كانی له و روه وه باسی له وه كرد كه له سااڵنی هه شتاكاندا كۆمه ڵێك مامۆستای ئاینی سه ردانی تاڵه بانییان كردوه و پێیانوتوه له كۆمه ڵ��ه ی ك��ه چه ن��د كه س��ێك ره نجده ران، ئیحترامی مزگه وت ناگرن و قسه به دین ده ڵێن، تاڵه بانیش ده ڵێت "خۆ ئ��ه و چه ند كه س��ه گوزارش��ت له بۆچون��ی هه م��و كۆمه ڵ��ه ناكه ن"، ج��ا وه ك ئه و به رپرس��ه ده یگێڕێته وه له وكات��ه دا )به ناو مه الیه ك��ی ئاینی ( شتێكی خراپی لێقه ومابو "كه شایه نی باس��كردن نییه " تاڵه بانی��ش نمونه ی ئه و مه الیه یان بۆ ده هێنێته وه و ده ڵێت "مامۆس��تاینه ، خۆتان ئ��اگادارن له م ماوه ی��ه دا مه الی��ه ك ش��تێكی خراپی ك��ردوه ، ئێ خۆ ئه وه مانای ئه وه نییه ئێ��وه ش خراپن، یان خه ت��ای ئێوه ی تێدایه كه چه ن��د گه نجێكیش به ناوی كۆمه ڵه وه كارێكی خ��راپ ده كه ن خۆ هه مو كۆمه ڵه ئ��ه و كاره ی نه كردوه "،

به وه ش مه الكان بێده نگ ده بن.

ب��ه ده ر له و روداوه هه ر ئه و كه س��ه نزیكه ی تاڵه بانی باس له دانیش��تنێكی ت��ری تاڵه بانی ده كات ك��ه به هه مان ش��ێوه ، مه الیه كی ئاینی ده چێته الی ، كه كوڕێكی ماركس��ی ده بێت، مه الكه سه ركرده یه كی "تۆ ده ڵێت به تاڵه بانی گه وره ی به ش��كو قس��ه ب��ۆ گه نجان چ��ه پ و بیرب��اوه ڕی دوای بكه ی��ت تاڵه بانیش نه ك��ه ون"، ماركس��ییه ت ش��ێخی به س��ه رهاتی راس��ته وخۆ ئه زهه ری بۆ ده گێڕێت��ه وه كه چۆته ی پێیوتوه عه بدولناس��ر و الی جه م��ال

تاڵه بانی و نوكته كانی

ئا: ئاوێنه

شاجوانی كوردستان، شێنێ عه زیز ئاكۆ رایده گه یه نێت كه

له هه رێمی كوردستان نیشته جێیه و له ئاینده یه كی نزیكدا ده ست

به ئه نجامدانی پرۆژه كانی ده كات.

ش��ێنێ عه زی��ز له لێدوانێكدا بۆ ئاوێنه رایگه یاند كه تا ئێس��تاش كوردس��تان له هه رێم��ی ه��ه ر هۆكاره كان��ی نیش��ته جێیه و رابردودا له م��اوه ی بێده نگبون��ی گه ڕانده وه بۆئه وه ی كه سه رقاڵبوه پرۆژانه ی ئ��ه و به تاوتوێكردن��ی له به رده ستیدان و جه ختیشیكرده وه كه له ئاینده یه كی نزیكدا ده س��ت به ئه نجامدانی پ��رۆژه كان ده كات، ئاش��كرا زیاتری ورده كاری به اڵم

نه كرد.ش��ێنێ عه زیز ئاك��ۆ له كۆتایی ئه مس��اڵدا و حوزه یرانی مانگ��ی له نێو ژماره یه ك كچی كوردستاندا، "ش��اجوانی وه ك یه كه مج��ار بۆ كوردس��تان" ده ستنیش��انكرا و تا س��اڵێك خاوه ن��ی ئ��ه و نازناوه

ده بێت.شێنێ له بنه ڕه تدا خه ڵكی قه زای رانییه یه ، به اڵم ماوه ی زیاتر له 10 له واڵتی له گه ڵ خێزانه كه یدا ساڵه

نه رویج نیشته جێن.

پرۆژه‌كانی‌‌ده‌ستپێده‌كات ئا: ئاوێنه

له ساڵیادی "شه هید"بونی ئیمام حسێنی ئاینزای شیعه ، یه كشه ممه ی

رابردوش ئه و ساڵیاده له مزگه وتی حسێنییه ی شاری سلێمانی بۆ ماوه ی

سێ كاتژمێر به ڕێوه چو.

له مه راس��یمه كه دا كه ژماره یه كی زۆر له شوێنكه وتوانی ئاینزای شیعه و سوننه ئاماده یبون، له نێو هۆڵی مزگه وته كه دا له الی��ه ن چه ند مامۆس��تایه كی ئاینی پێشكه شكران و وتارێك چه ند شیعه وه ئاماده بوان��ی نێ��و هۆڵه ك��ه ش ك��ه به تاس��ه وه بون ش��یعه زۆرینه ی��ان گوێبیستی وتاره كان ده بون، حه ماسه تی وتار و گوێبیستنه كه ش له نزیك كاتژمێر یانزه ی به یانیی��ه وه زیاتر بو، چونكه به وته ی ش��اره زایانی ئاینزای ش��یعه ، له و كاته دا ئیمام حسێن له شه ڕدا بوه و دواتریش "ش��ه هید" ب��وه ، ئه مه جگه له وه ی له كاتی خوێندنه وه ی وتاره كه دا مامۆستا ئاینییه كان و ژماره یه كی زۆریش له ئاماده ب��وان فرمێس��ك به چاوانیاندا

ده هاته خواره وه .نیوه ڕۆ و له نوێژی نزیكبونه وه له گه ڵ ته واوبونی وت��اره كان، ژماره یه كی زۆر له شوێنكه وتوانی شیعه به گه نج و پیره وه ده ستیان به شیوه ن و لێدان له خۆ كرد و ئه و مه راسیمه ش نزیكه ی ده خوله كی

خایاند.به ڕێوه چون��ی له كات��ی ه��ه ر له چێش��تخانه ی مه راس��یمه كه دا و مزگه وته كه ، ده س��تكرا به دروستكردنی خواردنی نیوه ڕۆ كه )برنج و شله ی قیمه ( بو، دواتریش ئه و خواردنه به خشرایه وه به ئاماده بوانی مزگه وته كه و جگه له وه ش ژماره یه ك��ی زۆر له هاواڵتیانی ئاینزای

سوننه ش ده هاتن بۆ خواردنه كه .رۆژی چاالكییه كانی سه رپه رشتیاری عاشورا له س��لێمانی ، حه یده ر محه مه د له لێدوانێك��دا ب��ۆ ئاوێن��ه رایگه یاند ك��ه چاالكییه كان��ی عاش��ورا له یه كی مانگ��ی موحه ڕه مه وه ت��ا 13ی مانگ ب��ه رده وام ده بێت، ب��ه اڵم رۆژی )10(

"ش��ه هید"بونی رۆژی موح��ه ڕه م ی ئیمام حسێنه و )13(ی مانگیش رۆژی به خاكسپاردنه كه یه تی ، ناوبراو ئاماژه ی له مه راس��یمه كه ئ��ه وان ك��ه به وه دا چۆنیه تی "شه هید"بونی ئیمام حسێن و كۆچكردن��ی له مه دینه وه ت��ا مه ككه و

گه یشتنی به كوفه ده گێڕنه وه .حه یده ر باسی له وه كرد كه له ماوه ی یادكردن��ی رۆژان��ی موحه ڕه مدا هه مو ئاینزاكانی ش��وێنكه وتوانی ش��ه وێك دیكه س��ه ردانیان ك��ردون و ئه وانیش ش��انازییان پێوه ك��ردوه و وتی "ئه گه ر ئێمه وه كو مه زهه به كان خیالفیش��مان هه بێت ئاساییه ، به اڵم شانازی ده كه ین ئاینزاكانی كه سایه تی به سه ردانكردنی دیكه بۆ المان، ئ��ه وه ش ده ریده خات كه ئیمام حس��ێن ته نه��ا تایبه تمه ند نییه به ش��یعه ، به ڵكو تایبه ته به هه مو

ئیسالم".رۆژی چاالكییه كانی سه رپه رشتیاری له هۆكاری باس��ی له سلێمانی عاشورا كرد خۆلێدانی ش��وێنكه وتوانی شیعه ل��ه و رۆژه دا و وتی "فه لس��ه فه ی لێدان ناڕه زایه تی نییه له ئه مری خوای گه وره ، به ڵكو شه رعییه تێكه له خوای گه وره مان وه رگرتبو كه پێغه مبه ر )یه عقوب( گریا به رده وام بو له س��ه ری تا چاوی سپی بو، به اڵم یوسف هێشتا نه گریابو، بۆیه ئێمه ش كۆمه ڵێك ریوایه تی سه حیحمان هه ی��ه ك��ه پێغه مبه ری خوا پرس��ه ی دانابو، بۆیه ئه و خۆلێدانه ش ده الله ته بۆ ئه و تاوانه ی به رامبه ر ئیمام حسێن

كراوه ".ساڵیادی عاش��ورا جگه له شاره كانی هه رێم��ی كوردس��تان، له س��ه رتاپای ش��اره كانی دیكه ی عێراقی��ش به ڕێوه ده چێ��ت به تایبه تی��ش له ش��اره كانی

نه جه ف و كه ربه ال.

عاشورا له سلێمانی ته نوره ی به ڵك��و ده ربكه ، بڕیارێ��ك ك��ورت )مینی جۆب( قه ده غه بكه یت، جه مال عه بدولناسریش به شێخ ده ڵێت "من ته نها كچێكم هه یه جلی درێژ له به ر ده كات، به اڵم وه ك بیس��تومه جه نابی شێخ تۆ 4 كچت هه یه هه ر چواریشیان جلی ك��ورت له به ر ده ك��ه ن، تۆ كه ی له كچه كانی خۆت��ت قه ده غه كرد، ئه و كاته منیش له واڵتدا قه ده غه ی ده كه م" هه ربۆیه تاڵه بانی دوای گێڕانه وه ی ئه و نمونه یه ، به مه ال ئاینییه كه ده ڵێت "تۆ كه ی قه ناعه تت به كوڕه كه ی خۆت كرد دوایان نه كه وێت، ئه و كاته منیش داوا

له گه نجان ده كه م".هه ر سه باره ت به نوكته كانی تاڵه بانی ، سۆسیالیس��ت حزب��ی س��كرتێری محه مه دی كوردس��تان، دیموكرات��ی حاج��ی مه حمود به ئاوێن��ه ی راگه یاند كه هه م تاڵه بانی و هه م سیاسییه كانی چونكه له نوكته یه ، حه زی��ان دیكه ش ئه وانیش هه قی هه مو شتێكیان هه یه و

وتی "منیش به شی خۆمم هه یه ".زۆرجار كه جه ختیك��رده وه ناوبراو كۆبونه وه كانیدا له ده ستپێكی تاڵه بانی به گێڕانه وه ی نوكته ده ستپێده كات و بۆ ئ��ه وه ش وتی "زۆرج��ار مامه نوكته ی هه یه و خ��ۆی ده یگێڕێت��ه وه ، رۆژێك رۆیش��توه ته وه بۆ قه اڵچواالن و له رێگه الی پیاوێك دانیش��توه ك��ه خه ریكی مه یخواردنه وه بوه و له و كاته دا پێكێكی پێداوه و پێیوتوه ت��ۆ كێیت؟ مامه ش دواتریش )م��ام جه الل��م(، وتویه تی پیاوه كه وتویه تی وه اڵ ئه گه ر پێكێكی

ترم پێدایت ده ڵێی "بوشم".

ئا: میهره بان سه الم

گروپی كچانی هه ڵه بجه سه رقاڵی ره نگكردنی شاره كه یانن و ئاماژه

به وه ش ده كه ن كه له دوای وه رگرتنی مۆڵه تی فه رمی ، چه ندین پڕۆژه ی

دیكه یان ئه نجام ده ده ن.

به رپرس��ی گروپی كچانی هه ڵه بجه ، په یمان عه زیز ئامانجی دروس��تكردنی زان��ی ، به پێویس��ت گروپه كه یان��ی هه ب��ون ك��چ كۆمه ڵێ��ك چونك��ه به هره كانیان ش��اراوه بون و حه زیش��ان به ده رخس��تنی به هره كانی��ان هه ب��و، وه ها گروپێكی به دروس��تكردنی بۆیه ده یانتوان��ی كۆبونه وه یه ك��ی هونه ری

رێكبخه ن و به هره كانیان نیشان بده ن.م��اوه ی دو س��اڵه گروپ��ه ئ��ه و دامه زراوه و سیانزه كچ تێیدا ئه ندامن و

ش��انۆ و له بواره كان��ی به هره كانی��ان زۆرتریشیان ش��یعردایه و شێوه كاری و به هره ی شێوه كارییان هه یه و ده یانه وێت له رێگه ی هونه ره كه یانه وه شاره كه یان

ره نگینتر بكه ن.به رپرسی گروپه كه ئاماژه ی به وه دا كه ئه وان به وپێیه ی گروپێكی سه ربه خۆن، بۆیه له سه ره تای دروستبونیانه وه تاكو ئێستا خۆبه خش��انه كار ده كه ن و تاكه

ئامانجیان خزمه تكردنی قه زاكه یانه .له ئێس��تادا كارو پ��رۆژه ی گروپه كه ش��ار و پاككردن��ه وه ی ره نگك��ردن و ب��ۆ هه ڵه بجه ی��ه و س��ه یرانگاكانی ئه یلولی له مانگ��ی مه به س��ته ش ئه و ئه مس��اڵدا و له فیس��تیڤاڵێكدا زۆربه ی قه زاكه ی��ان به هونه ری��ی ش��ێوه كاری ره نگكرد و له داهاتوشدا پرۆژه ی ناشتنی نه مامیان یان ئیش��ی هونه ری خۆیان گروپه كه ش به رپرس��ی هه ی��ه و وه ك

ده ڵێت "من په یامم ئه وه یه بۆ ش��اره خۆشه ویسته كه مان ئێمه خزمه تكارین و كچانه وه له ڕێ��ی بتوانین هیواداری��ن جارێك��ی دیك��ه هه ڵه بج��ه ببرێته وه ب��ۆ پێش كیمیابارانی س��اڵی 1988، ئه ده بیات و داینه مۆی چونكه هه ڵه بجه

هونه رمه ندان بوه ".

جێگری سه رۆكی شاره وانی هه ڵه بجه ، كوێس��تان ئه كره م ه��اوكاری ماددی گروپه كه ی كردوه و زۆرجاریش له الیه ن كه سانی دیكه ی ش��اره كه وه هاوكاری كراون و گروپه ك��ه ش هه وڵده ده ن ببنه ره س��می و مه ودای كاركردنیان فراوانتر

بكه ن.

له هه ڵه بجه گروپێكی كچان شاره كه یان ره نگ ده كه ن

لەخۆدانی شیعەکان لەحسێنیەی سلێمانی فۆتۆ: پشتیوان جەمال

ئامادەکردنی هەریسەی عاشورا فۆتۆ: هەوراز چنگیانی

منداڵێک هاواری عەلی دەکات فۆتۆ: هەوراز

گریانی پیاوێک لە 10 محەرەمدا فۆتۆ: هەورازکیژۆڵەیەک هاواری زەهرا دەکات فۆتۆ: پشتیوان فرینی سەیارەیەک

تاڵەبانی

گروپی كچانی هه ڵه بجه

بیروڕا(353( سێشه ممه 122012/11/27 [email protected]

لەسەرەتای ئەم مانگەداو لەبەرنامەیەکی نالی��ا تێ ڤێ دا، نوس��ەرو توێژەرەوەی ئەمەریک��ی، مایکل ڕوبن، پێش��نیاری پارت��ی ئەمری��کاو لێکنزیکبون��ەوەی کرێکارانی کوردستان "پەکەکە"ی کرد. گەرچی سااڵنێک لەمەوبەر مایکل ڕوبن، دژایەتی تورکی��او پش��تیوانی ڕاوێژی پەکەکەی دەکرد، بەاڵم ئەم هەڵوێستە ک��ە هەمان��کات گوزارش��ت نوێی��ە، ئەمەریکییەکان دەرکەوتوی لەمەیلێکی

دەکات، شایەنی پشتیوانیکردنە.

پەکەکەی بەهێزڕاس��تییەیان ئەو ڕابردو ڕوداوەکانی هێزێک��ی پەکەک��ە، ک��ە س��ەلماند سیاس��ی جەماوەری سەربازی گەورەیە ل��ە ناوچەک��ەدا. ئیتر لێرە ب��ەدواوە لەبەرچاونەگرتن��ی تواناکانی ئەو هێزە، خۆی لەخۆیدا دەبێتە هەڵەیەکی سیاسی

گەورە.دوای زیاتر لەس��ی س��اڵ تێکۆشان، ناوچەی چەندین پەکەک��ە گەریالکانی نزیکەش��اری باک��وری کوردس��تانیان کۆنترۆڵ کرد، ناوچە ئازادکراوەکانیشیان ناو نا "هەرێمی میدیا" لەگەڵ سەرکەوتنە چاالک��ی رۆژان��ە س��ەربازییەکاندا، جۆراوج��ۆری مەدەن��ی و دیموکرات��ی، لەالی��ەن دەیان هەزار هاوبیریو الیەنگرو هاوسۆزی پەکەکە، لەشارو شارۆچکەکانی کوردستان و ش��ارە گەورەکانی تورکیا، دژ بە حکومەتەک��ەی ئۆردوگان بەڕێوە دەچێت، ک��ە لەزۆربەیان��دا گۆرانی بۆ تفەنگ و بۆ گیان و بەرخۆدانی گەریالکان

دەوترێتەوە.پەکەکە هۆکاری راستەوخۆی ئاگربڕی دوالیەن��ەی نێ��وان گەریالکانی پژاک و کاریگەری پەکەکە ئێرانە. پاس��دارانی گەورەی لەس��ەر ڕوداوە سیاسییەکانی خۆرئاوای کورس��تان بەتایبەت و سوریا بە گش��تی هەی��ە. تەنان��ەت لەناوچە س��نورییەکانی نێوان هەرێم و حکومەتی عێ��راق )ناوچ��ە دابڕێن��راوەکان(، چ ڕاستەوخۆ چ لەڕێی پارتی چارەسەرەوە، پەکەکە لەگەشەکەکردن و هەڵکشاندایە. ڕێکخراوترین و پەکەک��ە لەئەوروپ��اش چاالکترین پارتی کوردییە لەناو پەکەکەدا ژن پێگەیەکی ستراتیجی گەورەی هەیە. پەکەکە نەحیزبی بنەماڵەیە، نە حیزبی

خێزان، نە حیزبی دەستەو گروپ.دوازدەساڵ بەر لەئێستا، بەپالنێکی عەبدواڵ پەکەکە نێودەوڵەتی، سەرۆکی ئۆجەالن (ئاپۆ) ده ستگیرکراو ڕادەستی میتی تورکی کرایەوە، زۆرێک پێیانوابو کە ئیتر ئەستێرەی بەختی ئاپۆو پەکەکە ڕو لەکوژان��ەوە دەکات. بەاڵم ڕۆژگارو ئۆتۆریتەی ک��ە ئەزمون س��ەلماندیان سیاس��ی و پێگەی جەماوەری پەکەکەو لەبەهێزب��ون و ڕۆژ دوای ڕۆژ ئاپ��ۆ،

بەرفراوانبوندایە.ئەزمونی حیزب و بزوتنەوە کوردییەکان لەوێدا کۆتاییان پێهاتوە، کە س��ەرۆک و سەرکردەکانیان کۆتاییان پێهاتوە، شێخ سەعید و شیخ مەحمودو پێشەوا قازی و مەال مستەفاو قاس��ملو نمونەی دیارن، بەاڵم نمونەی پەکەکەو س��ەرکردەکەی، دەس��تگیرکردنی دوای جیاوازە. تەواو ئاپ��ۆ، پەکەکە بەهیزترب��و. بونی ئاپۆ لەزینداندا، پێگەی سیاسی و مەعنەوەی

ئەوی هێندەی تر بەرفراوانکرد. لەئاڵوگۆڕی دونیای دو جەمس��ەری س��ەرکەوتویی س��ۆڤیەت و شکس��تی ئەمری��کا، زۆرێک لەحی��زب و ڕێکخراوی سیاس��ی بچوک و بێهێز مان��ەوە، بەاڵم پەکەکە توانی ئاڵوگۆڕی گەورە بەخۆی بدات . هەر زو دروش��مە مارکسییەکانی تا ئاس��تی نەمان کاڵ کردەوە. گوتاری "کوردستانی گەورە"ی گۆڕی بۆ باکوری کوردستان. بەاڵم، لە ئاستی پراکتیکداو لەسەر زەوی، پەکەکە بەشدارو پشتیوان بوو لە دروستکردنی چەند هێزی سیاسی و سەربازی لەپارچەکانی تری کوردستان. ئەمڕۆ "پژاک" و" پەیەدە" لە رۆژهەاڵت و رۆژئاوای کوردستان، لەئێران و سوریا، دو هێزن کە هەرگیز ناتوانرێت لەهاوکێشە

گەورەکان دوربخرێنەوە.

لیستی تیرۆر تۆمەتێکی گەورە کە ناوی پەکەکەی پ��ێ خ��راپ کرا، کوش��تنی س��ەرۆک وەزیرانی سویدی ئۆالف پاڵما بو. دوای ئەو ڕوداوە، دادگای س��ویدی بەتۆمەتی

کوشتن، س��زای زیندانی هەتایی بەسەر کریس��تۆفەر پێتەرس��ۆن دا سەپاند کە هاواڵتییەکی س��ویدییەو ئالودەی مادە هۆش��بەرەکانە، بەاڵم جێگەی س��ەرنج بو پ��اش ماوەیەک بەبڕیاری دادگایەکی تر، ئەو سزایە لەسەر پیتەرسۆن البرا و ئازادیش کرا! راس��تی کوش��تنی پاڵما هەرچیی��ەک بێت، س��ویدییەکان باش دەزان��ن ک��ە پەکەکە پەیوەن��دی بەو

روداوەوە نەبوە .نیگەرانی ئەمەریکییەکان پێشتر گەر پەیوەندییەکان��ی پەکەک��ە بوبێتن، بۆ نمون��ە لەگ��ەڵ بزوتن��ەوەی چەکداری و )ف��ارک( کۆلۆمبی��ا شۆڕش��گێری س��وپای کۆم��اری ئیرلەن��دی )ئیرا(و ڕێکخ��راوی واڵت��ی باس��ک و ئازادی )ئیت��ا( و حیزب��واڵی لوبنان��ی، ئیتر لێ��رە ب��ەدواوە ئ��ەو ئەرگومێنتانە بێ بناغەو بێ گوێگ��ر دەمێننەوە. چونکە هەموان دەزانن کە س��ااڵنێکە کێش��ەی چارەسەرکراوەو ئیرلەندییەکان ناوخۆی ش��تێک نەماوە بەناوی سوپای کۆماری ئیرلەندی. لەئێستادا دانوستان لەنێوان تیمۆشینکۆی سەرۆکی )فارک( و جوان مانوێل سانتۆس��ی سەرۆکی کۆلۆمبیادا ئەمەریکا بەڕێوە دەچێ��ت. لەئۆس��لۆ پەیوەندی ڕاستەوخۆی لەگەڵ حکومەتی لوبنانی هەیە کە حیزبواڵ پێکهاتەیەکی

سەرەکی ئەو حکومەتەیە.

ئەمریکیی��ەکان پازدەس��اڵ دوای خەلقی��ان موجاهیدین��ی ڕێکخ��راوی لەلیستی تیرۆر س��ڕییەوە، گەر یەکێک لەه��ۆکارە ئەرێنییەکانی ئەو هەنگاوەی دادی دادگای بڕی��اری ئەمەری��کا، ئەوروپی بێت کە ساڵی 200٩ ڕایگەیاند موجاهیدین تیرۆریست نین، ئەوا هەمان دادگای ئەوروپی س��اڵێک پێشتر، واتە 200٨ بڕی��اری دا ک��ە پێوس��تە ناوی

پەکەکە لەلیستی تیرۆردا بسڕرێتەوە. پێش��تر پەکەکە ن��اوی خۆی گۆڕی بۆ )کادی��ک(و )کۆنگرەی گەل(، بەاڵم ئەمەری��کا ئەو ناوانەش��ی خس��تە ناو لیس��تەکەی خۆیەوە. پەکەکە چەندین جار ئاگربەس��تی یەکالیەنەی ڕاگەیاند، ئ��ەردوگان ئ��ەوەی حکومەتەکەی بێ هیچ جوڵەیەک یا س��یگناڵێکی ئەرێنی

ڕاستەقینە پێشان بدات.بەڕاستی بێویژدانییەکی گەورەیە ناوی پارتی کرێکارانی کوردستان "پەکەکە"، بخرێت��ە لیس��تی تی��رۆرەوەو لەڕیزی

رێکخراوی قاعیدەدا دابنرێت؟ راس��تییە تاڵەکە ئەوەیە کە ئەمریکا لەپێن��اوی بەرژەوەندییەکان��ی خۆیدا، هەواڵگ��ری و س��ەربازی و پش��تیوانی دیبلوماس��ی تورکیا دەکات، تورکیاش توان��ا وەرگیراوەکان��ی ئەمەریکا دژی کورد بەکاردێنێت. لەوەش زیاتر، تورکیا وەردەگرێت، لەئەمریکای بەو چەکانەی سنوری هەرێمی کوردستان دەبەزێنێت و دەستدرێژی دەکاتە سەر خەڵکی سڤیلی ناوچەک��ەو زیان��ی زۆر ب��ە هەرێمەکە

دەگەیەنێت.

دودڵیی ئەمەریکا خرۆش��انە جەماوەرییەکانی دونیای عەرەبی و دۆخی ئێستای سوریاو ئایندەی تەمومژاوی ئێران و بەرفراوانبونی پێگەی پەکەکە لەتورکیاو سوریاو ئێران، هەروەها تێکچون��ی پەیوەندییەکان��ی تورکی��او دوچاری ئەمەریکیی��ەکان ئیس��رائیل،

جۆرێک لە دودڵیی کردوەتەوە. خۆخەڵەتاندنێک��ی گەورەیە، هەندێک نوێنەری وەک ئەمەریک��ی، ناوەن��دی شەرعی پێشوازی لەسەرکردەکانی پارتی بکەن، )بەدەپە( دیموکراتی ئاش��تی و بەاڵم پەکەکە بە ناشەرعی و تیرۆریست بناس��ن! ئەم��ە کاتێ��ک رودەدات کە س��ەرکردەکانی بەدەپە، دەستلەمالنێی گەریال دەبن و بەدەنگی بەرز هاواردەکەن ک��ە ئۆج��ەالن س��ەرۆکیانەو دەخوازن پەیکەری کوردییەکان شارە لەناوەندی

بۆ دروست بکەن .ئەمەریکییەکان دەڵێن پەیەدە سەر بە پەکەکەیە، پەکەکشیان پێ "تیرۆریستە". دەش��زانن پەی��ەدە گەورەترین پێگەی جەم��اوەری لەن��او کوردانی س��وریادا هەیە. پەیامی س��ەرۆک ئۆباما لەخولی ٦7 نەت��ەوە یەکگرتوەکان��دا مای��ەی دڵخۆش��ی بو کاتێک ناوی کوردی وەک پێکهاتەیەکی س��ەرەکی لەسوریا هێنا، بەاڵم ئ��ەو پەیامە رێی راس��تی خۆی نادۆزێتەوە ئەگ��ەر ئۆباما پەیەدە وەک بەش��ێك لەنوێنەی ش��ەرعی کورد لەو

بەشەی کوردستان نەناسێتمایکل روبن و چاودێرە ئەمەریکییەکانی دەرەوەو وەزارەت��ی ش��ارەزایانی ترو هەموان ئەمەریکا، بەرگ��ری وەزارەتی دەزانن ک��ە پەکەکە هێزێک��ە پابەندی یاساکانی جەنگە. بینیمان چۆن پەکەکە مامەڵەی س��ەربازو بەرپرسە سیاسییە

دەکات، تورکی��ا بەدیلگیراوەکان��ی چۆنی��ش ئازادی��ان دەکات. هەمانکات دەبین��ن چ��ۆن هێ��زە تایبەتەکان��ی س��وپای تورکیا س��وکایەتی بەتەرمی ژن��ە گەریالکان��ی پەکەک��ە دەک��ەن ، ڕوتیاندەکەنەوە وێنەی یادەوەری تۆمار دەکەن، چۆن پەت دەخەنە ملی گەنجە گەریالکان والش��ەکانیان بەدوای خۆیاندا ڕادەکێش��ن. ش��ەرمە بۆ س��وپایەکی وەک ئەمەری��کا، کە خاوەن��ی مۆراڵی س��ەربازی خۆیەتی و تا ئێس��تا بەهۆی پێش��ێلکارییەکانی یاس��ای جەنگەوە، چەندین س��ەربازو پلەداری لەریزەکانی خۆی��دا دادگایی ک��ردوە، پش��تیوانی لەس��وپایەکی بێ مۆراڵی وەک سوپای

تورکیا بکات؟ ئای��ا ئیت��ر کات��ی ئ��ەوە نەهاتوە لێکۆڵ��ەرەوەو مافدۆس��ت و ئەکادیمی و سیاسییەکانی ئەمەریکا، لەخۆیان و لە گەلی ئەمەریکا بپرس��ن: چۆن دەبێت لەس��ەر حس��ابی بێ مافکردنی کورد، حکومەتی تورکیا و دەوڵەتی پشتیوانی

ڕەجەب تەیب ئەردوگان بکەن؟

هەنگاوی چاوەڕوانکراولەبەر تیشکی ئاڵوگۆرە سیاسییەکانی بەخات��ری ناوەڕاس��ت و خۆرهەاڵت��ی پاراس��تنی بەرژەوەندییە هاوبەشەکانی کورد ئەمەری��کاو ئاین��دەی ئێس��تاو لەناوچەک��ە، پێوس��تە ئەمەری��کا بە بچێت��ەوە. خۆی��دا سیاس��ەتەکانی یەکێ��ک لەهەن��گاوە گرنگەکان��ی ئەو ن��اوی س��ڕینەوەی پێداچونەوەی��ە، دیارە تی��رۆر. لەلیس��تی پەکەکەی��ە ئ��ەو کارەش تەنها ب��ە ئەمەریکییەکان دەکرێت. کێشەی پەکەکە لەگەڵ یاساو دەس��تور و حکومەت��ی تورکیایە، نەک لەگ��ەڵ ئەمەریکا. ئەم��ڕۆ لەهەمو کات زیاتر ک��وردو ت��ورک و کەمەنەتەوەیی و دینییەکان��ی تورکی��ا پێویس��تیان بە ئاش��تییە. ئەمەریکیی��ەکان دەتوان��ن رۆڵی گرنگ بگێڕن لەبەدیهێنانی ئاشتی چاوڕوانکراو لەناوچەکە. لەو روەش��ەوە پەکەکە پێش��وازی ل��ە هەرهەنگاوێکی ئەرێن��ی ئەمەری��کا دەکات و دەخوازێت ببێتە شەریکە بەشی ئاشتی. خۆ ئەگەر ئەمەریکییەکان لەگەرمەی ئاڵوگۆڕەکانی ئێس��تادا پاس��یڤ و ب��ێ ئەلتەرناتیڤ لەچونەپێش��ی ڕەنگ��ە بمێنن��ەوە، روداوەکاندا، هاوس��ۆزی بەشێکی زۆری گەل��ی ک��ورد لەدەس��تبدەن، دوریش کێش��ەکاندا، لەتوندبون��ەوەی نیی��ە بەرژەوەندییەکانی ئەمەریکا لە ناوچەکە

بکەوێتە ژێر مەترسییەوە.

لەچاوەڕوانی ڕوداوەکانی خۆرهەاڵتی ناوەڕاستدادەربارەی پێشنیارەکەی مایکل روبن و دودڵیی ئەمەریکا

بەشی یەکەم

سەرەتالە بەشەکانی پێش��ووی ئەم نووسینەدا هەوڵمدا ئەو بۆچوونە سەرەکی و گرنگانە نیشانبدەم کە لە سەدەی نۆزدەهەمەوە باس لە ش��وێن و جێی دی��ن لە دونیای مۆدێرندا دەکەن. س��ەرەتا باس��ی ئەو نووسەر و زانا کۆمەاڵیەتی و فەیلەسوفانەم کرد کە قس��ە ل��ە الوازبوون��ی حەتمی دی��ن و پەراوێزکەوتنی ڕۆڵە سیاس��ی و کۆمەاڵیەت��ی و مەعریفییەکەی لە دونیای مۆدێرن��دا دەکەن. ئەوان��ەی جۆرێک لە پەیوەن��دی حەتمی لەنێوان پرۆس��ەی تازەبوون��ەوەی کۆمەاڵیەتی و سیاس��ی و یان گریماندەک��ەن، دین��دا الوازبوونی باس ل��ە حەتمیەتی کورتبوونەوەی دین بۆ ش��ێوازێک لە پەیوەندی شەخس��ی و تایب��ەت ل��ە نێ��وان ئینس��انی دینی و خواکەیدا، دەکەن. لەمەش��دا باس��م لە هاتنەکای��ەی تێ��زەی ”بەعەلمانیبوونی دونیا“ وەک تێزەیەکی وەسفی کرد، کە گوایە بەشێوەیەکی بێالیەن و زانستییانە وەس��فی ئ��ەو دونیای��ە دەکات کە بە دونیای مۆدێرن ناسراوە. هەروەها باسم ل��ە دروس��تبوونی عەلمانیەت کرد وەک ئایدیۆلۆژیایەک ک��ە جەغت لەوەدەکات نابێت دین ڕۆڵی سیاسی لە ژیانی گشتیدا بگێڕێت. بە کورتی لەم ئاستەدا باسم لە

دروستبوونی پارادیمی عەلمانیەت کرد.لە ئاس��تێکی دیک��ەدا هەوڵمدا باس لە پێداچوونەوە و ئەو بەرچاوی بەش��ێکی ڕەخنانە بکەم کە لەس��ەدەی بیستەمدا ڕووب��ەڕوی تێ��زەی ب��ە عەلمانیبوونی دونی��ا و عەلمانی��ەت وەک ئایدیۆلۆژیا، کراونەتەوە. هەروەها هێمام بەو شێوازە لە فیکری سۆس��یۆلۆژی و فەلس��ەفیش کرد کە لەس��ەدەی نۆزدەهەم خۆیدا بە تێزەی بەعەلمانیبوونی دونیا ناڕازیبوون و دیدێکی تریان بۆ شوێن و جێ و ڕۆڵی دین لە ژیانی سیاسی و کۆمەاڵیەتی و ئەخالقی گش��تیدا هەبووە. لێرەدا باسم لە دید و بۆچوونەکانی کۆمەڵناس��ی فەرەنس��ی ئەلێکسی دی تۆکفیل و لە بۆچوونەکانی فەیلەسوفی دانیمارکی سۆرین کێرکیگارد کرد. ئەوەی من ویس��تم نیش��انیبدەم ئەو ڕاس��تییە کە تەنانەت لە س��ەدەی نۆزدەهەم خۆیدا جۆرێک بیرکردنەوە لە دین هەبووە تەواو ناکۆک بەو بیرکردنەوە عەلمانییە بااڵدەس��تەی کە لە سەدەی بیستەمدا دەبێتە پارادایمی بیرکردنەوە.

بیرهێنانەوەیەکی خێراهەرە خاڵ��ە بۆئ��ەوەی لێ��رەدا س��ەرەکییەکانی ئ��ەو جیاوازیی��ە ل��ە بیرکردن��ەوە ل��ە دی��ن ل��ە س��ەدەی نۆزدەهەمدا جارێکی تر نیش��انبدەمەوە، بەراوردێک��ی زۆر خێرا لەنێ��وان دیدی ئۆگس��ت کۆنت و دی��دی کێرکیگارد بۆ دین دەکەم. وەک پێش��تر وتم ئۆگست کۆنت مێژووی مرۆڤایەتی بەس��ەر سێ قۆناغدا دابەشدەکات. قۆناغی خوداناسی کە تیایدا دین بااڵدەس��تە و لێکدانەوەی دیاردەکان دەدرێتە پاڵ ویست و ئیرادەی هێزێکی ئاسمانی. قۆناغی میتافیزیک کە تیایدا زمان��ە دینییەکەی قۆناغی یەکەم گەش��ەدەکات و دەگۆڕێت ب��ۆ زمانێکی تێوری ئاڵ��ۆز و لەبات��ی گەڕاندنەوە بۆ خودا بۆ لێکدان��ەوەی دیاردەکان، باس لە ڕۆڵ��ی ڕۆح و عەقڵ و ئی��لهام، وەک چەمکی موجەرد و ئەبستراکت، دەکرێت. زانس��تە قۆناغی قۆناغی س��ێهەمیش کە تیایدا لۆژیکی زانس��تی بااڵدەستە و بۆ تێگەیش��تن لە دیاردەکان ئینس��ان بۆ پێدراوە زانس��تییەکان دەگەڕێتەوە. بەبۆچوون��ی ئۆگس��ت کۆنت زانس��ت کۆتایی بە دوو قۆناغەکەی تر دەهێنێت. لە دیدی ئۆگس��ت کۆنت��دا قۆناغی دین ئەمڕۆکە مرۆڤایەتییە، مناڵی قۆناغێکی مرۆڤایەت��ی گەش��ەیکردوە و کامڵبووە و پێیناوەت��ە قۆناغ��ی زانس��تەوە. ب��ە مانایەک لە ماناکان سەرجەمی بیریاران و بەعەلمانیبوونی تێزەی تیوریس��تەکانی کۆنتیی��ە س��ەرچاوە ل��ەم دونی��ا ئاودەخۆنەوە و هەموویان بەشێوەیەک لە

شێوەکان پۆزەتیڤیستن. لەبەرامبەر ئەمەدا کێرکیگارد دیدێک بۆ

دین پێشکەش��دەکات تەواو پێچەوانەی ئ��ەم دیدە کۆنتییە. لەڕاس��تیدا ئەوەی قۆناغەکانی گەش��ەکردنی ئینس��ان الی بۆ ئ��ەوەی بخوێنێت��ەوە کێرکی��گارد خەریکی کێرکیگارد کە ئاش��کرادەبێت دابەش��کردنەکەی پێچەوانەکردن��ەوەی ش��ێوە کێركیگارد کۆنت��ە. ئۆگس��ت ژیان و بیرکردن��ەوەی دینی نەک ناخاتە قۆناغ��ی س��ەرەتایی و منداڵیی مرۆڤ و مرۆڤایەتیی��ەوە، بەڵک��و وەک قۆناغی ئینس��ان پێگەیش��تنی کامڵب��وون و مامەڵەی��دەکات. کێرکی��گارد پێیوای��ە ئینسان لە گەشەکردنیدا بەرەو کامڵبوون بە سێ شێواز لە ژیاندا تێدەپەڕێت، کە ”ش��ێوەژیانی دینی“ شێوەی هەرە بااڵ و هەرە قووڵ و هەرەپێگەیشتوەکەیەتی. دوو شێوەکەی تر یان بریتین لە ”شێوەژیانی ئەخالقی“ ”ش��ێوەژیانی ئیستاتیکی“، کە لە ”ش��ێوەژیانی دینی“ نزمترو کەم بەهاترن. ش��ێوەژیانی ئیس��تاتیکی ئەو ش��ێوە ژیانەیە کە گەڕان بەدوای چێژ و تێرکردنی دەستبەجێی حەز و ئارەزو وەکان خاڵی س��ەرەکی و بنەڕەتیی��ە تیایدا، چ لەئاس��تە مادییەکەی ژیان و چ لەئاستە رەمزی و موفاریقەکەی��دا. پاڵەوانی ئەم جۆرە ژیانە کەسێکە ناتوانێت پەیوەندی ق��ووڵ ب��ە ژیان و ئینس��ان و مەس��ەله گرنگەکانەوە دروس��تبکات، لەباتی ئەمە پەیوەندی هەمیش��ە پەیوەندییەکان��ی کورتخایەن و کاتی و بێقواڵیین. ئەم جۆرە بوونەوەرە هەمیشە وەک وێڵگەردێک بەناو مەملەکەتی ئەگەرەکان��دا دێن و دەڕۆن، بەاڵم هەرگی��ز ناتوانێت ی��ان نایەوێت هەڵبژاردنێک��ی بنەڕەت��ی و بنچینەی��ی لەژیانیدا بکات. بەکورتی کێرکیگارد دین وەک بەش��ێک لە قۆناغی بەکامڵبوونی ئینس��ان وێنادەکات و ڕۆڵێکی ئەخالقی و هێجگار گەورە و فەرهەنگی کۆمەاڵیەتی و

گرنگی پێدەبەخشێت.ل��ەو بەش��انەی ئ��ەو خاڵ��ەی م��ن نووس��ینەکەمدا ویس��تم ب��ە خوێنەری نیش��انبدەم ئەوەی��ە ک��ە بیرکردنەوە ل��ە دی��ن، تەنان��ەت لە س��ەدەیەکی پۆزەتیڤیس��تی وەک سەدەی نۆزدەهەم خۆش��یدا، کورتناکرێت��ەوە بەتەنها بۆ ئەو دی��دە عەلمان��ی و دژەدینانەی لەو لەپاڵ بەڵکو لەئاراداب��وو. س��ەدەیەدا ئەمەدا هێڵێک��ی بیکردن��ەوە هەیە کە عەلمانیەت، پارادایمی بااڵدەس��تبوونی بەتایبەتی لە سۆس��یۆلۆژیای دیندا الی پەراوێزی دۆرکهای��م، ڤێب��ەر و ماکس دەخات. بەاڵم وەک بە درێژی نیش��انمدا لەسااڵنی شەستەوە پارادایمی عەلمانیەت بە توندی ڕەخنەکراوەو نازانس��تیبوونی وەس��ف و لێکدانەوەکان��ی ب��ۆ دونیای مۆدێرن نیش��اندراوە. ئەمڕۆ بەدەگمەن تیوریس��تێکی کۆمەڵن��اس و نەبێ��ت کۆمەاڵیەتی نادۆزینەوە باوەڕی بە تێزە تەقلیدییەکانی بەعەلمانیبوونی دونیابێت و ب��ۆ خوێندنەوەی ش��وێن و جێی و ڕۆڵی لە دونیادا، یان بۆ قس��ەکردنی لەس��ەر کۆمەاڵیەتی و مۆدێرنبوونەوەی پرۆسەی سیاس��ی و فەرهەنگ��ی بۆ ئ��ەم تێزەیە

بگەڕێتەوە.

دین و سیاسەت... رەخنە لەعەلمانیەت بە چ مانایەک؟

1٩ »»

پەیامی سەرۆک ئۆباما لەخولی

٦7 نەتەوە یەکگرتوەکاندا

مایەی دڵخۆشی بو کاتێک ناوی

کوردی وەک پێکهاتەیەکی

سەرەکی لەسوریا هێنا، بەاڵم ئەو

پەیامە رێی راستی خۆی نادۆزێتەوە

ئەگەر ئۆباما پەیەدە وەک

بەشێك لەنوێنەی شەرعی کورد لەو بەشەی کوردستان

نەناسێت

شوان حەمە[email protected]

►

ئەمڕۆ بەدەگمەن نەبێت کۆمەڵناس و

تیوریستێکی کۆمەاڵیەتی نادۆزینەوە

باوەڕی بە تێزە تەقلیدییەکانی بەعەلمانیبوونی

دونیابێت

►

چەند گەریالیەکی پەکەکە لەئینتەرنێتەوە

له گ��ه ڵ هاتنی هێزه كان��ی دیجله بۆ كۆمه ڵگه ی كوردنش��ینه كان، ناوچ��ه كوردی گیرۆده ی زی��اد له برینێكه كه به م هه موو برینه قورس��ه وه خۆمان بۆ شه ڕێكی تر ئاماده بكه ین. له ئێستادا له ناڕه زایی پ��ڕه ك��وردی كۆمه ڵگه ی گه نده ڵ��ی ناعه داله ت��ی و ناوخۆی��ی و سیاسی . له دۆخی له م شێوه یه دا، له م دابه ش��بونه سیاسیی و كۆمه اڵیه تییه دا، شه ڕكردن له گه ڵ ده ره وه ی خۆت ئاسان

نییه .له كوێی دنیادا س��وپا هێرش بێنێت ش��ه قام وا بێده نگه ؟ كه ی كۆمه ڵگه ی به رامب��ه ر ش��ه قامه كانی ك��وردی و به دوژمن��ان ئاوا بێ ش��ه قام بو وه ك ئه وه ی ئێستا خامۆشییه ك شه قامه كانی ئێمه ی گرتوه ؟ ئه مه باشترین به ڵگه یه بۆ ئه وه ی كه زی��اد له برینێك به رۆكی كۆمه ڵگه ی گرتوه . هه ر له م رۆژانه دا كه گه رمه ی هێرشی س��وپا بۆ كوردستان خۆپیش��اندانی چه ندین ده بیس��تین، ناوخۆیی ك��راوه ، خوێن��دكاری زانكۆ بۆ موخه سه س��ات، كارمه ندی مین بۆ خزمه تك��ردن و كه مئه مدامان بۆ موچه و گه نجان ب��ۆ دامه زراندن و چه ندانی تر. له به رامبه ردا ناعه داله تی و نایه كسانییه كی زۆر ده بینین. من ده پرسم له م دۆخه دا ده بو زیاد له ناڕه زاییه ك شه قامه كانی دژ

به سوپا داگیربكردایه . ئه مه سه لمێنه ری ئه و راس��تییه یه كه كۆمه ڵگه ی كوردی به م نایه كس��انییه وه ، به م هه مو برینه س��اڕێژنه بوه وه س��انا نیی��ه ش��ه ڕی

ده ره وه ی خۆی بكات.ب��ۆ ئه وه ی ش��ه قامێكی قس��ه كه رو سیاس��یمان هه بوای��ه ده بو ش��ه قام قه ره باڵ��غ بێ��ت له ناڕه زای��ی و ده نگی ب��ه رز. ت��ۆ ب��ه هێ��زی پێش��مه رگه ش��ه قامه كانی خۆت بێده ن��گ بكه ی ، چۆن ش��ه قام هاوڕا ده بێ��ت له گه ڵت له به غدا به هه ڵه یه كی سیاسی به رامبه ر كه هه ر نوخبه ی سیاس��ی خۆی باجی ئه و شكس��ته ده دات نه ك شه قام. تۆ هه ر ب��ه و چه كداره كه تافه پۆش��انه ی كه ش��ه قامه كانی خۆت��ی پێ بێده نگ به هه مان نوكته یه كی گه وره یه ده كه ی ، چه ك��دار ش��ه قام بپارێزی��ت. ئه مه چ مه هزه له یه كه هێزێكت هه بێت شه قامت بێده ن��گ ب��كات و هه ر ئ��ه م هێزه ش به رگری له شه قامه كه ت بكات. بۆ دۆخی له م ش��ێوه یه چه نده به رگی سه ربازی گرنگه ) كه به بۆچونی من چاره س��ه ر نییه ( زیاد ل��ه وه ش خه باتی مه ده نی و ناڕه زای��ی جه ماوه ریی گرنگ��ه . به اڵم له ئێستادا هه رێمی كوردستان له به رده م دابه ش��بونێكی كۆمه اڵیه تی گه وره دایه و رۆژانه گوێبیس��تی ئه و ده نگانه ده بین

ك��ه ده ڵێت: كێ موس��ته فیده با ئه وه بچێت شه ڕ بكات.

ك��ێ ش��ه ڕ ده كات؟ ك��وا س��وپا یه كگرتوه كه مان؟ ئه گه ر له بیست ساڵی رابردودا سوپایه كی یه كگرتومان هه بوایه پاراستنی س��نوره كانمان، بۆ پڕچه ك له ئێس��تادا خۆمان نه ده كرده قوربانی به ژن و بااڵو قه ناسه كه ی حه مه ی حاجی مه حمود. ده ڵێن كاكه حه مه به خۆی و دو سریه ی سه ربازییه وه چو بۆ كه ركوك، من ده پرسم حیزب س��ریه ی بۆچییه ؟ حی��زب س��ریه ی س��ه ربازی له ك��وێ

ب��و؟ ئه مه چ گه مه یه ك��ه به حكومه ت و پارله م��ان ده كرێ��ت؟! له دۆخ��ی وادا ب��ۆ بێده نگ��ه ؟ كۆبونه وه ی پارله مان حیزبه كوردستانییه كان) كه زۆربه یان بارن به سه ر خه ڵكه وه ( مانای گه ڕانه وه نییه بۆ به ره ی كوردس��تانی ڕاپه ڕین و نابوتكردن��ی پارله م��ان نیی��ه ؟ ده بو له یه ك��ه م چرك��ه وه بگه ڕاینایه ته وه بۆ پارله مان و نوێنه ران��ی خه ڵك بڕیاریان بدای��ه س��ه باره ت به و دۆخ��ه ، نه ك ه��ه ر حیزبه و قاتی كه تافه بپۆش��ێت و چه ند چه كدارێك بخات��ه دوای خۆی و وه ك ته له فزیۆنه كان��ه وه له شاش��ه ی

پاڵه وان خۆیانمان پیشان بده ن.من ده زانم شه ڕ هه مو شت له گه ڵ خۆیدا ده سوتێنێت و هاتنی سوپا بۆ كوردستان هه مومان له گه ڵ خۆیدا ده كوژێت، به اڵم ئ��ه وه ش ده زان��م دۆخ��ی نائارامی بۆ كۆمه ڵگه یه كی ماندوی ده س��تی شه ڕو كوش��تاری وه ك كورد، كۆستێكه له وه گه وره تره به پۆشینی كه تافه چاره سه ر بكرێت. من ده زانم ش��ه ڕ بێت یه خه ی هه مومان ده گرێت، به اڵم بیس��ت ساڵی ڕاب��ردوی ئێم��ه نه وه ی��ه ك وا قه ڵه و بوه كه ئه س��ته مه بتوانێت ئه م شه ڕه ب��كات و نه وه یه كیش وا په راوێزخراوه ، كه ته نها پێاڵوه كانی به نیش��تیمانه وه ده یبه س��تێته وه . نه وه یه ك دیواره كانی تۆكمه یه و نه وه یه كی��ش ده كه وێته ژێر دی��واری قوتابخانه كان��ه وه . به م هه مو برینه وه ، به م دیواره ئه ستوره ی له نێوان چینه كاندایه ، ش��ه ڕكردن ئاسان نییه ، هه رچه نده ئاگری ش��ه ڕ هه ڵبگیرسێت

هه موومان له گه ڵ خۆیدا ده سوتێنێت.

رێبین هه ردی

هێزه س��ه ربازیه کانی به غدا که وتنه وه جوله و ب��ه تانک و هه م��ه رو قافله ی گ��ه وره رویان له و جێگایان��ه کرد که ده س��توری عێراق به جێگه ناکۆکه کان و ئێمه ی کورد به ناوچ��ه دابراوه کان له هه رێمی کوردس��تان ن��اوی ئه به ین. له به را مبه ر ئه مه شدا هێزی پیشمه رگه ی کوردستان به ره و ئه و ناوچانه رویشتون و له زوربه ی شوێنه کاندا به رامبه ر هێزه ره وانه کراوه کان��ی به غدا راوه س��تاون. هه م��وو ئ��ه و وێنان��ه له خه یاڵی هه ر وێنه گه لێک��ی ئێم��ه دا، یه کێکێک��ی زۆر تراژی��دی زین��دوو ئه کات��ه وه که به هی��چ ش��ێوه یه ک ماوه یه کی زۆری به سه ردا تێناپه ڕێت. تارمایی جه نگ و هه ڵگیرسانه وه ی شه ڕ له نێوان هه رێم و به غدا به قورسی خۆی ده رئه خات و به نزیک ئه بینرێت. ئ��ه م دۆخه له ناکاوه که ب��ێ هی��چ پێش��ه کیه کی لوژیکی به خێرایی دروس��تبو، به هه مو مانایه ک چاوه رواننه کراوو پێش��بینی نه کراو بو. چونکه ئه م له شکرکێش��ی و سه نگه ر له یه کگرتن��ه له کاتێکدا روئ��ه دات که س��ه ره کی به ش��دارێکی ک��ورده کان حکومه ت��ی عێراقن و ده یان نوێنه ریان له په رله مان��ی عێراقدا هه یه و له س��وپا و دادگاش��دا، چه ندان کادری گه وره و بچوکیان هه یه . راس��ته ساالنێکی زۆر کێشه و بۆچونی جیاواز له نێوان هه رێم و به غ��دادا هه یه ، ئه وه ش راس��ته که له به شێک له م کێش��انه دا برێکی زۆر له راستی الی هه رێم و له هه ندێکی تردا الی حکومه تی ناوه ندیه ، به الم هیچ یه ک له و کێش��انه ئه وه ی پیشان نه ئه دا که هه رێم و به غدا له به رده م له شکرکێشی یه ک و ئه گه ری ش��ه ڕدان. به تایبه تی که له عێراقدا پێکهاته ی ش��یعه له سه ر حوکمه که له سه رده می شۆڕشه وه دژی رژێم تا متمانه به خش��ینه وه به مالیکی بۆ ج��اری دوه��ه م، به هاوپه یمانێکی به هێزو نزیک له ی��ه ک دائه نران. به الم روداوه کان به خێرای��ی په ره یانس��ه ندو کار گه یش��ته له شکر کیش��ی. هه موو له شکرکێشیه کیش چیرۆک و حه کایه تی خ��ۆی هه یه ک��ه زۆر به ئاس��انی ئه و خه لکه س��اده و پاکه بڕوای پێ ئه که ن که هه میشه یه که م قوربانیانی ئه مجۆره چیرۆکان��ه ب��ون و هه میش��ه ش دوا سودمه ندی کۆی گه مه که بون. هه ندێک ئه ڵێن ئه مه ی روو ئه دات هیچ نیه جگه رێکه وتن یاریکه رانی ک��ه له گه مه یه ک له سه ر ئه وه ی ئه نجامیبده ن و هه موان تیای��دا س��ودمه ند ئه ب��ن، هه ندێکی دی ک��ه ئه زان��ن ئه م له شکرکێش��یه گه وره ی��ه و ئ��ه م هه م��وو ده بابه ی��ه نابێت ب��ۆ یاری و له خ��ۆوه هاتبێت، بێزارو توره له دۆخ��ی نادادپه ره وه ری و خ��راپ به کارهێنان��ی ده س��ه اڵت و فایله دورودڕێژه کان��ی گه نده ڵی، هیچ به الیان��ه وه گرنگ نی��ه ته نانه ت گه ر شه ریش بێت و به خۆیان ئه ڵێن ره نگه ش��ه ره که ببێته هۆی روخان و نه مانی ب��ه هۆکاری ئ��ه و یاریکه رانه ی کۆی س��ه ره کی خراپی دۆخه که و گه نده لی و نادادپه روه ری ئه زانرێن و به مه ش سه ره تایه کی تازه به گیانێکی تازه وه ده ست ئه وه یه راس��تیه که ی به اڵم پیبکرێت. هیچ له ناوچونێک نیه ، به ڵکو به ردوامی و درێژدان به ژیان هه یه به ش��ێوه یه کی له شکرکێش��ی س��ه رمه دی. چونک��ه توانایه کی گه وره ی ب��ۆ به رهه مهێنانی هه م��وو ئه و وێن��ه و حیکایاتانه هه یه که هه موو ئه و دڵه راوکی و مه ترسیانه له خه یاڵدا ئه ژێنێت��ه وه که به میرات ل��ه رۆژگاره ناخۆش��ه کانی جه نگ و ئاواره ی و غ��ه در و دڵره قیه وه بۆمان ماوه ت��ه وه . هی��چ له ناوچونێ��ک نیه ، به ڵکو به رده وامی تێشوی وزه ی هه موو ئه و ده س��ه التدارانه هه ی��ه که ژیان و په یوه ندیه کی به رده وامییان، و مانه وه ته نگاوته نگی به به رده وامی هه موو ئه و وێنه تراژیدیان��ه وه هه یه که ختوکه ی

خه یاڵی هه مومان ئه دات. به راستیش ئه و بۆچونه زۆر به گه رمی له ئارادای��ه که مالیکی بۆیه ئه م گرژیه دروس��ت ئه کات، تاکو ل��ه م رێگه یه وه ژم��اره ی ده نگده رانی له ن��او عه ره بی عێراق��ی به س��ونه و ش��یعه وه زیاد بکات، مالیکی ل��ه م رێگه یه وه هه موو ئه و وینه ی دوژمن و ناحه ز و ده س��تی بێگانه زیندوو ئه کاته وه که س��ااڵنێکی زۆر ناسێۆنالیزمی په رگیری عه ره بی بۆ

کوردی دروست کردبوو. به مشێوه یه ش ژماره ی ده نگده رانی له ناو عه ره به کاندا زیادئه کات و خۆی به هێزتر وسه قامگیرتر ئه کات. به اڵم ئه م بۆچونه راس��تیه کی تاڵ و له هه مانکاتدا گرفتێکی ترسناک ئاش��کرا ئه کات، که چاره س��ه رکردنی پێشمه رگه هێزی له ته یارکردنی ئه گه ر ل��ه م زۆر ئ��ه وا نه بێ��ت، گرنگت��ر چاره س��ه ره سه ربازیه س��تراتیژیتره : وێن��ه ی ک��وردو هه رێمی کوردس��تان زۆر عێراقدا، عه ره به کان��ی له خه یاڵی گۆرانێکی بنه ره تی له و وێنه یه به سه ردا نه هاتووه که به عس بۆ کوردی هه بوو . هه ر گه وره ش س��تراتیژی مه ترس��ی سه ره کیه هه ڕه شه ی ئه وه ی لێره دایه . بۆ کوردس��تان ئه م له شکرکێشیه نیه که به ناوی ئۆپراسێۆنی دیجله وه رووی له ناوچه دابڕاوه کان کردووه ، ئه م هێزه چه ند گه وره بێت و پڕ چه ک و میهه نی بێت، ب��ه دور ئه زانرێت له م بارودۆخه سیاس��یه ناوخۆی و ناوچه ییدا بچێته هێزی له گه ڵ سه رتاسه ریه وه شه ڕێکی پێشمه رگه ی کوردستان. به ڵکو ئه وه ی مه ترسیه ئه م وێنه یه بۆ کورد و هه رێمی کوردس��تان وه ک پیکهاته یه کی دۆژمن به ع��ه ره ب که زی��اد له هه قی خۆیان وه رگرتووه و ئیستغاللی ناکۆکی شیعه و س��ونه به قازانجی خۆی��ان ئه که ن و بگره خۆیان ده س��تی س��ه ره کیان له وروژاندنی ئه م ناکۆکیه دا هه یه . هیچ دور نیه ئه و جی��اوازی بۆچونه ش که ده س��ه اڵتداره کانی هێزه دوو له نێوان کوردس��تاندا هه ی��ه ک��ه یه کێکی��ان نزیک��ه له ش��یعه و ئێ��ران و ئه وی تریان له س��ونه ی ع��ه ره ب و تورکیا، وه ک س��ینارێۆ و دابه ش��کردنی ده ور ته ماش��ابکه ن که به مه به ستی تێکدانی عێ��راق و ئاژاوه نانه وه دروس��تکراوه . ئه م وێنه یه یه که مه ترس��ی ستراتیژی بۆ کوردو هه ریمی کوردس��تان هه یه . چونک��ه ئ��ه م وێنه یه که ک��ورد وه ک دوژمن و موئامه ره چی ته ماش��ا ئه کات و ئه مڕۆ له هه موو کاتێک زیاتر هه س��ت به مانه وه و به هێزبونی ئه که ین، به رده وام هه رێمی کوردستان له به رده م هه ڕه شه و جه نگ و کوش��تاردا دائه نێت. ش��ه ڕ به رله وه ی روبدات پێویس��تی به وێنه ی دوژم��ن هه یه . هیچ ش��ه رێک نیه گه ر پێش��وه خت وێن��ه ی دوژم��ن بۆ ئه و کۆمه ڵگاو که س��انه دروست نه کرابێت ک��ه بڕیاره په الم��ار بدرێ��ن. لێره وه کاری س��تراتیژی و س��ه ره کی نابێت پشتبه س��تن بێت به هێزی چه کداری و خۆشبینبون به رامبه ر به تواناکانی هێزی )ئه گه رچی کوردس��تان پێشمه رگه ی ئاماده کردن و دابینکردنی پێداویس��تی و به میهه نیکردنی ئه م هێزه ، یه کێکه له شته هه ره گرنگه کان(، به ڵکو کاری شه ڕ سه رچاوه کانی ئه وه یه ستراتیژی و کوش��تار وشک بکه ین و به جدی کار بۆ جوانکردن��ی وێنه ی کوردو هه رێمی هاوالتیه به جۆرێک بکه ین، کوردستان عه ره ب��ه کان ئێم��ه وه ک هاوب��ه ش و هاوالت��ی ببینن و وه ک پش��توپه نای ب��ێ بک��ه ن. ته ماش��امان خۆی��ان دروس��تکردنی وێنه یه کی تازه بۆ کورد و هه رێمی کوردستان، هه رگیز ناتوانین ژیانێک��ی ئارامم��ان له ن��او ده وله تی

عێراقدا هه بێت.

تریفە عەلی

پرسی نەتەوە، یەکێکە لەو پرسانەی، کە تاکو ئێس��تاش لەگەلێک ش��وێنی دونیادا گرنگی بەرچ��اوی خۆی هەیە، بەتایبەت ب��ۆ ئەو گ��ەل و نەتەوانەی لەڕوبەرێکی جوگراف��ی دیاریکراودا کە ب��ەاڵم نەخاوەنی س��یادەی دەژی��ن، سیاسین و نەخاوەنی کەمترین پرانسیپی دیموکراسی، مافی مرۆڤ و سێکیۆالرن. بەاڵم نابێت ئەوەش��مان بیربچێت، کە زۆر ڕوب��ەری جوگرافیمان هەن خاوەنی س��یادەی سیاسی سەربەخۆی خۆیانن، بەاڵم لەو واڵتانەدا مرۆڤی ئازادو کامەران ناژیین. نمونەی ئەم جۆرە کۆمەڵگایانە لەدونی��ای زۆرن بڵێی��ن دەکرێ��ت خۆرهەاڵتدا. کەسی دیکتاتۆر ڕاستەوخۆ لەو ج��ۆرە کۆمەلگایان��ەدا مۆنۆپۆڵی هەمو جۆرە دەسەاڵتێک دەکات. ئازادیی و کەرامەتی مرۆڤەکان بەندە بەمیزاج و دونیابینی و مۆڕاڵی کەسی سەرۆکەوە. لێرەوە، دیکتاتۆری تاکەکەسی ئازادی و م��اف و بژێ��وی مرۆڤەکان��ی ئ��ەو کۆمەڵگای��ە دی��اری دەکات. مرۆڤەکان لەو کۆمەڵگایانەدا دەرک بەمە دەکەن، لەگەڵ ئەمەش��دا، زۆرج��ار لەو جۆرە کۆمەڵگایانەدا مرۆڤەکان خۆیان لەبەهاو گرنگ��ی ئازادی تێناگەن، لەبەر ئەوەی بەدرێژایی ژیانیان ئازادنەبون. ئەو گەل و نەتەوانە لەئازادی دەترسن و ناتوانن پراکتیزەی ژیان��ی ئازادانە بکەن، بۆیە دەبین��ی لە و کۆمەڵگایان��ەدا ڕاپەڕین ڕودەدات و کەس��ی س��ەرکردەو پارتی سیاسی گۆڕانی بەس��ەردا دێت، بەاڵم شۆڕش ڕونادات، چونکە ئەو ڕاپەڕینانە ئ��ازادی کۆمەاڵیەت��ی، زیاترژیان��ی مرۆڤەکان بە تایبەتیش وەزعیەتی ژنان کەلەپچە دەکات بە دیسپلینەکانی ئاین

و بیری پاتریارکی. پرس��ی نەتەوە هیچ مانایەکی نابێت ئەگ��ەر نەتەوایەتیب��ون بەمان��ا هەرە بەرفراوان و قوڵەکەی نەبوبێت بە بەشێك لەدونیابین��ی، مۆڕاڵ و کردارو ڕەفتاری ئێم��ە. جێگەی نیگەرانیی��ە، کە دوای ئەو ماوە دڕیژە لەحوکمکردنی کورد بۆ کورد نەمانتوانی نەتەوایەتیبون بکەینە بەش��ێک لەم��ۆراڵ و دونیابینی مرۆڤی کورد، بەپێجەوانەوە کوردبون الی مرۆڤی سەرۆکو لەجەستەی لەوماوەیەدا کورد

پارتە سیاسییەکاندا کورتکرایەوە. کوردایەتیی��ەک، گ��ەر نەتوانێ��ت ئ��ەم کۆمەڵگایە دەس��تی مرۆڤەکانی لەفرێدان��ی پاش��ماوەو دەبەی بەتاڵی ئاو بوەس��تێنیت، کوردایەتییەک، گەر نەتوانێت مرۆڤەکان��ی فێری گرتنەوەی بەلوعەکان ب��کات، کوردایەتییەک گەر نەتوانێ��ت س��ااڵنە ژمارەی��ەک دار لە شاخەکان بروێنێت، کوردایەتییەک گەر

نەتوانێ��ت لەبری ئ��ەم هەمو جەنگەڵە لە کۆنکرێت چەن��د یاریگاو پارکێک بۆ من��دااڵن و مرۆڤەکان دروس��ت بکات، کوردایەتییەک، گ��ەر نەتوانێت ژمارەی قوتابی��ان لەپۆلێکدا ل��ە50 قوتابییەوە بکات��ە 20 قوتاب��ی، کوردایەتیی��ەک، گەر نەتوانێت رێگەچارەیەک بۆ س��ەگ و پشیلە بەرەاڵکانی ش��ار بدۆزێتەوە، کوردایەتیی��ەک، گەر نەتوانێت نەک بە 4 س��اڵ جارێک، بەڵکو بە 20 جارێک بگۆڕێت، س��ەرکردەکانمان دەموچاوی کوردایەتییەک گەر نەتوانێت س��امانی ئەم واڵتە لەگیرفانی چەند کەس��ێکەوە بگەڕێنێتەوە بۆ س��ەرجەم گیرفانەکان، نەتوانێ��ت گ��ەر کوردایەتیی��ەک، لەبیرۆکراتییەت و ڕۆتینی فەرمانگەکان ک��ەم بکات��ەوە. کووردایەتییەک گەر نەتوانێ��ت پەناگەیەک بۆ ئەو مرۆڤانەی ک��ە لەڕوی ئەقڵییەوە نات��ەواون دابین بکات، کوردایەتیی��ەک، گەر مرۆڤەکان لەدەس��تپانکردنەوە نەج��ات ن��ەدات، کوردایەتییەک، گەر نەتوانێت ئەو هەمو گەنجانە لەب��ەاڵی بێکاری و گیرفان بە تاڵی نەج��ات ب��دات، کوردایەتییەک، گ��ەر نەتوانێت مندااڵنی ش��ار لەکاری س��وکایەتیپێکردن و بەردەس��تی بپاریزێت، کوردایەتییەک گەر نەتوانیت جۆرێک لەپاس و شێوەیەک لەشەقام و جۆرێک لەگۆچان بۆ پیرو کەمئەندامان فەراه��ەم ب��کات، کوردایەتییەک، گەر نەتوانێ��ت کچانی واڵتەک��ەم لەگرفتی بدات، نەج��ات ڕەگەزی ه��ەاڵواردەی کوردایەتیی��ەک، گ��ەر نەتوانێت ژنانی واڵتەکەم لەپاش��کۆیەتی و سەروەری پی��او ڕزگار بکات، کوردایەتییەک، گەر نەتوانێت، ژنان��ی کۆمەڵگاکەم لەبەاڵی ش��ەرەف قوتار بکات، کوردایەتییەک، گەرنەتوانێت مۆڕاڵی پاتریاری لەبارببات و لەش��وێنی مرۆییبون و رێزو ماف بۆ مرۆڤەکان بکات��ە دونیابینی کوردایەتی نییە، گەرچی سااڵنێکی درێژە کۆمەڵگای کوردی خاوەنی سەرۆکی کوردییە، بەاڵم خاوەنی م��ۆڕاڵ و دونیابینی کوردبون

نییە. دروستبونی بزوتنەوەیەکی فێمینیستی سیاسی لەئێس��تادا، کە لەتوانایدابێت مامەڵ��ەی جدی لەگەڵ ئەو کێش��انەدا فێمینیزمب��ون گرنگ��ە، زۆر ب��کات، لەئەمرۆدا زۆر ب��ەر فرراوانەو بیرەکانی فێمینیزم تەنها دەرگیرنین لەگەڵ ئەو گرفتانەدا کە پەیوەستن بە وەزعییەتی ژن و کارە کۆمەاڵیەتییەکانی تر، بەڵکو بەپێچەوان��ەوە ئەمڕۆ فێمینیس��تەکان دەرگیرن لەگەڵ ئەو کارە دزێوانەدا کە لەکۆمەڵگادا دەگوزەرێن و دەس��ەاڵتی سیاس��ی ئاین��ی پاتریارک��ی ئام��ادە نییە چاکس��ازییان تێدا بکات، چونکە پاتریارکییەت یەکێ��ک لە ئامانجەکانی

کۆکردنەوەی زۆرترین سەرمایەی مادییە، نەک بەکاربردنی بۆ خزمەتگوزارییەکان و باش��ترکردنی وەزعیی��ەت و ژیان��ی مرۆڤ��ەکان لەکۆمەڵگادا. ل��ە بەرانبەر دەسەاڵت و دەزگا پاتریارکەکاندا، ئەمڕۆ لەکوردستان چەند کەناڵێکی ڕاگەیاندن و بگرە چەند پارتێکی بەناو ئۆپۆزیسیۆن بونی��ان هەی��ە، لەگ��ەڵ خوڵقاندن و س��ازدانی س��یناریۆ جۆراوجۆرەکانی، کۆی بڕگ��ەو بابەت��ی بەرنامەکانیان و ڕوپەڕی ڕۆژنامەکانیان پڕ دەبن لەهەواڵ و قسەوباس لەسەر ئەو کەیسانەی کە )chaos( ک��ە پاتریارکییەتی ئاینی سیاس��ی لەکۆمەڵگادا دەیانخوڵقێنیت. سێکسس��تەکان و بیری سێکسیزم بێ خوڵقاندن��ی دوژمنی دەرەک��ی ناژین، لێرەوە هەمو گوتوبێژییەک س��ەبارەت ب��ە فێمینی��زم و بچوکردن��ەوەی ژنان )Women Subordinate ( لە بەرانبەر Men Domination(هەیمەنەی پیاواندا( دا و هەمو ئەو گرفتانەی تر، جەدەلێکی لەفێمینیزمبون هەم بێمانان، باسکردن وەک فەلسەفەو هەم وەک بزوتنەوەیەکی سیاس��ی، دەبێت تەنها ل��ە8 مارس و باس��یبکرێت، خانمە نۆڤێمب��ەردا 25 Bell Hooks ( فێمینیستی ئەمەریکی(، پێیوایە کە دەبێت لەهەمو ئانوساتێکدا باس ل��ە بیری ماس��کولینیتی بکرێت، چونکە پاتریارکی فۆرمێکی یونیڤێرساڵی هەیەو ب��ە تایبەتیش لەکۆمڵگای ئاینی هەمو لەپش��تی ئێم��ەدا پاتریارک��ی کردارەکانمانداو لە دونیابینی هەموماندا وەس��تاوە بەژن و پیاوەوە. هەر هەمان خانم پێیوایە ه��ەر بیرێک یان وتەیەک

ک��ە دەرب��ارەی بیرەکان��ی فێمینیزم دەنوس��رێن، لەزۆرترین ش��وێن، لەناو مارکێتەکان، چێشتخانەکان، رێگا گشتی و س��ەبوەییەکان، تەلەفیزۆن و ڕادیۆو س��ەردیوارو خوێندنگاو ڕۆژنام��ەکان، پاس��ەکان وماڵەکان، لەهەمو شوێنێک ژیان هەلومەرجی ت��ا باڵوبکرێن��ەوە، و ماڵەکانم��ان خٶش��تربن و مرۆڤەکان ئاس��ودەتربن. ب��ەاڵم پاتریارکیی��ەت س��ەرقاڵی ی��ادی پیاوانەی س��ااڵنەی س��ڵێمانیی و خەریکی یادی پیاوانەی گەالوێژن، فێمێنیزمبون و فێمینس��تی سیاس��ی کاری ژنان��ەو تایبەت��ن ب��ە ڕێکخ��راوە ماس��کولینییەکانی ژن��ان. بەڕاس��ت ئەوە من دەڵێ��م چی؟ ئێمە وەس��تاوە. لەبەردەرگاکانمان دوژم��ن ئەوان��ە کەی گرفتن ت��ا خۆمانی پێوە

سەرقاڵ بکەین؟ گەر ئ�ێمە لەماوەی ئەم چەند ساڵەدا نەمانتوانیبێت هاوکاری مرۆڤەکان بکەین بۆ خۆڕزگارکردن لەڕەقیبە ناوەکییەکان )مەبەس��تم هەمو ئ��ەو کۆتوبەندانەیە کە بونەتە بەش��ێک لەدونیابینی مرۆڤی کۆمەڵ��گای ئێمەو ئازادی و یەکس��انی مرۆڤەکانی خس��تۆتە ژیر پرسیارەوە(، چ��ۆن دەتوانی��ن روب��ە روی رەقیبە دیارەکانمان ببینەوە لەدەرەوە؟ کاتێک پی��اوەکان باوەڕی��ان بەئ��ازادی ژن، من��داڵ، جیاوازی ئاین��ی و ئایدۆلۆژی ئازادکردنی لەس��ەر نەبێت، قسەکردن گەورەی��ە. درۆیەک��ی نەتەوەی��ەک مرۆڤەکانی کۆمەڵگای عەرەبی ئیسالمی گەر نەک بەهاری عەرەبی، بەڵکو زستان و پایزو هاوینی ڕاپەڕینی عەرەبی بکەن، یونیڤەرس��اڵ دونیابینییەکی ناتوان��ن سەبارەت بە ئازادی هەم وەک چەمک، ه��ەم وەک کردەیکی مۆڕاڵی یاس��ایی پراکتیکی بۆ مرۆڤ لەکۆمڵگادا فراهەم بکەن، چونکە ئەوان تاوەکو ئێس��تاش بەتوندی بەرگری لە دونیابینی عەرەبی ئاینی ماس��کوولینیتی دەکەن، کە ئەم دونیابینییە ئاستەنگی سەرەکی بەردەم ئ��ازادی مرۆڤە بەگش��تی و ئازادی ژن بەتایبەتی. بۆ نمونە، لەمیس��ردا لەپاڵ ئەو هەمو پالکات و تافانەدا، وتافێکمان لەمسر، بۆئیدانەکردنی خەتەنە نەبینی لەکاتێکدا لە میس��ر98% ژنان خەتەنە دەکرێن. گەر ئێمە شەڕی ئازادی لەناو ماڵەکانی خۆماندا نەکەین، ش��ەڕکردن بۆ ئازادی لەدەرەوەی ماڵەکان درۆیەکی گەورەی��ە، چونکە لە بنەم��اوە نازانین بۆچی ش��ەڕ دەکەی��ن. دەکرێت بڵێین پرس��ی نەتەوە، پرس��ی ئازادی بە بێ پرس��ی ژن و منداڵ و کۆی گرفتەکانی ت��ری کۆمەڵ��گا، پرس��ێکن هێش��تا تەواو نەبون و لەس��ەرەتادان، گەرچی جوگرافیاوسیادەی خاوەنی نەتەوەکان

سەربەخۆی خۆیان بن.

13 )353( سێشه ممه 2012/11/27 [email protected]بیروڕا

کورد: وه ک وێنه ی دوژمن

فێمینیزم و پرسی نەتەوە

ئه م وێنه یه که کورد وه ک دوژمن

و موئامه ره چی ته ماشا ئه کات و ئه مڕۆ له هه موو

کاتێک زیاتر هه ست به مانه وه و به هێزبونی ئه که ین

تۆ هه ر به و چه كداره كه تافه پۆشانه ی كه شه قامه كانی خۆتی

پێ بێده نگ ده كه ی ، نوكته یه كی گه وره یه

به هه مان چه كدار شه قام بپارێزیت

گەر ئێمە شەڕی ئازادی لەناو

ماڵەکانی خۆماندا نەکەین، شەڕکردن

بۆ ئازادی لەدەرەوەی ماڵەکان

درۆیەکی گەورەیە

►سیاسه ت و كه تافه پۆشه كانی

عه زیز ره ئووف [email protected]

►►

ل��ه دوای هه ڵبژاردن��ی ئ��اداری 2009، به به رده وام��ی عێراق له ن��او گێژاوێكی ئاڵ��ۆزی سیاس��ی ژی��اوه ، پێكهێنانی مان��گ 9 نزیك��ه ی دوای حكوم��ه ت له هه ڵب��ژاردن به ڵگه یه ك��ی رون بو بۆ ئاڵۆزیی بارودۆخی سیاس��ی، بێگومان كوردیش له م هاوكێشه یه پێگه یه كی نه ك دیاری هه بو بگره ئه گه ر كورد نه بوا ئه وا گرێكوێره ی ئه م بارودۆخه نه ده كرایه وه ، 19 رێككه وتنێكی له به ره نجام��ی ك��ه خاڵی له گه ڵ لیس��تی ده وڵه تی یاس��او دوات��ر رێككه وتنێ��ك له گه ڵ لیس��تی هاوپه یمانیی نیش��تیمانیی حكومه تێكی

ناكامڵ له دایكبو.ئ��ه وكات س��وننه كان ئاماده نه ب��ون هیچ رێككه وتنێ��ك له گه ڵ كورد بكه ن، ته نان��ه ت ئاماده نه بون ب��ۆ پێكهێنانی هه ر هاوپه یمانێتییه ك هیچ وه ره قه یه ك ئیمزا بكه ن باسی مادده ی 140 تێدابێت، ش��ه قامی كاردانه وی له ترس��ی گوایه س��وننه ، بۆی��ه رێگه یه كی به رته س��ك له به رده م كورددابو تا رێككه وتن له گه ڵ

شیعه بكات.له م��اوه ی س��ێ س��اڵی راب��ردوی ده س��ه اڵتی مالیكی، نه ك ته نها كوردو س��وننه كان به ڵكو ش��یعه كانیش ته واو هه وڵ��ی له تاكڕه وی��ی و نیگه رانب��ون قۆرخكردنی ده سه اڵت و پێگه گرنگه كانی ئ��ه و جموجۆڵه حوكم له عێراق، هه مو ته نه��ا مالیك��ی ناده س��تورییانه ی روبه روی ك��ورد نه بو به ڵكو پێچه وانه ی دروس��تكردنی ده وڵه تێكی دیموكراتیی بو، به واتایه كی دیكه روبه روبونه وه ی ئه م كاره ناده ستوریی و نایاساییانه روبه روی هه مو الیه ك بویه وه ، به اڵم له به رئه وه ی لیس��تی عێراقییه به پێی ئیس��تحقاقی هه ڵب��ژاردن و سیاس��ی كێش��ه ی هه بو له و به ش��ه ی پێیدرابو هاوكات به شێك له و پۆس��تانه ی پێی��درا پڕنه كرایه وه و ئه نجومه نی بااڵی سیاسیش پێكنه هێنرا، بۆی��ه ئه م ئاڵۆزییه ه��ه ر مایه وه ئیدی ك��وره ی ئاگردان��ی قه یرانی سیاس��ی له الی��ه ن عه الویی��ه وه به به رده وامی فو

ده درا.دابه ش��بونی هاوكێش��ه ی سیاس��ی له عێراق له دوای قه یرانی سوریا بۆ سه ر ب��ه ره ی ئێران و ب��ه ره ی توركیا وایكرد ئه وه ن��ده ی دیك��ه قه یرانه كانی عێراق قوڵترببنه وه ، پێدرێژیی زیاتری مالیكی و

له الیه ن بارگرژبونی عێراق قۆستنه وه ی عه الویی و هاندانی س��ه رۆكی هه رێم بۆ لێستاندنه وه ی متمانه له مالیكی قه یرانی مه ترسیدار، قۆناغێكی گه یانده عێراقی له وێدا عه الویی له الیه ك سه در له الیه كی دیكه نه ك نه یانتوانی ده نگی پێویس��ت له ن��او په رله مان��ی عێ��راق كۆبكه نه وه به ڵكو سه در وه ك یاریزانێكی زۆر زیره ك ئاستی له سه ر قۆسته وه بارودۆخه كه ی ناوخۆی ش��یعه بۆ گوشارخستنه سه ر مالیكی به مه به س��تی وه ده ستخس��تنی ئیمتی��ازی زیاتر، ئه گه رنا تائێس��تاش 40 ئیمزاك��ه ی پێش��كه ش نه ك��رد كه ده یویست الیه نی كوردی و سوننه ی بێ هانده رو كه عه الوی��ش هه ڵخه ڵه تێنێ ، عه ڕراب��ی لێس��تاندنه وه ی متمان��ه بو ده نگ ده رۆزه كردنی كه وت��ه له مالیكی ن��ه ك نه یتوانی ده نگ كۆبكاته وه به ڵكو خه ریكبو لیس��ته كه ی خۆیشی كه لێنی

گه وره ی تێبكه وێت.جموجۆڵه كان��ی دوای ئ��ه م گه م��ه سیاس��ییه بێ ئاكام و ناڕۆشنه ی كورد به تایبه ت س��وربونی س��ه رۆكی هه رێم له مالیكی متمانه لێستاندنه وه ی له سه ر ئاكام��ی ب��اش نه بو، چونك��ه وایكرد ش��یعه كان له ده وری ی��ه ك كۆبكاته وه ، دۆڕاوبو پێشوه خت گه مه یه كی ئه مه ش چونكه هه وڵێكبو بۆ البردنی كه س��ێك كه نیوه ی ده نگه كانی په رله مانی هه بو، س��ه رباری ئه وه ی هاوپه یمانێتی كردن له گ��ه ڵ عێراقییه یان س��وننه تاودانی ئه س��په له ناو زه ڵكاوێك��ی پڕ لم و لیته كه دور نییه له هه نگاوی یه كه م بكه ویته بارودۆخێ��ك كه س��ێك نه بێت ده ربازت

بكات.هه ندێك پێیانوایه ماوه ی دو س��اڵی راب��ردو به حوكمی ئه وه ی پارتی ده نگی زۆری له هه ڵبژاردن��ه كان هێن��او كێرڤی به غدا كوردس��تانییه كانی لیسته له ناو گرنگه كان��ی پۆس��ته به رزبوی��ه وه و حكومه تی به ركه وت و زۆرینه ش بو له ناو كوتله ی كوردی له ن��او په رله مان بۆیه كاریگه ری زۆری هه بو له ئاراس��ته كردنی بۆچونی كورد له به غدا ئه مه س��ه ره ڕای گۆڕان و یه كێت��ی و بۆچونی جی��اوازی هه ندێجار یه كگرتوش له گه ڵ پارتی ، به اڵم ئاراس��ته كردنی بۆچونی په رله مانتارانی پارتی له هه ولێ��ره وه و هه ندێجار پارتی وه ك ده یویس��ت ده رده چ��و ل��ه وه

مه رجه ع��ی بڕیاره كانی ك��ورد له به غدا كارب��كات ئه م��ه ش ده ره نجامی خراپی لێكه وته وه نه خاسمه كاتێك كارگه یشته ئه وه ی مالیكی و پارتی له به رامبه ر یه كتر لێدوان و كاردانه وه بگرنه به ر، تا وایلێهات مالیكی فه رمانده یی عه مه لیاتی دیجله ی پێكهێنا كه لێدانبو له هێڵی سور ئه ویش ده س��تبردن ب��ۆ ناوچ��ه دابڕاوه كانی

كوردستان.

مالیكی له م پرس��ه چه ند تاكتیكێكی به دانانی هه س��تا یه ك��ه م گرته ب��ه ر، ش��یعه یه كی به عسی پاش��خان بۆگه ن و ماوه یه كی درێژ له ناوچه كانی كوردستان وه ك فه رمانده ی عه سكه ری له سه رده می به عس كاریكردوه ئه مه وایكرد ئه و پیاوه به فیتره ت دژی كورد بێت، هاوكات به م بۆخۆی كاره عه ره به كان��ی كه رك��وك رابكێشێت و وابكات وه الئو الیه نگیرییان بۆ مالیكی دروست ببێت له بری ئه وه ی دژایه تی بك��ه ن وه ك ش��یعه یه ك، كه ئه مه س��ه ره نجام كه لێ��ن ده خاته ناو لیس��تی عێراقییه ك��ه ناوچه كه به هی خ��ۆی ده زانێت، ب��ه اڵم كاتێك ئه ندام په رله مانه كانی گوایه نوێنه ری كه ركوكن له گ��ه ڵ مالیكی هاوڕان ئ��ه وا بێگومان كه لێن خس��تنه ناو لیس��تی عێراقیه یه ، بۆخۆی شیعه كانیش ئه مه ش سه رباری كێش ده كات و ش��یعه كان زیاتر بۆخۆی قه ومچییه وه ، به موزایه دی راده كێش��ێ دواتری��ن ده س��كه وت كه ب��ۆ مالیكی گ��ه وره و گرنگه ته نگپێهه ڵچنینی كوردو

گوشارخستنه سه رییه تی .له چه ندی��ن س��ه رچاوه كان به پێ��ی

بۆنه ی ره س��میی و ناره س��میی مالیكی ئه م��ه ی به نوێنه رانی كورد وتوه كه ئه و هه ست به وه ده كات كورد ده ستبه رداری هاوپه یمانێتی بوه له گه ڵ شیعه ، خۆشی سروشت پیاوێكی المل و سه ره ڕۆیه ره نگه په یمان بدات به اڵم له بری ئه وه ی بیباته س��ه ر وه ك ئه وه ی وه عدی به مامجه الل دا ئۆپه راسیۆنی دیجله هه ڵوه شێنێته وه كه چ��ی ده س��ه اڵته كانی زیاتركرد، یان وتویه ت��ی ئێوه بچن ب��ۆ قه ته ر منیش

ئۆپه راسیۆنی دیجله دروست ده كه م؟!له ب��ه رده م واقعێكی ئێس��تا ئێم��ه تاڵدای��ن، نه ده ب��و به هیچ ش��ێوه یه ك خۆم��ان بكه ین به پێش��ه نگ و عه ڕرابی لێستاندنه وه ی متمانه له مالیكی چونكه ئه وه نده ی ئه وه په یوه ندی به س��وننه و ش��یعه كانه وه هه یه ئه وه نده په یوه ندی به كورده وه نییه ، راسته مالیكی پابه ند نه ب��و به رێككه وتن��ی 19 خاڵی به اڵم لێس��تاندنه وه ی متمانه چاره نه بو، ده بو كورد له ڕێگه ی په رله مان و قوڵتركردنه وه ی هاوپه یمانێت��ی و ئیس��تیغاللكردنی ئه و ته نگژه سیاسییه ی نێوان سوننه و شیعه زۆر شت تێپه ڕێنێ به تایبه ت مه سه له ی هه ڵوه شاندنه وه ی بڕیاره كانی سه رده می به گێڕانه وه ی تایبه ت س��ه وره قیاده ی ئه و یانیش داگیرك��راوه كان، زه ویی��ه پرۆژه یه ی مام جه الل پێشكه ش��ی كرد بۆ ئه وه ی س��نوره ئیداره ییه كانی دوای 1968 ده س��تكاریی ك��راوه بگه ڕێنه وه

شوێنی خۆیان.ئێس��تا رێگایەکی ئه وت��ۆ له به رده م ك��ورد نه م��اوه ، جگ��ه له گه ڕانه وه بۆ هاوپه یمانێت��ی )ش��یعه - ك��ورد( كه باشترین رێگه چاره یه بۆ كردنه وه ی گرێ كوێره ی بارودۆخه كه ، با ده ستبه رداریی مالیكی ببین و ئه وه نده نه یخه ینه روپه ڕی یه كه می رۆژنام��ه كان و ئه وه نده لێدوانی ئاگرین نه ده ی��ن، به ڵكو گفتوگۆ له گه ڵ لیس��تی هاوپه یمانی نیشتیمانیی بكه ین ن��ه ك مالیكی بۆ ئ��ه وه ی بارودۆخه كه لێگه ڕێن مالیكی پرسی هێوربكه ینه وه ، بۆ ش��یعه و س��وننه كان چاره ی بكه ن، چونكه ئه وه نده ی ش��یعه كان له مالیكی په س��ت و نیگه رانن به هۆی تاكڕه وییه وه ه��ه ر هێنده ئێمه لێ��ی نیگه ران بوین، بۆی��ه چاوه ڕێكردن ت��ا هه ڵبژاردنێكی دیكه زۆری نه ماوه ده بو چاوه ڕێ بكه ین، ده كرا پرس��ی لێس��تاندنه وه ی متمانه وه ك سه در كردی بمانكردایه به هه لێك ب��ۆ لێكنزیكبون��ه وه ن��ه ك لێكترازان، ئه وكات بێگومان بارودۆخه كه گۆڕانێكی زۆری به س��ه رداده هات و له ڕێگ��ه ی ئه م هاوپه یمانێتی��ه ی هه بو ده كرا زۆرش��ت

جێبه جێكرابا نه ك ئاڵۆزكرابا.

روداوی س��اخته خه ریکه ده بێته دیارده لهدونیای سیاس��ه تی کوردی��دا. روداوی س��اخته ئێم��ه لێ��ره دا وه ك چه مکێک به كاریده به ی��ن بۆ ئه و جۆره روداوانه که ل��ه م دواییانه دا باڵیان به س��ه ر دونیای سیاسه تی کوردیدا کێش��اوه. ده كرێت مانگی خۆپیشاندانه که ی هه ولێری چه ند راب��وردوو روداوی هاتن��ی زه ی��دی یان س��وپای عێ��راق وه ك دو نمونه ی زه ق

وه ربگرین. روداوی س��اخته هه میش��ه هه بوه، له هه مو کونجێک��ی دونیادا بونی هه یه، له ش��ێوه و ئه نجامدان و ئاستی گه وره یی و بچوکیدا زۆر جیاوازه. روداوی ساخته به مانای ئه وه نایه ت که روداوێک رونادات، یان هیچ له ئارادا نیه، به ڵکو مه به س��ت لێی ئه وه یه که روداوێک ده هێنرێته ئاراوه، یان خۆی روئ��ه دات، به اڵم مه به س��تی سه ره کی لێی خولقاندن یان هێنانه ئارای دۆخێکه بۆ ئه وه ی شتێکی تر روبدات که

هه میشه جیاوازه له روداوه كه خۆی. ب��ه م پێیه روداوی س��اخته ئه وه نیه کات زۆرب��ه ی چونک��ه بێبنه مابێ��ت، بۆئه وه ی ساخته یی خۆی بپۆشێت کار له سه ر ئه و ئاڵۆزی و ته نگه گژێیانه ده کات

که له کۆمه ڵگادا له ئارادایه. ده توانین لێره دا س��ود له قوتابخانه ی ش��یکاگۆ بۆ راڤه کاری ئابوری وه ربگرین ب��ه تایبه ت میلتۆن فریدم��ان. فردیمان وه ك نوام��ی کله ین له کتێبی ناس��راوی دۆکترنی راچڵ��ه کان پێمانده ڵێت بڕوای وه های��ه ک��ه ئاراس��ته کردنی کۆمه ڵگا به ره وه نیولیبرالی��زم، یان به رێوه بردنی کۆمه ڵگا له رێگای که رتی تایبه ته وه، به ئاس��انی نابێت بۆیه پێویسته دۆخێکی وه ها بخولقێنرێت که خه ڵكی ئه وه یان له بیربچێته وه که چ��ی ده گوزه رێت. ده بێ خه ڵك بپه ش��ۆکێنرێن، بحه په س��ێنرێن، توش��ی ش��ۆک بکرێن هه ت��ا دۆخێکی وه ه��ا بێته ئاراوه که به ئاس��انی هه مو پانتاییه کان��ی کۆمه ڵگا بدرێته ده س��ت که رتی تایبه ت. دیاره ئه وه ی له کوردستان روئه دات به م ئاس��ته نیه، چونکه له به ر هۆکارێکی ئاشکرا که ده سه اڵتی کوردی ئه م جۆره ئامانج و توانایه ی نیه. به اڵم ئاس��تی روداو هێن��ده کاریگه ری نیه له سه ر شێواز. من بروام وایه له کوردستان له پ��اش خۆپیش��اندانه کانی س��ه رای ئ��ازادی، که ده توانرێت ب��ه دوا روداوی راس��ته قینه ناوببرێت له م چه ندس��اڵه ی دواییدا زۆربه ی زۆری روداوه کان ده چنه خانه ی س��اخته وه. روداوی س��اخته به چه ند شێوازێک ده رده که وێت: هه ندێکجار س��ه رتاپا روداوه كه دروس��تکراوه، وه ك په رله مانی له نازی��ه کان ئاگرتێبه ردانی ئه ڵمانی، که جوله کانیان پێ تاوانبارکرد بۆ ئه وه ی پاس��او بۆ گرتن و کوش��تنی خۆپێش��اندانه که ی بهێننه وه، جوله كان هه ولێ��ر که ل��ه الیه ن پاراس��تنه وه به جواڵنی هێ��زی ئاین��ی کۆنترۆڵكراو له الی��ه ن پارتیه وه، له ش��ێوازی ئه مجۆره روداوه س��اختانه ب��و ک��ه ئامانجه که ی بێده نگک��ردن و تۆقاندن��ی زیاتری ئه و شاره بو، لێره دا ئیسالمی سیاسی بو به )یان کرا( دوژمن. دوه م، روداو روئه دات به اڵم ه��ۆکاری راس��ته قینه ی روداوه كه گرنگ نیه، به ڵکو خێرا ده س��ه اڵتی بااڵ هه وڵ ئه دات که به ئاقارێکیدا به رێت که سودی خۆی لێببینێت، له ئاستی دونیادا روداوی یانزه ی س��یپته مبه ر له م شێوازه بوو. جۆری سێه�ه م ئه وه یه که دۆخێکی هه وڵئه درێت ئارادای��ه، ل��ه ته نگه گژی س��ودی لێببینرێت له ساته وه ختێکدا بۆ ئامانجێکی تایبه ت، ئه مجۆره ترسناکترین جۆره، چونکه بریتیه له سه رکێشییه كی گ��ه وره ب��ۆ ئامانجێک��ی بچکۆل��ه، که ده رئه نجامه کانی ره نگه زۆر ترسناکتربن، ته نانه ت ئه گه ر هاتو ئامانجه بچکۆله که ش هاته دی. ده كرێ��ت روداوی دوزخورماتو

به م شێوه یه لێکبدرێته وه. ب��ۆ راڤه کردن��ی زیاتری ئ��ه م روداوه ساخته یه که تا ئاستێکی زۆر ترسناکه، پێویس��ته ئێس��تێکی له س��ه ر بکه ین. ئاش��کرایه ل��ه نێوان هه رێ��م و به غدادا کێش��ه ی زۆر هه یه، ئێمه له جێگای تردا ئاماژه م��ان به وه دابوو که فیدراڵی هه رێم فیدراڵ��ی هێ��زه، نه ک فیدراڵی یاس��ا. مه به س��تمان له مه ئه وه بو ک��ه به هۆی ی��ان الوازی به غداوه یه به هێزی ک��ورد ک��ه به غدا دانی ب��ه فیدراڵیدا ناوه. به م پێی��ه به گۆڕانی هێز جۆر و سروش��تی فیدراڵی��ش ده گۆرێت. له الیه ن کورد ه وه

دۆخه که ئاڵۆزتره، کورد ناس��یونالیزمی هه تا بێ��ت به هیزترده بێت به اڵم له روی هێزه وه الوازده بێت. هه رچه نده، گومانیش کوردی ناس��یونالیزمی که له وه ده كرێت به هێزبوبێت چونکه په رچه کرداری زۆری خه ڵکی کوردستان وه هایه که کوردستان لێیان حه رامکراوه، سه رتاپا واڵت له سه ر دو بنه ماڵه تاپۆکراوه، خه ڵكی تریش له س��ه ر ئاس��تی خزمه تکارێتی بۆ ئه م دو

بنه ماڵه یه رێکخراون. کاتێ��ک هێز بااڵده س��تترین فاکته ره، ئه وا له ده رئه نجامدا دۆخه كه هه میشه به ناسه قامگیری ده مێنێته وه چونکه هێزه كان به رده وام له گۆڕاندان. کورد له رابوردودا به هێزب��و چونک��ه، ئه وانیت��ر الوازبون، ئێس��تا هه تا بێت ئه وانتر به هێزده بن، له به رامبه ردا کورد الوازده بێت. ئه وه ی پێی ده ڵێن سیاس��ی کورد، نازانێت سیاسه ت چی��ه، نازانێت چۆن هێ��ز به رهه مدێت، نازانێت هاوس��ه نگی هێ��ز چیه، نازانێت ده زگا چیه، نازانێت سوپا چیه، نازانێت به رژه وه ندی نیش��تمانی چی��ه، نازانێت نه ته وه چیه، نازانێت دۆخی نێوده وڵه تی ناوچه که به ره و ک��وێ ده روات، نازانێت چ��ۆن ل��ه نێ��وان به رژه وه ن��دی هێزه جیاوازه کان��دا ی��اری به رژه وه ندی خۆی

ب��کات، نازانێ��ت دیپلۆماس��یه ت چیه، نازانێ��ت ل��ه دو ئاس��تدا جیاوازیه کانی بکاته هۆکاری گه یاندن و هاوبه شیه کانی بکاته بنه م��ای هاوپه یمانی. له م دۆخه دا کورد به رگه ی فشار ناگرێت. روداوه کانی دوز رونیک��رده وه ک��ه ل��ه کاتێکدا که به هێزبونی به غ��دا له ناوچه دابراوه کاندا نه ک ته نها ده بێته هۆی له ده س��تچونی ناوچ��ه دابراوه کان به ڵک��و ده بێته هۆی فش��ار که وتنه سه ر س��ه راپای باشوری کوردستان؛ که چی هێزێکی وه ك یه كێتی دێت له ب��ڕی روبه روبونه وه ی ئه م هێزه سه رکێشی نیش��تمانیه وه توانایه كی به به م هێزه وه ده کات بۆئ��ه وه ی وێنایه ک جیاواز ب��ۆ خۆی دروس��تبکات که له م رۆژگاره دا بێئه ندازه ده سته پاچه یه بۆی. ئامانجی یه کێتی ئه گه ر بێتو فه راهه میش بێت، ک��ه بریتیه ل��ه وه ی خه ڵکی وه ها بروابێننه وه که یه کێت��ی قاره مانه، هیچ سودێک به کورد ناگه یه نێت، ته نانه ت له درێژخایه نیش��دا هیچ سودێک به یه كێتی

ناگه یه نێت. روداوی س��اخته، وه ك هه ر روداوێکی تر، روداوی راسته قینه، روداوی سیاسی، روداوی ئاگای��ی، هه رگی��ز ناتوانرێ��ت س��ه رجه م مه وداکانی کۆنت��رۆڵ بکرێت. روداوی دوز ب��ه هه م��ان ش��ێوه بو. بۆ نمونه، ل��ه دوز دۆخێک��ی ته نگه گژه یی هێنرایه ئ��اراوه، ئینجا روداوێکی البه الی که منرخ کرایه به هانه بۆ دروس��تکردنی روبه روبونه وه پاش��ان روبه روبون��ه وه، روینه دا، ب��ه اڵم ئه مه بێده رئه نجام نه بو. له الیه ك سه ربازی هێنایه نێوان هه رێم و فیدڕاڵه وه به هاتنی سه رباز، ماف و یاسا و مه ده نی��ه ت الوازده بێت. ده بو هاتنی سه رباز دوا ئامانج بوایه، به تایبه ت کاتێک رویبدایه که هه مو هێزه کانی کوردس��تان له ئاماده باش��یدابن بۆی، چونکه ئه گه ر کورد له رێگه ی سه ربازیش��ه وه بیباته وه ره نگه ده س��تکه وتی زۆر که متربێت، له ش��ێوازه كانی تر. بۆیه گرنگ ئه وه یه که چۆن سیاسیانه سه رباز به کاربێت، نه ك

سه ربازییانه سیاسه ت به کاربێت.

بیروڕا)353( سێشه ممه 142012/11/27

ده‌ینوسێت

ره خنه کردنی دیارده ی روداوی ساخته

[email protected]

له دونی��ادا دو ج��ۆره تێڕوانین هه یه بۆ دیموكراس��ییه ت، هه رچی جه ده ل و مش��تو مڕی نێوان ئای��ن و ئایدولۆژییه ده رب��اره ی هه ی��ه جیاجی��اكان دیموكراس��ییه ت، له س��ه ر چۆنیه ت��ی خوێندن��ه وه و تێڕوانینیان��ه بۆ ئه و دو دیموكراس��ییه ت میكانیزمی بۆچونه ، واته سازان له سه ر دیاریكردنی شێوازی ده س��ه اڵت له چوارچێوه ی ئاین و رێبازو پره نسیپ و باوونه رێتی خه ڵكدا، ئه گه ر دیاره مس��وڵمانن هاواڵتیان زۆرینه ی توخنی یاس��او میكانیزمێ��ك ناكه ون له گ��ه ڵ بنه م��ا ئیس��المییه كاندا تێك بگیرێ��ت، ئه ب��ێ زۆرین��ه ش ره چاوی كه مین��ه قه ناعه ت��ی به رژه وه ن��دی و بكات به مه رجێك به رژه وه ندی گش��تی نه خاته مه ترس��ییه وه ، یه ك پێناسه ش نیی��ه بۆ دیموكراس��ییه ت، له دونیای ئه م��ڕۆدا چه ن��د واڵتی دیموكراس��ی دیموكراسییه ت مۆدێلی ئه وه نده هه یه ئه وترێ��ت پێ��ی ئ��ه وه ی هه ی��ه ، ئه گه ر دیموكراس��ییه ت ئایدۆلۆژی��ای عه لمانییه تی له ناوه ڕۆكه كه ی مه به ست گشتگیر)العلمانیە الشمولیه ( بێت به بێ هیچ هه ڵوێس��ته یه ك الی مس��وڵمانان ئیس��المییه كان الیه ن��ه به گش��تی و عه لمانییه ت��ی ره ف��زه ، به تایبه ت��ی جوزئییش بایی ئه وه نده ی له گه ڵ رێبازو ئه گیرێت تێك ئیس��المییه كاندا بنه ما له عه قی��ده و فیكری به هه مان ش��ێوه ئیس��المیدا قبوڵ نییه ، ئه و بابه تانه ش كه ته فس��یراتی جۆراوجۆر هه ڵئه گرن

هه ر ك��ه س ئازاده چۆن ته فس��یریان به مه رجێ��ك چوارچێوه یه كی ئ��ه كات زانس��تی هه بێت، هه ندی��ك له كه س و الیه نه ئیس��المییه كان له گ��ه ڵ الیه نه عه لمانییه ش��مولییه كان ه��اوڕان كه له هه ر شوێنێك باس له دیموكراسییه ت كرا واته عه لمانییه ت، وه وای پیش��ان ئ��ه ده ن دیوكراس��ییه ت و عه لمانییه ت لێ��ك جوداناكرێنه وه ، ئه م دوانه یه كن رایه ن��ه ك هه ر پێچه وانه ی رای زۆرێك له زانایان و بیر مه نده ئیس��المییه كانه ، له وان��ه : د.یوس��ف قه رزاوی ، ش��ێخ راش��ید غه نوش��ی ، ئه ب��و ئه ع��الی م��ه ودودی ، محه مه د غه زالی و چه ندینی تر، به ڵكو پێچه وان��ه ی رای بیرمه ندو فه یله سوفه رۆژئاواییه كانیشه ، هه روه كو مه ری��وان بوره��ان قانی��ع بابه تێكی ژم��اره )351( ئاوێن��ه له رۆژنام��ه ی كۆمه ڵن��اس و ئه ڵێ��ت: نوس��یوه دا باده ر( ئه ڵمانی )ڤای��ت فه یله س��وفی له كتێبێكی��دا به ناوی )دیموكراس��یه ت یان عه لمانی��ه ت(: "هیچ په یوه ندییه ك له نێوان دیموكراس��ییه ت و ئایدۆلۆژیای عه لمانییه ت��دا نییه و، هیچ دژایه تییه ك له نێوان ئاین و دیموكراس��ییه تدا نییه "، خۆ ئه گ��ه ر دیموكراس��ییه ت له گه ڵ دیموكراسییه تێكه چ نه گونجێت ئایندا به ن��اوی مس��وڵمان خه ڵك��ی ك��ه موماره س��ه ی دیموكراس��ییه ته وه زه وت ل��ێ دین��داری قه ناع��ه ت و له میكانیزمی مه به ستیشمان بكرێت؟! دیموكراسی وه ت: راپرسی و هه ڵبژاردن و،

دانانی ده ستورو، ده ركردنی یاساكان و، ئازادی ڕاده ربڕین و، پێكهێنانی پارت و.. هتد، به دڵنیاییه وه له ناو كۆمه ڵگه یه كی زۆرینه ی مس��وڵماندا قه ت سیسته می ده س��ه اڵتی عه لمان��ی هه ڵنابژێررێت، هه روه ك��و له ن��او واڵتێك��ی زۆرینه ی نامس��وڵماندا ب��ه هی��چ ش��ێوه یه ك سیس��ته می ده س��ه اڵتی ئیسالمی به ر

جه سته ناكرێت، مه به ستم له هه ڵبژاردن ئه و چاوبه سته كییه نییه له واڵتی خۆمان كه حیزبه ده سه اڵتداره كان ئه یكه ن كه ناهێڵ��ن خه ڵكی بزان��ن ده نگ به چی

ئه ده ن و ده س��تور چییه ، قه ت پێیا ن ناوترێت خه ڵكینه ئێوه ده س��تورێكی ئیس��المیتان ئه وێت، یان ده ستورێكی عه لمانی ، زۆر جار به ناوێكه وه راپرسی ئه كه ن دوایی سه ری له شتێكی تره وه ده ر ئه چێت! لێره دا پرسیارێك ئه كرێت ل��ه و الی��ه ن و ته وژمان��ه ی میكانیزمی نیی��ه قب��وڵ دیموكراس��ییه تیان ئه وی��ش ئه وه ی��ه : له رۆژگارێكی وه كو ئه م��ڕۆدا بزاڤه ئیس��المییه كان به چ پڕۆسه ی به شداری تر ئه ڵته رناتیڤێكی سیاسی بكه ن؟! كه جگه له میكانیزمی دیموكراسییه ت چه ند ئه گه ری تر هه یه

ئه بێ یه كێكیان هه ڵبژێرن:• به هێزو كوده تا ده سه اڵت وه ر بگرن كه جگه له وه ی زه مینه سازاو نییه بۆ ئه و جۆره بیر كردنه وانه ، گۆڕانكارییه كانی ناكات، هاوكارییان دونیاش ئیس��تای ئاگاداران رای جه ماوه ری ش��اه زایان و له سیاسه تی ش��ه رعی رێگه نه دانه به به كارهێنانی هێز، ئه گه ر چی له مێژوی هه ندێكج��ار ئیس��المیدا ده س��ه اڵتی به كوده تا ده س��ه اڵت وه رگی��راوه ، یان هه ندێك كات زانایان و س��ه ركرده كان له مێژوی ئیسالمیدا له هه ندێك حاڵه تی تایبه تدا په نایانبردوه بۆ به كار هێنانی هێ��ز ئه ویش به رانبه ر به هه ندێك كه س ب��وه كه له ب��ری به كارهێنان��ی هێزی لۆژیك، باوه ڕیان به لۆژیكی هێز هه بوه و به س، گۆییان بۆ رای خه ڵك و كه سانی ژی��رو بیرمه ندانی میلل��ه ت نه گرتوه ، هه روه ك��و ئێس��تاش جه م��اوه ر ل��ه ناچاریداوه كو به ه��اری عه ره بی په نای بۆ ئه بات، ئه گه ر سیس��ته مێك هه بێت بۆ ده ستاوده ستكردنی ده سه اڵت به بێ باش��تر ئه وه خوێنڕش��تن زه حمه ت و

نییه ؟!..

با خۆمان نه كه ینه عه ڕرابی گرژییه كانی عێراق

دیموكراسییه ت له نێوان میكانیزم و عه لمانییه تدا

سەرتیپ جەوهەر

نازم عەبدواڵ ئه ندامی مه كته بی سیاسی كۆمه ڵی ئیسالمی

مالیکی بەسەرکردەکانی

کوردی وتوە ئێوه بچن بۆ قه ته ر منیش ئۆپه راسیۆنی دیجله دروست

ده كه م؟!

له هه ر شوێنێك باس له دیموكراسییه ت كرا

واته عه لمانییه ت، وای پیشان ئه ده ن

دیوكراسییه ت و عه لمانییه ت

دوانه یه كن لێك جوداناكرێنه وه ،

ئه م رایه نه ك هه ر پێچه وانه ی رای

زۆرێك له زانایان و بیر مه نده ئیسالمییه كانه

► ►

19 »»

له دوز دۆخێکی ته نگه گژه یی

هێنرایه ئاراوه، ئینجا روداوێکی البه الی که منرخ کرایه به هانه بۆ

دروستکردنی روبه روبونه وه

►

ئا: شنۆ محه مه د، په رستاری زانكۆ

شێرپه نجه ی مه مك باوترین جۆری شێرپه نجه یه له ئافره تاندا، ئه ویش چه ند جۆرێكی هه یه ، بۆیه جۆری

چاره سه ركردن جیاوازیی هه یه . هه رچه نده تا ئێستاش هۆكاری

ته واوی توشبون به م شێرپه نجه یه نه دۆزراوه ته وه ، به اڵم چه ندین هۆكار رێگا خۆش ده كه ن بۆ توشبون به

شێرپه نجه ی مه مك.

1- به س��ااڵچون واته چه ند ته مه نی

ئاف��ره ت گه وره ت��ر بێ��ت، هێنده ش ئه گه ری توشبون زیاتر ده كات.

2- بون��ی مه یل��ی خێزان��ی بۆ ئه م نه خۆشییه بۆ نمونه توشبونی كه سانی نزیك��ی پله ی��ه ك وه كو دای��ك یان خوش��ك ئه گه ری توش��بون دو هێنده

زیاد ده كات.3- توشبونی مه مكێك به شێرپه نجه ئه گه ری توش��بون له مه مكه كه ی دیكه

زیاتر ده كات.4- بینینی سوڕی مانگانه له ته مه نێكی زودا، ب��ۆ نمون��ه 11 یان 12 س��اڵ، هه روه ها دواكه وتن له ته مه نی وه ستانی یه كجاره كی سوڕه كه بۆ نمونه پاش 55

ساڵ ئه گه ری توشبون زیاد ده كه ن.ش��یردانی ل��ه دوركه وتن��ه وه -5

سروشتی.6- كێشی زیادو قه ڵه وی و كه م جواڵن و

ئه نجامنه دانی مه شقی وه رزشی.7- به كارهێنان��ی حه ب��ی رێگرت��ن له دوگیانی)حه ب��ی منع( بۆ ماوه یه كی

زۆر بۆ نمونه 10 ساڵ یان زیاتر.8- به كارهێنان��ی هۆرم��ۆن له پاش ته مه نی وه س��تانی یه كجاره كی سوڕی

مانگانه .ئه ل��كه��ول و خواردن��ه وه ی -9زی��اد خ��واردن��ی خ��ۆراكی

چ��ه ور.

هۆرۆمۆن��ی به كارهێنان��ی -10ئیسترۆجین به تایبه تی جۆری دایئیتیل Diethylstilbestrol ستیلبیس��ترۆل

ئه گه ری توشبون زیاتر ده كات.

شاره زایانی بواری پزیشكی ئامۆژگاری ژن��ان و كچ��ان ده كه ن كه پێویس��ته مانگان��ه خۆیان پش��كنین بۆ خۆیان بكه ن، بۆ نمونه له پێش ئاوێنه بوه سته و س��ه ره تا س��ه یری ره نگی مه مكه كان بكه و به راوردی��ان بكه به یه كتری بزانه ره ن��گ و قه باره یان وه ك ی��ه ك وایه ،

یان هیچ ئاوس��اوییه ك ی��ان په ڵه یه ك به دیده كه یت، پاشان به سه ری په نجه كان ده س��ت له مه مكه كانت بده و به شێوه ی بازنه ی له بنباڵه وه ده س��ت پێبكه بۆ س��ه ری گۆی مه مكه كانت پشكنین بۆ مه مك��ه كان بكه بزانه هه س��ت به هیچ گرێیه ك یان ش��تێكی نام��ۆ ئه كه یت. پاشان سه رگۆكانی مه مكه كه ت بگوشه بزانه هیچ ده ردراوێك یان هه وكردنێك یان هه رشتێكی نامۆ له مه مكه كان دێنه ده ره وه . هه روه ها پێویسته هه ر شه ش مان��گ جارێك پش��كنینی مامۆگرافی بۆ مه مك��ه كان بكرێت ب��ۆ دڵنیابون

له سه المه تی مه مكه كان.

15 )353( سێشه ممه 2012/11/27 تەندروستی

بانيژهد. ره وشت ره شید

پسپۆڕی نه خۆشیه ده رونیه كان

له نێوان ركابه رو دوژمندا

یه كێ��ك له گرفت��ه گه وره كان��ی فیكرو زهنییه ت��ی تاك��ی رۆژهه اڵت��ی بریتییه له تێنه گه یشتن له هه ردو چه مكی ركابه رو مه دلوله كانی ماناو تێكه ڵكردنی دوژمن و ئه م دو چه مك��ه . ئ��ه م تێكه ڵكردنه ش شوێنده ست و راس��ته وخۆ به شێوه یه كی كاریگه ری به رچاوی له نێو س��ایكۆلۆژیاو مێنتالیتی تاكی رۆژهه اڵتی به جێهێشتوه و هێڵه گش��تی و تایبه تییه كانی ناسینه وه و )دوژمن(ی )ركابه ر(و هه ڵس��ه نگاندنی

خستۆته قه یرانێكی گه وره وه . له نێ��و فیك��رو عه قڵی ته ندروس��ت و پێگه یشتودا ركابه ر جیاوازییه كی گه وره ی هه یه له گ��ه ڵ دوژمندا. ركاب��ه ر هێزێكه له گ��ه ڵ )تۆ( پێ به پ��ێ ده ڕوات و ئیش ده كات بۆ پیشاندان و سه لماندنی خۆی . ركاب��ه ر له بوارێ��ك له ب��واره كان له گه ڵ تۆدا ده كه وێ�ته كێبركێ و پێش��بركێ بۆ خۆخس��تنه رو، هه روه ه��ا كار ده كات بۆ ئه وه ی جیاوازی و تواناكانی خۆی پیشانی ئه وانیتر بدات و ئامانجه كانی بهێنێته دی . ركابه ر له كاتی كاركردن و كێبڕكێدا هه رگیز ئیش بۆ سڕینه وه و له ناوبردنی هێزه كانی تر ن��اكات، به ڵكو ده یه وێ��ت به جۆرێك تواناكانی لێهاتویی و جیاوازی و له جۆران خۆی پیشان بدات و له نێو هاوكێشه كاندا ماناو پایه یه كی ش��یاو بۆخۆی به ده ست

بهێنێت. له به رامبه ردا، )دوژمن( هێزێكه به هه مو ش��ێوه یه ك تۆ ره تده كات��ه وه و ئیش بۆ ده كات. ت��ۆ س��ڕینه وه ی نه هێش��تن و دوژم��ن ناتوانێت بی��ر ل��ه وه بكاته وه ك��ه ئه و هه بێت و ت��ۆش هه بیت. دوژمن هه بونی خۆی ده به س��تێته وه به نه مانی تۆ. له ئه جێندای دوژمندا رێكردنی ش��ان به شان له گه ڵ ئه ویتردا بونی نییه ، به ڵكو ئه و هه میشه له سه نگه رێكی تر له هه وڵی ئه وه دایه چ��ۆك به وانیتر دابدات و ته نهاو بااڵ بژی و به رامبه ره كانیش له ژێر ركێف و

فرمانی ئه ودا بجوڵێنه وه . ئه گ��ه ر ركابه ر ئیش بۆ ئه وه بكات كه له ته ك هێزه كانی ت��ردا ئه و به رچاوترین هێز بێ�ت و له ته ك نم��ره و ریكۆرده كانی تردا ئ��ه و باش��ترین نم��ره و ریكۆردی هه بێ�ت، ئ��ه وا دوژمن له خه می ئه وه دایه كه ئه و تاكه هێزو ناونیشان بێت و نمره و ئامانجه كان��ی ئه ویش تاك��ه نمره و تاكه

ئامانج بن.وه رزش��ییه كان و كێبڕك��ێ یاری��ی و جه ماوه رییه كان و سیاس��ی و هه ڵبژاردنه پێشبڕكێ زانستی و ئه ده بی و كولتورییه كان نمونه ی به رچاوی ركابه رێتی ته ندروستن. له به رامبه ریش��دا تیرۆرو شه ڕی فیزیكی و هێرشی چه كداری و كوش��تن و بزركردن و له ناوبردنی به رامب��ه ر كۆمه ڵێك نمونه ی

دیاری دوژمندارێتین.عه قڵ��ی كولت��ورو فیك��رو له نێ��و پێگه یشتودا س��نوره كانی تێگه یش��توو نێوان ه��ه ردو چه مكی ركاب��ه رو دوژمن دیاریك��راون و هه رگیز ماناو مه دلوله كانی

ئه م دو چه مكه تێكه ڵ ناكرێن.به اڵم له نێو مێنتالیتی تاكی رۆژهه اڵتیدا هه ت��ا ئێس��تا جیاكارییه ك��ی ویژدانی و لۆژیكییانه له نێ��وان چه مكی )ركابه ر( و چه مكی )دوژم��ن( نه كراوه . له زهنییه تی رۆژهه اڵتی��دا دوژم��ن و ركاب��ه ر ی��ه ك مانایان هه یه و هه م��و ركابه رێك بریتییه

له دوژمنێكی سه رسه خت.ئه م تێكه ڵكردنه ره گوریش��ه ی مێژویی دێرینی هه ی��ه كه به ش��ێكی له خێزان و كۆمه ڵگاو به شێكی له ده زگاكانی خوێندن و فێركردنه وه و به ش��ه كه ی تریش��ی له نێو ئه رش��یف و ئه جێندای هێزه سیاس��ی و س��ه رچاوه توندڕه وه كان��ه وه ئاینیی��ه

ده گرێت.ئ��ه و پ��ه روه رده س��ه قه ته ی خێزان و ن��ه وه و ب��ۆ رۆژهه اڵت��ی كۆمه ڵ��گای ئه ندامه كانی ده یكات و ئه و سیس��ته می فێركاریی��ه ی له ده زگاكان��ی خوێندن��ی رۆژهه اڵتیی��ه وه پی��اده ده كرێ��ت و ئه و تاكره هه ن��دو مامه ڵ��ه بیركردن��ه وه و یه كڕه نگییه ی كه هێزه سیاسی و ئاینییه جێبه جێی له رۆژه��ه اڵت تون��دڕه وه كان ده ك��ه ن، هه مویان به یه ك��ه وه وێنه كانی ركابه رو دوژمن تێكه ڵ ده كه ن و فاسیله یه ك له نێ��وان ركاب��ه رو دوژم��ن ناهێلنه وه . وه رزش��ییه كانه وه له یاریه هه ربۆی��ه ش بگ��ره ت��ا هه ڵبژاردنه سیاس��ییه كان، له پێش��بركێیه كی زانس��تییه وه بگره تا مامه ڵه یه ك��ی ئاب��وری ، هه مویان وێنه ی بااڵ تیایاندا بریتیه له نه بونی لێبورده یی و گیان��ی یه كت��ر قه بوڵك��ردن و ئامانجی س��ه ره كی تیایاندا بریتیه له س��ڕینه وه و

له ناوبردنی به رامبه ر.

ئه و نه خۆشییانه ی كه پێویسته توشی گه نج نه بن، به اڵم توشی ده بن

ئه م نه خۆشییه كه سانی سه رو په نجا س��اڵ توش��ی ده بن، به اڵم له ئێستادا گه نج��ان و هه رزه كارانیش توش��یبون. پزیشكانی بواری پێست رونیده كه نه وه كه بۆ دوربون له م نه خۆش��ییه پێویس��ته دژه خۆر به كاربهێنرێت كاتێك ماوه یه ك له به رهه ت��او ده مێنیته وه . له و باره یه وه له زانكۆی مامۆس��تا كوب��ر تۆم��اس كه رایگه یاندوه ئه مه ریك��ی هارڤاردی خواردنی ڤیتامین )D( و ئه و خۆراكانه ی ئه م ڤیتامینه یان تێدایه زۆر به سودن بۆ

دوركه وتنه وه له شێرپه نجه ی پێست.

ل��ه ڕاس��تیدا ئه م نه خۆش��ییه توشی كه سانی س��ه رو شه ست ساڵی ده بێ��ت، ب��ه اڵم هۆكاری توش��بون ل��ه گه نجان وه ك ب��ه م نه خۆش��ییه د. كاتری��ن دیمه ر له زانكۆی واش��نتن ئام��اژه ی پێكردوه ك��ه م��ی ڤیتامین )D( و كالس��یۆم و نه كردن��ی وه رزش و خواردنه وه ی كحول و جگه ره یه ، هه روه ها خواردنه وه ی كۆالو بیبسی و خواردنه وه گازییه كان، چونكه ترش��ی فسفۆریان تێدایه ك��ه ده بێته ه��ۆی له ناوبردنی

كالسیۆم.

هۆك��اری توش��بونی گه نج��ان به رزبونه وه ی بۆ ده گه ڕێته وه به جه ڵده په ستانی خوێن و شه كره و كۆلیسترۆڵ و قه ڵ��ه وی . ب��ۆ خۆپاراس��تنیش ل��ه م نه خۆش��ییه پێویس��ته خواردن��ه وه ی چه وری و سوێری و گۆش��تی سور كه م به رچ��او، به ش��ێوه یه كی بكرێت��ه وه هه روه ه��ا ئه نجامدانی وه رزش و رێكردن به پێ بۆ ماوه ی نی��و كاتژمێر رۆژانه و جگه له جگه ره كێش��ان، دوركه وتنه وه ل��ه وه ش هه فتان��ه پێویس��ته دوجار

گۆشتی ماسی بخورێت.

ئ��ه م نه خۆشییه توشی هه رزه كاران و ده بێت، مندااڵنیش ته نانه ت شاره زایانی وه ك ه��ۆكاره كه شی خواردنی پێده كه ن ئاماژه ی بواره كه نات��ه ندروسته وه ك شیرینی و چ��ه وری ، ب��ه تایبه تی قه ڵه وی هه روه ها ورگ و له ناوچه ی چه وری بونی ئه نجامنه دانی هه روه ها ك��ه م��ه ر ئەم پی��اسەن��ەکردن. وه رزش و ب��اوەو زۆر ئێستا نەخۆشییە بەم توشبوون زۆر گ��ەنجانێکی

نەخۆشیی��ەوە.

جه ڵده پوكانه وه ی ئێسك شێرپه نجه ی پێستی میالنینی

خۆپاراستن

هۆكاره كانی توشبون

شه كره ی جۆری دو

ئام��اره كان نزیك��ه ی 10%ی به پێ��ی ناڕه حه ت��ی دوچ��اری دانیش��توان قاچه كانیان ده بنه وه له كاتی نوستندا.

قاچ��ه كان ناڕه حه ت��ی دی��ارده ی راسته وخۆ Restless leg syndromeیان نزیكه ی نی��و كاتژمێر پاش چونه ناو جێگای نوس��تن ده س��تپێده كات، باس��كه كانیش قۆڵ و ڕان و هه ندێكجار ده گرێت��ه وه . ئ��ه م گرفته ل��ه پیاوو ئافره ت��دا وه كو ی��ه ك روده دات، به اڵم ئافره ته دوگیانه كان پتر توشی ده بن و راس��ته وخۆ پ��اش منداڵب��ون چ��اك ده بنه وه ، هه رچه نده تائێستاش هۆكاری به ته واوی نه خۆشییه ئه م راسته قینه ی نازانرێ��ت، به اڵم ه��ۆكاره هانده ره كان بریتی��ن له : به ركه وتن به س��ه رما، زو

نوستن، كه مخوێنی له به ر كه می ئاسن، ئه لكهول، خواردنه وه ی جگه ره كێشان، ماندوبون و هیالكی به ده نی، په س��تی و )سترێس ده رونی شه كه تی نیگه رانی، (، نه خۆشی شه كره ، نه خۆشی له گالندی رۆماتیزم��ی هه وكردن��ی ده ره ق��ی، له زۆرب��ه ی به گش��تی جومگ��ه كان. حاڵه ته كاندا ناڕه حه تی قاچه كان له كاتی نوستندا به گرفتێكی ته ندروستی گه وره دانانرێ��ت و زۆرجاریش له خۆیه وه دێت و

ده ڕوات. چاره س��ه ركردنیش هه نگاوه كان��ی له : شێالن)مه ساج(و شوشتنی بریتین قاچه كان به ئاوی گ��ه رم، دوركه وتنه وه دره نگ كافائینیی��ه كان، له خواردنه وه

نووستن، مه شقی وه رزشی رۆژانه .

به شی جێبه جێكاری كۆمه ڵه ی ئه مه ریكی بۆ ته ندروستی گشتی ئاماژه به وه ده كات كه خواردنی

ناته ندروست و ئه نجامنه دانی وه رزش، وای له مرۆڤ و توێژی گه نجان كردوه

توشی هه ندێ نه خۆشی ببن كه له بنه ڕه تدا توشی كه سانی به ته مه ن

ده بن. ئه م كۆمه ڵه یه باس له وه ده كات

كه به هۆی پێشكه وتنی بواری پزیشكییه وه ، ئێستا ده توانرێت هه ندێ

نه خۆشی زو بدۆزرێنه وه كه توشی گه نجان ده بن كه پێویسته كه سانی

په نجا ساڵی توشی ئه و نه خۆشییانه ببن. نه خۆشییه كانیش بریتین له :

10% خه ڵك له كاتی نوستندا توشی قاچ ئێشه ده بن

ژنان چۆن خۆیان

له باوترین جۆری

شێرپه نجه بپارێزن؟

‌نه‌شاد‌عومه‌ر

ده‌ربڕین��ی‌‌ ناڕه‌زایه‌ت��ی‌‌ روداوی‌‌كۆمه‌ڵێك‌گه‌نجی‌‌كچ‌و‌كوڕ‌له‌گه‌رمیان‌و‌پاش��ان‌به‌ردانی‌‌هێ��زه‌كان‌له‌گیانیان‌كه‌‌هه‌فت��ه‌ی‌‌رابردو‌له‌ك��ه‌الر‌رویدا،‌لێكه‌وته‌وه‌،په‌یامێك‌ گرنگی‌‌ په‌یامێكی‌‌ك��ه‌‌پێمانده‌ڵێت‌)ئه‌گ��ه‌ر‌هێزه‌كانی‌‌ناسیونالیستی‌‌عه‌ره‌بی‌‌عێراقی‌‌نه‌توانن‌بێنه‌‌ن��او‌خاك��ی‌‌كوردس��تانه‌وه‌‌تا‌سوكایه‌تی‌‌به‌پیرۆزییه‌كانی‌‌كورد‌بكه‌ن،‌ئ��ه‌وا‌ئێمه‌‌وه‌كو‌هێ��زه‌‌ئه‌منییه‌كانی‌‌له‌تواناماندابێ��ت‌ چ��ی‌‌ كوردس��تان‌به‌گه‌نجان��ی‌‌ س��وكایه‌تیكردن‌ ب��ۆ‌كورد‌به‌پاڵپش��تی‌‌ئه‌مری‌‌س��ه‌ركرده‌‌تاقانه‌كانمان‌ده‌یكه‌ی��ن(‌ئه‌وه‌ی‌‌هێزه‌‌به‌ناو‌ئه‌منییه‌كان‌له‌گه‌رمیان‌به‌رامبه‌ر‌بڕوانامه‌ی‌‌ خ��اوه‌ن‌ گه‌نجی‌‌ كۆمه‌ڵێك‌كاری‌‌بێكار‌كردیان‌س��وكایه‌تی‌‌نییه‌‌به‌ته‌نه��ا‌به‌رامبه‌ر‌به‌و‌گه‌نجانه‌،‌به‌ڵكو‌ئه‌وه‌‌گه‌وره‌ترین‌س��وكایه‌تییه‌‌كه‌‌له‌م‌به‌نیشتمان،‌ به‌رامبه‌ر‌ س��اته‌وه‌خته‌دا‌ك��وردو‌خاكی‌‌ به‌ئینس��انی‌‌ به‌رامبه‌ر‌هه‌موش��ییه‌وه‌‌ كوردستان،له‌س��ه‌روی‌‌به‌رامبه‌ر‌به‌یاس��او‌دادگاكان‌كرا،هێزه‌‌به‌ن��او‌ئه‌منییه‌كان‌له‌س��اته‌وه‌ختێكدا‌هه‌ستی‌‌كۆمه‌ڵێك‌كچ‌و‌كوڕی‌‌نیشتیمان‌برین��دار‌ئه‌كه‌ن،كه‌‌هاندانی‌‌هه‌س��تی‌‌

نیشتمانی‌‌ئه‌بێته‌پیرۆزترین‌كردار.له‌س��اته‌وه‌ختێكدا‌ك��ه‌‌هێزه‌كان��ی‌‌چاوه‌ڕوانی‌‌ له‌ئاماده‌باش��یدان‌و‌ دوژمن‌بڕیارێك��ن‌تا‌كۆی‌‌پرۆس��ه‌ی‌‌ژیان‌له‌‌كوردس��تاندا‌بخه‌نه‌‌ژێر‌مه‌ترسییه‌وه‌.‌ك��رده‌وه‌ی‌‌ئ��ه‌و‌هێزانه‌‌بریت��ی‌‌نییه‌‌سیاس��ی‌،هه‌ڵه‌كردنێكی‌‌ له‌ناهۆشیاری‌‌نه‌ویس��ت‌نییه‌،‌هه‌روه‌كو‌چۆن‌له‌یاسا‌ده‌رچون��ی‌‌ئه‌و‌گه‌نجان��ه‌ش‌نییه‌،خۆ‌سیس��ته‌می‌‌ ئاس��ایش‌و‌ پاراس��تنی‌‌گش��تیش‌نییه‌.‌به‌ڵكو‌ئه‌وه‌‌په‌یامێكه‌‌كه‌‌پێمانده‌ڵێت‌ئه‌م‌سیسته‌مه‌ی‌‌حوكم‌له‌كوردستان‌به‌بێ‌‌ئازاردان‌و‌شكاندنی‌‌یاس��اكان‌له‌الیه‌ن‌پاڵه‌وانه‌كانییه‌وه‌‌بۆ‌ساتێك‌ناتوانێ‌‌ئارام‌بێت.‌ئه‌م‌په‌یامه‌‌پێمانده‌ڵێ��ت‌گرنگ‌نیی��ه‌‌كێ‌‌كێیه‌،‌گرنگ‌نییه‌‌یاس��ا‌هه‌یه‌‌یان‌نا،‌گرنگ‌نییه‌‌نیش��تیمان‌له‌مه‌ترسیدایه‌‌یان‌نا،‌گرن��گ‌بێده‌نگكردنی‌‌ه��ه‌ر‌ده‌نگێكه‌‌ك��ه‌‌بڵێت‌م��ن‌مرۆڤم‌و‌ماف��م‌هه‌یه‌،‌تۆ‌ده‌س��ه‌اڵتیت‌و‌ئه‌بێ‌‌خ��ۆت‌چاك‌بكه‌یت.‌له‌دۆخێكی‌‌ئ��اوادا‌داواكردنی‌‌به‌الی‌‌گه‌نجانه‌وه‌‌ نیشتیمان‌ پاراستنی‌‌خه‌یاڵێكی‌‌گوماناوی‌‌دروس��ت‌ئه‌كات،‌چونكه‌‌هه‌میشه‌‌كوشتن‌به‌ده‌ستی‌‌برا‌ئازاراویتره‌‌له‌كوش��تنێك‌كه‌‌به‌ده‌ستی‌‌

كه‌سی‌‌بێگانه‌‌بكرێت.تۆتالیتارییه‌كاندا‌ ت��ه‌واو‌ له‌ده‌وڵه‌ته‌‌یه‌ك‌حزبی‌‌كوش��نده‌‌بونی‌‌هه‌یه‌‌ئه‌و‌حزب��ه‌ش‌تاكه‌‌س��ه‌ركرده‌یه‌كی‌‌وه‌كو‌دیكتات��ۆر‌هه‌ی��ه‌‌ه��ه‌ر‌ئ��ه‌و‌خاوه‌ن‌ئیراده‌یه‌و‌بڕی��ار‌ئه‌دات‌كێ‌‌بكوژرێت‌و‌كێ‌‌به‌‌زیندویی‌‌بهێڵرێته‌وه‌،‌به‌اڵم‌له‌م‌هه‌رێم��ه‌دا‌چه‌ندین‌حزبی‌‌بیرته‌س��ك‌بون��ی‌‌هه‌یه‌‌له‌نێویاندا‌چه‌ندین‌كوتله‌و‌گروپی‌‌كوشنده‌‌كار‌ئه‌كه‌ن‌هه‌ریه‌كه‌و‌بۆ‌خۆی‌‌سه‌ركرده‌یه‌و‌بڕیار‌ئه‌دات‌چی‌‌باشه‌و‌چی‌‌خراپ،‌كێ‌‌پاداشت‌بكرێ‌‌و‌دوربخرێته‌وه‌،كێ‌‌ بدرێ��ت‌و‌ كێ‌‌س��زا‌بێده‌نگ‌بكرێ‌‌و‌كێ‌‌زماندار.‌نامرۆڤانه‌‌هێرشكردنه‌‌سه‌ر‌هاواڵتیانیش‌به‌رهه‌می‌‌ئه‌م‌جۆره‌یه‌‌له‌سیسته‌م‌و‌دامه‌زراوه‌یی‌.‌بۆیه‌‌پالپشت‌به‌سیسته‌می‌‌دیموكراتی‌‌و‌بێتاوانی��ی‌‌ئ��ه‌و‌گه‌نجانه‌و‌پاڵپش��ت‌به‌عه‌داله‌ت‌و‌ئه‌خ��اق‌و‌به‌های‌‌ئاینی‌‌و‌مرۆڤایه‌تی‌‌نه‌ك‌لێدان‌و‌سوكایه‌تی‌‌به‌و‌گه‌نجانه‌و‌هاوشێوه‌كانی‌‌به‌ڵكو‌رێگری‌‌و‌تۆمه‌ت‌خستنه‌‌پالێان‌هێڵی‌‌سوره‌‌بۆ‌هه‌ر‌كه‌س‌و‌الیه‌نێك،‌چونكه‌‌ئه‌و‌گه‌نجانه‌‌ی‌‌كه‌‌هه‌فته‌ی‌‌رابردو‌له‌به‌رده‌م‌ئیداره‌ی‌‌بۆ‌ ئه‌نجامدا‌ گردبونه‌وه‌ی��ان‌ گه‌رمیان‌ئ��ه‌وه‌‌بو‌ك��ه‌‌داوای‌‌ئه‌وه‌ی��ان‌ئه‌كرد‌له‌واڵتی‌‌خۆیاندا‌ماف��ی‌‌ژیان‌و‌كاریان‌بۆ‌دابین‌بكرێت،‌ئه‌مه‌ش‌داواكارییه‌كه‌‌به‌جێبه‌جێكردنی‌‌ مولزه‌م��ه‌‌ حكومه‌ت‌به‌رپرس��یارێتییه‌ی‌‌ ئه‌و‌ خۆی‌‌ چونكه‌‌ئاواو‌ له‌روداوێك��ی‌‌ ئه‌س��تۆ،‌ گرتۆته‌‌پشتئه‌ستور‌ دادگاكان‌ هاوشێوه‌كانیدا‌یه‌كه‌من‌و‌‌ به‌رپرسی‌‌ دانراوه‌كان‌ به‌یاسا‌هه‌ر‌ئ��ه‌وان‌هۆكارن‌بۆ‌دروس��تبونی‌‌فه‌زایه‌كی‌‌دڕنده‌یی‌‌و‌س��ته‌محزبی‌‌له‌م‌ش��ێوه‌یه‌،‌هه‌ر‌ئه‌وان‌و‌دادوه‌ره‌كانیان‌شه‌رمه‌زاری‌‌یه‌كه‌من.‌ئه‌مه‌‌روه‌و‌ئه‌وه‌‌رامانده‌كێش��ێت‌كه‌‌بڵێین‌تا‌دادگاكان‌له‌ژێر‌قۆرخكاری‌‌حزبی‌‌ده‌رنه‌هێنرێن‌و‌تا‌دانانی‌‌یاساكان‌نه‌درێته‌‌ده‌ست‌كه‌سی‌‌یاس��ایی‌،‌مه‌حاڵه‌‌ئومێدێك‌هه‌بێت‌بۆ‌

پاراستنی‌‌كه‌رامه‌تی‌‌هاواڵتیان.

‌‌‌ئا: سروه‌‌جه‌مال‌

رێكخراوی‌‌یه‌كێتی‌‌مامۆستایانی‌‌كوردستان‌كه‌‌له‌لیستی‌‌یه‌كێتی‌‌و‌

پارتی‌‌و‌‌لیستی‌‌هاوبه‌شی‌‌)سه‌ربه‌خۆو‌یه‌كگرتوو‌سه‌رده‌م‌و‌كۆمه‌ڵ)پێشه‌نگ(‌(پێكدێت،‌پاش‌هه‌ڵبژاردنه‌كانی‌‌12/2/ 2010و‌ده‌ستبه‌كاربونی‌‌ستافی‌‌نوێ‌‌‌

له‌بڕیارێكدا‌رایانگه‌یاند،‌ئه‌ندامبون‌له‌رێخراوه‌كه‌دا‌ئاره‌زومه‌ندانه‌یه‌،‌به‌اڵم‌‌

ئه‌و‌مامۆستایانه‌ی‌‌ده‌بنه‌‌ئه‌ندام،‌ده‌توانن‌‌له‌چه‌ند‌پڕۆژه‌یه‌ك‌كه‌‌بۆیان‌

ده‌سته‌به‌ر‌ده‌كرێت‌سودمه‌ندبن،‌مامۆستایه‌كیش‌ده‌ڵێت"‌ماف‌و‌ده‌سكه‌وته‌كانی‌‌مامۆستا‌ده‌بێت‌له‌به‌رامبه‌ر‌كاره‌كانی‌‌بێت‌نه‌ك‌

له‌به‌رامبه‌ر‌ئه‌ندامبون‌له‌رێكخراوه‌كه‌دا.

مامۆس��تا،‌رێبوار‌عه‌لی‌‌ئه‌ندامبون‌له‌یه‌كێتی‌‌مامۆس��تایان‌به‌و‌شێوه‌یه‌ی‌‌ئێستا،‌به‌هه‌ڵه‌یه‌كی‌‌گه‌وره‌و‌بڕیارێكی‌‌س��ته‌مكارانه‌‌داده‌نێت‌و‌ده‌ڵێت‌"ئێمه‌‌داوای‌‌ مامۆس��تایان‌ له‌كه‌مپین��ی‌‌البردن��ی‌‌ئه‌ندامێت��ی‌‌به‌زۆرم��ان‌كرد‌تاوه‌ك��و‌ئ��ازادی‌‌زیاتر‌‌له‌ب��ه‌رده‌م‌ب��ۆ‌ دروس��تبێت‌و‌ مامۆس��تایاندا‌دروس��تكردنی‌‌ هه‌ڵوێس��توه‌رگرتن‌و‌گ��روپ‌و‌رێكخراوی‌‌تری‌‌س��ه‌ربه‌خۆی‌‌مامۆس��تایان،‌ن��ه‌ك‌رێكخراوه‌ی��ه‌ك‌كه‌‌ببێ��ت‌به‌)ئیتیح��اد‌موعه‌لیمینی‌‌به‌ع��س(‌كه‌‌ب��ه‌زۆرو‌هه‌ڕه‌ش��ه‌ی‌‌له‌‌ده‌س��تدانی‌‌به‌رژه‌وه‌ندییه‌كان،‌ئینتیما‌به‌مامۆس��تایان‌بكات"‌‌ئ��ه‌و‌پێیوایه‌‌ئه‌و‌نوێنه‌رانه‌ی‌)ی‌.م.ك(‌‌له‌ئێس��تادا‌هه‌مان‌شت‌دوباره‌ده‌كه‌نه‌وه‌و‌ئاماژه‌ی‌‌به‌م‌‌وته‌یه‌ی‌‌عه‌ره‌به‌كان‌كرد:‌)عادت‌

حلیمه‌،‌الی‌عادتها‌القدیمه‌(.‌مامۆس��تایان،‌ ب��واری‌‌ چاالك��ی‌‌عه‌ل��ی‌‌فه‌ت��اح‌پێیوایه‌‌ئه‌م‌ش��ێوه‌‌كای��ه‌ی‌‌ داگیركردن��ی‌‌ ئه‌ندامبون��ه‌،‌مامۆستایان‌و‌كپكردنه‌وه‌ی‌‌ناڕه‌زایه‌تی‌‌و‌به‌كارهێنان��ی‌‌ نیگه‌رانییه‌كانیان��ه‌و‌كه‌رت��ی‌‌پ��ه‌روه‌رده‌و‌په‌روه‌رده‌كارانه‌‌له‌خزمه‌ت��ی‌‌حیزبدا،‌وتیش��ی‌‌"‌ئه‌م‌شێوه‌یه‌‌هیچ‌جیاوازییه‌كی‌نییه‌‌له‌گه‌ڵ‌‌واژوی‌‌ئیتیح��ادی‌‌موعه‌لیمینی‌‌حیزبی‌‌

به‌عس".له‌به‌رامب��ه‌ر‌ئه‌م‌وتان��ه‌دا،‌له‌باره‌ی‌‌

له‌یه‌كێتییه‌كه‌دا،‌ ئه‌ندامبون‌ ش��ێوه‌ی‌جێگ��ری‌‌لق��ی‌‌س��لێمانی‌‌یه‌كێت��ی‌‌كوردس��تان،‌سه‌نگه‌ر‌ مامۆس��تایانی‌‌راگه‌یان��د"‌ به‌ئاوێن��ه‌ی‌‌ فای��ه‌ق،‌مامۆس��تا‌ناچ��ار‌ناكرێت‌ت��ا‌ببێته‌‌ئه‌ن��دام،‌ئه‌گه‌ر‌مامۆس��تایه‌ك‌بزانێت‌رێكخراوێك‌هه‌ی��ه‌‌به‌رگریی‌‌لێده‌كات‌و‌

به‌دوای‌‌ راس��ته‌قینه‌یه‌تی‌‌و‌ نوێن��ه‌ری‌‌داواكارییه‌كانی��دا‌ده‌چێ��ت،‌ده‌بێت��ه‌‌ئه‌ندامی‌،‌هه‌ر‌مامۆس��تایه‌كیش‌پاش‌ئه‌ندامب��ون‌كاره‌كان��ی‌‌رێكخراوه‌كه‌ی‌‌ب��ه‌دڵ‌نه‌ب��و‌له‌جێگ��ه‌ی‌‌خواس��ت‌و‌داواكارییه‌كانی‌‌ئ��ه‌ودا‌نه‌بو‌ده‌توانێت‌

واز‌له‌ئه‌ندامێتی‌‌بهێنێت".هه‌روه‌ها‌وتیش��ی‌‌"س��ودمه‌ندبونی‌‌له‌رێگه‌ی‌‌ له‌پ��رۆژه‌كان‌ مامۆس��تایان‌قۆرغكردن��ی‌‌ به‌ئه‌ندامبون��ه‌وه‌،‌ده‌س��تكه‌وته‌كان‌نییه‌‌بۆ‌رێكخراوه‌كه‌‌به‌ڵكو‌پێویس��تی‌‌كاركردنه‌‌به‌باشترین‌ش��ێوه‌‌‌ت��ا‌‌ب��ڕواو‌متمان��ه‌ی‌‌ئه‌و‌مامۆس��تایانه‌ش‌به‌ده‌س��تبهێنێت‌كه‌‌ئه‌ندام‌نین،‌ئ��ه‌وه‌ش‌به‌كردار‌ده‌بێت‌

نه‌ك‌ته‌نها‌گفت‌و‌به‌ڵێن"‌مامۆس��تا،‌عه‌لی‌‌فه‌تاح‌ئاماژه‌ی‌‌بۆ‌ئه‌وه‌كرد‌كه‌‌ما‌ف‌و‌ده‌س��تكه‌وته‌كانی‌‌مامۆستا‌ده‌بێت‌له‌به‌رامبه‌ر‌ئه‌ركه‌كه‌یدا‌بێت‌ن��ه‌ك‌به‌مه‌رج��ی‌‌ئه‌ندامێتییه‌وه‌‌گرێ‌‌بدرێت‌و‌ئاشكرایكرد‌كه‌‌له‌ئێستادا‌مامۆس��تایانی‌‌ ماف��ی‌‌ رێكخراوه‌ك��ه‌‌به‌شێوه‌یه‌كی‌‌مه‌ترس��یدار‌به‌ستۆته‌وه‌‌ك��ه‌‌ رێكخراوه‌ك��ه‌وه‌،‌ به‌خ��ودی‌‌ئه‌وه‌ش‌تاوانه‌‌به‌رامبه‌ر‌مامۆس��تایان‌

ئه‌نجامده‌درێت.عه‌ل��ی‌‌فه‌ت��اح،‌چاالكوان��ی‌‌بواری‌‌مامۆس��تایان،‌ره‌خن��ه‌‌له‌حكوم��ه‌ت‌ده‌گرێ��ت‌و‌ده‌ڵێت‌"پێویس��تبو‌رازی‌‌

ئیمتی��ازی‌‌ م��اف‌و‌ ك��ه‌‌ نه‌بونای��ه‌،‌مامۆستایان‌له‌رێگه‌ی‌‌ده‌ستی‌‌دوه‌مه‌وه‌‌دابی��ن‌بكرێ��ت،‌چونك��ه‌‌وه‌زیف��ه‌ی‌‌مامۆستا‌له‌ناو‌پۆله‌كه‌یدایه‌،‌نه‌ك‌الی‌‌رێكخراوێ��ك‌كه‌‌نه‌زانێ��ت‌باره‌گاكه‌ی‌‌

له‌كوێیه‌".سه‌نگه‌ر‌فایه‌ق‌ئاشكرایكرد‌كه‌‌هیچ‌مامۆستایه‌ك‌بێبه‌ش‌نابێت‌له‌مافه‌كانی‌،‌ته‌نها‌هه‌ندێ‌‌ده‌ستكه‌وتی‌‌مادییه‌‌وه‌ك‌ده‌سته‌‌به‌ریی‌،‌ئه‌وه‌ش‌پاره‌ی‌‌ئابونه‌ی‌‌

ئه‌و‌مامۆستایانه‌یه‌‌كه‌‌ئه‌ندامن.هه‌م��و‌ ك��ه‌‌ رونیش��یكرده‌وه‌‌رێكخراوه‌ی��ه‌ك‌به‌مافی‌‌خۆی‌‌ده‌زانێت‌هه‌وڵبدات‌ده‌س��كه‌وت‌به‌ده‌ستبهێنێت‌تا‌زۆرترین‌ئه‌ندامی‌‌هه‌بێت‌و‌خزمه‌تیان‌بكات‌و‌ئه‌و‌ده‌س��تكه‌وتانه‌ی‌‌به‌ده‌ستی‌‌ده‌هێنێ��ت‌ته‌نها‌بۆ‌ئه‌ندامانی‌‌بێت‌كه‌‌به‌پێی‌‌یاساش‌رێگه‌‌پێدراوه‌،‌هه‌ر‌وه‌ك‌

هه‌موو‌رێكخراوه‌كانی‌‌دونیا"رۆژنامه‌نوس،‌رێبوار‌عه‌لی‌،‌ئاماژه‌ی‌‌به‌وه‌كرد‌به‌زۆر‌ناچاركردنی‌‌مامۆستایانی‌‌ئۆپۆزیسیۆن‌له‌الیه‌ن‌نوێنه‌ره‌كانیانه‌وه‌،‌ب��ۆ‌ئ��ه‌وه‌ی‌‌ته‌س��لیمی‌‌داوای‌چه‌ند‌به‌رژه‌وه‌ندیخوازی‌‌)یه‌كێتی‌‌و‌ كه‌سێكی‌‌پارت��ی‌(‌ب��ن،‌هه‌ڵه‌یه‌ك��ی‌‌گه‌وره‌یه‌و‌هه‌ڵس��وڕاندن‌و‌ به‌ئاره‌زو‌ به‌ه��ۆكاری‌‌ترس��نۆككردنی‌‌ بێهه‌ڵوێس��تكردن‌و‌ده‌ڵێ��ت‌ داده‌نێ��ت‌و‌ مامۆس��تای‌‌ئه‌ڵقه‌گۆڕینه‌وه‌ی‌‌ س��ه‌ره‌تای‌‌ "ئ��ه‌وه‌‌

ئۆپۆزیس��یۆن‌و‌ده‌س��ه‌اڵت‌ب��و‌ب��ۆ‌دڵداریكردنی‌‌سیاس��ییان"‌كه‌‌به‌وه‌ش‌سیاسه‌ته‌‌ قوربانی‌‌ ده‌بێته‌‌ مامۆس��تا‌

چه‌وته‌كانیان.هاوكات،‌عه‌لی‌‌فه‌تاح‌بونی‌‌لیس��تی‌‌ئۆپۆزس��یۆن‌ نوێنه‌رایه‌تی‌‌ جی��اوازو‌ش��ێوه‌یه‌ی‌ ب��ه‌و‌ له‌رێكخراوه‌ك��ه‌دا‌ئێس��تا‌به‌مه‌ترس��ی‌‌گه‌وره‌‌دائه‌نێت‌و‌ئۆپۆزیسیۆنیش‌ "نوێنه‌ره‌كانی‌‌ ده‌ڵێت‌ده‌سه‌اڵت‌ الیه‌نه‌كانی‌‌ ئاوازی‌‌ به‌هه‌مان‌ده‌خوێنن‌"‌باس��ی‌‌له‌وه‌شكرد‌له‌كاتی‌‌ده‌ستبه‌كاربونی‌‌ستافی‌‌نوێوه‌،‌كارێكی‌‌وای��ان‌ئه‌نجام‌نه‌داوه‌‌ك��ه‌‌جیاوازبێت‌له‌ئه‌زمون��ی‌‌بیس��ت‌س��اڵی‌‌رابردوی‌‌رێكخراوه‌كه‌.‌به‌ڵكو‌الوازتریان‌كردوه‌و‌دورو‌نزیك‌نه‌یانتوانیوه‌‌ته‌نها‌ئه‌ركێك‌له‌سه‌ر‌شانی‌‌مامۆستایان‌كه‌مبكه‌نه‌وه‌و‌به‌پێچه‌وانه‌وه‌‌به‌رده‌وام‌بار‌بون‌به‌سه‌ر‌

ژیان‌و‌مافه‌كانی‌‌مامۆستایانه‌وه‌.داكۆكیك��ردن‌ س��ه‌ره‌ڕای‌‌له‌رێگه‌ی‌‌ مامۆستایان‌ له‌سودمه‌ندبونی‌‌له‌یه‌كێتییه‌ك��ه‌دا،‌ به‌ئه‌ندامبونی��ان‌جێگ��ری‌‌لق��ی‌‌س��لێمانی‌‌یه‌كێت��ی‌‌مامۆس��تایان‌ئه‌و‌یاسایه‌ی‌‌په‌رله‌مانی‌‌كوردس��تان‌به‌هه‌ڵه‌‌ده‌زانێت‌كه‌‌رێگه‌‌نادات‌رێكخراوێكی‌‌تری‌‌مامۆس��تایان‌دروس��ت‌بێت،‌بۆ‌ئه‌وانه‌ی‌‌كه‌‌بڕوایان‌

به‌م‌رێكخراوه‌یه‌‌نییه‌.‌جێگ��ری‌‌لق��ی‌‌س��لێمانی‌‌یه‌كێتی‌‌رێكخراوه‌كه‌‌ ده‌كات‌ داوا‌ مامۆستایان،‌هه‌م��وو‌مامۆس��تایان‌له‌بابه‌ته‌كان��ی‌‌مه‌عن��ه‌وی‌‌و‌ به‌الیه‌ن��ی‌‌ په‌یوه‌س��ت‌كه‌س��ایه‌تی‌‌مامۆستا‌وه‌ك‌یه‌ك‌سه‌یر‌

بكات.له‌ئۆپۆزس��یۆن‌ داوا‌ عه‌ل��ی‌‌ رێبوار‌س��تافی‌‌ س��ه‌رجه‌م‌ ك��ه‌‌ ده‌كات‌به‌مامۆس��تایانێك‌ س��كرتاریه‌تی‌‌بگۆڕێت‌كه‌‌خاوه‌ن‌هه‌ڵوێس��تن‌و‌گه‌ر‌چاكسازیشیان‌پێنه‌كرا‌له‌و‌مه‌هزه‌له‌یه‌‌بێن��ه‌ده‌ره‌وه‌و‌رێكخراوێكی‌‌ئازاو‌ئازاد‌

دروست‌بكه‌ن.ئه‌و‌پرۆژانه‌ی‌‌كه‌‌مامۆس��تایان‌لێی‌‌س��ودمه‌ند‌ده‌بن‌ب��ه‌‌به‌ئه‌ندامبونیان‌له‌رێكخراوه‌كه‌دا‌)یه‌كه‌ی‌‌نیشته‌جێبون‌–بیمه‌ی‌‌ته‌ندروس��تی‌‌–‌داكۆكیكردن‌له‌مافه‌كانیان‌له‌رێگه‌ی‌‌نوێنه‌ره‌كانیانه‌وه‌‌-‌زه‌وی‌‌له‌ق��ه‌زاو‌ناحیی��ه‌كان‌–ئه‌و‌كورس��ییانه‌ی‌‌كه‌‌بۆ‌خوێندنی‌‌زانكۆ‌

به‌ده‌ستدێت(.‌

‌‌‌ئا: ئاوێنه‌‌

له‌سه‌ره‌تای‌‌ئه‌م‌مانگه‌دا‌بۆ‌ماوه‌ی‌‌‌15رۆژ‌زنجیره‌‌كۆڕێك‌ده‌رباره‌ی‌‌گرفته‌كانی‌‌سیسته‌می‌‌په‌روه‌رده‌و‌فێركردن‌له‌هه‌رێمی‌‌كوردستاندا‌

سازكران‌یه‌كێك‌له‌رێكخه‌رانی‌‌ئه‌و‌زنجیره‌‌كۆڕه‌‌ده‌ڵێت‌"توشی‌‌شۆك‌بوین‌له‌شارێكی‌‌وه‌ك‌سلێمانیدا‌كه‌‌زیاتر‌له‌‌40هه‌زار‌مامۆستای‌‌تێدایه‌‌

رۆژی‌‌‌10مامۆستا‌ده‌هاتن".‌

چه‌ن��د‌ ‌ده‌ستپێش��خه‌ری‌‌ ب��ه‌چاالكی‌‌ س��ه‌ربه‌خۆ‌و‌ مامۆس��تایه‌كی‌‌بواری‌‌مه‌ده‌ن��ی‌‌له‌قاوه‌خانه‌ی‌‌كلتوری‌‌ش��اری‌‌س��لێمانی‌‌زنجیره‌‌كۆڕێك‌بۆ‌ماوه‌ی‌‌‌15رۆژ‌س��ازكرا‌به‌به‌ش��داری‌‌پس��پۆڕ‌و‌ش��اره‌زاو‌چاالك،‌ چه‌ندین‌كه‌‌س��ه‌باره‌ت‌به‌گرفت‌و‌كێش��ه‌كانی‌‌سیسته‌می‌‌په‌روه‌رده‌و‌فێركردن‌دووان،‌س��یروان‌ئه‌نوه‌ر‌مامۆس��تاو‌چاالكی‌‌بواری‌‌مه‌ده‌ن��ی‌‌و‌یه‌كێك‌له‌رێكخه‌رانی‌‌ئه‌و‌زنجی��ره‌‌كۆڕه‌‌به‌ئاوێنه‌ی‌‌راگه‌یاند‌ك��ه‌‌ئه‌و‌زنجیره‌‌ك��ۆڕه‌‌"گفتوگۆیه‌كی‌‌كراوه‌بون‌له‌سه‌ر‌كێشه‌كانی‌‌په‌روه‌رده‌،‌زنجی��ره‌‌كۆڕێك��ی‌‌ره‌نگاڵه‌ی��ی‌‌ب��و‌ده‌رباره‌ی‌‌هه‌مو‌الیه‌نه‌كان‌قس��ه‌وباس‌كرا،‌ئێمه‌‌ده‌مانویس��ت‌له‌رێگه‌ی‌‌ئه‌م‌گفتوگۆیانه‌وه‌‌تیش��ك‌بخه‌ینه‌‌س��ه‌ر‌كه‌موكوڕییه‌‌بێئه‌ژماره‌كانی‌‌سیسته‌می‌‌رێگه‌چاره‌كه‌نیش‌ باس��ی‌‌ خوێن��دن‌و‌بكه‌ین‌و‌سه‌ره‌نجام‌كۆمه‌ڵێك‌راسپارده‌‌ئاراس��ته‌ی‌‌الیه‌ن��ه‌‌په‌یوه‌ندیداره‌كانی‌‌

په‌روه‌رده‌‌بكه‌ین".‌

وتیش��ی‌‌"ئێمه‌‌به‌ته‌مای‌‌ش��تی‌‌زۆر‌گ��ه‌وره‌‌بوی��ن،‌ب��ه‌اڵم‌ئاماده‌نه‌بونی‌‌مامۆس��تایان‌و‌ئه‌وان��ه‌ی‌‌په‌یوه‌ندییان‌به‌پ��ه‌روه‌رده‌وه‌‌هه‌بو‌ئێم��ه‌ی‌‌له‌كار‌و‌س��اردكرده‌وه‌،‌ ده‌ستپێش��خه‌رییه‌كه‌‌ئاماده‌بون��ی‌‌مامۆس��تایان‌هه‌تا‌بڵێی‌‌كه‌م‌بو،‌له‌كاتێكدا‌كه‌‌سلێمانی‌‌به‌پێی‌‌ئاماره‌‌فه‌رمیی��ه‌كان‌زیاتر‌له‌‌40هه‌زار‌مامۆستا‌له‌خۆ‌ده‌گرێت،‌كه‌چی‌‌رۆژانه‌‌ته‌نها‌‌10بۆ‌‌20مامۆس��تا‌بۆ‌كۆڕه‌كان‌

ده‌هاتن".‌بێباك��ی‌‌و‌ ئ��ه‌م‌ ه��ۆكاری‌‌ ئ��ه‌و‌مامۆس��تایان‌ كه‌مته‌رخه‌میی��ه‌ی‌‌ده‌گه‌ڕێنێت��ه‌وه‌‌ب��ۆ‌س��ێ‌‌ه��ۆكاری‌‌سه‌ره‌كی‌،‌یه‌كه‌میان‌وه‌ك‌خۆی‌‌ده‌ڵێت‌"په‌یوه‌ندی‌‌به‌ناهۆشیاری‌‌مامۆستایان‌و‌

نه‌بونی‌‌هۆشیاری‌‌پیش��ه‌یی‌‌ئه‌وانه‌وه‌‌هه‌ی��ه‌‌كه‌‌ب��ه‌و‌ئه‌ندازه‌ی��ه‌‌به‌رامبه‌ر‌ئه‌م‌ ئاین��ده‌ی‌‌ نه‌وه‌كانی‌‌ به‌خۆی��ان‌و‌واڵته‌‌كه‌مته‌رخه‌من.‌دوه‌م،‌په‌یوه‌ندی‌‌جورئه‌ت��ی‌‌ نه‌بون��ی‌‌ به‌ترس��نۆكی‌‌و‌ئه‌وانه‌وه‌ی��ه‌‌كه‌‌به‌ش��ێكیان‌ته‌نانه‌ت‌واهه‌س��تده‌كه‌ن‌به‌ش��داری‌‌له‌م‌جۆره‌‌موچه‌كه‌ی��ان‌ بك��ه‌ن‌ چاالكیان��ه‌دا‌له‌ده‌ستده‌ده‌ن.‌سێهه‌میش،‌ده‌گه‌ڕێته‌وه‌‌بۆ‌ئه‌وه‌ی‌‌ك��ه‌‌كاری‌‌"مامۆس��تایی‌"‌پیش��ه‌ی‌‌دوه‌می‌‌زۆربه‌ی‌‌ئه‌وانه‌یه‌‌كه‌‌ئ��ه‌م‌كاره‌‌ده‌كه‌ن،‌چونكه‌‌كه‌م‌خێزان‌ب��ه‌و‌موچه‌یه‌‌ژیانێكی‌‌ هه‌یه‌‌بتوانێت‌باش‌بگوزه‌رێنێت،‌له‌به‌رئه‌وه‌‌زۆربه‌یان‌له‌پاڵ‌‌ئه‌م‌كاره‌دا،‌كارو‌پیش��ه‌یه‌كی‌‌مامۆستایی‌‌ هه‌یه‌‌و‌ س��ه‌ره‌كییان‌ تری‌‌

پیشه‌ی‌‌دوه‌میانه‌.‌ئه‌و‌سه‌رسوڕمانی‌‌خۆی‌‌به‌رامبه‌ر‌به‌وه‌‌ده‌ربڕی‌‌كه‌‌جگه‌‌له‌مامۆس��تا‌شێرزاد‌حه‌سه‌ن،‌هیچ‌سه‌رپه‌رشتیارێكی‌‌دیكه‌‌ئاماده‌ی‌‌ئه‌و‌كۆڕانه‌‌نه‌بون،‌ته‌نها‌بۆ‌دو‌كۆڕ‌نه‌بێت‌كه‌‌ئه‌ویش‌بۆ‌به‌ڕێوه‌به‌ری‌‌په‌روه‌رده‌و‌وه‌زیری‌‌پێشوی‌‌په‌روه‌رده‌ی‌‌حكومه‌تی‌‌هه‌رێم‌س��ازكرابو،‌هه‌روه‌ها‌نیگه‌ران��ی‌‌خ��ۆی‌‌به‌رامب��ه‌ر‌به‌وه‌ش‌ده‌رب��ڕی‌‌له‌كاتێك��دا‌مامۆس��تای‌‌ژن‌رێژه‌ی‌‌70%ی‌‌مامۆستایان‌پێكده‌هێنن‌كه‌چی‌‌زۆر‌به‌ده‌گمه‌ن‌به‌ش��داری‌‌ئه‌و‌

كۆڕانه‌‌بون.‌ئه‌نوه‌ر‌ س��یروان‌ ئ��ه‌وه‌ش،‌ وێڕای‌‌هیوای‌‌ئه‌وه‌ی‌‌خواس��ت‌كه‌‌ئه‌م‌هه‌وڵه‌‌ بۆ‌تیشكخس��تنه‌‌س��ه‌ر‌كه‌موكورتی‌‌و‌

گرفته‌كانی‌‌په‌روه‌رده‌‌وه‌ك‌هه‌وڵه‌كانی‌‌دیكه‌‌كاتی‌‌و‌تێپ��ه‌ڕ‌نه‌بێت،‌ئه‌و‌وتی‌‌"هیوادارین‌له‌م‌هه‌واڵنه‌‌راناوه‌س��تین‌و‌به‌رده‌وامبی��ن،‌ته‌نان��ه‌ت‌بیر‌له‌وه‌ش‌كۆڕان��ه‌‌ ج��ۆره‌‌ ئ��ه‌م‌ ده‌كه‌ین��ه‌وه‌‌به‌رین��ه‌‌هه‌ولێر‌و‌دهۆكی��ش‌و‌بیكه‌ین‌به‌كۆمه‌ڵێك‌راسپارده‌‌بۆ‌ئه‌وه‌ی‌‌الیه‌نه‌‌په‌یوه‌ندیداره‌كان��ی‌‌پ��ه‌روه‌رده‌‌كاری‌‌

له‌سه‌ر‌بكات".‌ناوبراو‌گه‌ش��بینی‌‌خ��ۆی‌‌به‌رامبه‌ر‌ب��ه‌وه‌‌ده‌رب��ڕی‌‌كه‌‌هه‌ر‌هی��چ‌نه‌بێت‌زنجیره‌‌كۆڕه‌كه‌ی��ان‌له‌راگه‌یاندنه‌كاندا‌ت��ا‌ئه‌ندازه‌یه‌ك‌ده‌نگدان��ه‌وه‌ی‌‌هه‌بو،‌به‌بایه‌خیشه‌وه‌‌گرنگییان‌پێدرا،‌كاتێك‌زۆرب��ه‌ی‌‌ئه‌و‌میدیایان��ه‌‌ئه‌م‌هه‌له‌یان‌قۆسته‌وه‌‌بۆ‌ئه‌وه‌ی‌‌به‌بایه‌خه‌وه‌‌باس‌

له‌ئاریشه‌كانی‌‌په‌روه‌رده‌‌بكه‌ن.‌

هه‌رجاره‌و‌که‌سێک‌ده‌ینوسێت

ته‌خته سپیخوێندن)353(‌سێشه‌ممه‌‌162012/11/27

"به ئه ندامبون له یه كێتی مامۆستایانبه و شێوه یه ی ئێستا، هه ڵه یه كی گه وره یه "

"زنجیره كۆڕێك ده رباره ی په روه رده سازكراو له سه دا سفری مامۆستایانیش ئاماده نه بون"

[email protected]

په یامێك بۆ پیرۆزیی نیشتیمان

بینای‌یه‌کێتی‌مامۆستایان‌له‌‌سلێمانی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌فۆتۆ:‌ئاوێنه‌

دیمه‌نێک‌له‌به‌شداربوانی‌کۆره‌که‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌فۆتۆ:‌دانا‌به‌رزنجی‌‌

به‌شێك‌له‌مامۆستایان‌

ده‌ترسن‌و‌واهه‌ستده‌كه‌ن‌

به‌شداری‌‌له‌م‌جۆره‌‌چاالكیانه‌دا‌بكه‌ن‌موچه‌كه‌یان‌ده‌بڕن

ستافی‌‌نوێی‌یه‌کێتی‌مامۆستایان‌كارێكی‌‌وایان‌ئه‌نجام‌نه‌داوه‌‌

كه‌‌جیاوازبێت‌له‌ئه‌زمونی‌‌بیست‌ساڵی‌‌رابردوی‌‌رێكخراوه‌كه‌

17 (353( سێشه ممه 2012/11/27 کۆمەاڵیەتی

"بەکوشتنی خوشکەکەم تاوانێکم کردوەرەنگە فیرعەونیش ئەوەی نەکردبێ"

بکوژه که ی سازگار له وته کانی پێشتری په شیمان ده بێته وه و راستییه کان ده درکێنێت ئا: سارا قادر

چوار مانگ لەمەوبەرو لەکەشێکی تەمومژاویدا برایەک خوشکەکەی خۆی به تۆمه تی شه ره ف کوشتو

به تا نییه کی تێوەپێچاو له ژێر پردی گۆشان لهقه ره داخ فرێیدا، پاش ماوه یه ک هەر ئەو برایە جەستە

سوتاوە پارچە پارچە بوەکەی خستە گوێنییەکەوەو ویستی دەربازی بکات، بەاڵم هێزەکانی ئاسایش پێیانزانی و

دەستگیریان کرد.

ئ��ەو کوڕه له و ده مه دا چیرۆکەکەی بەجۆرێ باس��کرد کە لەسەر شەرەف بۆ کڕین��ەوەی ناوبانگی بنەماڵەکەیان خوش��کەکەی کوش��توە، بەاڵم وا بۆ له و په ش��یمانده بێته وه ت��ر جارێکی ش��تانه ی کە وتونی و بە ناراس��تیان دەداتە قەڵ��ەم و دەیەوێت جارێکی تر ئینجا کۆتایی راستییەکان بگەیەنێت و

بەژیانی بهێنێت. نزار بە کراس و ش��ەڕواڵێکی رەشی بەردابۆوەو ڕەش��ی ریشێکی سادەوە خ��ەم و دودڵییەکی تەواو روخس��ارە ماندوەکەی داپۆشیبو. هەر کە دانیشت، کەوت��ە کۆکەکۆک��ی ئەو ن��ۆ پاکەتە جگەرەی��ەی کە لەس��پێدەو تابەیانی لەنێ��و ژوری زیندان��دا دەیکێش��ێت و ئاخێکی قوڵی هەڵکێشاو وتی" بەخوا هەم��وی بەهاندانی هەندێک کەس��ی نزیکی خۆمان ئەو خوش��کەم کوشت، مەگەر هەر خوا لێمخۆش��بێت، ئەگەر ن��ا من خ��ۆم کۆتایی بەژیان��م دێنم، چونکە ئ��ەو دڕندایەتییەی من کردومە هیچ ویژدانێ قبوڵی ناکات. بۆیە تەنها بەکۆتاییهێن��ان بەژیانم رەنگە ویژدانم

ئاسودەبێت".ئەو پێشمەرگەی فەوجی سێ بوەو، جگە لەوەش ئ��ەو رۆژانەی نەچوە بۆ پێش��مەرگایەتی ئۆتۆمبێلیب��ردوە بۆ خ��واروی عێراق ب��ۆ رەقەمەکەی واتە لەگەڵ ئەو کەس��انه ی خزمی که له وێن خەریک��ی مراندن��ی ئۆتۆمبێ��ل بوەو

ژمارەکانی فرۆشتۆتەوە، بەاڵم مراندنی بۆ دەبێتە س��ەرچاوەیەک ئۆتۆمبێلی کە کوش��تنی مرۆڤیشی بەالوە ئاسایی بێ��ت. ئ��ەو کات��ەی کە س��ەردانی کەس��وکاری دەکات لەوێ بە قس��ەی

خۆی خزمەکان��ی زۆر هانیدەدەن کە خوشکەکەی خەریکی "بەدڕەوشتییە"و ئەوەن��دە لەناویبەرێ��ت" پێویس��تە هانیاندەدام کە خەریکبو دایکیشم پێ

بەکوشت بدەن".نزار گەڕایەوە بۆ س��ەرەتای مانگی ئاب و ئ��ەو بەیانییەی کە س��ازگاری خوش��کی لەن��او جێگەک��ەی خۆیدا بەیەک گوللەی کاڵش��ینکۆف خەڵتانی خوێنک��ردو وت��ی" بەیانییەک��ەی زو خوشکەکەم من و تەنها لەخەوهەڵسام لەماڵ��ەوە بوین، دایک��م لەماڵی پورم مابوەوە، ویس��تم برۆم بۆ واجبەکەم، بەاڵم پێش��تر ئەو خزمانەم لەخواروی عێراق ئەوەن��دە هانیاندابوم کە گوایە م��ن ئاگاداری ماڵەوە نیم و س��ەرقاڵی هاتوچۆم��ان کارم خەڵک��ی خ��راپ دەک��ەن و خوش��کەکەم لەگەڵیاندایە، بۆی��ە منیش ئەو بەیانییە بەفرس��ەتم به ته له فون لەن��او جێگەک��ەدا زانی و قس��ەی دەک��رد کاڵش��ینکۆفم هێناو روی��م تێکردو یەک فیش��ەکم پێوەناو

هەم��و گیانیم ش��ەاڵڵی خوێن کرد". ئەمە ل��ە کاتێکدایە ک��ە یەکەم جار ئاوێنەدا وتی" کە لەچاوپێکەوتنەکەی چومەتەوە خوشکەکەمم لەگەڵ کوڕێکدا بینی��وەو لەحاڵەتێکی زۆر خراپدا بون لەپەنجەرەکەوە یەکسەر کوڕەکە بۆیە رایکردوەو منیش خوشکەمم کوشتوە"، بەاڵم ئێس��تا هەمو ئەوانە بەناڕاس��ت په ش��یمانده بێته وه و، لێ��ی دەزانێتو دەڵێ��ت" کۆمەڵێ خەڵکی نزیکی خۆم پالن��ی ئەوەیان بۆ دان��ام، کە ئەگەر بڵێم لەس��ەر ئەوە کوشتومە ئەو کات ئەوە کەمدەبێتەوە،بەاڵم حوکمەک��ەم چوار مانگە ئازاری ویژدان کوشتومی و ئامادەم لەبەر دەم��ی دادوەردا هەمو راستییەکان ئاش��کرا بکەم تەنانەت گ��ەر هەمان س��ات ئیع��دام بکرێم". ئەو زۆر پەش��یمانە لەو کارەی و وتی" داواکارم هیچ کەس��ێک لەسەر قسەو بوختانی خەڵکی تر کاری ئاوا قێزەون نەکات و خوش��کی خۆی نەکوژێت، من چوار مانگ��ە چوار ش��ەو نەخەوتوم

شەوو رۆژی نۆ پاکەت جگەرە دەکێشم دو مان��گ بۆ کوش��تنەکە بەرۆژوبوم

هێشتا هەر زۆر نائارامم". ن��زار وەک خ��ۆی باس��یکرد هەر لەس��ەرەتاوە زۆر کوڕێکی گۆشەگیرو تەنها بوەو ژنیشی هێناوە لەگەڵ دایک و خوشکەکەی خەواندویەتی بۆیە ژنەکەی هەر زو بەجێی هێشتوەو چۆتەوە ماڵی باوک��ی و تەنها ئاواتی ئێس��تای پێش مردنی بۆ ساتێک بینینی کچەکەیه تی و وتی " دوای بینی ئه و ئیتر به ڵکو خوا

زو رزگاری دەکردم و دەیکوشتم".

زۆرن ئه وانه ی قس��ه له سه ر فكرو گۆڕان��ی رۆش��نبیری و فه لس��ه فه و مۆدێ��رن و كۆمه ڵ��گای كۆمه ڵ��گاو كۆمه ڵگاو پێش��كه وتنی هۆكاره كانی ئافره تان مافه كانی م��رۆڤ و ماف��ی

ده كه ن. زۆرن ئه وانه ی پێشكه وتنی كۆمه ڵگا ده به ستنه وه ئافره تانه وه به به شداری له سه رجه م كایه جیاجیاكاندا، سه ری زمان و ده س��پێكی وتارو نوكی خامه ، ته نه��او ته نها كۆمه ڵ��گای مه ده نی و

مافه كانی ئافره تانه . كه من ئه وانه ی له سه ره وه ئاماژه م پێ��دا، نه ك هه موی به ش��ێكی كه می له ژیانی رۆژانه ی خۆیاندا به رجه س��ته

بكه ن.به واتایه كی دیكه زۆر كه من ئه وانه ی ره نگدان��ه وه ی كۆمه ڵگای��ه دا ل��ه م وانه و قس��ه كانیان نوس��ین وت��ارو له هه ڵسوكه وت و ژیانی رۆژانه ی خۆیاندا به دی ده كرێت، ئه وان ته نها ده یانه وێت كۆمه ڵگا بگۆڕن و پێشبكه وێت، خۆیان

پێویستیان به پێشكه وتن نییه !؟ هاوڕێیه ك��ی ك��وڕم، ك��ه ن��اوداری به توان��او مامۆس��تایه كی كه س��انی پێگه یاندنی تێگه یان��دن و به توانای ب��واری كۆمه ڵگای مه ده نی و دیموكراسی و مافی مرۆڤه و هه ر خۆشی

س��ه رۆكی رێكخراوێكی جاالكی مافی مرۆڤه و رۆژانه و به به رده وامی خه ریكی سازكردنی كۆڕو سیمینارو وۆركشۆپه ، به تایبه ت له بواری مافی مرۆڤدا، به اڵم نه كردوه ، هاوس��ه رگیری هێشتا ئه و جارێك پێیوتم : م��ن له هه ڵبژاردنی هاوسه ردا ئه م خااڵنه بۆ خۆم به گرنگ و

بنه ما ده زانم:• پێویس��ته به ر له هه مو شت له وه تێبگات ك��ه ده بێ��ت ژن، ژن بێت و

پیاو، پیاوبێت. • نابێ��ت هیچ كات ئ��ه و له پێش

منه وه بڕوات. ده بێت هه میش��ه بێده نگ و •

له سه رخۆبێت.پارتێك��ی له هی��چ رێگان��اده م •

سیاسیدا كاربكات. • پێویس��ته گرنگی ت��ه واو به من بدات و ئیش��وكاری ناوماڵ و خواردنی به ت��ام و به خێو كردنی من��داڵ كاری

بنه ڕه تیی ئه و بێت. • له گه ڵ ئه وه ش��دا پێمخۆشه ئه و كه س��ه ی ده بێته نیوه ته واوكه ره كه ی ب��ه رزی خوێندنی من، بڕوانامه یه كی

هه بێت.له بنه ڕه ت��دا له به رئ��ه وه ی ئ��ه و ك��وڕی بنه ماڵه یه كی عه ش��ایه ر بو، بۆی��ه پێیوابو ئه و كه س��ه ی ده بێته

هاوس��ه ری ده بێت به ت��ه واوی له گه ڵ دابونه ری��ت و كلت��وری بنه ماڵه كه یدا

خۆی بگونجێنێ .هاوڕێیه كی ك��وڕه جارێكیتری��ش جارێ��ك پێیوت��م: رۆژنامه نوس��م ش��اعیرێكی گه وره ی نه ته وه ی كورد

كه هه موان ش��انازی پێوه ده كه ین، خۆش��به ختانه ئه ویش ك��ه م بۆنه ی ئافره تان و ژنان هه یه به قه س��یده یه ك بۆ خ��ۆی هاوخه م��ی هاوس��ۆزی و پێی دوباره نه كاته وه ، مێینه ره گه زی وت��وه ، ئه گ��ه ر بیرت ل��ه وه كرده وه هاوس��ه ری ژیان��ت هه ڵبژێ��ری قه ت بیر له وه مه كه ره وه كچی ش��ار ببێته هاوس��ه رت، چونكه كچی شارنش��ین تاڕاده ی��ه ك به مافه كانیان ئاش��نان و به زۆر شت رازی نابن، ئه گه ر له ده ره وه ش��تێكت ك��رد هه ر زو ده س��ته كه ت

ئاشكرا ده بێت الی ..."به پێچه وان��ه وه بگ��ه ڕێ به ش��وێن كچێكی گوندنشیندا "له گه ڵ ئه وپه ڕی رێزم ب��ۆ كچانی گون��د، ئه مه ته نها جۆرێ��ك بۆچون��ی گواس��تنه وه ی ن��ه ك بۆچون��ی له رۆش��نبیرانمانه ، تایبه تی من"، چونكه كچی گوندنشین وه ك كچی ش��ار كراوه نییه و به هیچی پیاو نازانێت و به كه مترین ماف قایله ، پێیوایه ژیان ه��ه ر ئه وه نده یه كه تۆ

بۆی ده كه ی !؟وۆركش��ۆپێكی له جارێكیتری��ش هه ولێ��ر له ش��اری IRI رێكخ��راوی به ش��داربوم ك��ه تایب��ه ت ب��و به به هێ��ز كردنی تواناكان��ی ئافره تان بۆ بونه ئافره تی سه ركرده ، كه له سه ر ئاستی عێراق 47 ئافره تی نێو پارته كه كاتێك به شداربون. سیاسییه كان گه ڕامه وه براده رێكی به ناو رۆش��نبیر دانیشت و چه ند پرسیارێكی سه باره ت ب��ه وانه كان لێك��ردم و دواتر وتی تۆ وه ك ئافره تێك ئه گه ر رۆژێك له رۆژان

خرایته به رده م ئ��ه م دو هه ڵبژاردنه : 1� ببیت��ه خانمی یه كه می عێراق. 2 � ببیته سه رۆك كۆماری عێراق، كامیان

هه ڵده بژێریت؟ وتم، ده س��به جێ له وه اڵمدا منیش بێگومان بونه سه رۆك كۆماری عێراق

هه ڵده بژێرم. كه چی ئ��ه و پێیوابو ده بێت ئافره ت هه وڵی سه ركردایه تی بۆ خۆی نه دات، به ڵكو چه ند ب��ه تواناش بیت، ئه مه كاری ت��ۆ نیی��ه ، ده بێ��ت ئافره تی به توان��او مه زن له پش��تی پیاوه كه ی بوه ستێت، تا ببێته سه ركرده و ئینجا

ئه و شانازیی به پیاوه كه یه وه بكات. به راستی من مه به ستم له م نمونه سادانه ی س��ه ره وه خوانه خواسته بۆ ناوزڕاندن و سوكایه تی نییه به بۆچونی تیش��ك ده مه وێت به ڵكو هاوڕێكانم، بخه مه س��ه ر ئه و خاڵ��ه گرنگه ی كه جێ��گای مه ترس��ییه له كۆمه ڵ��گاداو

ئه م چین��ی به هێزتری��ن له رێ��گای كۆمه ڵگایه شه وه دژی ئافره ت به ناوی رۆش��نبیرییه وه ده كرێ و مه ترسییه كه له وه دای��ه ئ��ه وان له وپ��ه ڕی زانینی خۆیانه وه ئه مه بۆچونیانه ، ده مه وێت بڵێم لێره دا ئێمه ی ئافره ت پێویس��ته هه ڵوه س��ته بكه ین، چونكه به راستی لێره دا دانانی خاڵی ترس و سه رسوڕمان پێویس��ته ؟! هه ڵبه ته نه ك له س��ه ر كه سانه ی ئه و بۆچونی هه ڵوێس��ت و به یه كج��اری بڕیاری��ان داوه گرنگیی به ماف��ی ئاف��ره ت نه ده ن و قس��ه ش له س��ه ر ئه و پرس��ه ناك��ه ن. به ڵكو ئه وانه ی جێگای مه ترس��ین و ده ردی كوش��نده ی ئ��ه م كۆمه ڵگای��ه ن ئه و كه س��انه ن ئه وه ی كه ده یڵێن خۆیان باوه ڕیان پێی نییه ، ئه وانه كێش��ه ی ئافره ت و مافه كانی ته نها بۆ ماكیاژی نوس��ین و وتارو قس��ه و بابه ته كانیان

به كارده هێنن.

نزار

پێشتر له زینداندا تۆمه تی بۆ خوشکه کوژراوه که ی هه ڵده به ست

رۆشنبیره ترسناكه كان ...پارێزه ر: تانیا تاهیر

هه ندێک ڕۆشنبیر كێشه ی ئافره تان و مافه كانیان ته نها بۆ ماكیاژی نوسین و وتارو قسه و بابه ته كانیان به كاری

ده هێنن

ئەوەندە هانیاندەدام

خەریکب و دایکیشم پێ بەکوشت بدەن

ئافره تی به تواناو مه زن له پشتی

پیاوه كه ی بوه ستێت،

تاببێته سه ركرده و ئنجا ئه و شانازی

به پیاوه كه یه وه بكات!

چوار مانگە ئازاری ویژدان کوشتومی و

ئامادەم لەبەردەمی دادوەردا هەمو راستییەکان ئاشکرا بکەم تەنانەت گەر هەمان سات ئیعدام بکرێم

ئا: محه مه دو ره وا

"به هادین نوری " كه سایه تی ناسراوی سیاسی چه پ له م گفتوگۆیه ی

ئاوێنه دا ده ڵێت "ئه و رۆژه دور نییه كه پارتی و یه كێتی ده بنه كه مایه تی

له په رله ماندا".

ئاوێنه : ژیانی حیزبی و سیاسی ئه مڕۆی كوردستان چۆن هه ڵده سه نگێنیت؟

به هادی��ن ن��وری : بێگوم��ان پله ی سیاسی حیزبی و ژیانی پێش��كه وتنی پێش��كه وتنی به پله ی واڵتێكدا له هه ر شارس��تانییه وه دیموكراس��ی و به س��تراوه ، خ��ۆ ش��اراوه نیی��ه كه پێكشه وتنی دیموكراس��ی له م واڵته دا هه نگاوی به ره وپێش��ه وه ن��اوه ، به اڵم زۆرمان رێدایه و له ناوه ڕاس��تی هێشتا دیموكراس��ییه كی بگه ین��ه م��اوه كام��ڵ، له به رئ��ه وه ژیان��ی حیزبی � گه ر رێگه دایه له نیوه ی دیموكراسییش كه متر نه بێت. پێش روخاندنی سه دام به ده ستهێنابو، له ئازادی هه رێم جۆرێ په راوێزێك��ی دیموكراس��ی تێكه وتبو، به اڵم ره وشه كه هێشتا به ته واوی له ژێر كۆنترۆڵی یه كێتی و پارتیدا بو. ئه گه ر یه كێ��ك وتارێكی دژی جه الل تاڵه بانی یان مه س��عود بارزانی باڵوبكردایه ته وه كه وڵی "ده گه یش��ته ده باخانه ". به اڵم پ��اش روخان��ی س��ه دام ورده ورده دۆخه كه گۆڕاو ره وش��ی دیموكراسیش هه نگاوین��ا به ره وپێ��ش. ل��ه م واڵته ناوه راس��تدا رۆژهه اڵتی دواكه وتوانه ی دیموكراتیزه ك��ردن به ئاس��انی ناگاته ئه نجام چونكه هێش��تا دیموكراس��ی

نه بۆته نه ریتێك الی خه ڵكه كه ی . ئاوێن��ه : ئاینده ی پارت��ی و یه كێتی

له كوردستان چۆن ده بینیت؟ به هادین ن��وری : یه كێتی و پارتی كه له ئه س��ڵدا یه ك حیزب بون، خاوه نی گرنگ رۆڵێكی سیاس��ی و خه باتگێڕی ب��ون، رێك��ه وت نه ب��و ك��ه له یه كه م ،1991 پاش په رله مان��ی هه ڵبژاردنی بونه وه رگرت و ده نگه كانی��ان 88%ی

حیزبی ده س��ه اڵتدار له هه رێمداو زیاتر ل��ه 20 ساڵیش��ه حوكمڕان��ن، ده كرا ب��ۆ ماوه یه ك��ی زۆر درێژتری��ش هه ر حوكمڕانب��ن گه ر به باش��ی حوكمیان به شێوازێكی به داخه وه به اڵم بكردایه . ناره زایه تی ك��ه ئه وت��ۆ حوكمیانكرد زۆری له ن��او جه م��اوه ردا دژ به خۆیان دروس��تكرد. به ه��ۆی گه نده ڵییه ك��ی بێس��نورو مۆنۆپۆڵی وه زیف��ه و كاری ده زگاكانی ده وڵه ت و ته زكییه ی لیستی س��ه وز و زه ردو په ی��ڕه وی حیزبایه تی ته س��ك و ...هتد، له دواین هه ڵبژاردنی په رله مانیدا به هه ردوكیانه وه زۆرینه یان گه وره ش بلۆكێكی به اڵم به ده ستهێنا، له به رامبه ریان��دا ئۆپۆزس��یۆنه ك��ه ده رچووه و به الی زۆره وه له هه ڵبژاردنی داهات��ودا كورس��ییه كانیان كه متریش رۆژه ئ��ه و به هه رح��اڵ ده بێ�ت��ه وه . دور نیی��ه كه پارت��ی و یه كێتی ده بنه

كه مایه تی له په رله ماندا. ئاوێنه : به بۆچونی تۆ یه كێتی له دوای جه الل تاڵه بانی به ره و كوێ ده ڕوات؟

به هادین نوری : نه وشیروان مسته فا تا جێگری تاڵه بانی بو له حاڵه تی نه مانی تاڵه بانیدا وه ك سكرتێر بێكێشه و هه را قبوڵ ده كرا، به اڵم ئێس��تا به ئاس��انی هیچ ك��ه س قبوڵ ناكرێ��ت، هه ربۆیه له م الیه ن��ه وه ئیره یی به حاڵی یه كێتی نابرێت. دور نیی��ه ملمالنێیه كی توند و تێكده ر بێ�ت��ه ئ��اراوه و جیابونه وه ی چه ند تاقمێك له یه كتری لێبكه وێ�ته وه ، له ب��ه ر ئه وه وا باش��تربو كه تاڵه بانی هه ر له س��ه ره تای نه خۆش��ییه كه یه وه خۆی خانه نش��ین بكردای��ه و به راوێژ له گه ڵ براده رانی خ��ۆی یه كێكیان بۆ پۆستی سكرتێر ده ستنیشان بكردایه و یارمه تیبدای��ه ت��ا س��ه قامگیر ده بوو ده ناسرا، بۆ ئه وه ی یه كێتیش نه چێته ریزی حیزبه بچوكه كانه وه وه ك ئه وه ی

هه ندێك كه س چاوه ڕێی ده كات. ئاوێن��ه : ئه و حیزبان��ه ی به "حیزبه وه ك ناوده برێ��ن، بچوك��ه كان" زه حمه تكێش��ان و سۆشیالیس��ت و شیوعی و ئاینده ، له گۆڕه پانی سیاسیدا

چ بایه خێكیان ماوه ؟

به هادین نوری : خۆزگه ئه و پرسیاره ئاراسته ی ئه و حیزبانه خۆیان بكرایه ، به اڵم ش��تێك ه��ه ر ده ڵێ��م، زۆربه ی به رپرس��انی ئه و حیزبانه كه س��انێكن ش��اخدا س��ه ختی له خه بات��ی ك��ه راپه ڕینیش دوای به ش��دارییانكردوه و تموحی سیاسییان هه ر ماوه كه رۆڵی خۆیان له گۆڕه پانی سیاس��ی هه رێمدا بگێ��ڕن، ئاش��كرایه حیزبی سیاس��ی ساڵی په رله مانی له هه ڵبژاردنی بچوك 1992دا هه ریه كه زیاتر له كورسییه كیان هه ب��و، ب��ه اڵم یه كێت��ی و پارتی به و ل��ه و ك��ه نادیموكراس��ییه ی یاس��ا زوڵمیانلێكردن و دایانڕشت سه رده مه دا كرده ده نگه كانیان به ده ستهێنانی %7 م��ه رج بۆ چونه نێ��و په رله مان. ئه مه جۆرێك بو له فێڵی هه ڵبژاردن و ده یانزانی جگ��ه له هه ردوكی��ان هی��چ حیزبێك 7% ده نگه كان��ی پێناهێنرێت. ئه وه بو په رله مانی 50 به 50یان دروس��تكرد و كورس��ییه كانی ئه و حیزبانه ش��یان بۆ خۆیان دابه شكرد. پاش هه ڵبژاردنیش كه كۆنترۆڵی گۆڕه پانی سیاسیان كرد ئیش��یان به و حیزبانه هه ب��و چونكه نیش��انبده ن كه ده یانویس��ت وه های له واڵت��دا فره حیزب��ی هه ی��ه . خۆیان

وته نی چه پكێ گوڵی جۆراوجۆر له سه ر مێ��ز دابنرێت له تاكه گوڵێ، یان دوان جوانتره ، واته ئه و حیزبانه وه ك گیسكی هه یاس "نه بمره و ن��ه گه وره ش ببه " مان��ه وه ، حیزبه كانیش چاوله ده س��تی پارتی و یه كێتی بون چونكه قاس��ه ی

پاره كه یان له بن ده ست بو. ئاوێنه : ه��ۆی چییه ئ��ه م حیزبانه

زۆربه ی كات له ده سه اڵته وه نزیكن؟ به هادین نوری : له به ر پاره .

ئ��ه م هه ڵوێس��ته كانی ئاوێن��ه : چه ند س��اڵه ی حیزبی ش��یوعی چۆن

هه ڵده سه نگێنیت؟ به هادی��ن ن��وری : له مێ��ژه له هێڵه

گشتییه كانیان ناڕازیم. ئاوێنه : بۆچ��ی بۆ دواین كۆنگره یان

بانگهێشتیان نه كردیت؟ به هادین ن��وری : چونكه ته نها یه ك كورسی به تاڵ بۆ میوان مابو، ئه ویش به نس��یبی باڵیۆزی به ریتانیا بو، ئیتر

جێگه بۆ من نه مابو! ئاوێنه : مش��تومڕێ هه یه سه باره ت به گه ڕاندنه وه ی ده ستور بۆ په رله مان،

بۆچونی تۆ له وباره یه وه چییه ؟ له واڵتێك��ی ن��وری : به هادی��ن دواكه وتودا، به كوردستان و عێراقیشه وه ،

باش��تره په رله مان��ی سیس��ته مێكی له س��ه رۆكایه تی، چونك��ه ده س��ه اڵت له ده ست په رله ماندا ده مێنێت و سه رۆك وه زیران ملكه چ��ی په رله مانه . له هه مو واڵتانی ئه وروپا كه كۆنترۆین مه ڵبه ندی دیموكراسییه ، سیس��ته می په رله مانی ب��اوه ، جگه له فه ره نس��ا ك��ه نیوه ی په رله مانیی��ه و نیوه ی س��ه رۆكایه تی، فه ره نس��اش وا نه ب��و دیگۆلیی��ه كان وایانلێك��رد بۆ ئه وه ی س��ه رۆك چی ویس��ت بیكات. له ئه مه ریكا س��ه رۆك وه زیران هه ر بونی نییه ، ئه وی سه رۆكه بۆ ماوه ی چوار ساڵ هه ر خۆی سه رۆك وه زیرانیشه . به اڵم له عێراقدا سیسته می په رله مانی هه یه كه چی "كاك مالیكی" حه زی له سیس��ته می س��ه رۆكایه تییه ، له هه رێمیش��دا سیس��ته می په رله مانی هه ب��و تا كتوپڕ ب��ێ لێكۆڵینه وه یه كی جدی گۆڕرا به س��ه رۆكایه تی. پێموایه ئێم��ه چ��او له ئه وروپیی��ه كان بكه ین

باشتره . ناكۆكییه كان��ی گ��رژی و ئاوێن��ه : نێوان هه رێم و به غ��دا به كوێ ده گات، س��ه ربازی پێكدادانی مه ترس��ی ئایا

له ئارادایه ؟ دیارده یه ك��ی ن��وری : به هادی��ن سروشتییه گه ر ناكۆكی بكه وێ�ته نێوان هه رێ��م و به غداوه ، ب��ه اڵم نابێ�ت هیچ الیه نێك ئه زمونی تاڵی رۆژانی ش��ه ڕی له بیربچێت و بۆنی ش��ه ڕ له قس��ه كانی بێت. مالیكی وه ك س��ه رۆك وه زیران ماف��ی خۆیه تی هه ندێك ش��ت بڵێت یان بكات، هه روه ه��ا بارزانیش هه قی خۆیه تی به رگری له به رژه وه ندی ره وای هه رێ��م بكات، به اڵم هه رگیز نابێت ئه و مافه به خۆیان بده ن كێشه كه بگه یه ننه شه ڕو خوێنڕش��تن. سه دام دیكتاتۆرێ بو كه به ئه قڵی نه خۆشی خۆی شه ڕی ده سه پاند به سه ر كورد و ئێران و كوێتدا، مرۆڤی دانا هه رگیز الس��ایی س��ه دام ناكاته وه . له راس��تیدا كێش��ه له چه ند ش��ارو ناوچه یه ك��دا هه ی��ه و ده بی�ت ئه نجامی ئه گین��ا بكرێن، چاره س��ه ر ناخۆش��یان لێده كه وێ�ت��ه وه ، ئه گ��ه ر من بكرێم به دادوه ر ده ڵێم به رپرس��ی

س��ه ره كی ئ��ه و كێش��انه مالیك��ی و جه عفه ری و عه الویی��ه ، چونكه ماده ی عێراقیان جێبه جێ 140ی ده س��توری نه كردوه ، هه ن��دێ ئیجرائات هه یه كه ورد و به لێكۆڵین��ه وه ی پێویس��تیان درێژ نه ب��و چونكه دیكتاتۆری تكریتی كردبونی، ك��ه س بێپرس��ی به ته نهاو بۆ نمونه ك��ێ و چ په رله مانێك قه زای دوزی له كه ركوك دابڕی و خستییه سه ر پارێزگای سه الحه دین؟ بۆچی حكومه تی دوای س��ه دام نه یتوان��ی ئ��ه م بڕیاره بگه ڕێنێته وه دوز هه ڵبوه ش��ێنێته وه و س��ه ر كه ركوك؟ یان جێگه یه كی وه ك خانه قین كه هیچ كه س��ێك ناتوانێ�ت بڵێت ش��ارێكی كوردنشین نییه بۆچی وه زی��ران ئه نجومه ن��ی به بڕیارێك��ی نه خرێ�ت��ه وه س��ه ر هه رێ��م، بۆچ��ی به سه رپه رشتی گشتی و به راپرسییه كی نه ته وه یه كگرت��وه كان و رێكخراوه كانی چاره نوس��ی مه ده ن��ی كۆمه ڵگ��ه ی خانه قین یه كالیی نه كری�ته وه ، كێشه ی ناوچه جێناكۆكه كان جدی و ترسناكه و سه رچاوه ی گرژی و ناخۆشی و تیرۆره و مه ترس��ی ته قینه وه ی نێ��وان هه رێم و دور ده بێ��ت لێده كرێ��ت، به غ��دای له ده مارگیری نه ته وه یی چاره سه ربكرێ. ده سه اڵتدارانی عه ره بی عێراق ده توانن به نه رمی و ئاقاڵنه مامه ڵه له گه ڵ كورد بكه ن تا بیخه نه سه ر ئه و باوه ڕه ی كه پێكه وه ژیان له یه ك ده وڵه تدا ده كرێت و

به رژه وه ندی هه ردوالشی تێدایه . س��ه باره ت ئاش��كرایه ، ئاوێن��ه : به ناكۆكی و ئاڵۆزییه كانی نێوان هه رێم و به غدا جیاوازی له بۆچون و هه ڵوێس��تی بارزان��ی و تاڵه بانیدا هه ی��ه ، به ڕای تۆ كامی��ان گونجاوتر له گه ڵ كێش��ه كاندا

مامه ڵه ده كه ن؟ به هادین نوری : م��ن مه یلێكم به الی هه ڵوێستی هێمنانه ی تاڵه بانیدا هه یه ، ئه گه ر مه س��عود بی��ر له وه بكاته وه كه بیگه یه نێت�ه شه ڕ، من ئه وه به هه ڵه یه كی كوش��نده ده زانم، به اڵم ئه گه ر بیه وێت ئ��ه م ش��ێوازه وه ك گوش��ارێك ب��ۆ س��ه ر مالیكی به كاربهێنێ��ت ئه وه یان

مه سه له یه كی دیكه یه .

ئا: پشتیوان جه مال

سه رۆكی نوێی )ده سته ی به رگریكردن له شوێنكه وتوانی ئاین و مه زهه به

ئاینییه كان له عێراق(، نیهاد قاضی له چاوپێكه وتنێكی ئاوێنه دا

رایده گه یه نێت كه له كاتی خۆیدا وه ك چۆن رژێمی پێشو )سه دام حسێن(

كه سوننه بو، وتی ئیتر ده سه اڵتمان وه رگرت و نایده ینه وه ، به هه مان شێوه تۆمارێكی مالیكی سه رۆك وه زیرانی

عێراقم الیه كه وتویه تی "ئیتر عێراقمان وه رگرته وه و نایده ینه وه ، كه دیاره

ئه وانیش شیعه ن".

له چوارشه ممه و پێنجه شه ممه ی رابردو كۆنگره ی یه كه می ده سته ی به رگریكردن مه زهه ب��ه ئای��ن و له ش��وێنكه وتوانی ئاینییه كانی عێراق له ش��اری س��لێمانی له كه سایه تی زۆر ژماره یه كی به س��ترا و ئاین و مه زهه به جیاوازه كان به شداربون و خاڵی )10( به راس��پارده یه كی دوات��ر نوێ��ش ده س��ته یه كی كۆتاییه��ات و به ئه ندامێتی یانزه ئه ندامی س��ه ره كی و دو ئه ندام��ی یه ده گ له زۆرب��ه ی ئاین و

مه زهه به جیاوازه كان هه ڵبژێرران.ئه م ده س��ته یه ماوه ی هه ش��ت ساڵه دروستبوه و ئامانجیش��یان به رگریكردنه له ئاین و مه زهه ب��ه جیاوازه كانی عێراق، چونكه به وته ی نیه��اد قاضی ، له دوای رزگاركردنی عێراقه وه له ده س��ت رژێمی پێشو، چه وسانه وه ی ئاینییه بچوكه كان مه ندائی و )مه س��یحی و وه ك دروستبو ئێزی��دی و ش��ه به ك( و تیرۆركردنی ئه و ئاینییانه به رباڵوبو، واته عێراق له تیرۆری

بیروڕای ئاینی رزگاری نه بو.ناوبراو ئاماژه ی به وه دا كه ئه وان هه قیان به سه ر ئاینی مرۆڤه كانه وه نییه كه ئایا سوننه یان شیعه یه ، یاخود موسڵمان یان

مه سیحییه ؟ به ڵكو الی ئه وان مرۆڤه كان گرنگن و وتی "ته نانه ت له دوای پرۆسه وه كار گه یش��ته ئه وه ی )ناو(ی مرۆڤه كان قب��وڵ نه ده كرا، واته ناوی س��وننه الی ش��یعه جێگه ی نه ده بوه وه ، ئه مه ش بۆ

خۆی شێرپه نجه یه ".زۆرج��ار ده وترێ��ت ك��ه ده وڵه تانی ده وروبه ری عێراق به سوننه و شیعه شه وه نه ك ه��ه ر له ڕوی سیاس��ییه وه ، به ڵكو له ڕوی ئاینی و مه زهه بیشه وه كاریگه رییان جیاوازه كانی مه زهه به پێكهاته و به سه ر عێراق��ه وه هه یه ، له و روه ش��ه وه نیهاد جه خت��ی له وه كرده وه و وت��ی "مه زهه ب ده وری هه یه له حكومه تی عێراقدا، چونكه له مه زهه بی شیعه شدا چه ندین پێكهاته ی دیكه هه ن له وه ش��دا ملمالنێی تر هه یه ، واڵتانی هه رێمایه تیش هه ن به دڵنیاییه وه چه ندین پێكهاته ی تر ده نێرنه عێراقه وه ، بێگوم��ان كاریگه ری واڵتان��ی هه رێمیی له س��ه ر مه زهه بێك��ی دیاریك��راو بره و

به مه زهه به كه ی خۆی ده دات".له كۆنگ��ره ی یه كه م��ی ده س��ته كه دا نوێن��ه ری نه ته وه یه كگرتوه كان ئاماده بو كۆنگره ی��ان راس��پارده ی دوایی��ن پێگه یشتوه . كاری داهاتوی ده سته كه ش دابه ش��كراوه ب��ۆ چه ند دۆس��یه یه ك، له وان��ه ش )چه وس��انه وه ی خه ڵكه كه ، مرۆڤایه تی ، ش��وێنه واریی و موڵكداری (، وه ك نیهادی��ش وت��ی "جێگ��ه هه ی��ه په رس��تگای جوله كه ی��ه و ده یانه وێ��ت بیكه نه شوێنی موسڵمان یان مه سیحی ، یان ش��وێنی مێژویی یه كت��ری بگۆڕن، كاری ئێمه یه ئه وان��ه رابگرین، یان ئه و خه ڵكان��ه ی ونبون یان رایانكردوه كاری

ئێمه یه بیاندۆزینه وه ".یه كه م��ی كۆنگ��ره ی به وپێی��ه ی ده س��ته كه له ژێر سه رپه رشتی تاڵه بانی س��ه رۆك كۆماری عێراق بو كه هاوكات س��كرتێری گشتی یه كێتییه ، بۆیه له نێو

دیكه ی عێراق و س��ه رجه م ش��اره كانی هه ولێری پایته ختی هه رێمیش، ش��اری به س��تنی ش��وێنی وه ك "س��لێمانی " ل��ه و ده ستنیش��انكرا، كۆنگره ك��ه باره یه ش��ه وه س��ه رۆكی ده سته ی نوێی ده س��ته كه وت��ی "له به ر ب��اری ئه منی نه مانتوانی له شاره كانی عێراق كۆنگره كه ببه س��تین، چونك��ه له ئێس��تادا ئه وێ ش��وێنی باڵوكردن��ه وه ی بیروباوه ڕێكی تایبه تییه و له و كه شوهه وایه دا ناتوانرێت وه ه��ا كۆنگره یه ك��ی به ئازادیی��ه وه ببه سترێ ، بۆیه كوردستان زۆر ئارامتره و تیرۆر و چه وسانه وه ی ئاینیی تێدا نییه ، بۆ س��لێمانیش داوامان له سه رۆك كۆمار ك��رد ب��ۆ هاوكاریكردن��ی كۆنگره كه ، س��ازكردنی توانای چونك��ه خۆم��ان نه بو، له و ش��ێوه یه مان كۆنگره یه ك��ی دیاره س��لێمانیش باوه ڕێك��ی زۆری به

فره ئاینی و رۆش��نبیرییه كی ئاینی هه یه ، له شاری ده مانتوانی به دڵنیاییه وه به اڵم

هه ولێر یان دهۆكیش سازی بكه ین".ناوبراو جه ختیكرده وه كه له كوردستان فره یی ئاینی زیاتره وه ك له ش��اره كانی دیكه ی عێراق، له كوردستانیش به تایبه تی له شاره كانی )هه ولێر و دهۆك(. سه باره ت به و بۆچونانه شی كه ده وترێت له ئێستادا و به هۆی زاڵبونی نفوزی كۆماری ئیسالمی ئێران به سه ر عێراقه وه ، مه زهه بی شیعه زیاتر باڵی به سه ر عێراقدا كێشاوه ، نیهاد قازی وتی "كاتێك مالیكی ده س��ه اڵتی گرته ده ست من ده قی ئه و قسه یه یم الیه "وه رمانگرت وتب��وی به تۆماركراوی كه ئیتر نایده ینه وه "، ئه وه ش هه مان قسه ی سه دام حس��ێنه كه پێشتر له ده سه اڵتدا بو وتبوی "وه رمانگرت ئیتر نایده ینه وه "، واته ش��یعه و سوننه رایه كی هاوبه شیان هه ی��ه ، ب��ه اڵم گرفته ك��ه له وه دایه كه تێكه ڵكردنی سیاسه ت و مه زهه ب عێراقی

به ره و تایه فه گه ریی راكێشاوه ، نامه وێ بڵێم به ره و ئه وه ده ڕۆین كه شیعه زاڵبونی خۆی له عێراقدا سه لماندوه ، به اڵم ئه گه ر ب��ه و ئامانجه ش نه ڕۆن ئه وا به رگرییه كی ئه وتۆیان له سوننه نه كردوه ، نمونه شمان بو"، نه جات( )كه نیس��ه ته قاندنه وه ی بۆی��ه ئاش��كرایكرد ك��ه ئێ��ران وه ك چۆن له بواره كانی )سیاس��ی و ئابوری و بازرگان��ی ( كاریگه ری له س��ه ر عێراق و هه رێمی كوردستان هه یه ، به هه مان شێوه

له ڕوی ئاینیشه وه كاریگه ری هه یه .له كۆنگ��ره ی یه كه م��ی ده س��ته كه دا باس له ئاینی )جوله ك��ه ( كراوه كه بۆ یه كه مجار بوه باس بكرێت و له و روه شه وه نیهاد ق��ازی وتی "یه كێك له ئه ندامه كان كه له شاره كانی عێراقه وه هاتبو ده یوت بۆ یه كه مجاره له عێراقدا باس��ی جوله كه بكه ی��ن كه چه ندین س��اڵه نه مانوێراوه

باسی بكه ین".نیهاد قاض��ی كوردێكی دانیش��توی هۆڵه ندایه و له هه مانكاتیشدا دامه زرێنه ر و به رپرسی ئینستیوتی كوردییه له هۆڵه ندا كه ماوه ی چوار س��اڵه دایانمه زراندوه و له ئینتیم��ای حیزبایه تی ده یانه وێ دور كار بۆ ناساندنی دۆسیه ی كورد بكه ن.

ب��ۆ كارك��ردن به فیك��ری ئ��ه وان كوردس��تانی گه وره ئینس��تیوته كه یان دامه زراندوه و له سه ره تاش��دا مه به ستیان بوه ك��ه دۆس��یه ی ك��وردی به زمانی عه ره بی به بیریارانی عه ره بی بگه یه نین و وه ك نیهاد باس��یكرد ده بێت نوسه ران و رۆش��نبیرانی ك��وردی به زمانی عه ره بی بنوس��ن بۆ ئه وه ی رۆشنبیرانی عه ره ب له و نه هامه تییانه ی به سه ر كورددا هاتوه

تێبگه یه نن.ك��وردی ئینس��تیوتی به رپرس��ی له هۆڵه ن��دا ئاماژه ی ب��ه وه دا كه ئه وان زۆر ش��تیان ب��ۆ دۆس��یه ی كوردی��ی كردوه ، به اڵم داوای له كه ناڵه ئاسمانییه

كوردیی��ه كان كرد كه بتوان��ن به زمانی عه ره بی به ش��ێوه یه كی باشتر دۆسیه ی كوردی��ی بگه یه ننه ده ره وه و وتی "كورد ت��ا ئێس��تا نه یتوانی��وه دۆس��یه كانی لوتك��ه ی عه ره بی ، بێگومان بگه یه نێته نه یانتوانیوه ئاس��مانییه كانیش كه ناڵه كاریگه رییان هه بێت بۆ سه ر عه ره به كان، بۆیه پێش��نیار ده ك��ه م كه ناڵه كان ئه و بۆچون��ه كوردییانه به زمان��ی عه ره بی بگه یه ننه عه ره به كان بۆ دروس��تكردنی

كاریگه ری الی عه ره به كان".به و پێیه ی له زۆربه ی واڵتانی ده ره وه نوێنه ران��ی حیزبه كوردیی��ه كان هه یه و هه ریه كه ی��ان به جی��ا كارده كه ن و وه ك زۆرێك له كوردان��ی ده ره وه ئاماژه ی بۆ ده ك��ه ن به پێچه وانه ی خه ڵكانی واڵتانی دیكه وه ، ك��ورد تا ئێس��تا نه یتوانیوه "لۆبی "ییه ك��ی كوردی دروس��ت بكات، كوردیش ئینستیوتی به رپرسی به وته ی له هۆڵه ن��دا ئ��ه و پێك��ه وه كارنه كردنه كاریگه رییه كی خراپی له سه ر كورده كانی هۆڵه ن��داش دروس��تكردوه و "به داخه وه كاریگ��ه ری زۆر حیزب��ی ته داخول��ی هه یه ، به اڵم ئێم��ه ئینتیمای حیزبیمان به الوه گرن��گ نییه ، بۆی��ه زۆر گرنگه س��ه رجه م حیزبه كان بی��روڕای خۆیان نه ته وه ییه كان ئامانج��ه نێ��ن و وه الوه ئاس��اییه له كوردس��تان پێش��بخه ن، له س��ه ر بیروڕاكانی خۆی��ان كار بكه ن، ب��ه اڵم ئه وه یان ب��ۆ ئه وروپا باش نییه و ناتوانرێت لۆبی كوردیی دروست بكرێت، وایكردوه حیزبیی كاریگ��ه ری ته نانه ت به جیا بۆنه كانی��ش یادكردن��ه وه ی كه ده كه نه وه "، به اڵم به بۆچونی ناوبراو، زۆر باشتره نه ك هه ر كوردانی باشور، به ڵكو كوردانی هه ر چوار پارچه كه ی كوردستان له سه ر ئاستی ده ره وه پێكه وه كار بكه ن بۆ ئه وه ی بتوانن كاریگه رییه كی باش��تر

دروست بكه ن.

تایبه‌ت)353( سێشه ممه 182012/11/27 18

به هادین نوری : هه ڵه یه کی کوشنده ده کات مه سعود بارزانیئه گه ر بیر له وه بكاته وه بیگه یه نێتـه شه ڕ

سه رۆكی ده سته ی به رگریكردن له شوێنكه وتوانی ئاین و مه زهه به ئاینییه كان له عێراق:له دوای رزگاركردنی عێراقه وه چه وسانه وه ی ئاینییه بچوكه كان دروستبو

نیهاد قازضی

به هادین نوری

كاریگه ری حیزبیی نه یتوانیوه

لۆبی كوردیی له ئه وروپا

دروست بكات

ئه و رۆژه دور نییه كه پارتی و یه كێتی

ده بنه كه مایه تی له په رله ماندا

(353( سێشه ممه 2012/11/27 19تایبه‌تونبوون

*ناسنامه یه كی ژووری بازرگانی ونبووه به ناوی )سۆران ئه حمه د عبداللە ( هه ركه س دۆزییه وه بیگه ڕێنێته وه بۆ پرسگه ی ئاوێنه .

*ناسنامه یه كی ژووری بازرگانی ونبووه به ناوی )هێرش عبدالله ره سوڵ( هه ركه س دۆزییه وه بیگه ڕێنێته وه بۆ پرسگه ی ئاوێنه .

*ناسنامه یه كی ژووری بازرگانی ونبووه به ناوی )سه ربه ست محمد كه ریم( هه ركه س دۆزییه وه بیگه ڕێنێته وه بۆ پرسگه ی ئاوێنه .

*ناسنامه یه كی ژووری بازرگانی ونبووه به ناوی )سواره ئه حمه د شاسوار( هه ركه س دۆزییه وه بیگه ڕێنێته وه بۆ پرسگه ی ئاوێنه .

*ناس��نامه یه كی ژووری بازرگانی ونبووه به ناوی )س��ه الم جه بار محمد( هه ركه س دۆزییه وه بیگه ڕێنێته وه بۆ پرسگه ی ئاوێنه .

*ناس��نامه یه كی ژووری بازرگانی ونبووه به ناوی )كاوه فه تاح ره ش��ید بێسارانی ( هه ركه س دۆزییه وه بیگه ڕێنێته وه بۆ پرسگه ی ئاوێنه .

*ناسنامه یه كی ژووری بازرگانی ونبووه به ناوی )مه حمود شه ریف محمد( هه ركه س دۆزییه وه بیگه ڕێنێته وه بۆ پرسگه ی ئاوێنه .

*ناس��نامه یه كی كارگه ی وه رشه ی )ش��ه مێران محمد عبدالله (هه ركه س دۆزییه وه بیگه ڕێنێته وه بۆ پرسگه ی ئاوێنه .

*ناس��نامه یه كی كۆمپانیای نورالدین به ناوی )س��ه الح سلێمان عبدالله (ونبووه هه ركه س دۆزییه وه بیگه ڕێنێته وه بۆ پرسگه ی ئاوێنه .

*باجێكی زانكۆی س��لێمانی به ش��ی ئه ندازیاری شارستانی وون بووه به ن��اوی )هاوكار خالید حه مه صالح(هه رك��ه س دۆزییه وه بیگه ڕێنێته وه بۆ

پرسگه ی ئاوێنه .ب��ۆ هه بێ��ت بنه مای��ه ك ته نه��ا هه ڵبژاردنی خه لیفه )هه بونی شورایه ( ج��ا ئ��ه وه ش دیاریكراو نییه ش��ورا چییه ؟ ده بێت چه ند كه س بن؟ ئاستی زانستییان چه ند بێت. ته مه نیان چه ند بێت. ب��ه زۆرینه ی ره ه��ا هه ڵبژاردن ده كرێ��ت یان ب��ه چ رێژه یه كی دیكه . پاش هه ڵب��ژاردن خه لیفه مولزه مه به ش��وراوه له بڕیاره كانیدا ی��ان نه خێر، ئایا ش��ورا ده س��ته یه كی جێگیره یان ئه هلی دیاریكردنی ش��ێوازی گۆڕاوه . ش��ورا چیی��ه ؟ ئه مان��ه هیچی��ان نه له قورئ��ان و نه له س��وننه تدا هه ن و به رای ئه هلی س��وننه ش هیچ كه س پاش نییه تاوه كو پێغه مبه ر)د.خ( مه عسوم تێگه شتنه كانی به ره هایی وه ربگیرێن. پاشان ده س��ه الته كانی خه لیفه چین، ده سه اڵتی دنیایی هه یه یان ده سه اڵتی دی��ن و دونی��ا، ئای��ا خه لیف��ه له كار ده خرێ�ت یان نا؟ ئه مانه هه مویان ئه و هه بێت وه اڵمیان ده بێت پرس��یارانه ن تاوه كو بتوانین بڵێین سیستمی سیاسی

ئیسالمیمان هه یه . جگه له وه ی كاك دڵش��اد هه ر له و په ره گرافه دا باس له وه ده كات كه هه مو له ئیس��المه وه ده بێ�ت ئه حكام��ه كان هه ڵبهێنجرێن، ئه گه ر زۆرینه ی كۆمه ڵگا ئ��ه وه ی قه بوڵ نه بو. ئایا چاره س��ه ر لێوانلێ��و ده كرێ�ت چییه ؟ كۆمه ڵ��گا له خوێن تاوه كو كۆمه ڵگا ناچاری ئه وه بكرێ��ت قه بوڵی ئ��ه و بنه مایه بكات؟ نازان��م به ڕێزیان پاش ئه زمونی خۆیان تێنه گه ش��تن له ناوچ��ه ی هه ورام��ان ئ��ه و بیركردنه وه یه ن��ه ك هه ر هه ڵه یه س��ه رده مه دا له م ناش��توانێت به ڵكو خزمه ت به ئینس��انییه ت بكات؟ نازانم ئه وان ناوچه كه یان به جێهێش��توه چی گۆڕاوه ، ته نها سێ شت گۆڕاون له چك له ئیجباریی��ه وه بوه ت��ه ئیختیاری كه زۆرین��ه ی ناوچه كه به ئیختیاری خۆی له چك ده كات. مه ش��روب له بابه تێكی سیاس��ییه وه گ��ۆڕاوه ب��ۆ بابه تێكی ف��ه ردی و ویژدان��ی ك��ه كه مینه یه ك ده یخۆن��ه وه و تائێس��تاش ناوچه ك��ه باڕێك��ی تێدا نیی��ه ، مۆس��یقاش به ئازادی ده ژه نرێت به داخه وه ناوچه كه ل��ه روی هونه رییه وه فه رامۆش��كراوه و مۆسیقارێكی باشی تێدا هه ڵنه كه وتوه . به اڵم دانیشتوانه كه ی به بێ ترس ژیان ده گوزه رێنن. له قه له قی و دودڵیدا ناژین. خودایه ئه م كاره م كه له ته وێڵه و به پێی فه توای عالمه كانی ئ��ه وێ حه اڵڵ بوه فه توایان هه مان عالمه كانی له بیاره ش هه بێت نه وه ك فه توایه كی تریان ببێت و لێره حه رام بێت و شه قی له سه ر بخۆم.. به ڕێ��ز م��ه ال )كرێ��كار( له وتارێكیدا له هه ینییه كی مزگه وتی جیهاددا ئاماژه به وه ده كات ")850( ش��ه هیدمان داوه ت��ا له ناوچ��ه ی هه ورام��ان و هه ڵه بجه ئه ماره تێكی ئیسالمیمان دروستكردوه ، كوان )850( شه هیدی تر ئه و ئه ماره ته بگه یه نین��ه عه ربه ت". ئه مه به ده ر له و یه كێتییانه ی كه له و شه ڕانه دا به ده ستی ئێوه كوژراون. سوێندت ده ده م به خوا كه مینه یه ك و به سه ر له چك سه پاندنی حه رامكردنی مه ش��روب له كه مینه یه ك و رێگریكردن��ی مۆس��یقا له هونه رمه ندی نه بو ئ��ه وه ده هێنی )850( كه س��ی بۆ بدرێته كوش��ت، هه زاران كه س��ی له پێناودا كه مئه ندام بكرێت؟ نازانم كه ی تێر ده بن ل��ه م بیركردنه وه جوزئیانه و

كه مێك مه قاصیدیانه بیرده كه نه وه .زۆر دیك��ه دا له په ره گرافیك��ی راش��كاوانه باس له وته بێژی ئیس��الم به ن��اوی ده ڵێت)ئه وان��ه ی ده كات و ئیس��المه وه قس��ه ده كه ن و كێبه ركێی ......... ده ك��ه ن دیموكراتیخ��وازان

قسه كانیان هی گیرفانی خۆیانه ( جه نابی كاك دڵشاد جه نابیشتان و ئه وانیش كه به ناوی ئیس��المه وه قسه ده كه ن قسه ی گیرفان��ی خۆت��ان ده كه ن، ئیس��الم ده قێك��ی بێالیه نه )ئیمامی عه لی خوا لێ��ی رازیبێت ده فه رموێ��ت ده قه كان بێده نگن ئ��ه وه مرۆڤه كانن ده یانهێننه گۆ( هه ربۆیه ده قه دینییه كان ده كرێت دیموكراتییانه بخوێنرێنه وه و ده شكرێت دیكتاتۆرییان��ه بخوێنرێنه وه . ده كرێت تاڵیبانییانه بخوێنرێنه وه و ده ش��كرێت فه تح��واڵ گوله نییانه . ئیس��الم گرفتی له گه ڵ ئ��ه م خوێندنه وانه دا نییه به ڵكو ئ��ه وه خوێندنه وه كانن گرفتیان له گه ڵ

یه كدیدا هه یه .باس��ی س��ه ر دێت��ه پاش��ان دیموكراس��ییه ت كه جگه له پێناس��ه ته قلیدیی��ه كۆنه كه ی جاران ش��تێكی بۆچونێكی عه قاڵنی نه وت��وه . دیكه ی هه ی��ه ده ڵێت مرۆڤ كاتێ��ك باوه ڕی به ش��تێك نییه ده بێ��ت ئه وه نده لێی شاره زا بێت پاساوی ئه وه ی به ده سته وه بێت كه بۆچی بڕوای به و ش��ته نییه ، ل��ه م روه وه ده ب��و كاك دڵش��ادیش دیموكراتیی��ه ت له س��ه ر ئه وه ن��ده ی بخوێندایه ت��ه وه كه پاس��اوی ئه وه ی به ده س��ته وه ببوایه ره تیبكردایه ته وه . به هه رحاڵ دیموكراس��ییه ت میكانیزمی ملمالنێ��ی ئاش��تییانه ی نێ��وان هێزه جیاوازه كان��ی كۆمه ڵگای��ه ، چونك��ه ئه گ��ه ر ئ��ه م ملمالنێی��ه به ش��ێوه ی ئاش��تیانه رێكنه خرێت ئه وا به شێوه ی توندوتیژانه په ی��ڕه و ده كرێت، تێكڕای ئایدۆلۆژیاو جیهانبین��ی و ئایین و هیزه ده ستی گرتنه خه ونی سیاس��ییه كان ده سه اڵتیان هه یه . بۆیه له بری ئه وه ی ئه م ملمالنێیه به خوێناوییانه یه كالیی بكرێته وه په نا بۆ میكانیزمی ئاشتیانه ده به ن كه دیموكراسییه ت و دیاریكردنی چوارچێ��وه ی ده س��تورییه ك��ه هیچ هێزێكیان كه ده س��ه اڵتی گرته ده ست هێزه كانی تر نه پلیشێنێته وه و زه مینه ی خوڵقاندنی توندوتیژی فه راهه م نه كات. بۆیه ئالێره وه دیموكراسییه ت بێالیه نه و زۆرینه كان ره نگی خۆی پێده به خش��ن مانه وه ی ده رفه تی به مه رجێ��ك به اڵم

هێزه كانی دیكه له ناو نه برێت.له په ره گرافێكی دیكه ش��دا شتی زۆر س��ه یری باس��كردوه ك��ه به راورده كه بۆ كه سانی ش��اره زاو دیندارو خاوه ن ویژدان به ج��ێ ده هێڵێت. من بۆ خۆم ئه زمون��ی تاڵم له گه ڵ ئه م رس��ته یه دا هه ی��ه . له بازگه ك��ه ی گوڵپ كه یه كه م بازگ��ه ی ئه نسارولئیس��الم بو له گه ڵ خوشكه كانم رایانگرتین و وتیان: بۆچی عابایان نه داوه به سه ریاندا؟ منیش وتم: له به ر ئه وه ی ئێمه عابا به فه رز نازانین. وتی: ده ی خوا به ف��ه رزی ده زانێ�ت، ت��ۆ ده زانیت یان خ��وا؟ منیش وتم: به ڵگه یه كت هه یه له س��ه ر ئه وه ی خوا به فه رزی زانیوه ؟ وتی: قه ولی عالمانی له س��ه ره . منی��ش وت��م: ده ی منیش قه ولی عالمم الیه كه ده ڵێت فه رز نییه . ئه ویش وتی: من ئه و عالمانه ی الی تۆ به عالم نازانم. بۆیه قه ناعه تم وایه كاك دڵش��اد ده یه وێت بمانب��ات بۆالی ئه و عالمانه ی كه خۆی به عالمیان ده زانێت نه ك ئه وانه ی خۆیان عالمن. جگه له وه ئه ی به دیل چییه جگه له كوشتن ئه گه ر ئێمه دیموكراس��ییه تمان قه بوڵ نه بو. ئایا كوشتن گه وره تره یان ئه وه ی ئێمه

به رامبه ر قه بوڵ بكه ینله كۆتایشدا كاك دڵشاد به كۆمه ڵێك بابه تی جوزئی و فیقهی باسی جیاوازی نێوان ئیسالم و دیموكراسییه تی كردوه كه ئه و نمونه فیقهییانه خۆیان بابه تی

خیالفین له ناو فیقهیشدا.

وته بێژه كانی خوا... پاشماوە

ئاگاداری به پێ��ی ئه و داوای��ه ی كه له الیه ن داواكار پێش��كه ش ب��ه م فه رمانگه یه كراوه له الیه ن )رێبوار عمر حمه خان( له )2012/11/20(خاوه نی كارگه ی )ش��ایان بۆ دروستكردنی شیرینی و سارده مه نی( داوای تۆماركردووه كه دانراون ئامێره كانی له خ��واره وه دیاریك��راوه به پێی په یڕه وی ئامێری میكانیكی ژماره )65(س��اڵی (1952( ب��اڵوی ده كه ینه وه هه ر كه س��ێ خۆی به په یوه ندی��دار یان خاوه نی هه ریه ك ئامێرانه داده نێ له ماوه ی )15( پانزه رۆژدا س��ه ردانی ئه م فه رمانگه یه بكات به پێچه وانه وه به ناوی داواكاره وه تۆمار ده كرێت و بڕوانامه ی پێده درێت.

له گه ڵ رێزدا...

دادنووس/ دادنوسی سلێمانی /1 فاروق كالن شریف

ئامێره كان: -خه اڵته بۆ تێكه ڵكردنی مه وادی دۆندرمه دوودانه/ بێ ژماره /ئیتاڵی 1

- ئامێری به سته ره بۆ گرتنه وه ی شیر/ بێ ژماره / ئیتاڵی2- ئامێری فرن بۆ برژاندنی شیرینی /بێ ژماره / سووری

- عه جانه )50كغم( بێ ژماری ئێرانی - فرنی برژاندنی كێك بێژماره صینی‌

ئاگاداری به پێی ئه و داوایه ی كه له الیه ن داواكار پێشكه ش به م فه رمانگه یه كراوه له الیه ن )ئاراس عبدالقادر مصطفی‌( له)2012/11/20(خاوه نی كارگه داوای تۆمار كردووه كه دانراون ئامێره كانی له خواره وه دیاریكراوه به پێی په یڕه وی ئامێری میكانیكی ژماره )65(ساڵی )1953( باڵویده كه ینه وه هه ركه سێ خۆی به په یوه ندیدار یان خاوه نی هه ل��ر یه ك ئامێرانه داده نێ له ماوه ی )15( پانزه رۆژدا س��ه ردانی ئه م فه رمانگه یه بكات به پێچه وانه وه به ناوی داواكاره وه تۆمار ده كرێت و بڕوانامه ی پێده درێت.

له گه ڵ رێزدا....دادنووس/ دادنوسی سلێمانی/ 1

فاروق كالن شریف

ئامێره كان: - 2009 كۆری 1313005098901S /D.G.I/ ئامێری طبع فلیكس1

- 2006 كۆری 1329804020303S/ ئامێری طبع فلیكس2

پرس��یارەکەی م��ن ل��ەو هاوڕێیانە ئەوەیە : ئایا مارکسیس��تەکان هەموو وەک یەک بوون? ئایا مارکس��ییەکان پڕ نەب��وون لە خەڵکانی تێکۆش��ەرو ئازادیخوازو مرۆڤدۆست و ئاشتیخواز? لەگەڵ ئەوەشدا ئەوەی لەمارکسییەتدا س��ەرکەوت ئەوان��ە نەب��وون، بەڵکو س��تالین و کاس��ترۆ و ئەنوەر خواجا بوو. ئایا ناسیونالیس��تەکان هەموویان جەالدو قەس��اب بوون، بێگومان نا، بەاڵم ئ��ەی بۆ هیتل��ەرو ئەتاتورک و میلۆس��ۆڤیچ و ناتانیاهۆ سەردەکەون و دێنە س��ەرێ?. ئەم دۆخەی کە بۆ ناسیونالیس��تەکان و مارکس��ییەکان دروستە. ئیسالمییەکانیش بۆ ڕاستە، لێرەوە تێزەی »ئیس��المییەکان وەکو یەک نی��ن« کە ب��ووە بەدروش��م و تەکیەگاه��ی هەندێک لەنوس��ەرانمان، هیچ نیی��ە جگ��ە لەتێزەیەکی کاڵ و بێس��وود کە ب��از بەس��ەر جەوهەری ئایدۆلۆژیاکان و جەوهەری دەسەاڵت و توندیی پێکدادانە مێژوویەکاندا دەدات، ئەوە لەبیردەکات کە مێژوو تا ئێس��تا ئەوەندەی پێویس��تی بە توندڕەوەکانە پێویستی بە میانەرەوەکان نییە، ئەوە لە بیردەکات بەدرێژایی مێژوو، ژمارەیەکی

زۆر ل��ە خەڵ��ک دوای تون��دڕەوەکان دەکەون، نەوەک دوای مرۆڤدۆس��ت و هێمن و میانەڕەوەکان بکەون... یاخود لەوانەیە ئەم هەڵەیە گوزارشتێکی ڕوون بێت لەبێتوانایی ئێمە لەوەی پرەنسیپە تیورییە س��ادەکان لەس��ەر ڕۆشنایی هەقیقەت��ە مێژووییەکاندا بخوێنینەوە. دیارە لە پشت ئەم تێزەیەوە بروایەکی گەش��بینانە بە مرۆڤ هەیە، بروایەک ک��ە پێیوایە مرۆڤ ب��ە فیترەت ڕووی لەمیان��ەڕەوی و هێمنییە، ئەوە هەمان ئەو هەڵەیەی مارکس��ە ک��ە پێیوابوو نوێنەرانی پرۆلیتاریا دەتوانن لەخۆیان بگوزەرێ��ن و نەب��ن ب��ە دیکتات��ۆر، ب��ەاڵم ڕەنگە مارکس هەق��ی بووبێت بکەوێتە هەڵەیەکی وەهاوە، کولتووری فەلس��ەفی ڕۆشنگەری و فەیلەسوفانی س��ەدی هەژدە بە گش�تی بە زمانێکی باس��یان گەش��بین فەلس��ەفیانەی لەعەقڵی مرۆڤ و عەقاڵنییەتی کردوە، بەاڵم ئەمڕۆ ئەو وەهمانە ڕەویونەتەوە، تێڕوانینان��ە ئەمج��ۆرە لەئێس��تادا هەڵقواڵوی خۆش��باوەڕی و گەشبینی نین، هێندەی هەڵقواڵوی هیومانیستی هەڵەیەک��ی ئایدۆلۆژین کە زنجیرەیەک

دەرەنجامی نادیاری لێدەکەوێتەوە.

دوو تێبینی کورت... پاشماوە

دین و سیاسەت... پاشماوەرەخنە لەعەلمانیەت بە چ مانایەک؟

ڕەخنەکردنی عەلمانیەت یانی چی؟تێ��زەی ڕەخنەکردن��ی ئای��ا ب��ەاڵم بەعەلمانیبوون��ی دونی��ا و ڕەخنەکردنی عەلمانیەت وەک ئایدیۆلۆژیا چ مانایەکی هەی��ە؟ ئایا ئەم��ە مان��ای ئەوەیە کە گەڕاندنەوەی دین ڕێگاچارەی کێشەکانی دونیایە؟ ئای��ا مانای ئەوەیە چاوەڕوانی دینی دەسەاڵتدارێتییەکی دروستکردنی بی��ن ب��ۆ دروس��تکردنی کۆمەڵگایەکی دیموکراس و ڕێزبەخش؟ ئایا ئەمە مانای ئەوەی دین ببێت بە بنەمای هەڵسوکەوتی سیاسی و یاسایی دەوڵەت و دین شێوازی هەڵس��وکەوتی دەزگاکان��ی حوکمڕانی و دەزگا گش��تییەکان دەستنیش��انبکات؟ ئایا ڕەخنەکردنی تێزەی بەعەلمانیبوونی دونی��ا و ڕەخنەکردن��ی عەلمانیەت وەک ئایدیۆلۆژیا، مانای نووس��ینی ڕەچەتەی دینییە بۆ ژیانی سیاس��ی و کۆمەاڵیەتی و فەرهەنگ��ی؟ بەکورتی ئایا ڕەخنەکردنی عەلمانیی��ەت مان��ای چەپڵەلێدان��ە بۆ

ئیسالمیەت؟بێگومان وەاڵمی هەموو ئەو پرس��یارانە بە نەخێرە، نەخێرێکی گەورە و ئاشکرا، نەخێرێکی بینراو و بیستراو. ڕەخنەکردنی دونی��ا و بەعەلمانیبوون��ی تێ��زەی ڕەخنەکردنی عەلمانیەت وەک ئایدۆلۆژیا مانای بانگێشەکردن نییە بۆ دامەزراندنی دەوڵەتی دینی، مانای ئەوە نییە دەوڵەت دی��ن بکاتە بنەمای دەستنیش��انکردنی مانای کۆمەڵگاوە، بە پەیەوەندییەکانی ئەوەش نییە دین ببێتە بنەمای سیستمی یاسا و داوەریی، مانای ڕێکخستنی ژیانی گش��تی نییە لەسەر بنەمای دین، مانای ب��ە دینیکردنی دەزگاکان��ی حوکمڕانی

نییە، مانای سەپاندنی دین نییە بەسەر ئەخالقی گش��تیدا هتد... ئەی کەواتە ڕەخنەکردن��ی عەلمانی��ەت چ مانایەکی هەی��ە، ئەگ��ەر ئ��ەو ئەرکان��ە بە دین نەسپێررێت ئەی بۆ ڕەخنە لە عەلمانیەت بگری��ن؟ بەبۆچوون��ی م��ن دەکرێ��ت چوار مانای س��ەرەکی بە ڕەخنەکردنی عەلمانیەت وەک ئایدیۆلۆژیا و بە تێزەی

بەعەلمانیبوونی دونیا ببەخشین. یەکەم: ڕاستکردنەوەی مێژووی سیاسی و هاوچەرخەکانی کۆمەڵ��گا کۆمەاڵیەتی و دوو س��ەدەی ڕاب��ردوو. مێژوویەک دین ڕۆڵێک��ی گرنگ و بەرچ��اوی تێدابینیوە ن��ەک ئەوەی ش��تێکی الوەکی بووبێت، ی��ان کورتبووبێتەوە ب��ۆ پەیوەندیەکی

شەخسی لەنێوان ئینسان و خوداکەیدا.دووهەم: قوڵکردنەوەی تێگەیشتنمان بۆ بەشێوەیەکی نەبەس��تنەوەی مۆدێرنە و حەتمییەوە بە الوازبوون و پەراوێزخستنی دینەوە. واتە کردنەوەی پانتایی فیکری و ب��ۆ جێکردنەوەی میت��ۆدی تی��وری و مۆدێرن��ەدا، جێکردنەوەیەک لەناو دین ل��ەدەرەوەی کورتکردن��ەوەی دی��ن بۆ

پەیوەندییەکی تاکەکەسی بە خوداوە.س��ێهەم: گەڕاندنەوەی ن��رخ و بەها بۆ بیرکردن��ەوەی دینی و یەکس��اننەکردنی بە س��یحر و خورافەت و جەهل. لەمەش گرنگتر نەبینینی ئینس��انی دینی وەک

ئینسانێکی گەمژە و نەزان.چ��وارەم: پێداچوون��ەوە ب��ە تیورەی تیورەیە ئەم ڕزگارکردنی دیموکراسیدا و میکانیکییە بەس��تنەوە حەتم��ی و لەو کە دیموکراس��یەت ب��ە عەلمانیەتەوە

گرێئەدات.

كاتێك كه كرداری پێغه مبه ر )درودی خوای له س��ه ر بێت( پش��تیوانی لێ صلهی للاه ئه كات :" ما خیر رس��ول للاهعڵیه وسلهم بین أمرین إال اختار أیسرهما ما ڵم ێكن فیهما إثم " به اڵم ئه و شێوازه به هیچ ش��ێوه یه ك له گ��ه ڵ قورئان و فه رمانڕه وایی ش��ێوازی فه رم��وده و پێغه مبه رو)درودی خوای له سه ربێت( و ناگرێته وه ، یه ك ڕاشیده كاندا خه لیفه نابێ��ت ئه وانیش بی��ر له میكانیزمێك بكه نه وه پێچه وانه ی ئیس��الم و روحی

شه ریعه ت بێت.• ی��ان ئه بێ��ت بی��ر له وه رگرتنی ده س��ه اڵت و كاری سیاسی نه كه نه وه و دابنیش��ن و به هاوبه ش له گه ڵ خه ڵكی عه لمانیدا هی��چ جۆره كارێك نه كه ن، كه ئه مه ش پێچه وانه ی ده قی فورئانی

پی��رۆزه ك��ه ئه فه رموێ��ت:" ولتكن ��ه ێدعون إڵی الخی��ڕ وێأمرون نكم أمه مبالمعروف وێنه��ون عن المنكڕ وأواڵئك ه��م المفلحون" یان پێغه مبه ر )درودی خوای له سه ر بێت( ئه فه رموێت :"من رأی منك��م منكرا فلیغیره بی��ده، فإن ڵم یستگطع فبلس��انه، فإن ڵم ێستطع فبقلبه،

وذلك أضعف اإلیمان". كه گه وره تری��ن مونكه ر مونكه ری حوكمڕانییه ، سیس��ته می ده سه اڵت و كه س��ته م و نادادپه روه ری تێدا پیاده بكرێ��ت، چونك��ه مونك��ه ر ئه گ��ه ر نه بینرێت و شێوازه كه ی نه زانرێت چۆن ڕێگری لێ ئه كرێت ئه گه ر له سیسته می نه بیت؟! به ش��دار گۆڕانكاریكردن��دا له هه مان كاتدا پێچه وانه ی ڕای زانایانه ، كه له بنه ماكانی ڕێگری له خراپه )قواعد

انكار المنكر(دا چه ند مه رجێك دانراوه ل��ه ڕوی خراپ��ه دا كه بۆ وه س��تان یه كێكیان بون��ی زانیارییه ده رباره ی مونكه ره ك��ه ، له كات��ی به ش��داریش له ده سه اڵتدا ئه وه نده داوای گۆڕانكاری و چاكس��ازیت لێ ئه كرێت كه له توانادا هه بێ��ت، پێغه مب��ه ر )درودی خوای له س��ه ربێت( داوای له و ده سه اڵتدارانه نه كردوه كه موسوڵمانبون سیسته می ئه گه ر خراپه و بگ��ۆڕن حوكمڕانییان نه بوبێت، له ده س��ه اڵته كه یاندا سته م الفتاوی له )مجم��وع ته یمی��ه ئیبنو ج28/ص68( دا ده رب��اره ی یوس��ف پێغه مبه ر )درودی خوای له سه ر بێت( ئه ڵێت:)وفعل من العدل والخیر ماقدر علی��ه ، ودعاهم الی االیمان بحس��ب االم��كان( واته ئه وه ن��ده ی له توانایدا

هه ب��وه كاری چاك��ه و دادپ��ه روه ری ك��ردوه و، ب��ه گوێره ی توان��ا بانگی كردون بۆ ئیمانهێنان( له هه مان كاتدا ده س��ه اڵت به خاوه ن گ��ه وره خوای نها لیوس��ف وه س��فی ئه كات:)وكذلك مكهفی ااڵرض( س��وره یوس��ف 56 كه نیش��انه ی ئه وه یه ده سه اڵت ئه مه ش ش��تێكی ڕێژه ییه و به گوێره ی توانایه ، ئیمامی نه وه ویش ئه ڵێت هه ر بابه تێك ڕاجیایی له سه ر بێت یاسای ڕێگریكردن رێگری به ڵكو نایگرێت��ه وه ، له خراپه له خراپه ته نها ئه و ش��تانه ئه گرێته وه كه وا حه رامییه ك��ه ی كۆڕایی زانایانی له سه ره ، مه سه له ی دیموكراسییه تیش ی��ه ك پێناس��ه ی نییه و له ن��او زاناو عه لمانییه كاندا ئیس��المی و بیرمه نده

ڕاجیایی هه یه ده رباره ی .

دیموكراسییه ت له نێوان میكانیزم و عه لمانییه تدا... پاشماوە

ئه وان��ه ی ك��ه ناب��ێ له بیربكرێ��ن" هه وڵێكه بۆ ئه رش��یفكردنی ن��اوی ئه و تێكۆش��ه رانه ی كه رۆژگارێك له ریزه كانی حیزبی ش��یوعی عێراق و كوردستان و له پێناو نیشتیمانێكی ئازادو گه لێكی به ختیاردا خه باتیانكردوه . ته قه لالیه كه بۆ له بیرنه كردنی ناوی ئه و مرۆڤانه ی كه له رۆژه سه خته كانی تێكۆشاندا به ره نگاری س��ته م و جه وری دیكتاتۆرییه ت بونه ته وه و بۆ نه هێشتنی چه وساندنه وه ی مرۆڤ

له الیه ن مرۆڤه وه تێكۆشاون

ناوچە دابڕاوەکان: فشە یان حەماسی نەتەوەیی؟

کامیار سابیر

خاوەنی هەر ئایدیۆلۆژیایەک بیت، پێویستە بەوردیی و سەلیقەوە چەمکە سیاسیی و کولتورییەکان بەکاربهێنیت. لەدەس��توری عێراقدا، چەمک��ی "ناوچە دابڕاوەکان" بونی نییە، هەندێ��ک الڵەپەتەیی پێوەدەکەن و زیاتر ئیقاعی کڕوزانەوەی دەدەنێ و بە"ناوچە دابڕێنراوەکان" دەیناس��ێنن. لەدەس��توردا، چەمک��ی" المناطق االخری other-المتنازع علیها- ناوچە کێش��ە لەس��ەرەکانی تر، ی��ان جێناکۆکەکانی ترdisputed territories" بونی هەیە، بەاڵم دابڕاو"منعزل - isolated" بونی نییە. ئەمە حەماس��ی نەتەوەیی و کەفوکوڵی ناسیۆنالیس��تیی نییە کە چەمکەکان بۆ شەقامی کوردیی و بازاڕی سیاسیی پێچەوانە دەکاتەوەو نان و پیازی پێوە دەخوات، بەڵکو ئەمە فشەیەکی سیاسیی و درۆیەکی گەورەی دەسەاڵتی کوردیی و ئۆپۆزیسیۆن و هەمو ئەو ئینتێلێکچوواڵە پڕ لەمەعریفانەن کە تیۆرایزی نەتەوەییبون بەم دەغدەغە ناسیۆنالیستییانە دەمەزەرد دەکەنەوە. ئەم فشەی"دابڕاوو دابڕێنراو"ە وەک فشەی میدیای ئەو دەسەاڵتە وایە، کە سەرۆکی هەرێمی کوردستان، بە"سەرۆکی کوردستان" دەناس��ێنن، ئەویش بەس لەئاستی لۆکاڵیی میدیای حیزبدا، ئەگینا حەدیان چییە

بەعەرەبیی و فارسیی و تورکیی و ئینگلیزیی... تاد، وڕێنەی وا بنوسن.زمان و چەمکی بااڵ، لەکۆنتێکستی وردو ئەکادیمییدا، فیکری بااڵ بەرهەمدێنێت. ئەمە بۆچونی زۆرینەی زمانناس و ئەنسرۆپۆلۆجیس��ت و سۆسیۆلۆجیستەکانە، کە زمان وەک هێزو س��یمبۆڵ و مەبن��ای فیکر دەچوێنن. لەکاتێک��دا زمانی فیکریی بەگش��تیی و فیکری نەتەوەیی کورد بەتایبەتیی زۆر روت و رەجاڵە، کەچی بەفشەی ناسیۆنالیس��تیی و یارییکردن بەهەس��تی خەڵکی عەوام، دەیانەوێ ناسیۆنالیزمی خەڵکی سادە بگەشێننەوە. قسەمان لەسەر دەسەاڵتی نەوت - دز نییە کە هەرێمی کوردستان وەک کۆڵۆنییەکی تااڵنیی سەیر دەکات، قسە لەسەر ئەو ئۆپۆزیسیۆن و رۆشنبیرە بێالیەنانەیە، ئاو بەئاشی کەشوفشەکانی دەسەاڵتی سیاسییدا دەکەن. بەزمانێکی سادەی کۆمەاڵیەتیی، بەکارهێنانی "دابڕاو" لەبری"ناکۆک"، وەک ئەو پیاوە سمێڵ بابڕە وایە، لەناو ژن و منداڵەکانیدا، هەڕەشەی زل لەنەیارەکانی دەکاتو تاوێ��ری گ��ەورە هەڵدەگرێ و جوێنی زۆر بریندارکەر بەزاری��دا دێت، کەچیی لەناو خەڵکداو رو بەنەیارەکانی، موجامەلەو قسەی مەعقول دەکات. دەسەاڵتی کوردیی و میدیا حیزبیی و سێبەرەکانیش رێکوڕەوان ئەم کارە دەکەن. ئۆپۆزیسیۆن و میدیای س��ەربەخۆش، لەژێر پەرچەمی کوردەناموسییدا، خۆیان رادەستی ئەمری واقیعێک

کردوە، کە نائاگایی سیاسیی و حەماسی نەتەوەیی وڕو کەڕو تەپی کردون. سەرەنجام داخوازییە نەتەوەییەکانی کورد لەعێراقدا، بەدروشمی چەواشەکارانەو حەماسی نەتەوەیی و فش��ەی کوردایەتیی دابین ناکرێن، بەڵکو بەفیکرو دیسپلین و ئیرادەی سیاس��یی دابین دەکرێن. ناس��یۆنالیزمی بێفیکری کوردیی و رۆش��نبیرە نەتەوەیی��ە بێفیکرەکانی کورد، تا هەنوک��ەش خاوەنی یەک کتێبی فیکریی نیین، پێیانوایە بەتێکەڵکردنی حەماسی نەتەوەیی و فشەی نەتەوەیی، دەتوانن مۆبەاڵیزی

شەقامی کوردیی تا سەر بکەن.ئێم��ە تەجروبەیەکی زۆر فاش��یلی ئەم حەماس و فش��ە نەتەوەییانەمان لەنزیک خۆمانەوە هەیە، نەتەوەییەکانی فەلەستین و ئیسالمی سیاسیی عەرەبیی لەهەمبەر قودس��ی تاس��ەر عەرەبیی و تا ئەبەد ئس��یالمیی! جگە لەوێرانیی و لەدەس��تدانی یەکجاری��ی قودس، هیچیتریان نەکرد. بۆ کوردی��ش زۆر گرینگە پەند لەوانەکانی مێژو وەربگرین. دەس��تکەوتی نەتەوەیی بەدروش��م و خۆگیڤکردن��ەوەو قوڕپێوانو فیش��اڵی ناسیۆنالیستیی، بەوشەو چەمکی نادەس��توریی نابێ، بەڵکو بەئیرادەو فیک��رو مەعریفەی سیاس��یی دەکرێ. بەحیزب��ی خاوەن ئینتیمای نیش��تمانیی و حکومەتی نیش��تمانیی دەکرێ، نەک بەو پێش��مەرگە میلیش��یایانەی پارێزگاریی لەقاچاغچییەکانی نەوت دەکەن و ئینتیمای نیش��تمانیی و وەالئی نەتەوەییان، تەنیا

بۆ پارە و حیزب هەیە.

awene.com

www.

نوێنه‌ری‌ئاوێنه‌‌له‌ئه‌وروپاشوان‌حه‌مه‌‌ـ‌نه‌رویج004799004729

[email protected]کوا لێکۆڵینەوەی یاسایی لەخوێنی سۆرانی مامە حەمە، عەبدولستار تاهیر، سەردەشت عوسمان

ریکالم

ریکالم ریکالم

خاوه‌نی‌ئیمتیاز:‌کۆمپانیای‌ئاوێنه‌سه‌رنوسه‌ر:‌سه‌ردار‌محه‌مه‌د

چاپخانەی ئاوێنە

کتێب، گۆڤاررۆژنامه ، نامیلکه

بۆ چاپکردنی:

07701471518 )053(3210501)053(3210502

ژمارە 353

Documents

Transcript of ژمارە 353