ლოცია მეტ 3 კურსი.docx

1 baTumis saxelmwifo sazRvao

akademiasazRvao locia da meteorologia

III kursibaTumi 2012

2

meteorologiaIII semestri

Sinaarsi:

1.Mmetoerologia. zogadi ganxilva. G gv-4 2.Hhidrografia. misi gamoyeneba navigaciaSi. G

gv-9 3.Hhidrometeorologiuri movlenebi da maTi

gansazRvra. maTi gaTvaliswineba naosnobis usafrTxoebaSi. G gv-10

4. saokeano da sazRao dinebebi Current’s. dinebebis klasifikacia. G gv-11

5. sazvao mimoqceva maTi klasifikacia da warmoSobis mizezebi. Ggv-20

6. atmosferos Semadgenloba.7. Nnaleqebi, 8. amindis ruqebi da maTi gamoyeneba navigaciaSi,

faqsimiliuri ruqebi.9. zRvis talRebi. klasifikacia da elementebi.10. Hmeteorologiuri xelsawyoebi da maTi

gamoyeneba gemze.

3

lociaIII semestri

Sinaarsi:1.lociis ganviTarebis mokle istoria . 2.locia da misi mniSvneloba3.IALA Suqurebis samsaxuris saerTaSoriso

asociacia.4.sazRvao navigaciuri ruqebi.5.sazRvao-navigaciuri saxelmZvaneloebi da

literatura, romelic aucilebeliaGnaosnobis usfrTxoebis uzrunvelsayobad

6.katalogiT muSaoba, katalogis Sesworeba (koreqtura).

4

Mmeteorologia

Tema Izogadi ganxilva.

cikloni meteorologia aris mecniereba, romelic Seiswavlis dedamiwis atmosferos agebulebas da Taviseburebebs da maSi mimdinare fizikur procesebs.

meteorologiss ZiriTadi saqmianobas Seadgens amindis prognozi da klimatis modelireba. Aatmosferos gamokvleva. Aamindis prognozirebas romelsac isini gadmoscemen gemze da viyenebt naosnobis usafrTxoebis uzrunvelsayofa.

5

1590 wels geofizikis erT-erT fuZemdebels xose de akostas naSromSi pirvelad gaCnda varaudi, rom izometriulii naxazebi mixveul-moxveuli formisaa, agreTve mosazreba rom siTbos ganawileba ganedebTan damokidebulebaSia. akostas naSromebSi gaCnda informmacia dinebis mimarTulebisa da fizikuri movlenebis Sesaxeb, magaliTad: klimatebis gansxvaveba, vulkanebis aqtivoba, miwiZvrebi, qarebis tipebi da maTi warmoSobis mizezebi.

N niutonis mier moqcevis da miqcevis aRmoCenis Semdeg akostam axsna maTi beneba, perioduloba da damokidebuleba mTvaris fazebTan. Mman agreTve pirvema aRwera 25m simaRlis cunami romelic 10 kilometriT Semovarda xmeleTze.

1686 wels edmon galeim samxreT naxevar sferoze mogzaurobis Semdeg Seadgina da gamoaqveyna pasatebis ruka.

XVIIs. benJamen franklinma pirvelad daitana rukaze golfstrimis dineba.

F frans faltonma Semoitana termini “anticikloni”

Mmeteorologiuri movlenebiDda maTi gamoyeneba navigaciaSi

hidrometeorologiuri informaciis SefasebisaTvis rekomendi-rebulia generalur ruqaze davitanoT ciklonebi da anticiklone-bi, maTi mimarTuleba da siCqare, atmosferuli frontebi da izoba-rebi. zomieri ganedebis ciklonebi xasiaTdeba 11-21m/w-Si (6-8 bali) qaris siCqariT. civ frontze qaris siCqarie aris 21-28 m/w-Si (9-10 bali) am dros amindi gamoirCeva SkvaliT, Zlieri wvimiT da cudi xilvadobiT, Tbili frontis win ki nisliT. ciklonis gadaadgile-bis siCqare 25 kvanZia saaTSi saerTo aRmosavleTis mimarTulebiT. rogorc wesi erTmaneTs mihyveba 5-6 cikloni.

Mmeteorologia iyofa:

1 dinamikuri meteorologia-romelic Seiswavlis atmosferuli procesebis fizikur meqanizms.

6

2 fizikuri meteorologia-atmosferuli movlenebis gamokvlevis kosmosuri da radioaqtiuri meTodebis gamoyeneba-damuSaveba.

3 sinoptikuri meteorologia-amindis cvalebadobis kanonzomierebis mecniereba.

imisTvis rom SevasruloT meteorologiis zemoTxsenebuli amocana, saWiroa movaxdinoT mudmivi dakvirveba da Seswavla:

1 atmosferoSi mimdinare qimiuri da fizikuri procesebi

2 atmosferos Semadgenloba

3 atmosferos agebuleba

4 atmosferos Tburi reJimi

5 nestis brunva atmosferoSi

6 eleqtro veli (1600w.uiliam gilberti)

7 optikuri da akustikuri movlenebi

8 ciklonebi

9 anticikloni

10 qarebi-susti,brizi,musoni,pasati

11 atmosferos saerTo cirkulacia

12 frontebi. civi da cxeli masebis Sexvedra atmosferosa da troposferoSi

13 klimati. amindis mravalwliani reJimi-mdgomareobis statikuri ansambli (hidrosfero, litosfero,atmosfero)

14 amindi.

15 Rrublebi.

7

M mimdinare procesebis SeswavlisaTvis saWiro

teqnikuri saSualebebi s

1 meteosadguri.

2 mikrometeorologia, meteozondi-es aris upiloto aerostati - rezinis an plastmasis burTi romelic avsebulia wyalbadiT an heliumiT romelzec Camokidebulia radioaparatura romelic zomavs qaris siCqares haeris temperaturas tenianobas wnevas da sxva.is adis 30-40km simaRleze. rodesac is Seasrulebs Tavis funqcias skdeba da Camovardeba dedamiwaze. xSirad maT miiCneven rogorc amoucnob mfrinav obieqtebad.

Aaerostati-rezinis zondi

3 meteorologiuri raketa pilotis gareSe radioaparaturiT asrulebs igive funqcias. adis 40-100km-s simaRleze da dedamiwaze eSveba paraSutiT, dafrinavs balestikuri traeqtoriiT.

meteorologiuri upiloto raketa4 dedamiwis distanciuri zondireba-romelic

xdeba kosmosidan Tanamgzavris saSvalebiT

8

Tanamgzavri dedamiwis zondirebisaTvis

9

Tema IIHhidrografia

zogadi ganxilva. hidrografia berZnuli sityvaa (HYDROGRAPHY) da niSnavs HYDRO-wyals GRAPHY-vwer. e.i. mecnierebas romelic Seiswavlis okeaneebis, zRvebis tbebis da mdinareebis agebulebas, Semadgenlobas da mdgomareobas gansakuTrebiT iseT adgilebSi romlebSic gamoiyeneba sazRvao transportis gadaadgilebisaTvis.

H hidrografiis amocanaa kunZulebis napirebis fotorafireba zRvis Ziris reliefis Seswavla da rukebis Sedgena, aseve maiakebisa da sxvdasxva sanapiro niSnebis dayeneba da maTi eqsploataciis kontroli. bankebis CaZiruli gemebis adgilebis da wyalmeCxer adgilebis SemozRudva Sesabamisi niSnebiT. agreTve informaciis Sgroveba portis hidrografiuli mdgomarebis Sesaxeb.

H hidrografiuli samsaxuris movaleobaSi Sedis lociebisa da sacurao saxelmZRvanelobis gamocema, agreTve mezRvaurTa Setyobinebebi mimdinare cvlilebebze lociebSi.

N naosnbis “hidrografiuli navigaciuri uzrunvelyofa” moicavs: sazRvao da satransporto infrastruqturis dagegmirebis, gamokvlevisa da komerciuli eqsploataciis uzrunvelyofas.

is raionebi romlebic navigaciurad mniSvnelovania, magram gemis kilqveSa wylis maragi pataraa am SemTxvevaSi gemis usafrTxo curvis garantireba SeiZleba mxolod hidrografiuli tralirebiT, romlis mizania zRvis fskeris mosufTaveba. zemoTxsenebuli operaciis CatarebisaTvis gamoiyeneba specialuri meqanikuri farcxi.

tralireba xdeba 3-20 metris siRrmeze.

10

Tema IIIHhidrometeorologiuri movlenebi da

gansazRvra

zogadi ganxilva. es aris hidrosferosa da atmosferos Semswavleli mecniere-ba,romlis mizania, gansazRvra procesebis, movlenebis atmosferuli ,hidrografiuli an okeanografiuli xasiaTis, romelmac SeiZleba Caagdos xalxis sicocxle safrTxeSi .daemuqros maT janmrTelobas miayenos maT materialuiri da ekonomiuri ziani.

Hhidrografiul safrTxed iTvleba:tropikul ciklonebi (taifuni uragani) Weqa-quxili, setyva,qarborbala,qarbuqi,Zlieri Tovli, sanapiro Relvebi,wyaldidobebi , gvalva zvavsaSiSroeba,Zlieri yinvebi.

Hhidrografiuli movlenebi SeiZleba gaxdes mizezi:miwis CamoSlis,tyis xanZris, kaliebis Semosevisa da epidemiis gavrcelebisa.agreTve toqsi-kuri materialebis gavrcelebis da gadaadgilebis.

11

Tema IVsaokeano da sazRao dinebebi

Current’s

dinebebis klasifikacia wylis moqceviT moZraobas zRvebsa da okeaneebSi ewodeba dineba.

Ddinebebi iyofa:

1. mudmivi, perioduli da SemTxveviTi an araswori.2. zedapiruli da wyalqveSa.3. Tbili da civi.

Mmudmivi dineba – ar wydeba wlidan wlamde da aqvs raRac gansazrvruli mimarTuleba, garda zogierTi gamonaklisisa, romelic SeiZleba iyos dinebis marSutis Sezrudul monakneTebze.

golfstrimis dineba

P perioduli an musonuri – dinebebi icvlian Tavis mimarTulebas yovel naxevar weliwadSi da TiTqmis yovelTvis sapipispiro mimarTulebiT.

SemTxveviTi an araswori dineba es is dinebebia romle-bic miedinebian sxvadasxva mimarTulebiT da xandaxan ikarge-bian gaurkveveli droiT.

zedapiruli dineba – miedineba zRvis zedapirze da Cai-yoliebs zRvis garkveuli siRrmis wylebs.

12

wyalqveSa dineba – es aris dineba did siRmeze da am adgilisaTvis damaxasiaTebeli zedapirul dinebis sawina-aRmdego mimarTulebiT. D dinebebis gayofa Tbil da civ dinebebze dafuZnebulia dinebis wylisa da mis garSemo arsebuli wylebis tempera-turaTa sxvaobaze. Tu dinebis wylis temperatura maRalia maSin dinebas ewodeba Tbili, xolo Tu dabalia civi. D dinebebis seriozuli Seswavla daiwyo XV saukunidan dedamiwis geografiuli aRmoCenebis Semdeg. Ddinebebis Seswav-las safuZvlad daedo mezRvaurTa sakontinenTaSoriso mogza-urobaSi gakeTebuli dakvirvebebis Canawerebi. XVII s. Sua peri-odidan jer germanelma geografmcodne bareniusma, xolo Semd-deg fosiusma sakmaod dawvrilebiT aRweres dinebebi. XVII s. bolos kirxerma Seadgina pirveli dinebebis ruqa romelic cotaoden fantastikur elementebsac Seicavda, mag. polusebze datanili iyo xvrelebi romlabSic viTomda Caedineboda wyali da dedamiwis centris gavliT gamodioda meore mxares. XVIII s. bolos frangma geografma renelma daiwyo saz-Rvao dakvirvebebis sistematiuri damuSaveba, xolXIXs. dasa- wyisSi romma gamosca naSromi haerisa da wylis dinebebis Sesaxeb. mogvianebiT ranelis Tanamorbedma bergauzma 1839 wels gamosca dinebaTa sruli atlasi romelic moicavda atlantikis,wynar da indoeTis okeaneebs. masSi mocemuli iyo manamde arsebuli yvela informacia. 50 wlis Semdeg igive bergauzma gamosca sazRvao dinebebis axali atlasi romelSic iyo Setanili im droisaTis arsebuli yvela axali cnobebi.

D dinebis gansazRvris xerxebi D I. dinebebis gansazRvris erT-erTi pirveli xerxia sxvaobis gamoyvana gemis adgilsamyofelis astronomiul da gamoTvliT

wertils Soris, romelis parametrebi miiReba dinebis sidided. am meTodis uaryofiTi mxare isaa rom, saWiroa gemze qaris

13

zemoqmedebis zusti gamoTvla da gaTvaliswineba. Secdoma seiZleba gamowveuli iyos agreTve qronometris cdomolebiT gemis adgilsamyofelis astronomiuli gamoTvlis dros.

II. dinebis mimarTulebisa da siCqaris gamoTvla SeiZleba agreTve gemis Ruzaze yofnisas. dinebis siCqaris gamoTvla SeiZleba gemis kiCosTan raime mcuravi nivTis CagdebiT da mis mier gavli distanciiT drois gansazRvrul monakveTSi, xolo dinebis mimarTulebis gansazRvra SeiZleba gemis mdebareobaze daknirvebiT 24 saaTis ganmavlobaSi romelic moZraobs Ruzis irgvliv. aseTi gamoTvlebis gakeTeba SeiZleba mxolod meCxer wylebSi sadac SesaZlebelia Ruzis Cagdeba.

III. Rrma wylebSi dinebis mimarTulebisa da siCqaris gansaRvra xdeba Tunuqis erTmaneTze gagabmuli ori qilis saSualebiT, romelsac CauSveben wyalSi. qila romelic iqneba wylis zedapirTan iZleva zedapiruli dinebebis monacemebs, xolo mere qilas CavuSvebT im siRrmeze romlis monacebic gvaintereses. Rrma wylebSi agreTve gamiyeneba voltmanis bzrialis gaumjobesebuli

eleqtronuli varianti. voltmanis bzriala

14

Ookeaneebs axaTiaTebT mudmivi mimarTulebis dinebebi. Ggamonaklisia indoeTis okeanis CrdiloeT nawili sadac, aRiniSneba musonuri dineba romelic icvlis Tavis mimar-Tulebas.

mudmivi dinebis sistemebi.

mudmivi dinebis sistemebi; atlantikis, samxreT indoeTisa da wynar okeaneSi warmoadgens mbrunavi wylis did morevs tropikul da zomier zonaSi. Crdilo naxevarsferiSi wylis brunva xdeba saaTis isris mimarTulebiT, xolo samxreT naxevarsferoSi piriqiT. Ee.i. ekvatoridan Crdilo nawilSi dasavleTisaken, xolo samxreT nawilSi aRmosavleTisaken. Erogorc avRniSneT Crdilo nawilSi ekvatorialuri dinebebi miedineba dasavleTisaken isini aRweven materikis materikis aRmosavleT napirebamde. Semdeg icvlian mimarTulebas CrdiloeTiT da aRweven me-40 paralels, sadac kvlav icvlian mimartulebas aRmosavleTiT da asruleben cikls materikis dasavleT napirebTan, romelsac ewodeba ekvatorialuri dine-bis wyalbrunva. A atlantikis okeanis wyalbruna Crdilo naxevarsferoSi warmoiqmneba, Crdilo ekvatorialuri, antilis, floridis,

15

golfstrimis da Crdiloafrikuli dinebebis xarjze, xolo samxreT naxevarsferoSi: samxreT ekvatorialuri, braziliuri, samxreT afrikuli,

ganivi da benguelis dinebebze. samxreT indoeTis okeanis wyalbrunva warmoiqmneba ekvatorialuri dinebis samxreT ganStoebis, mozambikis da dasavleTavstraliuri dinebiT.

wynari okeanis wyalbrunva Crdilo naxevarsferoSi warmoqmna Crd.ekvatorialuri, iaponiis, (kuro-sivo) da kaliforniis dinebebiT, xolo samxreT naxevarsferoSi: samxreT ekvatorialuri, aRmosavleTavstraliuri, ganivi da perus(gumboldtis) dinebebT garda am mTavari wyalbrunvebisa, atlantikis okeanis Crdilo nawilis zeda ganedebSi SeiniSneba patara wyalbrun-vebi. maTi warmoSobis mizezebia: golfstrimis Crdilo ganSto-eba, grelandiisa da labradoris dinebebi.

16 6

golfstrimis dineba ekvatorialuri dinebebi, romlebsac miaqvT wyali zeda ganedebSi aris Tbili dinebebi, xolo civi dinebebi warmoiSo-bian polaruli raionebidan. Crdilo naxevarsferoSi Tbili wylebi miemarTebian dasavleT, xolo civi aRmosavleT napirebisaken. samxreT naxevarsferoSi ki piriqiT. Crdilo naxevarsf-sferos zomier ganedebSi dinebebi ufro intensiuria vidre samxreTSi amitom okeanis tempera-turis sxvaoba okeanis sxvadasxva adgilas iq ufro didia. dinebebis maqimaluri siCare 1,5-2 m/w. tolia, romelsac aRwevs mxolod golfstrimis dineba. danarCeni sxva dinebebis siCqare 1,5 m/w. tolia. materiksSiga zRvebis dinebebi araswo- ria. mxolod sruteebSi-gansxvavebuli marilianobis, gamo isi-ni miedinebian erTi mudmivi sapirispiro mimarTulebiT Sedare-biT naklebmariliani wylis–zRvisaken, mag; bosforis,

17

dardanelis, babel-mandebisis da gibraltaris sruteebSi.

dinebebis mizezebi da maTi gadaxrebi dinebis warmoSobis mTavar mizezebze dRemde daoben. jer-jerobiT mecnierebi ar SeTanxmebulan erT saerTo yvelasaT-vis misaReb faqtze, magram arsebobs ramodenime mniSvnelovani mizezi. magaliTad:

miqceva da moqceva. Aam movlenis saukeTeso axsna isaa rom, wylis elipsoidis RerZi, romelic warmoiSoba mTvaris mizidulobisagan, xaxunis Zalis Sedegad qmnis kuTxes romelic mimarTuliam mnaTobisaken da ibadeba Zala romelic aiZu- lebs wyals imoZraos dasavleTisaken. imis gaTvaliwinebiT rom miqcevis siCqare 20-jer naklebia dinebis siCqareze ar SeiZleba miqcev-moqcevis movlena CaiTvalos dinebis mTavar mizezad.

18

wylis simkvrivis sxvaoba. es sxvaoba SeiZleba warmoiSvas wylis marilianobisa da temperaturis sxvaobiT. Tu erTi arxxiT SeerTebuli ori baseinis wylebi Seicaven sxvadasxva mari-lianobas, maSin im baseinSi romelSic metad mariliani wyalia, masSi raRac siRrmeze iqneba ufro meti wneva da Sesabamisad iqedan wyali gadava dabali wnevis areSi. e.i.ufro nakleb marilian wyalSi. es procesi TavisTavad gamoiwvevs wylis araTanabar simRles am or baseins Soris. mariliani wylis e.i. maRali wnevis baseinSi wylis done ufro maRali iqneba vidre dabali wylis areSi-nakleb marilian wyalSi. sxvadasxva marilianobisa da temperaturis wylebis dinebis naTeli magaliTia zRvebi, romlebic erTmaneTTan SeerTebuli arian: zundis, bosforis, gibraltarisa da bab-el-mandebis sruteebiT. miuxedavad imisa rom ar SeiZleba vuaryoT marilianobisa da temperaturis zemoqmedeba dinebebze ar SeiZleba is miCneuli iqnas saokeano dinebebis mTavar mizezad.

qarebi. is rom qars SeuZlia warmoSvas, susti sazRvao zedapiruli dinebebi, romlebsac ewodeba sadreifo Tanxmdebi-an mecnierebi. franklinma pirvelma miuTiTa pasatebze (sam-xreTis qarebi) rogorc mTavari mizezi ekvatorialuri dine-bebisa. renelma gahyo dinebebi 2 klasad; 1)dinebebi romlebic warmoiqmnebian qaris zemoqmedebiT da ayalibeben dreiful dinebebs. 2)dinebebi, romlebic warmoiqmnebian wylis didi maragis gamo romelsac, warmoqmnis dreifuli dinebebi maSasadame sazRvao dinebebis warmoSobis yvela zemoTCamov-lili mizezebidan qari SeiZleba CaiTvalos pirvel da mTavar mizezad, radganac mTavari sazRvao dinebebis mimarTuleba em-Txveva qarebis mimarTulebas da Tu aris raime gadaxrebi amis mizezebi unda veZeboT adgilobriv pirobebSi-napirebis gavle-nis da dedamiwis brunvis Tavisi RerZis irgvliv.

19Ddinebebis mniSvneloba da gaTvaliswineba

navigaciaSi

imis gamo rom dinebebs gaaCnia mimarTuleba da siCqare, ma-Ti gaTvaliswineba aucilebelia reisis dagegmvis dros. amisa-Tvis, kursebis gavlebamde vecnobiT dinebeaTa ruqas naosnobisperiodisaTvis. dinebaTa ruqebi gamodis yovelwliurad. dinebebis gaTvaliswinebiT SeiZleba gaizardos gemis siCqare da movigoT dro, romelic erT-erTi ZiriTadi faqtoria reisis efeqtianobis gazrdisaTvis. aseTive principiT vecnobiT qare-bis dinamikas mocemul regionSi. sazRvao ruqebze datanilia agreTve dinebebis aRmniSvneli niSnebi. generalul ruqebze aris ZiriTadi dinebebis mimaTu-lebisa da siCqaris maCvenebeli, xolo sagzao rukebze ki adgi-lobrivi dinebebis aRmniSvneli rombiseburi niSnebi, romleb-Sic Cawerilia inglisuri asoebi alfavitis mixedviT. aqve mo-cemulia (ruqis marcxena zeda nawlSi) maTi mimarTuleba da siCqare. yoveli Sturmani Tavis vaxtaze valdebulia, gaakeTos gamoTvlebi da Canaweri im ruqaze romliTac sargeblobs (fanqriT), kursis xazTan arsebul dinebebis mimaTuleba da siCqare mocemuli droisaTvis.

20

Tema V

sazvao mimoqceva

dinebebis klasifikacia da warmoSobis mizezebi.

mTvarisa da mzis mizidulobis Zalis zemoqmedebiT xdeba okeanis donis perioduli rxevebi, atmosferuli wnevis cvalebadoba, dedamiwis myari sxeulis deformacia. Aam ciuri sxeulebis Sedegad warmoqmneba mimoqcevis Zalebi, rom-lebic proporciulia am sxeulis masisa, misi manZilis deda-miwis centramde. mag. didi manZilis gamo, miuxedavad mniSvne-lovnad didi masisa, mzis miqcev-moqcevis warmomSobi Zala sa-Sualod 2,16 jer naklebia vidre mTvarisa. Mmiqcev-moqcevis warmomSobi Zalebi Seuwyvetlad icvlebi-an dedamiwis sxvadasxva wertilSi misi sadReRamiso brunvisa da planetebis sakuTari orbitis irgvliv moZraobis gamo. rogorc viciT mTvarisa da mzis mizidulobis Sedegad xdeba wylis masis mizidva da wamodgoma. im adgils sadac am procesis kulminaciaa ewodeba maRali wyali (полная вода), xo-lo im adgils sadac wyali minimaluria mcire wyali малая вода

21

ZiriTadad gamoyofen miqcev-moqcevis 3 tips.

1. Tanmimdevruli - rodesac mTvariseuli dRe-Ramis (24 sT 54 wT) ganmavlobaSi xdeba 2 maRali da 2 dabali wylis monacvleoba.

2. sadRe-Ramiso – rodesac imave periodSi (12 sT.25 wT) ga-ivlis 1 maRali da 1 dabali wyali

3. Sereuli – sizigialuri, rodesac maqsimalurad maRali wyali miaRwevs sadRe-Ramiso miqcev-moqcevis Soris. romelic xdeba maSin rodesac mze, mTvare da dedamiwa ganlagde-bian erT xazze. Mminimaluri – kvadraturuli, rodesac mze da mTvare ganlagdebian erTmaneTis sawinaaRmdego poziciaze, Cveni planetis sxvadasxva mxares da dedamiwaze momqmedi mizi-dulobis Zalas akompensireben aseTi ganlagebT. aseT SemTxvevaSi (maTi mizidulobis Zala minimaluria) maT mier warmoqmnili moqcevis talRa dedamiwas Semouvlis (ekvatorze) okeaneebis gavliT 36 saaTSi aRmosavleTidan dasavleTisaken 1100 km/s siCqariT. imis gamo, rom dedamiwa ar aris sruliad dafaruli wyliT, moqcevis talRas xvdeba winaaRmdegobebi materi- ebis saxiT. miqcevis talRis materikze SexeTqebis dros ibadeba ukuqceva da sxva movlenebi. romlis moqcevis ta- lRis fazebi da amplituda Zlier gansxvavdeba Teoriu- lad gaTvlili monacememisagan.

mTvares gaaCnia periodebi, magram moqcevaTa sidide ufro mravalferovania. Teoriulad erTi mTvaris moqceva tolia 0,53m, xolo mzis moqceva 0,24m. amgvarad, yvelaze maRali moq-cevis talRis simaRle ar unda aRematebodes 0,77m. okeaneSi da kunZulebis napirebTan moqcevis sidide axlos aris Teo-riulTan materikidan moSorebiT moqcevebis simaRle Seadgens daax-loebT 1 m, napirebTan ki miqcev-moqcevis, dabali da maRali wlis donis sxvaoba bevrad didia, gansakuTrebiT sruteebsa da ubeebSi. moqcevis simaRlis msoflio rekordi dafiqsirebulia at-lantikis okeaneSi, kanadaSi fandis yureSi (18m. zogierTi mo-nacemebiT 19,6 m.) moqcevas mdinareebSi dinebis sawinaaRmdego

22mimarTulebiT SeuZlia warmoSvas Zlieri talRa, romelsac “bori” ewodeba amazomSi ki “pororokas’’ eZaxian. moqcevis mkvrivi talrebis gavlis dros SeiZleba moxdes dedamiwis qerqis vertikaluri gadaadgileba 50 sm, xolo

horizontaluri 5 sm. isini gamovlindebian WebSi wylebis donis perioduli cvalebadobiT, vulkanebSi lavis doniT da zogierT wlebis debetis cvalebadobiT.

Pplanetebi romlebic axdenen mTavar zemoqmedebas moqcevis movlenaze mokle

aRweriloba.

mTvare

mTvaris fazebis kavSiri, mTvarisa da dedamiwis damokidebulebaSi

mTvare-aris dedamiwis bunebrivi tanamgzavri. is imyofeba dedamiwidan 384 400 km-ze. Misi masa dedamiwis masaze nakle-bia (1/81,3 dedamiwis masisa). mTvaris saSualo radiusi Sead-gens 1738 km-s. simZimis Zalis aCqareba mTvaris zedapize 1.62 m/w kvadratSi. Ddedamiwis irgvliv Semobrunebis sideralu-ri periodi 27,3 dRe-Ramis tolia Ddedamiwis irgvliv Semo-brunebis sinoduri periodi 29,5 dRe Ramis tolia. mTvaris zedapirs ZiriTadad warmoadgens borcvebi, meteoritebis

23Sejaxebisagan warmoqmnili mravalricxovani RrmulebiT. mTvare TviTon civi da Sesabamisad bneli planetaa, mis mzis

http://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Moon_phases_ru.jpg

ganaTebul mxareze temperatura 100 gradusia, xolo meore gaunaTebel bnel mxares - 400 gradusi. P pirveli adamiani romelmac fexi dadga mvareze iyo

amerikeli kosmonavti h. amstrongi (1969 wlis 21 ivlisi).

MmzeMmze – aris mzis sistemis centraluri planeta, gaSanTebu-Lli plazmuri burTi, speqtraluri klasis tipiuri jujavarskvlavi. mzis radiusi Seadgens 696 000 km. mzis zedapi-ris efeqtiuri temperatura 6000 gradusia. brunvis periodi(sinoduri) ekvatorTan aris 27, xolo polusebTan 32dRe-Rame. mze Sesdgeba 90% wyalbadis dai 10% heliumisan.

mzisenergiis wyaros warmoadgens wyalbadis heliumSi gardaqmn-is atomuri procesi, romelic xdeba mzis centralur na-wiSi,sadac, temperatura 15 milionia. energia Suagulidangamoedineba gamosxivebiT, Semdeg ki SigniTa fenaSi romlissisqe daaxloebiT 0,2 mzis radiusis tolia gamoedineba konvekciiT. plazmis konvektiur moZraobasTanaa dakavSirebu-li mzis laqebisa da fotosferuli granuliaciis arsebo-ba. Plazmuri procesebis intensiuroba mzeze icvleba pe-riodulad yovel 11 seliwadSi (mzis aqtivoba). mzis atmo-sfero (qromosfero da mzis gvirgvini) Zalian dinamiuria,masSi aRiniSneba amofrqvevebi, xdeba mzis gvirgvinis nivTi-erebis gamodineba planetaTaSoriso sivrceSi (mzis qarebi)miuxedavad imisa rom mze dedamiwidan Zalian Sors 149

mln.kilometrze imyofeba, is warmoadgens dedamiwaze mimdinareyvela procesebis energies ZiriTad wyaros. mzis masa Sead-gens mTliani mzis sistemis jamuri masis 99,886%-s

24

miqcevisa da moqcevis mniSvneloba da misi gamoyeneba navigaciaSi

miqcevisa da moqcevis process didi yuradReba eqceva navi-gaciaSi. gemis samgzavro gegmis (Passage plan) Sedgenis dros aucileblad keTdeba gkm–s (gemis kilsqveSa maragis), UK(Under keel clearance) gaangariSeba, romelsac didi mniSvneloba aqvs gemis usafrTxo naosnobisaTvis. gkm-s gaangariSeba xdeba, sxva zdasxva hidrometeoro-logiuri da teqnikuri monacemebis gaT valiswinebiT, sadac miqcev-moqcevis monacemebi erT-erTi mni-Svnelovani Semadgenelia. aris portebi sadac, gemebis Sesvla gamosvla sesaZlebelia, mxolod moqcevis dros, rodesac wy-lis done matulobs. moqcevas didi mniSvneloba aqvs, didi wyalSigis mqone gemebis sruli datvirTvisaTvis. aseTi gemebi portidan gmodian gamodian mxolod sruli wylis dros moq-cevisas gemis usafrTxo navigaciis uzrunvelsayofad. mimoqcevis process didi mniSvneloba aqvs portSi dgo-mis dros gemis datvirTvisas. miqcevis dros rodesac wylis done klebulobs da gemis wyalSigi matulobs gemi SeiZleba aRmoCndes gruntze, amitom navigaciuri Sturmani valdebulia amobeWdos am portis miqcev-moqcevis cxrili da erTi egzem-pliari dados satvirTo operaciebis sakontrolo punqtSi (pump room)da meore egzempliari gamoakras manifoldebTan kontrolisaTvis. es cxrili aseve gamoiyeneba gemis misabmeli bagirebis mdgomareobis gasakontroleblad. miqcev-moqcevis cxrili datanilia yvela rukaze (Tu aris es procesi am regionSi), masSi mocemulia maRali da dabali wylis (HW,LW) droebi da sidide, ( grinviCis droiT) xolo gaTvlebs ki vakeTebT spesialuri cxrilebis(Tide Table) saS- valebiT, mTvaris fazis gaTvaliswinebiT da adgilobrivi drois gamoyvaniT.

ATema VIatmosferos Semadgenloba.

sityva atmosfero berZnuli sityvaa da niSnavs – orTqli da burTi. Ee.i. haerovani garsi. (geosfero), romelic akravs dedamiwas. Mmisi Siga zeda-piri dafarulia geosferoTi da nawilobriv-qerqiT. misi gare nawi-li ki esazRvreba

kosmosur sivrces.

atmosfero gansazRvravs aminds dedamiwis zedapirze. amindis Seswav-las axdenen meteorologebi, xolo amindis xangrZliv Seswavlas axdenen

klimatologebi.

troposfero – aris dedamiwis zedapiridan, atmosferos Semadgeneli pirveli Sre, misi zeda sazRvari imyofeba;

a) pollarul zonaSi – 8-10 km. simaRleze.

b) zomier zonaSi – 10-12 km. simaRleze.c) tropikul zonaSi – 16-18 km. simaRleze.

zamTrobiT misi simaRle ufro dabalia vidre zafxulobiT.atmosferos qveda ZiriTadi fena mTliani atmosferos haeris 80%-ze metia, orTqlis maragi mTliani atmosferos 90%-ia. troposferoSi Zlier ganviTarebulia konvekcia (Tboenergiis gadacema) da turbolenturoba _ warmoiqmneba Rrublebi, ciklonebi da anticiklonebi. temperatura simaRlesTan erTad klebulobs sa-Sualod 0,650 – T yovel 100 metrSi.

tropopauza – aris, gardamavali fena troposferodan strato-sferoSi. stratosfero – es aris atmosferos fena, romelic ganlagebu-lia 11-50 km-ze dedamiwis zedapiridan. 11-25 km-s simaRleze axasiaT-ebs temperaturis umniSvnelo cvalebadoba, xolo 25-40 km-s fenaSi -55 dan +0,8 gradusia. 40 km-dan 55 km-s simaRleze temperatura aris 0-s toli. mas mudmivi temperaturis fena(stratopauza) ewodeba da aris sazRvari stratosferosa da mezosferos Soris. mezosfero – iwyeba 50 km simaRlidan da aRwevs 80-90 km-s. sima-Rlis matebasTan erTad temperarura iklebs 0,25-0,30 graduss yovel 100 metrSi vrtikaluri ganawilebiT misi temperatura ecema -90 gra-dusamde. mezopauza – masSi minimaluri temperatura aris – 90 gradusa.atmosferos simaRle piromiTad miRebulia zRvis donidan kosmosam-de da Seadgens 100 kilometrs. miRebulia rom, sazRvari dedamiwis atmosferosa da iosferos Soris aris 118-km-ze. Termosfero – zeda zRvari aris 300 km-ze. masSi temperatura izr-deba 200 dan 300 kilometrze. Termosferos zomebs gansazRvravs mz-is aqtivoba mag. mzis dabali aqtivobis dros 2008-2009 wleebSi mni-Svnelovnad Semcirda Termosferos Sris zomebi. ekosfero – es aris dedamiwis zeda atmosferos SigniTa nawili, mas agreTve ewodwba gvirgvini (GEOCORONA), misi gare sazRvrebi Seadgens 1000 km-s dedamiwidan. veneris gvirgvini ki 2000 kilomet-ria. dedamiwis ekosfero Sesdgeba ionizirebuli gazisagan. misi si-sqeze did gavlenas axdens mzis temperatura. mzis aqtivobis peri-odSi is izrdeba. ekosferos Semdeg ki aris planetaTaSoriso si-vrce.

dedamiwis atmosferos fiziologiuri Taviseburebani

zRvis donidan 5 kms simaRleze adamiani grZnobs Jangbadis nak-le-bobas. aq mTavrdeba fiziologiuri atmosferos zona. 15 kilome-tris simaRleze ki sunTqva SeuZlebelia, miuxedavad imisa rom, at-mosfero 115 km-s simaRleze Seicavs Jangbads. 19-20 km-s simaRleze atmosferuli wneva ecema da iwyeba wylisa da adamians qsovilTa-Soriso siTxis duRili. adamiani am simaRleze uceb kvdeba amitom, adamianis fiziologiidan gamomdinare CvenTvis “kosmosi” iwyeba 15-19 km-s simaRleze.

hidrometeorologiuri informaciis SefasebisaTvis rekomendi-rebulia generalur ruqaze davitanoT ciklonebi da anticiklone-bi, maTi mimarTuleba da siCqare, atmosferuli frontebi da izoba-rebi. zomieri ganedebis ciklonebi xasiaTdeba 11-21m/w-Si (6-8 bali) qaris siCqariT. civ frontze qaris siCqarie aris 21-28 m/w-Si (9-10 bali) am dros amindi gamoirCeva SkvaliT, Zlieri wvimiT da cudi xilvadobiT, Tbili frontis win ki nisliT. ciklonis gadaadgile-bis siCqare 25 kvanZia saaTSi saerTo aRmosavleTis mimarTulebiT. rogorc wesi erTmaneTs mihyveba 5-6 cikloni.

Tema VII

Nnaleqebi,

RrublebiO orografiuli Rrublebi, maRali-fenovani da sawvimari isini warmoiSobian mTebisa da borcvebis saqarul mxares da iwvevs wvimas.

F fenovan-grovuli dRis Rrublebi-warmioqmnebian talRisebri moZraobi-sas inversiis (romelime parametris anomaliuri cvalebadoba – rogorc wesi temperaturis simaRlis cvalebadobasTan erTad) fenebSi, romlebic ganlagebulia Rrublebidan 2km-s dabla dedamiwis zedapiridan.

Ffenovan_grovicebuli; saRamos Rrublebi-isini Sedgebian wveTebisa-gan, xolo uaryofiTi temperaturis dros setyvisagan da Tovlis fante-lebisagan.

Ffenovan_grovicebuli gamWvirvale Rrublebi _ aris ruxi feris didi zomis fenebis an beltebisagan Semdgari Rrublebi, romelSic alag-alag mosCans ca. is ganlagebulia miwidan 0,1-1,5 km-s simaRleze da misi sisqe Seadgens 200 dan 800 metromde. is Sesdgeba wylis kristalebis da Tov-lis fantelebisagan. umetes SemTxvevaSi naleqi ar mohyveba.

Ggrovisebuli brtyeli Rrublebi _ isini ZiriTadad warmoiqmnebian Suad-Risas, aris sakmaod mWidro Rrublebi, saRamos ki gairekeba. es Rrublebi aris kargi stabiluri amindis dadgomis momaswavlebeli. maT asec ewode-ba “kargi amindis Rrublebi”

sawvimari Rrublebi _ muqi ruxi feris Rrublebia, romelSic mze da mTvare ar sCans. is warmoiqmneba 01 dan 1 km-s simaRleze. Misi sisqe Se-iZleba iyos 2-3 km xandaxan is aRwevs 5 km sisqes da mohyveba Zlieri wvimebi

Nnisli _ warmoiqmneba dedamiwis zedapirze Tbili masebis civ masebTan Serevisas, da Sedsdgeba kondensaciis produqtebisagan – wveTebi da wylis kristalebi.

burdRisebr brWyaliseburi Rrublebi _ es Rrublebi aris patara zomis, Sesdgeba yinulis kristalebisagan, romelic warmoiqmneba wylis gayinu-li masisagan. zomier zonaSi isini arian 7-10 km-s, xolo tropikul zona-Si 17-18 km-s simaRleze. aseTi Rrublebisagan naleqi ar modis.

saSualo grovisebuli Rrublebi _ isini gvxvdeba zomier ganedebSi, mis-gan SeiZleba movides mcire wvima, magram aseT wvimas “mowmwndili cis wvimas” uworeben.

Aatmosferuli wneva Aatmosferuli wneva zRvis zedapirze daaxloebiT aris 760 mm anu 1013 paskalis SkaliT. orive parametri miRebulia saerTaSoriso normebiT.

Aatmosferos zemoqmedeba da mniSvneloba, dedamiwisa da kacobriobis

arsebobisaTvis dedamiwis atmosfero rom, ar brunavdes dedamiwasTan erTad, deda-miwis RerZis garSemo, maSin dedamiwaze warmoiqmneboda mudmivi Zlieri qariSxali.

dedamiwis atmosfero rom, gaqres, maSin dedamiwaze iqneba daaxlo-ebiT – mudmivi -1700 C, gaiyineboda mTeli wylis sivrce, xolo dedamiwa daifareboda yinulis sqeli feniT. dadgeboda sruli siCume, radganac xmauri uhaero sivrceSi ar vrceldeba.zeca gaxdeboda Savi feris, rad-ganac zecis Seferilobas gansazRvravs haeri. ar iqneboda Sebindeba ga-riJraJi da polaruli TeTri Rameebi. Sewydeboda varskvlavebis cim-cimimi da varskvlavebi gamoCndeboda ara mxolod RamiT aramed dRis periodSic (varskvlavebs ver vxedavT dRisiT imis gamo rom, xdeba ha-eris nawilakebiT mzis sxivebis gafantva) dedamiwaze daiRupeboda yvela mcenare da cocxali arseba.

M mzis sistemis zogierT planetasac gaaCnia atmosfero, magram mas-Si arsebuli wnevis gamo adamians ar SeuZlia skafandris gareSe yofna. Mmag. veneraze atmosferuli wneva daaxloebiT 100 atmosferoa, xolo marsze 0,006. atmosferuli wnevis gamo Cveni organizmis yovel santi-metrze moqmedebs 10 niutonis Zala.

rogor itans sxvadasxva simaRles adamiani, zRvis donidan

8 kilometris simaRle (jomolungma) - sasikvdilo zona am simaRleze

adamians sasunTqi aparatis gareSe SeuZlia iyos mxolod 3 wuTi, 16 kilometris simaRleze 9 wami Semdeg dgeba sikvdili.

6-8 kilometris simaRle – kritikuli zona, xdeba sasicocxlo organo-ebis seriozuli funqcionaluri darRvevebi.

4-5 kilometris simaRle – haeris mwvave ukmarisoba.

2-4 kilometris simaRle – gulsisxlZarRvTa sistemis funqciis nawi-lobriv droebiTi darRveva, romelic male qreba.

1,5-2 kilometris simaRle – usafrTxo zona sadac adamiani Tavs grZnobs komfortulad.

ra mouva adamians skafandris gareSe Ria kosmosSi

Oorganizmis SigniT arsebuli gazebis wneva Seecdeba gauswordes kosmosis nulovan wnevas.

rogorc viciT adamianis organizmi Sedgeba 75% wylisagan. atmosfe-ruli wnevis dros wylis duRilis temperatura 1000 – ia, xolo 0,4 at-mosferuli wnevis dros duRilis temperatura 28,640 –ia rac mniSvne-lovnad naklebia adamianis organizmis temperaturaze da Sesabamisad adamianis kanqveSa siTxe daiwyebs uneblie duRils, rac TavisTavad ga-moiwvevs adamianis ucabed sikvdils

QqariA qari warmoiqmneba atmosferos qveda fenebbSi civi da cxeli ha-eris masebis urTierTqmedebis Sedegad e.i ciklonebisa da anticikl-onebis urTierTqmedeba. Aarqtikuli warmoSobis haeris masebi, xasiaT-deba dabali temperaturiTa da sinestis dabali SemcvelobiT, ma-gram mas gaaCnia maRali gamWvirvaleoba. Aarqtikuli haeris masebis SemoWra qveda ganedebSi iwvevs mkveTr acivebas, misi gadaadgilebisas samxreTisaken weliwadis civ perio-debSi zRvis Zedapirze, xolo weliwadis Tbil periodebSi materikze gavliT iwvevs Rrublianobas da naleqebs. dedamiwis haeris garsi(atmosfero) Sedgeba sxvadasxva saxis gaze-bisagan, romelTa naxevari koncentrirebulia atmosferos qveda na-wilSi

5 kilometris simaRleze da axdens ZiriTad gavlenas dedamiwis kli-matisa da sinoptikuri movlenebis Camoyalibebaze. haeris masebis ciklonuri gadaadgilebiT sxvadasxva ganedebze xdeba dedamiwis egreTwodebuli “ganiaveba’’.

wvima

aorTqlebuli wylis orTqli, romelic Rrublebidan wylis wveTebis saxiT modis dedamiwaze aris wvima. wvimis wveTebis diametri meryeobs 0,5mm dan 6 mm-de.Mmcire naleqi ewodeba, roca naleqis raodenoba aris 2,5 mm sT-Si. zomieri – 2,8- 8 mm sT-Si. Zlieri – 8 mm da meti saaTSi. Weqa-quxilis dros – Tavsxma wvimaSi 25-30 wuTSi SeiZleba movi-des 25 mm naleqi.wylis brunva – dedamiwis zedapiridan, zRvebidan, okeaneebidan, mdinareebidan, Waobebidan da mcenareebidan xdeba wylis aorTqle-bis procesi, romelis intensiuroba damokidebulia dedamiwis ze-dapiris temperaturaze, tenianobasa da qarebze, amitom es procesi dedamiwis sxvadasxva adgilas damokidebulia meteorologiur pirobebze. aorTqlebuli airebi uxilavi saxiT Tavs iyris atmo-sferoSi.Aatmosferuli wylis arebis didi nawili modis tropikul da subtropikul raionebze. saSualod dedamiwis zedapiridan dRe-Ramis ganmavlobaSi xdeba 2,5 mm aorTqleba. weliwadSi ki es Sead-gens 914 mm-s. atmosferuli airebis jamuri maragi seadgens 25mm-s, e.i misi ganaxleba xdeba yovel 10 dReSi. Ddedamiwis zedapiridan aorTqlebuli wylis airebi qarebis (pasatebi, dasavleTis qarebi) saSualebiT agadaadgildebian . Tbili notio haeri adis maRla, sadac wnevis vardnasTan erTadxdeba misi gafarToeba manm sanam ar moxdeba misi orTqlad gara-qmna da Semdeg kondensireba (wylad gardaqmna), romelic TavisTa-vad formirdeba Rrublebis saxiT. Rrublebis SuagulSi wylis wveTebi 0,1 mm da isini dedamiwaze vardebian dabali siCqariT, ma-gram arsebobs didi zomis wveTebic, romlebic Tavisi didi masis gamo vardebian didi siCqariT, isini ierTeben patara zomis wve-Tebs, maT xarjze izrdebian da ase warmoiqmneba wvimis wveTebi. ERrublebis zeda nawilSi wylis wveTebi iyineba, magram maTi dedamiwaze vardnis dros maRali temperaturis gavlisas gada-iqceva wylis wveTebad da modis wvimis saxiT.

TovliTovli warmoiqmneba wylis wveTebis gayinvisas. rodesac wyali iwyebs dakristalebas misi zoma ar aRemateba 0,1 mm da aqvs eqvskuTxedis for-ma. Tovlis fantelebi vardnis dros aikroben wylis masas da izrdebian zomaSi, Semdeg aseTi saxiT eSveba dedamiwazeatmosferoSi vertikaluri gavlis dros Tovlis fifqi ramodenimejer Rebulobs saxecvlilebas(transformacias)

.fifqebis saxeoba

Ffifqebis fers gansazRvravs masSi Cayinuli haeri romlis gamoc misi wona umniSvneloa da misi dedamiwaze vardnis siCqare ar aRemateba 0,9 km/sT-Si. fifqebis saSualo zoma 5 mm-ia da wona 0,004 gr.

http://dic.academic.ru/pictures/enc_colier/6856_001.jpg

http://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:SnowflakesWilsonBentley.jpg

Aatmosferuli wneva zRvis zedapirze daaxloebiT aris 760 mm anu 1013 paskalis SkaliT. orive parametri miRebulia saerTaSoriso normebiT.

Aatmosferos zemoqmedeba da mniSvneloba, dedamiwisa da kacobriobis

arsebobisaTvis dedamiwis atmosfero rom, ar brunavdes dedamiwasTan erTad, deda-miwis RerZis garSemo, maSin dedamiwaze warmoiqmneboda mudmivi Zlieri qariSxali.

dedamiwis atmosfero rom, gaqres, maSin dedamiwaze iqneba daaxlo-ebiT – mudmivi -1700 C, gaiyineboda mTeli wylis sivrce, xolo dedamiwa daifareboda yinulis sqeli feniT. dadgeboda sruli siCume, radganac xmauri uhaero sivrceSi ar vrceldeba.zeca gaxdeboda Savi feris, rad-ganac zecis Seferilobas gansazRvravs haeri. ar iqneboda Sebindeba ga-riJraJi da polaruli TeTri Rameebi. Sewydeboda varskvlavebis cim-cimimi da varskvlavebi gamoCndeboda ara mxolod RamiT aramed dRis periodSic (varskvlavebs ver vxedavT dRisiT imis gamo rom, xdeba ha-eris nawilakebiT mzis sxivebis gafantva) dedamiwaze daiRupeboda yvela mcenare da cocxali arseba.

M mzis sistemis zogierT planetasac gaaCnia atmosfero, magram mas-Si arsebuli wnevis gamo adamians ar SeuZlia skafandris gareSe yofna. Mmag. veneraze atmosferuli wneva daaxloebiT 100 atmosferoa, xolo marsze 0,006. atmosferuli wnevis gamo Cveni organizmis yovel santi-metrze moqmedebs 10 niutonis Zala.

Tavi VIIIamindis ruqebi da maTi gamoyeneba

navigaciaSi,faqsimiliuri ruqebi

Tanamedrove gemebze specialuri radioaparaturis saSualebiT Rebulo-ben amindis faqsimiliur ruqebs, romlebzec datanilia, atmosferuli wneva, qaris siCqare da mimarTuleba, talRebis zomebi, zRvebisa da oke-aneebis gansazRvrul monakveTebSi. Ffaqsimiliuri ruqebis monacemTa ga-TvaliswinebiT, Seizleba gemi avaciloT Zlieri qarebisa da zRvis Rel-vis raionebs. Stormis raionebis aridebiT naosnobis efeqtze dRiesaT-vis yovelwliurad modis 200 milioni dolaris Rirebulebis tvirTisa da gemebis gadarCena.

Nnaosnobis erT-erT umTavres amocanas warmoadgens gemis daniSnulebis adgilas miyvana, umoklesi, usafrTxo da ekonomiurad momgebiani gziT m, amisaTvis saWiroa yoveli tipis gemis teqnikuri specifikuri Tavisebu-rebebis gaTvaliswineba, curvis raionis hidrometeorologiuri piro-bebis gaTvaliswineba da maTi mudmivi kontroli.

Tanamedrove meteocentrebSi amindis ruqebi dgeba 06,12,24,36,48,72 sT da 5 dRiani prognoziT. faqsimiliur ruqebze datanili civi da Tbili fron-tebis da

ciklonebis ganlagebiT, atmosferuli wnevis monacemebiT, SeiZ-leba amindis prognozireba.

amindis prognozirebis dros saWiroa pirvel rigSi gavakeToT frontebis gadaadgilebis prognozi. amisaTvis saWiroa aviRoT 6 saaTis winandeli da momdevno 6 saaTis Semdegi amindis ruqebi, ganvsazRvroT ra mimarTu-lebiT da ra distanciaze gadaadgilda frontebi 6 saaTis ganmavlobaSi, gavyoT 6-ze da miviRebT frontebis gadaadgilebis siCqares erT saaTSi. rodesac gveqneba es monacemebi, gadavideT ciklonebisa da anticiklo-nebis moZraobis siCqaris gansazRvraze, magram ciklonebi da anticiklo-nebi ar moZraoben mudmivi siCqariT, amitom maTi siCqaris gansazRvrisaT-vis saWiroa SevadaroT sami erTmaneTsmiyolebuli rukebi, romlebiTac davadgenT rom, pirveli da momdevno 6 saaTiani periodis ganmavlobaSi matuloda Tu klebulobda ciklonebisa da anticiklonebis moZraobis siCqare.

г.

Ffrontebis gadaadgileba ganisazRvreba qaris masebis mimarTulebiTa da siCqariT. Sesabamisad frontebis SesaZlo gadaadgilebas gansazRvravs atmosferuli wnevis Semadgenloba. radganac faqsimiliur ruqebze ar aris datanili qaris mimarTuleba, amitom frontebis gadaadgileba SeiZ-leba gamovTvaloTGgeostrofiuli qariT. dadgenilia rom, frontebis gadaadgileba odnav CamorCeba geostrafiuli qaris siCqares. praqtikuli gamoTvlebidan gamomdinare geostrafiuli qaris (qari romelzec ar moqmedebs xaxunis Zala) gadaadgilebis siCqare frontebis gadaadgile-basTan modis Semdeg TanafardobaSi: Tbili fron-tebisaTvis 0,6 dan 0.8, civi frontebisaTvis 0,7 dan 1,0.

frontebis gadaadgilebaze agreTve SeiZleba vimsjelo mis irgvliv arse-buli atmosferuli wnevis xasiaTiT.

1) fronti romelic ganlagebulia izobarebis paralelurad naklebmoZravia2) Tu loJbina, romelTanac dakavSirebulia fronti, Rrmaa, kuTxe

izobarebsa da frontebs Soris ar aris didi, fronti gadaadgil-deba nela.

nax. 1. а neladmoZravi В swafadmoZravi fronti.

3) Tu kuTxe izobarebsa da frontebs Soris axlosaa pirdapirTan, maSin fronti gadaadgildeba swrafad aqve unda aRiSnos is rom, rac ufro dabalia wneva miT ufro axlosaa ganlagebula izoba-

Rebi da frontic ufro swrafad gadaadgildeba.

Ffrontebis mimarTulebaze, gadaadgilebasa da mis siCqareze SeiZleba vimsjeloT atmosferuli wnevis tendenciebiT, Ee.i atmosferuli wne-vis cvalebadobiT frontis orive mxares.

Aarsebobs aseTi ubralo wesebi:

1) yvela fronti moZraobs dadebiTidan uaryofiTi wnevis tendency-isaken, rac ufro metia uaryofiTi da dadebiTi tendencia, miT ufro swrafad moZraobs fronti.

2) Tu frontis orive mxares aRiniSneba dadebiTi tendencia, maSin fronti gadaadgildeba maRali mniSvnelobebidan dabalisaken. Tu frontis orive mxares wneva ecema maSin, fronti gadaadgildeba maqsimalurad dabali mniSvnelobis tendenciisaken.

ciklonebis gadaadgilebis prognozi.

ciklonebisa da anticiklonebis gadaadgileba iwvevs atmosferos qveda 3-5 kilometrian zonaSi qarebis warmoSobas da wnevis cvalebas.

radio-faqsimiluri rukis simboloebi

1. civi fronti zedapirze.

2. civi fronti zedapiris zemoT.

3. civi frontis warmoqmna.

4. civi fronti, frontolizi.

5. Tbili fronti zedapirze.

6. Tbili fronti zedapiris zemoT.

7. Tbili frontis warmoqmna.

8. Tbili fronti, frontolizi.

9. okluzuri fronti zedapirze.

10. okluzuri fronti zedapiris zemoT.

11. naklebad moZravi fronti zedapirze.

12. naklebad moZravi fronti zedapiris zemoT.

13. naklebad moZravi fronti, frontSeqmna.

14. naklebad moZravi fronti, frontolizi.

15. aramdgradobis xazi.

16. gadakveTis xazi.

17. konvergenciis xazi.

18. konvergenciis Sidatropikuli zona.

19. Sidatropikuli gayofa.

20. loJbinis wvero.

21. niCburi wvero.

22. tropikuli ciklonis centri (qaris maqsimaluri siCqare 34 – 63 kvanZi).

23. tropikuli ciklonis centri (qaris maqsimaluri siCrare 64 kvanZze metia).

24. nisli

25. izobarebi romlebic aRniSnulia milibarebSi/gektopaskalebSi.

26. maRali an dabali wnevis centris adgilmdebareoba aRniSnulia milibarebSi/gektopaskalebSi.

27. H maRali wnevebi.

28. L dabali wnevebi.

29. centrebis moZraobis mimarTuleba, siCqare mocemulia kvanZebSi.

sinoptikur ruqebs didi mniSvneloba aqvs navigaciaSi, isini gamoiyeneba reisis dagegmvis dros. yovelwliurad gamoiwema amindis ruqebi, sadac mocemula msoflio okeane. ruqebi gamoicema weliwadis yvela TvisaTvis calk-calke. msoflioSi yvelaze farTod gamoiyeneba inglisuri amindis ruqebi, romelsac gamoscems inglisis hidrografiuli samsaxuri da mas safuZvlad udevs saukunovani hirometeorologouri dakvirvebebi, rom-lebic intensiurad mimdinareobs dResac. amindis ruqebze mocemulia upiratesi qarebis mimarTuleba da siCqare yvela regionSi sezonis yvela droisaTvis. amindis ruqebis kompleqtis qona gemze savaldebuloa miuxe-davad sxva arsebuli literaturisa da teqnikuri saSualebebisa, roml-ebic arsebibs gemze da riTac SeiZleba agreTve amindis gansazRvra, prognozireba da kontroli. amindis prognozis miReba gemze SeiZleba faqsimiliuri aparatis saSualebiT, faqsimiliuri ruqebis saxiT,GMDSS-s saSualebiT navareebis mixedviT teqsturi Setyobinebebis saxiT, napire-bidan 200 milis manZilze navteqsis saSualebiT aseve teqsturi Setyobi-nebis saxiT. amindis prognozss aseve gadmoscemen

VHF-ze (Zalian maRali sixSiris radiosadguri), romelic muSaobs napirebidan 20-30 milis farglebSi. (es damokidebulia antenis simaRleze, e.i. gemis wyalSigis mdgomareobaze)

amindis maqsimaluri kontrolisaTvis aucilebelia yvela zemoTCamo-Tvlili saSualebebisa da meTodebis kombinirebuli gamoyeneba, rac mkacrad kontroldeba Semmowmebeli organoebis mier.

yvela sinoptikur movlena erTnairad riozul midgomas miTxovs mezRva-urebisagan, nebismierma zemoTCamoTvlima sinoptikurma movlenam SeiZleba seriozuli problema Seuqmnas gemis usafrTxoebas, amitom saWiroa maTi kontroli da yvela konkretul SemTxvevaSi Sesabamisi moqmedeba.

Tema IX

zRvis struqtura

zRvis done da misi rxevebis principi.

zRvis done aris, zRvis zedapiri qaris zemoqmedebis gare-Se, romelic izomeba pirobiT horizontTan mimarTebaSi. zRvis donis cvalebadobaze zegavlenas axdens hidrome-teorologiuri movlenebi mag: atmosferuli wneva, qari, nale-qebi, wylis aorTqleba, mdinareebidan Camonadeni wylebi, zRvis Tburi procesebi da a.S. zRvis donis cvalebadoba, romelic gamowveulia, atmos-feruli wnevis zemoqmedebiT, iwvevs statikur reaqcias atmos-feruli wnevis cvalobadobaze, mag: atmosferuli wnevis 1 g.paskaliT matebisas zRvis donie ecema 1 sm-Ti da piriqiT. zRvis donis cvalebadoba, romelic gamowveulia, qaris zemoqmedebiT, ufro mniSvnelovania. sezonuri cvalebadoba SeiZleba gamowveuli iyos musonuri qarebiT. zRvis donis mniSvnelovani cvalebadobas meCxerwylian raionebSi iwvevs ciklonebis gavla. Nnaleqebis intensiuri mosvlisas zRvis donem SeiZleba moimatos(mokle droiT), aseve Caketil zRvebSi wylis donis cvalebadobaze did gavlenas axdens mdinareebidan Camdinare wylebi mag: (Sav zRvaSi, kaspiis zRvaSi, aralis zRvaSi, bal-tiis zRvaSi) zRvis temperaturis cvalebadoba iwvevs wylis masis ga-farToebas da piriqiT amitom, maRali temperaturis dros, matulobs

zRvis done da is gadaedineba mosazRvre zRvebis baseinSi sadac wylis temperatura da done dabalia. dabali temperaturis gamo dedamowis polarul nawilebSi zRvis done mniSvnelovnad dabalia. zRvis done gamyinvarebis periodSi 120-150 metriT dabali iyo vidre dRes. SemdgomSi daTbobasTan erTad daiwyo zRvis donis amaRleba da daaxloebiT 6000 wlis win dastabilurda, magram dedamiwis globalur daTbobasTan erTad bolo 100 wlis ganmavlobaSi SeiniSneba zRvebisa da okeaneebis donis mniSvnelovani mateba. mag: XX saukunis 10-20 wlebamde msoflio okeanis mateba saSualod Seadgenda 1sm-s yovelwliurad, xolo bolo 50 wlis monacemabiT es monacemi gaizarda 10 sm-de e.i 20 jer, romelic gamowveulia dedamiwis saSualo wli-uri temperaturis TiTqmis 10-T matebis gamo, ramac TavisTavad gamoiwvia yinulebis dnoba.

zRvis talRebi

sazRvao talRebis klasifikaciawarmoSobis mixedviT.

sazRvao talRebi Tavisi warmoSobis mixedviT SeiZleba davyoT Semdegnairad:

1. qaris talRebi.2. mimoqceviTi talRebi.3. anemobariuli – wnevisa da qaris erToblivi zemoqmedebiT

warmoqmnili.4. seismuri (cunami) – warmoqmnili wyalqveSa miwisZvrebisa

da (rogorc wyalqveSa, aseve sanapiposTan axlomdebare) vulkanebis amofrqvevebis Sedegad.

5. gemebis moZraobiT warmoqmnili.

zRvis Relvis xarisxi

ganisazRvreba balebSi ix. bofortis Skala.

talRis sigrZis gansazRvra _ xdeba gemis korpusis saSualebiT, roca viciT gemis zomebi da ori talRis Txemis gavlis saSualebiT vsazRvravT talRis sigrZes

informacia Stormis Sesaxeb

Stormis Sesaxeb winaswari gafrTxileba, romelic gadaicema erovnuli meteorologiuri samsaxurebis mier, asrulebs sakmaod mniSvnelovan rols gemebis naosnobis usafrTxoebis saqmeSi.

yoveli meteorologiuri samasaxurisaTvis dawesebulia pasuxismgeblobis raionebi satransporto da sxva gemebis momsaxurebisaTvis, meteorologiuri informaciis da maT Soris Stormis Sesaxeb gafrTxilebis droulad miwodebisaTvis.

am informaciaSi miniSnebulia:

1. gafrTxilebis saerTaSoriso indeqsi morzes anbaniT T T T T _ /_ /_ /_ /.

2. gafrTxilebis saxe;3. Setyobinebis dro da TariRi grinviCis droiT;4. Stormis saxe, mis centrSi atmosferuli wnevis miTiTebiT

milibarebSi.5. movlenis adgili, grZedi da ganedi6. mimarTuleba da gadaadgilebis siCqare kvanzebSi an

rumbebSi.7. saSiSi zona da misi zomebi8. qaris siCqare da Zala, qaris mimarTuleba saSiSi zonis

sxvadasxva (nawilebSi) seqtorSi.9. damatebiTi Setyobinebebi.

amindis amocnobis adgilobrivi niSan-Tvisebebi

amindis amocnobisaTvis (mimdinare da mosalodneli amindis dadgenisaTvis) saWiroa miRebuli prognozebis analizi, romlebic miRebulia zRvaSi sxvadasxva qveynebis meteorologiuri samsaxurebisagan (maT Soris, sinoptikuri rukebi).

amindis adgilobrivi niSan-Tvisebebi hqvia iseT movlenebs, romlebzec dakvirvebiT SeiZleba gamoiTvalos amindis mdgomareoba am konkretuli raionisaTvis axlo momavalSi.

raze unda gavamaxviloT yuradReba amindze dakvirvebis procesSi:

amindis gauareseba, ciklonis moaxloeba anu cudi amindis moaxloeba, naleqebiT da qariT 6-12 saaTis Semdeg

1. atmosferuli wneva ecema TandaTanobiT dRe-Ramuri svlis ararsebobis gamo.

2. irRveva haeris temperaturis, tenianobisa da qaris dRe-Ramuri svla.

3. horizontze Cndebian Rrublebi, romlebic nelnela gardaiqmnebian maRal fenovan wvimis Rrublebad.

4. Rrublebi moZraoben marjvniv qaris mimarTulebidan.5. xilvadoba umjobesdeba, refraqcia matulobs kargad Cans

sagnebi horizontze.6. ganieri talRebi (zibi), Relva da talRebi qaris mimarTulebiT ar

moZraoben.7. izrdeba smenadoba.8. kvamli sakvamle milebidan miemarTeba zRvis zedapirisken.9. warmoiqmneba mcire zomis galo RrubleSi10. RamiT varskvlavebi cimcimeben gansakuTrebuli

sikaSkaSiT.11. aisi Seferilia Ria wiTeli SeferilobiT.12. zafxulobiT RamiT da diliT cvari ar aris.13. izrdeba tenianoba raodenoba 4 saaTis ganmavlobaSi

2mm-iT.14. Rrublebi dabali da maRali fenebi moZraoben

sawinaaRmdego mxares.15. RamiT mze Cadis grova RrublebSi.

amindis gauareseba (civi frontis ,Weqa-quxilis da Stormis moaxloeba 1-2 saaTiT adre).

1.atmosferuli wneva mkveTrad ecema;2. warmoiqmneba grova Rrublebi;3. aramdgradi qari;4. radiosignalebis gadacema-miRebis xelSeSla;5. radiolokatori aRmoaCens grova Rrublebs;6. xmauri ismineba im mxridan, saidanac mosalodnelia

Stormi;7. grova-wvimis Rrublebis swrafi ganviTareba;

8. cas aqvs qaoturi saxe.

amindis gaumjobeseba (Tbili frontis gavlis dros uaxloes 4 saaTSi)

1. haeris wnevis dacema Cerdeba;2. Rrublebi ifanteba da maTi simaRle izrdeba;3. qari inacvlebs marjvniv da sustdeba;4. zamTrobiT haeris temperatura maRalia;5. absoluturi da SefardebiTi tenianoba klebulobs;6. zRva mSviddeba;7. zRvaze adgil-adgil nislia Camowolili.

amindis gaumjobeseba (meore saxis civi frontis gavlis dros 2-4 saaTis Semdeg)

8. mkveTrad izrdeba atmosferuli wneva.9. qari icvlis mimarTulebas marjvniv.10. warmoiqmneba Rrublebs Soris naTeba.11. umjobesdeba xilvadoba12. temperatura mcirdeba13. mcirdeba radiosignalebis xelSeSla.

amindis SenarCuneba uaxloesi drois ganmavlobaSi:

14. wina dRis meteo elementebi meordeba dakvirvebis dros.

amindis SenarCuneba uaxloesi 12 saaTis

ganmavlobaSi:

15. atmosferul wnevas aqvs dRe-Ramuri svlis xasiaTi;16. temperatura dilidan dabalia, 15:00 saaTisTvis

izrdeba, xolo RamisTvis mcirdeba;17. absolutur da SefardebiT tenianobas aqvs dRe-

Ramuri svlis xasiaTi;18. qari RamiT da diliT sustdeba. 14:00 saaTisTvis

Zlierdeba SuadRisTvis icvlis mimarTulebas mzis mxares. SuadRis mere ki _ mzis sawinaaRmdegod;

19. sanapiro mxares warmoiqmneba brizebi;20. dilaobiT warmoiqmneba frTosani Rrublebi,

romlebic SuadRisTvis qreba;

21. dRisiT da RamiT kvamli sakvamle milebidan amodis vertikalurad zeviT;

22. dRisiT da RamiT namia gembanze;23. deformirdeba mzis disko mzis Casvla amosvlis

dros;24. oqrosferi da vardisferi Seferiloba aqvs aiss;25. vercxlisferi elvarebaa caze;26. Cabnelebuli horizonti;27. mze Cadis sufTa horizontSi.

zRvis wylis temperaturis rukebi

1. izoTermebi, romlebic aRiniSneba celsiusis gradusebSi.yinulovani warmonaqmnebi:

1. yinuli, romelic nel-nela warmoiqmneba.

2. yinuli, warmoiqmneba swrafad.

1. talRebis Relvis rukebi

1. sakmarisad maRali qarisgan gamowveuli zRvis Relva, an rTuli qaris Relva da livlivi, romelic aRiniSneba metrebSi.

2. livlivis sakmaod didi zoma, aRniSnuli metrebSi.

3. MAX talRebis maqsimaluri simaRlis centri.

4. MIN talRebis minimaluri simaRlis centri.

5. zRvis talRebis mimarTuleba.

6. livlivis mier gamowveuli talRebis mimarTuleba.

talRebi ciklonebSi zRvis zedapirze arsebuli mniSvnelovani da Zlieri Rel-vebi umetes SemTxvevaSi dakavSirebulia ciklonebTan. ciklone-bis gadaadgilebasTan erTad gadaadgildeba talRebic. Tu ci-kloni sakmaod Rrmaa, Sesabamisad, qaris Zalac aRwevs mniSvne-lovan sidides, maSin aseTi ciklonebis xangrZlivi gavlisas, wylis didi sivrceebis gavlisas talRebis siCqare ciklonis wina nawilSi aRemateba TviT ciklonis siCqares. aseT SemTxve-vaSi talRebis gamoCena mauwyebelia ciklonis moaxloebisa. xSirad Zlieri qari, romelic warmoSobs qaris talRebs, wynardeba. maSin es qaris talRebi gardaiqmnebian Cveulebriv talRebad romlebic vizualurad SeiniSneba da momaswavebelia Zlieri Relvisa. maTi gavrcelebis siCqare ki 10000-15000 mils aRwevs dRe-Ramis ganmavlobaSi.Q qaris talRebi napirebTan miaxloebisas dabali wylisa da zRvis reliefize gazrdili xaxunis Zalis gamo iSlebian, ase-ve masze did gavlenas axdens sanapiros reliefi qaris talRebze dakvirvebiT sanapiro meteorologiur sadgurebSi xdeba ciklonebis mdgomareobis gansazRvra oke-aneSi. ciklonebis arsebobis gansazRvra SeiZleba agreTve zRvis gruntze wnevis cvalobadobiT, romelsac adgenen seismologe-bi mikroseismuri pulsaciis saSualebiT. ciklonebis epicentr-Si civi masebis zemoqmedebiTa da talRebis impulsuri darty-mebis Sedegad okeanis fskerze warmiqmneba mikroseismuri pul-sacia rac migvaniSnebs ciklonis arsebobaze am raionSi.

cunami

wylisqveSa miwisZvrebi (teqtonikuri qanebis Sejaxeba), vulkanuri amofrqvevebi da gruntis qanebis CamoSla iwvevs erT an ramodenime jgufuri Zlieri talRis warmoSomas rom-elsac (iaponurad) ewodeba cunami. napirebTan miaxloebisas, meCxerwylian adgilebSi cunami xSirad askdeba napirebs Zlieri maRali talRebiT rasac moh-yveba katastrofuli ngreva. cunamebis aqtiuroba ZiriTadad SeiniSneba im

regionebSi sadac okeanis fskeris marali seis-muri aqtivobaa dafiqsirebuli, mag: wynari okeanis fskeris ma-Rali seismuri aqtivobis gamo cunamebis 80% modis am region-ze. yvelaze didi zarali cunamebisagan adgeba. kamCatkis naxe-varkunZulis sanapiroebs, iaponias da havais kunZulebs. cuname-bi SeiniSneba saSualod weliwadSi samjer. okeaneSi wlis didi siRmisa da sivrcis gamo cunamebi ar igrZnoba miuxedavad imisa rom mas gaaCnia didi siCqare da uzarmazari energia. cunamis Zala ganisazRvreba magnitudebSi (damangreveli Zala). cunamis siCqare okeaneSi Seadgens 400-800 km/sT, xolo napirebTan 30-100 km/sT. perioduloba ki 10-20 wT. talRis simaRle okenaSi, cunamis epicentrSi umniSvne-loa (daaxloebiT 30 sm) da mezRvaurebisaTvis SeumCnevelia, xolo napirebTan miaxloebisas klebulobs siCqare da matu-lobs talRis sigrZe da simaRle rasac moaqvs damavgreveli efeqti. cunamis perioduloba damokidebulia seismuri movle-nis xasiaTze. wyalqveSa miwisZvrebis Sedegad warmoiqmneba sami saxis talRebi:

1. cunami-grZeli talRebi.2. seismuri talRebi dedamiwis qerqSi.3. akustikuri talRebi wyalSi.

Yyvelaze didi siCqare gaaCnia seismur talRebs da misi saS-ualebiT adgenen cunamis moaxloebas. akustikuri talRebis siCqare miaxloebulia xmis gavrce-lebis siCqaresTan (340 m/w) da gemebze aRiqmeba rogorc datyma, mezrvaurebi xSirad amas miaweren meCeCTan Sejaxebas da am ad-gilebs aRniSnaven ruqaze magram, Semdegi gamokvlevebiT es ar dgindeba. Ggarda zRvis fskerze zemoTCamoTvlili movlenebisa cu-namebis gamomwvevi mizezebi SeiZleba iyos xmeleTze arsebuli movlenebic, mag:

Kkarakatus vulkani

1883 karakatus vulkanis mier gamowveuli cunamis tallRam miaRwia kunZul zondis napirebamde, sadac talRis simaRle 18-20 metrs Seadgenda. Kkarakatus cunamma gaanadgura mravali dasaxlebuli punqti da Seiwira 36.000 adamianis sicocxle da kunZulis teritoriis 2/3 nawili. 1952 wlis noemberSi kunZul paramuSirze aseve vulkanis mier gamowveuli cunamis tallRa iyo aranakleb 10 metrisa. yvelaze didi cunamis talRa ki dafisirebulia litus gemsa-yudelSi (buxta) aliaskaze 1958 wels rodesac miwisZvris Sedegad daaxloebiT 900 m-s

simaRlidan zRvaSi CamiSala 300 mln m3-de miwis qanebis da yinulis masa, romemac gamoiwvia 500 metris simaRlis Sxefebi da napirebs Seaskda 60 metris simaRlis talRa ramac gaanadg-ura sanapiro zoli. zaralma Seadgina 5 milioni dolari.

Mmsoflio okeaneebis talRebis daxasiaTeba:

qaris zemoqmedebis mier warmoqmnili talRebis elementebi damokidebulia ara marto qaris simZlavreze, aramed mis xan-grZlivobaze da okeanis fskeris reliefze, amitom erTi da igive simZlavris qarma okeanis sxvadaxva adgilas SeiZleba ga-

moiwvios sxvadaxva simZlavris talRa. talRebis simaRle oke-aneebSi ufro maRalia vidre zRvebSi, mag: dafiqsirebulia at-lantikis okeaneSi 10-11 balis qaris simZlavris dros talRe-bis simaRle 21 m. 12 baliani qaris dros wynar okeaneSi ki 21m.yvelaze maRali talRa dafiqsirebulia wynar okeaneSi 34 m, ma-gram. qaris zemoqmedebis mier warmoqmnili aseTi Zlieri tal-Rebi iSviaTobaa. imisaTvis rom, warmoqmnas 23 metris simaRlis talRa, saWiros rom 27 m/w simZlavris qari uberavdes ori dRe Ramis ganmavlobaSi mimarTulebis Seucvlelad 1200 milis (2200 km) manZilze. Yyvelaze marali talRa Sav zRvaze dafiqsirebu-lia 9 metris simaRlis.

wylis donis klebasTan erTad matulobs talRis simaRle, mag: Tu talRis simaRle 150 m-s siRrmis wyalSi aris 0,7 m, is 100 m siRmis wyalSi iqneba 1,9, xolo 30 m-s siRmis wyalSi 7 m. rTuli hidrometeorologiuri movlenebis Tavidan acile-bis mizniT, Seqmnilia “hidrometeorologiuri movlenebis at-lasi gemebis curvisaTvis’’ sadac mocemulia rekomendirebuli kursebi sinoptikuri movlenebis gaTvaliswinebiT, romelzec muSaoben amindis msxvili prognozuri centrebi da romelic emsaxureba gemebis usafrTxo naosnobis uzrunvelyofas.

Tema X

meterologiuri xelsawyoebi da maTi gamoyenebaTemis mizani:

1. msmenelma Seiswavlos meteorologiuri xelsawyoebi 2. msmenelma Seiswavlos meteorologiuri xelsawyoebis gansxvaveba

da maTi gamoyeneba.

Temis amocana:

3. msmenelma unda ganmartos meteorologiuri xelsawyoebis aucilebloba da SeZlos maTi gamoyeneba.

gansaxilveli sakiTxebi:

1. Termometri;

2. wylis Termometri;

3. fsiqrometri;

4. barometri aneroidi;

5. barografi;

6. hidrometri;

7. anometri.

imisaTvis, rom Cven SevZloT amindis prognozi winaswar gamovicnoT da movaxdinoT masze dakvirveba, amisaTvis saWiroa Cven gvqondes meteorologiuri xelsawyoebi.

meteorologiuri xelsawyoebia:

1. Termometri

_ haeris temperaturis sazomi xelsawyo. haeris temperaturis codna saWiroa

naosnebisTvis, radgan temperaturis cvalebadoba iwvevs

Termometri

metalis plastikurobis cvalebadobas. haeris maRali temperatura arTulebs xomaldis ekipaJis muSaobas, gansakuTrebiT samanqano ganyofilebaSi, xolo dabal temperaturas SeuZlia gamoiwvios xomaldis zedapiris da meqanizmebis gayinva. amis garda haeris temperaturis cvalebadoba zRvis zedapirze troposferos simaRleze, moqmedebs radiotalRebis gavrcelebaze da obieqtebis aRmoCenaze.

2. wylis Termometri

_ wylis temperaturis sazomi xelsawyo. Termometrebi SeiZleba iyos

deformaciuli, eleqtronuli da siTxeebis Semcveli.

3. Fsiqrometri

_ haeris tenianobis gasazomi xelsawyo. haeris tenianoba ganisazRvreba haerSi

orTqlis SemcvelobiT. wylis orTqlis raodenobas gramebSi, romelic modis erT kubur metr gajerebul haerze, ewodeba absolituri tenianoba. xolo gaujerebuli tenianoba aris moqmedeba wylis orTqlis raodenoba gramebSi, erT kilogram tenian haerSi. absolituric da gaujerebeli tenianobac damokidebulia haeris temperaturaze. simSralis an tenianobis SegrZneba araa damokidebuli absolitur tenianobasTan, aramed damokidebulia imaze Tu ramdenad axlosaa wylis orTqli gajerebasTan. haeris temperaturis daklebasTan erTad SedarebiTi tenianoba izrdeba, xolo awevisas tenianoba mcirdeba.

xomaldebze haeris temperaturaze dakvirveba xdeba,samarTavi punqtis ukana mxares damontaJebuli mSrali da sveli TermometrebiT. monacemebs jer iReben mSrali

wylis Termometri

fsiqrometri

Termometridan da Semdeg svelidan. jer gradusis aTeul nawilebs iTvlian Semdeg ki danayofebs. am monacemebs asworeben xelsawyos specialuri Sesworebebis mixedviT

sveli Termometris fsiqrometruli grafebis monacemebiT pouloben absolitur da SedarebiT haeris tenianobas, xolo mSrali Termometris monacemebiT pouloben haeris temperaturas.

4. barometri aneroidi

_ haeris wnevis sazomi xelsawyo. atmosferuli wneva

dedamiwis yvela wertilSi aramdgradia da izomeba TiTqmis iseve xSirad, rogorc haeris temperatura.

haeris wnevis sazom erTeulad iTvleba paskali.

barometrs xomaldze inaxaven specialur futliarSi

Sturmanis oTaxSi. uwyveti an avtomaturi CanawerisTvis, rac Zalzed aucilebelia xomaldebze iyeneben barografs.

barometri aneroidi

5. barografi

_ xelsawyo, romelic zomavs haeris wnevas. specialur qaRaldze xdeba haeris wnevis

dafiqsireba specialuri CxiriT, romelic xazavs atmosferul wnevas qaRaldze. barografi SeiZleba iyos dReRamuri an kviris ganmavlobaSi haeris wnevis Camweri.

6. hidrometri

_ zRvis marilianobis (simkvrivis) sazomi xelsawyo (promilebSi).

7. anometri

_ qaris WeSmariti Zalis sazomi xelsawyo, SeiZleba iyos xelis, eleqtro-meqanikuri an

eleqtronuli saxis.

barografi

hidrometri

hidrometri

anometriT qaris siCqaris gazomvis principi. qaris siCqare izomeba metri/wamebSi an kvanZebSi (1 kvanZi = 0,5 m/w da 1m/w = 3,6 km/saaTSi).

qaris Zala SeiZleba ganisazRvros vizualurad, Tu rogor moqmedebs is damkvirveblis garSemo mdebare sagnebze, an izomeba anometris saSualebiT.

Llocia

Tema Ilociis ganviTarebis mokle istoria

dedamiwis zedapiris 2/3 dafarulia wyliT; okeaneebiT,zRvebiT tbebiTa da mdinareebiT.

A adamianebi odoTganve fiqrobdnen mdinareebis, tbebisa da zRvebis gamoyenebas gadaadgilebisa da tvirTebis gadazidvisaTvis.Ppirveli sawyalosno transportis warmonaqmnebi iyo primitiuli. adamianebma pirvel rigSi iswavles tivis gakeTeba da misi saSualebiT gadaadgileba wylis zedapirze Semdeg gaCnda patara zomis niCbiani navebi. imis gamo rom, maT siCqare iyo dabali, adamianma iswavla afris gamoyeneba.

K kacobriobis am etapze ar iyo ganviTarebuli astronomia da geografia, adamianma ar icoda dedamiwis forma, okeaneebis, zRvebisa da kontinentebis raodenoba da ganlageba. ar arsebobda sazgvaorukebi da Sesabamisad grZedisa da ganedis mcneba ucxo iyo adamianebisaTvis. isini dacuravdnen napirebis gaswvriv mxolod mzis sinaTleze RamiT ki agdebden ruzas, es gamowveuli iyo imiT rom isini adgilsamyofelis gansazRvras axdendnen vizualuri dakvirvebiT, mxolod sanapiro reliefisa da orientirebis gamoyenebiT.

H hidrometeorologiisa da amindis prognozis arcodnis,imdroisaTvis arsebuli sazgvao satransporto saSualebebis dabali siCqaris da cudi manevrebis gamo,isini xSirad iRupebodnen.zZemoxsenebuli sazRvao satransporto saSualebebiT didi distanciis dafarva SeuZlebeli iyo.rogorc avRniSneT,imdroindeli mezgvaurebi dacuravdnen vizualuri dakvirvebis Sedegad miRebuli praqtikisa dacodnis safuZvelze,romelic adreul xanaSi gaicemoda zepirad Semdeg ki Canawerebisa da Canaxazebis saxiT STamomavlobiT, xolo is pirebi romlebic flobdnen am informacas da Sesabamisad hqondaT naosnobis praqtika iwodebodnen “gemis gamcileblad”.e.i locmanebad.

K kacobriobis ganviTarebasTan erTad nviTardeboda mecniereba, izrdeboda moTxovnileba da mniSvneloba sazRvao transportze rac Tavis_Tavad iwvevda sazgvao transportis ganviTarebas da misi marTvis nel-nela etapobrivad srulyofas.

Zveli naosnobis pirveli seriozuli Canawerebi gaCnda XII- XI saukuneebSi Cv.w aR-mde. am droisaTvis finikielebs,berZnebsa da romaelebs hqondaT dapyrobili teritoriebi xmelTaSua zRvis,wiTeli zRvisa da sparseTis yuris sanapiroebTan, sadac isini mogzaurobdnen sabrZolvelad da savaWro miznebisaTvis. samogzaurod isini iyenebdnen prtyel Zira niCbian navebs romlebzec aseve aRmarTuli hqondaT afrebi,romlebic advilad brundeboda da xSirad iRupeobodnen.

A aseTi naosnobis dros Zveli mezRvaurebi akeTebdnen Canawerebs da Canaxazebs, umoklesi da usafrTxo sazRvao gzebis Sesaxeb, Ruzaze dgomisa da Stormisagan TavSesafaris adgilebis aRniSvnebs.

gamoCenilma meZRvaurma gerodotma VsaukuneSi Cv.w. aR-mde Seadgina pirveli ruka,romelzec aRniSnuli iyo imdroisaTvis cnobili qveynebi romlebic erTmaneTTan dakavSirebuli iyvnen atlantikis, wynari da samxreTis okeaniT.am droisaTvis Crdilo-yinulovani okeanisa da anarqtidis arseboba ar iyo cnobili

IV s, Cv. aR-mde mogzaurma da astronomma piteam aRwera mogzauroba xmelTaSua zRvidan baltiis zRvamde, axlandeli portugaliis, safrangeTisa da inglisis CaTvliT da mas uwoda ”mogzauroba dedamiwis irgvliv”. am droisaTvis cnobilma mogzaurma piTei marselelma aRwera baltiis zRvis qveynebSi, xolo uZvelesi Savi zRvis locia miekuTvneba aseve IV s. Cv.w. aR.

III s. Cv.w. aR-mde miekuTvneba pirveli Savi zRvis samarSuto ruka romelmac moaRwia Cvenamde.

II s. Cv. w. aR-mde klavdia ptolomeim Semoitana termini “ganedi” da “grZedi” . agreTve rukis Sesadgenad gamoiyena “geografiuli bade”.

I-Vs. am droisaTvis arsebobda mxolod eklesiuri rukebi romlebic iyo damaxinjebuli da ar Seesabameboda sizustes. erTad erTi SedarebiT zust rukebs warmoadgenda mxolod sazRvao rukebi romlebsac adgendnen mogzaurebi.

VI-XI s.sazgvao sferoSi seriozuli ganviTareba ar momxdara.

XI s. Sua periodidan daiwyo naosnobisa da sazgvao sferos, astronomiis, hidrografiis,meteorologiisa dasxva sferoebis ganviTareba. gaizarda sazRvao xomaldebis zomebi tvirTamzweoba da siCqare. gaCnda ufro srulyofili sazRvao navigaciuri rukebi, naosnobis sferoSi dagrovili Canawerebisa da gamocdilebis xarjze gaCnda sazRvao literatura.

1311 wels petre viskontes mier Seqmnili iqna sazRvao ruka,romelic moicavda xmelTaSua zrvis aRmosavleT nawils. am periodisaTvis gaCnda priveli tipografiuli sazgvao rukebi romlebic ibeWdeboda veneciaSi. gaCnda sruteebis yureebis da forvaterebis aRniSvnebi. Aam droisaTvis sakmaod sakmaod Seswavlili iqna Savi zRvis,xmelTaSua zRvis, dasavleT evropis zRvebisa da baltiis zRvis fskeris reliefi, romlebic datanili iqna sazRvao rukebze. zRvaTmsvlelebma iswavles kompasis lotisa da sxvadasxva navigaciuri xelsawyoebis gamoyeneba imdroisaTvis arsebuli xomaldebis ukeT marTvisa da usafrTxoebis uzrunvelyofisaTvis.

axali miwebis aRmosaCenad saxelmwifoebi afinansebdnen da agzavnidnen axal eqpediciebs romlebsac grandiozuli wvlili SehqodaT sazRvao sferos ganviTarebaSi.

1500 wliT daTariRebul rukaze datanilia Crdiloyinulovani okeanis samxreT kunZulebi.

XV s. safrangeTSi daiwyes hidrografiis safuZvliani Seswavla. 1483 wels hidrografma haraiam Seadgina naSromi “didi gzaTmkvlevari salocmano xelovneba da zRvebis gamokvleva”.

1693 wels franguli eqspediciis mier gamoica naSromi “ franguli neptuni” romelSic mocemuli iyo rukebi norvegiidan gibraltaramde ubeebiTa da yureebiT, agreTve baltiis zRvis rukebi.

1486-1484 wlebSi portugalielma mklevarma bartlome diasma lisabonidan afrikis dasavleT sanapiroebis gaswvriv indoeTisaken gzis aRmosaCenad da miaRwia afrikis kontinentis yvelaze samxreT nawils da aRmoCina “keTili imedis koncxi”. Mman Tavis CanawerebSi aRniSna pasatebis (mudmivi qarebis) arsebobis Sesaxeb keTili imedis koncxTan.

1492 wlis 3 agvistos espaneTis napirebidan (palosi)dasavleTisaken atlantikis okeaneSi gaemarTa eqspedicia 3 afrosani xomaldis (“santa maria”, “ninia”, “pinta”)SemadgenlobiT eqspedicias xelmZRvanelobda qristefore kolumbi . is eZebda indoeTisaken mimaval dasavleTis gzas da Tvlida rom is iqneboda ufro mokle da usafrTxo.man indoeTamde ver miaRwia, magram amave wlis 12 noembers 70 dRiani mogzaurobis Semdeg is miadga kubis da haitis kunZulebs. Mman aRmoaCina axali kontinenti romelsac ewoda a m e r i k a.

1497 wels (8 ivniss)portugaliuri eskadra vasko da gamas xelmZrvanelobiT gavida lisabonidan da afrikis SomevliT (26 Tviani mogzaurobis Semdeg ) miadga indoeTis napirebs. masSi monawileobda 165 adamiani, aqedan cocxali dabrunda mxolod 55.

1519 wlis 10 agvistos 5 xomaldis da 265 adamianisagan Semdgari espanuri eskadra gavida port siviliidan atlantikis okeaneSi aziisaken mimavali dasavleTis gzis sapovnelad m a g e l a n i s xelmZRvanelobiT.

noembris bolos isini miadgnen braziliis napirebs da gaagrZeles gza samxreTisaken, sadc 1520 wlis martSi dadgnen Ruzaze san-xuanTan gamosazamTreblad. gazafxulis dadgomisTanave maT gaagrZeles gaagrZeles gza samxreTisaken da aRmoaCines srute romelsac daarqves m a g e l a n i s s r u t e . magelanma samxreT amerikis kontinentis SemovliT gaagrZelea curva okeaneSi - romelsac kargi amindisa da wynari zRvis gamo daarqves wynari okeane. am mogzaurobaSi daiRupa bevri adamiani. mezRvaurTa daRupvis ZiriTadad mizezi iyo sasmeli wylisa da sakvebi produqtebis ukmarisoba, agreTve bevri jer kidev Seuswavleli avadmyofoba romliTac mezRvaurebi avaddebodnen ucxo qveynebSi. am eqspediciaSi daiRupa TviT magelanic. is mokles tuzemebTan brZolaSi, xolo eqspedicia “keTili imedis” kncxis gavliT dasavleT afrikis SemovliT 1522 wlis seqtemberSi erTaderTi gadarCenili gemiT “viqtoriiT” dabrunda espaneTSi.

Yyvela am eqspedicias garda imisa rom, isini axdendnen axali miwebis, okeaneebis, zRvebis, sruteebisa da ubeebis aRmoCenas, romlebsac didi mniSvneloba hqonda kacobriobis ganviTarebaSi, aseve didi wvlili Sehqonda sazRvao sferos ganviTarebaSi, kerZod Seiqmna navigaciuri rukebi, Seswavlili iqna hidrometeorologia, hidrografia, Seiqmna salocmano da samiako samsaxurebi, gaCnda pirveli saerTaSoriso organizaciebi romlebic erToblivad axdendnen kontrolsa da koordinirebas sazRvao sivrceSi. yovelive es moxda mravalsaukunovani sazRvao praqtikis, Ziebis, aRmoCenebis, Canawerebisa da gamocdilebis safuZvelze.

Tema II

locia da misi mniSvneloba locia holandiuri sityvaa “LODSEN” da niSnavs gemis gacilebas-marTvas. gemTwamyvanis ZiriTadi daniSnulebaa gemis erTi wertilidan meoreSi gadayvana umoklesi da usafrTxo gziT, xalxis, tvirTis da gemis dazianebis gareSe.

A axali reisis miRebisTanave, gemTwamyvanma unda gaakeTosdaniSnulebis portSi gadasvlis gegma ”PASSAGE PLAN”. kursebis gavlebis dros arCeuli unda iqnes usafrTxo da umoklesi gza gemis tipis, wyalSiga da mdgomareobis gaTvaliswinebiT, agreTve Tavidan unda iqnes acilebuli yvela saSiSroeba da dabrkoleba drois (sezonis mixedviT) mocemul regionSi. es saSiSroebebi SeiZleba warmoqmnas hidrometeorologiuri, sinoptikuri da sxvadasxva movlenebis ganviTarebam, amitom winaswar unda

iqnes gaTvaliswinebuli (ADMIRALTY TOTAL TIDES), qarebi da ciklonebis intensivoba. gamoyenebuli unda iqnes am regionis (regionebis) lociebi, qarebis da dinebebis rukebi mocemuli periodisaTvis da rekomendirebuli kursebi (ADMIRALTY OCEAN PASSAGES FOR THE WORD). daculi unda iyos yvela is wesi da rekomendaciebi romlebic miTiTebulia zemoT CamoTvlil saxelmZRvaneloebSi. Yyovelive amis naxva SesaZlebelia gemze arsebul teqnikur biblioTekasa da eleqtronul versiebSi, es informaciebi dafuZnebulia mravalsaukunovan dakvirvebebze da dReisaTvis arsebul realur mdgomareobaze. nebismieri cvlilebis dros xdeba saswrafo Setyobineba gemebze da koreqtireba. Eleqtronuli versiebis arsebobda ar anTavisuflebs gems literaturis arqonis pasuxismgeblobisagan.

P

Tema IIIIALA Suqurebis samsaxuris saerTaSoriso

asociacia

kardinaluri sistema კარდინალური ნიშნები გამოიყენება ფართო ნავიგაციური საფრთხის შემოსაფარგლავად და მიუთითებენ, რომელ მხერეს არის განლაგებული ზღვაოსნობისათვის უსაფრთხო რაიონი. ისინი მოთავსებული არიან გეოგრაფიულ მეოთხედებში და მინიჭებული აქვთ იმ მეოთხედის სახელი, რომელშიც მდებარეობენ (ჩრდილოეთი, აღმოსავლეთი, სამხრეთი და დასავლეთი). მაგალითად, ჩრდილოეთის ბუი გვიჩვენებს, რომ უსაფრთხო რაიონი მდებარეობს მის ჩრდილოეთით. საფრთხის

თავიდან ასაცილებლად, გემი ვალდებულია შემოუაროს ჩრდილოეთ ნიშანს ჩრდილოეთიდან; სამხრეთის ნიშანს სამხრეთიდან და ა.შ.

კარდინალური სისტემის ბუიები მიუნიშნებენ შემდეგს:

- რომელი მხრიდან უნდა ჩაუაროთ ამა თუ იმ საფრთხეს,- რომელ მხარესაა განლაგებული სფრთხე- ამახვილებს ყურადღებას ისეთ ფაქტორებზე, როგორიცაა მოსახვევი, შესართავი,

მეჩეჩის კიდეები და სხვა.შეფერილობა და ფიგურები. კარდინალური ნიშნები შეფერილია შავ-ყვითელ ჰორიზონტალურ ზოლებად. ბუიების თავზე დგას ორი შავი კონუსი. მხარეების მიხედვით ზოლების მონაცვლეობა და კონუსების ურთიერთ განლაგება ქიმზე იცვლება შემდეგნაირად:

ნიშანი ქიმის ფიგურა ზოლები

ჩრდილოეთის (N) წვეროებით ზემოთ შავი ზოლი ყვითლის ზემოთ

აღმოსავლეთის (E) ფუძეებით ერთად შავი, შუაში ყვითელი ზოლით

სამხრეთის (S) წვეროებით ქვემოთ ყვითელი ზოლი შავის ზემოთ

დასავლეთის (W) წვეროებით ერთად ყვითელი, შუაში შავი ზოლით

შუქები. ყველა კარდინალური ნიშანი ღამით ანათებს თეთრ ელვარე შუქს შემდეგი რითმით:

ნიშანი შუქი დახასიათება და ინტენსიურობა

ჩრდილოეთის (N) განუწყვეტლივ ელვარე VQ ან Q

აღმოსავლეთის (E) 3 გაელვება ჯგუფში VQ(3)5s ან Q(3)10s

სამხრეთის (S) 6 გაელვება ჯგუფში + 1ხანმოკლე შუქი

VQ(6)+LFl.10s ან Q(6)+LFl.15s

დასავლეთის (W) 9 გაელვება ჯგუფში VQ(9)10s ან Q(3)15s

lateraluri sistemaლატერალური ნიშნები გამოიეყენება უსაფრთხო ნაოსნობის უზრუნველსაყოფად

არხებში, მდინარეებსა და ფარვატერებში. მათი საშუალებით სანავიგაციო (ნავიგაციისათვის უსაფრთხო) ნაწილი შემოფარგლულია მარცხენა და მარჯვენა მხარეების მაჩვენებელი ბუიებით. ლატერალური ნიშნები განლაგებულია, გარკვეული მანძილის ინტერვალით, ვიწრობის მარჯვენა და მარცხენა საზღვარზე, რომელსაც მიჰყვება გემი. ხშირად ბუის კორპუსზე დატანილია ციფრები ან ასოები, რაც აადვილებს მათ ამოცნობას და ნავიგაციურ რუკებზე მდებარეობის გარკვევას.

ბუიების კონვენციური განლაგება (მიმართულება) განისაზღვრება შემდეგნაირად:

სანაპირო ზონაში: ნაპირთან, პორტებთან და ყურეებთან მიახლოვებისას ბუიებს მიმართულების ათვლა მიმდინარეობს ზღვიდან ნაპირისაკენ.

გაშლილ ზღვაში (გენერალური): ბუიების განლაგების მიმართულება გაშლილ ზღვაში ხდება საათის ისრის მიმართულებით, მატერიკის ირგვლივ. ეს მიმართულება, ჩვეულებრივ, მითითებულია „სანაპირო ცურვის მეგზურებში“ (Admiralty Sailing Direction, Морская Лоция). ზოგ შემთხვევაში ნავიგაციურ რუკაზე ლატერალური ბუიების განლაგების მიმართულება ნაჩვენებია მელნისფერი ისრით.

შეფერილობა და ფიგურები. ლატერალური ნიშნების შეფერილობა რაიონებს მიხედვით იცვლება შემდეგნაირად:

ნიშანიფერი და შუქი ფიგურა

“A” რეგიონი “B” რეგიონი

მარცხენა მხარე წითელი მწვანე ცილინდრი

მარჯვენა მხარე მწვანე წითელი კონუსი

შუქები. ღამით ლატერალური ნიშნები ასხივებენ ბუის შესაბამისი ფერის შუქს ნებისმიერი რითმით, გარდა ჯგუფური გაელვებისა Fl(2+1).

ხშირად ფარვატერის კონვენციური მიმართულება ზოგ ადგილას იყოფა ორ ან

რამდენიმე განშტოებად. ასეთ ადგილას აღმართულია სახეშეცვლილი ლატერალური ნიშანი. მათ ეწოდებათ ძირითადი ფარვატერის მაჩვენებელი ნიშნები, რომელსაც, რეგიონის შესაბამისად, გააჩნიათ შემდეგი მახასიათებლები:

ძირითადი

ფარვატერის მიმართულება

რეგიონი ფიგურა ფერი შუქი

მარჯვნივ

Aცილინდრი

წითელი, მწვანე ზოლითჯგუფური წითელი

FL (2+1)R.

B მწვანე, წითელი ზოლითჯგუფური მწვანე

FL (2+1)G.

მარცხნივ

A

კონუსი

მწვანე, წითელი ზოლითჯგუფური მწვანე

FL (2+1)G.

B წითელი, მწვანე ზოლითჯგუფური წითელი

FL (2+1)R.

gancalkevebuli saSiSroebis maCvenebeli niSnebiგანცალკევებული საშიშროების მაჩვენებელი ნიშნები აღმართულია, ან დამაგრებულია

მცირე ზომის ნავიგაციურ საფრთხის ცენტრში. ამ სახის საშიშროებებს ერთერთი მაგალითია ღია ზღვაში არსებული წყალმარჩხი ადგილები (Мелководье, Shoal), ან პატარა კუნძული, რომელის გაყოფილია ხმელეთისაგან ვიწრო არხით. ასეთ ადგილზე დაყენებულ ბუის შეიძლება ჩაუაროთ ნებისმიერი მხრიდან. რეკომენდირებული დისტანციით - 200 მეტრი

ნავიგაციურ რუკებზე დატანილი სიმბოლო მიუთითებს სახიფათო ადგილის შუაგულს. შეფერილობა და ფიგურები. განცალკევებული საშიშროების მაჩვენებელი ბუი არის

შავი ფერის, ერთი ან რამდენიმე წითელი ჰორიზონტალური ზოლით. თავზე ადგას ორი, ვერტიკალურად განლაგებული შავი სფერო (ბურთი).

შუქი. ღამით ასხივებს ჯგუფურ ელვარე თეთრ შუქს ორი გაელვებით ჯგუფში, რაც რუკაზე აღინიშნება შემდეგნაირად: Fl(2)

farvateris dasawyisa da Suaxazis maCvenebeli niSnebi

(ReZuli niSnebi) ამ სისტემის ნიშნების გააჩნიათ ერთერთი ქვემოთჩამოთვლილი ფუნქცია:- უმოკლესი და უსაფრთხო, რეკომენდირებული მარშრუტის მანიშნებლი

ნავიგაციური საფრთხეებისაგან თავისუფალ სანაპირო ცურვის გაშლილ რაიონებში. ამ შემთხვევაში გემი მიემართება ერთი ბუიდან შემდეგისაკენ.

- მიუთითებს ფარვატერის ყველაზე ღრმა ნაწილის ან ხდის ქვეშ ყველაზე უსაფრთხო გასასვლელს.

- ასრულებს „მიმღები ბუის“ როლს, ანუ მოთავსებულია ფარვატერისა თუ სხვა სახის შეზღუდული ცურვის რაიონის სათავეში (ხშირად ამ ბუის სიახლოვეს ხდება ლოცმანის მიღება და გაშვება)

- მოძრაობის გამყოფ სისტემაში (Vessel Traffic Separation Scheme), მიმართულების ზოლების გასამიჯნად. განლაგებულია გამყოფი ზონის (ხაზის) ცენტრის გასწვრივ.

შეფერილობა და ფიგურა. ღერძული ბუი ერთადერთია, რომელსაც გააჩნია ვერტიკალური ზოლები. იგი შეფერილია წითწლი და თეთრი ვერტიკალური ზოლებით. ქიმის ფიგურად აღებულია ერთი წითეწლი სფერო (ბურთი).

შუქი. ღამით ასხივებს თეთრი ფერის მკრთოლვად, იზოფაზურ ან ხანგრძლივად ელვარე შუქს (LFl.10s), ანუ ხანგრძლივ (არანაკლებ 2წამიან) გაელვებებს შორის ინტერვალი 10 წამის ტოლია.

ღერძული ნიშანი, ზოგჯერ, ასხივებს მორზეს ანბანის “A” ასოს შესაბამის თეთრ შუქს “● ▬” (ერთი მოკლე და ერთი ხანგრძლივი გაელვება)

specialuri daniSnulebis niSnebi.სპეციალური დანიშნულების ნიშნები გამოყოფს ნაოსნობის გამორჩეულ უბნებსა და

განსაკუთრებულ ელემენტებს, რომელთა დანიშნულება და აღწერილობა მოყვანილია ნავიგაციურ რუკებზე და „სანაპირო ცურვის მეგზურებში“ (Admiralty Sailing Directions).

სპეციალური დანიშნულების ნიშნები შეიძლება გამოიყენებოდეს სხვადასვა მიზნებისათვის:

- როგორც „ოკეანეს მონაცემთა მომპოვებელი ბუი“ (ODAS - Ocean Data Acquisition System Buoy)

- მოძრაობის გამყოფი სისტემის (Vessel Traffic Separation Scheme) აღმნიშვნელ ნიშნებად, იმ რაიონებში, სადაც ფარვატერთა სიმრავლის გამო ლატერალური ან ღერძული ნიშნების დასმამ შესაძლებელია გამოიწვიოს გაურკვევლობა.

- წყალქვეშა მიწაყრილების (Spoil Ground, Свалка Грунта) გამოსაყოფად.- სამხედრო წვრთნების რაიონის აღსანიშნად.- წყალქვეშა კაბელებისა და მილსადენების (სადრენაჟო მილების ჩათვლით)

განლაგების მაჩვენებელ ნიშნებად.- აღმდგენითი და ასათვისებელი სამუშაოების ზონების შემოსაფარგლად.

ამ ნიშნების მეორე ფუნქციას წარმოადგენს განიერი არხის ფარგლებში მოთავსებული ვიწრო არხის გამოყოფა. მაგალითად, განიერ შესართავში, ღრმა წყალშიდიანი გემების ვიწრო გასასვლელის მოსანიშნად. ამ შემთხვევაში ჩველებრივი ნაოსნობისათვის განკუთვნილი ვიწრობის საზღვრები აღნიშნული იქნება ლატერალური სისტემის წითელი და მწვანე ფერის ბუიებით, ხოლო ღრმა გასასვლელი, კი ისეთივე მოყვანილობის (ცილინდრული და კონუსური ფორმის) ყვითელი ბუიებით, ან შუახაზზე განლაგებული სფერული (ღერძული ნიშნების მაგვარი) ყვითელი ბუიებით.

შეფერილობა და ფიგურა. სპეცდანიშნულების ბუი არის ყვითელი ფერის, რომელსაც ქიმის ფიგურად შეიძლება ედგას ყვითელი, დახრილი ჯვარი (ე.წ. წმინდა ანდრიას ჯვარი)

შუქი. ღამით ასხივებს ყვითელი ფერის შუქს ისეთი რითმით, რომელიც არ გამოიყენება ზემოთ ჩამოთვლილი თეთრი შუქების მიერ.

Tema IVsazRvao navigaciuri ruqebi.

sazRvao navigaciuri ruqebi is rukebia,romlebic gamoiyeneba navigaciaSi gemebis usafrTxoebis uzrunvelsayofad. aseTi ruqebi gamicema marTkuT-xa cilindrisebuli proeqciiT, romelsac merkatoruli proeqcia ewode-ba da iZleva

saSualebas gemis kursis pirdapir gavlebisas. sazRvao navi-gaciuri ruqebi asaxaven: sanapiro zols da mis daxasiaTebas, zRvis fsk-ris reliefs,siRrmeebs da grunts Sesabamisi daxasiaTebebiT, naosnobisa-Tvis saSiSi obieqtebsa da winaaRmdegobebs (kldeebi,qvebi, CaZiruli geme-bi da sxva), bunebrivi da xelovnuri navigaciuri obieqtebi, kabelebisa da milgayvanilobis aRniSvnebi forvaterebi, Ruzaze dgomis adgilebi, gemebis moZraobis momgvarebeli niSnebi. mimoqcevis informasia, amerikis ruqebze mdinareebisa da arxebis siRrmeebis cxrili, magnituri gadaxris aRniSvnebi, dinebebis aRniSvna, mocemuli regionis gansakuTrebuli moTxovnebis mokle aRwera, GPS-s cdomilebis parametrebi da ageTve xmeleTis im monakveTis monacemebi, romelis mox-vda ruqis farglebSi (mdinareebi, reliefi sarkinigzo da saxmeleTo gzebis qseli, dasaxlebuli punqtebi da sxva)

sazRvao ruqebis klasifikacia da maTi daniSnuleba.maStabiTa da daniSnulebiT sazRvao navigaciuri ruqebi iyofa:

1) Generaluri - maStabi 1: 500 000, 1:1 000 000,2) sagzao - maStabi 1:1 000 000, 1:100 000,3) pradi – maStabi 1:100 000, 1:25 000,4) sazRvao gegma - maStabi 1:25 000. 1:500,

generaluri ruqebi.

generaluri ruqebis daniSnulebaa, curvis raionis saerTo mdgomareobis Seswavla da navigaciuri gaTvlebis gakeTeba. gadasvlis kursebis gavle-ba.

sagzao ruqebi.sagzao ruqebi gamoiyeneba gemebis, Ria zRvaSi napirebidan moSorebiT portidan portSi gadasvlis uzrunvelsayofad. piradi ruqebi.piradi ruqebis daniSnulebaa napirebTan axlo da SezRudul adgilebSi navigaciis uzrunvelyofa gegma ruqebigegma ruqebis daniSnulebaa – maTi gamoyeneba portebSi Sesvlisas, navsayudebelsa da Ruzaze dgomis adgilebSi naosnobis usafrTxoebisaT-vis.

Nnavigaciuri ruqebis mcneba

sazRvao navigaciuri ruqebi aris erTerTi mniSvnelovani saSulaeba gemebis usafrTxoebis uzrunvelsayofad. sazRvao navigaciur ruqebze daaqvT, zRvis garkveuli monakveTebi, gruntisa da siRrmeebis, sanapiro xazis da reliefis, navigaciuri saSiSroebisa da niSnebis aRniSvniT sazRvao navigaciur ruqebs didi mniSvneloba mniSvneloba eniWeba navigaciaSi. navigaciuri ruqebi dedamiwis Semcirebuli maStabebiT gvaZleven im regionis srul informacias sadac vcuravT. sazRvao navigaciur

ruqebi afrTxilebs mezRvaurebs saSiSroebis Sesaxeb da migviTiTebs gzebs misi Tavidan acilebisaken.Ddedamiwis sibrtyeze gamosaxvis pirobiT xerxs kartografiuli proeqcia ewodeba. gemis erT ucvleli kursiT curvis dros gamosaxul mrude xazs loqsodromia ewodeba sazRvao ruqebis gemze kompleqtacia, koreqtireba da Senaxva, evaleba navigaciur Sturmans. sazRvao ruqebi gemze inaxeba nomeraciis an fulioebis mixedviT. fulioebi moicaven msoflio okeanis garkveul nawilebs. romelTa ruqa da CamonaTvali aris gemze. is regioni romelSic ar curavs gemi SeiZleba ar iyos gemis ruqebis kompleqtSi. saWiroebis SemTxvevaSi ki SeiZleba misi gamowera. gemze arsebuli yvela ruqa unda koreqtirdebodes mudmivad. Kkoreqturis miReba gemze xdeba Notis to Mariners-is broSurebis saSualebiT an eleqtronuli versiiT, romelsac Chart corection SemoklebiT ChartCo.

broSurebis gamocema xdeba yovelkvireulad, xolo eleqtronuli varianti ki yoveldRiurad. rodesac gamodis axali ruqa Zveli ruqebi saswrafod unda iqnes amoRebuli da Camowerili axali ruqa ki unda gamoviweroT. bevri kompania axali ruqebiT gemebis uzrunvelyofas awarmobs avtomatur reJimSi.

Tema VsazRvao-navigaciuri saxelmZvaneloebi da literatura, romelic aucilebeliaGnaosnobis

usfrTxoebis uzrunvelsayobadgemebis usafrTxo naosnobisaTvis saWiroa aucilebelia sazRvao saxelmZRvaneloebi da literatura, romliTac aris dakompleqtebuli gemis biblioTeka. aucilebeli da savaldebulo literaturis CamonaTvals adgens da

akontrolnobisaebs IMO-s Sesabamisi departamenti, xolo mis gemebze miwodebas uzrunvelyofs gemTflobeli kapitanTan erTad.

yvela sazRvao literatura aris danomrili da es nomeracia iwyeba lociebiT. Gemze aris yvela savaldebulo literaturis CamonaTvalis sia, romelic gamokrula am literaturis adgilsamyofelTan TvalsaCino adgilze, maTi advilad moZebnisa da kontrolis mizniT. agreTve es sia periodulad miewodeba gemTflobel misi konTrolisa da avtomatiurad gaaxlebisaTvis.gemze zemoTxsenebuli literaturis Senaxva-korektirebasa da komplektaciaze pasuxs agebs navigaciuri TanaSemwe, xolo kontrols gemis kapitani. rukebisa, sazRvao saxemZvaneloebisa da damxmare litera-turis momaragebis avtomatiuri reJimi ar anTavisufleb navigaciur Stu-rmansa da kapitans pasuxismgeblobisagan misi arqonis SemTxvevaSi. IMO-s moTxovnis Tanaxmad, yvela eleqronuli versia Tu is ar aris dublireb-uli, avtonomiuri da sertificirebuli (nebadarTuli) IMO-s mier ar aris kanonieri da gemze moiTxoveba wignebis saxiT.

E gemze arsebuli literaturis saerTo sia gamoiyureba Semdegnairad:

VESSEL: M/T “BATUMI”PORT REG: MATUMIFLAG: MARSHALL ISLANDS

LIST OF ASDs & NAUTICAL PUBLICATIONsBook № TITLE OF PUBLICATION Edition/Year

NP 001/NP003 AFRICA PILOT VOL I / AFRICA PILOT VOL III 15TH / 2009/2006NP 004 SOUTH – EAST ALASKA PILOT 6TH / 1993NP 005 SOUTH AMERICA PILOT VOL I 16TH / 2008NP 006 SOUTH AMERICA PILOT VOL II 17TH / 2008NP 007 SOUTH AMERICA PILOT VOL III 10TH / 2009NP 007A SOUTH AMERICA PILOT VOL IV 04TH / 2007NP 008 PACIFIC COASTS OF CENTRAL AMERICA AND UNITED STATES PILOT 11TH / 2007NP 013 AUSTRALIA PILOT( Replaces old erition &NP017) 2nd/2008NP 014 AUSTRALIA PILOT 10th/2008NP 015 AUSTRALIA PILOT 11TH / 2009NP 018 BALTIC PILOT VOL I 15TH / 2009NP 019 BALTIC PILOT VOL II 14TH / 2008NP 020 BALTIC PILOT VOL III 10TH / 2006NP 021 BAY OF BENGAL PILOT 10TH / 1978NP 022 BAY OF BISCAY PILOT 10TH / 2007NP 023 BERING SEA AND STRAIT PILOT 07TH / 2009NP 024 BLACK SEA AND SEA OF AZOV PILOT 02ND / 2006NP 25 BRITISH COLUMBIA PILOT VOL I 13TH / 2007NP 26 BRITISH COLUMBIA PILOT VOL II 09TH / 2005NP 027 CHANNEL PILOT 08TH / 2009NP 028 DOVER STRAIT PILOT 07TH / 2008NP 030 CHINA SEA PILOT VOL I 07TH / 2007NP 031 CHINA SEA PILOT VOL II 08TH / 2006NP 032 CHINA SEA PILOT VOL III 07TH / 2009NP 033 PHILIPPINE ISLANDS PILOT 03RD / 2008

NP 034 INDONESIA PILOT VOL II 05TH / 2009NP 35 INDONESIA PILOT VOL III 04TH / 2008NP 36 INDONESIA PILOT VOL I 06TH / 2009NP 037 WEST COASTS OF ENGLAND AND WELS PILOT 17TH / 2008NP 038 WEST COAST OF INDIA PILOT 15TH / 2007NP 040 IRISH COAST PILOT 17TH / 2006NP 041 JAPAN PILOT VOL I 09TH / 2009NP 042A JAPAN PILOT VOL II 02ND / 2009NP 042B JAPAN PILOT VOL III 08TH / 2009NP 042C JAPAN PILOT VOL IV 01ST / 2008

NP 43 SOUTH AND EAST COAST OF KOREA, EAST COAST OF SIBERIA AND SEA OF OKHTSK PILOT 8TH / 2008

NP 044 MALACA STRAIT AND WEST COAST OF SUMATERA PILOT 08TH / 2008NP 045 MEDITERRANEAN PILOT VOL I 13TH / 2008NP 046 MEDITERRANEAN PILOT VOL II 12TH / 2007NP 047 MEDITERRANEAN PILOT VOL III 13TH / 2008NP 048 MEDITERRANEAN PILOT VOL IV 14TH / 2009NP 049 MEDITERRANEAN PILOT VOL V 10TH / 2008NP 050 NEWFOUNDLAND AND LABRADOR PILOT 12TH / 2006NP 052 NORTH COAST OF SCOTLAND PILOT 07th / 2009NP 054 NORTH SEA (WEST) PILOT 08TH / 2009NP 055 NORTH SEA (EAST) PILOT 06TH / 2007NP 056 NORWAY PILOT VOL I 13TH / 2008NP 057A NORWAY PILOT VOL IIA 09TH / 2008NP 057B NORWAY PILOT VOL IIB 08TH / 1979NP 057Bs NORWAY PILOT VOL IIB 2004NP 059 NOVA SCOTIA AND BAY OF FUNDY PILOT 13TH / 2008NP 060 PACIFIC ISLANDS PILOT VOL I 11TH / 2007NP 061 PACIFIC ISLANDS PILOT VOL II 11TH / 2006NP 062 PACIFIC ISLANDS PILOT VOL III 11TH / 2006NP 063 PERSIAN GULF PILOT 14TH / 2008NP 064 RED SEA AND GULF OF READ PILOT 16TH / 2009NP 066 WEST COAST OF SCOTLAND PILOT 15TH / 2008NP 067 WEST COAST OF SPAIN AND PORTUGAL PILOT 10TH / 2008NP 068 EAST COAST OF THE UNITED STATE PILOT VOL I 13TH / 2009NP 069 EAST COAST OF THE UNITED STATE PILOT VOL II 12TH / 2008NP 069A EAST COASTS OF CENTRAL AMERICA AND GULF OF MEXICO PILOT 05TH / 2009NP 070 WEST INDIES PILOT VOL I 04TH / 2008NP 071 WEST INDIES PILOT VOL II 15TH / 2008NP 100 THE MARINER’S HANDBOOK 09TH / 2009NP 131 CATALOG OF ADMIRALTY CHARTS AND PUBLICATIONS 2010NP 136 ADMIRALTY OCEAN PASSAGES FOR THE WORLD 05TH / 2004NP 247-1 ANNUAL SUMMARY OF ADMIRALTY NOTICES TO MARINERS PART 1 2010NP 247 2 ANNUAL SUMMARY OF ADMIRALTY NOTICES TO MARINERS PART 2 2010NP 294 HOW TO KEEP YOUR ADMIRALTY CHARTS UP-TO-DATE 04TH / 2007NP 234/A CUMULATIVE LIST OF ADMIRALTY NOTICES TO MARINES Jan/ 2010NP 314/08 THE NAUTICAL ALMANAC 2010NP 314/09 THE NAUTICAL ALMANAC 2009NP 350 (1) ADMIRALTY DISTANCE TABLES ATLAMTIC OCEAN VOLUME I Revised 1978NP 350 (2) ADMIRALTY DISTANCE TABLES ATLAMTIC OCEAN VOLUME II 03RD / 2008NP 350 (3) ADMIRALTY DISTANCE TABLES ATLAMTIC OCEAN VOLUME III 02nd / 2009NP 735 IALA MARITIME BUOYAGE SYSTEM 06TH / 2006BROWN’S NAUTICAL ALMANAC 2010BROWN’S NAUTICAL ALMANAC 2 nd editoin 2009BROWN’S NAUTICAL ALMANAC 2009NORIE’S NAUTICAL TABLE 2007

SYMBOLS AND ABBREVIATIONS USED ON ADMIRALTY PAPER CHARTS (CHART 5011 (INT 1))

2004

LIST OF RADIO SIGNALS

NP 281 (1) LIST OF RADIO SIGNALS VOL I PART I 2009/10NP 281 (2) LIST OF RADIO SIGNALS VOL I PART II 2009/10NP 282 LIST OF RADIO SIGNALS VOL II 2010/2011NP 283 (1) LIST OF RADIO SIGNALS VOL III PART I (EUROPE, AFRICA, ASIA) 2010

NP 283 (2) LIST OF RADIO SIGNALS VOL III PART II (PHILIPPINES,INDONESIA, AUSTRALASIA, AMERICAS, GREENLAND AND ICELAND) 2010

NP 284 LIST OF RADIO SIGNALS VOL IV 2009/10NP 285 LIST OF RADIO SIGNALS VOL V - GMDSS 2009/2010

REMARKS: The following Books are in Computerize program!

1. Admiralty Total Tides

2. Admiralty List Of Lights

3. Admiralty list of Radio Signals Vol. VI PART 1,2,3,4,5 – PILOT SERVICES, VESSEL’S TRAFFIC SERVICES AND PORT OPERATION.

2nd OFF xelmowera

sazRvao ruqebis arseboba da sruli kompleqtacia aucilebeli pirobaa gemis naosnobisaTvis.Garsebuli sazRvao ruqebis sruli sia mocemulia katalogSi, romelsac ewodeba CATALOG OF ADMIRALTY CHARTS AND PUBLICATIONS NP-131 NP-131 niSnavs (NAUTICAL PUBLICATIN) 131 misi nomeria

katalogi iseve, rogoc yvela sazRvao literatura koreqtirdeba yovelkvireuli Setyobinebebis (NTM)_s saSualebiT. rogoc wesi koreq-tura iwyeba katalogis koreqtirebiT. sazRvao ruqebisa da katalogis koreqti-reba xdeba, Savi, iisferi da wiTeli feris cpecialuri sawerklmebis saSvalebiT dadgenili wesis mixedviT. (NTM)_Si aris miTiTebuli CamonaTvali: xmarebidan amoRebuli ruqebis (WITHDRAW CHART’S), axali gamocemebis (NEW PUBLICATION’S), axali ruqebis (NEW CHART’S) Tavisi sazRvrebiT , romlebic unda davitanoT katalogSi. axali ruqebi (NEW CHART’S) yvela zemoTCamoTvlili koreqtura unda davdavitanoT wiTeli feriT, xolo katalogis koreqturis aRricxvis specialur grafaSi gavakeToT Canaweri (NTM_s kviris nomeri) da xelmowera. amis Semdeg katalogi srulfasovania da misi gamoyeneba nebadarTuli. Katalogebi gamoicema yovelwliurad da gemeze misi miwodeba xdeba Semdegi wlis dadgomamde. axali katalogis miRebidan iwyeba masi gamoyeneba da koreqtireba, xolo Zveli katalogi unda iqnes amoRebuli xmarebidan.

sazRvao navigaciuri ruqebi – aucilebelia gemis erTi wertilidan meore wertilSi umoklesi da usafrTxo naosnobisaTvis. gemis

koleqciaSi ruqebi SeiZleba iyos dakompleqtebuli nomrebis an fulioebis mixedviT, es damokidebulia flotis menejeris moTxovnaze. ruqebis kompleqtaciis orive meTodi misaRebia. fulioebi es aris dedamiwis dayofis xerxi romelic aadvilebs ruqebis kompleqtacias da moZebas regionebis miqedviT. Tanamedrove flotSi ZiriTadad gamoiyeneba inglisuri ruqebi (BA Chart’s) reisis dagegmvis dros vRebulobT generalur ruqas da vavlebT umokles da usafrTxo gzis kursebs. amis Semdeg vRebulobT katalogs da amov-werT im ruqebis nomrebs romlebic saWiroa dagegmoli gadsvlisaTvis. Semdeg gemize arsebuli ruqebis koleqciidan vakompleqtebT saWiro ruqebs. Tu aRmoCndeba rom, romelime saWiro ruqa ar aris gemis koleqciaSi aseT SemTxvevaSi saswrafod vaZlevT SekveTas agents da vRebulobT saWiro ruqas.

sazRvao ruqebis specialuri aRniSvnebi. BA-s sazRvao ruqebis ukana mxareze dawerilia mwarmoeblis vinaoba, ruqis nomeri, ru-qis dasaxeleba (Tu romel teritorias moicavs is), dabeWdvis TariRi, da-beWdvis TariRi, folios nomeri romelis aucileblobis SemTxvevaSi iwereba gemze da Tanmimdevruli (CONSECUTIVE) nomeri romelic eniWeba ruqas regionis ruqebis danomvrisas. ruqis wina samuSao mxaris zeda marcxena da qveda marjvena nawilSi mocemulia; ruqis nomeri, ruqaze aRniSnuli sidideebis sazomi erTeulis dasaxeleba. sagzao ruqebze mocemulia agreTve Semdegi ruqebis nomrebi romlebzec SeiZleba gada-svla. ruqas gaaCnia CarCo grZedisa da ganedis aRmniSvneli danayofebiT (Skala), romelic Seesabameba mocemuli ruqis maStabs. ruqis saxmeleTo nawilis Tavisufal adgilze mocemulia saJenebisa da futebis metrebSi gdasayvani Sesabamisi Skala romelic gamoiyeneba im gemebis wyalSigis gamosaTvlelad romlebis markirebac gakeTebula am

sidideebSi. ruqis (pasiur) aragamosayeneb nawilSi ibeWdeba mokle informacia navigaciuri da hidrometeorologiuri gafrTxilebebis Sesaxeb agreTve miTiTeba Tu sad unda movipovoT vrceli informacia mocemul gafrTxilebebze. im Se-mTxveSi, Tu mocemuli ruqis teritoriaze aRiniSneba mimoqcevis procese-bi maSin, ruqaze mocemuli iqneba misi cxrili maRali da dabali wylis doneebiTa da droiT ( grinviCis dro). aqve mocemulia ruqis saxelwodeba im geografiuli wertilebis gaTvaliswinebiT saidanac iwyeba da mTavr-deba ruqis sazRvrebi. ruqis saxmeleTo nawilSi mocemulia dasaxlebuli punqtebis dasaxelebebi reliefi da kartografiuli monacebi, romlebic gamoiyeneba navigaciisaTvis, agreTve yvela saxmeleTo navigaciuri mowyobiloba Tavisi dawvrilebiTi aRwerilobiT: maiakebis Suqebis feri da ganaTebis perioduloba, ganaTebis seqtorebi grafikuli aRniSvniT, maswori niSnebis ganlageba da pelengebi, yvela saxmeleTo navigaciuri niSnis xilvadobis siSore.

navigaciuri ruqis sazRvao nawili ki iZleva sruyofil da zust informacias yvela sazRvao navigaciuri saSiSroebebis, hidrografiuli da meteorologiuri aRniSvnebiT, kerZod; xmeleTisa da zRvis gamyofi zoli (reliefi), izobatebi, izobatebs Soris arastandartuli siRrmee-bis aRniSvna, wyalqveSa komunikaciebi, wyalqveSa da wylis zedapirze arsebuli navigagiuri saSiSroebebis aRniSvebi, zRvebis, sruteebisa da forvaterebis dasaxelebebi, rekomendirebuli kursebi, dinebebi TavianTi dasaxelebiT siCqariTa da mimarTulebiT, sazRvao da sandibaro xidebi maTi saxelebiT, wylis donidan simaRliTa da sigrZiT, locmanis miRebi-sa da reportingis wertilebi, portebisa da forvaterebis Sesasvlele-bis aRniSvna mocemuli ruqis teritoriaze magnituri gadaxris paramet-rebi observaciis droiT da wliuri cvalebadobiT. Ruzaze dgomis adgilebi.

Aamerikuli ruqebi danaCeni sxva ruqebisagan romlebic gamoicema yvi-Tel cisfer da TeTr ferebSi aris orferiani rux da TeTr ferebSi Ses-rulebuli, matze datanilia agreTve mdinareebisa da arxebis siRrmeebi. aseve or ferSia Sesrulebuli laTinuri amerikis qveynebis bevri ruqa. am ruqebze sazom erTeulad xsirad iyeneben saJenebsa da futebs.

garda inglisuri rukebisa aris iaponuri ruqebi, avstraliuri da zelandiuri ruqebi, romelTa registracia xdeba gancalkevebiT. isini zomiT (ruqis formatiT) gamsxvavdebian inglisurisagan.

Yyvela zemoTCamotvlili specialuri aRniSvnebisa da monacemebis sidi-deebis adgilmdebareoba mudmivad kontroldeba, nebismieri cvalebadobis semTxvevaSi ki xdeba maTi Setyobineba gemze da koreqtirdeba.

sazRvao ruqebis koreqtura – aris umniSvnelovanesi da pirveli piroba misi gamoyenebisaTvis. ruqebis koreqtireba iwyeba NTM_s miRebisTanave dauyovnebliv. pirvel rigSi vakeTebT im ruqebis koretire-bas romlebic gvWirdeba momavali reisis gadasvlisaTvis, Semdeg vakoreq-tirebT

im regionisa da misi mosazRve regionebis ruqebs sadac savarau-dod mogviwevs curva xolo, koreqturas vamTavrebT sxva danarCeni yvela rukis koreqtirebiT, romlebic aris gemis ruqebis kompleqtaciaSi.

ruqebis koreqturas viwyebT xmarebidan amoRebuli ruqebis, (WITHDRAW CHART’S)-s amorebiT, romlis Sesaxebac informacias vRebulobT NTM_s sa-SualebiT. amoRebuli ruqebiT muSaoba kategoriulad akrZalulia. Ruqe-bis koreqturas vakeTebT IMO-s mier miRebuli simboloebis zusti da koxta dataniT, Sesabamisi ferebis mixedviT ruqaze. Ppirvel rigSi ruqaze marcxena qveda kuTxeSi vwerT Setyominebis nimers, Semdeg vakeTe-bT koreqturas da bolos fanqriT vakeTebT Canawers saregistracio wignSi (CHART CORECTION LOG) fanqriT, amis Semdeg ruqis koreqtirebis procesi dasrulebulia. Koreqturaze gamoyenebuli kalkebi (TRASING)-bi ki unda davalagoT mzardi nomrebis mixedviT yvela fuliosaTvis calk-calke da SevinaxT.

droebiTi (TEMPORARY) da winaswari (PREMINILARY) –koreqtura iseTive mniSvnelovania, rogorc Cveulebrivi koreqtura. misi ugulvelyofa da araseriozuli midgoma zogirTi Sturmanis mier xSirad xdeba mizezi komisiis mxridan SeniSvnis miRebisa, romelsac seriozuli problemebi moyveba radganac, droebiTi da winaswari koreqturis gauke-Teblobis SemTxvevaSi usafrTxo naosnobis uzrunvelyofa SeuZlebelia. droebiTi da winaswari koreqtirebis wesi gansxvavdeba Cveulebrivisagan. pirvel rigSi imiT rom, is keTdeba fanqriT, misi daregistrireba ruqaze xdeba ruqis mindorze aseve fanqriT, zemoTzsenebuli koreqturis Setyo-binebebi inaxeba calke specialur saqaRaldeSi. NTM_s saSualebiT xdeba droebiTi da winaswari koreqturis mudmivi kontrolireeba da gauqmebis SemTxvevaSi misi amoSla ruqidan, xolo Setyobinebis amoReba saqaRaldi-dan. garda NTM-s ruqebze dagvaqvs agreTve saswrafo Setyobinebebi rom-lebsac vRebulobT NAVTEX-is da GMDSS-is saSualebiT, imis gamo rom es Setyobinebebic aris droebiTi isinic ruqaze daitaneba fanqriT da ise-Tive meTodiT xdeba misi registracia da amoSla rogorc droebiTi da winaswari Setyobinebebisa.

garda navigaciuri ruqebisa gemze aucileblad unda iyos amindisa da dinebebis ruqebi, romlebsac viyenebT reisis dagegmirebisas.amindis ruqe-bi gamoicema yovelTviuri ruqebis saxiT, sadac miTiTebulia qarebisa da dinebebis mimarTuleba, civi da cxeli frontebis ganlageba wlis sxvada-sva periodisaTvis.

Llociebi (SAILING DIRECTIONS) aris erT-erTi mniSvnelovani saxel-mZvanelo gemis usafrToebis uzrunvelsayofad. lociebi iyofa regione-bis mixedviT da mocavs dedamiwis yvela zRvebsa da okeaneebs.zogierTi regionis locia moicavs ramodenime Tavs.inglisuri lociebi dabeWdilia 72 wignad. lociis wina ydaze miTiTebulia misi dasaxeleba da im zRve-bisa da okeaneebis dasaxeleba romelsac moicavs is. lociis ukana ydaze ki miTiTebulia am lociaSi Sesuli informaciis regionis ruqa. lociebi iTvleba navigaciis usafrTxoebisaTvis saWiro informaciis miRebis ZiriTad wyarod.

lociebs gamoscems hidrografiuli samsaxuris ganyofi-leba. lociebSi mocemulia yvela im informaciis detaluri ganxilva romlebic datanilia ruqebze specialuri niSnebiTa da simbo-loebiT. lociebSi agreTve mocemulia; portebis hidrografiuli saSualebebisa da geofizikuri mdebareobis aRweriloba da fotosuraTebi, maTi adgil-mdebareobis zusti koordinatebi, misasvleli da portSi Sesasvleli gzebi, mocemulia mokle informacia portis samsaxurebis Sesaxeb, maTTan dakavSirebis arxebi VHF-sa da kavSiris sxva saSualebebze, gemis Ruzaze dgomis adgilebis koordinatebi, gruntis aRweriloba da gansakuTrebu-li Taviseburebani (qarebi, dinebebi). lociebSi SeiZleba agreTve infor-maciis mopoveba locmanebisa da buqsirebis Sesaxeb, portSi gemTmisabmel-ze gemis dayenebis wesebi da moTxovnebi, bagirebis saxeoba da raodeno-ba. agreTve informacia portis siRmeebisa da portSi nebadarTuli wyalSigis Sesaxeb.

imis gamo rom, zemoTCamoTvlili informacia SeiZleba Seicvalos, xdeba lociebis kreqtireba. NTM-iT miRebul informacias amovWriT da vakravT specialurad lociebisaTvis gakeTebul saqaRaldeSi im lociis furcel-ze romlisTvisac monida es Casworeba, xolo lociis pirvel gverdze va-keqebT Setyobinebis kvireulisa da paragrafis Canawers da vawerT xels, romlis Semdegac lociis gamoyeneba nebadarTulia.

THE MARINER’S HANDBOOK NP 100– es wigni moicavs informacias sazR-vao navigaciuri, hidrometeorologouri, movlenebisa da maTi daxa-siaTebis Sesaxeb. am wignSi mocemulia sxvadasxva saxis cxrilebi da fotoilustracia, gemis adgilsamyofelis gansazRvris sxvada-sxva meTodebis gamoyeneba. gemis marTva yinulebSi, IALA-s regionebi da niSnebi. msoflioSi arsebuli, savaWro-sazRvao gemebize gamosa-yenebeli droSebi da sxva. gemis koleqciaSi misi qona aucilebelia. ADMIRALTY OCEAN PASSAGES FOR THE WORLD NP- 136 moicavs informacias sazrvao gzebis recomendirebuli kursebis Sesaxeb. am saxemZRvaneloSi mocemulia maTi kursebi, sruteebsa da arxebSi naosnobis wesebi da reportingis wertilebi.ANNUAL SUMMARY OF ADMIRALTY NOTICES TO MARINERS PART 1 NP274-1 masSi mocemulia bolo wlis koreqtura, romelic gamoiyeneba koreqturis kontrolirebisaTvis.

ANNUAL SUMMARY OF ADMIRALTY NOTICES TO MARINERS PART 2 NP274-2 moicavs droebiTi da winaswari koreqturis CamonaTvals. wigni gamoicema yovelwliurad da moicavs bolo ramodenime weliwads. misi saSualebiT vaxdenT winaswari da droebiTi koreqturis moZebnas. HOW TO KEEP YOUR ADMIRALTY CHARTS UP-TO-DATE NP-274romelsac viyenenebT sazRvao navigaciuri ruqebis swori koreqtirebisaT-vis, masSi mocemulia; koreqtirebis wesebi da meTodebi, IMO-s mier miRe-buli normebiT – ganmartebebiT, koreqtirebis magaliTebi, ruqebis movla-Senaxvis wesebi

THE NAUTICAL ALMANAC NP 314- cxrilebi

ADMIRALTY DISTANCE TABLES NP350-1;NP350-2;NP350-3 romlebSic mocemulia portebs Soris distanciebis cxrili.

BROWN’S NAUTICAL ALMANAC- braunis kalendarSi mocemulia; mimoqcevis cxrilebi, mTvaris,mzisa da sxva navigaciuri mnaTobebis cxrilebi kompasis Sesworebis gasakeTeblad da mimoqcevis gamoTvlebisaTvis. braunis almanaxSi mocemulia mocemulia agreTve cnobebi satvirTo markis Sesaxeb, NORIE’S NAUTICAL TABLE

SYMBOLS AND ABBREVIATIONS USED ON ADMIRALTY PAPER CHARTS (CHART 5011 (INT 1))

LIST OF RADIO SIGNALS ;1) LIST OF RADIO SIGNALS VOL I PART NP 281

Seicavs informacias sanapiro radiosadgurebis Sesaxeb, maT muSaobis principebs Tanamgzavrul sistemebTan. masSi mocemulia Tanamgzavrebis, kodebi satelefono kavSirisa da teleqsisaTvis. inmarsatisa da kospasarsatis gadafarvis zonebi. am wignSi mocemulia yvela qveynis sanapiro radiosadgurebis koordinatebi, dasaxelebebi am sadgurebis MMSI. radio reportebis sxvadasxva formebi. gemebis sareporto sistemis ruqa, sareporto zonebis (AMVER, CHILREP, AUSREP, SAFREP, INSPIRES, JASREP) dasaxelebebi da reportingis formebi

2) LIST OF RADIO SIGNALS VOL I PART NP 282.SeTanilia informacia; navigaciuri radiosadgurebis Sesaxeb,

(Radar Beacons) avtomaturi radiomopasuxe, romlebic ganlagebulia zRvebsa da okeaneebSi da gamoiyeneba gemis orientirebisa da ad-gilsamyofelis gansazRvrisaTvis. Aavtomaturi radiomopasuxeebi dayenebulia rogorc saxmeleTo aseve sazRao navigaciur mowyo-bilobebze, aqvs dasaxeleba da ganmasxvavebeli signali, romelsac gadascems morzes anbanis saxiT radaris ekranze. NP 282-Si moce-mulia msoflio zRvebsa da okeaneebSi ganlagebuli Radar Beacon-s adgilsamyofelis koordinatebi, rigiTi nomeri, Suquris daxasi-aTeba, rigiTi ganaTebis seqtori (3600), ganaTebis xilvadobis si-Sore, da inglisuri

alfavitis romelime aso mag (T), romlis mor-zes anbanTan Sesabamis aRnisnvas gamosaxavs gemis radaris ekranze mis amosacnobad. Radar Beacon-ebis adgilmdebareobis an amosacnobi niSanis Secvlis dros gemebze igzavneba koreqtura da xdeba misi koreqtireba. Aamave wignSi mocemulia Tanamgzavruli navigaciuri sistemebis (GPS) aRweriloba, TanamgzavrTa ganlageba da muSaobis principi. NP 282 gvaZlevs sasaaTo sartyelebis aRwerilobas, ruqas da yvela qveynis CamonaTvals Tavisi dekretuli droiT, sazafxulo da saSe-modgomo drois gadayvanis TariRebiT. wigni mTavrdeba informaciiT drois radiosignalebis Sesaxeb.

3) LIST OF RADIO SIGNALS VOL I PART NP 283Seicavs informacias, sazRvao usafrTxoebis informaciis mowode-bis Sesaxeb.1) masSi mocemulia yvela radiosadguris CamonaTvali romlebic

iZlevia informacias amindis Sesaxeb faqsimiliuri ruqebis saxiT.2) sazRvao usafrTxoebis radiomauwyeblobis CamonaTvali, romle-bic

iZlevian radioinformacias amindisa da navigaciuri gaf-rTxilebebs Sexaxeb. am wignSi agreTve mocemulia NAVAREA LIMIT-s da NAVTEX-s moqmedebis raionebis ruqebi, amindis simboloebi, barometrisa da qaris cxrilebi.

4) LIST OF RADIO SIGNALS VOL I PART NP 284. moicavs meteorologiur informacias. Mocemulia meteorolo-giuri sadgurebis CamonaTvali da ruqa, Tu romeli sadguri romel teritorias moicavs, agreTve meteorologiuri regionebis ruqa Ta-visi indeqsebiT.

5) LIST OF RADIO SIGNALS VOL I PART NP 285.

Aaris GMDSS-is “sazRvao usafrTxoebisa da ubedurebis globaluri sistemis’’ saxelmZRvanelo , masSi agreTve mocemulia SART-is aRweriloba da musaobis principi, VHF-I, METAREA- Tavisi ruqebiT , informacia NAVTEX-s muSaobis Sesaxeb, samZebro operaci-ebis Catarebis wesi da meTodebi, samaSvelo centrebis CamonaTvali da aRniSvnebi ruqebze. wigni mTavrdeba sasignalo droSebiT.

6) LIST OF RADIO SIGNALS VOL I PART NP 286. es wigni moicavs informacias salocmano sadgurebisa da salocmano gacilebis Sesaxeb.

yvela zemoTCamoTvlili wigni eqvemdebareba koreqturas. Garda am wignebisa gemis biblioTekaSi aucileblad unda iyos Semdegi wignebi;

m/t " BATUMI" CONTROLLED

PUBLICATIONS

№ VIQ № TITLE OF PUBLICATION

IMO № EDIT

1 2.24.1 SOLAS CONSOLIDATED EDITION IMO110 E 4th

2 2.24.1 AMENDMENTS TO SOLAS 2003,2004 AND 2005 I172E

2a 2.24.1 SOLAS 2006 AMENDMENTS I173E

3 2.24.2 MARPOL 73/78, CONSOLITED EDITION 2006 & CORRIGENDUM IC520E 4th

3a ANNEX VI OF MARPOL 73/78 IA656E

4 MANUAL ON OIL POLLUTION,SECTION II CONTINGENCY PLANNING IA560E 3rd

5 MANUAL ON OIL POLLUTION,SECTION III SALVAGE IA566E 2nd

6 MANUAL ON OIL POLLUTION,SECTION IV COMBATING OIL SPILLS IA569E 2nd

7 POLLUTION PREVENTION EQUIPMENT UNDER MARPOL 2006 EDIT. IA646E 2nd

8 LOAD LINES, CONSOLIDATED EDITION 2005 IB701E 3rd

9 NOISE LEVELS ON BOARD SHIPS I814E 1st

10 2.24.1 COLREGS, CONSOLIDATED EDITION 2003 IB904E 4th

11 2.24.2 LIFE-SAVING APPLIANCES 2003 EDITION IC982E 2nd

12 2.24.3 FSS CODE 2007 EDITION IA155E 2nd

13 2.24.4 ISPS CODE 2003 EDITION I116E

14 2.24.6 ISM CODE, GUIDELINES ON IMPLEMENTATION OF THE ASM CODE IA117E

15 COLD WATER SURVIVAL IA946E 3rd

16 2.24.7 STCW,CONSOLIDATED EDITION. + SUPPLEMENT OF 2006 IB938E

17 2.24.1 IAMSAR MANUAL VOLUME III, MOBILE FACILITIES 2008 EDITION IF926E 7th

18 2.24.1 INTERNATIONAL CODE OF SIGNALS 2005 EDITION IA994E 4th

19 2.24.1 SHIPS' ROUTEING & ERRATA 2005 IC927E 9th

20 2.24.25

IMDG CODE VOLUME I & II IMO200.E

21 2.24.2 IMDG CODE SUPLEMENT IMO210.E

22 STORCK GUIDE. 20th REVISED EDITION 21th

23 BALLAST WATER CONVENTION IMO621E

24 INTERNATIONAL MEDICAL GUIDE FOR SHIPS 3rd

25 CODE OF SAFE WORKING PRACTICES FOR MERCHANT SEAMEN 2nd

26 THE MARINER'S ROLE IN COLLECTING EVIDENCE IN LIGHT OF ISM 3rd

27 THE MARINERS GUIDE TO MARINE INSURANCE

28 STOWAWAYS BY SEA 3rd

29 2.24.1 BRIDGE TEAM MANAGEMENT NI 2nd

30 BRIDGE WATCHKEEPING 2nd

31 THE SHIPHANDLER'S GUIDE 2nd

32 COMMERCIAL MANAGEMENT FOR SHIPMASTERS

33 COLLISIONS AND THEIR CAUSES 3rd

34 STRANDINGS AND THEIR CAUSES 2nd

35 2.24.1 BRIDGE PROCEDURES GUIDE +IMO RESOLUTION A.960 ICS 4th

36 PIRATES & ARMED ROBBERS 4th

37 2.24.1 GUIDE TO HELICOPTER/SHIP OPERATIONS ICS 4rd

38 QUALITY MANAGEMENT SYSTEMS - REQUIREMENTS 4rd

39 2.24.1 PERIL AT SEA AND SALVAGE A GUIDE FOR MASTERS OCIMF/ICS 5th

40 2.24.1 EFFECTIVE MOORING OCIMF 3nd

41 A GUIDE FOR CORRECT ENTRIES IN THE OIL RECORD BOOK

42 2.24.9 GUIDELINES FOR THE CONTROL OF D & a ONBOARD SHIP OCIMF

43 REVISED MARPOL ANNEX VI REG. PREV. AIR POLI &NOXTECH CODE IMO664 E 02 ED

TANKERS - ALL TYPES

T1 2.24.3 INERT GAS SYSTEMS I860E 3rd

T2 2.24.5 CODE ON ALAREMS AND INDICATORS, 1995 IA867E

T3 AN INFORMATION PAPER ON PUMP ROOM SAFETY

T4 AN INFORMATION PAPER THE PREVENTION OF OVER AND UNDER PRESSURISATION OF CARGO TANKS ON OIL TANKERS

T5 2.24.2 SHIP TO SHIP TRANSFER GUIDE PETROLEUM OCIMF/ICS 4th

T6 2.24.2 ISGOTT OCIMF 5th

T7 2.24.2 RECOMMENDATIONS FOR OIL TANKER MANIFOLDS AND ASSOCIATED EQUIPMEN OCIMF 4th

T8 2.24.1 MOORING EQUIPMENT GUIDELINES 3RD EDITION (MEG3) OCIMF 3rd

T9 GUIDELINES FOR THE HANDLING,STORAGE,INSPECTION AND TESTING OF HOSES IN THE FIELD 2nd

T1 2.24.2 RECOMMENDATIONS FOR SHIP'S FITTINGS FOR USE WITH TUGS OCIMF 1st

T1 SHIP INSPECTION REPORT PROGRAMME

T1 ___ RECOMMENDATIONS FOR EQUIPMENT EMPLOYED IN THE BOW MOORING OF CONVENTIONAL TANKERS AT SINGLE POINT MOORINGS

4th

T1 GUIDELINES FOR THE INSPECTION AND MAINTENANCE OF DUBLE HULL TANKER STRUCTURES 1st

T1 2.24.9 GUIDANCE MANUAL FOR TANKER STRUCTURES 1st

OIL TANKERSOT1 OIL TANKERS POCKET SAFETY GUIDE 1st

OT2

2.24.28

CLEAN SEAS GUIDE FOR OIL TANKERS OCIMF/ICS

4th

OT3

2.24.29

PREVENTION OF OIL SPILLAGES THROUGH CARGO PUMP ROOM SEA VALVES

OCIMF/ICS

2nd

OT4

SOLAS 1974, RESOLUTIONS OF THE 1997 SOLAS CONFERENCE RELATING TO BULK CARRIER SAFETY

IMO-160E

OT5

2.24.31

CRUDE OIL WASHING SYSTEMS +SUPLEMENT 2000 EDITION IA617E 4th

CHEMICAL TANKERS

CT1

2.24.32

"IBC CODE" INTERNATIONAL CODE FOR THE CONSTRUCTION AND EQUIPMENT OF SHIPS CARRYING DANGEROUS CHEMICALS IN

BULK

IC100E

CT2

MANUAL ON CHEMICAL POLLUTION SECTION 1 IA630E 2nd

CT3

2.24.33

BCH CODE CODE FOR THE CONSTRUCTION AND EQUIPMENT OF SHIPS CARRYING DANGEROUS CHEMICALS IN BULK

IB772E 8th

CT4

SAFETY IN CHEMICAL TANKERS

CT5

SHIP INSPECTION REPORT CHEMICAL TANKER 6th

CT6

2.24.34

TANKER SAFETY GUIDE CHEMICALS ICS 3rd

ADDITIONAL PUBLICATIONS

USA 2 CG - 515 + FOREINGN VESSEL RULES BOOK 1 - CFR 33 AS JULY 09

USA 2 CG - 515 + FOREINGN VESSEL RULES BOOK 2 - CFR 46 AS JULY 09

CFR33/1 U.S. Code of Federal Regulations (Part 1 to 124)CFR33/2 U.S. Code of Federal Regulations (Part 125 to

199)

CFR33/3 U.S. Code of Federal Regulations (Part 200 to end)

1 REGULATIONS FOR TRANSITING THE PANAMA CANAL

2 HANDBOOK FOR MARINE RADIO COMMUNICATION 9th

3 SAUDI ARAMCO PORTS AND TERMINALS 4th

4 RADAR OBSERVER'S HANDGOOK

5 ATLANTIC COAST OF NORTH AMERICA

6 PACIFIC COAST OF NORTH AMERICA AND ASIA

7 LIST OF RADIODETERMINATION AND SPECIAL SERVICE STATIONS September 17th

8 MANUAL FOR USE BY THE MARITIME MOBILE AND MARITIME MOBILE-SATELLITE SERVICES

9 LIST OF COAST STATIONS 21E Edition

A SUPLEMEN No 1TO THE 21st EDITION OF THE LIST OF COATS STATIONS APRIL

10 LIST OF SHIP STATION SeptemberA SUPLEMEN No. 1TO THE 48th EDITION OF THE LIST OF SHIP STATIONS JUNE

B SUPLEMEN No. 1TO THE 48th EDITION OF THE LIST OF SHIP STATIONS SEPTEMBER

B SUPLEMEN No. 3 TO THE 48th EDITION OF THE LIST OF SHIP STATIONS DECEMBER

SUPLEMEN No. 03/2009 LIST OF SHIP STATIONS DECEMBER ITU 02C

11 LIST OF CALL SIGNS AND NUMERICAL IDENTITIESA SUPPLEMENT No. 1 TO THE 23rd EDITION

B RECAPITULATORY SUPPLEMENT No. 2 TO THE 23rd EDITION

C RECAPITULATORY SUPPLEMENT No. 3 TO THE 23rd EDITION

D RECAPITULATORY SUPPLEMENT No. 4 TO THE 23rd EDITION

E RECAPITULATORY SUPPLEMENT No. 5 TO THE 23rd EDITION

F RECAPITULATORY SUPPLEMENT No. 6 TO THE 23rd EDITION

G RECAPITULATORY SUPPLEMENT No. 7 TO THE 23rd EDITION

RECAPITULATORY SUPPLEMENT No. 2 TO THE 24rd EDITION

I RECAPITULATORY SUPPLEMENT No. 7 TO THE 49rd EDITION

ლოცია მეტ 3 კურსი.docx

Documents

Transcript of ლოცია მეტ 3 კურსი.docx