หนงสอเรยนสาระทกษะการดาเนนชวต

รายวชา ศลปศกษา

(ทช31003) ระดบมธยมศกษาตอนปลาย

หลกสตรการศกษานอกระบบระดบการศกษาขนพนฐาน

พทธศกราช 2551

สานกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย

สานกงานปลดกระทรวงศกษาธการ

กระทรวงศกษาธการ

หนงสอเรยนเลมนจดพมพดวยเงนงบประมาณแผนดนเพอการศกษาตลอดชวตสาหรบประชาชน

ลขสทธเปนของ สานกงาน กศน. สานกงานปลดกระทรวงศกษาธการ

หามจาหนาย

เอกสารทางวชาการลาดบท 15/2554

หนงสอเรยนสาระทกษะการดาเนนชวต

รายวชา ศลปศกษา (ทช31003)

ระดบมธยมศกษาตอนปลาย

ลขสทธเปนของ สานกงาน กศน. สานกงานปลดกระทรวงศกษาธการ

เอกสารทางวชาการลาดบท 15/2554

คานา

สานกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย ไดดาเนนการจดทา

หนงสอเรยน ชดใหมน ขน เพ อสาหรบใชในการเรยนการสอนตามหลกสตรการศกษานอกระบบ

ระดบการศกษาขนพ นฐาน พทธศกราช 2551 ทมวตถประสงคในการพฒนาผ เรยนใหมคณธรรม

จรยธรรม มสตปญญาและศกยภาพในการประกอบอาชพ การศกษาตอ และสามารถดารงชวตอยใน

ครอบครว ชมชน สงคมไดอยางมความสข โดยผเรยนสามารถนาหนงสอเรยนไปใช ดวยวธการศกษา

คนควาดวยตนเอง ปฏบตกจกรรมรวมทงแบบฝกหดเพ อทดสอบความรความเขาใจในสาระเนอหา

โดยเมอศกษาแลวยงไมเขาใจ สามารถกลบไปศกษาใหมได ผเรยนอาจจะสามารถเพมพนความรหลงจาก

ศกษาหนงสอเรยนน โดยนาความรไปแลกเปล ยนกบเพ อนในช นเรยน ศกษาจากภมปญญาทองถ น

จากแหลงเรยนรและจากสออนๆ ในการดาเนนการจดทาหนงสอเรยนตามหลกสตรการศกษานอกระบบระดบการศกษา

ขนพนฐาน พทธศกราช 2551 ไดรบความรวมมอทดจากผทรงคณวฒและผเกยวของหลายทานทคนควา

และเรยบเรยงเน อหาสาระจากส อตางๆ เพอใหไดส อท สอดคลองกบหลกสตร และเปนประโยชน

ตอผเรยนทอยนอกระบบอยางแทจรง สานกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย

ขอขอบคณคณะทปรกษา คณะผ เรยบเรยง ตลอดจนคณะผจดทาทกทานทไดใหความรวมมอดวยด

ไว ณ โอกาสน สานกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย หวงวาหนงสอเรยน

ชดนจะเปนประโยชนในการจดการเรยนการสอนตามสมควร หากมขอเสนอแนะประการใด สานกงาน

สงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย ขอนอมรบไวดวยความขอบคณยง

สานกงาน กศน.

สารบญ

หนา

คานา คาแนะนาการใชหนงสอเรยน โครงสรางรายวชา บทท 1 ทศนศลป เรองท 1 จด เสน ส แสง เงา รปราง และรปทรง 2 เรองท 2 ทศนศลปสากล 11 เรองท 3 การวพากษวจารณงานทศนศลป 20 เรองท 4 ความงามตามธรรมชาต 23 เรองท 5 ความงามตามทศนศลปสากล 27

เรองท 6 ธรรมชาตกบทศนศลป 30 เรองท 7 ความคดสรางสรรค การตกแตงรางกาย ทอยอาศย 32

บทท 2 ดนตร เรองท 1 ดนตรสากล 36

เรองท 2 ดนตรสากลประเภทตาง ๆ 37

เรองท 3 คณคาความไพเราะของเพลงสากล 42

เรองท 4 ประวตภมปญญาทางดนตรสากล 47

บทท 3 นาฏศลป

เรองท 1 นาฎยนยาม 52 เรองท 2 สนทรยะทางนาฏศลป 55 เรองท 3 นาฏศลปสากลเพอนบานของไทย 58

เรองท 4 ละครทไดรบอทธพลของวฒนธรรมตะวนตก 73

เรองท 5 ประเภทของละคร 74

เรองท 6 ละครกบภมปญญาสากล 78 เรองท 7 ประวตความเปนมาและววฒนาการของลลาศสากล 83

คาแนะนาการใชหนงสอเรยน หนงสอเรยนสาระการดาเนนชวต รายวชา ศลปศกษา ทช31003 เปนหนงสอเรยนทจดทาขน สาหรบ

ผเรยนทเปนนกศกษานอกระบบ ในการศกษาหนงสอเรยนสาระการดาเนนชวต รายวชา ศลปศกษา ผเรยนควรปฏบตดงน

1. ศกษาโครงสรางรายวชาใหเขาใจในหวขอสาระสาคญ ผลการเรยนรทคาดหวง และขอบขาย

เนอหาของรายวชานน ๆ โดยละเอยด

2. ศกษารายละเอยดเนอหาของแตละบทอยางละเอยด ทากจกรรมตามทกาหนด และทาความ

เขาใจในเนอหานนใหมใหเขาใจ กอนทจะศกษาเรองตอ ๆ ไป

3. ปฏบตกจกรรมทายเรองของแตละเรอง เพอเปนการสรปความร ความเขาใจของเนอหาในเรอง

นน ๆ อกครง และการปฏบตกจกรรมของแตละเนอหา แตละเรอง ผเรยนสามารถนาไปตรวจสอบกบครและ

เพอน ๆ ทรวมเรยนในรายวชาและระดบเดยวกนได

4. หนงสอเรยนเลมนม 3 บท

บทท 1 ทศนศลป เรองท 1 จด เสน ส แสง เงา รปราง รปทรง

เรองท 2 ทศนศลปสากล เรองท 3 การวพากษวจารณงานทศนศลป เรองท 4 ความงามตามธรรมชาต เรองท 5 ความงามตามทศนศลปสากล เรองท 6 ธรรมชาตกบทศนศลป เรองท 7 ความคดสรางสรรค การตกแตงรางกาย และทอยอาศย เรองท 8 ความคดสรางสรรคในงานตกแตง

บทท 2 ดนตร เรองท 1 ดนตรสากล เรองท 2 ดนตรสากลประเภทตาง ๆ เรองท 3 คณคาความไพเราะของเพลงสากล เรองท 4 ประวตภมปญญาทางดนตรสากล

บทท 3 นาฏศลป

เรองท 1 นาฎยนยาม เรองท 2 สนทรยะทางนาฏศลป เรองท 3 นาฏศลปสากลเพอนบานของไทย เรองท 4 ละครทไดรบอทธพลของวฒนธรรมตะวนตก เรองท 5 ประเภทของละคร เรองท 6 ละครกบภมปญญาสากล เรองท 7 ลลาศสากล

โครงสรางรายวชาศลปศกษา ระดบมธยมศกษาตอนปลาย

(ทช31003)

สาระสาคญ

ร เขาใจ มคณธรรม จรยธรรม เหนคณคาความงาม ความไพเราะ ของธรรมชาต

สงแวดลอม ทางทศนศลป ดนตร และนาฎศลปสากล สามารถวเคราะห วพากย วจารณ ไดอยาง

เหมาะสม

ผลการเรยนรทคาดหวง

อธบายความหมาย ความสาคญ ความเปนมา ของทศนศลปสากล ดนตรสากล และ

นาฎศลปสากล เขาใจถงตนกาเนด ภมปญญาและการอนรกษ

ขอบขายเนอหา

บทท 1 ทศนศลป

เรองท 1 จด เสน ส แสง เงา รปราง รปทรงและพนผว

เรองท 2 ทศนศลปสากล

เรองท 3 การวพากษวจารณงานทศนศลป

เรองท 4 ความงามตามธรรมชาต

เรองท 5 ความงามตามทศนศลปสากล

เรองท 6 ธรรมชาตกบทศนศลป

เรองท 7 ความคดสรางสรรค การตกแตงรางกาย และทอยอาศย

เรองท 8 ความคดสรางสรรคในงานตกแตง

บทท 2 ดนตร

เรองท 1 ดนตรสากล

เรองท 2 ดนตรสากลประเภทตาง ๆ

เรองท 3 คณคาความไพเราะของเพลงสากล

เรองท 4 ประวตภมปญญาทางดนตรสากล

บทท 3 นาฏศลป

เรองท 1 นาฎยนยาม

เรองท 2 สนทรยะทางนาฏศลป

เรองท 3 นาฏศลปสากลเพอนบานของไทย

เรองท 4 ละครทไดรบอทธพลของวฒนธรรมตะวนตก

เรองท 5 ประเภทของละคร

เรองท 6 ละครกบภมปญญาสากล

เรองท 7 ลลาศสากล

บทท 1

ทศนศลป

สาระสาคญ

ศกษาเรยนร เขาใจ เหนคณคาความงาม ของทศนศลป และสามารถวพากย วจารณไดอยางเหมาะสม

ผลการเรยนรทคาดหวง

อธบายความหมาย ความสาคญ ความเปนมา ของทศนศลปสากล เขาใจถงตนกาเนด ภมปญญาและการ

อนรกษ

ขอบขายเนอหา

เรองท 1 จด เสน ส แสง เงา รปราง รปทรงและพนผว

เรองท 2 ทศนศลปสากล

เรองท 3 การวพากษวจารณงานทศนศลป

เรองท 4 ความงามตามธรรมชาต

เรองท 5 ความงามตามทศนศลปสากล

เรองท 6 ธรรมชาตกบทศนศลป

เรองท 7 ความคดสรางสรรค การตกแตงรางกาย และทอยอาศย

เรองท 8 ความคดสรางสรรคในงานตกแตง

2

เรองท 1 จด เสน ส แสงเงา รปราง รปทรง

จด ……………………………………… คอ องคประกอบทเลกทสด จดเปนสงทสามารถบอกตาแหนงและทศทางโดยการนาจดมาเรยงตอกนให

เปนเสน การรวมกนของจดจะเกดนาหนกทใหปรมาตรแกรปทรง เปนตน

เสน

หมายถง จดหลายๆจดท เ รยง ชดตด กนเปนแนวยาว โดยการลากเสนจากจดหน งไปยง อกจดหน ง

ในทศทางทแตกตางกน จะเปนทศมม 45 องศา 90 องศา 180 องศาหรอมมใดๆ การสลบทศทางของเสนทลากทาใหเกดเปน

ลกษณะตาง ๆ ในทางศลปะเสนมหลายชนดดวยกนโดยจาแนกออกไดเปนลกษณะใหญๆ คอ เสนตง เสนนอน เสนเฉยง

เสนโคง เสนหยก เสนซกแซก

2

เสนเปนองคประกอบพนฐานทสาคญในการสรางสรรค เสนสามารถแสดงใหเกดความหมายของภาพ

และใหความรสกไดตามลกษณะของเสน เสนทเปนพนฐาน ไดแก เสนตรงและเสนโคง

ความรสกทมตอเสน

จากเสนตรงและเสนโคงสามารถนามาสรางใหเกดเปน เสนใหม ๆ ทใหความรสกทแตกตางกนออกไป

ไดดงน

2เสนตง2

ใหความรสกแขงแรง สงเดน สงางาม นาเกรงขาม

2เสนนอน2

ใหความรสกสงบราบเรยบ กวางขวาง การพกผอน หยดนง

3

2เสนแนว2เ2ฉยง2

ใหความรสกไมปลอดภย ไมมนคง ไมหยดนง

2เสนตดกน2

ใหความรสกประสานกน แขงแรง

2เสนโคง

ใหความรสกออนโยน นมนวล

2เสนคด

ใหความรสกเคลอนไหว ไหลเลอน ราเรง ตอเนอง

2เสนประ

ใหความรสกขาดหาย ลกลบ ไมสมบรณ แสดงสวนทมองไมเหน

2เสนขด

ใหความรสกหมนเวยนมนงง

2เสนหยก2

ใหความรสกขดแยง นากลว ตนเตน แปลกตา

นกออกแบบนาเอาความรสกทมตอเสนทแตกตางกนมาใชในงานศลปะประยกต โดยใชเสนมาเปลยน

รปรางของตวอกษร เพอใหเกดความรสกเคลอนไหวและทาใหสอความหมายไดดยงขน

4

ส

ทฤษฎส หมายถง หลกวชาในเรองของสทสามารถมองเหนไดดวยตา และเมอสามรอยกวาปทผานมา

ไอแซก นวตน ไดค นพบว า แสงสขาวจาก ดวงอาทตย เม อ หก เห ผ า นแทงแกวสามเหล ย ม

( prism) แสงสขาวจะกระจายออกเปนสรง เรยกวา สเปคตรม ม 7 ส ไดแก มวง คราม นาเงน เขยว เหลอง สม

แดง และไดกาหนดใหเปนทฤษฎสของแสง ความจรงสรงเปนปรากฏการณ ตามธรรมชาตทเกดขนและพบเหน

กนบอยๆ โดยเกดจากการหกเห ของแสงอาทตยหรอ แสงสวาง เมอผานละอองนาในอากาศและกระทบตอ

สายตาใหเหนเปนส มผลทางดานจตวทยา ทางดานอารมณ และความรสก การทไดเหนสจากสายตา สายตาจะสง

ความรสกไปยงสมองทาใหเกดความรสกตางๆ ตาม อทธพลของส เชน สดชน เรารอน เยอกเยน หรอตนเตน

มนษยเราเกยวของกบสตางๆ อยตลอดเวลาเพราะ ทกสง ทอยรอบตวนน ลวนแตมสสนแตกตางกนมากมาย

นกวชาการสาขาตางๆ ไดศกษาคนควาเรองส จนเกดเปนทฤษฎส ตามหลกการของนกวชาการสาขา

ตาง ๆ เชน

แมสของนกฟสกส หรอ(แมสของแสง) (Spectrum Primaries)

เปนสทเกดจากการผสมกนของคลนแสง ม 3 ส คอ

แมสของนกเคม (Pigmentary Primaries) คอสทใชในวงการอตสาหกรรมและวงการศลปะ หรอเรยก

อกอยางหนงวา สวตถธาต ทเรากาลงศกษาอยในขณะน โดยใชในการเขยนภาพเกยวกบพาณชยศลป ภาพ

โฆษณา ภาพประกอบเรองและภาพเขยน ของศลปนตาง ๆ ประกอบดวย

สขนท 1 (Primary Color) คอ แมสพนฐาน ม 3 ส ไดแก

1. สเหลอง (Yellow)

2. สแดง (Red)

3. สนาเงน (Blue)

สแดง

สนาเงน สเหลอง

5

สขนท 2 (Secondary color)

คอ สทเกดจากสขนท 1 หรอแมสผสมกนในอตราสวนทเทากน จะทาใหเกดสใหม 3 ส ไดแก

1. สสม (Orange) เกดจาก สแดง (Red) ผสมกบสเหลอง (Yellow)

2. สมวง (Violet) เกดจาก สแดง (Red) ผสมกบสนาเงน (Blue)

3. สเขยว (Green) เกดจาก สเหลอง (Yellow) ผสมกบสนาเงน (Blue)

สขนท 3 (Intermediate Color)

คอสทเกดจากการผสมกนระหวางแมสกบสขนท 2 จะเกดสขนท 3 ขนอก 6 ส ไดแก

1. สนาเงนมวง ( Violet-blue) เกดจาก สนาเงน (Blue) ผสมสมวง (Violet)

2. สเขยวนาเงน ( Blue-green) เกดจาก สนาเงน (Blue) ผสมสเขยว (Green)

3. สเหลองเขยว ( Green-yellow) เกดจาก สเหลอง(Yellow) ผสมกบสเขยว (Green)

4. สสมเหลอง ( Yellow-orange) เกดจาก สเหลอง (Yellow) ผสมกบสสม (Orange)

5. สแดงสม ( Orange-red) เกดจาก สแดง (Red) ผสมกบสสม (Orange)

6. สมวงแดง ( Red-violet) เกดจาก สแดง (Red) ผสมกบสมวง (Violet)

เราสามารถผสมสเกดขนใหมไดอกมากมายหลายรอยสดวยวธการเดยวกนน ตามคณลกษณะของสทจะ

กลาวตอไป

สนาเงนมวง สสมเหลอง

สมวงแดง สแดงสม

สเขยวนาเงน สเหลองเขยว

สสม

สมวง สเขยว

6

จะเหนไดวาสทง 3 ขนตามทฤษฎสดงกลาว มผลทาใหเราสามารถนามาใชเปนหลกในการเลอกสรรส

สาหรบงานสรางสรรค ของเราได ซงงานออกแบบมไดถกจากดดวยกรอบความคดของทฤษฎตามหลกวชาการ

เทานน แตเราสามารถ คดออกนอกกรอบแหงทฤษฎนนๆ ได เทาทมนสมองของเราจะเคนความคดสรางสรรค

ออกมาได

ภาพวงจรส 12 ส

คณลกษณะของสม 3 ประการ คอ

1. สแท หรอความเปนส (Hue ) หมายถง สทอยในวงจรสธรรมชาต ทง 12 ส (ดภาพส 12 สในวงจรส

ประกอบ) ส ทเราเหนอยทกวนนแบงเปน 2 วรรณะ โดยแบงวงจรสออกเปน 2 สวน จากสเหลองวนไปถงสมวง คอ

1. สวรรณะรอน (Warm Color) ใหความรสกรนแรง รอน ตนเตน ประกอบดวย สเหลอง ส

เหลองสม สสม สแดงสม สแดง สมวงแดง สมวง

2. สวรรณะเยน (Cool Color) ใหความรสกเยน สงบ สบายตาประกอบดวย สเหลอง สเขยว

เหลอง สเขยว สนาเงนเขยว สนาเงน สมวงนาเงน สมวง เราจะเหนวา สเหลอง และสมวง เปนสทอยไดทง 2

วรรณะ คอสกลางทเปนไดทงสรอน และสเยน

7

2. ความจดของส (Intensity) หมายถง ความสด หรอความบรสทธของสใดสหนง และสทถกผสมดวย

สดาจนหมนลง ความจดหรอความบรสทธจะลดลงความจดของสจะเรยงลาดบจากจดทสด ไปจนหมนทสด

ไดหลายลาดบ ดวยการคอยๆ เพมปรมาณของสดาทผสมเขาไปทละนอยจนถงลาดบทความจดของสมนอยทสด

คอเกอบเปนสดา

3. นาหนกของส (Values) หมายถง สทสดใส (Brightness) สกลาง (Grayness) สทบ(Darkness) ของ

สแตละส สทกสจะมนาหนกในตวเอง ถาเราผสมสขาวเขาไปในสใดสหนง สนนจะสวางขน หรอมนาหนกออน

ลงถาเพมสขาวเขาไปทละนอยๆ ตามลาดบ เราจะไดนาหนกของสทเรยงลาดบจากแกสดไปจนถงออนสด

นาหนกออนแกของส เกดจากการผสมดวยสขาว เทา และ ดา นาหนกของสจะลดลงดวยการใชสขาวผสม

( tint) ซงจะทาให เกดความรสกนมนวล ออนหวาน สบายตา นาหนกของสจะเพมขนปานกลางดวยการใชสเทา

ผสม ( tone) ซงจะทาใหความเขมของสลดลง เกดความรสก ทสงบ ราบเรยบ และนาหนกของสจะเพมขนมาก

ขนดวยการใชสดาผสม ( shade) ซงจะทาใหความเขมของสลดความสดใสลง เกดความรสกขรม ลกลบ นาหนก

ของสยงหมายถงการเรยงลาดบนาหนกของสแทดวยกนเอง โดยเปรยบเทยบ นาหนกออนแกกบสขาว – ดา

เราสามารถเปรยบเทยบระหวางภาพสกบภาพขาวดาไดอยางชดเจนและเมอเรานาภาพสทเราเหนวามสแดงอย

หลายคาตงแตออน กลาง แก ไปถายเอกสารขาว-ดา เมอนามาดจะพบวา สแดงจะมนาหนกออน แกตงแตขาว เทา

ดา นนเปนเพราะวาสแดงมนาหนกของสแตกตางกนนนเอง

สตางๆ ทเราสมผสดวยสายตา จะทาใหเกดความรสกขนภายในตอเรา ทนททเรามองเหนส ไมวาจะเปน

การแตงกาย บานทอยอาศย เครองใชตางๆ แลวเราจะ ทาอยางไร จงจะใชสไดอยางเหมาะสม และสอดคลองกบ

หลกจตวทยา เราจะตองเขาใจวาสใดใหความรสก ตอมนษยอยางไร ซงความรสกทเกยวกบสสามารถจาแนก

ออกไดดงน

สแดง ใหความรสกรอน รนแรง กระตน ทาทาย เคลอนไหว ตนเตน เราใจ มพลง ความอดมสมบรณ

ความมงคง ความรก ความสาคญ และอนตรายจะทาใหเกดความอดมสมบรณเปนตน

สสม ใหความรสก รอน อบอน สดใส มชวตชวา วยรน ความคกคะนอง และการปลดปลอย สเหลอง ให

ความรสก แจมใส ราเรง เบกบานสดชน ชวตใหม ความสกสวาง สเขยว ใหความรสก งอกงาม สดชน สงบเงยบ

รมรน รมเยน การพกผอน การผอนคลายธรรมชาต ความปลอดภย ปกต ความสข ความสขม เยอกเยน

สเขยวแก ใหความรสก เศราใจ แกชรา สนาเงน ใหความรสกสงบ สขม สภาพ หนกแนน เครงขรม เอา

การเอางาน ละเอยด รอบคอบ สงางาม มศกดศร สงศกด เปนระเบยบถอมตน

สฟา ใหความรสก ปลอดโปรง โลงกวาง โปรงใส สะอาด ปลอดภย ความสวาง ลมหายใจ ความเปน

อสรเสรภาพ การชวยเหลอ

สคราม จะทาใหเกดความรสกสงบ

สมวง ใหความรสก มเสนห นาตดตาม เรนลบ ซอนเรน มอานาจ มพลงแฝงอย ความรก ความเศรา

ความผดหวง ความสงบ ความสงศกด

สนาตาล ใหความรสกเกา หนก สงบเงยบ

8

สขาว ใหความรสกบรสทธ สะอาด ใหม สดใส

สดา ใหความรสกหนก หดห เศราใจ ทบตน

สชมพ ใหความรสก อบอน ออนโยน นมนวล ออนหวาน ความรก เอาใจใส วยรน หนมสาว นารก

ความสดใส

สไพล จะทาใหเกดความรสกกระชมกระชวย เปนหนมสาว

สเทา ใหความรสก เศรา อาลย ทอแท ความลกลบ ความหดห ความชรา ความสงบ ความเงยบ สภาพ

สขม ถอมตน

สทอง ใหความรสก ความหรหรา โออา มราคา สงคา สงสาคญ ความเจรญรงเรอง ความสข ความมงคง

ความรารวย การแผกระจาย

จากความรสกดงกลาว เราสามารถนาไปประยกตใชในชวตประจาวนไดในทกเรอง และเมอตองการ

สรางผลงาน ทเกยวกบการใชส เพอทจะไดผลงานทตรงตามความตองการในการสอความหมาย และจะชวยลด

ปญหาในการ ตดสนใจทจะเลอกใชสตางๆได เชน

1. ใชในการแสดงเวลาของบรรยากาศในภาพเขยน เพราะสบรรยากาศในภาพเขยนนนๆ จะแสดงใหรวา

เปนภาพตอนเชา ตอนกลางวน หรอตอนบาย เปนตน

2. ในดานการคา คอ ทาใหสนคาสวยงาม นาซอหา นอกจากนยงใชกบงานโฆษณา เชน โปสเตอรตางๆ

ชวยใหจาหนายสนคาไดมากขน

3. ในดานประสทธภาพของการทางาน เชน โรงงานอตสาหกรรม ถาทาสสถานททางานใหถกหลก

จตวทยา จะเปนทางหนงทชวยสรางบรรยากาศใหนาทางาน คนงานจะทางานมากขน มประสทธภาพในการ

ทางานสงขน

4. ในดานการตกแตง สของหอง และสของเฟอรนเจอร ชวยแกปญหาเรองความสวางของหอง รวมทง

ความสขในการใชหอง ถาเปนโรงเรยนเดกจะเรยนไดผลดขน ถาเปนโรงพยาบาลคนไขจะหายเรวขน

สรางสรรคงานออกแบบจะเปนผทเกยวของกบการใชสโดยตรง มณฑนากรจะคดคนสขนมาเพอใชในงาน

ตกแตง คนออกแบบฉากเวทการแสดงจะคดคนสเกยวกบแสง จตรกรกจะคดคนสขนมาระบายใหเหมาะสมกบ

ความคด และจนตนาการของตน แลวตวเราจะคดคนสขนมาเพอความงาม ความสข สาหรบเรามไดหรอ

สทใชสาหรบการออกแบบนน ถาเราจะใชใหเกดความสวยงามตรงตามความตองการของเรา มหลกในการใช

กวางๆ อย 2 ประการ คอ การใชสกลมกลนกน และ การใชสตดกน

1. การใชสกลมกลนกน

การใชสใหกลมกลนกน เปนการใชสหรอนาหนกของสใหใกลเคยงกน หรอคลายคลงกน เชน การใชส

แบบเอกรงค เปนการใชสสเดยวทมนาหนกออนแกหลายลาดบ

การใชสขางเคยง เปนการใชสทเคยงกน 2 – 3 ส ในวงส เชน สแดง สสมแดง และสมวงแดง การใชส

ใกลเคยง เปนการใชสทอยเรยงกนในวงสไมเกน 5 ส ตลอดจนการใชสวรรณะรอนและวรรณะเยน (warm tone

colors and cool tone colors) ดงไดกลาวมาแลว

9

2. การใชสตดกน สตดกนคอสทอยตรงขามกนในวงจรส (ดภาพวงจรส ดานซายมอประกอบ) การใชส

ใหตดกนมความจาเปนมาก ในงานออกแบบ เพราะชวยใหเกดความนาสนใจ ในทนททพบเหน ส

ตดกนอยางแทจรงม อยดวยกน 6 คส คอ

1. สเหลอง ตรงขามกบ สมวง

2. สสม ตรงขามกบ สนาเงน

3. สแดง ตรงขามกบ สเขยว

4. สเหลองสม ตรงขามกบ สมวงนาเงน

5. สสมแดง ตรงขามกบ นาเงนเขยว

6. สมวงแดง ตรงขามกบ สเหลองเขยว

ในงานออกแบบ หรอการจดภาพ หากเรารจกใชสใหมสภาพโดยรวมเปนวรรณะรอน หรอวรรณะเยน

เราจะ สามารถควบคม และสรางสรรคผลงานใหเกดความประสานกลมกลน งดงามไดงายขน เพราะสมอทธพล

ตอ มวล ปรมาตร และชองวาง สมคณสมบตททาใหเกดความกลมกลน หรอขดแยงได สสามารถขบเนนใหเกด

จดเดน และการรวมกนใหเกดเปนหนวยเดยวกนได เราในฐานะผใชสตองนาหลกการตางๆ ของสไปประยกตใช

ใหสอดคลอง กบเปาหมายในงานของเรา เพราะสมผลตอการออกแบบ คอ

1. สรางความรสก สใหความรสกตอผพบเหนแตกตางกนไป ทงนขนอยกบประสบการณ และภมหลง

ของแตละคน สบางสสามารถรกษาบาบดโรคจตบางชนดได การใชสภายใน หรอภายนอกอาคาร จะมผลในการ

สรางบรรยากาศได

2. สรางความนาสนใจ สมอทธพลตองานศลปะการออกแบบ จะชวยสรางความประทบใจ และความ

นาสนใจเปนอนดบแรกทพบเหน

3. สบอกสญลกษณของวตถ ซงเกดจากประสบการณ หรอภมหลง เชน สแดงสญลกษณของไฟ หรอ

อนตราย สเขยวสญลกษณแทนพช หรอความปลอดภย เปนตน

4. สชวยใหเกดการรบร และจดจา งานศลปะการออกแบบตองการใหผ พบเหนเกดการจดจา

ในรปแบบ และผลงาน หรอเกดความประทบใจ การใชสจะตองสะดดตา และมเอกภาพ

แสงและเงา

แสงและเงา หมายถง แสงทสองมากระทบพนผวทมสออนแกและพนผวสงตา โคงนนเรยบหรอขรขระ

ทาใหปรากฏแสงและเงาแตกตางกน

เหลอง มวง

สม นาเงน

เหลองสม มวงนาเงน

แดง เขยว

สมแดง นาเงนเขยว

มวงแดง เหลองเขยว

10

ตวกาหนดระดบของคานาหนก ความเขมของเงาจะขนอยกบความเขมของแสง ในททมแสงสวางมาก

เงาจะเขมขน และในททมแสงสวางนอย เงาจะไมชดเจน ในทท ไมมแสงสวางจะไมมเงา และเงาจะอยใน

ทางตรงขามกบแสงเสมอ คานาหนกของแสงและเงาทเกดบนวตถ สามารถจาแนกเปนลกษณะท ตาง ๆ ได

ดงน

1. บรเวณแสงสวางจด (Hi-light) เปนบรเวณทอยใกลแหลงกาเนดแสงมากทสด จะมความสวาง

มากทสด วตถทมผวมนวาวจะสะทอนแหลงกาเนดแสงออกมาใหเหนไดชด

2. บรเวณแสงสวาง (Light) เปนบรเวณทไดรบแสงสวาง รองลงมาจากบรเวณแสงสวาง จด เนองจาก

อยหางจากแหลงกาเนดแสงออกมา และเรมมคานาหนกออน ๆ

3. บรเวณเงา (Shade) เปนบรเวณทไมไดรบแสงสวาง หรอเปนบรเวณทถกบดบงจาก แสงสวาง

ซงจะมคานาหนกเขมมากขนกวาบรเวณแสงสวาง

4. บรเวณเงาเขมจด (Hi-Shade) เปนบรเวณทอยหางจากแหลงกาเนดแสงมากทสด หรอ เปนบรเวณ

ทถกบดบงหลาย ๆ ชน จะมคานาหนกทเขมมากไปจนถงเขมทสด

5. บรเวณเงาตกทอด เปนบรเวณของพนหลงทเงาของวตถทาบลงไป เปนบรเวณเงาทอย ภายนอกวตถ

และจะมความเขมของคานาหนกขนอยกบ ความเขมของเงา นาหนกของพน หลง ทศทางและระยะของเงา

ความสาคญของคานาหนก

1. ใหความแตกตางระหวางรปและพน หรอรปทรงกบทวาง

2. ใหความรสกเคลอนไหว

3. ใหความรสกเปน 2 มต แกรปราง และความเปน 3 มตแกรปทรง

4. ทาใหเกดระยะความตน - ลก และระยะใกล - ไกลของภาพ

5. ทาใหเกดความกลมกลนประสานกนของภาพ

กจกรรม

1. ใหนกศกษาใชเสนแบบตางๆตามแบบเรยนมาประกอบเปนภาพตามจนตนาการลงในกระดาษเปลา

ขนาดA4 จากนนนามาแสดงผลงานและแลกเปลยนกนชมและวจารณกนในชนเรยน

2. นาผลงานจากขอ1 เกบในแฟมสะสมผลงาน

11

เรองท 2 ทศนศลปสากล

ความหมายของศลปะและทศนศลป

ศลปะหมายถง ผลแหงความคดสรางสรรคของมนษยทแสดงออกมาในรปลกษณตางๆใหปรากฏซง

ความสนทรยภาพ ความประทบใจ หรอความสะเทอนอารมณ ตามประสบการณ รสนยม และทกษะของบคคล

แตละคนนอกจากนยงมนกปราชญ นกการศกษา ทานผร ไดใหความหมายของศลปะแตกตางกนออกไป เชนการ

เลยนแบบธรรมชาต การแสดงออกของบคลกภาพทางอารมณของมนษย

ความสมพนธระหวางศลปะกบมนษย

การสรางสรรคทางศลปะของมนษยเปนกจกรรมในการพฒนาสตปญญาและอารมณทมมาตงแตสมย

โบราณตงแตยคหนหรอประมาณ 4,000 - 5,000 ปลวงมาแลว นบตงแตมนษยอาศยอยในถา เพงผา ดารงชวตดวย

การลาสตวและหาของปาเปนอาหาร โดยมากศลปะจะเปนภาพวาด ซงปรากฏตามผนงถาตางๆ เชน ภาพววไบ

ซน ทถาอลตารมา ในประเทศสเปน ภาพสตวชนดตางๆทถาลาสลโก ในประเทศฝรงเศส สาหรบประเทศไทยท

พบเหน เชนผาแตม จงหวดอบลราชธาน ภาชนะเครองปนดนเผา ทบานเชยง จงหวดอดรธาน

12

ประเภทของงานทศนศลป สามารถแบงออกเปน 4 ประเภท คอ

1. จตรกรรม

2. ประตมากรรม

3. สถาปตยกรรม

4. ภาพพมพ

งานจตรกรรม เปนงานศลปะทแสดงออกดวยการวาด ระบายส และการจดองคประกอบความงาม

เพอใหเกดภาพ 2 มต ไมมความลกหรอนนหนา จตรกรรมเปนแขนงหนงของ 1ทศนศลป ผทางานดานจตรกรรม

จะเรยกวา

1

1จตรกร 1

จอหน แคนาเดย (John Canaday) ไดใหความหมายของจตรกรรมไววา จตรกรรม คอ การระบายชนของ

สลงบนพนระนาบรองรบ เปนการจดรวมกนของรปทรง และ สทเกดขนจากการเตรยมการของศลปนแตละคน

ในการเขยนภาพนน พจนานกรมศพท อธบายวา เปนการสรางงานทศนศลปบนพนระนาบรองรบ ดวยการ ลาก

ปาย ขด ขด วสด จตรกรรมลงบนพนระนาบรองรบ

ภาพจตรกรรมทเกาแกทสดทเปนทรจกอยทถา Chauvet ในประเทศฝรงเศส ซงนกประวตศาสตรบางคน

อางวามอายราว 32,000 ปเปนภาพทสลกและระบายสดวยโคลนแดงและสยอมดา แสดงรปมา แรด สงโต ควาย

แมมมอธ หรอมนษยทกาลงลาสตว

จตรกรรม สามารถจาแนกไดตามลกษณะผลงาน และ วสดอปกรณการสรางสรรคเปน 2 ประเภท คอ

ภาพวาด และ ภาพเขยน

13

จตรกรรมภาพวาด (Drawing) เปนศพททศนศลป คอ ภาพวาดเสน หรอบางทานอาจเรยกดวยคาทบศพท

วา ดรออง ปจจบนไดมการนาอปกรณ และเทคโนโลยทใชในการเขยนภาพและวาดภาพ ทกาวหนาและทนสมย

มากมาใช ผเขยนภาพจงจงอาจจะใชอปกรณตางๆมาใชในการเขยนภาพ ภาพวาดในสอสงพมพ สามารถแบง

ออกไดเปน 2 ประเภท คอ ภาพวาดลายเสน และ การตน

จตรกรรมภาพเขยน (Painting)ภาพเขยนเปนการสรางงาน 2 มตบนพนระนาบดวยสหลายส เชน สนา ส

นามน สฝน สชอลค หรอสอะครลคซงผลงานทางดานจตรกรรมภาพเขยนของสแตละชนดจะมความแตกตางกน

เชน

1. การเขยนภาพสนา (Colour Painting)

2. การเขยนภาพสนามน (Oil Painting)

14

3. การเขยนภาพสอะครลค (Acrylic Painting)

งานประตมากรรม เปนผลงานดานศลปทแสดงออกดวยการสรางรปทรง 3 มต ทมปรมาตร มนาหนก

และกนเนอทในอากาศ โดยการใชวสดชนดตาง ๆ วสดทใชสรางสรรคงานประตมากรรม จะเปนตวกาหนด

วธการสรางผลงาน ความงามของงานประตมากรรม ทาได 4 วธ คอ

1. การปน (Casting) เปนการสรางรปทรง 3 มต จากวสด ทมความเหนยว ออนตว และยดจบตวกนไดด

วสดทนยมนามาใชปน ไดแก ดนเหนยว ดนนามน ปน แปง ขผง กระดาษ หรอ ขเลอยผสมกาว เปนตน

2. การแกะสลก (Carving) เปนการสรางรปทรง 3 มต จากวสดท แขง เปราะ โดยอาศย เครองมอ วสด

ทนยมนามาแกะ ไดแก ไม หน กระจก แกว ปนปลาสเตอร เปนตน

งานแกะสลกไม

15

3. การหลอ (Molding) การสรางรปผลงานทมทรง 3 มต จากวสดทหลอมตวไดและกลบแขง ตวได

โดยอาศยแมพมพ ซงสามารถทาใหเกดผลงานทเหมอนกนทกประการตงแต 2 ชน ขนไป วสดทนยมนามาใช

หลอ ไดแก โลหะ ปน แกว ขผง เรซน พลาสตก ฯลฯ

4. การประกอบขนรป (Construction) การสรางผลงานทมรปทรง 3 มต โดยการนาวสดตาง ๆ มา

ประกอบเขาดวยกน และยดตดกนดวยวสดตาง ๆ การเลอกวธการสรางสรรคงานประตมากรรม ขนอยกบวสดท

ตองการใช ในงานประตมากรรม ไมวาจะสรางขนโดยวธใดผลงานทางดานประตมากรรม จะมอย 3 ลกษณะ คอ

แบบนนตา แบบนนสง และแบบลอยตว ผสรางสรรคงานประตมากรรม เรยกวา ประตมากร

ประเภทของงานประตมากรรม

1. ประตมากรรมแบบนนตา ( Bas Relief ) เปนรปปนทนนขนมาจากพนหรอมพนหลง รองรบ

มองเหนไดชดเจนเพยงดานเดยว คอดานหนา มความสงจากพนไมถงครงหนงของรป จรง ไดแกรปนนบน

เหรยญ รปนนทใชประดบตกแตงภาชนะ รปนนทใชประดบตกแตงบรเวณฐานอนสาวรยา หรอพระเครองบางองค

2. ประตมากรรมแบบนนสง ( High Relief ) เปนรปปนแบบตาง ๆ มลกษณะเชนเดยวกบแบบ นนตา

แตมความสงจากพนตงแตครงหนงของรปจรงขนไป ทาใหเหนลวดลายทลก ชดเจน และ และเหมอนจรง

มากกวาแบบนนแตใชงานแบบเดยวกบแบบนนตา

3. ประตมากรรมแบบลอยตว ( Round Relief ) เปนรปปนแบบตาง ๆ ทมองเหนไดรอบดานหรอ ตงแต 4

ดานขนไป ไดแก ภาชนะตาง ๆ รปเคารพตาง ๆ พระพทธรป เทวรป รปตามคตนยม รปบคคลสาคญ รปสตว ฯลฯ

สถาปตยกรรม (Architecture) หมายถง การออกแบบผลงานทางทศนศลปทเปนการกอสรางสงตาง ๆ

คนทวไปอยอาศยไดและอยอาศยไมได เชนสถป เจดย อนสาวรยบานเรอนตาง ๆ เปนตน นอกจากนยงรวมถง

16

การกาหนดผงบรเวณตาง ๆ เพอใหเกดความสวยงามและเปนประโยชนแกการ ใชสอยตามตองการ งาน

สถาปตยกรรมเปนแหลงรวมของงานศลปะทางกายภาพเกอบทกชนด และมกมรปแบบแสดงเอกลกษณของ

สงคมนน ๆ ในชวงเวลานน ๆ เราแบงลกษณงานของสถาปตยกรรมออกไดเปน ๓ แขนง ดงนคอ

1. สถาปตยกรรมออกแบบกอสราง เชน การออกแบบสรางตกอาคาร บานเรอน เปนตน

2. ภมสถาปตย เชน การออกแบบวางผง จดบรเวณ วางผงปลกตนไม จดสวน เปนตน

3. สถาปตยกรรมผงเมอง ไดแก การออกแบบบรเวณเมองใหมระเบยบ มความสะอาด และถกหลก

สขาภบาล เราเรยกผสรางงานสถาปตยกรรมวา สถาปนก

องคประกอบสาคญของสถาปตยกรรม

จดสนใจและความหมายของศาสตรทางสถาปตยกรรมนน ไดเปลยนแปลงไปตามยคสมย

บทความ De Architectura ของวทรเวยส ซงเปนบทความเกยวกบสถาปตยกรรม ทเกาแกทสดทเรา

คนพบ ไดกลาวไววา สถาปตยกรรมตองประกอบดวยองคประกอบสามสวนหลกๆ ทผสมผสานกนอยางลงตว

และสมดล อนไดแก

ความงาม (Venustas) หมายถง สดสวนและองคกระกอบ การจดวางทวาง ส วสดและพนผวของอาคาร

ทผสมผสานลงตว ทยกระดบจตใจ ของผไดยลหรอเยยมเยอนสถานทนนๆ

ความมนคงแขงแรง (Firmitas)

และ ประโยชนใชสอย (Utilitas) หมายถง การสนองประโยขน และ การบรรลประโยชนแหงเจตนา

รวมถงปรชญาของสถานทนนๆ

17

สถาปตยกรรมตะวนตก

ตวอยางเชน บานเรอน โบสถ วหาร ปราสาท ราชวง ซงมทงสถาปตยกรรมแบบโบราณ เชน กอธก ไบ

แซนไทน จนถงสถาปตยกรรมสมยใหม

0

ภาพพมพ โดยความหมายของคายอมเปนทเขาใจชดเจนแลววา หมายถงรปภาพทสรางขนมา โดย

วธการพมพ แตสาหรบคนไทยสวนใหญเมอพดถง ภาพพมพอาจจะยงไมเปนทรจกวาภาพพมพ คออะไรกนแน

เพราะคาๆนเปนคาใหมทเพงเรมใชกนมาประมาณเมอ 30 ป มานเอง

ศลปะภาพพมพ ( Printmaking)

โดยความหมายของคาเพยงอยางเดยว อาจจะชวนใหเขาใจสบสนไปถงรปภาพท พมพดวย

กรรมวธการพมพทางอตสาหกรรม เชน โปสเตอร ภาพพมพทจาลองจากภาพถาย หรอภาพจาลองจตรกรรมอนท

จรงคาวา ภาพพมพ เปนศพทเฉพาะทางศลปะทหมายถง ผลงานวจตรศลปทจดอยในประเภท ทศนศลป เชน

เดยวกนกบจตรกรรมและประตมากรรม

ภาพพมพทวไปมลกษณะเชนเดยวกบจตรกรรมและภาพถาย คอตวอยางผลงานมเพยง 2 มต สวนมตท 3

คอ ความลกทจะเกดขนจากการใช ภาษาเฉพาะของทศนศลป อนไดแก เสน ส นาหนก และพนผว สรางใหดลวง

ตาลกเขาไปในระนาบ 2 มตของผวภาพ แตภาพพมพมลกษณะเฉพาะทแตกตางจากจตรกรรมตรงกรรมวธการ

สรางผลงาน ทผลงานจตรกรรมนนศลปนจะเปนผสรางสรรคขดเขยน หรอวาดภาพระบายสลงไปบนผนผาใบ

หรอกระดาษ โดยสรางออกมาเปนภาพทนท แตการสรางผลงานภาพพมพศลปนตองสรางแมพมพขนมาเปนสอ

กอน แลวจงผานกระบวนการพมพ ถายทอดออกมาเปนภาพทตองการได

กรรมวธในการสรางผลงานดวยการพมพนเอง ททาใหศลปนสามารถสรางผลงานทเปนตนแบบ

( Original) ทเหมอนๆกนไดหลายชน เชนเดยวกบผลงานประตมากรรม ประเภททปนดวยดนแลวทาแมพมพ

หลอผลงานชนนนใหเปนวสดถาวร เชนทองเหลอง หรอสารด ทกชนทหลอออกมาถอวาเปนผลงานตนแบบ

มใชผลงานจาลอง ( Reproduction) ทงนเพราะวาภาพพมพนนกมใชผลงานจาลองจากตนแบบทเปนจตรกรรม

หรอวาดเสน แตภาพพมพเปนผลงานสรางสรรค ทศลปนมทงเจตนาและความเชยวชาญในการใชคณลกษณะ

18

พเศษเฉพาะของเทคนควธการทางภาพพมพ แตละชนดมาใชในการถายทอดจนตนาการ ความคด และอารมณ

ความรสกออกมาในผลงานไดโดยตรง แตกตางกบการทนาเอาผลงานจตรกรรมทสรางสาเรจไวแลวมาจาลอง

เปนภาพโดยผานกระบวนการทางการพมพ

ในการพมพผลงานแตละชน ศลปนจะจากดจานวนพมพตามหลกเกณฑสากล ทศลปสมาคมระหวาง

ชาต ซงไทยกเปนสมาชกอยดวย ไดกาหนดไวโดยศลปนผสรางผลงานจะเขยนกากบไวทดานซายของภาพเชน

3/30 เลข 3 ตวหนาหมายถงภาพท 3 สวนเลข 30 ตวหลงหมายถงจานวนท พมพทงหมด ในภาพพมพบางชน

ศลปนอาจเซนคาวา A/P ไวแทนตวเลขจานวนพมพ A/Pนยอมาจาก Artist's Proof ซงหมายความวา ภาพๆนเปน

ภาพทพมพขนมาหลงจากทศลปนไดมการทดลองแกไข จนไดคณภาพสมบรณตามทตองการ จงเซนรบรองไว

หลงจากพมพ A/P ครบตามจานวน 10% ของจานวนพมพทงหมด จงจะเรมพมพใหครบตามจานวนเตมท

กาหนดไว หลงจากนนศลปนจะทาลาย แมพมพทงดวยการขดขด หรอวธการอนๆ โดยจะพมพภาพสดทายนไว

เพอเปนหลกฐาน เรยกวา Cancellation Proof สดทายศลปนจะเซนทงหมายเลขจานวนพมพ วนเดอนป และ

ลายเซนของศลปนเอง ไวดานลางขวาของภาพ เพอเปนการรบรองคณภาพดวยทกชน จานวนพมพนอาจจะมาก

หรอนอยขนอยกบความนยมของ “ ตลาด ” และปจจยอนๆอกหลายประการ

สาหรบศลปนไทยสวนใหญจะจากดจานวนพมพไวคอนขางตาประมาณ 5-10 ภาพ ตอ ผลงาน 1 ชน

กฎเกณฑทศลปนทวโลกถอปฏบตกนเปนหลกสากลนยอมเปนการรกษามาตรฐานของภาพพมพ ไว อนเปนการ

สงเสรมภาพพมพใหแพรหลายและเปนทยอมรบกนโดยทวไป

รปแบบของศลปะภาพพมพในดานเทคนค

1. กรรมวธการพมพผวนน (Relief Process)

2. กรรมวธการพมพรองลก (Intaglio Process )

3. กรรมวธการพมพพนราบ (Planography Process

4. กรรมวธการพมพผานชองฉล (Serigraphy)

5. กรรมวธการพมพเทคนคผสม (Mixed Tecniques)

19

6. การพมพวธพนฐาน (Basic Printing)

รปแบบของศลปะภาพพมพในทางทฤษฎสนทรยศาสตร

1. รปแบบแสดงความเปนจรง (Figuration Form)

2. รปแบบผนแปรความเปนจรง (Semi - Figuration Form)

3. รปแบบสญลกษณ (Symbolic Form)

4. รปแบบทปราศจากเนอหา (Non - Figuration Form)

ความสาคญของเนอหา

1. กระบวนการสรางแมพมพ ในงานศลปะภาพพมพ มหลายลกษณะและแตละลกษณะจะมความเปน

เอกลกษณเฉพาะของเทคนค ซงแตละเทคนคสามารถตอบสนองเนอหาในทางศลปะไดตามผลของเทคนคนน ๆ

เชน กรรมวธการพมพรองลกสามารถถายทอดเนอหาในเรองพนผว (TEXTURE) ไดอยางมประสทธภาพทสด

2. ในทฤษฎทางสนทรยศาสตรทาใหแยกแยะถงรปแบบในทางศลปะในแบบตาง ๆ เพอใหทราบถง

วธการแสดงออกในรปแบบตาง ๆ ของศลปนได

กจกรรม

1. ใหนกศกษาทดลองเขยนภาพจตรกรรมดวยสนา หรอสตาง ๆ ในการเขยนภาพระบายส โดยอาจเปน

ภาพทวทศน ภาพผกหรอผลไมกได

2. ใหนกศกษานาดนเหนยวหรอดนนามนมาปนเปนรป คน สตว หรอผลไม โดยมสวนสงไมตากวา

20 เซนตเมตร

3. ใหนาผลงานจากขอ1และขอ2 มาแสดงในชนเรยนและใหอาจารยและเพอนนกศกษารวมกนอภปราย

20

เรองท 3 การวพากษวจารณงานทศนศลป

ความหมาย

การวเคราะหงานศลปะ หมายถง การพจารณาแยกแยะศกษาองคประกอบของผลงานศลปะออกเปน

สวนๆ ทละประเดน ทงในดานทศนธาต องคประกอบศลป และความสมพนธตางๆ ในดานเทคนคกรรมวธ

การสรางสรรคผลงาน เพอนาขอมลทได มาประเมนผลงานศลปะ แตละชนวามคณคาทางดานความงาม ทางดาน

สาระ และทางดานอารมณ และความรสกอยางไร

การวจารณงานศลปะ หมายถง การแสดงออกทางดานความคดเหนตอผลงานทางศลปะทศลปน

สรางสรรคขน โดยผวจารณใหความคดเหนตามหลกเกณฑและหลกการของศลปะ ทงในดานสนทรยศาสตร

และสาระอนๆ ดวยการตชมเพอใหไดขอคดนาไปปรบปรงพฒนาผลงานศลปะ หรอใชเปนขอมลในการ

ประเมนตดสนผลงาน เปรยบเทยบใหเหนคณคาในผลงานศลปะชนนน ๆ

คณสมบตของนกวจารณ

1. ควรมความรเกยวกบศลปะทงศลปะประจาชาตและศลปะสากล

2. ควรมความรเกยวกบประวตศาสตรศลปะ

3. ควรมความรเกยวกบสนทรยศาสตร ชวยใหรแงมมของความงาม

4. ตองมวสยทศนกวางขวาง และไมคลอยตามคนอน

5. กลาทจะแสดงออกทงทเปนไปตามหลกวชาการและตามความรสกและประสบการณ

21

ทฤษฎการสรางงานศลปะ จดเปน 4 ลกษณะ ดงน

1. นยมการเลยนแบบ (Imitationalism Theory) เปนการเหนความงามในธรรมชาตแลวเลยนแบบไวให

เหมอนทงรปราง รปทรง สสน ฯลฯ

2. นยมสรางรปทรงทสวยงาม (Formalism Theory) เปนการสรางสรรครปทรงใหมใหสวยงามดวยทศน

ธาต (เสน รปราง รปทรง ส นาหนก พนผว บรเวณวาง) และเทคนควธการตางๆ

3. นยมแสดงอารมณ (Emotional Theory) เปนการสรางงานใหดมความรสกตางๆ ทงทเปนอารมณอน

เนองมาจากเรองราวและอารมณของศลปนทถายทอดลงไปในชนงาน

4. นยมแสดงจนตนาการ (Imagination Theory) เปนงานทแสดงภาพจนตนาการ แสดงความคดฝนท

แตกตางไปจากธรรมชาตและสงทพบเหนอยเปนประจา

แนวทางการวเคราะหและประเมนคณคาของงานศลปะ

การวเคราะหและการประเมนคณคาของงานศลปะโดยทวไปจะพจารณาจาก 3 ดาน ไดแก

1. ดานความงาม

เปนการวเคราะหและประเมนคณคาในดานทกษะฝมอ การใชทศนธาตทางศลปะ และการจด

องคประกอบศลปวาผลงานชนนแสดงออกทางความงามของศลปะไดอยางเหมาะสมสวยงามและสงผลตอผ

ดใหเกดความชนชมในสนทรยภาพเพยงใด ลกษณะการแสดงออกทางความงามของศลปะจะมหลากหลาย

แตกตางกนออกไปตามรปแบบของยคสมย ผวเคราะหและประเมนคณคาจงตองศกษาใหมความร ความ

เขาใจทางดานศลปะใหมากทสด

2. ดานสาระ

การวเคราะหและประเมนคณคาของผลงานศลปะแตละชนวามลกษณะสงเสรมคณธรรม จรยธรรม

ตลอดจนจดประสงคตางๆ ทางจตวทยาวาใหสาระอะไรกบผชมบาง ซงอาจเปนสาระเกยวกบธรรมชาต

สงคม ศาสนา การเมอง ปญญา ความคด จนตนาการ และความฝน เชน

22

3. ดานอารมณความรสก

เปนการคดวเคราะหและประเมนคณคาในดานคณสมบตทสามารถกระตนอารมณความรสกและสอ

ความหมายไดอยางลกซงของผลงาน ซงเปนผลจากการใชเทคนคทแสดงออกถงความคด พลง ความรสกใน

การสรางสรรคของศลปนทเปนผสราง

23

เรองท 4 ความงามตามธรรมชาต

ธรรมชาต (Natural) หมายถง สงทปรากฏใหเหนตามวฏจกรของระบบสรยะ โดยทมนษยมไดเปนผ

สรรคสรางขน เชน กลางวน กลางคน เดอนมด เดอนเพญ ภเขา นาตก ถอวาเปนธรรมชาต หรอปรากฏการณทาง

ธรรมชาต ตามความหมายทางพจนานกรมของนกปราชญทางศลปไดใหความหมายอยางกวางขวางตามแนวทาง

หรอทศนะสวนตวไวดงน คอ ศลปะ(ART) คาน ตามแนวสากล มาจากคาวา ARTI และ ARTE ซงเปนคาทนยม

ใชกนในสมยฟนฟศลปวทยา คาวา ARTI นน หมายถง กลมชางฝมอในศตวรรษท 14, 15 และ 16 สวนคาวา

ARTE หมายถง ฝมอ ซงรวมถง ความรของการใชวสดของศลปนดวย เชน การผสมสสาหรบลงพน การเขยน

ภาพสน ามน หรอการเตรยม และการใชวสดอ น ศลปะ ตามความหมายของพจนานกรมไทย ฉบบ

ราชบณฑตยสถานสถาน พ.ศ. 2493 ไดอธบายไววาศลป (สน ละ ปะ) น. หมายถง ฝมอทางการชาง การแสดง

ออกมาใหปรากฏขนไดอยางนาพงชม และเกดอารมณสะเทอนใจ ศาสตราจารยศลป พระศร ใหความหมายไววา

ศลปะ หมายถง งานทตองใชความพยายามดวยฝมอและความคด เชน ตดเสอ สรางเครองเรอน ปลกตนไม เปน

ตน และเมอกลาวถง งานทางวจตรศลป (Fine Arts) หมายถงงานอนเปนความพากเพยรของมนษย นอกจากตอง

ใชความพยายามดวยมอ ดวยความคด แลวตองมการพวยพ งแหงพทธปญญาและจตออกมาดวย

(INTELLECTURL AND SPIRITUAL EMANATION)ศลปะ ตามความหมายของพจนากรกรมศพทศลปะ

องกฤษ ไทย ฉบบราชบณฑตสถาน พ.ศ.2530 ไดอธบายไววา ART ศลปะ คอ ผลแหงความคดสรางสรรคของ

มนษยทแสดงออกในรปลกษณตางๆ ใหปรากฏซงสนทรยภาพ ความประทบใจ หรอความสะเทอนอารมณตาม

อจฉรยภาพ พทธปญญา ประสบการณ รสนยมและทกษะของแตละคน เพ อความพอใจ ความรนรมย

ขนบธรรมเนยมจารตประเพณ หรอความเชอในลทธศาสนา”

องคประกอบทสาคญในงานศลปะ

1. รปแบบ (FORM) ในงานศลปะ หมายถง รปรางลกษณะทศลปนถายทอดออกมาใหปรากฏเปน

รปธรรมในงานศลปะ อาจแบงออกไดเปน 3 ชนดคอ1.1 รปแบบธรรมชาต (NATURAL FORM) ไดแก นาตก

ภผา ตนไม ลาธาร กลางวน กลางคน ทองฟา ทะเล 1.2 รปแบบเรขาคณต (GEOMETRIC FORM) ไดแก

สเหลยม สามเหลยม วงกลม ทรงกระบอก 1.3 รปแบบนามธรรม (ABSTRACT FORM) ไดแก รปแบบทศลปน

ไดสรางสรรคขนมาเอง โดยอสระ หรออาจตดทอน (DISTROTION) ธรรมชาต ใหเหลอเปนเพยงสญลกษณ

(SYMBOL) ทสอความหมายเฉพาะตวของศลปนซงรปแบบทกลาวมาขางตน ศลปนสามารถทจะเลอกสรรนามา

สรางเปนงานศลปะ ตามความรสกทประทบใจหรอพงพอใจในสวนตวของศลปน

2. เนอหา (CONTENT) หมายถง การสะทอนเรองราวลงไปในรปแบบดงกลาว เชน กลางวน

กลางคน ความรก การเปลยนแปลงทางเศรษฐกจ การเมอง และคณคาทางการจดองคประกอบทางศลปะ เปนตน

3. เทคนค (TECHNIQUE) หมายถง ขบวนการเลอกสรรวสด ตลอดจนวธการสรางสรรค นามาสราง

ศลปะชนนนๆ เชน สนามน สชอลก สนา ในงานจตรกรรม หรอไม เหลก หน ในงานประตมากรรมเปนตน

24

4. สนทรยศาสตร(AESTHETICAL ELEMENTS) ซงม 3 อยาง คอ ความงาม (BEAUTY) ความ

แปลกหแปลกตา (PICTURESQUENESS) และความนาทง (SUBLIMITY)ซงศลปกรรมชนหนงอาจมทงความ

งามและความนาทงผสมกนกได เชน พระพทธรปสมยสโขทย อาจมทงความงามและความนาทงรวมอยดวยกน

การท คนใดคนหน งมสนทรยะธาตในความสานก เ รยกวา มประสบการณทางสนทรยศาสตร

(AESTHETHICAL EXPERIENCE) ซงจะตองอาศยการเพาะบมทงในดานทฤษฎ ตลอดจนการใหความสนใจ

เอาใจใสรบรตอการเคลอนไหวของวงการศลปะโดยสมาเสมอเชน การชมนทรรศการทจดขนในหอศลป เปนตน

เมอกลาวถง งานศลปกรรมและองคประกอบ ทสาคญในงานศลปะแลวหากจะยอนรอยจากความเปนมาในอดต

จนถงปจจบนแลว พอจะแยกประเภทการสรางสรรคของศลปนออกไดเปน 3 กลมดงน

1. กลมทยดรปธรรม (REALISTIC) หมายถง กลมทยดรปแบบทเปนจรงในธรรมชาตมาเปน

หลกในการสรางงานศลปะ สรางสรรคออกมาใหมลกษณะคลายกบกลองถายภาพ หรอตดทอนบางสงออกเพยง

เลกนอย ซงกลมนไดพยายามแกปญหาใหกบผดทไมมประสบการณทางศลปะ และสามารถสอความหมาย

ระหวางศลปะกบผดไดงายกวาการสรางสรรคผลงานในลกษณะอนๆ

2. กลมนามธรรม (ABSTRACT) หมายถง กลมทยดแนวทางการสรางงานทตรงขามกบกลม

รปธรรม ซงศลปนกลมนมงทจะสรางรปทรง (FORM) ขนมาใหมโดยทไมอาศยรปทรงทางธรรมชาต หรอหาก

นาธรรมชาตมาเปนขอมลในการสรางสรรคกจะใชวธลดตดทอน (DISTORTION) จนในทสดจะเหลอแต

โครงสรางทเปนเพยงสญญาลกษณ และเชนงานศลปะของ มอนเดยน (MONDIAN)

3. กล มก งนามธรรม (SEMI-ABSTRACT) เปนกล มอย ก งกลางระหวางกล มรปธรรม

(REALISTIC) และกลมนามธรรม (ABSTRACT) หมายถง กลมทสรางงานทางศลปะโดยใชวธลดตดทอน

(DISTORTION) รายละเอยดทมในธรรมชาตใหปรากฏออกมาเปนรปแบบทางศลปะ เพอผลทางองคประกอบ

(COMPOSITION) หรอผลของการแสดงออก แตยงมโครงสรางอนบงบอกถงทมาแตไมชดเจน ซงเปนผลท

25

ผเขยนไดกลาวนาในเบองตนจากการแบงกลมการสรางสรรคของศลปนทง 3 กลม ทกลาวมาแลวนน ม

นกวชาการทางศลปะไดเปรยบเทยบเพอความเขาใจ คอ กลมรปธรรม (REALISTIC) เปรยบเสมอนการคด

ลายมอแบบตวบรรจง กล มนามธรรม (ABSTRACT) เปรยบเสมอนลายเซน กล มกงนามธรรม (SEMI-

ABSTRACT) เปรยบเสมอนลายมอหวด

มนษยกบศลปะ

หากกลาวถงผลงานศลปะทาไมจะตองกลาวถงแตเพยงสงทมนษยสรางขนมาเทานน จอมปลวกรงผง

หรอรงนกกระจาบ กนาทจะเปนสถาปตยกรรมชนเยยม ทเกดจากสตวตางๆ เหลานน หากเราจะมาทาความเขาใจ

ถงทมาของการสรางกพอจะแยกออกไดเปน 2 ประเดน ประเดนท 1 ทาไมจอมปลวก รงผง หรอรงนกกระจาบ

สรางขนมาจงไมเรยกวางานศลปะ ประเดนท 2 ทาไมสงทมนษยสรางสรรคขนมาถงเรยกวา เปน ศลปะ

จากประเดนท 1 เราพอจะสามารถวเคราะหถงสาเหตทเราไมเรยกวา เปนผลงานศลปะเพราะปลวก ผง

และนกกระจาบสรางรง หรอจอมปลวกขนมาดวยเหตผลของสญชาตญาณทตองการความปลอดภย ซงมอยใน

ตวของสตวทกชนด ทจาเปนตองสรางขนมาเพอปองกนภยจากสตวรายตางๆ ตลอดจนภยธรรมชาต เชน ฝนตก

แดดออก เปนตน หรออาจตองการความอบอน สวนเหตผลอกประการหนง คอ จอมปลวก รงผง หรอรงนก

กระจาบนน ไมมการพฒนาในเรองรปแบบ ไมมการสรางสรรคใหปรากฏรปลกษณแปลกใหมข นมายงคง

เปนอยแบบเดมและตลอดไป จงไมเรยกวา เปนผลงานศลปะ แตในทางปจจบน หากมนษยนารงนกกระจาบหรอ

รงผงมาจดวางเพอประกอบกบแนวคดสรางสรรคเฉพาะตน เรากอาจจดไดวา เปนงานศลปะ เพราะเกดแรงจงใจ

ภายในของศลปน (Intrinsic Value) ทเหนคณคาของความงามตามธรรมชาตนามาเปนสอในการสรางสรรค

ประเดนท 2 ทาไมสงทมนษยสรางสรรคขนมาถงเรยกวา ศลปะ หากกลาวถงประเดนน กมเหตผลอย

หลายประการซงพอจะกลาวถงพอสงเขป ดงน

1. มนษยสรางงานศลปะข นมาโดยมจดประสงคหรอจดม งหมายในการสราง เชน- ชาวอยปต

(EGYPT) สรางมาสตาบา (MASTABA) ซงมรปรางคลายมาหนสาหรบนงเปนรปสเหลยมแทงสงขางบนเปน

พนทราบ มมทงสเอยงลาดมาทฐานเลกนอย มาสตาบาสรางดวยหนขนาดใหญ เปนทฝงศพขนนาง หรอผรารวย

ซงตอมาพฒนามาเปนการสรางพระมด (PYRAMID) เพอบรรจศพของกษตรยหรอฟาโรห (PHARAOH) มการ

อาบนายาศพหรอรกษาศพไมใหเนาเปอยโดยทาเปนมมม (MUMMY) บรรจไวภายใน เพอรอวญญาณกลบคนส

ราง ตามความเชอเรองการเกดใหมของชาวอยปตการกอสรางพทธสถานเชน สรางวด สรางพระอโบสถ พระ

วหาร ศาลาการเปรยญ ในพทธศาสนา มจดประสงค เพอใชเปนทประกอบพธกรรมทางศาสนา เพอเปนทพานก

ของสงฆ ตลอดจนใชเปนทเผยแพรศาสนา

2. มการสรางเพอพฒนารปแบบโดยไมสนสด จะเหนไดจาก มนษยสมยกอนประวตศาสตร (PRE

HISTORICAL PERIOD) ไดหลบภยธรรมชาต ตลอดจนสตวรายเขาไปอาศยอยในถา เมอมความเขาใจใน

ปรากฏการณ อนเกดขนจากธรรมชาตและประดษฐเครองมอ เพอใชเปนทอยอาศยจนในสมยตอมา มการ

พฒนาการสรางรปแบบอาคารบานเรอนในรปแบบตางๆ ตามความเปลยนแปลงของวฒนธรรม และความเจรญ

ทางเทคโนโลยมการใชคอนกรตเสรมเหลกและวสดสมยใหมเขามาชวยในการกอสรางอาคาร บานเรอน และ

26

สงกอสรางตางๆ ตลอดจนมการพฒนารปแบบทางสถาปตยกรรมใหกลมกลนกบธรรมชาตแวดลอม เชน

สถาปตยกรรม “THE KAUF MANN HOUSE” ของแฟรงค ลอยด ไรท ทรฐเพนซลวาเนย สหรฐอเมรกา

3. ความตองการทางกายภาพทเปนปฐมภมของมนษยทกเชอชาตและเผาพนธ เพอนามาซงความ

สะดวกสบายในการดาเนนชวตในสงคมปจจบน ดงจะเหนไดจากเครองอปโภค บรโภคตลอดจนเครองใชไม

สอยตางๆ ซงเปนผลตผลทเกดจากความคดสรางสรรคของมนษยทงสนในทางศลปะทเชนเดยวกบ ศลปนจะไม

จาเจอยกบงานศลปะทมรปแบบเกาๆ หรอสรางงานรปแบบเดมซาๆ กนแตจะคดคนรปแบบ เนอหา หรอเทคนค

ทแปลกใหมใหกบตวเอง เพอพฒนาการสรางงานศลปะรปแบบเฉพาะตนอยางมลาดบขนตอน เพองายแกการ

เขาใจจงขอใหผอานทาความเขาใจเกยวกบการสรางสรรคในทางศลปะเสยกอน

กจกรรม

ใหนกศกษาตอบคาถามตอไปน

1. อธบายความหมายของ”ธรรมชาต”

2. องคประกอบทางศลปะประกอบดวยอะไรบาง

3. เหตใดมนษยถงเปนผสรางงานศลปะเทานน

27

เรองท 5 ความงามตามทศนศลปสากล

การรบรความงามทางศลปะ

สาหรบการรบรความงามทางศลปะของมนษยนน สามารถรบรได 2 ทาง คอ ทางสายตาจากการ

มองเหน และทางหจากการไดยน ซงแบงได 3 รปแบบดงน

1. ทศนศลป (Visual Art) เปนงานศลปะทรบสมผสความงามไดดวยสายตา จากการ มองเหน

งานศลปะสวนใหญจะเปนงานทศนศลป ทงสน ไดแก จตรกรรม ประตมากรรม สถาปตยกรรม มณฑนาศลป

อตสากรรมศลป พาณชยศลป

2. โสตศลป (Audio Art) เปนงานศลปะทรบสมผสความงามไดดวยห จากการฟงเสยง งานศลปะ ทจด

อยในประเภทโสตศลป ไดแก ดนตร และ วรรณกรรม

3. โสตทศฯศลป (Audiovisual Art) เปนงานศลปะทรบสมผสความงามทางศลปะไดทงสองทาง คอ

จากการมองเหนและจากการฟง งานศลปะประเภทนไดแก ศลปะการแสดงนาฏศลป การละคร การภาพยนตร

ววฒนาการของทศนศลปสากล

ศลปะของชาตตางๆ ในซกโลกตะวนตกมลกษณะใกลเคยงกน จงพฒนาขนเปนศลปะสากล ความเชอม

อทธพลตอพฤตกรรมมนษยทงความคด การแสดงออก และการดาเนนชวต โดยเฉพาะในงานศลปกรรมม

รปแบบความงามหลายแบบ ทเกดจากพลงแหงความศรทธาจากความเชอถอในเรองตางๆ

รปแบบความงามอนเนองมาจากความเชอถอ จะปรากฏเปนความงามตามความคดของชางในยคนน

ผสมกบฝมอ และเครองมอทยงไมคอยมคณภาพมากนก ทาใหงานจตรกรรมในยคกอนประวตศาสตรดไมคอย

งามมากนกในสายตาของคนปจจบน

1. ศลปะสมยกลาง (Medieval Arts)

ทศนศลปอนเนองมาจากครสตศาสนา

ความเชอในสมยกลาง ซงเปนชวงเวลาทศาสนาครสตเจรญรงเรองถงขดสด มอทธพลตอการดาเนนชวต

และการสรางสรรคงานศลปกรรมของชาวตะวนตก โดยมความเชอวาความงามเปนสงทพระเจาสรางขนมาโดย

ผานทางศลปน เพอเปนการแสดงถงความศรทธาอยางยงในพระเจา ศลปนตองสรางผลงานโดยแสดงถงเรองราว

ของพระครสต พระสาวก ความเชออนนมผลตอทศนศลป ดงน

สถาปตยกรรม เชน โบสถสมยกอธค เปนสถาปตยกรรมทมลกษณะสงชลด และสวนทสงทสดของ

โบสถจะเปนทตงของกางเขนอนศกดสทธ เพอใชเปนทตดตอกบพระเจาบนสรวงสวรรค มการแตงเพลงและ

รองกนอยในโบสถ Notre Dame อยท กรงปารส ประเทศฝรงเศส ซงเปนโบสถทสรางแบบกอธค

ท พระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว รชกาลท 5 ไดทรงโปรดใหถายแบบแลวนามาสรางไวทวดนเวศ

ธรรมประวต บางปะอน จงหวดพระนครศรอยธยา

จตรกรรม กแสดงเนอหาของครสตศาสนา รวมไปถงทศนศลปแขนงอนๆ ดวย

28

2. ศลปะไบเซนไทร (Bizentine)

ความเชอยคแรกแหงศลปะเพอครสตศาสนา เมออาณาจกรโรมนลมสลายลง ในยโรปไดแยกเปน

ประเทศตางๆและเปนชวงทคาสอนของศาสนาครสต ไดรบความเชอถอและใชเปนแนวทางในการดาเนนชวต

ของประชาชน โดยเฉพาะในยคสมยไบเซนไทร ซงถอวาเปนอาณาจกรแหงแรกของครสตศาสนาศลปนและชาง

ทกสาขาทางานใหแกศาสนา หรอทางานเพอสงเสรมความศรทธาแหงครสตศาสนา

สถาปตยกรรม สรางโบสถ วหาร เพอเปนสญลกษณ และสถานทปฏบตพธกรรมตางๆ

ประตมากรรม มการแกะสลกรปพระครสตและสาวกดวยไม หน และภาพประดบหนสทเรยกวาโมเสก

สถาปตยกรรมแบบไบเซนไทร

29

3. ฟนฟศลปวทยา (Renaissanee)

ความเชอเนองจากอาณาจกรไบเซนไทร เปนยคของการฟนฟศลปวทยา (Renaissame) หมายถง การนา

กลบมาอกครงหนง เนองจากไดมการคนพบซากเมองของพวกกรกและโรมนทาใหศลปนหนกลบมานยมความ

งามตามแนวคดของกรกและโรมนอกครงหนง

กจกรรม

ใหนกศกษาตอบคาถามตอไปน

1. การรบรความงามทางศลปะของมนษยนน สามารถรบรได กทาง และแบงเปนกรปแบบอะไรบาง

2. ความเชอในการสรางผลงานของศลปะสมยกลาง(Medieval Arts)มความเชอเกยวกบอะไร

3. ชางในสมยศลปะไบเซนไทร (Bizentine)ทางานเพอใคร

4. ฟนฟศลปวทยา (Renaissanee)หมายถงอะไร

30

เรองท 6 ธรรมชาตกบทศนศลป

มนษยเปนสวนหนงของธรรมชาต

ธรรมชาต สามารถบอกถงประสบการณ และสงตางๆทผานมาในอดตได ซงถอวา”ธรรมชาต” เปน”คร”

ของมนษย

เมอมนษยมความคดสรางสรรค มนษยกจะพจารณาสงตางๆจากธรรมชาตทตนมสวนรวมอย แลวนามา

ดดแปลงสรรคใหม โดยพยายามเลอกหาวธการอนเหมาะสมตามทกษะและความชานาญทตนมอย เพอสรางเปน

ผลงานของตนขนใหม

มนษยอาศยธรรมชาตในการดารงชวต ผลผลตสวนใหญทใชในการดารงชวตเกอบทงหมดกมาจาก

ธรรมชาตทงสน วสดจากธรรมชาตทมนษยนามาสรางสรรคประกอบดวย

1. พช

2. หน กรวด

3. ทราย

4. ดน

การนาธรรมชาตมาออกแบบผสมผสานกบงานศลปะ

(ผลงานจากถนนคนเดนดอทคอม/เชยงใหม)

31

กจกรรม

ใหนกศกษา นาสงทเกดจากธรรมชาต มาออกแบบสรางสรรค ใหเปนเครองประดบตกแตงรางกาย โดยใชวธ

ทางศลปะเขามาชวย

32

เรองท 7 ความคดสรางสรรค การตกแตงรางกาย ทอยอาศยและผลตภณฑ

มนษยมความคดสรางสรรคอยตลอดเวลา ตามแตประสบการณมากนอยของแตละบคคล การออกแบบ

เปนสวนหนงของความคดสรางสรรคทางศลปะของมนษย

1. ออกแบบตกแตงทอยอาศย เปนการออกแบบทกอยางภายในและบรเวณรอบบานใหสวยงาม

สะดวกแกการใชสอย โดยใชวสดทมอยหรอจดหามาโดยใชหลกองคประกอบศลป

2. ออกแบบใหกบรางกาย เปนการออกแบบรางกายและสงตกแตงรางการใหสวยงาม เหมาะสม และ

ถกใจ เชนการออกแบบทรงผม เสอผา เครองประดบ การใชเครองสาอาง โดยอาศยหลกการทางศลปะและ

ความคดสรางสรรค

3. ออกแบบผลตภณฑ หมายถง ความคดสรางสรรคเกยวกบรปรางลกษณะภายนอกของผลตภณฑ

เพอใหเกดรปแบบทแปลกใหมและเปนจดสนใจในธรกจดานอตสาหกรรม

4. ออกแบบสานกงาน การจดหองทางาน โตะ สานกงาน เกาอ ในและนอกสถานททางานทไดรบการ

ออกแบบและสรางสรรคใหนาทางานตลอดจนสะดวกในการใชสอยซงแบงการออกแบบไดเปน 2 ประเภทคอ

1. ออกแบบตกแตงภายใน ไดแกการออกแบบตกแตงภายในอาคารทกประเภททงหมด เชนการ

ออกแบบตกแตงภายในบาน ภายในสานกงาน ภายในอาคารสาธารณะ แมนกระทงการออกแบบตกแตงภายใน

ยานพาหนะเปนตน

การออกแบบตกแตงภายในทพกอาศย

การออกแบบตกแตงหนารานคา

33

การออกแบบตกแตงภายในสานกงาน

การออกแบบตกแตงภายในยานพาหนะ

34

2. การออกแบบตกแตงภายนอก ไดแกการออกแบบตกแตงสวนและบรเวณภายนอกอาคาร รวมทง

การออกแบบภมทศนในสวนพนทสาธารณะเชนสวนสาธารณะ ถนน สะพาน ฯลฯ

การออกแบบตกแตงสวนขนาดใหญ

การออกแบบสวนในบานโดยเลยนแบบธรรมชาต

กจกรรม

1. ใหนกศกษาจดออกแบบภายใน หรอภายนอกในมมใดมมหนงในบานตนเอง แลวถายรปมาเพอ

รวมกนอภปรายหนาชนเรยน โดยมอาจารยและเพอนนกศกษารวมอภปราย

2. เกบภาพถายทจดออกแบบไวในแฟมสะสมงานของตนเอง

การออกแบบสวนในบานโดยใชวสดหน

ตนไม และนารวมกน

การตกแตงภายนอกโดยการจด

สวนทเกาะกลางถนน

35

บทท 2

ดนตร

สาระสาคญ

ความหมาย ความสาคญ ความเปนมา ววฒนาการรปแบบเทคนค วธการของดนตรประเภทตางๆ คณคา

ความงาม ความไพเราะของดนตรสากล

ผลการเรยนรทคาดหวง

อธบายความหมาย ความสาคญ ความเปนมา ของดนตรสากล เขาใจถงตนกาเนด ภมปญญา

และการถายทอดสบตอกนมา

ขอบขายเนอหา

เรองท 1 ดนตรสากล

เรองท 2 ดนตรสากลประเภทตาง ๆ

เรองท 3 คณคาความไพเราะของเพลงสากล

เรองท 4 ประวตภมปญญาทางดนตรสากล

36

เรองท 1 ดนตรสากล

ดนตรเกดขนมาในโลกพรอมๆกบมนษยเรานนเอง ในยคแรกๆมนษยอาศยอยในปา ในถา และใน

โพรงไม แตมนษยกรจกการรองราทาเพลงตามธรรมชาต เชนรจกปรบมอ เคาะหน เคาะไม เปาปาก เปาเขา

และการเปลงเสยงรอง เชน การรองราทาเพลงเพอออนวอนพระเจาใหชวยเพอพนภย บนดาลความสขความ

อดมสมบรณตางๆใหแกตน หรอเปนการบชาแสดงความขอบคณพระเจาทบนดาลใหตนมความสขความสบาย

ในระยะแรก ดนตรมเพยงเสยงเดยวและแนวเดยวเทานนเรยกวา Melody ไมมการประสานเสยง

จนถงศตวรรษท 12 มนษยเราเรมรจกการใชเสยงตางๆมาประสานกนอยางงายๆ เกดเปนดนตรหลายเสยงขนมา

ยคตางๆของดนตร

นกปราชญทางดนตรไดแบงดนตรออกเปนยคตางๆดงน

1. Polyphonic Perio( ค.ศ. 1200-1650 ) ยคนเปนยคแรก ววฒนาการมาเรอยๆ จนมแบบฉบบและ

หลกวชาการดนตรขน วงดนตรอาชพตามโบสถ ตามบานเจานาย และมโรงเรยนสอนดนตร

2. Baroque Period ( ค.ศ. 1650-1750 ) ยคนวชาดนตรไดเปนปกแผน มแบบแผนการเจรญดานนาฏ

ดรยางค มากขน มโรงเรยนสอนเกยวกบอปรากร ( โอเปรา) เกดขน มนกดนตรเอกของโลก 2 ทานคอ J.S.

Bach และ G.H. Handen

3. Classical Period ( ค.ศ. 1750-1820 ) ยคนเปนยคทดนตรเรมเขาสยคใหม มความรงเรองมากขน ม

นกดนตรเอก 3 ทานคอ Haydn Gluck และMozart

4. Romantic Period ( ค.ศ. 1820-1900 ) ยคนมการใชเสยงดนตรทเนนถงอารมณอยางเดนชดเปนยคท

ดนตรเจรญถงขดสดเรยกวายคทองของดนตร นกดนตรเชน Beetoven และคนอนอกมากมาย

5. Modern Period ( ค.ศ. 1900-ปจจบน ) เปนยคทดนตรเปลยนแปลงไปมาก ดนตรประเภทแจส

(Jazz) กลบมามอทธพลมากขนเรอยๆจนถงปจจบนขนบธรรมเนยมประเพณของแตละชาต ศาสนา โดยเฉพาะ

ทางดนตรตะวนตก นบวามความสมพนธใกลชดกบศาสนามาก บทเพลงทเกยวกบศาสนาหรอเรยกวาเพลง

วดนน ไดแตงขนอยางถกหลกเกณฑ ตามหลกวชาการดนตร ผแตงเพลงวดตองมความรความสามารถสง

เพราะตองแตงขนใหสามารถโนมนาวจตใจผฟงใหนยมเลอมใสในศาสนามากขน ดงนนบทเพลงสวดในศาสนา

ครสตจงมเสยงดนตรประโคมประกอบการสวดมนต เมอมบทเพลงเกยวกบศาสนามากขน เพอเปนการปองกน

การลมจงไดมผประดษฐสญลกษณตางๆแทนทานอง เมอประมาณ ค.ศ. 1000 สญลกษณดงกลาวคอ ตวโนต

( Note ) นนเอง โนตเพลงทใชในหลกวชาดนตรเบองตนเปนเสยงโด เร ม นน เปนคาสวดในภาษาละตน จง

กลาวไดวาวชาดนตรมจดกาเนดมาจากวดหรอศาสนา ซงในยโรปนนถอวาเพลงเกยวกบศาสนานนเปนเพลงชน

สงสดวงดนตรท เกดข นในศตวรรษตนๆจนถงปจจบน จะมลกษณะแตกตางกนออกไป เครองดนตรท ใช

บรรเลงกมจานวนและชนดแตกตางกนตามสมยนยม ลกษณะการผสมวงจะแตกตางกนไป เมอผสมวงดวย

เครองดนตรทตางชนดกน หรอจานวนของผบรรเลงทตางกนกจะมชอเรยกวงดนตรตางกน

37

เรองท 2 ดนตรสากลประเภทตางๆ

เพลงประเภทตางๆ แบงตามลกษณะของวงดนตรสากลได 6 ประเภท ดงน

1. เพลงทบรรเลงโดยวงออรเคสตรา ( Orchestra ) มดงน

- ซมโฟน (Symphony) หมายถงการบรรเลงเพลงโซนาตา ( Sonata) ทงวง คาวา Sonata หมายถง

เพลงเดยวของเครองดนตรชนดตางๆ เชนเพลงของไวโอลน เรยกวา Violin Sonata เครองดนตรชนดอน ๆ ก

เชนเดยวกน การนาเอาเพลง โซนาตาของเครองดนตรหลายๆชนดมาบรรเลงพรอมกนเรยกวา ซมโฟน

- คอนเซอรโต ( Concerto) คอเพลงผสมระหวางโซนาตากบซมโฟน แทนทจะมเพลงเดยวแต

อยางเดยว หรอบรรเลงพรอมๆกนไปในขณะเดยวกน เครองดนตรทแสดงการเดยวนน สวนมากใชไวโอลน

หรอเปยโน

- เพลงเบดเตลด เปนเพลงทแตงขนบรรเลงเบดเตลดไมมเนอรอง

วงออรเคสตรา

2. เพลงทบรรเลงโดยวงแชมเบอรมวสค ( Chamber Music ) เปนเพลงสนๆ ตองการแสดงลวดลาย

ของการบรรเลงและการประสานเสยง ใชเครองดนตรประเภทเครองสาย คอไวโอลน วโอลา และเชลโล

วงแชมเบอรมวสค

38

3. สาหรบเดยว เพลงประเภทนแตงขนสาหรบเครองดนตรชนเดยวเรยกวา เพลง โซนาตา

4. โอราทอรโอ ( Oratorio ) และแคนตาตา ( Cantata) เปนเพลงสาหรบศาสนาใชรองในโบสถ

จดเปนโอเปรา แบบหนง แตเปนเรองเกยวกบศาสนา

วงโอราทอรโอ

5. โอเปรา (Opera ) หมายถงเพลงทใชประกอบการแสดงละครทมการรองโตตอบกนตลอดเรอง

เพลงประเภทนใชในวงดนตรวงใหญบรรเลงประกอบ

ละคร Operaทดงทสดเรองหนงของโลกคอเรอง The Phantom of the Opera

6. เพลงทขบรองโดยทวไป เชน เพลงทรองเดยว รองหม หรอรองประสานเสยงในวงออรเคสตรา

วงคอมโบ ( Combo) หรอวงชาโดว (Shadow ) ซงนยมฟงกนทงจากแผนเสยงและจากวงดนตรทบรรเลงกนอย

โดยทวไป

39

ประเภทของเครองดนตรสากล

เครองดนตรสากลมมากมายหลายประเภท แบงตามหลกในการทาเสยงหรอวธการบรรเลง

เปน 5 ประเภท ดงน

1. เครองสาย

เครองดนตรประเภทน ทาใหเกดเสยงโดยการทาใหสายสนสะเทอน โดยสายทใชจะเปนสายโลหะหรอ

สายเอน เครองดนตรประเภทเครองสาย แบงตามวธการเลนเปน 2 จาพวก คอ

1) เครองดด ไดแก กตาร แบนโจ ฮารป

แบนโจ

2) เครองส ไดแก ไวโอลน วโอลา

วโอลา

2. เครองเปาลมไม

เครองดนตรประเภทนแบงตามวธทาใหเกดเสยงเปน 2 ประเภท คอ

1) จาพวกเปาลมผานชองลม ไดแก เรคอรเดอร ปคโคโล ฟลต

ปคโคโล

40

2) จาพวกเปาลมผานลน ไดแก คลารเนต แซกโซโฟน

คลารเนต

3. เครองเปาโลหะ

เครองดนตรประเภทน ทาใหเกดเสยงไดโดย การเปาลมใหผานรมฝปากไปปะทะกบชองทเปา

ไดแก ทรมเปต ทรอมโบน เปนตน

ทรมเปต

4. เครองดนตรประเภทคยบอรด

เครองดนตรประเภทนเลนโดยใชนวกดลงบนลมนวของเครองดนตร ไดแก

เปยโน เมโลเดยน คยบอรดไฟฟา อเลคโทน

เมโลเดยน

41

5. เครองดนตรประเภทเครองต แบงเปน 2 กลม คอ

5.1) เครองตประเภททานอง ไดแก ไซโลไฟน เบลไลรา ระฆงราว

เบลไลรา

5.2) เครองตประเภททาจงหวะ ไดแก กลองทมปาน กลองใหญ กลองแตรก ทอมบา กลองชด ฉาบ

กรบ ลกแซก

กลองทมปาน

กจกรรม

ใหนกศกษาแบงกลมและรวมกนสบคนหาเครองดนตรสากลทกประเภท ประเภทละ2-3ชนดแลวเกบรวบรวม

ไวในแฟมสะสมงาน

42

เรองท 3 คณคาความไพเราะของเพลงสากล

ดนตรเปนสอสนทรยศาสตรทมความละเอยด ประณต มความสาคญอยางยงตอมนษย ทงทางกาย และ

ทางจต เมอเราไดยนเสยงดนตรทมความสงบ กจะทาใหจตสงบ อารมณด หากไดยนเสยงเพลงทใหความบนเทง

ใจ กจะเกดอารมณทสดใส ทงนเพราะดนตรเปนสอสนทรยทสรางความสข ความบนเทงใจใหแกมนษย เปน

เครองบาบดความเครยด สรางสมาธ กลอมเกลาจตใจใหสขม เยอกเยน อารมณด โดยทไมตองเสยเวลา หรอเสย

เงนซอหาแตอยางใด ดนตรจงมคณคาตอมนษยมากมาย ดงเชน เสาวนย สงฆโสภณ กลาววาจากงานวจยของ

ตางประเทศ ทาใหเราทราบวา ดนตรมผลตอการทางานของระบบประสาท ระบบกลามเนอ และสภาพจตใจ ทา

ใหสมองหลงสารแหงความสข เพอบรรเทาอาการเจบปวด ทาใหเกดสต ความรสกนกคดทด และนามาใชใน

เรองการคลายความเครยด ลดความวตกกงวล ลดความกลว บรรเทาอาการเจบปวด เพมกาลง และการ

เคลอนไหวของรางกาย โดยนยมใชในงานฟนฟสขภาพคนทวไป พฒนาคณภาพชวต ฟนฟสมรรถภาพคนพการ

ผปวยโรคจต และเดกมความตองการเปนพเศษ เพราะดนตรเปนศลปะทอาศยเสยงเพอการถายทอดอารมณไปส

ผฟง เปนศลปะทงายตอการสมผส กอใหเกดความสข ความปตพอใจแกมนษยได

กลาววา ดนตรเปนภาษาสากล เพราะเปนสอความรสกของชนทกชาตได ดงนน คนทโชคดมประสาท

รบฟงเปนปกต กสามารถหาความสขจากการฟงดนตรได เมอเราไดฟงเพลงทมจงหวะ และทานองทราบเรยบ

นมนวล จะทาใหเกดความรสกผอนคลายความตงเครยด ดวยเหตน เมอเราไดฟงดนตร ทเลอกสรรแลว จะชวย

ทาใหเรามสขภาพจตทด อนมผลดตอสขภาพรางกาย ดนตรจงเปรยบเสมอน ยารกษาโรค การทมเสยงดนตรรอบ

บาน เปรยบเสมอนมอาหารและวตามน ทชวยทาใหคนเรามสขภาพแขงแรง

คณประโยชนของดนตรทมตอมนษย ซงสวนใหญมกจะกลาวถงดนตรมผลตอสภาวะทางรางกาย แต

ความเปนจรงแลว ดนตรเปนเรองของ “จต” แลวสงผลดมาส “กาย” ดงนนจงไมแปลกอะไร ทเรามกจะไดยนวา

ดนตรชวยกลอมเกลาจตใจ ทาใหคนอารมณด ไมเครยด คลายปวด ฯลฯ เพราะดนตรเปนสอสนทรยะ ทถายทอด

โดยใชเสยงดนตรเปนสอสดทายของการบรรยายเรอง “สนทรยศาสตร ทางดนตร” จงสรปเปนขอคดจาก

การศกษาในเรองของความงามในเสยงดนตร ผเสพ ควรเลอกวาจะเสพเพยงแค “เปนผเสพ” หรอจะเปน “ผไดรบ

ประโยชนจากการเสพ” เพราะดนตรนนงามโดยใชเสยงเปนสอ แตขนตอนสาคญในการถายทอดคอ นกดนตร

ถายทอดโดยใช “จต” ผฟงรบสอโดยใช “จต” เปนตวรบรรบสมผสอารมณตาง ๆ ผลจากการรบสมผสดวยจตนน

เพลงทสงบ ราบเรยบ จตกจะวาง (สญญตา) ทาใหจตขณะนนปราศจาก “กเลส” ผฟงจงรสกสบายใจ คลายความ

วตกกงวล คลายความเศรา คลายความเจบปวด ผฟงเกดสมาธ จงเปนผลใหสมองทางานไดอยางมประสทธภาพ

43

องคประกอบของดนตรสากล

ดนตรไมวาจะเปนของชาตใด ภาษาใด ลวนมพนฐานมาจากสวนตางๆ เหลานทงสน ความแตกตางใน

รายละเอยดของแตละสวน ของแตละวฒนธรรม โดยวฒนธรรมของแตละสงคมจะเปนปจจยทกาหนดใหตรง

ตามรสนยมของแตละวฒนธรรม จนเปนผลใหสามารถแยกแยะดนตรของชาตหนงแตกตางจากดนตรของอก

ชาตหนงได

องคประกอบของดนตรสากล ประกอบดวย

1. เสยง (Tone)

คตกวผสรางสรรคดนตร เปนผใชเสยงในการสรางสรรคและผลตงานศลปะเพอรบใชสงคม ผ

สรางสรรคดนตรสามารถสรางเสยงทหลากหลายโดยอาศยวธการผลตเสยงเปนปจจยกาหนด เชน การดด การส

การต การเปาเสยงเกดจากการสนสะเทอนของอากาศทเปนไปอยางสมาเสมอ สวนเสยงอกทกหรอเสยงรบกวน

(Noise) เกดจากการสนสะเทอนของอากาศทไมสมาเสมอ ลกษณะความแตกตางของเสยงขนอยกบคณสมบต

สาคญ 4 ประการ คอ ระดบเสยง ความยาวของเสยง ความเขมของเสยง และคณภาพของเสยง

1.1 ระดบเสยง (Pitch) หมายถง ระดบของความสง-ตาของเสยง ซงเกดจากการจานวนความถ

ของการสนสะเทอน กลาวคอ ถาเสยงทมความถสง ลกษณะการสนสะเทอนเรว จะสงผลใหมระดบเสยงสง แต

ถาหากเสยงมความถตา ลกษณะการสนสะเทอนชาจะสงผลใหมระดบเสยงตา

1.2 ความสน-ยาวของเสยง (Duration) หมายถง คณสมบตทเกยวกบความยาว-สนของเสยง ซง

เปนคณสมบตทสาคญอยางยงของการกาหนดลลา จงหวะ ในดนตรตะวนตก การกาหนดความสน-ยาวของเสยง

สามารถแสดงใหเหนไดจากลกษณะของตวโนต เชน โนตตวกลม ตวขาว และตวดา เปนตน สาหรบดนตรของ

ไทยนน แตเดมมไดใชระบบการบนทกโนตเปนหลก แตอยางไรกตาม การสรางความยาว-สนของเสยงอาจ

สงเกตไดจากลลาการกรอระนาดเอก ฆองวง ในกรณของซออาจแสดงออกมาในลกษณะของการลากคนชก

ยาวๆ

1.3 ความเขมของเสยง (Intensity) ความเขมของสยงเกยวของกบนาหนกของความหนกเบา

ของเสยง ความเขมของเสยงจะเปนคณสมบตทกอประโยชนในการเกอหนนเสยงใหมลลาจงหวะทสมบรณ

1.4 คณภาพของเสยง (Quality) เกดจากคณภาพของแหลงกาเนดเสยงทแตกตางกน ปจจยททา

ใหคณภาพของเสยงเกดความแตกตางกนนน เกดจากหลายสาเหต เชน วธการผลตเสยง รปทรงของแหลงกาเนด

เสยง และวสดทใชทาแหลงกาเนดเสยง ปจจยเหลานกอใหเกดลกษณะคณภาพของเสยง ซงเปนหลกสาคญให

ผฟงสามารถแยกแยะสสนของสยง (Tone Color) ระหวางเครองดนตรเครองหนงกบเครองหนงไดอยางชดเจน

44

2. พนฐานจงหวะ (Element of Time)

เปนศลปะของการจดระเบยบเสยง ท เก ยวของกบความชาเรว ความหนกเบาและความสน-ยาว

องคประกอบเหลาน หากนามารอยเรยง ปะตดปะตอเขาดวยกนตามหลกวชาการเชงดนตรแลว สามารถทจะ

สรางสรรคใหเกดลลาจงหวะอนหลากหลาย ในเชงจตวทยา อทธพลของจงหวะทมผลตอผฟงจะปรากฏพบใน

ลกษณะของการตอบสนองเชงกายภาพ เชน ฟงเพลงแลวแสดงอาการกระดกนว ปรบมอรวมไปดวย

3. ทานอง (Melody)

ทานองเปนการจดระเบยบของเสยงท เก ยวของกบความสง-ตา ความสน-ยาว และความดง-เบา

คณสมบตเหลานเมอนามาปฏบตอยางตอเนองบนพนฐานของความชา-เรว จะเปนองคประกอบของดนตรทผฟง

สามารถทาความเขาใจไดงายทสด

ในเชงจตวทยา ทานองจะกระตนผฟงในสวนของสตปญญา ทานองจะมสวนสาคญในการสรางความ

ประทบใจ จดจา และแยกแยะความแตกตางระหวางเพลงหนงกบอกเพลงหนง

4. พนผวของเสยง (Texture)

“พนผว” เปนคาทใชอยทวไปในวชาการดานวจตรศลป หมายถง ลกษณะพนผวของสงตางๆ เชน

พนผวของวสดทมลกษณะขรขระ หรอเกลยงเกลา ซงอาจจะทาจากวสดทตางกน

ในเชงดนตรนน “พนผว” หมายถง ลกษณะหรอรปแบบของเสยงทงทประสานสมพนธและไมประสาน

สมพนธ โดยอาจจะเปนการนาเสยงมาบรรเลงซอนกนหรอพรอมกน ซงอาจพบทงในแนวตงและแนวนอน ตาม

กระบวนการประพนธเพลง ผลรวมของเสยงหรอแนวทงหมดเหลานน จดเปนพนผวตามนยของดนตรทงสน

ลกษณะรปแบบพนผวของเสยงมอยหลายรปแบบ ดงน

4.1 Monophonic Texture เปนลกษณะพนผวของเสยงทมแนวทานองเดยว ไมมเสยงประสาน

พนผวเสยงในลกษณะนถอเปนรปแบบการใชแนวเสยงของดนตรในยคแรกๆ ของดนตรในทกวฒนธรรม

4.2 Polyphonic Texture เปนลกษณะพนผวของเสยงทประกอบดวยแนวทานองตงแตสอง

แนวทานองขนไป โดยแตละแนวมความเดนและเปนอสระจากกน ในขณะททกแนวสามารถประสานกลมกลน

ไปดวยกน

ลกษณะแนวเสยงประสานในรปของ Polyphonic Texture มววฒนาการมาจากเพลงชานท

(Chant) ซงมพนผวเสยงในลกษณะของเพลงทานองเดยว (Monophonic Texture) ภายหลงไดมการเพมแนวขบ

รองเขาไปอกหนงแนว แนวทเพมเขาไปใหมนจะใชระยะขนค 4 และค 5 และดาเนนไปในทางเดยวกบเพลง

ชานทเดม การดาเนนทานองในลกษณะนเรยกวา “ออรกานม” (Orgonum) นบไดวาเปนยคเรมตนของการ

ประสานเสยงแบบ Polyphonic Texture หลงจากครสตศตวรรษท 14 เปนตนมา แนวทานองประเภทนไดมการ

พฒนากาวหนาไปมาก ซงเปนระยะเวลาทการสอดทานอง (Counterpoint) ไดเขาไปมบทบาทเพมมากขนในการ

ตกแตงพนผวของแนวทานองแบบ Polyphonic Texture

45

4.3 Homophonic Texture เปนลกษณะพนผวของเสยง ทประสานดวยแนวทานองแนวเดยว

โดยม กลมเสยง (Chords) ทาหนาทสนบสนนในคตนพนธประเภทน แนวทานองมกจะเคลอนทในระดบเสยงสง

ทสดในบรรดากลมเสยงดวยกน ในบางโอกาสแนวทานองอาจจะเคลอนทในระดบเสยงตาไดเชนกน ถงแมวาคต

นพนธประเภทนจะมแนวทานองทเดนเพยงทานองเดยวกตาม แตกลมเสยง (Chords) ททาหนาทสนบสนนนน ม

ความสาคญทไมนอยไปกวาแนวทานอง การเคลอนทของแนวทานองจะเคลอนไปในแนวนอน ในขณะทกลม

เสยงสนบสนนจะเคลอนไปในแนวตง

4.4 Heterophonic Texture เปนรปแบบของแนวเสยงทมทานองหลายทานอง แตละแนวม

ความสาคญเทากนทกแนว คาวา Heteros เปนภาษากรก หมายถงแตกตางหลากหลาย ลกษณะการผสมผสานของ

แนวทานองในลกษณะน เปนรปแบบการประสานเสยง

5. สสนของเสยง (Tone Color)

“สสนของเสยง” หมายถง คณลกษณะของเสยงทกาเนดจากแหลงเสยงทแตกตางกน แหลงกาเนดเสยง

ดงกลาว เปนไดทงทเปนเสยงรองของมนษยและเครองดนตรชนดตางๆ ความแตกตางของเสยงรองมนษย ไมวา

จะเปนระหวางเพศชายกบเพศหญง หรอระหวางเพศเดยวกน ซงลวนแลวแตมพนฐานของการแตกตางทางดาน

สรระ เชน หลอดเสยงและกลองเสยง เปนตน

ในสวนทเก ยวของกบเครองดนตรนน ความหลากหลายดานสสนของเสยง ประกอบดวยปจจยท

แตกตางกนหลายประการ เชน วธการบรรเลง วสดทใชทาเครองดนตร รวมทงรปทรง และขนาด ปจจยเหลาน

ลวนสงผลโดยตรงตอสสนของเสยงเครองดนตร ทาใหเกดคณลกษณะของเสยงทแตกตางกนออกไป

5.1 วธการบรรเลง โดยวธดด ส ต และเปา วธการผลตเสยงดงกลาวลวนเปนปจจยใหเครอง

ดนตรมคณลกษณะของเสยงทตางกน

5.2 วสดทใชทาเครองดนตร วสดทใชทาเครองดนตรของแตละวฒนธรรมจะใชวสดทแตกตาง

กนไปตามสภาพแวดลอมของสงคมและยคสมย นบเปนปจจยทสาคญประการหนง ทสงผลใหเกดความแตกตาง

ในดานสสนของเสยง

5.3 ขนาดและรปทรง เครองดนตรทมรปทรงและขนาดทแตกตางกน จะเปนปจจยทสงผลให

เกดความแตกตางกนในดานของเสยงในลกษณะทมความสมพนธกน

6. คตลกษณ (Forms)

คตลกษณหรอรปแบบของเพลง เปรยบเสมอนกรอบทไดหลอมรวมเอาจงหวะ ทานอง พนผว และสสน

ของเสยงใหเคลอนทไปในทศทางเดยวกน เพลงทมขนาดสน-ยาว วนกลบไปมา ลวนเปนสาระสาคญของคต

ลกษณทงสน

ดนตรมธรรมชาตทแตกตางไปจากศลปะแขนงอน ๆ ซงพอจะสรปไดดงน

1. ดนตรเปนสอทางอารมณทสมผสไดดวยห กลาวคอ หนบเปนอวยวะสาคญททาใหคนเราสามารถ

สมผสกบดนตรได ผทหหนวกยอมไมสามารถทราบไดวาเสยงดนตรนนเปนอยางไร

46

2. ดนตรเปนสวนหนงของวฒนธรรม กลาวคอ กล มชนตาง ๆ จะมวฒนธรรมของตนเอง และ

วฒนธรรมนเองททาใหคนในกลมชนนนมความพอใจและซาบซงในดนตรลกษณะหนงซงอาจแตกตางไปจาก

คนในอกวฒนธรรมหนง ตวอยางเชน คนไทยเราซงเคยชนกบดนตรพนเมองไทยและดนตรสากล เมอไปฟง

ดนตรพนเมองของอนเดยกอาจไมรสกซาบซงแตอยางใด แมจะมคนอนเดยคอยบอกเราวาดนตรของเขาไพเราะ

เพราะพรงมากกตาม เปนตน

3. ดนตรเปนเรองของสนทรยศาสตรวาดวยความไพเราะ ความไพเราะของดนตรเปนเรองททกคน

สามารถซาบซงไดและเกดขนเมอใดกได กบทกคน ทกระดบ ทกชนชน ตามประสบการณของแตละบคคล

4. ดนตรเปนเรองของการแสดงออกทางอารมณ เสยงดนตรจะออกมาอยางไรนนขนอยกบเจาของ

อารมณทจะชวยถายทอดออกมาเปนเสยง ดงนนเสยงของดนตรอาจกลาวไดวาอยทอารมณของผประพนธเพลงท

จะใสอารมณลงไปในเพลงตามทตนตองการ ผบรรเลงเพลงกถายทอดอารมณจากบทประพนธลงบนเครอง

ดนตร ผลทกระทบตอผทฟงกคอ เสยงดนตรทประกอบขนดวยอารมณของผประพนธผสมกบความสามารถของ

นกดนตรทจะถายทอดไดถงอารมณหรอมความไพเราะมากนอยเพยงใด

5. ดนตรเปนทงระบบวชาความรและศลปะในขณะเดยวกน กลาวคอ ความรเกยวกบดนตรนน เปน

เรองเกยวกบเสยงและการจดระบบเสยงใหเปนทวงทานองและจงหวะ ซงคนเรายอมจะศกษาเรยนร “ความรท

เกยวกบดนตร” นกได โดยการทอง จา อาน ฟง รวมทงการลอกเลยนจากคนอนหรอการคดหาเหตผลเอาเองได

แตผทไดเรยนรจะม “ความรเกยวกบดนตร” กอาจไมสามารถเขาถงความไพเราะหรอซาบซงในดนตรไดเสมอ

ไป เพราะการเขาถงดนตรเปนเรองของศลปะ เพยงแตผทมความรเกยวกบดนตรนนจะสามารถเขาถงความ

ไพเราะของดนตรไดงายขน

กจกรรม

- ใหผเรยนรวมกล มและจดหาเพลงท มจงหวะชาและเรวนามาเปดใหฟงในช นเรยน และบอกเลา

ความรสกของตนในแตละเพลงใหทกคนฟง

- ใหผเรยนรวมกลมหาเพลงบรรเลงสากลนามาเปดและแตละคนเขยนถงความรสกและจนตนาการจาก

เพลงนน

47

เรองท 4 ประวตภมปญญาทางดนตรสากล

ดนตรสากลมการพฒนามายาวนาน และเกอบทงหมดเปนการพฒนาจากฝงทวปยโรป จะมการพฒนา

ในยคหลงๆทดนตรสากลมการพฒนาสงในฝงทวปอเมรกาเหนอ สามารถแบงการพฒนาออกเปนชวงยคดงน

1. ดนตรคลาสสกยโรปยคกลาง (Medieval European Music พ.ศ. 1019 - พ.ศ. 1943) ดนตรคลาสสก

ยโรปยคกลาง หรอ ดนตรยคกลาง เปนดนตรทถอวาเปนจดกาเนดของดนตรคลาสสก เรมตนเมอประมาณป

พ.ศ. 1019 (ค.ศ. 476) ซงเปนปของการลมสลายของจกรวรรดโรมน ดนตรในยคนมจดประสงคเพอประกอบ

พธกรรมทเกยวของกบศาสนา โดยมตนกาเนดมาจากดนตรของยคกรกโบราณ

ดนตรคลาสสกของยโรปยคกลาง

2. ดนตรยคเรเนสซองส (Renaissance Music พ.ศ. 1943 - พ.ศ. 2143) เรมการนบเมอประมาณป พ.ศ.

1943 (ค.ศ. 1400) เมอเรมมการเปลยนแปลงศลปะ และฟนฟศลปะโบราณยคโรมนและกรก แตดนตรยงคง

เนนหนกไปทางศาสนา เพยงแตเรมมการใชเครองดนตรทหลากหลายขน

ดนตรยคเรเนสซองส

48

3. ดนตรยคบาโรค (Baroque Music พ.ศ. 2143 - พ.ศ. 2293) ยคนเรมขนเมอมการกาเนดอปรากรใน

ประเทศฝรงเศสเมอป พ.ศ. 2143 (ค.ศ. 1600) และ สนสดลงเมอ โยฮนน เซบาสเทยน บาค เสยชวตลงในป พ.ศ.

2293 (ค.ศ. 1750) แตบางครงกนบวาสนสดลงในป พ.ศ. 2273 (ค.ศ. 1730)ในยคท เรมมการเลนดนตรเพอการฟง

ในหมชนชนสงมากขน เครองดนตรประเภทออรแกนไดรบความนยมแตเนนหนกไปทางศาสนา นกดนตรทม

ชอเสยงในยคน เชน บาค ววลด เปนตน

ดนตรยคบาโรค

4. ดนตรยคคลาสสค (Classical Period Music พ.ศ. 2293 - พ.ศ. 2363) เปนยคทมการเปลยนแปลง

กฏเกณฑ แบบแผน รปแบบและหลกในการเลนดนตรอยางชดเจน ศนยกลางของดนตรยคนคอประเทศ

ออสเตรย ทกรงเวยนนา และเมองมานไฮม(Mannheim) นกดนตรทมชอเสยงในยคน ไดแก โมซารท เปนตน

ดนตรยคคลาสสค

49

5. ดนตรยคโรแมนตค (Romantic Music พ.ศ. 2363 - พ.ศ. 2443) เปนยคทเรมมการแทรกของ

อารมณเพลง ซงตางจากยคกอนๆซงยงไมมการใสอารมณในทานอง นกดนตรทมชอเสยงในยคน เชน เบโธเฟน

ชเบรต โชแปง ไชคอฟสก เปนตน

ลดวก ฟาน เบโธเฟน

6. ดนตรยคศตวรรษท 20 (20th Century Calssical Music พ.ศ. 2443 - พ.ศ. 2543) นกดนตรเรม

แสวงหาแนวดนตร ทไมขนกบแนวดนตรในยคกอนๆ จงหวะในแตละหองเรมแปลกไปกวาเดม ไมมโนตสาคญ

เกดใหม ระยะหางระหวางเสยงกบเสยงเรมลดนอยลง ไรทวงทานองเพลง นกดนตรบางกลมหนไปยดดนตรแนว

เดม ซ ง เ รยกวา แบบนโอคลาสสก (Neoclassic) นกดนตรท มช อเสยงในยคน เชนอกอร เฟโดโรวช

สตราวนสกเปนตน

อกอร เฟโดโรวช สตราวนสก

50

7. ดนตรยคปจจบน (ชวงทศวรรษหลงของครสตศตวรรษท 20 - ปจจบน)

ยคของดนตรปอป (pop music)

- ยค 50 เพลงรอกแอนดโรลลไดรบความนยม มศลปนทไดรบความนยมอยางเอลวส เพรสลย

- ยค 60 เปนยคของทนไอดอลอยาง วงเดอะบทเทลส เดอะบชบอยส คลฟ รชารด โรลลง สโตน แซนด

ชอว เปนตน

- ยค 70 เปนยคของดนตรดสโก มศลปนอยาง แอบบา บจส และยงมดนตรประเภทคนทรทไดรบความ

นยมอยาง เดอะ อเกลส หรอดนตรปอปทไดรบอทธพลจากรอกอยาง เดอะ คารเพนเทอรส, รอด สจวต,

แคร ไซมอน แฌร เปนตน

- ยค 80 มศลปนปอปทไดรบความนยมอยาง ไมเคล แจคสน มาดอนนา ทฟฟาน เจเนท แจคสน ฟล คอลลนส แวม ลกษณะดนตรจะมการใสดนตรสงเคราะหเขาไป เพลงในยคนสวนใหญจะเปนเพลงเตนรา

และยงมอทธพลถงทางดานแฟชนดวย

- ยค 90 เรมไดอทธพลจากเพลงแนวอารแอนดบ เชน มารายห แคร, เดสทน ไชลด, บอยซ ท เมน,

เอน โวค, ทแอลซ ในยคนยงมวงบอยแบนดทไดรบความนยมอยาง นว คดส ออน เดอะบลอก, เทค แดท,

แบคสตรท บอยส

- ยค 2000 มศลปนทประสบความสาเรจอยาง บรทยน สเปยร ครสตนา อากเลรา บยอนเซ แบลค อายด

พส จสตน ทมเบอรเลค สวนเทรนปอปอนเชนแนว ปอป-พงค อยางวง ซมเปล แพลน เอฟรล ลาวน รวมถงการเกด

รายการสดฮต อเมรกน ไอดอลทสรางศลปนอยาง เคลล คลารกสน และ เคลย ไอเคน แนวเพลงปอปและอารแอนด

บเรมรวมกน มลกษณะเพลงปอปทเพมความเปนอารแอนดบมากขนอยาง เนลล เฟอรตาโด รฮานนา จสตน ทม

เบอรเลค เปนตน

กจกรรม

ใหผเรยนสบคนประวตนกดนตรสากล ทงในประเทศไทย และสากล เขยนเปนรายงานไมตากวา5 หนากระดาษ

ขนาดA4 จากนนใหนามารายงานหนาชนเรยน แลวนาเกบรายงานนนในแฟมสะสมงาน

51

บทท 3

นาฎศลป

สาระสาคญ

เขาใจและเหนคณคาทางนาฏศลป สามารถวเคราะห วพากษวจารณ ถายทอดความรสก ความคดอยาง

อสระ ชนชมและประยกตใชในชวตประจาวน

ผลการเรยนรทคาดหวง

อธบายความหมาย ความสาคญ ความเปนมาของนาฎยนยาม สนทรยะทางนาฎศลป เขาใจถงประเภท

ของนาฎศลปแขนงตาง ๆ ภมปญญา

ขอบขายเนอหา

เรองท 1 นาฏยนยาม

เรองท 2 สนทรยะทางนาฏศลป

เรองท 3 นาฏศลปสากลเพอนบานของไทย

เรองท 4 ละครทไดรบอทธพลของวฒนธรรมตะวนตก

เรองท 5 ประเภทของละคร

เรองท 6 ละครกบภมปญญาสากล

52

เรองท 1 นาฏยนยาม

นาฏยนยาม หมายถง คาอธบาย คาจากดความ ขอบเขต บทบาท และรปลกษณของนาฏศลป ซงลวน

แสดงความหมายของนาฏยศลปทหลากหลาย อนเปนเครองบงชวานาฏยศลปมความสาคญ เกยวของกบชวต

และสงคมมาตงแตอดตกาล

นยาม

ในสวนนเปนการกลาวถง ความหมายของนาฏยศลป หรอการฟอนราทปราชญและนกวชาการสาคญได

พยายามอธบายคาวา นาฏยศลป ไวในแงมมตาง ๆ ดงน

สมเดจพระเจาบรมวงศเธอ กรมพระยาดารงราชานภาพ ทรงอธบายถงกาเนดและววฒนาการของ

นาฏยศลปทผกพนกบมนษย ดงน

“การฟอนราเปนประเพณของมนษยทกชาตทกภาษา ไมเลอกวาจะอย ณ ประเทศถนสถานทใดในพภพ

น อยาวาแตมนษยเลย ถงแมสตวเดรจฉานกมวธฟอน เชน สนขไกกา เวลาใดสบอารมณ มนกจะเตนโลดกรก

กรายทากรยาทาทางไดตาง ๆ กคอการฟอนราตามวสยสตวนนเอง ปราชญแหงการฟอนราจงเลงเหน การฟอนรา

นมลรากเกดแตวสยสตวเมอเวทนาเสวยอารมณ จะเปนสขเวทนากตามหรอทกขเวทนากตาม ถาเสวยอารมณ

แรงกลาไมกลนไวได กแลนออกมาเปนกรยาใหเหนปรากฏยกเปนนทศนอทาหรณดงเชนธรรมดาทารก เวลา

อารมณเสวยสขเวทนากเตนแรงเตนแฉงสนกสนาน ถาอารมณเสวยทกขเวทนากดนโดยใหแสดงกรยาปรากฏ

ออกใหรวาอารมณเปนอยางไร ยงเตบโตรเดยงสาขนเพยงไร กรยาทอารมณเลนออกมากยงมากมายหลายอยาง

ออกไป จนถงกรยาทแสดงความกาหนดยนดในอารมณ และกรยาซงแสดงความอาฆาตโกรธแคน เปนตน กรยา

อนเกดแตเวทนาเสวยอารมณนนบเปนขนตนของการฟอนรา

ตอมาอกขนหนงเกดแตคนทงหลายรความหมายของกรยาตาง ๆ เชน กลาวมากใชกรยาเหลานนเปน

ภาษาอนหนง เมอประสงคจะแสดงใหปรากฏแกผอนโดยใจจรงกด หรอโดยมายาเชนในเวลาเลนหวกด วาตนม

อารมณอยางไร กแสดงกรยาอนเปนเครองหมายอารมณอยางนน เปนตนวาถาแสดงความเสนหา กทา กรยายม

แยมกรดกราย จะแสดงความรนเรงบนเทงใจกขบรองฟอนรา จาขใหผอนกลวกทาหนาตาถมงทงแลโลดเตน

คกคาม จงเกดแบบแผนทาทางทแสดงอารมณตาง ๆ อนเปนตนของกระบวนฟอนราขนดวยประการนนบเปน

ขนทสอง

อนประเพณการฟอนราจะเปนสาหรบฝกหดพวกทประกอบการหาเลยงชพดวยราเตน เชน โขนละคร

เทานนหามได แตเดมมายอมเปนประเพณสาหรบบคคลทกชนบรรดาศกดและมทใชไปจนถงการยทธและ

การพธตาง ๆ หลายอยาง จะยกตวอยางแตประเพณการฟอนราทมมาในสยามประเทศของเราน ดงเชนในตารา

คชศาสตร ซงนบถอวาเปนวชาชนสงสาหรบการรณรงคสงครามแตโบราณ ใครหดขชางชนกตองหดฟอนรา

ใหเปนสงาราศดวยแมพระเจาแผนดนกตองฝกหด มตวอยางมาจนถงรชกาลท 5 เม อพระบาทสมเดจฯ

พระจลจอมเกลาเจาอยหว ทรงศกษาวชาคชศาสตรตอสมเดจพระเจาบรมวงศเธอ เจาฟากรมพระยาบาราบ

ปรปกษ กไดทรงหดฟอนรา ไดยนเคยทรงราพระแสงขอบนคอชางพระทนงเปนพทธบชาเมอครงเสดจพระพทธบาท

53

ตามโบราณราชประเพณ เมอปวอก พ.ศ. 2414 การฟอนราในกระบวนยทธอยางอน เชน ตกระบกระบองกเปน

วชาท เจานายตองทรงฝกหดมาแตกอน สวนกระบวนฟอนราในการพธ ยงมตวอยางทางหวเมองมณฑล

ภาคพายพ ถาเวลามงานบญใหทานเปนการใหญกเปนประเพณทเจานายตงแตเจาผครองนครลงมาทจะฟอนรา

เปนการแสดงโสมนสศรทธาในบญทาน เจานายฝายหญงกยอมหดฟอนราและมเวลาทจะหดฟอนราในการพธ

บางอยางจนทกวนน ประเพณตาง ๆ ดงกลาวมา สอใหเหนวาแตโบราณยอมถอวาการฟอนราเปนสวนหนงใน

การศกษา ซงสมควรจะฝกหดเปนสามญทวมกทกชนบรรดาศกดสบมา

การทฝกหดคนแตบางจาพวกใหฟอนรา ดงเชนระบาหรอละครนน คงเกดแตประสงคจะใครดกระบวน

ฟอนรา วาจะงามไดถงทสดเพยงไร จงเลอกสรรคนแตบางเหลาฝกฝนใหชานชานาญเฉพาะการฟอนรา สาหรบ

แสดงแกคนทงหลายใหเหนวาการฟอนราอาจจะงามไดถงเพยงนน เมอสามารถฝกหดไดสมประสงคกเปนทตอง

ตาตดใจคนทงหลาย จงเกดมนกราขนเปนพวกทหนงตางหาก แตทจรงวชาฟอนรากมแบบแผนอนเดยวกบทเปน

สามญแกคนทงหลายทกชนบรรดาศกดนนเอง”

ราชบณฑตยสถาน ไดใหความหมายของนาฏยศลปไวกวาง ๆ ตลอดจนกาหนดการออกเสยงไวใน

พจนานกรมฉบบเฉลมพระเกยรต พ.ศ. 2530 ดงน

1

“นาฏ, นาฏ – [นาด, นาตะ – นาดตะ-] น. นางละคร, นางฟอนรา, ไทยใชหมายถง

หญงสาวสวย

เชน นางนาฏ นชนาฏ (ป.; ส.)

นาฏกรรม [นาดตะกา] น. การละคร, การฟอนรา.

นาฏดนตร [นาดตะดนตร] น. ลเก.

นาฏศลป [นาดตะสน] น. ศลปะแหงการละครหรอการฟอนรา.

นาฏก [นาตะกะ (หลก), นาดตะกะ (นยม)] น. ผฟอนรา. (ป.; ส.)

นาฏย [นาดตะยะ-] ว. เกยวกบการฟอนรา, เกยวกบการแสดงละคร (ส.)

นาฏยเวท น. พนทแสดงละครล ฉาก.

นาฏยศาลา น. หองฟอนรา, โรงละคร

นาฏยศาสตร น. วชาฟอนรา, วชาแสดงละคร”

2

1 สมเดจพระเจาบรมวงศเธอ กรมพระยาดารงราชานภาพ, “ประวตการฟอนรา.” ใน การละครไทย อางถงใน หนงสออานประกอบคา

บรรยายวชาพนฐานอารยธรรมไทยตอนดนตรและนาฏศลปไทย.มหาวทยาลยธรรมศาสตร (พระนคร : โรงพมพมหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2515) ,

หนา 12 -14.

2 พจนานกรมฉบบเฉลมพระเกยรต พ.ศ. 2530. พมพครงท 3 (กรงเทพฯ : ไทยวฒนาพานช, 2531), หนา 279.

54

ธนต อยโพธ ไดอธบายความหมายของนาฏยศลปดงทปรากฏในคมภรอนเดยไวดงน

“คาวา “นาฏย” ตามคมภรอภธานปปทปกาและสจ ทานใหวเคราะหศพทวา “นฏสเสตนตนาฏย” ความ

วา ศลปะของผฟอนผรา เรยกวา นาฏย และใหอรรถาธบายวา “นจจ วาทต คต อท ตรยตก นาฏยนาเมนจจเต”

แปลวา การฟอนรา การบรรเลง (ดนตร) การขบรอง หมาวด 3 แหงตรยะน ทาน (รวม) เรยกโดยชอวา นาฏย ซง

ตามนทานจะเหนไดวา คาวา นาฏะ หรอนาฏยะ นน การขบรอง 1 หรอพดอยางงาย ๆ กวาคา “นาฏย” นนม

ความหมายรวมทงฟอนราขบรองและประโคมดนตรดวย ไมใชมความหมายแตเฉพาะศลปฟอนราอยางเดยว

ดงทบางทานเขาใจกน แมจะใชคาวาหมวด 3 แหงตรยะหรอตรยะ 3 อยาง แสดงใหเหนวาใชคา “ตรยะ” หมายถง

เครองตเครองเปา แตแปลงกนวา “ดนตร” กได นวาตามรปศพท แททจรงแมในวธการปฏบตศลปนจะรบระบา

ราฟอนไปโดยไมมดนตรและขบรองประกอบเรองและใหจงหวะไปดวยนนยอมเปนไปไมไดและไมเปนศลปะ

ทสมบรณ ถาขาดดนตรและขบรองเสยแลว แมในสวนศลปะของการฟอนนาเองกไมสมบรณในตวของมน พระ

ภรตมน ซงศลปนทางโขนละครพากนทาศรษะของทานกราบไหวบชา เรยกกนวา “ศรษะฤๅษ” นน มตานานวา

ทานเปนปรมาจารยแหงศลปะทางโขนละครฟอนรามาแตโบราณ เมอทานไดแตงคมภรนาฏยศาสตรขนไว กม

อยหลายบรเฉทหรอหลายบทในคมภรนาฏยศาสตรนน ททานไดกลาวถงและวางกฎเกณฑในทางดนตรและขบ

รองไวดวย และทานศารงคเทพผแตงคมภรสงคตรตนากรอนเปนคมภรทวาดวยการดนตรอกทานหนงเลา ก

ปรากฏวาทานไดวางหลกเกณฑและอธบายศลปะทางการละครฟอนราไวมากมายในคมภรนน เปนอนวาศลปะ

3 ประการ คอฟอนรา 1 ดนตร 1 ขบรอง 1 เหลานตางตองประกอบอาศยกน คาวา นาฏยะ จงมความหมายรวมเอา

ศลปะ 3 อยางนนไวในศพทเดยวกน” 3

3 ธนต อยโพธ. นาฏยสงคต. (จดพมพเปนทระลกในวนท 20 ตลาคม พ.ศ. 2499), หนา 2 – 4.

55

เรองท 2 สนทรยะทางนาฏศลป

ความหมายสนทรยะทางนาฏศลป

สนทรยะ (Aesthetic) หมายถง ความเกยวเนองกบสงสวยงาม รปลกษณะอนประกอบดวยความสวยงาม

(พจนานกรมฉบบเฉลมพระเกยรต พ.ศ. 2530 : 541)

นอกจากนยงมผใหความหมายของคาวา “สนทรยะ” ไวตาง ๆ กน ดงน

*หลวงวจตรวาทการ ไดอธบายความหมายไววา ความรสกธรรมดาของคนเรา ซงรจกคณคาของวตถท

งามความเปนระเบยบเรยบรอยของเสยงและถอยคาไพเราะ ความรสกความงามทเปนสนทรยภาพนยอมเปนไป

ตามอปนสยการอบรมและการศกษาของบคคล ซงรวมเรยนวา รส (Taste) ซงความรสกนจะแตกตางกนไป

ขนอยกบการฝกฝนปรนปรอในการอาน การฟง และการพนจดสงทงดงามไมวาจะเปนธรรมชาตหรอศลปะ

(หลวงวจตรวาทการ 2515 : 7 – 12)

*อาร สทธพนธ ไดใหแนวคดเกยวกบ “สนทรยศาสตร” ไว 2 ประการ ดงน

1. วชาทศกษาเกยวกบความรสกทเกดขนจากการรบรของมนษย ซงทาใหมนษยเกดความเบกบานใจ

อมเอมโดยไมหวงผลตอบแทน

2. วชาทศกษาเกยวกบวชาทมนษยสรางขนทกแขนง นาขอมลมาจดลาดบเพอนเสนอแนะใหเหนคณคา

ซาบซงในสงทแอบแฝงซอนเรน เพอสรางความนยมชมชนรวมกน ตามลกษณะรปแบบของผลงานนน ๆ (อาร

สทธพนธ, 2534 : 82)

ความหมายของคาวา “สนทรยะ” หมายถง ความรสกของบคคลทมความซาบซง และเหนคณคาในสงด

งาม และไพเราะจากสงทเกดขนตามธรรมชาต หรออาจเปนสงทมนษยประดษฐขนดวยความประณต ซงมนษย

สมผสและรบรไดดวยวธการตาง ๆ จนเกดความพงพอใจ ความประทบใจและทาใหเกดความสขจากสงทตนได

พบเหนและสมผส

ความหมายของคาวา “นาฏศลป” หมายถง ศลปะแหงการละครหรอการฟอนรา (พจนานกรมฉบบเฉลม

พระเกยรต พ.ศ. 2534 : 279) นอกจากนยงมผใหความหมายของคาวา “นาฏศลป” ไวตาง ๆ กน ดงน

*ธนต อยโพธ ไดแปลคาวา “นาฏศลป” ไววา คอความชาชองในการละครฟอนราดวยมความเหนวาผท

มศลปะทเรยกวา ศลปนจะตองเปนผมฝมอมความชาชองชานาญในภาคปฏบตใหดจรง ๆ (ธนต อยโพธ 2516 : 1)

ความหมายของคาวา “นาฏศลป” ทไดกลาวมานน สรปไดวา หมายถงศลปะในการฟอนราทมนษย

ประดษฐขนจากธรรมชาตและจากความคานงดวยความประณตงดงาม มความวจตรบรรจง นาฏศลป นอกจาก

จะหมายถงทาทางแสดงการฟอนราแลว ยงประกอบดวยการขบรองทเรยกวา คตศลปและการบรรเลงดนตรคอ

“ดรยางคศลป” เพอใหศลปะการฟอนรานนงดงามประทบใจ

“สนทรยะทางนาฏศลปสากล” จงหมายถง ความวจตรงดงามของการแสดงนาฏศลปสากล ซงประกอบ

ไปดวย ระบา รา ฟอน ละคร อนมลลาทาราและการเคลอนไหวทประกอบดนตร บทรองตามลกษณะและชนด

ของการแสดงแตละประเภท

56

พนฐานความเปนมาของนาฏศลปไทย

นาฏศลปมรปแบบการแสดงทแตกตางกน ทงทเปนการแสดงในรปแบบของการฟอนราและการแสดง

ในรปแบบของละคร แตละประเภทจงแตกตางดน ดงน

1. นาฏศลปทแสดงในรปแบบของการฟอนรา เกดจากสญชาตญาณดงเดมของมนษยหรอสตวทงหลาย

ในโลก เมอมความสขหรอความทกขกแสดงกรยาอาการออกมาตามอารมณและความรสกนน ๆ โดยแสดงออก

ดวยกรยาทาทางเคลอนไหว มอ เทา สหนา และดวงตาทเปนไปตามธรรมชาต รากฐานการเกดนาฏศลปใน

รปแบบของการฟอนราพฒนาขนมาเปนลาดบดงน

1.1 เพอใชเปนพธกรรมทางศาสนา มนษยเชอวามผดลบนดาลใหเกดความวบตตาง ๆ หรอเชอวาม

ผทสามารถบนดาลความสาเรจ ความเจรญรงเรองใหกบชวตของตน ซงอาจเปนเทพเจาหรอปศาจตามความเชอ

ของแตละคนจงมการเตนราหรอฟอนรา เพอเปนการออนวอนหรอบชาตอผทตนเชอวามอานาจดงกลาว

สมเดจเจาพระยาดารงราชานภาพฯ ไดอธบายในหนงสอตาราฟอนราวา ชาตโบราณทกชนดถอ

การเตนราหรอฟอนราเปนประจาชวตของทกคน และยงถอวาการฟอนราเปนพธกรรมทางศาสนาดวย สาหรบ

ประเทศอนเดยนนมตาราฟอนราฝกสอนมาแตโบราณกาล เรยกวา “คมภรนาฏศลปศาสตร”

1.2 เพอใชในการตอสและการทาสงคราม เชน ตาราคชศาสตร เปนวชาชนสง สาหรบการทา

สงครามในสมยโบราณ ผทจะทาสงครามบนหลงชางจาเปนตองฝกหดฟอนราใหเปนทสงางามดวย แมแตพระ

เจาแผนดนกตองทรงฝกหดการฟอนราบนหลงชางในการทาสงครามเชนกน

1.3 เพอความสนกสนานรนเรง การพกผอนหยอนใจเปนความตองการของมนษย ในเวลาวางจาก

การทางานกจะหาสงทจะทาใหตนและพรรคพวกไดรบความสนกสนานเพลดเพลนคลายความเหนดเหนอย

เนองจากการรองราทาเพลงเปนธรรมชาตทมอยในตวของมนษยทกคน ดงนนจงมการรวมกลมกนรองเพลงและ

รายราไปตามความพอใจของพวกตน ซงอาจมเนอรองทมสาเนยงภาษาของแตละทองถน และทวงทานองเพลง

ทเปนไปตามจงหวะประกอบทารายราแบบงาย ๆ ซงไดพฒนาตอมาจนเกดเปนการแสดงนาฏศลปรปแบบของ

การฟอนราของแตละทองถนเรยกวา “ราพนเมอง”

2. นาฏศลปทแสดงในรปแบบของละคร มรากฐานมาจากความตองการของมนษยทจะถายทอด

ประสบการณหรอเหตการณทเกดขนเกยวกบมนษยทเปนความประทบใจ ซงสมควรแกการจดจา หรออาจม

วตถประสงคเพอประโยชนในการเผยแพรศาสนาและสอนศลธรรม เพราะการสรางในรปแบบของละครเปน

วธการทงายตอความเขาใจแตยากทจะใชการเผยแพรและอบรมสงสอนดวยวธการอน จงมการสรางเรองราวหรอ

บนทกเหตการณอนนาประทบใจและมคณคานนไวเปนประวตศาสตรในรปแบบของการแสดงละคร เพราะเชอ

วาการแสดงละครเปนวธหนงของการสอนคตธรรม โดยบคลาธษฐานในเชงอปมาอปมย

อาจกลาวไดวารากฐานการเกดของนาฏศลปไทยตามขอสนนษฐานทไดกลาวมานนทงการแสดงใน

รปแบบของการฟอนรา และการแสดงในรปแบบของการละครไดพฒนาขนตามลาดบ จนกลายเปนแบบแผน

ของการแสดงนาฏศลปไทยทมความเปนเอกลกษณเดนชด

คาถามตรวจสอบความเขาใจ

57

แนวการวดผลและประเมนผล

วธวดผล

สงเกตพฤตกรรมการทางานในชนเรยน โดยเลอกใชเครองมอ

วดผลหมายเลข 1,2,4,5และ7

เครองมอวดผล

เลอกใชเครองมอวดผลจากการทากจกรรมฝกปฏบตและคาถาม

ตรวจสอบความเขาใจ โดยใชเครองมอวดผลหมายเลข 1,2,4,5และ7

เกณฑการผาน

1. หลวงวจตรวาทการ ใหความมงหมายของสนทรยะวาอยางไร

2. อาร สทธพนธ ใหแนวคดเกยวกบความหมาย ของคาวา “สนทรยศาสตร” ไวกประเภท อะไรบาง

3. “สวนสาคญสวนใหญของนาฏศลปอยทการละครเปนสาคญ” เปนคาอธบายของใคร

4. “สนทรยะทางนาฏศลปสากล” หมายถงอะไรในทศนะคตของนกเรยน

5. ผชมนาฏศลปสากลจะตองมความรความเขาใจเรองอะไรบาง

6. นาฏศลปทแสดงในรปแบบของการฟอนรามขอสนนษฐานวาเกดมาจากอะไร

58

เรองท 3 นาฏศลปสากลเพอนบานของไทย

ประเทศในกลมทวปเอเชย ซงมวฒนธรรมประจาชาต ทแสดงความเปนเอกลกษณ ตลอดทงเปนสอ

สมพนธอนดกบชาตตาง ๆ ลกษณะของนาฏศลปของชาตเพอนบานไมวาจะเปนประเทศพมา ลาว กมพชา มาเล

เชย จน ธเบต เกาหล และญปน มกจะเนนในเรองลลาความสวยงามเกอบทกเรอง ไมเนนจงหวะการใชเทามาก

นก ซงแตกตางจากนาฏศลปของตะวนตกทมกจะเนนหนกในลลาจงหวะทรกเรา ประกอบการเตนทรวดเรวและ

คลองแคลว นาฏศลปของชาตเพอนบานทควรเรยนรไดแก ประเทศดงตอไปน

1. นาฏศลปประเทศพมา

2. นาฏศลปประเทศลาว

3. นาฏศลปประเทศกมพชา (เขมร)

4. นาฏศลปประเทศมาเลเชย

5. นาฏศลปประเทศอนโดนเซย

6. นาฏศลปประเทศอนเดย

7. นาฏศลปประเทศจน

8. นาฏศลปประเทศทเบต

9. นาฏศลปประเทศเกาหล

10. นาฏศลปประเทศญปน

นาฏศลปประเทศพมา

หลงจากกรงศรอยธยาแตกครงท 2 พมาไดรบอทธพลนาฏศลปไปจากไทย กอนหนานนาฏศลปของพมา

เปนแบบพนเมองมากกวาทจะไดรบอทธพลมาจากภายนอกประเทศเหมอนประเทศอนๆ นาฏศลปพมาเรมตน

จากพธการทางศาสนา ตอมาเมอพมาตดตอกบอนเดยและจน ทารายราของสองชาตดงกลาวกมอทธพลแทรกซม

ในนาฏศลปพนเมองของพมา แตทารายราเดมของพมานนมความเปนเอกลกษณของตวเอง ไมมความเกยวของ

กบเรองรามยะณะหรอมหาภารตะเหมอนประเทศเอเชยอนๆ

นาฏศลปและการละครในพมานน แบงไดเปน 3 ยค คอ

1. ยคกอนนบถอพระพทธศาสนา เปนยคของการนบถอผ การฟอนราเปนไปในการทรงเจาเขาผ บชาผ

และบรรพบรษทลวงลบ ตอมากมการฟอนราในงานพธตางๆเชน โกนจก เปนตน

2. ยคนบถอพระพทธศาสนา พมานบถอพระพทธศาสนาหลงป พ.ศ. 1559 ในสมยนการฟอนราเพอบชา

ผกยงมอย และการฟอนรากลายเปนสวนหนงของการบชาในพระพทธศาสนาดวย

หลงป พ.ศ. 1800 เกดมการละครแบบหนง เรยกวา “นพทขน” เปนละครเร แสดงเรองพทธประวตเพอ

เผยแพรความรในพระพทธศาสนา เพอใหชาวบานเขาใจไดงาย

59

3. ยคอทธพลละครไทย หลงเสยกรงศรอยธยาแกพมา ในป พ.ศ. 2310 ชาวไทยถกกวาดตอนไปเปน

เชลยจานวนมาก พวกละครและดนตรถกนาเขาไปไวในพระราชสานก จงเกดความนยมละครแบบไทยขน ละคร

แบบพมายคนเรยกวา “โยธยาสตคย” หรอละครแบบโยธยา ทารา ดนตร และเรองทแสดงรวมทงภาษาทใชกเปน

ของไทย มการแสดงอย 2 เรอง คอ รามเกยรต เลนแบบโขน และอเหนา เลนแบบละครใน

ในป พ.ศ. 2328 เมยวด ขาราชการสานกพมาไดคดละครแบบใหมขนชอเรอง “อนอง” ซงมลกษณะ

ใกลเคยง กบอเหนามาก ทแปลกออกไปคอ ตวละครของเรองมลกษณะเปนมนษยธรรมดาสามญทมกเลส ม

ความดความชว ละครเรองนเปนแรงบนดาลใจใหเกดละครในแนวนขนอกหลายเรอง

ตอมาละครในพระราชสานกเสอมความนยมลง เมอกลายเปนของชาวบานกคอยๆ เสอมลงจนกลายเปน

ของนารงเกยจเหยยดหยาม แตละครแบบนพนขนกลบเฟองฟขน แตมการลดมาตรฐานลงจนกลายเปนจาอวด

เมอประเทศพมาตกเปนเมองขนขององกฤษแลว ในป พ.ศ. 2428 ละครหลวงและละครพนเมองซบเซา

ตอมามการละครทนาแบบอยางมาจากองกฤษเขาแทนท ถงสมยปจจบนละครคบานคเมองของพมาหาชมไดยาก

และรกษาของเดมไวไมคอยจะได ไมมการฟนฟกน เนองจากบานเมองไมอยในสภาพสงบสข

นาฏศลปประเทศลาว

ลาวเปนประเทศหนงทมโรงเรยนศลปะดนตรแหงชาต กอกาเนดมาตงแตป พ.ศ. 2501 โดย Blanchat de

la Broche และเจาเสถยนนะ จาปาสก ขนกบกระทรวงศกษาธการ การสอนหนกไปแนวทางพนบาน (ศลปะ

ประจาชาต) ภายหลงการปฏวต พ.ศ. 2518 ไดเขารวมกบโรงเรยนศลปะดนตรของเทาประเสด สสานน มชอใหม

วา “โรงเรยนศลปะดนตรแหงชาต” ขนอยกบกระทรวงแถลงขาวและวฒนะธรรม มคร 52 คน นกเรยน 110 คน

เรยนจบไดประกาศนยบตรชนกลาง ผ มความสามารถดานใดเปนพเศษจะไดรบการสงเสรมใหเรยนตอใน

ตางประเทศ หรอทาหนาทเปนครหรอนกแสดงตอไป วชาทเปดสอนมนาฏศลป ดนตร ขบรอง นาฏศลปจะสอน

ทงทเปนพนบาน ระบาชนเผา และนาฏศลปสากล ดนตร การขบรองกเชนกน สอนทงในแนวพนฐานและแนว

สากล

นาฏศลปประเทศกมพชา (เขมร)

นาฏศลปเขมรนบไดวาเปนนาฏศลปชนสง (Classical Dance) มตนกาเนดมาจากทใดยงไมมขอสรป

ผเชยวชาญบางกลาววามาจากอนเดยเมอตนครสตศตวรรษ แตบางทานกลาววามขนในดนแดนเขมร-มอญ สมย

ดกดาบรรพ หาจะศกษาขอความจากศลาจารกกจะเหนไดวา นาฏศลปชนสงนมขนมาประมาณ 1,000 ปแลว คอ

เมอศตวรรษท 7 จากศลาจารกในพระตะบอง

เมอศตวรรษท 10 จากศลาจารกในลพบร

เมอศตวรรษท 11 จากศลาจารกในสะดอกกอกธม

เมอศตวรรษท 12 จากศลาจารกในปราสาทตาพรหม

ตามความเชอของศาสนาพราหม นาฏศลปชนสงตองไดมาจากการรายราของเทพธดาไพรฟาทงหลายท

รารายถวายเทพเจาเมองแมน

60

แตสาหรบกรมศลปากรเขมร สมยกอนนนเคยเปนกรมละครประจาสานกหรอเรยกวา “ละครใน” พระ

บรมราชวงซงเปนพระราชทรพยสวนพระองคของพระเจาแผนดนทกพระองค

ตอมา “ละครใน” พระบรมมหาราชวงของเขมร ไดถกเปลยนชอมาเปนกรมศลปากร และในโอกาส

เดยวกนกเปนทรพยสนของชาตทมบทบาทสาคญทางดานวฒนธรรม ทาหนาทแสดงทวๆ ไปในตางประเทศ

ในปจจบนกรมศลปากรและนาฏศลปชนสง ไดรบความนยมยกยองขนมาก ซงนบไดวาเปนสมบตลาคา

ของชาต

นาฏศลปเขมรทควรรจก

1. ประเภทของละครเขมร แบงออกไดดงน

1.1 ละครเขมรโบราณ เปนละครดงเดม ผแสดงเปนหญงลวน ตอมาผแสดงหญงไดรบคดเลอกโดยพระ

เจาแผนดนใหเปนนางสนม ครสอนจงหนออกจากเมองไปอยตามชนบท ตอมาพระเจาแผนดนจงดแลเรองการ

ละครและไดโอนเขามาเปนของหลวง จงเปลยนชอวา “ละครหลวง” (Lakhaon Luong)

1.2 ละครทเรยกวา Lakhaon Khaol เปนละครซงเกดจากการสรางสรรคงานละครขนใหมของบรรดา

ครผสอนระดบอาวโสทหนไปอยในชนบท การแสดงจะใชผชายแสดงลวน

1.3 Sbek Thom แปลวา หนงใหญ เปนการแสดงทใชเงาของตวหนซงแกะสลกบนหนง

2. ประเภทของการรายรา แยกออกเปน 2 ประเภท ดงน

2.1 นาฏศลปราชสานกเชน

1) ราศรพรชย เปนการรายราเพอประสทธพรชย

2) ระบาเทพบนเทง เปนระบาของบรรดาเทพธดาทงหลาย

3) ระบารามสรกบเมขลา เปนระบาเกยวกบตานานของเมขลากบรามสร

4) ระบาอรชนมงกร พระอรชนนาบรวารเหาะเทยวชมตามหาดทรายไดพบมณเมขลาทกาลง

เลนนาอยกรวมมอกนราระบามงกร

5) ระบายเก แพรหลายมากในเขมร เพลงและการรายราเปนสวนประกอบสาคญของการแสดง

กอนการแสดงมกมการขบรองระลกถง “เจน”

6) ระบามตรภาพ เปนระบาแสดงไมตรจตอนบรสทธตอประชาชาตไทย

2.2 นาฏศลปพนเมอง เชน

1) ระบาสากบนเทง จะแสดงหลงจากการเกบเกยวเสรจเรยบรอย

2) ระบากรบบนเทง ระบาชดนแสดงถงความสนทสนมในจตใจอนบรสทธของหนมสาวลกทง

3) ระบากะลาบนเทง ตามรมนาโขงในประเทศกมพชาชาวบานนยมระบากะลามากในพธมงคล

สมรส

4) ระบาจบปลา เปนระบาทประดษฐขนมาใหมโดยนกศกษากรมศลปากร หลงจากทไดดชาวบานจบ

ปลาตามทองนา

(ทมา : สมตร เทพวงษ,2541 : 156-278)

61

นาฏศลปมาเลเชย

เปนนาฏศลปทมลกษณะคลายกบนาฏศลปชวา ซนตน และบาหลมาก นาฏศลปซนตนและบาหลก

ไดรบอทธพลมาจากมาเลเชย ซงไดรบอทธพลตกทอดมาจากพวกพราหมณของอนเดยอกทหนง ตอมาภายหลง

นาฏศลปบาหล จะเปนระบบอสรามมากกวาอนเดย เดมมาเลเซยไดรบหนงตะลงมาจากชวา และไดรบอทธพล

บางสวนมาจากอปรากรจน มละครบงสวนเทานนทเปนของมาเลเซยเอง

ในราวพทธศตวรรษท 19 ถง 20 ชวามอทธพลและครอบครองมาเลเซยตอนใตเปนเมองขนของสลตาน

มายาปาหตแหงชวา ทมะละกานนเปนตลาดขายเครองเทศทใหญทสดของชวา ชาวมาเลเซยใชภาษาพดถง 3

ภาษา คอมาลาย ชวา และภาษาจน ซงมทงแตจว ฮกเกยน และกวางตง

ชาวมาเลเซยรบหนงตะลงจากชวา แตกไดดดแปลงจนเปนของมาเลเซยไป รวมทงภาษาพดมาเลเซยอก

ดวย

นาฏศลปมาเลเชยทควรรจก

1. ละครบงสวนของมาเลเซย เปนละครทสนนษฐานไดวาจะเกดขนในศตวรรษปจจบนน เรองทแสดง

มกนยมนามาจากประวตศาสตรมาเลเซย ละครบงสวนยงมหลายคณะ ปจจบนนเหลออย 2 คณะ

ละครบงสวนเปนละครพดทมการรองเพลงรายราสลบกนไป ผแสดงมทงชายและหญง เนอเรองตดตอน

มาจากประวตศาสตรของอาหรบและมาเลเซย ปจจบนมกใชเรองในชวตประจาวนของสงคมแสดง เวลาตวละคร

รองเพลงมดนตรคลอ สมยกอนใชเครองดนตรพนเมอง สมยนใชเปยโน กลอง กตาร ไวโอลน แซกโซโฟนเปน

ตน ไมมลกคออกมารองเพลง การรายรามมาผสมบาง แตไมมความสาคญมากนก ตวละครแตงตวตามสมยและ

ฐานะของตวละครในเรองนนๆ ถาเปนประวตศาสตรกจะแตงตวมากแบบพระมหากษตรย และจะแตงหนาแต

พองามจากธรรมชาต แสดงบนเวท เวททาเปนยกพน ซงสรางชวคราว มการชกฉากและมหลบ แสดงเวลา

กลางคนและใชเวลาแสดงเรองละ 3-5 ชวโมง

2. เมโนราทหรอมโนหรา คอ นาฏศลปทจดวาเปนละครรา ผ แสดงจะตองรายราออกทาทางตรงตาม

บทบาท ลลาการราออนชอยสวยงาม ละครราแบบนจะพบทรฐกลนตนโดยเฉพาะเทานนทอนหาดไดยาก ตาม

ประวตศาสตรกลาวกนวา ละครราแบบนมมาตงแตสมยอาณาจกรลกอร (Ligor) ประมาณ 2,000 ปมาแลว การ

เจรจา การรองบทในเวลาแสดงใชภาษามาเล ตวละครเมโนรานใชผชายแสดงทงหมด การแตงกายของตวละคร

จะมลกษณะแปลก คอมการใสหนากากรปทรงแปลกๆ หนากากนนทาสสนฉดฉาดบาดตาเปนรปหนาคน หนา

ยกษ หนาปศาจ หนามนษยนนมสซดๆ แลดนากลว เวลาแสดงสมหนากากเตนเขาจงหวะดนตร ตวละครคลาย

โขน นยมแสดงเรองจกรๆวงศๆ สวนละครพนบาน เครองดนตรทบรรเลงในระหวางการแสดงคอ กลอง 2 หนา

และกลองหนาเดยว นอกจานนมฆองราว ฆองวง ขลย ป

3. แมกยอง (Magyong) มลกษณะการแสดงเปนเรองราวแบบละคร คลายโนราห และหนงตะลงของ

ไทย แมกยองเปนศลปะพ นเมองทมช อในหม ชาวกลนตน ตรงกาน การแสดง จะมผ หญงกล มหน ง

เรยกวา Jong Dondang จะออกมาเตนราเบกโรง หลงจากนนกเรมซงเรองทจะแสดงจะเกยวกบวรรณคด

62

4. การแสดงประเภทการรายรา

4.1 ระบาซาปน เปนการแสดงฟอนราหม ซงเปนศลปะพนเมองของมาเลเซยโบราณ

4.2 ระบาดรดต เปนการเตนราพนเมอง ชดนเปนการเตนในเทศกาลประเพณทางศาสนา

4.3 ระบาอาชค เปนการราอวยพรทเกาแกในราชสานกของมาเลเซยในโอกาสทตอนรบราชอนตกะ

4.4 ระบาอสร เปนนาฏศลปช นสงในราชสานกมาเลเซย ซ งแสดงออกถงการเก ยวพาราสอยาง

สนกสนานของหนมสาวมาเลเซย

4.5 ระบาสมาชาว เปนนาฏศลปพนเมองของชาวมาเลเซยตะวนออก ไดแก แถบซาบาร การแสดงชดน

ชาวพนเมองกาลงรนเรงกนในฤดกาลเกบเกยวขาว

4.6 วาวบหลน (ระบาวาวรปพระจนทร) สาหรบการแสดงชดนเปนการประดษฐทาทาง และลลาใหด

คลายกบวาว

4.7 จงอหนาย เปนการรนเรงของชาวมาเลเซยหลงจากเกบเกยวจะชวยกนสขาวและฝดขาวซงจะเรยก

ระบานวาระบาฝดขาว

4.8 เคนยาลง เปนนาฏศลปพนเมองของชาวซาบารในมาเลเชยตะวนออก การแสดงชดนเปนลลาการ

แสดงทคลายกบการบนของนกเงอก

4.9 ทดง ซะจ หรอระบาฝาช

4.10 โจเกต เปนนาฏศลปพนเมองทชาวมาเลเซยนยมเตนกนทวๆไปเชนเดยวกบราวงของไทย

4.11 ยาลาดน เปนการแสดงทไดรบอทธพลมาจากพอคาชาวอาหรบ ลลาทาทางบางตอนคลายกบ

ภาพยนตรอาหรบราตร

4.12 อนง จนา คอ ระบาสไบของชาวมาเลเซย ปกตหญงสาวชาวมาเลเซยจะมสไบคลมศรษะเมอถง

คราวสนกสนานกจะนาสไบนออกมารายรา

4.13 การเดยวแอคโคเดยนและขบรองเพลง “คาตาวา ลาก” ซงแปลเปนไทยไดวามาสนกเฮฮา เพลงน

นยมขบรองกนแถบมะละกา

4.14 ลลน หรอระบาเทยนของมาเลเซย

4.15 เดมปรง (ระบากะลา) เมอเสรจจากการเกบเกยว ชาวมาเลยจะมงานรนเรง บางกขดมะพราวและตา

นาพรก จงนากะลามะพราวมาเคาะประกอบจงหวะกนอยางสนกสนาน

63

นาฏศลปประเทศอนโดนเซย

นาฏศลปประเทศอนโดนเซยทควรรจก

1. นาฏศลปชวา แบงไดดงน

1.1 แบบยอกยาการตา คอ การแสดงแบบอยางของชาวชวาสวนกลางจะสอนใหนกเรยนรจกนาฏยศพท

ของชวาเสยกอน (Ragam-Ragam) และจะสอนราจากงายไปหายากตามขนตอน การใชผาจะใชผาพนเอว เรอง

ของดนตรจะดงและมทานองกบเสนแบงจงหวะมาก

1.2 แบบซราการตา เปนการแสดงสวนกลาง การเรยนการสอนเหมอนกบยอกยาการตา แตทาราแปลก

ไปเลกนอย การใชผากจะใชผาแพรพาดไหล ดนตรจะมทวงทานองนมนวลและราบเรยบ เสนแบงจงหวะมนอย

2. นาฏศลปซนดา ศลปะของชาวซนดาหนกไปทางใชผา (Sumpun) ซงมลลาเคลอนไหวไดสวยงามใน

การราซนดาทเปนมาตรฐานทชนชอบในปจจบนในชมชนตะวนตกเฉพาะ และในชมชนอนโดนเซยทวไป คอ

รา เดว (Deve), เลยาปน (Leyapon), โตเปง ราวานา (Topang Ravana), กวนจารน (Kontjaran), อนจาสมารา

(Anchasmara), แซมบา (Samba), เคนดท(Kendit), บราจง (Birajung) และ เรลาต (Relate) นอกจากนยงมศลปะ

ทบคคลทวไปจะนยมมาก คอ รา ไจปง (Jainpong)

การเรยนการสอนเหมอนแบบ Yogyakarta คอ สอนใหรจกนาฏยศพทตางๆ สอนใหรจกเดน รจกใชผา

แลวจงเรมสอนจากงายไปหายาก

3. นาฏศลปบาหล นาฏศลปบาหลไดพฒนาแตกตางไปจากชวา โดยมลกษณะเราใจ มชวตชวามากวา

สวนวงมโหร (Gamelan) กจะมจงหวะความหนกแนน และเสยงดงมากกวาชวากลางทมทวงทานองชาออนโยน

สงสาคญของบาหลจะเกยวกบศาสนาเปนสวนใหญ ใชแสดงในพธทางศาสนาซงมอยทวไปของเกาะบาหล

การสอนนาฏศลปแตเดมของบาหลเปนไปในทางตรงกน ครจะตองจดทาทาง แขน ขา มอ นว ของลก

ศษย จนกระทงลกศษยสามารถเรยนไดคลองแคลวขนใจเหมอนกบการเลยนแบบ ซงวธการสอนนยงคงใชอย

จนกระทงปจจบนทงในเมองและชนบท สาหรบผทเรมหดใหมจะตองผานหลกสตรการใชกลามเนอออน

หดงาย ซงเกยวกบการเคลอนไหว รายรา การกมตว มมฉาก การเหยยด งอแขน เปนตน ตอมาผฝกจะเรมสอน

นาฏศลปแบบงายๆ เพอใหเหมาะสมกบผเรมฝก เชน Pendet Dance ของนาฏศลปบาหล สาหรบเดกหญงตว

เลกๆและจะสอนนาฏศลปแบบยากขนเรอยๆไปจนถง Legong Kraton

นาฏศลปอนเดย

ในอดตการฟอนราของอนเดยมลกษณะทเก ยวของกบการบชาพระศาสนา และการแสดงออกของ

อารมณมนษย การเกดการฟอนราของอนเดยนนไดหลกฐานมาจากรปปนสาวกาลงราทาดวยโลหะสารด เทคนค

ของนาฏศลปอนเดยจะเกยวพนกบการใชรางกายทงหมด จากกลามเนอดวงตา ตลอดจนแขน ขา ลาตว มอ เทา

และใบหนา

64

การจดแบงนาฏศลปของอนเดยนนจะมอย 2 ลกษณะ คอ

1. นาฏศลปแบบคลาสสก

2. นาฏศลปแบบพนเมอง

นาฏศลปแบบคลาสสก

นาฏศลปแบบคลาสสก มอย 4 ประเภท คอ ภารตนาฏยม (Pharata Natyam) คาธะคาล (Kathakali) คาธค

(Kathak) และมณบร (Manipuri) นาฏศลปคลาสสกทงหมดม 3 ลกษณะ อยางทเหมอนกนคอ

1.1 นาฏยะ (Natya) นาฏศลปนไดรบการสงเสรมเหมอนในละคร จากเวทและฉากซงสงผลอนงามเลศ

1.2 นรทยะ (Nritya) นาฏศลปนจะถายทอดหรอแปลนยายเรองหนง ตามธรรมดามกจะเปนเรองของ

วรบรษจากโคลง-กาพย

1.3 นรทตะ (Nrita) เปนนาฏศลปทบรสทธประกอบดวยลลาการเคลอนไหวของรางกายแตอยางเดยว

เพอมผลเปนเครองตกแตงประดบเกยรตยศและความงาม

นาฏศลปคลาสสกทงหมดมสงเหมอนกนคอ ลลาชนปฐมตณฑวะกบลาสยะ ซงเปนสอแสดงศนยรวม

แหงศรทธาของหลกคดแหงปรชญาฮนด

“ตณฑวะ” หลกธรรมของเพศชายเปนเสมอนการเสนอแนะความเปนวระบรษ แขงแกรง กลาหาญ

“ลาสยะ” หลกธรรมขนปฐมของเพศหญง คอ ความออนโยน นมนวล งามสงา สมเกยรต (ลกษณะพเศษ

ของนาฏศลปคลาสสกของอนเดย คอ การแสดงตามหลกการไดทงเพศชายและเพศหญง)

นาฏศลปคลาสสกทควรรจก

1. ภารตนาฏยม (Pharata Natyam) ภารตนาฏยมเปนการฟอนราผหญงเพยงคนเดยว ซงถอกาเนดมาใน

โบถวหาร เพออทศตนทาการศกการะดวยจตวญญาณ มการเคลอนไหวทสวยงาม แสดงทาทางแทนคาพดและ

ดนตร

2. คาธค (Kathak) หรอ กถก คาธคเปนนาฏศลปของภาคเหนอซงมสไตลการเตนระบาเดยวเปนสวน

ใหญอยางหนง คาธคไมเหมอนภารตนาฏยม โดยทมประเพณนยมการเตนระบาทง 2 เพศ คอชายและ หญง และ

เปนการผสมผสานระหวาความศกดสทธของศาสนา และของฆราวาสนอกวด แหลงกาเนดของ “คาธค” เปนการ

สวดหรอการทองอาขยาน เพอสกการะหรอการแสดงดวยทาทางของคาธคคารา หรอมผเลานยายเกยวกบโบสถ

วหาร ในเขตบราจของรฐอตตรประเทศ พ นท เมองมะธระ วรนทราวน อนเปนสถานท ซ งเช อถอกนวา

พระกฤษณะไดประสตทนน ดวยเหตนชอนาฏศลปแบบนกคอ “บะราชราอส”

3. มณบร (Manipuri) หรอ มณปร ในภาคตะวนออกเฉยงเหนอของอนเดย แวดลอมไปดวยเทอกเขา

เปนหบเขาอนสวยงามของ “มณปร” นาฏศลปของมณปรสวนใหญจะมลกษณะเพอบชาสกการะทวงทาของลลา

ฟอนราอนสงางาม พนรองเทาทแตะอยางแผวเบาและความละเมยดละไมของมอทรายราไปมา ทาใหนาฏสลป

ของมณปรแยกออกจากโครงสรางทางเลขาคณต (ประกอบดวยเสนตรงและวงกลม) ของภารตนาฏยม และมลลา

ตามระยะยาวอยางมคณภาพของ “คาธค”

65

4. โอดสส (Odissi) รฐ “โอรสสา” อยบนชายฝงทะเลดานตะวนออก เปนแหลงกาเนดของรปแบบ

นาฏศลป “โอดสส” เปนทรจกกนวาเตมไปดวยความรสกทางอารมณสง และมทวงทานองโคลงอนราเรง ลลา

การเคลอนไหวรายรา มความแตกตางอยางเหนไดชด จากระบบแผนนาฏศลปคลาสสกอนๆในอนเดย

5. คชปด (Kuchipudi) รปแบบนาฏศลปทงดงามลาเลศนไดช อมาจากหมบานชนบทในรฐอนตร

ประเทศ อนเปนถนทไดกอกาเนดของนาฏศลปแบบน เหมอกบแบบของการละครฟอนราดวยเรองราวทาง

ศาสนา

6. คาธะคาล (Kathakali) หรอกถกฬ นาฏศลปในแบบอนเดยทสาคญมากทสดกคอ คาธะคาลจากรฐ

เคราลา (ในภาคใตของอนเดย) เปนนาฏศลปทไดรวมสวนประกอบของระบาบลเลต อปกรณ ละครใบและละคร

โบราณแสดงอภนหาร และปาฏหารยของปวงเทพ ทงยงเปนการฝกซอมพธการทางศาสนาในการเพาะกายอก

ดวย

7. ยคชากานา บายาลาตะ ยคซากานาเปนรปแบบนาฏศลปการละคร มลลาการเคลอนไหวอนหนกแนน

และมคาพรรณนาเปนบทกวจากมหากาพยอนเดย ซงนาฏศลปอนเดยไดแสดงและถายทอดใหไดเหนและซาบซง

ในยคซากานา (Yokshagana) ไมเพยงแตจะมดนตร และการกาวตามจงหวะฟอนราเปนของตนเองเทานน แตการ

แตงหนาและเครองแตงกายแบบ อาฮาระยะ อภนะยะ ไดรบพจารณาลงความเหนโดยผเชยวชาญบางทานวา

หรหรางดงามและสดใสยงกวา คาธะคาล

8. ชะฮ (Chhau) ชะฮเปนนาฏศลปทผสมผสานระหวางคลาสสกแทกบระบาพนเมองทงหมด ซงไมได

เปนของถนใดๆ โดยเฉพาะ หากแตเปนนาฏศลปอนยงใหญของ 3 รฐ คอ รฐพหาร รฐโอรสสา และรฐเบงกอล

นาฏศลปจน

นาฏศลปจนพฒนามาจากการฟอนรามาตงแตโบราณ มหลกฐานเกยวกบระบาตางๆ ทเกดขนของ

นาฏศลปจน ดงน

1. สมยราชวงศซงถงราชวงศโจวตะวนตก มระบาเสาอ ระบาออ ปรากฏขนเปนระบาทมงแสดงความด

ความชอบของผปกครองฝายบน และฝายบของราชการสมยนน

2. สมยปลายราชวงศโจวตะวนตก มคณะแสดงเรยกวา “อว” มาจากพวกผด หรอเจาครองแควนได

รวบรวมจดตงเปนคณะขน แบงเปน ชางอว คอนกแสดงฝายหญงแสดงการรองรา และไผอว คอคณะนกแสดง

ฝายชาย แสดงทานองชวนขนและเสยดส

3. สมยราชวงศฮน ไดมการแลกเปลยนทางเศรษฐกจและวฒนธรรมกบชนชาตตางๆ ทาใหเกดการ

แสดงตางๆขน คอ ไปซ คอละครผสมผสานของศลปะนานาชาต และเจยวตซ คอ ละครผกเปนเรอง มลกษณะ

ผสมระหวางการฟอนรากบกายกรรม

4. สมยราชวงศจน ราชวงศใต-เหนอ ถงปลายสมยราชวงศสย การแลกเปลยนผสมผสานในดานระบา

ดนตรของชนชาตตางๆไดพฒนาไปอกขนหนง

66

5. ราชวงศถง เปนสมยทศลปวฒนธรรมยคศกดนาของจนเจรญรงเรองอยางเตมท มหลายสงทเกดขนใน

สมยนไดแก

5.1 เปยนเหวนหรอสเจยง เปนนยายทใชภาษางายๆมาเลาเปนนทานทางศาสนาดวยภาพทเขาใจงาย

หลงจากนนมการขบรองและเจรจา

5.2 ฉวนฉ เปนนยายประเภทความเรยง โครงเรองแปลก เรองราวซบซอน

5.3 เกออส เปนศลปะการแสดงทมบทรอง เจรจา แตงหนา แตงตว อปกรณเสรมบนเวท ฉาก การ

บรรเลงเพลง คนพากย เปนตน

5.4 ซนจนส เปนการพลดกนซกถามโตตอบสลบกนไปของตวละคร 2 ตว คอ “ซนจน” และ “ชางถ”

โครงเรอง เปนแบบงายๆ มดนกนสดๆ เอาการตลกเสยดสเปนสาคญ

6. สมยราชวงศซง ศลปะวรรณคดเจรญรงเรองมาก พรอมท งมส งตางๆเกดข นไดแก การแสดง

ดงตอไปน

6.1 ฮวาเปนหรอหนงสอบอกเลาเปนวรรณคดพนเมองทเกดขน

6.2 หวาเสอ คอ ยานมหรสพทเกดขนตามเมองตางๆ

6.3 ซฮย คอ นกแตงบทละคร ซงเกดขนในสมยน

6.4 ละคร “จาจว” ภาคเหนอหรองวเหนอ แบงออกเปน 2 ประเภท คอ ประเภทบทเจรจาเปนหลกและ

ประเภทรองราเปนหลก ซงกคอ อปรากร

6.5 ละครหลานลหรองวใต ประยกตศลปะขบรองกบเลานทานพนบานเขาดวยกน

7. สมยราชวงศหยวน เปนสมยทละครหนานลเรมแพรหลาย และไดรบความนยมจนละครจาจวตอง

ปรบรายการแสดงเปนหนานล ละครหนานลนบเปนววฒนาการของการสรางรปแบบการแสดงงวทเปน

เอกลกษณของจน ทงยงสงผลสะทอนใหแกงวในสมยหลงเปนอยางมาก

การแสดงงวในปจจบน งวมบทบาทในสงคมของจนโดยทวไป โดยเฉพาะคนไทยเชอสายจนอาศยอย

ทกจงหวด ประเภทของงวทแสดงในปจจบนพอจะแบงออกเปนประเภทตางๆได เชน

1) จงจว หรอ ผงจว หรองวงวกง เปนงวชนสงเปนแมบทของงวอนๆ

2) งวแตจวหรอไปจอซ ผแสดงมทงเดกและผใหญ เปนทนยมทสดในปจจบน

3) งวไหหลา ใชบทพดจนไหหลา การแสดงคลายงวงวกง

4) งวกวางตง ใชบทเจรจาเปนจนกวางตง มกแสดงตามศาลเจา

ลกษณะของงว งวทคนไทยสวนใหญไดพบเหนในปจจบนเปนประจานน มลกษณะหลายอยางดงน

1) มกนยมแสดงตามหนาศาลเจาตางๆ ในงานเทศกาลของแตละทองถนนนๆ ทจดขนโดยคนจน

2) แนวความคดนนเปนการผสานความคดของลทธเตาและแนวคาสอนของขงจอ

3) เนนเรองความสมพนธในครอบครวหนาททมตอกน

4) เนนเรองความสาคญของสงคมทมเหนอบคคล

5) ถอความสขเปนรางวลของชวต ความตายเปนการชาระลางบาป

67

6) ตวละครเอกตองตาย ฉากสดทายผทาผดจะไดรบโทษ

7) ถอวาฉากตายเปนฉาก Climax ของเรอง

8) จะตองลงดวยขอคดสอนใจ

9) ชนดของละครมทงโศกปนสข

10) ผหญงมกตกเปนเหยอของเคราะหกรรม

11) ใชผชายแสดงบทผหญงสมยโบราณ ปจจบนใชชายจรงหญงแท

ผแสดง งวโบราณนนกาหนดตวแสดงงวไวตางๆกนคอ

1) เชง คอ พระเอก

2) ตาน คอ นางเอก

3) โฉว หรอเพลาทว คอ ตวตลก

4) จงหรออเมยน (หนาดา) คอ ตวผราย เชน โจโฉ

5) เมอะหรอเมอะหน หรอ โอชา รบบทพวกคนแก

6) จาหรอโชวเกยะ ตวประกอบเบดเตลด เชน พลทหาร คนใช เปนตน

นาฏศลปทเบต

นาฏศลปทเบตนนการรายราจะเกยวพนกบพธบวงสรวงเจา เซนวญญาณ หรอพธกรรมทางพทธสาสนา

ทเบต มกจะแสดงเปนเรองราวตามตานานโบราณทมมาแตอดต โดยจะแสดงในสถานทศกดสทธ เชนในวด เปน

ตน ในการแสดงจะมการรายราตามจงหวะเสยงดนตร ผแสดงจะสวมหนากาก สมมตตามเรองราวทบอกไว ผ

แสดงตองฝกมาพเศษ หากเกดความผดพลาดจะทาใหความขลงของพธขาดไป พธสาคญ เชน พธลาซม ทเปนวธ

บชายญทจดขนในบรเวณหนาวด เนองในงานสงทายปเกาตอนรบปใหม พธดงกลาวนอาจพดไดวาเปนการราย

รา บชายญดวยการเลนแบบโขน และเตนราสวมหนากาก ตรงกลางทแสดงจะมรปปนมนษยทาดวยแปงขาว

บารเลย กระดาษ หรอหนงยค (ววทมขนดก) การทาพธบชายญถอวาเปนการทาใหภตผปศาจเกดความพอใจ ไม

มารบกวน และวญญาณจะไดไปสสวรรค อาจกลาวไดวาเปนการขบไลภตผปศาจ หรอกาจดความชวรายทผาน

มาในปเกาเพอเรมตนชวตใหมดวยความสข

ในการแสดงจะมผรวมแสดง 2 กลม กลมหนงสวมหมวกทรงสง ซงเรยกชอวา นกเตนหมวกดา และอก

กลมหนงเปนตวละครทตองสวมหนากาก กลมทสวมหนากากกมผทแสดงเปนพญายม ซงสวมหนากากเปนรป

หวววมเขาผแสดงเปนวญญาณของปศาจกสวมหนากากรปกะโหลก เปนตน ตวละครจะแตงกายดวยชดผาไหม

อยางดจากจน

การรายราหรอการแสดงละครในงานพธอนๆ มกจะเปนการแสดงเรองราวตามตานานพทธประวต

เกยรตประวตของผ นาศาสนาในทเบต ตานานวรบรษ วรศตร ตลอดจนกระท งนกบญผ ศกดสทธ ทรง

อทธปาฏหารยในอดตการแสดงดงกลาวเปนทนยมของชาวทเบตในทวไป ตางถอวาหากใครไดชมกพลอยไดรบ

กศลผลบญในพธหรอมความเปนศรมงคลแกตนเอง ดวยเหตนจงกลาวไดวาเปนการชมดวยความเคารพเลอมใส

68

นาฏศลปเกาหล

ววฒนาการของนาฏศลปเกาหลกทานองเดยวกบของชาตอนๆมกจะเรมและดดแปลงใหเปนระบาปลก

ใจในสงครามเพอใหกาลงใจแกนกรบ หรอไมกเปนพธทางพทธศาสนา หรอมฉะนนกเปนการรองราทาเพลงใน

หม ชนช นกรรมมาชพ หรอแสดงกนเปนหม นาฏศลปในราชสานกนนกมมาแตโบราณกาลเชนเดยวกน

นาฏศลปเกาหลสมบรณตามแบบฉบบทางการละครทสดและเปนพธ รตรอง ไดแก ละครสวมหนากาก

ลกษณะของนาฏศลปเกาหล

ลลาอนงดงามออนชอยของนาฏศลปเกาหลอยทการเคลอนไหวรางกายและเอวเปนสาคญ ตามหลก

ทฤษฎ นาฏศลปเกาหลม 2 แบบ คอ

1. แบบแสดงออกซงความรนเรง โอบออมอาร และความออนไหวของอารมณ

2. แบบพธการ ซงดดแปลงมาจากวฒนธรรมและประเพณทางพทธศาสนา

จดเดนของนาฏศลปเกาหลมลกษณะคลายนาฏศลปสเปนผแสดงเคลอนไหวทงสวนบนและสวนลาง

ของรางกาย

นาฏศลปเกาหลทควรรจก

1.ละครสวมหนากาก เน อเร องมกคลายคลงกน ลลาการแสดงนนนาเอานาฏศลปแบบตางๆ มา

ปะตดปะตอกน

2. ระบาแมมด เปนนาฏศลปอกแบบหนง และการรองราทาเพลงแบบลกทงนนกมชวตชวาอยางยง

3. ระบาบวงสรวงในพธและระบาประกอบดนตรทใชในพธราชสานกซงประกอบดวยบรรยากาศอน

งดงามตระการตานาชมมาก

นาฏศลปญปน

ประวตของละครญปนเรมตนประมาณศตวรรษท 7 แบบแผนการแสดงตางๆ ทปรากฏอยในครงยงม

เหลออย และปรากฏชดเจนแสดงสมยปจจบนน ไดแก ละครโนะ ละครคาบก ปงกก ละครหนบนระก ละครชม

ปะ และละครทาคาราสกะ

การกาเนดของละครญปนกลาวกนวามกาเนดมาจากพนเมองเปนปฐมกลาวคอ ววฒนาการมาจากกการ

แสดงระบาบชาเทพเจาแหงภเขาไฟ และตอมาญปนไดรบแบบแผนการแสดงมาจากประเทศจน โดยไดรบผาน

ประเทศเกาหลชวงหนง

นาฏศลปญปนทควรรจก

1.ละครโนะ เปนละครแบบโบราณ มกฎเกณฑและระเบยบแบบแผนในการแสดงมากมาย ในปจจบนถอ

เปนศลปะชนสงประจาชาตของญปนตองอนรกษเอาไว

ในป พ.ศ. 2473 วงการละครโนะของญปนไดมการเคลอนไหวทจะทาใหละครประเภทนทนสมยขน

โดยจดประสงคเพอประยกตการเขยนบทละครใหมๆทมเนอเรองททนสมยขน โดย และใชภาษาปจจบน รวมทง

ใหผแสดงสวมเสอผาแบบทนสมยนยมดวย และยงมสงใหมๆ ทนามาเพมเตมดวยกคอ ใหมการรองอปรากร

69

การเลนดนตรราชสานกงะงกก และการใชเครองดนตรประเภทเครองสาย ซงละครแบบประยกตใหมนเรยกวา

“ชนชากโน”

บทละครโนะ ทางดานบทละครโนะนนมชอเรยกวา “อไท” (บทเพลงโนะ โดยแสดงในแบบของการ

รอง) อไทนไดหลกตอการใชคาพดท เพอเจอฟ มเฟ อยอยางท ด แตจะแสดงออกดวยทานองอนไพเราะท ใช

ประกอบกบบทรองทไดกลนกรองจนสละสลวยแลว

บทละครโนะทงอดตและปจจบนมอยประมาณ 1,700 เรอง แตนาออกแสดงอยางจรงจง 40 เรองเทานน

เนอเรองกมเรองราวตางๆกน โดยเปนนยายเกยวกบนกรบ หรอเรองความเศราของผหญงซงเปนนางเอกในเรอง

และตามแบบฉบบของการแสดง

ลกษณะของละครโนะ

1) ยเงน-โนะ ผแสดงเปนตวเอก (ชเตะ) ของละครยเงน-โนะจะแสดงบทของบคคลผทละจากโลกนไป

แลวหรอแสดงบทตามความคดฝน โดยเคาจะปรากฏตวขนในหมบานชนบทหรอสถานทเกดเหตการณนนๆ

และมการแสดงเดยวเปนแบบเรองราวในอดต

2) เงนไซ-โนะ ผแสดงเปนตวเอก (ชเตะ) ของละคร เงนไซ-โนะ จะแสดงบทบาทของบคคลทมตวตน

จรงๆ ซงโครงเรองของละครนนไมไดสรางขนมาในโลกของการคดฝน

เวทละครโนะ เวทแสดงละครโนะมรปสเหลยมจตรส ยาวประมาณดานละ5.4เมตรมเสามมละตนพน

เวทและหลงคาทาดวยไมสนญปน ซงวสดกอสรางทเหนสะดดตาของเวท คอ ระเบยงทางเดนทยนจากเวททาง

ขวามอตรงไปยงดานหลงของเวท สวนฝาผนงทางดานหลงเวทละครโนะเปนฉากเลอนดวยละครสนญปนและ

บนฉากกจะเขยนภาพตนสนอยางสวยงามในแบบศลปะอนมชอวา โรงเรยนคาโนะ

ตามประวตกลาววา เวทละครโนะเกาแกทสดทยงคงมเหลออย คอ เวทละครโนะภาคเหนอ ซงสรางขน

ในป พ.ศ. 2124 ทบรเวณวดนชออน งนจ เมองเกยวโต และไดรบการยกยองวาเปนสมบตทางวฒนธรรมของชาต

เครองดนตร เครองดนตรทใชประกอบในการแสดงละครโนะนน ใชเพยงเครองดนตรชนดเคาะทจะ

เปนบางชนเทานนเชนกลองขนาดเลก (โคทสซม) กลองมอขนาดใหญ (โอสซม) และกลองต (ไตโกะ) และ

เครองเปามชนดเดยว คอ ขลย (ฟเอะ)

2. ละครคาบก เปนละครอกแบบหนงของญปนทไดรบความนยมมากกวาละครโนะ มลกษณะเปนการ

เชอมประสานความบนเทงจากมหรสพของยคเกาเขากบยคปจจบนคาวา “คาบก” หมายถง การผสมผสาน

ระหวางโอเปรา บลเลต และละคร ซงมทงการรอง การรา และการแสดงละคร

ลกษณะพเศษของละครคาบก

1) ฮานามช แปลวา “ทางดอกไม” เปนสะพานไมกวางราว 4ฟตอยทางซายของเวท ยนมาทางทนงของ

คนดไปจนถงแถวหลงสด เวลาตวละครเดนเขามาหรอออกไปทางสะพานน

2) ค โร โง แปลวา นโกร จะแตงตวชดดา มหนาทคอยชวยเหลอผแสดงในดานตางๆ เชน การยกเกาอให

ผแสดง หรอทาหนาทเปนคนบอกบทใหผแสดงดวย

3) โอ ยา มา หรอ โอนนะกะตะ ใชเรยกตวละครทแสดงบทผหญง

70

4) “ค” ใชเรยกผเคาะไม ไมทเคาะหนาประมาณ 3 นว ยาวราว 1 ฟต

5) หนาโรง ละครคาบกทขนชอจะตองแขวนปายบอกนามผแสดง และตราประจาตระกลของผนนไว

ดวยหนาโรง

3. บงกก ลกษณะการแสดงเปนการแสดงทมลกษณะเปนการรายราทแตกตางจากการรายราของญปน

แบบอน คอ

1) บงกก จะเนนไปในทางรายราลวนๆ มากกวาทจะเนนเนอหาของบทละคร ซงถอวามความสาคญนอย

กวาการรายรา

2) ทาราบงกก จะเนนสวนสดอนกลมกลน ไมเฉพาะในการราค แมในการราเดยวกมหลกเกณฑแบบ

เดยวกน

สถานทแสดง ธรรมเนยมของบงกกทจะตองแสดงบนเวทกลางแจง ในสนามของคฤหาสนใหญๆ หรอ

วหารหรอวด ตวเวททาสขาวนนมผาไหมยกดอกสเขยว รปสเหลยมจตรสดานละ 18 ฟต ปอยตรงกลางเปนทราย

รามบนไดขดมนสดาทงดานหนาและดานหลงของเวท สาหรบเวทตามแบบฉบบทถกตอง จะตองมกลองใหญ

2 ใบตงอยดานหลงของเวท แตละใบประดบลวดลาย มสแดงเพลง มเสนผานศนยกลางประมาณ 4 ฟต

บทละคร บทละครของบงกกมอยประมาณ 60 เรองซงรบชวงตอมาตงแตสมยโบราณ สามารถแบงได

เปน 2 ประเภทใหญตามวตถประสงค คอ

1) ตามแบบฉบบการรายราของทองถ นท เช อกนวาเปนตนกาเนดของบทละคร ซ งแบงออกเปน

2 ประเภท คอ

- ประเภททเรยกวา “ซาไม” หรอการราซาย ซงรวมแบบรายราจากจน อนเดย

- ประเภททเรยกวา “อไม” หรอแบบการราขวา ซงรวมแบบการรายราแบบเกาหลและแบบอนๆ

2) ตามวตถประสงคของการแสดงซงแบงประเภทรายราออกเปน 4 ประเภท คอ

- แบบบไม หรอการรายราในพธตางๆ การรายรา “ซนเดกะ” กรวมอยดวย

- แบบบไม หรอการรายรานกรบ การราบท “ไบโร” รวมอยในแบบนดวย

- แบบฮาชรไบ หรอการรายราวง และรวมบทราไซมากซาและรนเรยวโอะไวดวย

- แบบโดบ หรอการรายราสาหรบเดกมการราซาย “รนเรยวโอะ” รวมอยดวย

4. ละครหนบนระก กาเนดของละครหนบนระก นบยอนหลงไปถงศตวรรษท 16 แบบฉบบทเปนอยใน

ปจจบนไดพฒนาขนในศตวรรษท 18 การแสดงละครหนบนระกมเปนประจาทโรงละครบนระกชา ในละครโอ

ซากา และมการแสดงในโตเกยวเปนครงคราว ตวหนประณตงดงามมขนาดครงหนงขององคจรง ผทควบคมให

หนเคลอนไหวในทาตางๆ นนมถง 3 คน การแสดงหนมการบรรยายและดนตรซามเซนประกอบ ทาใหเกดภาพ

แสดงอารมณและความรสกของมนษย

71

5. ละครชมปะ คอละครททาหนาทเปนประหนงสะพานเชอมระหวางละครสมยเกาและละครสมยใหม

ชมปะนกอกาเนดขนในตอนปลายศตวรรษท 19 และมลกษณะดงเดมคลายคาบก เชน แตเดมใชตวแสดงเปนชาย

ลวน แตปจจบนมแผนการแสดงตามธรรมชาต โดยปกตแสดงถงความเปนอยของชาวบานคนธรรมดา และตว

แสดงมทงชายและหญง

6. ละครทาคาราสกะ เปนละครสมยใหมแบบเฉลมไทย แตมระบามากมายหลายชดและรองเพลงสลบ

เรองชนดน เรยกวา ทาคาราสกะ ประชาชนนยมดกนมาก เพราะมกเปนเรองตลก ตวระบาแตละตวมาจากผหญง

นบพน ละครทาคาราสกะนอาจจะแสดงเปนเรองญปนลวน หรอเปนเรองฝรงแตงตวแบบตะวนตก

คาถามตรวจสอบความเขาใจ

1. ลกษณะพเศษของนาฏศลปและการละครในประเทศพมาคออะไร

2. ละครเรของพมาทแสดงเรองพทธประวตเรยกวาอะไร

3. ละครแบบพมาทเรยกวา “โยธยาสตคย” ไดรบอทธพลมาจากประเทศใด

4. ใครเปนผกอกาเนดสถาบนการศกษานาฏศลปและดนตรของประเทศลาว

5. ตามความเชอของศาสนาพรามณนาฏศลปชนสงตองมาจากอะไร

6. “ละครใน” พระบรมหาราชวงของเขมร ไดถกเปลยนชอเปนอะไร

7. ละคร Lakhaon Khaol เกดจากการสรางสรรคงานละครขนใหมโดยใคร

8. อธบายความหมาย “การราศรพรชย” ของเขมรมาโดยสงเขป

9. ระบาของเขมรทแสดงถงความสนทใจอนบรสทธของหนมสาวลกทง เรยกวาอะไร

10. ละครบงสวนของมาเลเซยเปนละครประเภทใด

11. มโนราหของมาเลเซยเหมอนและแตกตางกบละครนอกของไทยอยางไร

12. กตารแบบอาระเบยนมลกษณะและวธการเลนอยางไร

13. เครองดนตรทใชบรรเลงในการเตนราโรดตมอะไรบาง

14. การแสดงทนยมแสดงกนในงานมงคลสมรสของชาวมาเลยคอการแสดงอะไร

15. เพลง “คาตาวา ลาก” ของมาเลเซยมความหมายในภาษาไทยวาอะไร

16. การสอนแบบยอกยาการตาของอนโดนเซยคอการสอนลกษณะใด

17. การใชผาพนแบบยอกยาการตากบแบบซราการตาแตกตางกนอยางไร

18. นาฏศลปแบบสดทายทยากทสดของบาหลคออะไร

19. “วายง” ของอนโดนเซยเปนการแสดงลกษณะแบบใด

20. การแสดงหนงคนเปนวายงลกษณะใด

21. หลกฐานการเกดฟอนราของอนเดยคออะไร

22. นาฏศลปคลาสสกของอนเดยทงหมดม 3 อยางทเหมอนกนคออะไรบาง

23. อธบายความหมายของ “ตณฑวะ” และ “ลาสยะ” ในอนเดย

24. นาฏศลป “คาธค” ของอนเดยมแหลงกาเนดมาจากอะไร

72

25. จงหวะการเตนระบาหมนตวรวดเรวดจสายฟาแลบเรยกวาอะไร

26. นาฏศลปอนเดยในแบบละครทสาคญมากทสดคออะไร

27. ระบาทมงแสดงความดความชอบของผปกครองฝายบนและฝายบของขาราชการคอระบาอะไร

28. ศลปวฒนธรรมยคศกดนาของจนเจรญรงเรองอยางเตมทในสมยใด

29. วรรณคดปากเปลาของจนเรยกวาอะไร

30. งวชนสงทเปนแมบทของงวอนๆคออะไร

31. เพราะอะไรจงหามนาปทะเล ลกหมา ลกแมว ขนไปบนเวทแสดงงว

32. พธลาซมของทเบตมลกษณะอยางไร

33. นาฏศลปเกาหลสมบรณตามแบบฉบบทางการละครและเปนพธรตองทสดคออะไร

34. จดเดนของนาฏศลปเกหลมลกษณะคลายนาฏศลปสเปนอยางไร

35. ละครญปนมกาเนดมาจากอะไร

36. ละครโนะแบบประยกตใหมเรยกวาอะไร

37. ประโยชนสาคญของ “ทางดอกไม” ในละครคาบกคออะไร

38. ใครเปนผใหกาเนดละครคาบก

39. บทละครของบงกกแบบใดแตงขนใหเดกราโดยเฉพาะ

40. ละครสมยใหมแบบเฉลมไทย แตมระบามากมายหลายชดและรองสลบเรองเรยกวาอะไร

แนวการวดผลและประเมนผล

วธวดผล

สงเกตพฤตกรรมการทางานในชนเรยน โดยเลอกใชเครองมอ

วดผลหมายเลข 1,2,4,5,6และ7

เครองมอวดผล

เลอกใชเครองมอวดผลจากการทากจกรรมฝกปฏบตและคาถาม

ตรวจสอบความเขาใจ โดยใชเครองมอวดผลหมายเลข 1,2,4,5,6และ7

เกณฑการผาน

73

เรองท 4 ละครทไดรบอทธพลของวฒนธรรมตะวนตก

ในสมยรชกาลท 5 วฒนธรรมทางนาฏศลปของตะวนตกไดกระจายแพรหลายเขามาในประเทศไทย ทา

ใหเกดละครแบบตางๆ ขน เชน ละครดกดาบรรพ ดงทไดกลาวไปบางแลวในตอนตน แตละครดกดาบรรพยงคง

ใชทาราของไทยเปนหลก และถอไดวาเปนนาฏศลปของไทยอยางสมบรณ สวนละครทนาแบบอยางของ

ตะวนตกมาแสดงคอละครทไมใชทาราเลย ใชแตกรยาทาทางของคนธรรมดาสามญทปฏบตกนอยในชวตจรง

เทานน ไดแก

1. ละครรอง เปนละครทใชทาทางแบบสามญธรรมดา ไมมการรายรา แสดงบนเวท และมการเปลยน

ฉากตามทองเรอง ละครรองแบงเปน 2 ประเภท คอ

1) ละครรองลวนๆ การดาเนนเรองใชเพลงรองตลอดเรอง ไมมคาพด ละครรองลวนๆ เชนบทละคร

เรองสาวตร พระราชนพนธในพระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหว เปนตน

2) ละครรองสลบพด การดาเนนเรองมทงรองและพด แตยดถอการรองเปนสาคญ การพดเปนเพยง

สอดแทรกและบทพดทบทวนบททรองจบไปแลวเทานน ละครรองประเภทนไดรบความนยมและรจกกน

แพรหลาย ดงนนเมอกลาวถงละครรองมกจะหมายถงละครรองสลบพดกนเปนสวนใหญ ละครรองสลบพด เชน

สาวเครอฟา ตกตายอดรก เปนตน

2.ละครพด เปนละครทใชศลปะในการพดดาเนนเรอง เปนละครแบบใหมทสมเดจพระบรมโอรสาธราช

เจาฟามหาวชราวธ สยามมงกฎราชกมาร ทรงเปนผใหกาเนด ในสมยพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว

ละครพดจะแบงได 2 ประเภท คอ

1) ละครพดลวนๆ ดาเนนเรองดวยวธการพด ตวละครแสดงทาทางตามธรรมชาตประกอบบทบาทไป

ตามเนอเรอง เปนละครทไดรบความนยมจนทกวนน เพราะแสดงไดงายแบบสามญชน ตวละครไมตองใชเวลา

ฝกฝนเปนเวลานานๆเหมอนละครรา ไมตองมดนตรหรอการรองเพลง แตมฉากและเปลยนฉากตามทองเรอง

เรองทนามาแสดงอาจแตงขนหรอดดแปลงมาจากตางประเทศกได

2) ละครพดสลบลา ลา หมายถง ลานาหรอเพลง ละครพดสลบลาจะดาเนนเรองดวยการพดและมการ

รองเพลงแทรกบาง เชน ใหตวละครรองเพอแสดงอารมณของเรองหรอตวละคร ซงหากตองการตดเพลงออก

จะตองไมเสยเรอง และเมอตดออกกเปนเพยงละครพดธรรมดา เรองทใชแสดง เชน เรองปลอยแก ของนายบว

ทองอน พระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหวทรงพระราชนพนธบทรองแทรก โดยใชพระนามแฝงวา “ศร

อยธยา”

74

เรองท 5 ประเภทของละคร

ละครสามารถแบงเปน 2 ประเภทใหญๆ คอ ละครสากล และละครไทย

ละครสากล

ละครสากลแบงออกเปนประเภทไดดงน

1. ละครประเภทโศกนาฎกรรม (Tragedy) เปนวรรณกรรมการละครทเกาแกทสด และมคณคาสงสดใน

เชงศลปะและวรรณคด ละครประเภทนถอกาเนดขนในประเทศกรซ และพฒนาไปสความสมบรณภายใตการนา

ของ เอสดลส (Aeschylus,525-456 B.C.) โซโปคลส (Sophocles, 496-406 B.C.) และยรพดส (Euripides,484-

406 B.C.)

เปนละครทพยายามตอบปญหาหรอตงคาถามทสาคญๆ เกยวกบชวตทตองนามาใหผชมตองขบคด เชน ชวตคอ

อะไร มนษยคออะไร อะไรผด อะไรถก อะไรจรง ภายใตจกรวาลทเตมไปดวยความเรนลบ ละครประเภทนถอ

กาเนดจากพธทางศาสนา จงนบวาเปนละครทมความใกลชดกบศาสนาอยมาก แมในปจจบนละครแทรจดทม

ความสมบรณยงสามารถใหความรสกสงสง และความบรสทธทางจตใจไดดวยการชชวนแกมบงคบใหมอง

ปญหาสาคญๆ ของชวต ทาใหไดตระหนกถงคณ คาของความเปนมนษย กลาเผชญความจรงเกยวกบตนเองและ

โลก และมองเหนความสาคญของการดารงชวตอยางมคณคาสมกบทไดเกดมาเปนมนษย

ลกษณะสาคญของละครประเภทโศกนาฎกรรม

1. ตองเปนเรองทแสดงถงความทกขทรมานของมนษย และจบลงดวยความหายนะของตวเอก

2. ตวเอกของแทรจดจะตองมความยงใหญเหนอคนทวๆไป แตในขณะเดยวกนกจะตองมขอบกพรอง

หรอขอผดพลาดทเปนสาเหตของความหายนะทไดรบ

3. ฉากตางๆทแสดงถงความทรมานของมนษยจะตองมผลทาใหเกดความสงสาร และความกลวอนจะ

นาไปสความเขาใจชวต

4. มความเปนเลศในเชงศลปะและวรรณคด

5. ไดความรสกอนสงกวาหรอความรสกผองแผวจรงใจ และการชาระลางจตใจจนบรสทธ

2. ละครประเภทตลกขบขน ตามหลกของทฤษฎการละครทเปนทยอมรบกนโดยทวไปนนมกจะถอวา

ละครประเภทตลกขบขนแยกออกเปน2ประเภทใหญๆ คอ

1) ละครตลกชนดโปกฮา (Farce) ใหความตลกขบขนจากเรองราวหรอเหตการณทเหลอเชอเปนการ

แสดงทรวดเรวและเอะอะตงตง

2) ละครตลกทมลกษณะเปนวรรณกรรม (Comedy) บางเรองเปนวรรณกรรมชนสงทนบเปนวรรณคด

อมตะของโลก เชน สขนาฎกรรม (Romantic Comedy) ของเชกสเปยร (Shakespeare) ละครตลกประเภทเสยดส

(Satiric Comedy) ของโมลแยร (Moliire) และตลกประเภทความคด (Comedy of Ideas) ของจอรจ เบอรนารด

ชอว (George Bernard Shaw) เปนตน ละครคอมเมดมหลายประเภท ดงน

75

- สขนาฏกรรม (Romantic Comedy) ละครคอเมดประเภทนถอเปนวรรณกรรมชนสง เชน สขนาฎกรรม

ของวลเลยม เชกเสปยร เรอง เวนชวานช (The Merchants of Venice) ตามใจทาน (As You Like It) และทเวลฟร

ไนท (Twlfth Night) เปนตน ละครประเภทนนยมแสดงในเรองรามทเตมไปดวยจนตนาการและความคด

สรางสรรค แตกเปนเรองราวทนาเชอสมเหตสมผล ตวละครประกอบดวยพระเอกนางเอกทมความสวยงามตาม

อดมคต พดจาดวยภาษาทไพเราะเพราะพรง และมกจะตองพบกบอปสรรคเกยวกบความรกในตอนตน แตเรองก

จบลงดวยความสข ซงมกจะเปนพธแตงงานหรอเฉลมฉลองทสดชนรนเรง บทบาทสาคญทดงดดความสนใจ

และเรยกเสยงหวเราะจากคนดในละครประเภทสขนาฏกรรมน มกไปตกอยกบตวละครทมลกษณะเปนตวตลก

อยางแทจรงซงไมใชตวพระเอก หรอนางเอก ตวตลกเหลานรวมถงตวตลกอาชพ(Clown) ทมหนาททาใหคน

หวเราะดวยคาพดทคมคายเสยดส หรอ การกระทาทตลกโปกฮา

- ละครตลกชนสง (Hight Comedy) หรอตลกผด (Comedy of Manners) เปนละครทลอเลยนเสยดสชวต

ในสงคม เฉพาะอยางยงในสงคมชนสง ซงมกฎเกณฑขอบงคบมากมาย ความสนกสนานขบขนของผชมเกดจาก

การทไดเหนวธการอนแยบยลตางๆ ทตวละครในเรองนามาใชเพอหลกเลยงกฎขอบงคบของสงคม

- ละครตลกประเภทเสยดส(Satiric Comedy) ละครตลกประเภทนมลกษณะใกลเคยงกบตลกชนสงแต

เนนการเสยดสโจมตวธการทรนแรงกวา ในขณะทละครตลกชนสงมงลอเลยนพฤตกรรมของคนในวงสงคม

ชนสง ละครตลกเสยดสจะมงโจมตขอบกพรองของมนษยโดยทวไป ไมจากดวาจะตองอยในแวดวงสงคมใด

ละครตลกประเภทนมงทจะแกไขสงบกพรองในตวมนษยและสงคม ดวยการนาขอบกพรองดงกลาวมาเยาะเยย

ถากถางใหเปนเรองขบขนและนาละอาย เพอทวาเมอไดดละครประเภทนแลวผชมจะไดมองเหนขอบกพรอง

ของตนเกดความละอายใจ และพยายามปรบปรงแกไขตอไป

- ละครตลกประกอบความคด (Comedy Ideas) ละครตลกประเภทนใชวธลอเลยนเสยดส แตเนนการ

นาเอาความคดความเช อของมนษยท ผดพลาดบกพรองหรอลาสมย มาเปนจดท ทาใหผ ชมหวเราะโดยม

วตถประสงคทจะทาใหผ ชมกลบไปคดแกไขขอบกพรองในความคดความเชอของตนเองและของสงคมโดย

สวนรวม จงเรยกละครประเภทนอกอยางหนงวา “ละครตลกระดบสมอง (Intellectual Comedy)”ซงจดอยใน

ระดบวรรณกรรมเชนกน นกเขยนทเปนผนาในการประพนธละครตลกน ไดแก จอรจ เบอรนารด ซอร (George

Bernard Shaw)

- ละครตลกประเภทสถานการณ (Situation Comedy) ละครตลกประเภทนมกเกดจากเรองราวทสบสน

อลเวงประเภทผดฝาผดตว ซงสวนใหญเปนเรองบงเอญแทบทงสน ลกษณะของการแสดงกมกจะออกทาออก

ทางมากกวาตลกชนสง

- ละครตลกประเภทโครมคราม (Slapstick Comedy) ละครตลกประเภทนมลกษณะเอะอะตงตง มกม

การแสดงประเภทวงไลจบกน และการตกมกจะทาใหเกดเสยงอกทกครกโครมมากวาทจะทาใหใหใครเจบจรงๆ

ละครประเภทนมความแตกตางจากคอเมดชนสงมาก และมความใกลเคยงไปทางละครฟารสมากกวา

- ละครรกกระจมกระจม (Sentimental Comdy) และละครตลกเคลานาตา (Tearful Comedy) ละครตลก

ประเภทน จดอยในประเภทละครเรงรมยทเขยนขนเพอใหถกใจตลาดเชนเดยวกบละครชวตประเภทเมโลดรามา

76

(Melodrama) และมลกษณะใกลเคยงไปทางเมโลดรามามากกวาคอเมด เพราะผเขยนใหความเหนอกเหนใจกบ

ตวเอกมาก ผดกบลกษณะของการเขยนประเภทคอเมด ซงมกจะลอเลยน หรอเสยดสโดยปราศจากความเหนใจ

และความตลกของตวเอก และความตลกของตวเอกมกจะนาเอนด สวนใหญแลวตลกมกจะมาจากตวคนใชหรอ

เพอนฝงของพระเอกนางเอกมากกวา

3. ละครองนยาย (Romance) เปนเร องราวท มนษยใฝฝนจะไดพบมากกวาท จะไดพบจรงๆ ใน

ชวตประจาวน ละครประเภทนมลกษณะทหลกไปจากชวตจรงไปสชวตในอดมคต รปแบบของละครโรมานซ

นยมการสรางสรรคอยางมสาระเตมทโดยไมยดถอกฎเกณฑใดๆ ผเขยนบทละครสามารถวางโครงเรองโดยนา

เหตการณมาตอกนเปนตอนๆ ในดานภาพและเสยงและมกเปนบททนาไปจดแสดงดวยฉาก แสง ส และเครอง

แตงกายทงดงามตระการตา สวนในดานการแสดง ละครโรมานธนยมใชการเคลอนไหวทนมนวล คลองแคลว

งดงาม และไมพยายามลอกเลยนการกระทาทใกลเคยงกบชวตจรงจนเกนไป อาจใชลลาทสรางสรรคขนใหม

ความงดงามมากกวาชวตจรงและเปนสญลกษณของสงทตองการจะสอตอผชม

4. ละครประเภทเรงรมย (Melodrama) หมายถงละครทถอความสาคญของโครงเรอง (Plot) หรอความ

สนกสนานของการดาเนนเรองเปนสาคญ ตวละครมความสาคญลองลงมา จงใชตวละครเปนเครองมอในการเลา

เรอง ทสนกสนาน และเพอใหเขาใจงาย ตดตามทองเรองไดงาย จงนยมใชตวละครประเภท “ตายตว” (Typed

Characters) เชนพระเอก นางเอก ผรายเปนตน

5. ละครสมยใหม (Modern drama) มแนวทางดงน

1) ละครสมยใหมแนว “เหมอนชวตหรอเปนธรรมชาต” (Realism/Naturalism) หมายถง ละคร

สมยใหมทพยายามมองชวตดวยความเปนกลาง แลวสะทอนภาพออกมาในรปของละครตามความเปนจรง โดย

ไมเสรมแตงหรอบดเบอน ตลอดจนใชวธการจดเสนอททาใหละครมความใกลเคยงกบชวตมากทสด

การเรมตนละครยคสมยใหม ในราวปลายศตวรรษท 19 บรรดาผนาในดานละครสมยใหมตางกพากน

ปราศวา “ละครคอชวต” (Theatre is life itself) และการแสดงละครทถกตองคอการนาเอา “แผนภาพชวต” (Slice

of Life) ทเหมอนจรงทกประการมาวางบนเวทโดยไมมการดดแปลง

2) ละครสมยใหมแนว “ตอตานชวตจรง” (Anti-realism) เกดขนเมอราวปลายครสตศตวรรษท 19ม

หลายแนวดงน

- ละครแนวสญลกษณ (Symbolism) เปนละครทใชสญลกษณในการนาเสนอความเปนจรงแทนทจะ

หลอกภาพทเหมอนมาแสดงแตอางเดยว แตจะอวดอางวา “ความจรง” ทเสนอโดยใชสญลกษณทลกซงกวาความ

จรงทไดมาจากการลอกเลยนแบบธรรมชาตโดยใชทงการสมผส นอกจากจะคดคานการลอกแบบชวตจรงมาใช

ในการประพนธแลว ยงคดคานการสรางฉากทเหมอนจรง ตลอดจนการเนนรายละเอยดและการใชขอปลกยอย

เกยวกบกาลเวลาและสถานทในการเสนอละครมากเกนไป นยมใชฉาก เครองแตงกายทดเปนกลางๆไมจาเพาะ

เจาะจงวาเปนยคใด แตจะเนนการใชอารมณ บรรยากาศ และทาใหฉาก แสง ส เครองแตงกายเปนสญลกษณ

77

- ละครแนวโรแมนตก (Romantic) หรอโรแมนตซสม (Romantism) สมยใหม เปนละครทสะทอนให

เหนจนตนาการ ความใฝฝน และอดมคตทมอยในตวมนษย แทนทจะใหเหนแตอานาจฝายตาหรอตกเปนทาส

ของสงแวดลอม

- ละครแนวเอกสเพรสชนนสม (Expressionism) เปนละครทเสาะแสวงหาความจรงสวนลกของสมอง

และจตใจมนษย ซงอาจจะไมเหมอนกบความจรงทเหนหรอจบตองได ฉากในละครบางครงจงมลกษณะบดเบยว

และมขนาดแตกตางไปจากความเปนจรงมาก คอ เปนภาพทถกบดเบอนไปตามความรสกนกคดหรออารมณของ

ตวละคร ละครประเภทนไมใชการแสดงแบบเหมอนชวตหรอเปนธรรมชาต แตอาจใหตวละครใสหนากากหรอ

เคลอนไหวแบบหนยนต หรอแสดงการเคลอนไหวแบบอนๆทเหนวาเหมาะสม

- ละครแนวเอพค (Epic) เปนละครทมอสระในดานลลาการแสดง บทเจรจา และเทคนคของการจด

เสนอททาใหดหางไกลจากแนวเหมอนชวต แตยงคงเสนอเรองราวทตดตามได มเหตผลตามสมควรและมภาพ

สะทอนเกยวกบโลกและมนษยเสนอตอผชม แบรโทลท เบรซท นกเขยนชาวเยอรมนเปนคนสาคญทสดททาให

ละครแนวเอพคไดรบความนยมแพรหลายทวโลก

- ละครแนวแอบเสรด (Absurd) เปนละครทมแนวการนาเสนอแบบตลกขบขนดวยลลาของจาอวดแบบ

เกาแก แตเนอหาสาระแสดงใหเหนความสบสนวนวายของโลก ความวางเปลาไรจดหมายของชวต การใชภาษา

มกแสดงใหเหนความบกพรองและการเสอมคาของภาษา จนถงขนาดทวาภาษาในโลกปจจบนนนใชส อ

ความหมายแถบไมไดเลย การดละครแนวแอบเสรด จงคลายกบการดภาพเขยนประเภทแอบเสรด จงคลายกบ

การดภาพเขยนประเภทแอบสแทรคท (Abstract) คอผดจะตองตความหมายทกอยางดวยตนเอง นาเอาความคด

ความรสกและประสบการณของตนเขามามสวนในการ “เขาถง” ดงนนผชมแตละคนจงอาจแปลความหมายท

ไดรบจากการดละครแอบเสรดเรองเดยวกนแตกตางกนไปขนอยกบจนตนาการ ภมหลง และเจตคตของแตละ

คน

การจดการแสดงละคร การจดการแสดงละคร หมายถง การนาบทละครหรอเรองราวทมอยมาจดเสนอในรปของการแสดง ณ

สถานทใดทหนง ซงอาจจะเปนโรงละครหรอสถานททสามารถจดแสดงใหผชมชมได ผชมละคร คอ ผรบรคณคาของละครและมปฏกรยาตอบโตตอคณคานนๆ โดยการนาไปกลอมเกลานสย

ใจคอ รสนยม หรอเจตคตของตนเองทมตอสงตางๆในชวต ในขณะเดยวกนผชมคอผทวจารณการละคร ปฏกรยา

ของผชมทมตอละครจงมอทธพลตอผสรางสรรคละครเปนอยางมาก

78

เรองท 6 ละครกบภมปญญาสากล

สมาคมการละครเพอการศกษาของประเทศสหรฐอเมรกา (American Alliance for -Theatre and

Education) ไดใหคานยามของละครสรางสรรคไววา

ละครสรางสรรค (Creative Drama) หมายถง รปแบบของละครชนดหนงท เกดจากการดนสด

(Improvisation) การไมพยายามอวดผชม (Nonexhibitional) การใชกระบวนการเรยนร (Process-centered) โดยม

ผ นาชวยชนาใหผ รวมกจกรรมไดใชจนตนาการเพอเลนบทบาทสมมตและเพอสะทอนถงประสบการณของ

มนษย ผนามหนาทชวยเหลอและแนะนาใหผรวมกจกรรมนนสารวจขอมล พฒนาวธการแสดงออกเพอสอสาร

ความคดและความรสกโดยการใชละครซงเกดจากการดนสดดวยทาทางและคาพด เพอทจะคนหาความหมาย

หรอสจธรรมอนเกยวกบประสบการณชวต

กจกรรมในละครสรางสรรคเปนกระบวนการ (Process) ทมขนตอนทากจกรรมโดยผรวมกจกรรมเปน

ศนยกลางนน มกจะเรมตนจากสงทผ เรยนมความรหรอ คนเคยอยแลว จากนนผนาจงจะจดประสบการณ

เช อมโยงจากสงท ผ รวมกจกรรมรจกอย แลวไปสการเรยนใหมๆ ท กวางข นและลกซ งข น และม งหวงท จะ

พฒนาการทางานของสมองทงสองซกไปอยางสมดล

โดยภาพรวมละครสรางสรรคมกจะเรมดวยการใชประสบการณจากประสาทสมผสทง 5 (Sensory

Recall) การใชความทรงจา (Memory Recall) นาไปสจนตนาการ (Imagination) และความคดสรางสรรค

(Creativity) ซงนาไปสการสวมบทบาทสมมต (Role Play) ภายใตสถานการณและกตกาทตกลงรวมกน

กอใหเกดการแสดงในแบบดนสด ซงตองใชจนตนาการผนวกกบการใชปฏภาณ จนกระทงนาไปสความเขาใจ

ในสถานการณนนๆ มากขนในทสดกระบวนการประเมนผลในตอนทายนนกชวยใหผรวมกจกรรมไดใชทกษะ

การคดวเคราะหอยางมวจารณญาณและไมวาเปาหมายในการจดกจกรรมและละครสรางสรรคในแตละครงจะ

เปนอยางไรกตาม สงหนงทผ นากจกรรมควรจะตองทากอนเรมกจกรรมในขนตอนแรกคอ การเตรยมความ

พรอม (Warm-up) รางกายและสมาธใหกบผรวมกจกรรม การเตรยมรางกายและจตใจเปนขนตอนสาคญมาก

กอนทจะเรมกจกรรมหลกอนๆ ผนาไมควรมองขามความสาคญของขนตอนน ตวอยางกจกรรมการเตรยมความ

พรอม เชน การเดน การวงเบาๆ การยดเสนยดสายแบบงายๆหรอเปนการเลนเกมสตางๆ เมอเตรยมความพรอม

อบอนรางกายเสรจแลว จะตามดวยกระบวนการตอไปน คอ กจกรรมจงใจ (Motivation) กจกรรมเตรยมทกษะ

ละคร (Predrama) และกจกรรมละคร (Drama Playing) และการประเมนผล (Evaluation) ซงมรายละเอยดดงน

1.กจกรรมจงใจ (Motivation) หมายถงการใชคาถามหรอสอประเภทตางๆในการกระตนความสนใจ

ของผรวมกจกรรมเพอใหผรวมกจกรรมเกดความตองการทจะเรยนรหรอทาความเขาใจกบประเดนทไดถกหยบ

ยกขนมา ขนตอนในในการสรางแรงจงใจนอาจจะเรมตนดวยการถามคาถามทเราปฏกรยาตอบสนอง เพอดงใหผ

รวมกจกรรมมสวนเรมตงแตแรกเรม จากนนผนากจกรรมอาจจะนาเสนอขอมลทจะจาเปนตอการแสดงในชวง

ทาย “ขอมล” ทวาน หมายถง สอทสะทอนใหเหนถงประเดนทจะนาไปสการอภปราย หรอการเรยนรตาม

เปาหมายทไดวางไว สอทวานมหลายรปแบบ เชน เกมส นทาน บทกว บทเพลง วดทศน บทสมภาษณ ขาวสาร

79

บทความ เรองสน ภาพจาลอง แผนผง เปนตน ผนาตองพจารณาตามความเหมาะสมเองวาจะใชขอมลใด เวลา

เทาไร และอยางไร เพอเปนการปพนฐานและสรางแรงจงใจในการแสวงหาคาตอบใหกบผรวมกจกรรมใหมาก

ทสด

กจกรรมจงใจแบงออกเปน 3 ประเภท คอ

1) การเคลอนไหว (Movement and Game) ไดแกทาใบ (Pantomime) การเคลอนไหวสรางสรรค

(Creative Movement) การเลนเกมส (Game) การทาทาทางการเคลอนไหวประกอบจงหวะดนตร หรอเพลง

(Movement with music and song)

2) การใชภาษา (Language or Word Games) ไดแก การถามคาถามการเลานทาน (Story Telling) ดวย

เทคนคตางๆ การรองเพลง (Song) การอานบทกลอน คาสภาษต คารองในการละเลน และการไขปรศนาคาทาย

(Riddles)

3) การใชสอตางๆ เชน ใชหน สงพมพ ภาพเขยน ถายภาพ แผนพบ เปนตน

2. กจกรรมเตรยมทกษะละคร (Per-drama) กอนทจะไปถงขนตอนการแสดงละครนนผนากจกรรม

ควรวางแผนไววาจะใหผรวมกจกรรมเตรยมตวในเรองใดบาง เชน เตรยมพรอมรางกาย การทาความเขาใจกบ

ละครทจะแสดง การจดเตรยมพนทสาหรบแสดง การคดเลอกผแสดง ตลอดจนการฝกซอมบทบาทในบางตอน

ตามความจาเปน การทผ นากจกรรมจะเตรยมความพรอมกบผ รวมกจกรรมอยางไรบางน น จาเปนตอง

จนตนาการไปลวงหนา ใหเหนภาพของการแสดงละครในหองทากจกรรมนนภายในระยะเวลาและองคประกอบ

ทางเทคนคทจากด เพอจะไดแสดงละครทใชดนสดไดอยางมประสทธภาพและบรรลเปาหมายทประสงค

3. กจกรรมละคร (Drama Playing) เมอมการเตรยมความพรอมมาพอสมควรแลว ผรวมกจกรรมกจะม

ความมนใจและความพรอมทจะแสดง ผ นากจกรรมควรสรางบรรยากาศทปลอดภย อบอนเปนกนเอง

เพอทจะใหทงผ แสดงและผชมซงเปนผมารวมดวยกนนน สามารถทมเทสมาธใหกบละครทกาลงจะเกดขน

ภายในหองทากจกรรม ในการแสดงละครสรางสรรคผนากจกรรมควรมความเขาใจทถกตองวาการแสดงละคร

สรางสรรคนนไมใชการแสดงละครเวท ดงนน จงไมจาเปนตองกงวลเกยวกบความสมบรณแบบของการแสดง

แตจาเปนตองเขาใจวาการแสดงแตละครงจะนาไปสเปาหมายและวตถประสงคทตงไดอยางไร ตวอยางเชน การ

นาเรองหนนอยหมวกแดงมาเปนแรงจงใจในการทาละคร ผนากจกรรมอาจตองใหผรวมกจกรรมพฒนาทกษะ

การพดดนสด โดยกระทาภายใตโครงเรองทงายและตวละครทไมซบซอน ในการแสดงละครจงอาจใหผรวม

กจกรรมแสดงโดยตลอดทงเรอง เพอให เปนการฝกฝนทกษะการดนสด แตถาหากเรองหรอนทานทนามาใชเปน

แรงจงใจทมความยาวมาก กอาจจะเปนอปสรรคตอการแสดงภายในเวลาทจากดได ดงนน ผนากจกรรมอาจจะ

เลอกแสดงเฉพาะบางตอนโดยเฉพาะตอนทกระตนใหเกดการดนสดทมคณภาพ กลาวคอ เปนการดนสดท

นาไปสประเดนการพดคย อภปรายในชวงตอไปได

จะเหนไดวา ผนากจกรรมจะตองรจกจนตนาการและเลอกเฟนวาจะใหผรวมกจกรรมแสดงละครเรอง

อะไรตอนไหนเพอทจะนาไปสการประเมนผลทมคณภาพ แตในการแสดงออกอยางไรนนผนากจกรรมควรจะ

ปลอยใหผ แสดงมอสรภาพในการแสดงโดยไมจาเปนตองเขาไปกากบการแสดงมากจนเกนความจาเปน แต

80

อาจจะทาหนาทคลายกบกรรมการการแสดงละครมากกวาเพอทจะดวาผรวมกจกรรมไดใหความรวมมอในการ

ทากจกรรมนนตามกตกาทตกลงกนไวไดหรอไม

ประโยชนของการสรางสรรค

ประโยชนของละครสรางสรรคมมากมาย โดยจะกลาวแบบกวางๆ ไดดงน

1. ละครสรางสรรคพฒนาจนตนาการและความคดสรางสรรค จนตนาการเปนจดเรมตนทสาคญกอนจะ

ไปถงขนตอนของการลงมอทา จนตนาการ คอ ความสามารถในการขามพนขอบเขตและสภาวะแหงปจจบนคอ

ความสามารถทจะมองเหนตวเองในสถานการณใหมๆ หรอมองเหนตวเองในชวตของผอน ความคดสรางสรรค

หมายถง ความคดหรอการกระทาในสงทใหมโดยไมซาแบบหรอเลยนแบบใคร

ในระยะแรกเรมของการฝกใชจนตนาการนนผรวมกจกรรมควรจะเรมตนจนตนาการในสงทตนเองม

ประสบการณมากอน โดยเฉพาะอยางยงประสบการณจากการใชประสาทสมผสทง 5 จะชวยใหเกดจนตภาพ ซง

เปนบอเกดแหงการขยายจนตนาการใหกวางไกลและลกซงในลาดบตอๆไป การเลนบทบาทสมมตจงเปนสวน

หนงของการฝกพฒนาจนตนาการและความคดสรางสรรค

2. ละครสรางสรรคพฒนาทกษะการคด การคดเปน ทาเปน และการแกปญหาเปน เปนกระบวนการซง

เปนเครองมอสาคญในการเรยนรของผรวมกจกรรมทกคน ดงนน การสอนกระบวนการคดจงเปนสงจาเปนท

ผนากจกรรมทกคนตองเขาใจ เนองจากกระบวนการของละครสรางสรรคนนตองอาศยทกษะในการถามอยาง

สรางสรรคจากผนากจกรรม กระบวนการคดมกจะเกดขนเมอผรวมกจกรรมถกถามดวยคาถามทชวนคด ซงเปน

คาถามททาใหเกดการแสวงหาคาตอบ กระบวนการคดในละครสรางสรรคเกดขนอยแทบตลอดเวลา ความ

ซบซอนหรอระดบของการคดนนขนอยกบลกษณะของกจกรรมและลกษณะของคาถาม ตวอยางเชน หลงจากท

ผนากจกรรมเลนนทานใหผรวมกจกรรมฟงเรยบรอยแลว ผนากจกรรมอาจจะใหผรวมกจกรรมลองคดหาวธการ

ในการนานทานมาจดแสดงเปนละครภายในเวลาทกาหนด หลงจากนนอาจมคาถามทชวนคดทเกยวกบละครท

แสดงจบไปแลว เพอใหผรวมกจกรรมรจกการคดในหลายลกษณะ เชน คดคลอง คดหลากหลาย คดละเอยด คด

อยางมเหตผล คดถกทาง คดกวาง คดลกซง คดไกล เปนตน

3. ละครสรางสรรคพฒนาทกษะของการสอสารกบผอน กจกรรมของละครสรางสรรคสวนใหญเปน

กจกรรมทอาศยทกษะของการเคลอนไหว การพด การอาน โดยการกระทาเปนกล ม ทกๆ ขนตอนในการ

วางแผนของกลม ทกคน จะตองระดมความคด ระดมสมอง และรบฟงความคดเหนของผอน มการเสนอความ

คดเหน สรางขอตกลงรวมกนเพอนาเสนอออกมาเปนชนงานทจะสอสารกบทกคน ในหองกจกรรม และภายใน

กระบวนการแสดงละครสรางสรรค นนผสวมบทบาทสมมตกตองตงใจฟงตวละครอนๆ เพอทจะสามารถตอบ

โตดวยการดนสดได

81

4. ละครสรางสรรคพฒนาทกษะทางสงคม ทกครงทผ รวมกจกรรมทางานรวมเปนกลม การเรยนร

เกยวกบสมาชกในกลมยอมเกดขนโดยธรรมชาต โดยเรมเรยนรทจะเปดใจใหกวาง รบฟงความคดเหนของผอน

และรจกทจะเปนผเสยสละหรอเปนผใหแกกลมเพอผลของงานทด กรบวนการกลมทาใหสมาชกในกลมเขาใจ

ความหมายของการพงพาซงกนและกน

5. ละครสรางสรรคพฒนาการมองคณคาเชงบวกในตนเอง เนองจากกระบวนการของละครสรางสรรค

นนใหโอกาสผรวมกจกรรมทกคนมสวนรวม นบตงแตการแสดงความคดเหน การวางแผน การมปฏสมพนธ

และการไดแสดงออกอยางเปนตวของตวเองภายใตบรรยากาศทปลอดภยและเปนกนเอง ผนวกกบปฏกรยาในแง

บวกคาชนชม การใหกาลงใจซงกนและกน ทาใหผรวมกจกรรมเกดความรสกทดเกยวกบตวเอง พฒนาการท

เกยวกบการมองเหนคณคาของตนนนเปนพนฐานสาคญของความมนคงในจตใจและตอบคลกภาพบคคลผนน

6. ละครสรางสรรคพฒนาการรบรและสรางความเขาใจถงสภาพความเปนจรงในสงคม และชวยให

ตระหนกถงปญหาทมอยในสงคม การไดลองสวมบทบาทเปนตวละครตางๆรวมทงการไดชมตวละครทมตว

ละครมาปรากฏอยอยางมชวตชวานน ทาใหผรวมกจกรรมนนมโอกาสเขาไปอยในสถานการณเดยวกบตวละคร

บอยครงทผเขารวมกจกรรมจาเปนตองคานงถงเหตผลทตวละครตดสนใจกระทาสงใดสงหนงหรอเหตผลทตว

ละครแสดงทาทางลกษณะใดลกษณะหนง ทาใหผ รวมกจกรรมรและเขาใจในสภาพของตวละครลกซงดวย

ตนเอง

7. ละครสรางสรรคพฒนาทกษะในการใชรางกายและการใชภาษา เกมสและกจกรรมของละคร

สรางสรรคนนมกจะเปนแรงจงใจทดซงชวยใหผรวมกจกรรมเกดความตองการทจะแสดงออกดวยรางกายและ

ดวยการใชภาษาทถกตองชดเจนภายใตการเลนบทบาทสมมตทสนกสนานและปลอดภย เปนโอกาสทดททาให

ผนาและผรวมกจกรรมไดมโอกาสเหนความสามารถทมอยในตวของผรวมกจกรรมทกคน

8. ละครสรางสรรคพฒนาทกษะการอาน กจกรรมสวนใหญของละครสรางสรรคมกจะมจดเรมตนมา

จาก นทาน คากลอน บทกว เร องส น หรอสารคด ฯลฯ เร องราวท ถกจนตนาการแลวกลายมาเปนละคร

สรางสรรคนนมกจะสรางความประทบใจทดใหกบผรวมกจกรรม เมอผรวมกจกรรมมประสบการณเกยวกบการ

อานทด ประสบการณนนกจะเปนการปลกฝงนสยรกการอานไดอกทางหนง

9. ละครสรางสรรคเปนจดเรมตนไปสความเขาใจในศลปะของการละคร ถงแมวาละครสรางสรรคไมได

มจดมงหมายทจะฝกใหผรวมกจกรรมไปเปนนกแสดง อกทงบรรยากาศในการจดกจกรรมละครสรางสรรคนน

จะแตกตางจากบรรยากาศในการแสดงละครเวท ซงละครเวทจะมงเนนทภาพรวมของการเปนละคร แตละคร

สรางสรรคมงเนนทกระบวนการเรยนรของผรวมกจกรรม แตการแสดงละครสรางสรรคยงมลกษณะบางสวนท

เหมอนกบละครเวทคอละครสรางสรรคเสนอบรรยากาศของการสมมตทอยบนพนฐานของขอตกลงรวมกน การ

แสดงละครสรางสรรคทเกดขน จงมลกษณะของ “โลกสมมต” ทใหความเชออยางจรงใจกบผชม ผทนงชมละคร

สรางสรรคกจะไดเรยนรบทบาทของการชมทด บทบาทของการเปนนกแสดงทด และเรยนรถงบทบาททดดวย

การเรยนรเหลานลวนเปนพนฐานอนสาคญตอความเขาใจในศลปะของละคร

82

10. ละครสรางสรรคพฒนาจตใจใหละเอยดออนและสรางเสรมจรยธรรมในจตใจ การทผรวมกจกรรม

ไดมโอกาสใชกจกรรมตางๆในละครสรางสรรคเพอทจะเขาใจถงประสบการณจากประสาทสมผสทง 5 การใช

จนตนาการทดแทนความรสกของตวเองดวยความรสกของผอน การทาสมาธเพอการเคลอนไหวอนละเอยดออน

เหลาน ลวนแตเปนการสรางความละเอยดออนใหกบจตใจไปทละนอย และนาไปสวฒภาวะทางอารมณและทาง

ความคดไดในทสด

11. ละครสรางสรรคเปนเทคนคการสอนในศาสตรอนๆ การเรยนรจากละครสรางสรรคเปนการเรยนร

ผานประสบการณ จงนบวาเปนวธการเรยนรทไดผลด เพราะทาใหผเรยนหรอผรวมกจกรรมมสวนรวม โดยม

จนตนาการความรความเขาใจ และความรสกของตนเปนศนยกลาง วธการเรยนรแบบนจงเปนวธการเรยนรท

ยงยน ซงครสามารถนาเอาวธการของละครสรางสรรคมาเปนเทคนคในการเรยนการสอนโดยนาหนวยการ

เรยนรทเกดขนไปขยายผลตอเนองเขาสเนอหาวชาอนๆไดอกดวย

คาถามตรวจสอบความเขาใจ

1. ละครสรางสรรคหมายถงอะไร

2. กจกรรมจงใจหมายถงอะไร

3. กจกรรมจงใจมกประเภทอะไรบาง

4. กจกรรมการเตรยมทกษะละครของผนากจกรรมตองทาอยางไร

5. กจกรรมละครมการจดการอยางไรอธบายมาพอเขาใจ

6. จดหมายของการทาละครสรางสรรคตางจากการสรางละครเวทอยางไร

7. จนตนาการคออะไร

8. ความคดสรางสรรคคออะไร

9. ละครสรางสรรคมประโยชนในดานใดบางอธบายมาพอเขาใจ

83

เรองท 7 ประวตความเปนมาและววฒนาการของลลาศสากล

1. ประวตความเปนมาของลลาศสากล

การลลาศมพนฐานมาจากการเตนราพนเมอง ซงชนแตละชาตแตละเผา ใชในการพธกรรมตาง

ๆ แตจากความเปนมาไมมหลกฐานบงบอกวาการลลาศเกดขนเมอใด และจากการไมมหลกฐานบงบอกวาการ

ลลาศเกดขนเมอใด และจากการคนพบหลกฐานการผนงถาไดพบวามนษยมการเตนรามาเปนเวลา 5,000 ป

มาแลว แตเปนการเตนราเพอเปนการประกอบกจกรรมพธทางศาสนา หรอความเชอตาง ๆ จงกลาวไดวา การ

ลลาศหรอการเตนรานาจะเกดขนมาพรอมกบมนษยนนเอง และไดมววฒนาการมาเรอย ๆ ตามวฒนธรรม

ประเพณ และความเปนอยของชนชาตตาง ๆ เชน การเตนราพนเมองของชาตตาง ๆ ทไดมการพฒนารปแบบให

เปนทามาตรฐานมากขน จนเปนรปแบบสากลนยม หรอการลลาศในปจจบนนนเอง

2. ประเภทของลลาศ

ลลาศแบงไดเปน 2 ประเภท คอ

2.1 การลลาศทเปนจงหวะมาตรฐานสากลนยม แบงเปน 2 รปแบบ คอ

1. การลลาศแบบบอลรม (Ballroom หรอ Standard) ม 5 จงหวะไดแก

1) วอลซ (Waltz)

2) แทงโก (Tango)

3) สโลว ฟอกซทรอท (Slow Foxtrot)

4) เวยนนสวอลซ (Viennese Waltz)

5) ควกสเตป (Quick Step)

2. การลลาศแบบละตน – อเมรกา (Latin-Amarican) เปนทนยมแพรหลายเนองจากเปนจงหวะท

สนกสนาน คกคก และในบางจงหวะสามารถเตนได โดยไมมพนทกวางนก การลลาศ และลาตน-อเมรกาม

จงหวะทเปนมาตรฐาน 5 จงหวะคอ

1) ชา ชา ชา (Cha Cha Cha)

2) แซมบา (Samba)

3) ควบน รมบา (Cuban Rumba)

4) พาโซโดเบล (Paso Doble)

5) จงหวะไจวฟ (Jive)

ภาพการลลาศแบบ ชา ชา ชา

84

3. การลลาศแบบไมเปนมาตรฐานหรอการลสาศเพอเขาสงคมมการพฒนามาจากการเตนระบาพนเมอง

มอย 5 รปแบบคอ

1) แบบละตน-อมเรกา เปนแบบลลาศเพอการเขาสงคมและสนกสนาน มจงหวะตางๆดงน เชน

จงหวะ แมมโบ (Merenque) อารเจนตนา แทงโก (Argentina Tango)

2) แบบอเมรกนสไตล เปนการเตน แบบบอลรมและละตน เชนเดยวกบ จงหวะมาตรฐาน แตม

วธหรอเทคนคในการเตนทแตกตางไปบางตามความนยมของชาวอเมรกน นอกจากนจงหวะทชาวอเมรกนใช

เตนในงานตางๆ เชนจงหวะ รอกแอนดโรล (Rock & Roll) และจงหวะสวง (Swing)

3) แบบโอลดไทมแดนซ เปนลกษณะลลาศ ทมววฒนาการมาจากการเตนราแบบโบราณทนยม

ใชเตนตามงานเลยงสงสรรค โดยจะจบเปนค แตเวลาเตนจะเตนพรอมกนทกค ไปเปนรปแบบวงกลมโดยใช

จงหวะหลายๆจงหวะในการเตน เชน สวง วอลช (Swing Waltz) เปนตน

บรรณานกรม

กาจร สนพงษศร. ประวตศาสตรศลปะตะวนตก. กรงเทพฯ : คาลเดยเพรสบค, ๒๕๕๒. จรพนธ สมประสงค. ประวตศลปะ. กรงเทพฯ : โอเดยนสโตร, ๒๕๓๓. จรพนธ สมประสงค. ศลปะประจาชาต. กรงเทพฯ : โอเดยนสโตร, ๒๕๓๓. จรพนธ สมประสงค. ทศนศลป ม.๑ – ๒. กรงเทพฯ : โอเดยนสโตร, ๒๕๓๓. จรพนธ สมประสงค. ศลปะกบชวต. กรงเทพฯ : โอเดยนสโตร, ๒๕๔๑. ชะลด นมเสมอ. องคประกอบศลป. กรงเทพฯ : ไทยวฒนาพานช, ๒๕๓๙. ทวเดช จวบาง. ความคดสรางสรรคศลปะ. กรงเทพฯ : โอเดยนสโตร, ๒๕๓๗. ประเสรฐ ศลรตนา. สนทรยะทางทศนศลป. กรงเทพฯ : โอเดยนสโตร, ๒๕๔๒. ประเสรฐ ศลรตนา. ความเขาใจศลปะ. กรงเทพฯ : โอเดยนสโตร, ๒๕๒๕. มานพ ถนอมศร และคณะ. ศลปะกบชวต ๔. กรงเทพฯ : บรท สานกพมพแมค จากด, ๒๕๔๒. มะลฉตร เอออานนท. สนทรยภาพและศลปวจารณ. กรงเทพฯ : สานกพมพแหงจฬาลงลงกรณ

มหาวทยาลย, ๒๕๕๓. วรณ ตงเจรญ, อานาจ เยนสบาย. สรางสรรคศลปะ ๔. กรงเทพฯ : อกษราเจรญทสน, ม.ป.ป. วชาการ, กรม. ทฤษและการปฏบตการวจารณศลปะ, กรงเทพฯ : องคการคาครสภา, ๒๕๓๓. วชาการ, กรม. ศลปะกบชวต ม.๑-๖. กรงเทพฯ : องคการคาครสภา, ๒๕๓๖. วรตน พชญไพบลย. ความเขาใจศลปะ, กรงเทพฯ : ไทยวฒนาพานช, ๒๕๒๔. วรตน พชญไพบลย. ความรเกยวกบศลปะ, กรงเทพฯ : ไทยวฒนาพานช, ๒๕๒๐. วญ ทรพยประภา และคณะ. ศลปะกบชวต ม.๑-๖, กรงเทพฯ : ประสานมตร, ๒๕๓๕. ศลป พระศร. ทฤษฎองคประกอบ, กรงเทพฯ : กรมศลปากร, ๒๔๔๗. สดใจ ทศพร และโชดก เกงเขตรกจ. ศลปะกบชวต ม.๑-๖. กรงเทพฯ : ไทยวฒนาพานช, ๒๕๓๖. อาร สทธพนธ.ศลปะนยม. กรงเทพฯ : กระดาษสา, ๒๕๒๘.

คณะผจดทา

ทปรกษา

1. นายประเสรฐ บญเรอง เลขาธการ กศน.

2. ดร.ชยยศ อมสวรรณ รองเลขาธการ กศน.

3. นายวชรนทร จาป รองเลขาธการ กศน.

4. ดร.ทองอย แกวไทรฮะ ทปรกษาดานการพฒนาหลกสตร กศน.

5. นางรกขณา ตณฑวฑโฒ ผอานวยการกลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน

ผเขยนและเรยบเรยง

1. นายววฒนไชย จนทนสคนธ ขาราชการบานาญ

2. นายสรพงษ มนมะโน กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน

ผบรรณาธการ และพฒนาปรบปรง

1. นายววฒนไชย จนทนสคนธ ขาราชการบานาญ

2. นายจานง วนวชย ขาราชการบานาญ

3. นางสรญณอร พฒนไพศาล กศน. เฉลมพระเกรยต จ.บรรมย

4. นายชยยนต มณสะอาด สถาบน กศน. ภาคใต

5. นายสฤษดชย ศรพร สถาบน กศน. ภาคตะวนออก

6. นางชอทพย ศรพร สถาบน กศน. ภาคตะวนออก

7. นายศภโชค ศรรตนศลป กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน

คณะทางาน

1. นายสรพงษ มนมะโน กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน

2. นายศภโชค ศรรตนศลป กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน

3. นางสาววรรณพร ปทมานนท กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน

4. นางสาวศรญญา กลประดษฐ กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน

5. นางสาวเพชรนทร เหลองจตวฒนา กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน

ผพมพตนฉบบ

1. นางสาวปยวด คะเนสม กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน

2. นางสาวเพชรนทร เหลองจตวฒนา กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน

3. นางสาวกรวรรณ กววงษพพฒน กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน

4. นางสาวชาลน ธรรมธษา กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน

5. นางสาวอลศรา บานช กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน

ผออกแบบปก

นายศภโชค ศรรตนศลป กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน