แผนพัฒนาการเกษตรระดับตำบลmueang.chachoengsao.doae.go.th/data...

แผนพฒนาการเกษตรระดบตำาบล

ศนยบรการและถายทอดเทคโนโลยการเกษตรประจำา

ตำาบลคลองนา

อำาเภอเมองฉะเชงเทรา จงหวดฉะเชงเทรา

กรมสงเสรมการเกษตรพ.ศ. 2559 – 2561

คำานำา

การจดทำาแผนพฒนาชมชนดานการเกษตร ดำาเนนการจดตงขนเพอเพมศกยภาพดานการผลตของชมชน ศนยบรการและถายทอดเทคโนโลยการเกษตรประจำาตำาบลคลองนา จดทำาขนโดยชมชนรวมกบสวนราชการ เพอแกปญหาของชมชนดานการเกษตรและสรางเสรมสนบสนนใหเกษตรกรพฒนาการวางแผนการผลต การปฏบตดแลรกษาทถกตองจะชวยใหการเกษตรประสบผลสำาเรจ มรายไดเพมมากขน สงผลใหชมชนพงตนเองไดและมความมนคงในการประกอบอาชพการเกษตรมากขน

นายประภาส แกลวกลา นกวชาการสงเสรมการเกษตร

ชำานาญการ กรกฎาคม

2558

สารบญหนา

บทท 1 โครงการพฒนาชมชนตำาบลคลองนา อำาเภอเมองฉะเชงเทรา 1 - 2

จงหวดฉะเชงเทรา- หลกการและเหตผล / วตถประสงค / ผลทคาดวาจะไดรบ /

พนทเปาหมาย- ระยะเวลาดำาเนนการ / งบประมาณทใชและแหลงทมา / ผรบผด

ชอบโครงการ

บทท 2 สภาพพนฐานทางเศรษฐกจ สงคม สงแวดลอมของชมชน

2.1 ขอมลทางกายภาพ 3 - 10- ทตงและอาณาเขต / สภาพภมประเทศ / พนทปา /

อณหภม- แผนทอำาเภอเมองฉะเชงเทรา / แผนทตำาบลคลองนา- แหลงนำาและปรมาณนำาในรอบป ปรมาณนำาฝน / เสนทาง

คมนาคม- ขอมลกลมชดดน ความเหมาะสมของดนและคณภาพของ

ดน- ขอมลสาธารณปโภค (ประปา ไฟฟา โทรศพท) / ขอมล

สงกอสรางตางๆ- ภยธรรมชาต

2.2 ขอมลชวภาพ 10 - 40

- พนธพชทปลก/พนธสตวเศรษฐกจ / พนธพช พนธสตว แมลงพนเมอง

- การใชทดน / ระบบการผลต / เทคโนโลยการผลต (การใชปย สารเคม ฯลฯ)

2.3 ขอมลทางดานเศรษฐกจ41-42

- ปฏทนกจกรรมในการดแลปลกพชและเลยงสตว2.4 ขอมลดานสงคม 42 -

43- จำานวนประชากร / การศกษาของประชากร / ดาน

สาธารณสข

บทท 3 สถานการณของชมชน44 - 463.1 ปญหาของชมชน

- ดานกายภาพ / ดานชวภาพ / ดานเศรษฐกจ / ดานสงคม - ลำาดบปญหาของชมชน3.2 ศกยภาพของชมชน (ภมปญญาทองถน จดขายของทอง

ถน3.3 วสยทศนของชมชน

- ฝนของบคคล / ฝนของชมชน

บทท 4 การสงเคราะหขอมล47 - 48- ปญหาของชมชน / การแกปญหาของชมชน / กลยทธทางเลอก

บทท 5 แนวทางพฒนาชมชน แผนพฒนาการเกษตรตำาบลคลองนา 49 - 55

- รายละเอยดโครงการพฒนาและงบประมาณแผนพฒนาการเกษตร

สารบญ หนา

บทท 6 รปแบบการเขยนโครงการ / กจกรรม ( เปนลกษณะยอยจากบทท 1 ) 56 - 67

- โครงการฟ นฟและปรบปรงคณภาพดน- โครงการสนบสนนกลมผเลยงสตวนำา- โครงการสงเสรมการปลกผกสวนครวหลงบาน- โครงการพฒนาเกษตรอนทรย เศรษฐกจพอเพยงตามแนว

เศรษฐกจพอเพยง - โครงการสงเสรมการทำานำาสกดและปยหมกชวภาพ - โครงการเพมประสทธภาพคณะกรรมการศนยบรการฯ และชมชนดานการเกษตร - ศนยบรการและถายทอดเทคโนโลยการเกษตรประจำาตำาบลคลองนา

ภาคผนวก- แผนทแสดงทตงศนยบรการและถายทอดเทคโนโลยการเกษตร

ประจำาตำาบลคลองนา- กระบวนการจดเวทชมชน- บญชสรปโครงการและพฒนางบประมาณ- รายละเอยดโครงการพฒนาและงบประมาณ- สรปแผนปฏบตการประจำาป- คำาอธบายกลมชดดน- แผนทชดดน- ตารางทางเลอกการปลกพช

แผนพฒนาการเกษตร*******************

บทท 1 โครงการพฒนาชมชนตำาบลคลองนา อำาเภอเมองฉะเชงเทรา จงหวดฉะเชงเทรา

หลกการและเหตผล

การจดทำาแผนพฒนาชมชนดานการเกษตร เพอเพมศกยภาพชมชนดานการเกษตร เพอพฒนากระบวนการเรยนรทางการเกษตรภายในชมชน ใหชมชนมสวนรวมกบศนยบรการและถายทอดเทคโนโลยการเกษตรประจำาตำาบล เพอทำาหนาทเปนศนยกลางความรวมมอในการพฒนางานดานการเกษตร ระหวางเจาหนาทและเกษตรกร ดงนนศนยบรการ จงทำาหนาทเปนศนยกลาง และใหชมชนมสวนรวมในการวางแผนพฒนางานดานการเกษตรของชมชน

ดงนน ในการจดทำาแผนพฒนาชมชนดานการเกษตร จงจำาเปนจะตองดำาเนนการโดยการผานกระบวนการจดเวทชาวบานหรอเวทชมชน เพอสรรหาปญหาและความจำาเปนในการพฒนาอาชพของเกษตรกรและชมชน อยางแทจรงรวมกนวเคราะหปญหา สาเหต และแนวทางแกไขตามลำาดบความสำาคญของปญหา มแผนงาน โครงการเปาหมาย บคคลทชดเจน วดผลสมฤทธ เชงปรมาณและคณภาพ โดยกำาหนดตวชวดในรปแบบตางๆ ทนำามาปฏบตในพนทได กอใหเกดการพฒนารวมกนแกไขปญหาของเกษตรกรได

แผนพฒนาการเกษตรประจำาตำาบล ประกอบดวย ขอมลดานกายภาพ ชวภาพ การเมองเศรษฐกจและสงคม ปญหาและความตองการของชมชน แนวทางการพฒนาตำาบล จดแขง จดออนของตำาบลและชมชน โดยกำาหนดแผนงานออกเปน 3 แผนหลก คอ

1.แผนการถายทอดเทคโนโลยการเกษตร2.แผนการลงทน (แผนวสาหกจชมชน)3.แผนอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

วตถประสงค1. สนบสนนใหชมชนวางแผนพฒนาการเกษตรระดบตำาบล2. ใหมการบรการดานการพฒนาการเกษตร ทมการผสมผสาน

และสามารถใหบรการแกเกษตรกร3. เกดกระบวนการเรยนร ควบคกบการพฒนาดานการเกษตร

ผลทคาดวาจะไดรบ1. เกษตรกรสามารถแกไขปญหาตนเองได และเกดความรกทจะ

ประกอบอาชพดานการเกษตรมากขน2. เกดการพฒนาอาชพการเกษตรทยงยน และมนคง3. เกษตรกรมความเปนอยดขน เพอลดตนทนการผลต เพมมลคา

ของผลผลต มงเนนคณภาพของสนคาปลอดภยและไดมาตรฐาน

4. เกษตรกรและชมชนมความรและความเขาใจแผนพฒนาการเกษตรมากขนกวาเดม

-๒-

พนทเปาหมาย จดทำาแผนพฒนาการเกษตร โดยการจดเวทชมชน จากผแทนเกษตรกร 5 หมบาน ไดแผนพฒนาการเกษตร 3 แผนหลก คอแผนการถายทอดเทคโนโลยการเกษตร แผนการลงทน แผนการอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

ระยะเวลาดำาเนนการ ตลาคม 2559 - กนยายน 2561

งบประมาณทใชและแหลงทมา กรมสงเสรมการเกษตร กรมพฒนาทดน องคการบรหารสวนตำาบลคลองนา

ผรบผดชอบโครงการ

คณะกรรมการศนยบรการและถายทอดเทคโนโลยการเกษตรประจำาตำาบล

อาสาสมครเกษตรประจำาตำาบลอาสาสมครเกษตรทเปนเกษตรหมบานประจำาตำาบลเลขาศนยบรการและถายทอดเทคโนโลยการเกษตรประจำาตำาบล

บทท 2 สภาพพนฐานทางเศรษฐกจ สงคม สงแวดลอมของชมชน

2.1 ขอมลทางกายภาพ

ทตงและอาณาเขตประวต ทมาของชอตำาบลคลองนาประวตตำาบลคลองนา จากการสอบถามผอาวโสเกา ๆ ไดใหความเหนไววา ตำาบลคลองนาเปนตำาบลทแยกออกจากตำาบลบางตนเปด สาเหตทแยกเนองจากเดมตำาบลบางตนเปดมอย 17 หมบาน และมสภาพภมประเทศเปนทนา และพนทสวน แตสภาพสวนใหญจะเปนสวน สวนอก 5 หมบาน มสภาพเปนพนทนา จงถกแยกออกมา โดยตำาบลคลองนาทง 5 หมบาน มสภาพนำาลอมรอบลำานำาน เรยกวา คลองนาบน ซงเปนคลองทกนระหวางอำาเภอเมองกบอำาเภอบานโพธจงหวดฉะเชงเทรา จากสภาพดงกลาวมานจงไดชอวาตำาบลคลองนา ตอมาไดมการยกฐานะสภาตำาบลเปนองคการบรหารสวนตำาบล

ระยะการเดนทางภายในตำาบลคลองนา ประเภท หมท 1 หมท 2 หมท 3 หมท 4 หมท 5 ระยะทางแตละหมบานของตำาบล 4 กม. ททำาการ อบต. 3 กม. 5 กม. 3 กม. เวลาในการเดนทางของแตละหมบาน 10 นาท ททำาการ อบต. 5 นาท 10 นาท 5 นาท

ทตง ตำาบลคลองนา อำาเภอเมองฉะเชงเทรา จงหวดฉะเชงเทรา โดยมเขตตดตอ ดงน

ทศเหนอ ตดตอกบ ตำาบลบางตนเปด ทศใต ตดตอกบ ตำาบลดอนทราย ทศตะวนออก ตดตอกบ ตำาบลบางไผ ทศตะวนตก ตดตอกบ แมนำาบางปะกง ระยะทางหางจากอำาเภอ 7 กโลเมตร ความหนาแนนเฉลย 349 คน / ตารางกโลเมตร

สภาพภมประเทศ

ตำาบลคลองนาตงอยบนพนทราบลม ลาดลงสแมนำาบางประกง มลำาหวยและคลองขนาดเลก ดนมลกษณะเปนดนเหนยวสภาพเปนกรด ความอดมสมบรณของดนตำา มลำาคลองธรรมชาตหลายสาย เหมาะแกการเพาะเลยงสตวนำา และการประมงขนาดเลก มากกวาการประกอบอาชพเกษตรกรรมเพาะปลก ประชากร ประชากรทงสน 4,386 คน แยกเปนชาย 2,268 คน แยกเปนหญง 2,119 คน ความหนาแนนเฉลย 380 คน / ตารางกโลเมตร

-4-

พนทปาเนอท พนทประมาณ 10.67 ตารางกโลเมตร หรอประมาณ 5,533 ไร

ทรพยากรธรรมชาตในพนท - ตดชายหาดแมนำาบางปะกงมสภาพเปน ปาจาก - รมสองคลองของคลองนามสภาพอดมสมบรณ พนทถอครอง

ตำาบลคลองนา มพนทถอครองทงหมด 10.67 ตารางกโลเมตร หรอประมาณ 5,533 ไร

แบงเขตการปกครองออกเปน 5 หมบาน ดงตารางท 1.1

ตารางท 1.1 การแบงเขตการปกครองของตำาบลคลองนา

หมท

ชอบาน ชอผใหญบาน ครวเรอนประชากร

(ครวเรอน)

ประชากร

(คน)1 บานโรงสบน นางมาล อนทโพธ 229 9192 บานทรายมล นายฐตกร ใจอารย 828 2,53

53 บานคลองนา นายสมศกด พลอย

ขำา85 347

4 บานคลองนา นายมานพ กรกมสน

58 245

5 บานบางไผ นายสเทพ ปยเปรม 275 580รวม

5 หมบาน 1,545 4,386

ทมา: สำานกบรหารการทะเบยน กรมการปกครอง ตรวจสอบประชากรจากทะเบยนบาน เมษายน 2557

อณหภมอณหภมของตำาบลคลองนากเหมอนกบอณหภมในตำาบลตางๆ ในอำาเภอเมองฉะเชงเทรา คอ

อณหภมเฉลยตงแต ป 2549 – 2551 ตลอดทงป มดงน - อณหภมเฉลยตำาสด 22.9องศาเซลเซยส- อณหภมเฉลยสงสด 33.1องศาเซลเซยส- อณหภมเฉลยทงป 28 องศาเซลเซยส

อณหภมเฉลยตลอดป 26.9-40 เซลเซยส

ฤดกาลฤดฝน เดอนพฤษภาคม - ตลาคม

ฤดหนาว เดอนพฤศจกายน - มกราคมฤดรอน เดอนกมภาพนธ - เมษายน

แผนทอำาเภอเมองฉะเชงเทรา

- 6 -

แผนทตำาบลคลองนา

- 7 -

สถตนำาฝน อางอง : สถานตรวจอากาศจงหวดฉะเชงเทรา

ปรมาณนำาฝนจงหวดฉะเชงเทรา

รายการ

2553 2554 2555 2556 2557ปรมาณนำาฝน

จำานวนวน

ปรมาณนำาฝน








(ม.ม.)

ทฝนต

ก(วน) (ม.ม.)

ทฝนต


ทฝนต


ทฝนต


ทฝนต

ก(วน)

มกราคม 0.4 2 6.1 2 0 0 41 5 0 0กมภาพนธ 23.5 5 43.6 3 0 1 27.6 4 30 7มนาคม 155 7 68.8 6 166.4 10 63.9 6 93.3 7เมษายน 248.3 10 235.2 20 129.7 12 157.4 9 181 14พฤษภาคม 259.8 22 147.4 17 185.3 19 139.3 15 262.6 20มถนายน 115.2 12 220.1 16 106.6 14 175.7 16 147.3 19

- 8 -

กรกฎาคม 195.7 20 281.7 20 105.9 17 372 23 208.8 21สงหาคม 58.6 13 222.2 21 117.5 10 274.7 25 254.4 20กนยายน 205.7 18 381.5 22 190.8 22 294.6 21 362.8 23ตลาคม 76.8 12 248.5 20 134.9 14 212.5 22 164.8 16พฤศจกายน 22.8 3 30.7 5 39.6 4 5.5 1 15.6 3ธนวาคม 0 0 0.6 1 0.8 1 0.7 1 0 0

รวม1,361

.80 1241,886

.40 1531,177

.50 1241,764

.90 1481,720

.60 150

- 9 -

แหลงนำาธรรมชาต ม - แมนำาบางปะกง 1 สาย - คลองสาธารณะ 5 สาย ดงน 1. คลองบำารงผล ความยาว 1,100 เมตร 2. คลองศาลเจาพอจนทร ความยาว 716 เมตร 3. คลองใหม ความยาว 1,300 เมตร 4. คลองอดม ความยาว 460 เมตร 5. คลองทรายมล ความยาว 4,000 เมตร

แหลงนำาทสรางขน ม ประปาภมภาค จำานวน 4 หมบาน (มจำานวนบางสวนของหมบาน)

เสนทางคมนาคมการคมนาคม ในเขตพนทตำาบลคลองนา มการคมนาคม ประกอบดวย - ทางหลวงแผนดน หมายเลข 304 (ฉะเชงเทรา พนมสารคาม– ) ผานหม 5 - ทางหลวงแผนดน หมายเลข 315 (ฉะเชงเทรา พนสนคม– )ผานหม 2 และ 3 - ถนนตามแนวทางสาธารณประโยชน ไดแก ถนน หมท 1 1.ถนนบานโรงสบน วนทาแครง– 2.ถนนคอนกรตเขาโรงแรมวงธารา 3.ถนนลาดยางเขาไปโรงแรมวงธารา ถนน หมท 2 1. ถนนทรายมลพฒนา 2.ถนนเขาโรงเรยนวดพรหมสวรรณถนน หมท 3

1.ถนน รพช. ไปปากคลองทรายมล 2.ถนนสดเขตตำาบลคลองนา 3.ถนนรวมใจพฒนา 3 , 4 , 5 ถนน หมท 4 1.ถนนไปทคลอง คลองนา 2.ถนนรวมใจพฒนา 3 , 4 , 5 ถนน หมท 5 1.ถนนศาลเจาพอจนทร 2.ถนนคอนกรตซอยรมเยน 3.ถนนทางเขาวดทดราษฎรเจรญ

- 10 -

ขอมลกลมชดดน ความเหมาะสมของดนและคณภาพของดน

ขอมลกลมชดดนจากการสำารวจของกรมพฒนาทดน พบวา ตำาบลคลองนามดน 2 ชด คอ ชดท 3 และชดท 8 ซงมรายละเอยดประกอบดงน

ลกษณะกลมชดดนกลมชดดนท 3 ลกษณะของกลมชดดน มเนอเปนดนเหนยว ดน

ปนสดำาสวนดนชนลางสเทาหรอนำาตาลออน พบปะจดสเหลองหรอสนำาตาลหรอสแดงตลอดหนาตดดน การระบายนำาเลว บางพนทจะพบเปลอกหอยอยดนชนลาง ถาพบกลมดนนบรเวณชายฝงทะเลปฏกรยาดนเปนกรดเลกนอยถงเปนดาง คาความเปนดางอยระหวาง 6.5 – 7.5 บางพนทจะเปนดาง คาความเปนกรดเปนดาง 7.5 – 8.0 ความอดมสมบรณอยในระดบปานกลางถงสงปญหาและขอกำาจดของกลมชดดนท 3 ในการปลกพชตางๆ

- ดนมการระบายนำาเลว เปนขอกำาจดในการปลกพชไร พชผกและไมผลตองมการปรบปรงแกไข

- ดนเหนยวจดและดนมโครงสรางคอนขางแนนทบ

ความเหมาะสมของกลมชดดนท 3 ในการปลกพช- ขาว- พชอายสน ( พชผก)- ปาลมนำามน

กลมชดดนท 8 ลกษณะเดนของกลมชดดนนคอ เปนกลมชดดนทเกษตรกรไดเปลยนสภาพ

พนทจากราบเรยบทำาเปนรองสวน หรอขนดสวนอยางถาวร จงทำาใหลกษณะของดนและการใชประโยชนเปลยนแปลงไปจากเดม

ปญหาและขอกำาจดของกลมชดดนท 8 ในการปลกพชตางๆ- ดนมการระบายนำาเลว - ความรวนซยของดนไมคอยด จำาเปนตองมการแกไข- ดนขาดธาตอาหารบางอยางทจำาเปนตอการเจรญเตบโต

ความเหมาะสมของกลมชดดนท 8 ในการปลกพช- ไมผล (มะมวง มะพราว)- พชผก

- 11 -

สภาพการใชทดนของตำาบลคลองนาใชในการทำาการเกษตรเปนสวนมากซงสามารถแยกออกไดดงน

(1) ทำาประมง(2) ทำาสวนหลงบาน(3) พนทอาศย/ชมชนเมอง/พนทสาธารณะประโยชน

ขอมลสาธารณปโภค ( ประปา ไฟฟา โทรศพท ) ประปา- นำาอปโภค บรโภค กวา – 70 % ของตำาบลไดใชนำา จากการ

ประปาภมภาค- ทะเบยนแหลงนำา

แมนำาบางประกง 1 สายคลองสงนำา 1 สายคลองสาธารณะ 5 สาย

ไฟฟา- ตำาบลคลองนา มไฟฟาใชทกครวเรอน 5 หมบานโทรศพท- ตำาบลคลองนามโทรศพทใชครบทกหมบานในพนท

ขอมลสงกอสรางตางๆ1. วด 2 แหง2. โรงเรยน 1 แหง3. ศนยเดกเลก 1 แหง4. ศนยบรการและถายทอดเทคโนโลยการเกษตร 1 แหง5. ททำาการองคการบรหารสวนตำาบล 1 แหง6. สถานอนามย 1 แหง7. โรงแรม 1 แหง8. โรงงานอตสาหกรรม 1 แหง

9. ชมสายโทรศพท 1 แหง10. บรษทกง 1 แหง11. ป มแกส 1 แหง12. ป มนำามน 3 แหง13. โรงส 1 แหง14. โรงรำา 3 แหง15. อซอมรถ 22 แหง16. เลาไก 3 แหง17. เลาหม 3 แหง

- 12 -

ภยธรรมชาต

ชมชนคลองตำาบลคลองนา ในอดตเคยไดรบภยธรรม ชาตจากนำาทวม แตปจจบนไมม เพราะทางการรถไฟไดทำาทางรถไฟ เปนผลดแกเกษตรกรทำาใหเกดการชะลอตวในการไหลของนำา และทางรถไฟยงเปนแนวเขอนกนนำาไดอยางด

2.2 ขอมลชวภาพ การปลกพชของตำาบลคลองนา สภาพการเพาะปลก เชน

มะมวง มการปลกตามคนบอกง รอบบาน แตมปรมาณไมมากนก เนองจากดนและนำามสภาพเปนกรดและมโรคแมลงระบาด อกทงเกษตรกรมการเปลยนแปลงอาชพในการประมงมะพราว มการปลก เชนเดยวกบมะมวง ซงปจจบน ไมคอยมผลผลตเพราะเจอสภาพของดวงและแมลงดำาหนามมะพราว ทำาใหมะพราวในตำาบลลดนอยลงไปมาก พชผก สวนมากจะปลกผกอายสนไวบรโภคในครวเรอน เชน พชผกสวนครว ผกใบ อาท ผกบง คะนา ฯลฯ ซงในแตละบานจะปลกไวบรโภคและแปลงปลกแตละครวเรอนมไมถง 1 ไร

พนธพชทปลก / พนธสตวเศรษฐกจ มะมวง

การใชพนธ พนเชยวเสวย นำาดอกไม แรดกงทใชทำาพนธ เปนกงทาบและกงตอนอตราการปลก 25 ตน / ไร

การปลก1. การเตรยมดน

1.1 ในทลมนำาทวมถง เชน ทราบรมฝงแมนำาตางๆ ตองยกรองเสยกอน เชนเดยวกบการปลกไมผลอยางอน เพอไมใหนำาทวมถงโคนตนได ขนาดของรองกวางอยางนอย 6 เมตร รองนำากวางอยางนอย 1.5 เมตร สวนความยาวของรองนนแลวแตขนาดของพนท หลงรองยงยกไดสงมากยงด รากจะไดเจรญเตบโตอยางเตมท

- 13 -

เมอขดยกรองเสรจแลว ใหปรบปรงดนใหรวนซย โดยการขดตากดน ใสปยคอกปยหมก หรอถาดนเหนยวมากใหโรยปนขาวเสยกอนจงลงมอขด ปนขาวจะชวยแกความเปนกรดของดน และทำาใหดนไมจบตวกนแนน เนองจากมะมวงไมชอบดนทจบตวกนแนน การปรบปรงดนใหรวนชยจงเปนสงสำาคญอยางยงของการปลกแบบยกรอง เพราะดนตามทราบลมมกจะเปนดนเหนยวจด การขดยกรองใหมในปแรก ดนอาจยงไมรวนซยดพอ ใหปลกพชผกอยางอนสก 1-2 ป จนเหนวาดนรวนซยดพอแลว จงลงมอปลกมะมวง ซงจะไดผลดและไมเสยเวลาโดยเปลาประโยชน สวนในททเปนรองสวนเกา มคนคและเคยปลกพชอยางอนจนดนรวนซยอยแลว อาจตองปรบปรงดนอกเพยงเลกนอยกลงมอปลกไดเลย

1.2 ในทดอนนำาทวมไมถง ทปา หรอททเคยเปนไรเกา ซงไมมปญหาเรองนำาทวม การเตรยมทปลก ถามไมไหญขนอย ใหโคนถางออกใหหมด เหลอไวตามรมๆ ไรเพอใชเปนไมกนลม แตถาบรเวณนนมลมแรงอยเปนประจำา กไมควรโคนไมใหญออกจนหมด ใหเหลอไวเปนระยะๆ จะใช

กนลมไดด เมอปราบทเรยบรอยแลว ใหปรบปรงดน โดยไถพรวนพลกดนสก 1-2 ครง หรอจะกำาจดวชพช แลวลงมอขดหลมปลกเลยกได ถาดนทปลกนนอดมสมบรณดวยอนทรยวตถอยแลว กไมจำาเปนตองปรบปรงดนอก สวนทเปนทรายจดมอนทรยวตถนอย ใหปรบปรงดนใหดเสยกอนลงมอปลก โดยการหาปยคอก ปยหมก เพมเตมลงในดน วสดทพอหาไดในทองถน เชน มลสตวตางๆ กระดกปน กากถว เปลอกถว เศษใบไม ใบหญา ทผพง ลวนแตเปนประโยชนตอดนและพชทปลกทงสน ควรหามาเพมลงในดนใหมากๆ นอกจากน การปรบปรงดนอาจใชปยพชสดกได วธทำากคอ ปลกพชพวกตระกลถวตางๆ หรอปอเทอง แลวไถกลบลงในดนใหผพง เปนประโยชนตอดน การปรบปรงดนดวยวธตางๆ ดงกลาวจะชวยใหดนรวนซย การระบายนำา และอากาศของดนด ทำาใหดนอมนำาด เหมาะตอการเจรญเตบโตของตนมะมวง

- 14 -

สวนการปลกจำานวนเลกนอยตามบานเรอน ทอยอาศย มขอทควรคำานงอย สองประการคอ ความลกของระดบนำาในดน และความแนนทบของดน ทบางแหงระดบนำาในดนตน เมอขดลงไปเพยงเลกนอย นำากจะซมเขามา เวลาจะปลกมะมวงควรยกระดบดนใหสงขน เพราะระดบนำาจะเปนตวคอยบงคบการเจรญเตบโตของราก เมอรากเจรญไปถงระดบนำาแลว จะไมสามารถเตบโต ลกลงไปไดอก แตจะแผขยายออกดานขาง ทำาใหรากของมะมวงอยตน ไมเจรญเตบโตเทาทควร เปนผลใหตนมะมวงโตชา แคระแกรนและโคนลมงาย สำาหรบเรองความแนนทบของดนนน ตามปกต เวลาถมทเพอปลกสรางอาคาร บานเรอน กมกจะถมใหแนนทสดเทาทจะทำาได เพอไมใหดนทรดในภายหลง ดนทแนนทบนไมเหมาะตอการปลกมะมวง หรอไมยนตนตางๆ เลย เพราะรากไมสามารถเจรญเตบโตไดอยางเตมท การระบายนำาและการถายเทอากาศของดนไมด ทำาใหตนมะมวงโตชาและแคระแกรน การแกไขทำาไดโดย ขดหลมปลกใหกวางๆ และลก ตากดนทขดขนมาจน

แหงสนท ยอยใหเปนกอนเลกๆ แลวผสมกบปยคอก ปยหมก ใหมากๆ ใสปยคอก ปยหมก ลงไปในกนหลมดวย เสรจแลวจงกลบดนลงหลม รดนำาใหยบตวดเสยกอนจงลงมอปลก

2. การขดหลมปลก

2.1 การขดหลมปลก ทงแบบปลกบนรองและปลกในทดอน ควรปลกใหเปนแถวเปนแนว เพอสะดวกในการดแลรกษาและการปฎบตงาน ขดหลมปลกใหมขนาดกวางยาว และลก 50 เซนตเมตร - 1 เมตร ทงน ขนอยกบความอดมสมบรณของดน ถาดนด รวนซย มอนทรยวตถมาก กขดหลมขนาดเลกได สวนดนทไมคอยด ใหขดหลมขนาดใหญ เพอจะไดปรบปรงดนในหลมปลกใหดขน ดนทขดขนมาจากหลมนน ใหแยกเปนสองกอง คอ ดนชนบนแยกไวกองหนง ดนชนลางอกกองหนง ตากดนทขดขนมาสก 15 - 20 วน แลวผสมดนทงสองกองดวยปยคอก ปยหมก กนหลมกใสปยคอก ปยหมก รองพนดวย แลวจงกลบดนลงไปในหลมตามเดม โดยเอาดนชนบนลงไวกนหลม และดนชนลางกลบทบลงไปทหลง ดนทกลบลงไปจะสงกวาปากหลม ควรปลอยทงไวใหดนยบตวดเสยกอน หรอรดนำาใหดนยบตวดเสยกอน จงลงมอปลก 2.2 ระยะปลกระยะปลกมหลายระยะดวยกน แลวแตวตถประสงคในการปลก ไดแก 1) ระยะปลกแบบถ หรอการปลกระยะชด เชน 2.5 X 2.5 เมตร, 4 X 4 เมตร หรอมากนอยกวานตามความเหมาะสม ซงจะไดมะมวงประมาณ 256 ตนตอไร การปลกระยะชดน จำาเปนจะตองดแลตดแตงกงอยเสมอดวย

2) ระยะปลกแบบหาง เชน 8 X 8 เมตร, 10 X 10 เมตร หรอมากนอยกวานตามความเหมาะสม แนะนำาใหปลกระยะ 8 X 8 เมตร หรออยางนอยไมควรตำากวา 6 X 6 เมตร สำาหรบมะมวงทขยายพนธดวยการทาบกง

- 15 -

3. วธปลก การปลกมะมวงไมวาจะปลกดวยกงตอน กงทาบ หรอตนทเพาะเมลดกตาม ตองทำาดวยความระมดระวง อยาใหรากขาดมาก เพราะจะทำาใหตนชะงกการเตบโตหรอตายได ตนมะมวงทปลกไวในภาชนะนานๆ ดนจะจบตวกนแขง และรากกพนกนไปมา เวลานำาออกจากภาชนะแลวใหบแยกดนกนภาชนะใหกระจายออกจากกนบาง สวนรากทมวนไปมาใหพยายามคลออกเทาทจะทำาได เพอจะไดเจรญเตบโตตอไปอยางรวดเรว 3.1 การปลกดวยกงทาบ กงตดตา ใหปลกลกระดบเดยวกบดนในภาชนะปลกเดม หรอสงกวาเดมเลกนอย แตตองไมมดรอยทตดตาหรอตอกงไว เพอจะไดเหนวากงทแตกออกมานนแตกออกมาจากกงพนธหรอจากตนตอ ถาเปนกงทแตกจากตนตอใหตดทงไป 3.2 การปลกดวยกงตอน ใหปลกลกระดบเดยวกบดนในภาชนะเดม หรอใหเหลอจกมะพราวทใชในการตอนโผลอยเลกนอย ไมควรกลบดนจนมดจกมะพราว เพราะจะทำาใหเนาไดงาย

เมอปลกเสรจ ใหปกไมเปนหลกผกตนกนลมโยก แลวรดนำาใหชม ตนทนำามาปลกถาเหนวายงตงตวไมด คอแสดงอาการเหยวเฉาตอนแดดจด ควรหาทางมะพราวมาปกบงแดดใหบาง กจะชวยใหตนตงตวไดเรวขน ในระยะทตนยงเลกอยน ใหหมนรดนำาอยเสมอ อยาใหดนแหงได การปลกในฤดฝนจงเหมาะทสด เพราะจะประหยดเรองการใหนำาไดมาก และตนจะตงตวไดเรว โดยเฉพาะการปลกในทคอนขางแหงแลง ไมมนำาทจะใหแกตนมะมวงไดทงป ใหปลกในระยะตนฤดฝน ชวงแรกๆ อาจตองรดนำาใหบาง เมอฝนเรมตกหนกแลวกไมตองใหนำาอก ตนจะสามารถตงตวไดเตมทกอนจะหมดฝน และสามารถจะผานฤดแลงไดโดยไมตาย สวนทมนำาอดมสมบรณ จะปลกตอนไหนกไดแลวแตความสะดวก 3.3 การปลกพชแชม ตนมะมวงทปลกดวยกงตอน กงตดตา หรอตอกง ทาบกง จะใชเวลาประมาณ 3 - 4 ป จงจะใหผล สวนการปลกดวยตนทไดจากการเพาะเมลด จะใชเวลาประมาณ 4 - 6 ปขนไป ในระหวางทตนยงไมไหผลน ถาปลกแบบระยะตนหางๆ กนจะมทวางเหลออยมาก ควรปลกพชอยางอนทมอายสนๆ หรอพชทคอนขางถาวรแซมเปนการหารายไดไปพลางๆ กอน ไมควรปลอยใหดนวางเปลา นอกจากจะไมเกดประโยชนอะไรแลว ยงตองคอยดายหญาอยเสมออกดวย

- 16 -

3.3 การปลกพชแชม ตนมะมวงทปลกดวยกงตอน กงตดตา หรอตอกง ทาบกง จะใชเวลาประมาณ 3 - 4 ป จงจะใหผล สวนการปลกดวยตนทไดจากการเพาะเมลด จะใชเวลาประมาณ 4 - 6 ปขนไป ในระหวางทตนยงไมไหผลน ถาปลกแบบระยะตนหางๆ กนจะมทวางเหลออยมาก ควรปลกพชอยางอนทมอายสนๆ หรอพชทคอนขางถาวรแซมเปนการหารายไดไปพลางๆ กอน ไมควรปลอยใหดนวางเปลา นอกจากจะไมเกดประโยชนอะไรแลว ยงตองคอยดายหญาอยเสมออกดวย พชทควรปลกแซมระหวางทตนมะมวงยงเลกอยคอ พวกพชตระกลถวตางๆ ซงเปนพชชวยบำารงดน เมอเกบถวแลว ขดสบลงดน เพอเปนประโยชนแกดนและพชตอไป สวนพชทไมควรปลกแซมคอ ขาวโพด ขาวฟาง มนสำาปะหลง เปนตน เพราะเปนพชททำาใหดนเสอมความอดมสมบรณ การปลกพชแซมอกวธหนง ซงนยมกนในการปลกไมผลทวไปคอ ปลกกลวยลงไปกอน เมอกลวยโตพอสมควรจงปลกมะมวงตามลงไป ตนกลวยจะชวยเปนรมเงาไมใหตนมะมวงโดนแดดจดเกนไป และทำาใหสวนชมชนอยเสมอ จะชวยใหตนมะมวงโตเรว และประหยดการใหนำาดวย จนเมอเหนวา ตนมะมวงโตมากแลว และโดนตนกลวยบงรมเงา กทยอยขดตนกลวยออก โดยขดตนกลวยทอยใกลๆ ตนมะมวงออกกอน จนกวาตนกลวยจะหมดไป และตนมะมวงโตขนมาแทนท ตนกลวยทตดหรอขดรอ

ทงนน ใหผาเปนสองซก ใชเปนวตถคลมดนไดด ปองกนไมใหหญาขน และชวยรกษาความชนของดน การปลกตนกลวยแซมน มขอเสยตรงทตองเสยแรงงานมากในการขดรอตนกลวยออก4. ฤดปลก มะมวงควรปลกตอนตนฤดฝน หรอในประมาณเดอนพฤษภาคม - กรกฎาคม เพอใหมะมวงตงตวไดเรวขน เนองจากในฤดฝนอากาศมความชมชนด ทำาใหมะมวงตงตวไดเรว และเปนการสะดวกไมตองรดนำาในระยะแรก

- 17 -

การดแลรกษา1. การใหนำา หลงจากการปลกใหมๆ ถาฝนไมตก ควรรดนำาใหทกวน และคอยๆ หางขนเปน 3 - 4 วนตอครง จนกวาตนมะมวงจะตงตวได การใหนำาเปนสงจำาเปนอยางหนงในการปลกมะมวง เพอใหผลไดอยางเตมท การใหนำาอยางเพยงพอตามทตนมะมวงตองการ จะชวยใหตนมะมวงเจรญเตบโตอยางสมำาเสมอ ไมชะงกการเจรญเตบโต ทำาใหไดผลเรวขน การปลกมะมวงในททนำาไมอดมสมบรณ ควรจะกะเวลาปลกใหด ใหตนกลามะมวงไดรบนำาฝนนานทสด เพอตนจะไดตงตวไดกอนทจะถงฤดแลง หรอการปลกตนกลวยกอน แลวจงจะปลกมะมวงตามลงไป ดงทไดกลาวถงแลว กเปนอกวธหนงทจะชวยประหยดการใหนำาไดมาก

2. การกำาจดวชพช

การกำาจดวชพชตองทำาอยเสมอ เพราะวชพชตางๆ จะคอยแยงนำาและอาหารจากตนมะมวง และการปลอยใหแปลงปลกรกรงรง จะกลายเปนทอยอาศยของโรคแมลงตางๆ ทจะทำาลายตนมะมวงอกดวย การกำาจดวชพชทำาไดหลายวธ เชน การถางดวยจอบ การปลกพชคลมดน การปลกพชแซม การใชสารเคม และการคลมดนดวยวสดคลมดนตางๆ เปนตน การจะใชวธใดขนอยกบความสะดวกและเหมาะสมของแตละราย เชน ถามแรงงานเพยงพอควรปลกพชแซม แลวเกบเกยวผลผลตไปเรอยๆ หรอใชวธไถพรวนดนกำาจดหญาอยเสมอ แตถามแรงงานพอ ควรใชวธปลกพชคลมดน เพราะพชคลมดนปลกครงเดยวสามารถอยไดหลาย

ป 3. การใสปย มะมวงชอบดนทโปรง รวนซย การระบายนำาและอากาศของดนด จงควรใสปยอนทรย เชน พวกปยคอก ปยหมก ใหเปนประจำาทกๆ ป เพอปรบปรงดนใหรวนซย เหมาะตอการเจรญเตบโตของตนมะมวง การใสปยอนทรยอาจใสปละสองครงคอ ตนฝน และปลายฝน ปยอนทรยน แมจะมธาตอาหารทพชตองการไมมากนก แตกเปนประโยชนตอดนในดานอนๆ นอกจากจะชวยทำาให ดนดขนแลว ยงชวยใหปยเคมทใสลงไปนนถกนำามาใชประโยชนไดมากยงขน

- 18 -

3.1 ปยวทยาศาสตร เปนปยทใหประโยชนแกตนพชอยางรวดเรว และมธาตอาหารมากกวาปยอนทรย ในดนทคอนขางขาดธาตอาหาร จงควรใสปยวทยาศาสตรใหบาง จะทำาใหตนโตเรวสมบรณ ใหดอกใหผลไดมากและสมำาเสมอ ปยวทยาศาสตรอาจใหตงแตระยะเปนตนกลา โดยใชปยแอมโมเนยมชลเฟต 2 - 4 ชอนแกง ผสมนำา 1 ป บรดทตนกลาเดอนละ 2 ครงจะชวยใหตนกลาโตเรว แขงแรง สามารถนำาไปปลกหรอใชเปนตนตอไดเรว และเมอนำาตนมะมวงไปปลกในแปลงจรง การใชปยฟอสเฟตหรอกระดกปนใสรองกนหลม กจะชวยใหรากเจรญเตบโตด ทำาใหตนตงตวเตบโตเรว สวนตนมะมวงทโตแลวแตยงไมใหผล อาจใชปยวทยาศาสตรสตร 4-7-5 หรอ 4-9-3 ใสใหแกตนเพอเพมธาตอาหารในดน สำาหรบตนมะมวงทใหผลแลว อาจใชปยสตร 15-5-15 หรอ 16-16-16 ซงเปนสตรทใชกบไมผลทวไป อยางไรกตาม การใชปยวทยาศาสตรเปนเรองทจะตองศกษาเสยกอน เพอใหไดผลอยางเตมท ไมเกดการสญเปลา เพราะความอดมสมบรณของดน และสภาพแวดลอมตางๆ ของแตละทองท ยอมไมเหมอนกน อกประการหนง ตนมะมวงเปนไมผลทมขนาดใหญ รากสามารถหยงลกหาอาหารไดไกลๆ ถาดนนนเปนดนด อดมสมบรณดวย

ธาตอาหารอยแลว กอาจไมตองใชปยวทยาศาสตรเลยกได การปรบปรงดนโดยการใชปยคอก ปยหมก อยเสมอกเพยงพอ

3.2 จำานวนปยทใส ปยคอกหรอปยอนทรยทำาใหดนโปรง เปนการเพมอนทรยวตถใหกบดน จำานวนทใสไมจำากด ถาดนทรายจดกใสปยคอกหรอปยอนทรยใหมากหนอย สำาหรบปยวทยาศาสตร สตร 15-15-15 นน จำานวนปยทใสขนอยกบวา ดนมความอดมสมบรณมากนอยเพยงใด แตมหลกคดอยางคราวๆ ไดดงนคอ จำานวนกโลกรมของปยทใสตอตนตอป เทากบครงหนงของอายของตนมะมวง เชน มะมวงอาย 2 ปใส 1 กโลกรม อาย 3 ปใส 1.5 กโลกรม อาย 8 ป ใส 4 กโลกรม เรอยไป จนถงมะมวงอาย 10 ปใส 5 กโลกรม หลงจากมะมวงอาย 10 ปขนไปแลวไมยดหลกดงกลาวน แตดจากผลผลตมะมวงแตละป ถาปทแลวใหผลมาก กจำาเปนตองเพมปรมาณปยใหมากขนตามสวน และยงขนอยกบคณสมบตของดนดวย

- 19 -

3.3 วธใสปย เมอตนยงเลกอย ควรใชวธขดพรวนดนตน ๆ รอบๆ ตน ในรศมทรงพม แบงจำานวนปยทจะใสออกเปน 4 สวน ใสปยบรเวณรอบๆ ทรงพมตรงบรเวณทพรวน ประมาณ 3 สวน อก 1 สวน

โรยบนพนดนภายในทรงพม แตควรระวงอยาใสปยใหชดกบโคนตน เพราะปยจะทำาใหเปลอกของลำาตนเนา และจะทำาใหมะมวงตายได จากนนจงรดนำาใหชม สวนในตนทโตแลว อาจใชวธขดเปนรางดนรอบตนภายในรศมของทรงพม ขดรางดนลกประมาณ 6 นว ใสปยคอก ปยหมกลงไปในราง ตามดวยปยวทยาศาสตร แลวกลบดน รดนำาใหชม สวนภายในบรเวณทรงพมใหขดพรวนเพยงเลกนอย แลวหวานปยเชนเดยวกน เหตผลทใสปยรอบบรเวณรศมทรงพม เพราะรากทหาอาหารไดแกรากฝอย จะอยมากในบรเวณรศมทรงพม หลงจากใสปยแลวควรรดนำาตาม 4. การกำาจดวชพช ควรดแลรกษาความสะอาด และกำาจดวชพชพวกหญาไมใหขนในบรเวณทรงพมและบรเวณใกลเคยง สำาหรบในฤดแลงควรใชหญาแหง ฟาง คลมโคนตนบรเวณรอบๆ ทรงพมเพอรกษาความชนในดนใหคงอย5. การตดแตงกง ควรตดกงกระโดงทขนแขงกบลำาตนทงใหหมด และตดกงทไมไดระเบยบ หรอกงทมโรคและแมลงทำาลายออกทงเสย

6. ระยะเวลาการตดแตงกง ควรตดแตงหลงจากเกบผลแลว รอยแผลทตดแลวควรใชสารปองกนเชอรา หรอปนขาว หรอปนกนกบหมากทา เพอกนแผลเนาเนองจากเชอรา การตดอยาตดไวตอ ควรตดใหแผลเรยบสนทไปกบลำาตนหรอกงใหญ 7. ประโยชนของการตดแตงกง

(1) เพอใหตนมะมวงมรปทรงตามทตองการ และเปนผลดตอ

การปฎบตดแลอน ๆ (2) ทำาใหออกดอกตดผลดขน และผลกระจายสมำาเสมอ

เนองจากใบมะมวงไดรบแสงแดดทวกน อนเปนประโยชนในขบวนการปรงอาหารของใบ

(3) ชวยลดการระบาดของศตรพช เนองจากตดแตงกงทมโรคแมลงทงไป

(4) ชวยทำาใหมการสะสมอาหารในลำาตนไดพอดพอเหมาะ กลาวคอ กงทชาวสวนตดแตงออกสวนใหญจะเปนกงทอยภายในทรงพม กงเหลานจะแยงอาหาร และไมคอยออกดอกตดผล

(5) ใบและกงมะมวงทตดออก นำามาคลมไวบรเวณโคนตนเพอเปนการเพมอนทรยวตถ

- 20 -มะพราว

การใชพนธ มะพราวเปนพชผสมขามพนธ แตละตนจงไมเปนพนธแท อาศยหลกทางการผสมพนธทเปนไปโดยธรรมชาต อาจแบงมะพราวออกเปน 2 ประเภท คอ ประเภทตนเตยและประเภทตนสง

ประเภทตนสง

มะพราวประเภทน มการผสมตวเองคอนขางสง จงมกใหผลดกและไมคอยกลายพนธ สวนใหญนยมปลกไวเพอรบประทานผลออน เพราะในขณะทผลยงไมแก อายประมาณ 4 เดอน เนอมลกษณะออนนม และนำามรสหวาน บางพนธนำามคณสมบตพเศษ คอ มกลนหอม ลกษณะทวไป :-

ลำาตนเลก โคนตนไมมสะโพก ตนเตย โตเตมทสงประมาณ 12 เมตร ทางใบสน ถามการดแลปานกลางจะเรมใหผลเมออาย 3-4 ป ใหผลผลตประมาณ 35-40 ป

มะพราวประเภทตนเตยมหลายพนธ แตละพนธมลกษณะแตกตางกน เชน เปลอกสเขยวเหลอง นวล (สงาชาง) นำาตาลแดง หรอสสม นำามรสหวาน มกลนหอม มะพราวตนเตยทกพนธจะมผลขนาดเลก เมอผลแกมเนอบางและนอย ซงไดแกพนธ นกคม หมสเขยว หมสเหลอง หรอนาฬกา มะพราวเตย นำาหอม และมะพราวไฟ แตปจจบนมะพราวนำาหอม

กำาลงเปนพชเศรษฐกจอกชนดหนง ทนยมใชในการบรโภคสดและสงออกไปยงตลาดตางประเทศ ตลอดจนใชเปนวตถดบในอตสาหกรรมเครองดม

ประเภทตนเตย

ตามปกตมะพราวตนสงจะผสมขามพนธ คอ ในแตละชอดอก (จน) หนง ๆ ดอกตวผจะคอย ๆ ทยอยบาน และรวงหลนไปหมดกอนทดอกตวเมยในจนนนจะเรมบาน จงไมมโอกาสผสมตวเอง มะพราวประเภทนเปนมะพราวเศรษฐกจสวนใหญปลกเปนสวนอาชพ เพอใชเนอจากผลแกไปประกอบอาหาร หรอเพอทำามะพราวแหงใชในอตสาหกรรมนำามนพช ลกษณะทวไป :-

ลำาตนใหญ โคนตนมสะโพกใหญ ตนสง โตเตมทสงประมาณ 18 เมตร ทางใบใหญและยาว ถามการดแลปานกลางจะเรมใหผลเมออาย 5-6 ป อายยนใหผลผลตนานประมาณ 80 ป

- 21 - มะพราวตนสงมผลโตเนอหนาปรมาณเนอมาก มลกษณะภายนอกหลายอยางทแตกตางกน เชน ผลขนาดกลาง ขนาดใหญ รปผลกลม ผลร บางพนธเปลอกมลกษณะพเศษ คอ ในขณะทผลยงไมแก เปลอกตอนสวนหวจะมรสหวานใชรบประทานได จงมชอเรยกตาง ๆ กน ไดแกพนธกะโหลก มะพราวใหญ มะพราวกลาง ปากจก ทะลายรอย เปลอกหวานและมะแพรว การปลก ปลกรอบๆพนทหรอรอบๆสวนการดแลรกษา เนองจากมะพราวขนไดดในดนเกอบทกชนด และไมคอยดแลรกษามากนก เหมอนพชอนๆ เพยงจะดแลระยะแรกทเรมปลก ปจจบน มแมลงดำาหนามระบาดทำาใหมะพราวของเกษตรกรไมคอยมผลผลตและตายเปนจำานวนมาก

พชผก

การใชพนธ การใชเมลดพนธด ตานทานตอโรคการปลก ปลกตามคนบอกงและปลา หรอตามสวนหลงบานและการปลกในอปกรณดดแปลง เชน วงลอรถยนต กระถาง วงบอซเมนตการดแลรกษา การใหนำา การใหปย การเกบเกยวตามอายผก

ผกสวนครว

ผกเปนอาหารประจำาวนของมนษย เปนแหลงอาหารใหแรธาตวตามนทมคณคาทางอาหารสง มราคาถก เมอเปรยบเทยบกบเนอสตวจากขอมลวจยกลาววา มนษยเราควรบรโภคผกวนละประมาณ 200 กรม เพอใหรางกายไดรบแรธาตและวตามนอยางเพยงพอ

ผลการวจยของศนยวจยและพฒนาพชผกแหงเอเชย ชใหเหนวาประชากรของประเทศไทย โดยเฉพาะ สตรมครรภและพวกเดกๆ มกขาดแคลนแรธาตวตามนกนมาก ประกอบกบปญหาดานเศรษฐกจทสงผลกระทบ ทำาใหมคาครองชพสงขน ดงนนกรมสงเสรมการเกษตร จงได

มการรณรงคใหมการปลกผกสวนครวไวรบประทานเองในครอบครว โดยมวตถประสงคเพอใหมพชผกเพยงพอแกการบรโภคในครวเรอน ทำาใหไดรบสารอาหารครบตามความตองการของรางกาย และชวยลดภาวะคาครองชพ

ขอควรพจารณากอนปลกผกสวนครวการปลกผกสวนครวตองคำานงถงปจจยตาง ๆ ดงน 1. การเลอกสถานทหรอทำาเลปลก ควรเลอกพนททมความอดมสมบรณทสด อยใกลแหลงนำาและไมไกลจากทพกอาศยมากนกเพอความสะดวกในการปฏบตงานดานการปลก การดแลรกษาและสะดวกในการเกบมาประกอบอาหารไดทนทตามความตองการ 2. การเลอกประเภทผกสำาหรบปลก ชนดของผกทจะปลกควรคำานงถงการใชเนอทใหไดประโยชนมากทสด โดยการปลกผกมากชนดทสดเพอจะไดมผกไวบรโภคหลายๆ อยาง ควรเลอกชนดของผกทเหมาะสมกบสภาพแวดลอมและปลกใหตรงกบฤดกาล ทงนควรพจารณาเปอรเซนตความงอกของเมลดพนธ วนเสอมอาย ปรมาณหรอนำาหนก โดยดจากสลากขางกระปองหรอซองทบรรจเมลดพนธ ซงจะทำาใหทราบวาเมลดพนธนนใหมหรอเสอมความงอกแลว เวลา วนทผลตถงวนทจะซอ ถายงนานคณภาพเมลดพนธจะลดลง

- 22 -

การเลอกทำาเลการปลกผก 1. ทตงของสถานทปลก ในการปลกผกหรอพช จำาเปนตองมดนหรอวสดใหตนพชยดเกาะรวมทงเปน แหลงนำา แหลงธาตอาหารทจำาเปนในการเจรญเตบโตของพช ซงพจารณาจากลกษณะของพนทคอ

1.1 มพนทเปนพนดนในบรเวณบาน อาจจะเปนแหลงนำาหรอพนทปลกบรเวณบาน เปนสภาพพนททปลกผกไดหลากชนดตามความตองการ 1.2 ไมมพนดนในบรเวณบาน ผกสวนครวบางชนดการจะปลกได จำาเปนตองปลกในภาชนะใสดนปลก อาจจะวางบนพนหรอแขวนเปนผกสวนครวลอยฟา 2. สภาพแสงและรมเงา นบวามความจำาเปนในขบวนการสงเคราะหแสงของพชเพอสรางอาหาร ปรมาณแสงทไดรบในพนทปลกแตละวนนนจะมผลตอชนดของผกทปลก โดยทวไปแลวอาจแบงความตองการแสง ในการปลกผก ดงน 2.1 สภาพทไมไดรบแสงแดดตลอดทงวน ควรปลกพชผกทสามารถเจรญเตบโตในรมได เชน ตนชะพล สะระแหน ตะไคร โหระพา ขง ขา และกะเพรา เปนตน 2.2 สภาพทไดรบแสงแดดตลอดทงวน ควรเลอกปลกผกทสามารถเจรญเตบโตไดในแสงปกต เชน ถวฝกยาว คะนา ผกกาดเขยว กวางตง พรกตางๆ ยกเวน พรกขหนสวน

- 23 -

พนธสตวเศรษฐกจสตวปก

การเลยงไกไข การเลยงเปนแบบฟารมปด และการเลยงไกพนบาน อาท ไกชน

การเลยงไกพนบานมกจะปลอยใหไกหาอาหารกนเองตามมตามเกด หรอตามธรรมชาต โดยทผเลยงอาจมการใหอาหารเพมเตมบางในชวงตอนเชา หรอตอนเยนอาหารทใหกเปนพวกขาวเปลอก ปลายขาว หรอขาวโพด เปนตน จากสภาพการเลยงดแบบนทำาใหความสมบรณของไกผนแปรไปตามสภาพดนฟาอากาศ คอ ในชวงฤดฝน ไกจะมอาหารคอนขางอดมสมบรณ เนองจากไดรบทงเมลดวชพชและหนอนแมลงในปรมาณมาก ซงอาหารทงสองชนดนเปนแหลงของไวตามนและโปรตนทสำาคญ ตามธรรมชาต ทำาใหไกในฤดกาลนมการเจรญเตบโตและความแขงแรงมากกวาไกในฤดอน ๆ

สวนในฤดเกบเกยว และนวดขาว ไกกมโอกาสทจะไดรบเศษอาหารทตกหลนมาก ทำาใหไกมสภาพรางกายอวนทวนสมบรณพอสมควร สวนในฤดแลงมกจะประสพปญหาไกขาดแคลนอาหารตามธรรมชาต โดยเฉพาะอยางยงปญหาเรองนำาซงมกจะขาดอยเสมอ จำาเปนตองเตรยมไวใหไกดวยหลกในการใหอาหารไกพนบานมดงตอไปน

1. ควรซอหวอาหารเพอเอามาผสมกบอาหารทผเลยงมอยเชน ผสมกบปลายขาว หรอรำาเปนตน อาหารผสมนใชเลยงไกโดยเฉพาะอยางยงไกเลก จะทำาใหไกทเลยงโตเรวและแขงแรง

2. การใชเศษอาหารมาเลยงไกควรคำานงถงความสะอาดและสงแปลกปลอมทเปนพษตอไกดวย 3. ถาเปนไปไดควรเสรมเปลอกหอยปนในอาหารทใหไกกนจะชวย

แกปญหาเรองเปลอกไขบางและปญหาการจกกนไขของแมไก

4. ควรนำาหญาขนหรอพชตระกลถวบางชนดเชน ถวฮามาตา ใบกระถน หรอเศษใบพชตาง ๆ เชน ใบปอ ใบมน เปนตน นำามาสบใหไกกนจะทำาใหไกไดรบไวตามนและโปรตนเพมมากขน

5. การใชแสงไฟลอแมลงในตอนกลางคน นำาแมลงนนมาเปนอาหารไกจะทำาใหไกไดอาหารโปรตนอกทางหนงนอกจากนยงเปนการชวยทำาลายแมลงศตรพชอกดวย

6. ควรมภาชนะสำาหรบใสอาหารและนำาโดยเฉพาะ โดยทำาจากวสดตาง ๆ ทหาได เชนยางรถยนต หรอไมไผ ภาชนะสำาหรบใหนำาและอาหารควรวางใหสงระดบเดยวกบหลงของตวไกและใสอาหารเพยง 1 ใน 3 กพอเพอใหหกเรยราด

สำาหรบนำานนควรใชนำาทสะอาดใหไกดมกนตลอดเวลา สวนอาหารอาจจะใหเฉพาะตอนเชา และเยนเทานน นอกเหนอจากนนใหไกหาอาหารกนเอง 7. สำาหรบอาหารลกไก ควรเปนอาหารทละเอยด ยอยงาย และใหทละนอย ๆ เพอปองกนไมใหระบบการยอยอาหารของลกไกตองทำางานหนกเกนไป 8. ในชวงการใหไขและฟกไขของแมไก ควรมอาหารเสรมเปนพเศษสำาหรบแมไกซงจะชวยใหแมไกแขงแรงไมทรดโทรมเรว และไมตองไปหากนไกล ๆ

9. ในระยะการกกลกไกในคอกนน จำาเปนตองซออาหารสตรผสม (อาหารไกเลก) ทมจำาหนายตามทองตลาดมาใหลกไกกน การใหอาหารพวกปลายขาว ขาวเปลอกหรอรำา เพยงอยางใดอยางหนง หรอใหรวมกนจะไมไดผล เพราะจะทำาใหลกไกแคระแกรน ไมแขงแรง และตายในทสด ดงนนจงควรหาซออาหารสตรผสมทมโปรตนเมอพนระยะการกกแลวในชวงเวลากลางวนกสามารถปลอยใหไกออกหาอาหารตามธรรมชาตบาง ในชวงกอนคำากไลไกเขาคอกและควรใหอาหารสตรสำาเรจเสรมใหไก หรอจะใหเศษอาหารทเหลอ หรอพวกปลายขาว ร ำาขาว กได

- 24 -

10. ในกรณทเลยงไกจำานวนมาก สงหนงทควรคำานงถงคอแหลงอาหารตามธรรมชาตวามเพยงพอตอจำานวนไกหรอไม ถาไมเพยงพอกควรซออาหารสตรผสมใหกนเสรมดวย มเชนนนจะพบวาไกทเลยงจะผอม ไมแขงแรง และมกแสดงอาหารปวยจนถงตายในทสด

11. นอกจากการใชสตรอาหารสำาเรจมาใชเลยงไกแลว ยงมอาหารอกรปแบบหนงทมจำาหนายอยในรปเขมขน หรอเรยกกนวาหวอาหาร ซงสามารถซอนำามาผสมกบวตถดบในทองถนได เชน ปลายขาว ขาวโพด หรอมนสำาปะหลงตากแหง เปนตน การผสมมกจะคำานงถงสตรอาหารทจะใชวาจะเลยงในระยะลกไกหรอไกรน เมอทราบอายไกทเลยงแลวกนำาหวอาหาร และวตถดบทมอยมาผสมกนตามสดสวนทคำานวณไวดงตวอยางเชน ถาหวอาหารประกอบดวยโปรตน 42 เปอรเซนต จะนำามาผสมกบปลายขาวทประกอบดวยโปรตนประมาณ 8 เปอรเซนต เพอทำาเปนสตรอาหารใหไดโปรตน 19 เปอรเซนต เพอใชเลยงลกไก ๑. ขอดของไกพนบาน

1.1 หาอาหารเกง สามารถเลยงแบบปลอยตามธรรมชาตได ทำาใหประหยด คาอาหารไดมาก 1.2 ทนตอสภาพภมประเทศ และภมอากาศไดเปนอยางด 1.3 ทนตอโรคพยาธไดดกวาไกพนธอน ๆ 1.4 มความสามารถในการเลยงลกไดเกง 1.5 เนอของไกพนบานมรสชาตถกปากคนไทยมากกวาเนอของไกทผลต เปนอาหารโดยเฉพาะ

2. ขอเสยของไกพนบาน 2.1 โตชา ใชเวลาเลยงนานกวาไกทางการคามาก 2.2 ใหไขนอยปหนง ๆ ใหไขเฉลยประมาณ 40-50 ฟองตอป โดยจะให ไขเปน ชด ๆ ละ 7 - 15 ฟอง 2 3 เมอไขครบชดแลวไกพนบานมนสยชอบฟกไข โดยจะฟกไขประมาณ 21 วน ไขจะออกเปนลกเจยบ และจะเลยงลกเจยบตอไปอกประมาณ 2 เดอน จงจะเรมกลบมาใหไขใหมอก

- 25 -

สตวใหญการเลยงโคพนธพนเมอง บราหมน และพนธลกผสมบราหมนกบพนธพนเมองการใหอาหารโคเนอ อาหารสตว หมายถง สงทสตวกนเขาไปตามปกตในแตละวนแลวไดรบโภชนะทจำาเปน ในการสรางเนอเยอตางๆ ตลอดจนบำารงรางกายใหสขภาพสมบรณ ซอมแซมสวนทชำารด หรอสกหรอรวมทงใหผลผลตตามชนดของสตวนนๆ และไมเปนพษกบสตวดวย อาหาร นบเปนปจจยสำาคญอกประการหนงทจะชวยใหธรกจการเลยงโคไดรบผลสำาเรจ แมวาโคจะเปนโคพนธดเพยงใดกตาม ถาไดรบโภชนะไมตรงตามความตองการของโคแลว กไมอาจจะทำาใหโคมการเจรญเตบโตดไปได อาหารทใชในการเลยงโคเนอ พอจะแยกโภชนะตางๆ ทสำาคญได 6 ประการ คอ 1. นำา นำาเปนโภชนะทหาไดงายทสด แตจำาเปนตอสตวรองจากอากาศสตวสามารถไดรบนำาจากหลายทางดวยกนทงจากการดมโดยตรงจากนำาทมอยในอาหาร และจากปฏกรยาเคมของโดยภาชนะในรางกายดวยทางหนง นำาจำาเปนตองนำาโภชนะตางๆ ไปใชประโยชน เปนตวควบคมอณหภมของรางกาย และชวยในการขบถายของเสย ในรางกายสตวจะประกอบดวยนำาประมาณ 40-70% โดยเฉลยโคจะกนนำาประมาณ 20-40 ลตร/วน 2. โปรตน โคตองการโปรตนในการสรางเนอเยอเพอการเจรญเตบโต โคทอยในชวงของการเจรญเตบโต จะมความตองการโปรตนมากกวาโคทโตเตมท หรอแมโคทกำาลงตงทอง จะตองการโปรตนสงกวาแมโคทองวาง วตถดบทเปนแหลงของโปรตน ไดแก ปลาปน เนอปน กากถวเหลอง กากถวลสง กากเมลดฝาย ใบกระถน และยเรยเสรมโภชนะโปรตนใหกบสตวใหใชไดไมเกน 3% ในอาหารผสม และไมควรใชกบลกโคทมอายนอย 3. คารโบไฮเดรท เปนอาหารทมแปงและนำาตาลอยมากประโยชนท

โคจะไดรบ คอ จะเปนแหลงพลงงานสำาหรบสตว ใหความอบอนแกรางกาย และยงเกบสะสมไปเปนอาหารพลงงานสำารองไวใชโดยเกบไวในรปของไขมน แหลงของคารโบไฮเดรท ไดแก ขาวโพด ขางฟาง ปลายขาว มนสำาปะหลง รำาขาว ฯลฯ 4. ไขมน เปนสวนทใหพลงงานเชนเดยวกบคารโบไฮเดรท แตจะใหพลงงานสงกวาคารโบไฮเดรทประมาณ 2.25 เทา นอกจากใหพลงงานแลว ยงเปนฉนวนปองกนความหนาว จากภายนอกรางกายดวยปองกนการกระทบกระเทอน และชวยดดซมวตามนบางชนด แหลงอาหารไขมนไดแก เมลดธญพชตางๆ และจากอาหารสตวทวๆ ไปกยงมไขมนเปนสวนประกอบอย แตจะมในปรมาณทแตกตางกน 5. แรธาต ในสตวจะตองการแรธาตนอย เมอเทยบกบโภชนะอนๆ แตกจะขาดเสยมได เพราะแรธาตจะเปนสวนประกอบของกระดกและเนอเยอตางๆ ในรางกายสตว รวมทงควบคมการทำางานของระบบประสาท และรกษาความเปนกรด-ดาง ใหอยในสภาวะสมดล ในการเลยงโคในแปลงหญาทมพชตระกลถว และใหอาหารขนเสรมโปรตนพอเพยงแลว การขาดแรธาตมกจะไมเกดขนการเสรมแรธาตแกโค อาจใหกนอาหารพวกพชตระกลถวหรอใหกนกอนแรธาตโดยตรงกได แหลงแรธาตอกไดแก กระดกปน เปลอกหอยปน ฯลฯ 6. วตามน เปนสารทรางกายสตวตองการในปรมาณทนอยเชนเดยวกน แตกขาดไมได วตามน มหนาทชวยในการยอยอาหารดดซมอาหาร ชวยในการสบพนธเปนไปอยางสมบรณ อาหารวตามน มอยในพชอาหารสตวทวไป เราอาจเสรมวตามนไดในอาหารผสม หรอาจใหในรปของการฉดกได หากคดวาสตวจะขาดวตามน

- 26 –

หลกในการใหอาหารโคเนอ การใหอาหารเพอการเจรญเตบโตของสตวนน สตวจะนำาเอาอาหารไปใชในการขยายตวของโครงกระดกและเนอเยอของรางกายในวยเลกจนถงขนาดโตเตมวย ในโคจะโตเตมวยเมออายประมาณ 5 ป หลงจากนนสตวกจะหยดการเจรญเตบโต แตสตวจะมการเพมนำาหนกตอไปอก ซงจะเปนการสะสมของไขมนเกอบลวนๆ หรอทวาสตวอวนนนเอง เพราะฉะนนในชวยการเจรญเตบโตของลกโค ควรไดรบอาหารแรธาตอยางพอเพยง โดยเฉพาะแคลเซยมและฟอสฟอรสอาหารแรธาตอยางงาย

สตวเลก สกร มการเลยงพนธผสมระหวางแลนดเรด และลารจไวท เกษตรกรมความชำานาญและรอบรโรคตางๆ สามารถปองกนและกำาจดได

สตวนำา สวนใหญเกษตรกรภายในตำาบลคลองนาจะประกอบอาชพการเลยงกงขาว กงกลาดำา ปลานำากรอย และปลานำาจดแบบผสมผสาน

การเลยงกงขาวแยกตามความเคมของนำาไดเปน 2 แบบ คอ1. การเลยงกงขาวดวยนำาความเคมตำา การเลยงกงขาวในพนทนำาจดและในพนทภาคกลาง สวนใหญจะเลยงโดยใชนำาความเคมตำา ภญโญ (2545) อธบายถงรายละเอยดวธการเลยงกงขาว ตงแตการเตรยมบอ การใหอาหาร ตลอดจนการจดการในระหวางการเลยง โดยใชนำาความเคมตำามากจนเกอบจะเปนระดบทถอวาเปนนำาจด โดยทวไปเกษตรกรจะซอนำาเคมความเขมขนสงจากนาเกลอใสรถบรรทกนำาคนละประมาณ 12-13 ตน ความเคม 100-200 พพท มาเตมในนำาจดเพอใหไดความเคมประมาณ 3-4 พพท สวนใหญจะกนคอกกอน มการกนคอกโดยใชผาพลาสตกพนทประมาณ 150 ตารางเมตร ความลกประมาณ 80 เซนตเมตร แลวมเตมนำาจากนาเกลอเขาไปในคอกจนไดความเคมประมาณ 8-10 พพท หลงจากนนกจะใชลกกงซง

ปรบความเคมจากโรงเพาะฟกมาแลวโดยลกกงขาวระยะโพสลารวา 10-12 (พ 10-12) มาปลอยในคอก อนบาลในคอกประมาณ 3-4 วนกเปดคอกออกมา จะอนบาลในคอกไมนาน เนองจากกงขาวจะกนอาหารเกง และวายนำาตลอดเวลาเพราะฉะนนจะไมนยมอนบาลนานเกนไป เพราะอาจจะมการกนกนเอง หนงเกษตรกรจะไมทำาคอกเหมอนกงกลาดำา คอเตรยมนำาความเคมประมาณ 3-5 พพท ทงบอแลวใหทางโรงเพาะฟกปรบความเคมของลกกงจนมาอยทความเคมตำาทสดประมาณใกลเคยงกบทจะมาปลอยในบอ แลวนำาลกกงมาปลอยโดยตรงโดยทไมมการกนคอก เปนอกวธหนงของการเลยงกงขาวในพนทความเคมตำา การปลอยลกกงโดยตรงในบอจะใหอตรารอดสงกวา ทผานมาจะปลอยลกกงไมหนาแนนมากเมอเทยบกบการเลยงรมชายฝงทะเล โดยทวไปจะมการปลอยลกกงในอตราความหนาแนนประมาณ 70,000-80,000 ตว/ไร ผลผลตเมอเทยบกบกงกลาดำาแลวผลผลตของกงขาว ถาปลอยลกกง 100,000 ตว เลยงดวยความเคมตำาจะมผลผลตประมาณ 1,000 กโลกรม (1 ตน)หรอมากกวา 1 ตนเลกนอย สวนใหญเกษตรกรจะเลยงใหไดกงขนาดประมาณ 60-80 ตว/กโลกรม คอเลยงประมาณ 3 เดอน จะมการจบกงบางสวนออกไปขายกอยโดยมการใชอวนตาหางเพอลากเอากงขนาดใหญในบอประมาณครงหนงออกไปขาย หลงจากนนกจะมการเตมนำาเขามาเพราะกอนจบจะมการลดนำาลงไปสวนหนง ซงถานำาลกเกนไปจะใชอวนทบตลงลากลำาบาก

- 27 -

จงตองมการลดนำาลง แลวกใชอวนตาใหญลาก กจะไดกงตวใหญอาจจะเปนขนาด 60 ตว/กโลกรมขนมาขายกอนครงบอ จากนนจะมการเตมนำาจดเขาไปจนเตมบอ หลงจากนนจะเอานำาเคมมาเตมอกรอบหนงเพอเพมความเคม กงทเหลอกจะมการเจรญเตบโตดขน และเลยงตออกประมาณ 2 สปดาห จะทำาใหกงในบอโตขนมา เชน ขนาด 80 ตว/กโลกรมกจะกลบมาเปน 60 ตว/กโลกรม การเลยงดวยนำาความเคมตำาในพนทนำาจดกจะเลยงแบบน คอจบ 2 ครง

ในบางสวนของพนทในเขตลมนำาบางปะกงซงใชนำาจากแมนำาบางปะกง ในบางฤดและบางพนทมความเคมตลอดทงปแตความเคมไมสง บางชวงเวลากจะซอนำาเคมจากนาเกลอมาเตม สวนใหญจะปลอยกงหนาแนนเพมขน โดยเฉพาะในฟารมทมความพรอม มเครองใหอากาศเตมท ความเคมของนำาไมตำากวา 3 พพท ฟารมเหลานมการปลอยลกกงคอนขางหนาแนนแทนทจะปลอยไรละ 70,000-80,000 ตว จะปลอยลกกงความหนาแนนประมาณ 100,000-120,000 ตว/ไร หมายถงตองมนำาถายพรอม ความเคมไมหมดในระหวางการเลยง

ภาพการปลอยลกกงขาวแบบปลอยตรง

ภาพลอยถงบรรจลกกงในบอปรบอณหภม ขอควรระวงในการปลอยลกกง ในการปลอยลกกงลงในบอเลยงเกษตรกรมกจะนำาถงทบรรจลกกงลอยไวในบอเพอปรบอณหภมใหใกลเคยงกบอณหภมของนำาในบอ เนองจากลกกงทขนสงลำาเลยงมาจากโรงเพาะฟกจะมการปรบอณหภมระหวางการเดนทางไมใหสงมาก เพอลดความเครยดของลกกง สวนมากอณหภมของนำาในถงทบรรจลกกงประมาณ 23-25 องศาเซลเซยส

การลอยถงใสลกกงในบอ อยาใหนานเกนไป เพราะเมออณหภมของนำาในถงอนขนเทากบในบอ ลกกงจะเรมปราดเปรยววองไว ลกกงตวทโตกวาอาจจะกนตวทเลกกวา หรอทำาอนตรายตวทเลกกวา จากการสงเกตถาปรบอณหภมของนำาในถงนานเกนไป และลกกงทบรรจในถงมขนาดแตกตางกนมาก อตรารอดมกจะตำากวาปกต

- 28 -

การใหอาหารลกกงปรมาณการใหอาหารสำาหรบลกกงทเพงปลอยลงในบอแตกตางกน

ออกไปตามลกษณะของการเลยง เกษตรกรบางรายมการเตรยมบอด มอาหารธรรมชาตมาก ใหอาหารเรมตนคลายกบกงกลาดำาคอ ลกกง 100,000 ตวใหอาหาร 1 กโลกรม/วน แลวคอยๆ เพมขนเรอยๆ จนกวาจะปรบอาหารตามยอได

สำาหรบการเลยงกงขาวทมอตราปลอยลกกงหนาแนนไรละประมาณ 150,000 ตว สวนมากจะใหอาหารเรมตนคอนขางมาก เนองจากลกกงขาวโตเรว และกนอาหารเกง ถาเกษตรกรไดลกพนธทมาจากสายพนธทด อตรารอดจะสงมาก ดงนนปรมาณการใหอาหารอาจจะเปนดงน

ตารางท 1 โปรแกรมการใหอาหารในชวง 30 วนแรก (ตอจำานวนลกกง 100,000 ตว)

วนท อาหาร/วน (กโลกรม) อาหารสะสม (กโลกรม)1 2.5 2.52 2.6 5.13 2.7 7.84 2.8 10.65 2.9 13.56 3.0 16.57 3.1 19.68 3.3 22.99 3.5 26.410 3.7 30.111 3.9 34.012 4.1 38.113 4.3 42.414 4.5 46.9

15 4.8 51.716 5.1 56.817 5.4 62.218 5.7 67.919 6.0 73.9

- 29 -

วนท อาหาร/วน (กโลกรม) อาหารสะสม (กโลกรม)20 6.3 80.221 6.6 86.822 6.9 93.723 7.2 100.924 7.5 108.425 7.8 116.226 8.1 124.327 8.4 132.728 8.7 141.429 9.0 150.430 9.3 159.7

หมายเหต เรมจาก 2.5 กโลกรม/100,000 ตว/วน| วนท 2-7 เพม 100 กรม/100,000 ตว/วน วนท 8-14 เพม 200 กรม/100,000 ตว/วน วนท 15-30 เพม 300 กรม/100,000 ตว/วน

- 30 -

สำาหรบการเลยงกงขาวในพนท ทใชนำาความเคมตำา ภญโญ (2545) ไดสรป ตารางการใหอาหารดงทแสดงไว

ตารางท 6.5 การใหอาหารของกงขาวทเลยงดวยนำาความเคมตำา (ตอจำานวนลกกง 100,000 ตว)

วนท นำาหนกก

ง(กรม)

% อาหาร

08.00 (

กโลกรม)

16.00 (

กโลกรม)

22.00 (

กโลกรม)

อาหารสะสม

1-10 - - 1 1 - 2011-20

0.5 15 2 2 2 60

21-30

2.6 6 4 3 3 120

31-40

4.5 4 4.8 4.8 4.8 144

41-50

6.2 3.8 6.3 6.3 6.3 189

51-60

7.9 3.5 7.3 7.3 7.3 219

61-70

9.6 3.2 8.1 8.1 8.1 243

71-80

11.3 2.9 8.7 8.7 8.7 261

81-90

13.2 2.6 9.1 9.1 9.1 273

91-100

14.7 2.5 9.6 9.6 9.6 288

101-110

16.3 2.4 10.4 10.4 10.4 312

111-120

18.0 2.3 11.0 11.0 11.0 330

2459

หมายเหต- การใหอาหารตงแตวนท 1 ถง วนท40 ใหใชอาหารโปรตนสง

ประมาณ 45-50 เปอรเซนต- ตงแตวนท 41 จนกระทงจบขาย ใหใชอาหารโปรตนตำาลงมา

ประมาณ 30-35 เปอรเซนต- การใชยอ สามารถใชยอไดตงแตวนท 11 แตการปรบอาหารจะ

ไมใชยอเปนหลก ขอใหใชตารางอาหารเปนเกณฑ เพมขน-ลดลง ตามปจจยแวดลอม ขอใหใชเพอดการกนอาหารของกงโดยสงเกตจากขกงในยอ

- เมอครบ 30 วน ควรสมดวยแหตาถ 2 ครง เพอเชคนำาหนกของกงเปรยบเทยบกบนำาหนกของกงในตารางการใหอาหาร จากนนใหสมดนำาหนกกง ทก 10 วน และปรบอาหารตามตาราง

- หากกงมขนาดแตกตางกนมาก แสดงวาอาหารไมพอ

- 31 -

ปรมาณอาหารในยอการเลยงกงขาวในแตละพนทจะแตกตางกนออกไป โดยเฉพาะ

ปรมาณการใสอาหารในยอ เพอปรบอาหารตามการเจรญเตบโตของกงตลอดระยะเวลาในการเลยง

เกษตรกรบางรายใสอาหารในยอในปรมาณใกลเคยงกบกงกลาดำา คอ หลงจากกงอาย 35 วน ใสอาหารในยอ 5 กรม/อาหาร 1 กโลกรม เมอกงมขนาดโตขนใสอาหารในยอเพมเปน 6 กรม/อาหาร 1 กโลกรม และเพมเปน 7 กรม/อาหาร 1 กโลกรมในชวงสดทาย โดยใชระยะเวลาในการเชคยอระหวาง 2.5-2.0 ชวโมง

สำาหรบเกษตรกรทเลยงโดยปลอยลกกงอยางหนาแนน สวนมากจะเรมปรบอาหารโดยใชยอเมอกงมอายประมาณ 30 วนซงจะมนำาหนก 2-3 กรม ปรมาณอาหารทใสในยอประมาณ 2 กรม/อาหาร 1 กโลกรม และเชคยอใชเวลาประมาณ 2.5-3 ชวโมง เมอกงมอายเพมขนจนถงประมาณ 60-70 วน ปรมาณอาหารในยอจะเพมเปน 3 กรม/อาหาร 1 กโลกรม ใชเวลาเชคยอ 2.0-2.5 ชวโมง จนกวาจะจบขาย แตจะมการสงเกตสของอาหารในลำาไสมาประกอบพจารณาในการเพมลดอาหารดวย การใชวธการปรบอาหารจากยอแตเพยงอยางเดยวไมเหมาะสม เพราะมโอกาสผดพลาดได นอกจากนนอาจจะพจารณาจากการวเคราะหคณภาพนำา ถาปรมาณแอมโมเนยเพมขน และสนำาเขมมาก แสดงวาอาหารทใหมากเกนไป หรอถานำาขนมาก และกงจำานวนมากขนมาตามขอบบอ แสดงวาอาหารไมเพยงพอ

2. การเลยงกงขาวดวยนำาความเคมปกต การเลยงกงขาวในพนทภาคใตทใชนำาความเคมปกต คอความเคมประมาณ 10 พพทขนไป สวนใหญจะมการปลอยลกกงอยางหนาแนนมากกวา 120,000 ตว/ไร ผลผลตประมาณ 2 ตน/ไร อตรารอดประมาณ 80 เปอรเซนต เพราะฉะนนกระแสผลผลตของกงขาวทออกมา

มากในชวงกลางป พ.ศ. 2546 โดยเฉพาะการเลยงทางภาคใตโดยใชนำาความเคมปกต ทำาใหในหลายจงหวดทางภาคใต ซงไมเคยเลยงกงขาวมากอน หนมาเลยงกงขาวมากขน โดยเฉพาะในชายฝงทะเลอนดามนมผลผลตสงมากประมาณ 3-4 ตน/ไร โดยมการปลอยลกกงอยางหนาแนนมากกวา 150,000 ตว/ไร บางรายมการทยอยจบกงออกไป เพอใหกงทเหลอในบอมโอกาสโตขน การเลยงกงขาวดวยนำาความเคมปกตจะไดผลดกวานำาความเคมตำา เนองจากมการถายนำาในปรมาณทมากในชวงทายๆ ของการเลยง

- 32 -

การเลยงปลานล

การเพาะเลยงปลานล ปลานล Oreochromis nilotica เปนปลานำาจดชนดหนงซงมคณคาทางเศรษฐกจนบตงแตป 2508 เปนตนมา สามารถเลยงไดทกสภาพ การเพาะเลยงในระยะเวลา 8 เดอน – 1 ป สามารถเจรญเตบโตไดถงขนาด 500 กรม เนอปลามรสชาตด มผนยมบรโภคกนอยางกวางขวาง ขนาดปลานลทตลาดตองการจะมนำาหนกตวละ 200-300 กรม จากคณสมบตของปลานลซงเลยงงาย เจรญเตบโตเรวแตปจจบนปลานลพนธแทคอนขางจะหายาก เพอใหไดปลานลพนธด กรมประมงจงไดดำาเนนการ ปรบปรงพนธปลานลในดานตาง ๆ อาท เจรญเตบโตเรว ปรมาณความดกของไขสง ใหผลผลตและมความตานทานโรคสง เปนตน

รปรางลกษณะปลานลเปนปลานำาจดชนดหนงอยในตระกลซคลด (Cichlidae)

มถนกำาเนดเดมอยในทวปแอฟรกา พบทวไปตามหนอง บง และทะเลสาบ ในประเทศซดาน ยกนดา แทนแกนยกา โดยทปลาชนดนเจรญเตบโตเรวและเลยงงาย เหมาะสมทจะนำามาเพาะเลยงในบอไดเปนอยางด จงไดรบความนยมและเลยงกนอยางแพรหลายในภาคพนเอเซย แมแตในสหรฐอเมรกากนยมเลยงปลาชนดน

รปรางลกษณะของปลานลคลายกบปลาหมอเทศ แตลกษณะพเศษของปลานลมดงนคอ รมฝปากบนและลางเสมอกน ทบรเวณแกมมเกลด 4 แถว ตามลำาตวมลายพาดขวางจ ำานวน 9-10 แถบ นอกจากนนลกษณะทวไปมดงน ครบหลงมเพยง 1 ครบ ประกอบดวยกานครบแขงและกานครบออนเปนจำานวนมาก ครบกนประกอบดวยกานครบแขงและออนเชนกน มเกลดตามแนวเสนขางตว 33 เกลด ลำาตวมสเขยวปนนำาตาล ตรงกลางเกลดมสเขม ทกระดกแกมมจดสเขมอยจดหนง

บรเวณสวนออนของครบหลง ครบกน และครบหางนนจะมจดสขาวและสดำาขวางแลดคลายลายขาวตอกอยโดยทวไป

ตอมากรมประมงโดยสถาบนวจยและพฒนาพนธกรรมสตวนำาไดนำาปลานลสายพนธแทมชอวา ปลานลพนธจตรลดาไปดำาเนนการปรบปรงพนธไดปลานลสายพนธใหม จำานวน 3 สายพนธ ดงน

1. ปลานลสายพนธจตรลดา 1 เปนปลานลทปรบปรงพนธมาจากปลานลสายพนธแบบคดเลอกภายในครอบครว (within family selection) เร มดำาเนนการปรบปรงพนธตงแตป พ.ศ. 2528 จนถงปจจบนเปน ชวอายท 7 ซงทดสอบพนธแลวพบวา มอตราการเจรญเตบโตดกวาปลานลพนธทเกษตรกรเลยง 22%

2. ปลานลสายพนธจตรลดา 2 เปนปลานลทพฒนาพนธมาจากปลานลสายพนธจตรลดา โดยการปรบเปลยนพนธกรรมในพอพนธใหมโครโมโซมเพศเปน “YY” ทเรยกวา “YY – Male” หรอซปเปอรเมล ซงเมอนำาพอพนธดงกลาวไปผสมพนธกบแมพนธปกตจะไดลกปลานลเพศผทเรยกวา ปลานลสายพนธจตร“ ลาด 2” ซงมลกษณะเดนคอ เปนเพศผทมโครโซมเพศเปน “XY” สวนหวเลก ลำาตวกวาง

สขาวนวล เนอหนาและแนนรสชาตด อาย 6-8 เดอน สามารถเจรญเตบโตไดขนาด 2-3 ตวตอกโลกรม ใหผลผลตตอไรสงกวาปลานลพนธทเกษตรกรเลยง 45%

- 33 -

3. ปลานลสายพนธจตรลดา 3 เปนปลานลทปรบปรงพนธมาจากการนำาปลานลพนธผสมกลมตาง ๆ ทเกดจากการผสมพนธระหวางปลานลสายพนธจตรลดาและปลานลสายพนธอน ๆ อก 7 สายพนธ ไดแก อยปต กานา เคนยา สงคโปร เซเนกล อสราเอล และไตหวน ซงมการเจรญเตบโตเรวและมอตรารอดสง ในสภาพแวดลอมการเลยงตาง ๆ ไปสรางเปนประชากรพนฐาน จากนนจงดำาเนนการคดพนธในประชากรพนฐานตอโดยวธดลกษณะครอบครวรวมกบวธดลกษณะภายในครอบครว ปลานลชวอายท 1-5 ดำาเนนการปรบปรงพนธโดยหนวยงาน ICLARM ในประเทศฟลปปนส จากนนจงนำาลกปลาชวอายท 5 เขามาในประเทศไทย ในป พ.ศ. 2538 สถาบนวจยและพฒนาพนธกรรมสตวนำาจงดำาเนนการปรบปรงพนธปลา ดงกลาวตอโดยวธการเดมจนในปจจบนได 2 ชวอาย และเรยกวา ปลานลสายพนธจตรลดา “ 3” ปลาสายพนธนมลกษณะเดนคอ สวนหวเลก ลำาตวกวาง สเหลองนวล เนอหนาและแนน รสชาตด อาย 6-8 เดอน สามารถเจรญเตบโตไดขนาด 3-4 ตวตอกโลกรม ใหผลผลตตอไรสงกวาปลานลพนธทเกษตรกรเลยง 40%

คณสมบตและนสยปลานลมนสยชอบอยรวมกนเปนฝง (ยกเวนเวลาสบพนธ) มความ

อดทนและปรบตวเขากบสภาพแวดลอมไดด จากการศกษาพบวา ปลานลทนตอความเคมไดถง 20 สวนในพนสวน ทนตอคาความเปนกรด-ดาง (pH) ไดดในชวง 6.5-8.3 และสามารถทนตออณหภมไดถง 40 องศาเซลเซยส แตในอณหภมทตำากวา 10 องศาเซลเซยส พบวาปลานลปรบตวและเจรญเตบโตไดไมดนก ทงนเปนเพราะถนกำาเนดเดมของปลาชนดนอยในเขตรอน

การสบพนธ1. ลกษณะ ตามปกตแลวรปรางภายนอกของปลานลตวผและตว

เมย จะมลกษณะคลายคลงกนมาก แตจะ สงเกตลกษณะเพศไดกโดยการดอวยวะเพศทบรเวณใกลกบชองทวาร โดยตวผจะมอวยวะเพศในลกษณะเรยวยาวยนออกมา แตสำาหรบตวเมยมลกษณะเปนรคอนขางใหญและกลม ขนาดปลาทจะดเพศไดชดเจนนนตองเปนปลาทมขนาดความยาวตงแต 10 เซนตเมตรขนไป สำาหรบปลาทมขนาดโตเตมทนนจะสงเกตเพศไดอกวธหนงดวยการดสทลำาตว ซงปลาตวผทใตคางและลำาตวจะมสเขมตางกบตวเมย โดยเฉพาะอยางยงในชวงฤดผสมพนธสจะยงเขมขน

2. การผสมพนธและวางไข ปลานลสามารถผสมพนธไดตลอดปโดยใชเวลา 2-3 เดอน/ครง แตถาอาหารเพยงพอและเหมาะสมในระยะเวลา 1 ป จะผสมพนธได 5-6 ครง ขนาดอายและชวงการสบพนธของปลาแตละตวจะแตกตางกนไปตามสภาพแวดลอมและสภาพทางสรรวทยาของปลาเอง การววฒนาการของรงไขและถงนำาเชอของปลานล พบวาปลานลจะมไขและนำาเชอเมอมความยาว 6.5 ซม. โดยปกตปลานลทยงโตไมไดขนาดผสมพนธหรอสภาพแวดลอมไมเหมาะสมเพอการวางไขปลารวมกนอยเปนฝง แตภายหลงทปลามขนาดทจะสบพนธได ปลาตวผจะแยกออกจากฝงแลวเรมสรางรง โดยเลอกเอาบรเวณเชงลาดหรอกนบอทมระดบนำาลกระหวาง 0.5-1 เมตร วธการสรางรงนนปลาจะปกหวลง โดยทตวของมนอยในระดบตงฉากกบพนดน แลวใชปากพรอมกบการเคลอนไหวของลำาตวเพอเขยดนตะกอนออก จากนนจะอมดนตะกอนงบเศษสงของตาง ๆ ออกไปทงนอกรง ทำาเชนนจนกวาจะไดรงทมลกษณะคอนขางกลม เสนผาศนยกลางประมาณ 20-35 ซม. ลกประมาณ 3-6 ซม. ความกวางและความลกของรงไขขนอยกบขนาดของพอปลา หลงจากสรางรงเสรจเรยบรอยแลวมนพยายามจะไลปลาตวอน ๆ ใหออกไปนอกรศมของรงไขประมาณ 2-3 เมตร ขณะเดยวกนพอปลาทสรางรงจะแผครบหาง

- 34 -

และอาปากกวาง ในขณะทมปลาตวเมยวายนำาอยใกล ๆ รง และเมอเลอกตวเมยไดถกใจแลวกจะแสดงอาการจบค โดยวายนำาเคลาคกนไป โดยใชหางดดและกดกนเบา ๆ การเคลาเคลยดงกลาวใชเวลาไมนานนก ปลาตวผกจะใชบรเวณหนาผากดนทใตทองของตวเมยเพอเปนการกระตนเรงเราใหตวเมยวางไข ซงตวเมยจะวางไขครงละ 10-15 ฟอง ปรมาณไขรวมกนแตละครงมประมาณ 50-600 ฟอง ทงนขนอยกบขนาดของแมปลา เมอปลาวางไขแตละครงปลาตวผจะวายนำาไปเหนอไขพรอมกบปลอยนำาเชอลงไปทำาเชนนจนกวาการผสมพนธแลวเสรจโดยใชเวลา 1-2 ชวโมง ปลาตวเมยเกบไขทไดรบการผสมแลวอมไวในปากและวายออกจากรง สวนปลาตวผกจะคอยหาโอกาสเคลาเคลยกบปลาตวเมยอนตอไป

3. การฟกไข ไขปลาทอมไวโดยปลาตวเมยจะววฒนาการขนตามลำาดบ แมปลาจะขยบปากใหนำาไหวเขาออกในชองปากอยเสมอ แมปลาจะขยบปากใหนำาไหลเขาออกในชองปากอยเสมอ เพอชวยให ไขทอมไวไดรบนำาทสะอาด ทงยงเปนการปองกนศตรทจะมากนไข ระยะเวลาฟกไขทปลาตวมยใชแตกตางกนตามอณหภมของนำา สำาหรบนำาทมอณหภม 27 องศาเซลเซยส ไขจะววฒนาการเปนลกปลาวยออนภายใน 8 วน ซงในระยะเวลาดงกลาวถงอาหารยงไมยบ และจะยบเมอลกปลามอายครบ 13 –14 วน นบจากวนทแมปลาวางไข ในชวงระยะเวลาทลกปลาฟกออกเปนตวใหม ๆ ลกปลานลวยออนจะเกาะรวมตวกนเปนกลม โดยวายวนเวยนอยบรเวณหวของแมปลา และเขาไปหลบซอนอยในชองปากเมอมภย หรอถกรบกวนโดยปลานลดวยกนเอง เมอถงอาหารยบลงลกปลานลจะเร มกนอาหารจ ำาพวกพชและไรน ำาขนาดเล กและหลงจาก 3 สปดาหแล ว ลกปลากจะกระจายแตกฝงไปหากนเลยงตวเองไดโดยลำาพง

การเพาะพนธปลานลการเพาะพนธปลานลใหไดผลดและมประสทธภาพ ตองไดรบการ

เอาใจใสและมการปฏบตและมการปฏบตในดานตาง ๆ เชน การเตรยมบอการเลยงพอแมพนธ การตรวจสอบลกปลาและการอนบาลลกปลา

สำาหรบการเพาะพนธปลานลอาจทำาไดทงในบอดน บอซเมนตและกระชงไนลอนตาถ ดงวธการตอไปน

1. การเตรยมบอเพาะพนธ1.1 บอดน บอเพาะปลานลควรเปนบอรปสเหลยมผนผาม

เนอทตงแต 50 – 1,600 ตารางเมตร สามารถเกบกกนำาไดสง 1 เมตร บอควรมเชงลาดตามความเหมาะสม เพอปองกนดนพงทลาย และมชานบอกวาง 1-2 เมตร ถาเปนบอเกากควรวดนำาและสาดเลนขนตกแตงภายในบอใหดนแนน ใสโลตนกำาจดศตรของปลาในอตราสวนโลตนแหง 1 กก./ปรมาตรของนำา 100 ลกบาศกเมตร โรยปนขาวใหทวบอ 1 กก./พนทบอ 10 ตรม. ใสปยคอกแหง 300 กก./ไร ตากบอทงไวประมาณ 2-3 วน จงเปดหรอสบนำาเขาบอผานผากรองหรอตะแกรงตาถใหมระดบสงประมาณ 1 เมตร การใชบอดนเพาะปลานลจะมประสทธภาพดกวาวธอน เพราะเปนบอทมลกษณะคลายคลงตามธรรมชาต และการผลตลกปลานลจากบอดนจะไดผลผลตสงและ ตนทนตำากวาวธอน

1.2 บอซเมนต กสามารถใชผลตลกปลานลได รปรางของบอจะเปนสเหลยมผนผา หรอทรงกลมกได มความลกประมาณ 1 เมตร พนทผวนำาตงแต 10 ตารางเมตรขนไป ทำาความสะอาดบอและเตมนำาทกรองดวยผาไนลอนหรอมงลวดตาถใหมระดบนำาจะทำาใหการเพาะพนธ 80 ซม. ถาใชเครองเปาลมชวยเพมออกซเจนในนำาจะทำาใหการเพาะพนธปลานลดวยวธนไดผลมากขน

- 35 -

1.3 กระชงไนลอนตาถ ขนาดของกระชงทใชประมาณ 5x8x2 เมตร วางกระชงในบอดนหรอหนอง บง อางเกบนำาใหพนกระชงอยตำากวาระดบนำาประมาณ 1 เมตร ใชหลกไม 4 หลก ผกตรงมม 4 มม ยดปากและพนกระชงใหแนนเพอใหกระชงขงตง การเพาะพนธปลานลดวยวธนมความเหมาะสมทจะใชผลตลกปลาในกรณซงเกษตรกรไมมพนท

2. การคดเลอกพอแมพนธ การคดเลอกพอแมปลานล โดยการสงเกตลกษณะภายนอกของปลาทสมบรณ ปราศจากเชอโรคและบาดแผล สำาหรบพอแมปลาทพรอมจะวางไขนนสงเกตไดจากอวยวะเพศ ถาเปนปลาตวเมยจะมสชมพแดงเรอ สวนปลาตวผกสงเกตไดจากสของตวปลาเขมสดใส โดยเปรยบเทยบกบปลานลตวผอน ๆ ทจบขนมา ขนาดของปลาตวผและตวเมยควรมขนาดไลเลยกนคอมความยาวตงแต 15-25 เซนตเมตร นำาหนกตงแต 150-200 กรม

3. อตราสวนทปลอยพอแมปลาลงเพาะพนธ ปรมาณพอแมปลาทจะนำาไปปลอยในบอเพาะ 1 ตว/4 ตารางเมตร หรอไรละ 400 ตว ควรปลอยในอตราสวนพอปลา 2 ตว/แมปลา 3 ตว จากการสงเกตพฤตกรรมในการผสมพนธของปลาชนดน ปลาตวผมสมรรถภาพทจะผสมพนธกบปลาตวเมยอน ๆ ไดอก ดงนนการเพมอตราสวนของปลาตวเมยใหมากขนกจะทำาใหไดลกปลานลเพมขน สวนการเพาะปลานลในกระชงใชอตราสวนปลา 6 ตว/ตารางเมตร โดยใชตวผ 1 ตว/ตวเมย 3-5 ตว การเพาะปลานลแตละรนจะใชเวลาประมาณ 2 เดอน จงเปลยนพอแมปลารนใหมตอไป

4. การใหอาหารและปยในบอเพาะพนธ การเลยงปลานลมความจำาเปนทจะตองใหอาหารสมทบหรออาหารผสม ไดแก ปลายขาว สาหราย รำาละเอยด ในอตราสวน 1: 2 : 3: โดยใหอาหารดงกลาวแกพอแมปลานลประมาณ 2% ของนำาหนกตว ทงนเพอใหปลานลใชเปนพลงงาน ซงตองใชมากกวาในชวงการผสมพนธ สวนปยคอกแหงกตองใสในอตราสวนประมาณ 100-200 กก./ไร/เดอน

ทงนเพอเพมปรมาณอาหารธรรมชาตในบอ ไดแก พชนำาขนาดเลก ๆ ไรนำาและตวออน อนจะเปนประโยชนตอลกปลานลวยออนภายหลงทถงอาหารยบตวลง และจะตองดำารงชวตอยในบอเพาะดงกลาวประมาณ 1 สปดาหกอนยายไปเลยงในบออนบาล ถาในบอขาดอาหารธรรมชาตดงกลาว ผลผลตลกปลานลจะไดนอยเพราะขาดอาหารทจำาเปนเบองตน หลงจากถงอาหารไดยบตวลงใหม ๆ กอนทลกปลานลจะสามารถกนอาหารสมทบอน ๆ ไดอาหารสมทบทหาไดงายคอ ร ำาขาว ซงควรปรบปรงคณภาพใหดยงขน โดยใชปลาปน กากถว และวตามนเปนสวนผสม นอกจากนแหนเปดและสาหรายบางชนดกสามารถใชเปนอาหารเสรมแกพอแมปลานลไดเปนอยางด ในกรณทใชกระชงไนลอนตาถเพาะพนธปลานลกควรใหอาหารสมทบแกพอแมปลาอยางเดยว

การเลยง ปลานลเปนปลาทประชาชนนยมเลยงกนมากชนดหนง ทงในรปแบบการคาและเลยงไวบรโภคในครวเรอน ทงนเนองจากปลานลเปนปลาทเลยงงาย กนอาหารไดแทบทกชนด เนอมรสชาตด ตลาดมความตองการสง การเลยงปลาชนดนเพอผลตจำาหนายจงมความจำาเปนทจะตองพจารณาชวยลดตนทนการผลตใหมากทสดในเรองอาหารปลาทจะนำามาใชเลยง กลาวคอตองเปนอาหารทหาไดงาย ราคาตำา นอกจากนน การเลยงปลาชนดนมความจำาเปนในดานการจดการฟารมทเหมาะสม เพราะปลานลเปนปลาทออกลกดก ถาเปนปลาในบอมหนาแนนมากกจะไมเจรญเตบโต

ดงนน การเลยงทจะใหไดผลดเปนทพอใจกจำาเปนตองปฏบตใหถกตองตามหลกวชาการประเภทของการเลยง และขนตอนตอไปน

- 36 -

1. บอดน บอทเลยงปลานลควรเปนรปสเหลยมผนผาเพอสะดวกในการจบ เนอทตงแต 200 ตารางเมตรขนไป อาหารทใหใชเศษอาหารจากโรงครว

ปยคอก อาหารสมทบอน ๆ ทหาไดงาย เชน แหนเปด สาหราย เศษพชผกตาง ๆ ปรมาณปลาทผลตไดกเพยงพอสำาหรบบรโภคในครอบครว สวนการเลยงปลานลเพอการคาควรใชบอขนาดใหญ ตงแต 0.5-3.0 ไร ควรจะมหลายบอเพอทยอยจบปลาเปนรายวนรายสปดาหและรายเดอน ใหไดเงนสดมาใชจายเปนเงนทนหมนเวยน สำาหรบคาอาหารปลา เงนเดอนคนงานและคาใชจายอน ๆปจจบนการเลยงปลานลในบอดนแบงได 4 ประเภท ตามลกษณะของการเลยง ดงน 1. การเลยงปลานลแบบเดยว โดยปลอยลกปลาขนาดเทากนลงเลยงพรอมกนใชเวลาเลยง 6-12 เดอน แลววดจบหมดทงบอ 2. การเลยงปลานลหลายรนในบอเดยวกน โดยใชอวนจบปลาใหญคดเฉพาะขนาดปลาทตลาดตองการจำาหนายและปลอยใหปลาขนาดเลกเจรญเตบโตตอไป 3. การเลยงปลานลรวมกบปลาชนดอน เชน ปลาสวาย ปลาตะเพยน ปลาจน ฯลฯ เพอใชประโยชนจากอาหาร หรอเลยงรวมกบปลากนเนอเพอกำาจดลกปลาทไมตองการ ขณะเดยวกนจะไดปลากนเนอเปนผลพลอยได เชน การเลยงปลานลรวมกบปลากราย และการเลยงปลานลรวมกบปลาชอน เปนตน 4. การเลยงปลานลแบบแยกเพศ โดยวธแยกเพศปลาหรอเปลยนเพศปลาเปนเพศเดยวกนเพอปองกนการแพรพนธในบอ สวนมากนยมเลยงเฉพาะปลาเพศผ ซงมการเจรญเตบโตเรวกวาเพศเมย ขนตอนการเลยงปลานลในบอ

1. กำาจดวชพชและพรรณไมนำาตาง ๆ เชน กก หญา ผกตบชวาใหหมดโดยนำามากองสมไว เมอแหงแลวนำามาใชเปนปยหมกในขณะทปลอยปลาลงเลยง ถาในบอเกามเลนมากกจำาเปนตองสาดเลนขนโดยนำาไปเสรมคนดนทช ำารด หรอใชเปนปยแกพชผก ผลไม บรเวณใกลเคยง พรอมทงตกแตงเชงลาดและคนดนใหแนนดวย

กำาจดศตร ศตรของปลานล ไดแก ปลาจำาพวกกนเนอ เชน ปลาชอน ปลาชะโด ปลาหมอ ปลาดก นอกจากนมสตวพวก กบ เขยด ง

เปนตน ดงนนกอนทจะปลอยปลานลลงเลยงจงจำาเปนตองกำาจดศตร ดงกลาวเสยกอนโดยวธระบายนำาออกใหเหลอนอยทสด

การกำาจดศตรของปลาอาจใชโลตนสดหรอแหงประมาณ 1 กโลกรมตอปรมาณนำาในบอ 100 ลกบาศกเมตร โดยทบหรอบดโลตนใหละเอยดนำาลงแชนำาประมาณ 1-2 ป บ ขยำาโลตนเพอใหนำาสขาวออกมาหลาย ๆ ครงจนหมด นำาไปสาดใหทวบอ ศตรพวกปลาจะลอยหวขนมาภายหลงสาดโลตน

ประมาณ 30 นาท ใชสวงจบขนมาบรโภคได ปลาทเหลอตายพนบอจะลอยในวนรงขน สวนศตรจำาพวก กบ เขยด ง จะหนออกจากบอไป และกอนปลอยปลาลงเลยงควรทงระยะไวประมาณ 7 วน เพอใหฤทธของโลตนสลายตวไปหมดเสยกอน

2. การใสปย โดยปกตแลวอปนสยในการกนอาหารของปลานลจะกนอาหารจำาพวกแพลงกตอนพชและสตวเศษวสดเนาเป อยตามพนบอ แหน สาหราย ฯลฯ ดงนน ในบอเลยงปลาควรใหอาหารธรรมชาต ดงกลาวเกดขนอยเสมอ จงจำาเปนตองใสปยลงไปละลายเปนธาตอาหาร ซงพชนำาขนาดเลกจำาเปนตองใชในการปรงอาหารและเจรญเตบโต โดยกระบวนการสงเคราะหแสงซงเปนโซอาหาร อนดบตอไปคอ แพลงกตอนสตว ไดแก ไรนำา และตวออนของแมลง ปยทใชไดแก มลวว ควาย หม เปด ไก นอกจากปยทไดจากมลสตวแลวกอาจใชปยหมกและฟางขาว ปยพชสดตาง ๆ ไดเชนเดยวกน

- 37 -

อตราสวนการใสปยคอก ในระยะแรกควรใสประมาณ 250-300 กก./ไร/เดอน สวนในระยะหลงควรลดลงเพยงครงหนง หรอสงเกต และในกรณทหาปยคอกไมไดกอาจใชปยวทยาศาสตร สตร 15:15:15 ใสประมาณ 5 กก./ไร/เดอน กได วธใสปยถาเปนปยคอกควรตากบอใหแหงเสยกอน เพราะปยสดจะทำาใหมแกสจำาพวกแอมโมเนยละลายอยในนำามากเปนอนตรายตอปลา การใสปยคอกควรใชวธหวานลงไปในบอโดยละลายนำาทว ๆ บอ สวนปยหมกหรอปยสดนนควรกองสมไวตามมมบอ 2-3 แหง โดยมไมปกลอมเปนคอกรอบกองปยเพอปองกนมใหสวนทยงไมสลายตวกระจดกระจาย

3. อตราปลอยปลา อตราการปลอยปลาทเลยงในบอดนขนอยกบคณภาพนำา อาหาร และการจดการเปนสำาคญ โดยทวไปจะปลอยลกปลาขนาด 3-5 เซนตเมตร ลงเลยงในอตรา 1-3 ตว/ตารางเมตร หรอ 2,000-5,000 ตว/ไร

4. การใหอาหาร การใสปยเปนการใหอาหารแกปลานลทสำาคญมากวธหนง เพราะจะไดอาหารธรรมชาตทมโปตนสงและราคาถก แตเพอเปนการเรงใหปลาทเลยงเจรญเตบโตเรวขนหรอถกตองตามหลกวชาการ จงควรใหอาหารจำาพวกคารโบไฮเดรทเปนอาหารสบทบดวย เชน ร ำา ปลายขาว มจำานวนโปรตนประมาณ 20% เศษอาหารทเหลอจากโรงครวหรอภตตาคาร อาหารประเภทพชผก เชน แหนเปด สาหราย ผกตบชวาสบใหละเอยด เปนตน อาหารสมทบเหลานควรเลอกชนดทมราคาถกและหาไดงาย สวนปรมาณทใหกไมควรเกน 4% ของนำาหนกปลาทเลยง หรอจะใชวธสงเกตจากปลาทขนมากนอาหารจากจดทใหเปนประจำา คอ ถายงมปลานลออกมาออกนอยมากเพอรอกนอาหารกเพมจำานวนอาหารมากขนตามลำาดบทก 1-2 สปดาห

ในการใหอาหารสมทบมขอพงระวง คอ ถาปลากนไมหมด อาหารจมพนบอหรอละลายนำามากกจะทำาใหเกดความเสยหายขนหลายประการ เขน เสยคาใชจายไปโดยเปลาประโยชน ทำาใหนำาเนาเสยเปนอนตรายตอปลาทเลยง และ/หรอตองเพมคาใชจายในการสบถายเปลยนนำาบอยๆ เปนตน

การเจรญเตบโตของปลานล

อายปลา (เดอน)

ความยาว (ซม.) นำาหนก (กรม)

369

12

10202530

30200350500

-38-

การจบจำาหนายและการตลาดระยะเวลาการจบจำาหนายไมแนนอนขนอยกบขนาดของปลานลและ

ความตองการของตลาด โดยทวไปเปนปลานลทปลอยลงเลยงในบอรนเดยวกนกจะใชเวลาประมาณ 1 ป จงจะจบจำาหนาย เพราะปลานลทไดจะมนำาหนกประมาณ 2-3 ตวตอกโลกรม ซงเปนขนาดทตลาดตองการ สวนปลานลทปลอยลงเลยงหลายรนในบอเดยวกน ระยะเวลาการจบจำาหนายกขนอยกบราคาปลาและความตองการของผซอ การจบปลานลทำาได 2 วธ ดงน

1. จบปลาแบบไมวดบอแหง จะใชอวนตาหางจบปลา เพราะจะไดปลาทมขนาดใหญตามทตองการ การตอวนจบปลากระทำาโดยผจบยนเรยงแถวหนากระดาน และเวนระยะหางกนประมาณ 4.50 เมตร ซงอยทางดานหนงของบอแลวลากอวนไปยงอกดานหนงของบอตามความยาวแลวยกอวนขน หลงจากนนกนำาสวงตกปลาใสเขงเพอชงขาย ทำาเชนนเรอยไปจนไดปรมาณตามทตองการ สวนปลาเลกกคงปลอยเลยงในบอตอไป

การลากอวนแตละครงจะมปลาเบญจพรรณเปนผลพลอยไดเสมอ เชน ปลาดก ปลาหลด ปลาตะเพยน ปลาชอน เปนตน

การคดขนาดของปลากระทำาได 2 วธคอ ถานำาไปจำาหนายทองคการสะพานปลา องคการสะพานปลากจะจดการคดขนาดให แตถาเกษตรกรผเลยงปลาจำาหนายทปากบอกจำาเปนตองทำาการคดขนาดปลากนเอง2. จบปลาแบบวดบอแหง กอนทำาการจบปลาจะตองสบนำาออกจากบอให

เหลอนอย แลวตอวนจบปลาเชนเดยวกบวธแรก จนกระทงปลาเหลอจำานวนนอย จงสบนำาออกจากบออกครงหนงและขณะเดยวกนกตนำาไลปลาใหไปรวมกนอยในรองบอ รองบอนจะเปนสวนทลกอยดานหนงของบอเมอนำาในบอแหง ปลาจะมารวมกนอยทรองบอ และเกษตรกรผเลยงปลากจบขนมาจำาหนายตอไป การจบปลาลกษณะนสวนใหญจะทำาทกปในฤดแลงเพอตากบอใหแหงและเร มตนเลยงปลาในฤดการผลตตอไป

วถการตลาดปลานลเกษตรกร พอคาผรวบรวม ผ บ ร โ ภ ค ภ า ย ใ น

ประเทศ ตลาดขายปลก

หรอองคการสะพานปลา โรงงานแปรรป ผบรโภคตางประเทศ

ลกษณะและการจำาหนายผลผลตปลานลเกษตรกรผเลยงปลานล จะมการจำาหนายผลผลตในหลายลกษณะ

ไดแก ขายปลกแกพอคาตาง ๆ ทเขามารบซอจากฟารม ซงมทงพอคาขายปลกในตลาดหรอพอคารวบรวมในพนทและจากตางทองถ น หรอสงใหองคการสะพานปลาขาย สวนใหญแลวเกษตรกรจะขายแกพอคาผรวบรวม 66-71% และนำาไปขายแกพอคาขายสงทองคการสะพานปลา 21% และขายในรปลกษณะอน ๆ 3-6%

-39-

ราคาและความเคลอนไหวราคาและผลผลตปลานลแตละทองถนจะแตกตางกน ตลาดในชนบทม

ความตองการปลานลขนาดเลกเพอการบรโภค ซงตรงกนขามกบตลาดในเมองมความตองการปลาขนาดใหญ ราคาของปลาจงแตกตางกนความเคลอนไหวของราคาทเกษตรกรขายได และราคาขายสงเปนไป

ในลกษณะทศทางเดยวกนและขนอยกบฤดกาล ในการขายปลาโดยปกตราคาขายจะสงในชวงเดอนมกราคมถงเดอนกนยายน ส ำาหรบราคาจำาหนายทฟารมอยทขนาดของปลาอยระหวาง 12-15 บาท/กก. สำาหรบราคาขายปลกโดยเฉลยราคาอยท 20-25 บาท/กก. ผลตางระหวางราคาฟารมและราคาขายปลกเทากบ 8-10 บาท/กก.

ดานราคาสงออกนนขนอยกบอปสงคและอปทานของตลาดโลกเปนสำาคญ เมอประเทศคแขง เชน ไตหวน อนโดนเซย สามารถผลตไดมากกจะทำาใหประเทศไทยสงขายไดนอย เพราะเนองจากผลผลตปลานลแชแขงทงในรปปลาทงตวและปลาทงตวควกไสมราคาสกบประเทศคแขงไมได

อยางไรกตาม ราคาปลานลแลเฉพาะเนอมราคาอยระหวาง 75-80 บาท/กก. และสำาหรบปลานลแชแขงทงตวอยระหวาง 30-35 บาท/กก.ปญหาการตลาดปลานลของเกษตรกร

ตลาดปลานลพอคาคนกลางเปนผกำาหนดราคาและปรมาณการซอ โดยทพอคาคนกลางจะเขาไปรบซอถงฟารม เพราะเกษตรกรสวนใหญไมสามารถนำาผลผลตออกมาขายทตลาด เนองจากขาดอปกรณในการจบและลำาเลยง อกทงยงไมมความรในดานการตลาดปญหาทสำาคญซงเปนตวกำาหนดราคาทเกษตรกรพบอยเสมอ คอ

1. ขนาดพนธปลา ปลานลเปนปลาทแพรพนธไดสามารถออกลกตลอดทงปเปนปลานลเพศเมย สวนใหญและลกปลาจงมขนาดเลกและไมไดนำาหนกตามทผซอตองการ

2. กลนโคลนของเนอปลา เนองจากปลานลทเลยงยงใชเศษอาหาร วสดทเหลอจากการบรโภค หรอเลยงปลาผสมผสาน ทำาใหปลาแลเนอมกลนโคลน

3. ปลาทเกษตรกรจบ สวนมากวดบอและปลาตายจำานวนมาก การจบสงลำาเลยงไมถกวธ เมอนำาไปบรรจจะมแบคทเรยสง ทำาใหเนอปลามสเขยว

4. เกษตรกรขาดแคลนเงนทน ทำาใหเมอปลามขนาดโตพอจำาหนายเกษตรกรจะรบขายทนท ทำาใหราคาตำา

การกำาจดกลนสาบกลนทพบมากในปลาเลยง โดยเฉพาะปลาทเลยงในบอดน และเปน

ปญหามากตอการสงออก ไดแก กลนสาบหรอกลนโคลน แตเดมเขาใจกนวาอาหารทขนราอาจเปนสาเหตททำาใหปลามกลนดงกลาว แตปจจบนเปนททราบคอนขางแนนอนแลววา กลนโคลนในตวปลาเกดขน เนองจากปลาดดซบสารละลายชนดหนงในนำา เรยกวา จออสมน (Geosmin) เขาไปทางเหงอก หรอกนตวการทผลตสารนเขาไปโดยตรง แลวสะสมสารนในเนอเยอทสะสมไขมน สนนษฐานกนวาตวการทผลตสารน ไดแก สาหรายสนำาเงนแกมเขยวบางชนด เชอรา และจลนทรยทเกดขนในบอเลยง ตวการเหลานมกเกดขนอยางหนาแนนในบอทมการใหอาหารมาก ดงนนหากจะกลาววาอาหารเปนตนเหตของกลนโคลนกเปนได เพราะปรมาณอาหารทใชเลยงไมใชเลยงไมใชคณภาพของอาหารโดยตรงทเปนตนเหต

-40-

กลนโคลนไมใชเปนกลนถาวรทอยกบตวปลาตลอดไป กลนนจะหายไปเมอนำาปลาไปใสไวในนำาสะอาดและงดใหอาหารเปนเวลา 7 วน ทอณหภมนำา 24 องศาเซลเซยส ถาอณหภมสงกวานจะทำาใหกลนโคลนหมดไปจากตวปลาเรวขน การแชปลาในนำาสะอาดเปนเวลา 7 วน จะทำาใหปลาสญเสยนำาหนกไปประมาณ 5-12 เปอรเซนต

ปลานลไมตองการกรดไขมน W-6 ซงมมากในนำามนปลาจงไมควรใสนำามนปลาในอาหารปลานล เพราะนอกจากไมมประโยชนในดานใหกรดไขมนทจำาเปนแลวยงอาจทำาใหปลามกลนคาวรนแรง แมวาจะเกบปลาไวเปนป ๆ กตาม

ปลานลทขนไวจนอวนจะมเนอยยเหลวเมอทำาเปนเนอแล เนองจากไขมนอาหารไปสะสมตามเนอมากเกนไป ตามปกตปลาเลยงจะมไขมนมากกวาปลาธรรมชาตอยแลวเพราะปลาเลยงไดรบอาหารเตมทเพอเรงใหเจรญเตบโตเรว อาหารทมไขมนหรอสดสวนของพลงงานตอโปรตนสง จงทำาใหคณภาพของเนอตำาลง ในทางตรงขาม หากเนอปลามไขมนนอยเกนไป ซงมสาเหตมาจากปลาไดรบอาหารไมเพยงพอเนอปลาจะแหงและแขงเกนไปไมชวนรบประทาน

แนวโนมการเลยงปลานลในอนาคตปลานลเปนปลาทตลาดผบรโภคยงมความตองการสงขนเร อย ๆ

เนองจากจำานวนประชากรมอตราการเจรญเตบโตสง จงสงผลตอแนวโนมการเลยงปลาชนดนใหมลทางแจมใสตอไป โดยไมตองกงวลปญหาดานการตลาดเนองจากเปนปลาทมราคาดไมมอปสรรคเร องโรคระบาด เปนทนยมบรโภคและเลยงกนอยางแพรหลายในทวทกภมภาค เพราะสามารถนำามาประกอบอาหารไดหลายรปแบบ โดยเฉพาะอยางยง ในปจจบนปลานลสามารถสงเปนสนคาออกไปสตางประเทศในลกษณะของปลาแลเนอ ตลาดทส ำาคญ ๆ อาท ประเทศญปน สหรฐอเมรกา อตาล เปนตน ดงนนการเลยงปลานลใหมคณภาพ ปราศจากกลนโคลนยอมจะสงผลดตอการบรโภค การจำาหนายและการใหผลตอบแทนทคมคาทสด

เทคโนโลยการผลต ( การใชปย สารเคม ฯลฯ ) 1. การใชสารชวภณฑ เชน สารสกดจากสะเดา นำาสกด

ชวภาพ2. เครองตนำาสำาหรบบอกง3. เครองอำานวยความสะดวกในการดกจบสตวนำา4. เครองสบนำา

- 41 -การใชทดน สำาหรบกลมชดดนท 3

ชนดพช ปญหาและขอจำากดในการใชทดน

วธการจดการดน

พชผกตางๆ

ไมผล-มะมวง

- การระบายนำาของดนนำาทวมและยงแชในชวงฤดฝน- ดนขาดธาตอาหารพชบางอยาง

- ใสปยสตร 15-15-15 อตรา 40-50 กก. /ไร โดยแบงใส 2 ครง เทาๆกน ครงแรกใสหลงจากยายกลาปลกแลว 7 วน โดยใสสองขางแถวแลวพรวนดนกลบ

- ใสปยสตร 15-15-15 อตรา 50-60 กก./ไร โดยแบงใส 2 ครงๆละเทากน ครงแรกใสหลงจากยายกลาปลกแลว 5-7 วน ครงท 2 ใสเมอเรมออกดอกหรอหลงจากยายกลาปลกแลวประมาณ 30 วน โดยโรยสองขางแถวแลวพรวนดนกลบ

- ใสปยเคมสตร 20-10-10 อตรา 40-50 กก./ไร แบงใสสองครงเทาๆกน ครงแรกใสปยกอนปลก โดยหวานใหทวแปลงสวนครงท 2 ใสหลงปลกแลวประมาณ 1 เดอน โดยหวานใหทวแปลงแลวใหนำาทนท

- การเตรยมพนทปลกเพอแกปญหาการระบายนำาของดน และนำาทวมขงใหปฏบตการเตรยมพนทปลกพชไร

- แกไขโดยใชปยเคม สำาหรบสตร อตรา และวธการใชขนอยกบชนดของไมผลดงน

- ใชปยสตร 15-15-15 หรอสตรอนทมธาตอาหารเทาหรอใกลเคยงกนอตราใชและวธใสดงน

อาย 1-2 ป 1 กก. ตอตน โดยใส 2 ครง ในชวงเดอนมนาคม และกนยายนอาย 3 ป ใส 1.5 กก. ตอตน แบงใส 2 ครง/ป เชนเดยวกนอาย 4 ป ใส 2 กก. ตอตนแบงใส 2 ครง / ปอาย 5 ป ใส 2.5 กก. ตอตน แบงใส 2 ครง/ปอาย 6 ป ใส 3 กก ตอตน แบงใส 2 ครง/ป - ใชสตรและอตราตอไปน

- 42 -

ชนดพช ปญหาและขอจำากดในการใช

ทดน


- มะพราว

อาย 1 ป ใชสตร 15-15-15 หรอสตรทมธาตอาหารเทาหรอใกลเคยงกน อตรา 1 กก. /ตน แบงใส 2 ครง/ปอาย 2 ป ใชสตร 15-15-15 อตรา 2 กก./ตนแบงใส 2 ครง/ปอาย 3-4 ป ใชสตร 13-13-21 อตรา 2 กก./ตน แบงใส 2 ครง/ปอาย 5 ป ใชสตร 13-13-21 อตรา 2.5 กก./ตน แบงใส2 ครง/ปอาย 6 ป ขนไป ใชสตร 13-13-21 อตรา 3 กก./ตน แบงใส 2 ครง /ป

สำาหรบกลมชดดนท 8

ชนดพช ปญหาและขอจำากดในการใช

ทดน


-พชผกรบประทานผล

- ดนขาดธาตอาหารพชบางอยาง

-ใสปยสตร 15-15-15 อตรา 60-65 กก./ไร แบงใสสองครง ครงแรกใสหลงยายปลก 5-7 วนครงท 2 ใสเมอออกดอกหรอหลงครงแรกประมาณ 1 เดอน-หรอใสปยสตร 46-0-0 อตรา 40-50 กก./ไร ใสรวม สตร 21-0-0 อตรา 20-25 กก./ไร หรอสตร 46-0-0 อตรา 10-15 กก./ไร สำาหรบสตร 8-24-24 ใสครงแรกทงหมด เมอยายกลาปลก 5-7

-มะพราว

วน ครงท 2 ใสสตร 21-0-0 หรอ 46-0-0 เมอเรมออกดอกหรอหลงครงแรกประมาณ 1 เดอน-ใชปยสตร และอตราดงตอไปนอาย 1 ป ใชสตร 15-15-15 อตรา 1 กก. /ตนแบงใส 2 ครง/ปอาย 2 ป ใชสตร 15-15-15 อตรา 2 กก./ตนแบงใส 2 ครง/ปอาย 3-4 ป ใชสตร 13-13-21 อตรา 2 กก./ตน แบงใส 2 ครง/ปอาย 5 ป ใชสตร 13-13-21 อตรา 2.5 กก./ตน แบงใส2 ครง/ปอาย 6 ป ขนไป ใชสตร 13-13-21 อตรา 3 กก./ตน แบงใส 2 ครง /ป

- 43 -2.3 ขอมลดานเศรษฐกจ

2.3.1 การประกอบอาชพของประชากร มการประกอบอาชพหลากหลายดงน

(1) ดานการปลกพช รอยละ 5 (2) ดานการทำาการประมง รอยละ 50 (3) ไรนาสวนผสม รอยละ 5 (4) ดานการเลยงสตว รอยละ 10 (5) ดานการคาขาย รอยละ 20 (6) อาชพรบราชการ/รบจาง/ใชแรงงานทวไป รอย

ละ 10

2.3.2 สภาพการปลกไมผล/พชผก 1) การปลกไมผลตางๆ สวนใหญปลกแบบไมผลสวนหลงบาน

เพอการบรโภค พชทปลกไดแก มะพราวออน มะพราวแก และมะมวง เปนตน ปลกตามพนทคนบอปลา บอกง และคนคกนนำาตางๆ

2) การปลกพชผก เชน ผกสวนครว ซงนยมปลกกนมากเกอบทกครวเรอนเพอบรโภค

3) ดานการประมง การเลยงกงขาว เนองจากผลผลต ราคาถกมาก และมปญหาเรองการสงออก เกษตรกรจงเลกเลยงกงเปนบางสวน แตมการใชพนททเปนบออยแลวนำามาเลยงปลาแทน เชนปลาดกและปลาเบญจพรรณตางๆ อาชพการเลยงกงและปลาเปนอาชพทนำารายไดมาสเกษตรกรไดพอสมควร นบวาเปนอาชพทมความเหมาะสมกบสภาพพนท

4) การทำาการปศสตว ในชวงป 2545-2547 เกดโรคไขหวดนกระบาดอยางรนแรงทำาใหเกษตรกรเลกเลยงกนไปมาก ปจจบน การเลยงไกไขในระบบปด มอย 3 แหง และเกษตรกรหนมาเลยงโคเนอและสกรเปนบางสวน

2.3.3 สภาพรายได จากขอมล จปฐ. ป 2547 ประชากรในตำาบลคลองนามรายไดเฉลยตอคนมากกวา 20,000 บาท/ป ประชากรไมมตกเกณฑ จปฐ.

ป ฏ ท น ก า ร ป ล ก พ ช

ชนดพชชวงเวลา หมา

ยเหต

ม.ค.

ก.พ.

ม.ค.

เม.ย.

พ.ค.

ม.ย.

ก.ค.

ส.ค.

ก.ย.

ต.ค.

พ.ย.

ธ.ค.

มะมวงมะพราวแก

มะพราวออนพชผก

- 44 -ป ฏ ท น ก า ร เ ล ย ง ส ต ว น ำา /ป ศ ส ต ว

ชนดชวงเวลา หมา

ยเหต

ม.ค.

ก.พ.

ม.ค.

เม.ย.

พ.ค.

ม.ย.

ก.ค.

ส.ค.

ก.ย.

ต.ค.

พ.ย.

ธ.ค.

กงกลาดำากงกามกราม

กงขาวปลา

เบญจพรรณไกเนอไกไข

เปดเทศเปดเนอ

โคสกรกบ

2.4 ขอมลดานสงคม 2.4.1 จำานวนครวเรอนประชากรทงสน 1,545ครวเรอน

จำานวนประชากรทงสน 4,060คน

ประชากรชาย 2,118 คน ประชากรหญง 1,942 คน

มความหนาแนนของประชากรโดยเฉลย 380 คน/ตารางกโลเมตร ประชากรในตำาบลคลองนานบถอศาสนาพทธ มวดจำานวน 2 แหง คอ

1) วดใหมพรหมสวรรณ ตงอยหมท 2

2) วดปาชนรงส ตงอยหมท 2

2.4.2 การศกษาของประชากร ตำาบลคลองอดมชลจรมสถานศกษาหลายแหง ดงน

1) ระดบกอนประถมศกษา จำานวน 1 แหง คอ ศนยพฒนาเดกเลก ตงอยทหมท 2 ในพนทขององคการบรหารสวนตำาบลคลองนา

- 45 -

2) ระดบประถมศกษา ป.1-ป.6 จำานวน 1 แหง คอ โรงเรยนวดใหมพรหมสวรรณ ตงอยทหมท 2

ระดบการศกษาของประชากรในตำาบล (1) จบการศกษาภาคบงคบ ป.4- ป.6 รอยละ 50 (2) จบการศกษาระดบมธยมศกษา รอยละ 30 (3) ระดบอดมศกษา รอยละ 202.4.3 สาธารณะสข

ตำาบลคลองอดมชลจรมสถานอนามย 1 แหง ตงอยหมท 2 มเจาหนาทสาธารณะสขปฏบตงานจำานวน 3 คน มเตยงคนไข 5 เตยง โรคทพบบอย ไดแก ไขหวด โรคระบบทางเดนหายใจ โรคระบบกระดกและกลามเนอ อบตเหต โรคอนๆ

2.4.4 สถาบนกลม / มวลชน ตำาบลคลองนา มดงน (1) อาสาสมครสาธารณสข (อสม.) จำานวน 31 คน (2) กลมแมบานเกษตรกร 1 กลม สมาชก 20 คน (3) กลมสงเสรมอาชพการเลยงสตวนำา จำานวน 50

คน (4) คณะกรรมการกองทนหมบาน จำานวน 10 คน

บทท 3 สถานการณของชมชน

ปญหาของชมชน (เรยงตามลำาดบความสำาคญ)ลำาดบความสำาคญของปญหาในชมชน

สภาพปญหา

ระดบความสำาคญ สาเหตของปญหา

แนวทางแกปญหา

มาก

ปานกลาง

นอย

1.ผลผลตทางการเกษตรราคาถก

/ ผลผลตไมมคณภาพ

อบรม/จดการระบบการผลต

2.ตนทนการผลตสง / ปจจยการผลตราคาแพง

อบรม/ใชใหถกตองและมประสทธภาพ

3.ดนเปรยว / ขาดนำา/ปลายนำา ใชปนมารล

4.ดนเคม / นำาเคม/.ใชปยเคม ปลอยนำาทวม/ระบายออก

5.ปจจยการผลตราคาแพง

/ เปนสนคานำาเขา อบรม/ใชใหมประสทธภาพ

6.ไมมทดนทำากน/เชาทดนทำากน

/ เกดมาจน/จนซำาซาก

-

7.โรคระบาดสตวปก / อากาศเปลยนแปลง

-

8.รายไดไมเพยงพอกบรายจาย

/ มรายไดทางเดยว ออม/ลดรายจายในครวเรอน

9.ปญหาหนสน / ใชจายเกนรายได ออม/ลดรายจาย/เพมรายได

10.ความยากจน/หนสน / มรายไดทางเดยว/ ออม/ลดรายจาย

จากการประกอบอาชพ ภยธรรมชาต/โรคระบาด

ในครวเรอน

หมายเหต :

กายภาพ

ดน ดนมเนอดนเปนดนเหนยวสภาพดนเปนกรด ความอดมสมบรณของดนตำา เหมาะแกการเพาะเลยงสตวนำา มากวาการปลกพช และพชทสามารถปลกไดทเหมาะสม ประเภทไมผล เชน มะพราว หรอมการปลกผกไดแตมพนททเหมาะสมในการปลกพชเปนสวนนอย

- 47 -

เศรษฐกจเศรษฐกจของชมชนอยในระดบปานกลาง - ไมคอยด เพระ

ชมชนประสบความลมเหลวในการประกอบอาชพการเลยงกง ซงปฏบตมตนทนการผลตสงและราคากงตกตำา ทำาใหเกษตรกรไดรบผลกระทบตามมาดานรายไดของชมชน

สงคมสงคมของชมชนมการเขาสงคมเมอมประเพณตางๆ และรวมใจ

หมนเวยนการชวยเหลอกนในสงคม เชนการออกการดเชญ และมการผลดเปลยนหมนเวยนชวยเหลอกนดานกำาลงทรพย

นอกจากนยงมการแขงขนกฬาเชอมความสมพนธภายในตำาบล ทกๆป และรวมกนเลยงสงสรรคความยนดของแตละหมบาน

3.4 ศกยภาพของชมชน ( ภมปญญาทองถน จดขายของ ทองถน )

ชมชนคลองนา มศกยภาพพนทเหมาะทใชพนทในการประกอบอาชพดานการประมง เพราะ

สภาพดนมความเหมาะสมมาก ในการกกเกบนำาเพอใชเปนบอในการเลยงปลา หรอ กง ซงตองไดรบความสนบสนนดานวชาการ และเทคโนโลยในการเลยงปลา และกง อกทงชมชนคลองนามการปลกพชนอยมาก เนองจาก ดนในตำาบลเปนดนเคม นำาทะเลเขาถง ทำาใหอาชพดานพชนนไมไดผลผลตมากนก สวนใหญจะปลกพชผกสวนครว และศกยภาพในการรวมกลมของชมชนตำาบลคลองนานน เปนการรวมกลมตามอาชพ แตละหมบาน การใหความรวมมอและความรบผดชอบตอหนาทนนมศกยภาพสง

นอกจากน ตองไดรบการชวยเหลอจากรฐบาลดานการตลาดกงโดยเรงดวนในการผลกดนใหผล

ผลตออกสตลาดตางประเทศและชมชนคลองนา มการจดตงกลมออมทรพยเพอการผลตครบทง 5 หมบาน เพอเกดการออมทรพยของ

ประชาชนในหมบาน และมกลมเกษตรกรผประกอบอาชพประมง (เลยงกง,ปลา)

- มการจดตงกองทนหมบาน- มการจดตงกลมอาชพการเลยงปลา,กง- ภมปญญาทองถน งานหตกรรมการสานเสอกก งาน

หตถกรรมเสอกกซงตอนนมอย แตนอยมาก เพราะตนกกมปรมาณนอย เพราะไมทนกบสภาพนำาเคม

- แหลงทองเทยว เปนแหลงทองเทยวเชงธรรมชาต และทางธรรมมะ คอวดใหมพรหมสวรรณ เปนวดทมความสงบ รมรน นาศกษาธรรมมะ และแหลงทองเทยวแพตามสายนำาปางปะกง

3.5 ศกยภาพของชมชนศกยภาพของชมชนและพนท

ชมชนในตำาบลคลองนาเปนชมชนทมศกยภาพในการรบรขอมลขาวสาร และการยอมรบการเปลยนแปลงไดสง เปนชมชนทมเหตผล มการรวมกลมคอนขาง ใหความสำาคญตอการประชมและงานในสวนรวมคอนขางด แตกลมคน ทยงไมใหความรวมมอและมการเปลยนแปลงตนเองอยางชาๆ กม ในการพฒนา ศกยภาพของชมชน เจาหนาทและผนำาทมสวนเกยวของจะตองใชเวลาและความพยายามเปลยนแนวความคด โดยการนำาขอมลความรตางๆ ไปสกลมชมชนดงกลาว ใหมากขน จะทำาใหเกดแนวรวมทจะมการพฒนาไปในทศทางทดขนตอไป

- 48 –

การรวมกลมของประชาชน แยกเปน - กลมอาชพ 1 กลม - กลมออมทรพย 5 กลม - กลมอน ๆ 1 กลม

2. จดเดนของพนท (ทเออตอการพฒนา) - ตำาบลคลองนามพนทตดชายฝงแมนำาบางปะกง เหมาะในการพฒนาแหลงทองเทยว และสถานทพกผอนแกประชาชนทวไป - ตำาบลคลองนามการลงทนดานกจการใหบรการตางๆ เชน โรงแรม รานอาหาร เหมาะแกการพฒนา ใหเปนเมองทองเทยว - ตำาบลคลองนามเสนทางคมนาคมทสะดวกทกหมบาน มคลองสงนำาขนาดใหญของโครงการชลประธาน ผานตำาบลทำาใหมนำาไหลตลอดไป สามารถปลอยลงสคลองธรรมชาตหลายคลอง แตละคลองมผานทกหมบาน สามารถสรางอาชพเกษตรกรรมและการประมงตลอดป - ตำาบลคลองนามนำาใชจากการประปาสวนภมภาคทกหมบาน (ในอนาคตจะมใชทกหลงคาเรอน) - ตำาบลคลองนา เปนชมชนมอาณาเขตตดตอใกลกบเทศบาลเมองฉะเชงเทรา ทำาใหมการกระจายความเจรญจากเทศบาล สหมบานทใกลเคยง พนทดงกลาวจงเหมาะสำาหรบการกอสราง อาคารสำานกงานพาณชย และตลอดรปแบบตาง ๆ

ฝนของบคคล- ตองการรบการพฒนาอาชพตน- ตองการความรและเทคโนโลยทกาวหนา- การรวมกลมอาชพเพอเปนรายไดเสรมตอจากอาชพหลก

ฝนของชมชนสาธารณปโภคเพยบพรอม สงแวดลอมสดใส สขภาพพลานามย

สมบรณ

บทท 4 การสงเคราะหขอมล

การวเคราะหสถานการณของชมชนในตำาบลชมชนตำาบลคลองนา เปนชมชนเมองททำาการประกอบอาชพดาน

การประมง มประชากรเพมจำานวนขนอยางชาๆ มธรกจบานเชาเรมเกดขน มการเคลอนยายแรงงานจากทอนมาอยในตำาบลมากขน

การวเคราะหจากฐานขอมลกรมพฒนาทดน ลกษณะทางกายภาพของตำาบลคลองนา เปนพนทราบลม เปนชดดนชดท 3 ชดดนชดท 8 เปนเนอดนเปนดนเหนยวสภาพเปนกรดเหมาะสมในการเพาะเลยงสตวนำา คาความเปนกรดเปนดางของดน(PH) อยในระดบทเปนกรดรนแรงมาก ตองไดรบการแกไขเปนการดวน ทางดานกายภาพของดนพบวา มความหนาแนนรวมของดนอยในระดบคอนขางตำา คอ จดวาไมมปญหาดนแนนทบและมความสามารถในการทราบซมนำาของดนอยในระดบปานกลาง

จากการวเคราะหทางดานภมอากาศ ปรมาณนำาฝนเฉลยทงปอยในระดบคอนขางแหงแลง โดยในชวง

เดอนสงหาคมถงตลาคมมปรมาณฝนอยในระดบคอนขางดถงดมาก ในเดอนพฤษภาคม ถงกรกฎาคมอยในระดบปานกลาง ชวงเดอนพฤศจกายนถงเมษายนจะเปนชวงทมความแหงแลงสงมาก ชวงเดอนทมความเหมาะสมในการปลกพชคอชวงเดอนพฤษภาคมถงตลาคม เพราะมความสมดลมากทสด

ลำาดบความสำาคญของปญหาชมชนชมชนตำาบลคลองนามปญหาหลายดาน พอจะสรปและลำาดบ

ความสำาคญของปญหามดงน

1. ปญหาเรองดนทมสภาพเสอมโทรม จากการใชพนทในการเพาะเลยงกง ทำาใหเกดสภาพการตกตะกอนของนำาเคม และตอมาตะกอนนทำาใหเกดสภาพเปนกรด เกดจาก จาโรไซด ในดนซงลกษณะของสารนจะเปนสสมปนเหลอง เมอไมมนำาขงททผวดน สารนจะขนมาอยบนดนอยางรวดเรว กอใหเกดปญหาสภาพดนเปนกรดตามมา

2. เกษตรกรขาดความรดานเทคโนโลยการทำานำาสกดชวภาพซงสามารถนำาเทคโนโลยนมาววฒนาการใชกบการประกอบอาชพเกษตรกรรมเปนอยางด และเปนการลดตนทนการผลตตอหนวยไดมาก นอกจากนนอาชพรองของชมชนประกอบอาชพการเลยงปลานำาจด มวตถดบ คอ ปลา ซงเหลอจากการจำาหนายสามารถนำามาววฒนาการเปนวตถดบ นำามาทำาเปนนำาสกดชวภาพได ซงตำาบลใกลเคยงประกอบอาชพการปลกผก สามารถนำามาใชเปนวตถดบเปนอยางด

ขอเสนอแนะการแกปญหาของชมชน1. ใหชมชนเกษตรกรแกไขปญหาเรองดนเสอมสภาพใหสามารถ

นำามาประยกตในการประกอบอาชพการเกษตร ปรบปรงวธการรกษดนอยางคอยเปนคอยไป

2. สาธตการทำานำาสกดชวภาพ โดยใชวตถดบในทองถน3. พฒนาอาชพการเกษตรใหกาวหนา

- 50 -กลยทธทางเลอก

1. รวมกลมชมชนเกษตรกรผมอาชพเลยงปลา กง ทำานำาสกดชวภาพ เพอผลประโยชนผลผลตดานการเลยงปลา กง ใหเพมขน อกทง แนะนำาเกษตรกรศกษาและอบรมดานการพฒนาอาชพใหดขน จากหนวยงานของรฐบาล

2. พฒนาอาชพเสรมใหกบเกษตรกร อาท การทำานำายาลางจาน นำายาปรบผานม ฯลฯ และปลกผกสวนครวหลงบาน เพอรายไดศกยภาพในการครองชพดขน

บทท 5 แผนพฒนาการเกษตรตำาบลคลองนา

ยทธศาสตรพฒนาสนคาเกษตรกลยทธท 2 การผลตสนคาเกษตรและผลตภณฑ

1.โครงการปรบปรงดนเปรยวโดยใชปนมารล- เพอปรบปรงดนใหเหมาะสมกบการปลกพช

- ลดตนทนการผลต - รกษาสภาพแวดลอม2. โครงการสนบสนนกลมผเลยงสตวนำา

- เพอใหเกษตรกรมความรในการประกอบอาชพ เกษตรกรมรายไดเพมขน3. โครงการสงเสรมการปลกผกสวนครวหลงบาน

- ผลตพชผกปลอดภยจากสารพษ - ลดตนทนการผลต - นโยบายรฐบาล 4. โครงการพฒนาเกษตรอนทรย ตามแนวเศรษฐกจพอเพยง - ผลตพชผกปลอดภยจากสารพษ - ลดตนทนการผลต ลดรายจาย - นโยบายรฐบาล - เกษตรกรพงพาตนเอง 5. โครงการทำานำาสกดชวภาพ - ลดตนทนการผลต - รกษาสภาพแวดลอม - ลดรายจาย 6. โครงการสงเสรมการถนอมอาหาร

- เพมรายไดจากอาชพหลก- มอาชพเสรม- เกษตรกรพงพาตนเองได

7. โครงการเรยนรการทำาบญชครวเรอน- เกษตรกรทครวเรอนทำาบญช รบ-จาย เปน- นำาไปปรบ ประยกตการดำาเนนชวตประจำาวน

ยทธศาสตรการสรางความเขมแขงใหเกษตรกรและสถาบนเกษตรกรกลยทธท เสรมสรางการเรยนรและมสวนรวม 1. โครงการเพมประสทธภาพคณะกรรมการศนยบรการฯ และชมชนดานการเกษตร

- เพอเพมศกยภาพการดำาเนนงานของศนยบรการฯ ใหมประสทธภาพมากยงขน

- เพอแลกเปลยนความร - เพอเพมความรดานการบรหารจดการ - เพอรวมกนแกปญหาและหาแนวทางการพฒนาดาน

การเกษตร

รายละเอยดโครงการพฒนาและงบประมาณตามแผนพฒนาการเกษตรระดบตำาบล ( พ.ศ. 2559-2561)ศนยบรการและถายทอดเทคโนโลยการเกษตรประจำาตำาบล คลองนา อำาเภอเมอง จงหวดฉะเชงเทรา

แผนการถายทอดเทคโนโลยลำาดบท

แผนงาน/โครงการ/กจกรรม

วตถประสงค เปาหมาย

งบประมาณรายป (บาท)

แหลงเงนงบ

ประมาณ

ผลทคาดวาจะไดรบ หนวยงานทรบผดชอบ

2559

2560 2561

1 แผนงานดานการถายทอดเทคโนโลยการเกษตร1.1 โครงการเพมศกยภาพชมชนดานการเกษตร-กจกรรม ประชมคณะกรรมการศนยบรการฯ

-กจกรรมการจดเวทชมชน

-เพอใหมสวนรวม เกดการเรยนรวธการบรหารจดการศนยบรการฯแกเกษตรกรไดอยางมประสทธภาพ-เพอสรางความเขมแขงใหชมชน-เพอปรบปรงระบบขอมลให

กรรมการศนยบรการจำานวน14 คน12 ครง/ป

ผนำาอาชพ10

16,800

16,800

16,800

อบต.

อบต.

-คณะกรรมการศนยบรการฯมสวนรวมในการบรหารจดการศนยฯ-เกดการแลกเปลยน เรยนรในหมคณะ-เกดการบรหารทมประสทธภาพมากขน-ขอมลดานการเกษตรเปนปจจบน-นำาขอมลมาใชได

ศนยบรการและถายทอดเทคโนโลย

การเกษตรประจำาตำาบลคลองนา

- 52 -

เปนปจจบนนำามาใชในการพฒนาอาชพดานการเกษตรเพอปรบปรงแผนพฒนาการเกษตรใหสอดคลองกบปญหาและความจำาเปนเรงดวน

0 คน/ครง2 ครง/ป

อยางมประสทธภาพ-แผนพฒนาดานการเกษตรมการปรบปรงใหเปนปจจบนและมสวนรวมจากชมชนเกษตร-เกดการแลกเปลยนเรยนร







ประมาณ


2559

2560

2561

1 แผนงานดานการถายทอดเทคโนโลยการเกษตร1.1 โครงการเพมศกยภาพชมชนดานการเกษตร-กจกรรมการศกษาดงาน

-เพอแสวงหาความรใหมๆ มาปรบใชใหเหมาะสมกบในการประกอบอาชพ-เพอใหเกดทางเลอกในการประกอบอาชพมากขน-เพอใหเกดการพฒนาอาชพ

ผนำา20 คน/ครง

20,000

20,000

อบต. -เกดการแลกเปลยนเรยนรนอกพนท-มทางเลอกในการประกอบอาชพมากขน-ชมชนเกษตรมอาชพทมนคงและยงยน

ศนยบรการและถายทอดเทคโนโลยการเกษตรประจำาตำาบลคลองนา

- 53 -

ทมนคงและยงยน







ประมาณ


2559

2560

2561

1 แผนงานดานการถายทอดเทคโนโลยการเกษตร ( ตอ ) 1.2 โครงการสงเสรมการปลกผกสวนครว

หลงบาน

1.3 โครงการพฒนาเกษตรอนทรย ตามแนวเศรษฐกจพอเพยง

- ผลตพชผกปลอดภยจากสารพษ- เกษตรกรอยอยางพอเพยง- เพมเปนรายได

-เพอใหเกษตรกรเกดความรและความเขาใจในหลกการเศรษฐกจพอเพยง-เพอใหคนไทยใช

200ครวเรอน


20,000

15,000

20,000

15,000

20,000

20,000

อบต. - พชผกปลอดภยจากสารพษ- สภาพแวดลอมดขน- ลดตนทนการผลต- ใชทดนบรเวณบานใหเกดประโยชน

-เกษตรกรเกดความรและความเขาใจในหลกการ


- 54 -

ชวตบนพนฐานเศรษฐกจพอเพยง-สงคมไทยมเครอขายความรวมมอเศรษฐกจพอเพยง-การพฒนาอยบนพนฐานแหงเศรษฐกจพอเพยง

เศรษฐกจพอเพยง-คนไทยใชชวตบนพนฐานเศรษฐกจพอเพยง-สงคมไทยมเครอขายความรวมมอเศรษฐกจพอเพยง-การพฒนาอยบนพนฐานแหงเศรษฐกจพอเพยง

รายละเอยดโครงการพฒนาและงบประมาณตามแผนพฒนาการเกษตรระดบตำาบล ( พ.ศ. 2559-2561)ศนยบรการและถายทอดเทคโนโลยการเกษตรประจำาตำาบล คลองอดมชลจร อำาเภอเมอง จงหวดฉะเชงเทรา






ประมาณ

ผลทคาดวาจะไดรบ

หนวยงานทรบผดชอบ

2559

2560

2561

1 แผนงานดานการถายทอดเทคโนโลยการเกษตร ( ตอ ) 1.4 โครงการเกษตรปลอดสารพษเพอพฒนาวชาชพสอนาคตกจกรรม อบรมใหความรนกเรยนและประชาชน

- เพอใหเยาวชนของตำาบลไดมการเรยนร การเกษตรแผนใหม- ประชาชนในตำาบลมการเรยนรแนวทางการเกษตรเพอนำาไปใชและประยกตในอาชพ

นกเรยน50 คน

ประชาชน50 ครวเรอน

50,000

50,000

50,000

อบต. - เกดการเรยนร แนวใหม- สามารถนำาไปใชในการประกอบอาชพได

ศนยบรการและถายทอดเทคโนโลยการเกษตรประจำาตำาบล

คลองนา

- 55 -

ตน- เรยนรระบบไฮโดรโปรนกส


แผนการลงทนลำาดบท



งบประมาณรายป (บาท) แหลงเงนงบ

ประมาณ


หนวยงานทรบผดชอบ2558 2559 2560

2 แผนวสาหกจชมชน(แผนการลงทน)2.1 โครงการสนบสนนการดำาเนนงานกลมเกษตรกรผ

-เพอสงเสรมการทำางานระบบกลม-เพอสรางความเขมแขงใหชมชน-เพอเพมมลคาผลผลตใหสงขน

1 กลมสมาชก 30ครวเรอน

100,000

100,000

100,000

อบต. -เพอสงเสรมการทำางานระบบกลม มความคด มการปฏบต รบผลประโยชนรวมกน

ศนยบรการและถายทอดเทคโนโลยการเกษตรประจำาตำาบล

คลองนา

- 56 -

เลยงสตวนำา กจกรรม ดำาเนนการกลมใหเปนวสาหกจชมชน

-ลดรายจายในครวเรอน-รวบรวมผลผลตการเกษตร

-ชมชนมความเขมแขงสามารถบรหารจดการโดยกลม เกดอำานาจการตอรอง-มลคาผลผลตสงขน-รายจายในครวเรอนลดลง-มปจจยการผลตใหบรการเงนเชอไดเพยงพอแกความตองการของเกษตรกร


แผนการอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมลำาดบท



งบประมาณรายป (บาท) แหลงเงนงบ

ประมาณ


หนวยงานทรบผดชอบ255

92560 2561

3 แผนการอนรกษฟ นฟทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม3.1 โครงการสงเสรมการทำานำาสกดและปยหมกชวภาพ

3.2 โครงการฟ นฟและปรบปรงคณภาพดน

-เพอการอนรกษทรพยากรธรรมชาตและรกษาสงแวดลอมใหยาวนานขน

-เพอปรบปรงดนเปรยว


50 ครวเรอน

20,000

-

20,000

100,000

20,000

100,000

อบต. ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมสามารถใชไดยาวนานขน

-ปรบปรงดนเปรยวใหดขนเหมาะสมแกการ

ศนยบรการฯและกรมพฒนาทดน

ศนยบรการฯและกรมพฒนาทดน

- 57 -

-เพอฟ นฟความเสอมโทรมของทรพยากรดนเพอรกษาสงแวดลอมและระบบนเวศ

ปลกพช-ความเสอมโทรมของทรพยากรดนไดรบการฟ นฟสงแวดลอมและระบบนเวศมความสมดล

บทท 6 รปแบบการเขยนโครงการ / กจกรรม

โครงการฟ นฟและปรบปรงคณภาพดน

หลกการและเหตผลดนเปนสงหนงทควบคมการเจรญเตบโตของพช ดงนนการปลก

พชจงจำาเปนตองมความและความเขาใจในเรองดนพอสมควร พชเกอบทกชนดตองเจรญเตบโตบนดน อาศยดนเปนทหยงราก ยดลำาตนใหตงตรงอยได อกทงรากพชยงไดรบอากาศทมอยในดนสำาหรบการหายใจ การปรบปรงดนกเปนสวนสำาคญ สำาหรบการปลกพชและทำาการเกษตร เพอใหดนเหมาะสมกบการปลกพช ลดตนทนการผลตของเกษตรกร และการปรบปรงดนดวยปนมารลนนยงรกษาสภาพสงแวดลอมดวย

วตถประสงค1. เพอแกไขดนทมสภาพเสอมโทรม ใหนำามาใชประโยชนใหม2. เพอเพมความอดมสมบรณของดน3. เพอเพมผลต/ไร4. เพอเปนการเพมรายได5. เพอพฒนาอาชพการเกษตรกรรมใหมความยงยน

เปาหมาย1. เกษตรกรผประกอบอาชพการเพาะปลก ตำาบลคลองนา2. เกษตรกรมความเปนอยทดขน3. เกษตรกรมรายไดดขน

พนทดำาเนนการ

พนทหมท 1 – 5 ตำาบลคลองนา อำาเภอเมองฉะเชงเทรา จงหวดฉะเชงเทรา

ระยะเวลา

ตลาคม 2559 - กนยายน 2561

- 59 -

แผนการดำาเนนงาน

รายละเอยด

การดำาเนนงาน

มค.

กพ.

มค.

เมย.

พค.

มย.

กค.

สค.

กย.

ตค.

พย.

ธค. หมายเหต

ถายทอดความรศกษาด

งานดำาเนนการ

ประเมนผล

วธการดำาเนนงาน

รายละเอยดโครงการ

การบรหารโครงการ

งบประมาณ

วสด อปกรณ / แผนการใช

เงน

ผลตอบแทน

ของโครงกา

ร/กจกรรม

ผลผลต/ตอบแทนโดยตรง

ผลกระทบ/ผลผลตหรอผลตอบแทนโดยทางออม

- เพอปรบปรงและฟ นฟสภาพดนใหเหมาะกบการเพาะปลก

หรอดาน

- ประชาสมพ

นธโครงการ- ประชม

50,000 บาท

- เกษตรกรมความรในการ

ปรบปรง

- ดนมคณภาพท

ดขนสามารถ

ทำาการเพาะ

- รายไดเกษตรกรเพม

ขน- ผลผลต

เพมขน

เกษตรกรรมอน

ชแจงโครงการ

- คดเลอกพนทและ

เกษตรกร- จด

อบรม- ตรวจ

สอบ ตดตาม

สภาพดนของพนทตนเอง

ปลกหรอเกษตรกรรมอนไดด

- ลดตนทนการผลต

- 60 -โครงการสนบสนนกลมผเลยงสตวนำา


เนองจากพนททำาการเกษตรภายในตำาบลคลองนานน สวนใหญแลวเกษตรกรจะประกอบอาชพการเลยงสตวนำา อาท การเลยงกงขาว กงกลาดำา การเลยงปลานำากรอย การเลยงปลาแบบผสมผสาน การเลยงปลานำาจด ซงปจจบนภาวะเศรษฐกจเกยวกบผลผลตนนเกษตรกรตองมความรดานมาตรฐานของผลผลต ซงเปนผลเกยวกบราคา คณภาพของผลผลต ถาเกษตรกรไมมความรเกยวกบการผลต จงจำาเปนในการดำาเนนการถายทอดความรใหกบเกษตรกรกลมอาชพผเลยงสตวนำาเพอความเปนอยในการดำาเนนการประกอบอาชพของเกษตรกรในตำาบลดขน

วตถประสงค1. เพอถายทอดความรใหกบเกษตรกร2. เกษตรกรมผลผลตทมคณภาพ3. การผลตดานการเกษตรมแบบแผน4. เกษตรกรมความรมากขนในการประกอบอาชพ

เปาหมาย1. เกษตรกรผประกอบอาชพการเลยงสตวนำา ตำาบลคลองนา2. เกษตรกรมความเปนอยทดขน3. เกษตรกรมรายไดดขน




- 61 -


รายละเอยดการดำาเนน

งาน

มค.

กพ.

มค.

เมย.

พค.

มย.

กค.

สค.

กย.

ตค.

พย.


ถายทอดความรศกษาดงานดำาเนนการ







เงน






- เพอสงเสรมความรและผลผลตทม

คณภาพใหกบเกษตรกร



50,000 บาท

- เกษตรกรมความรเพมขน

- ผลผลตมคณภาพ

- เกษตรกรนำาความร

- รายไดเกษตรกรเพม

ขน- ผลผลต

เพมขนและม






ไปประยกตใชไดด

คณภาพ- ผลผลตมมาตรฐาน ตามความ

ตองการของตลาด

- 62 -โครงการสงเสรมการปลกผกสวนครวหลงบาน


พชผก เปนสงทมนษยตองรบประทานทกวน ซงไดตระหนกถงความเปนอยของครอบครวเกษตรกรในชมชน เกยวกบการบรโภคพชผก เพราะปจจบนนนพชผกตามทองตลาด มราคาแพง และมอตราเสยงเกยวกบสารพษตกคางในปรมาณทสงมาก อาจทำาใหผบรโภคไดรบสารพษจากพชผกทมอตราเสยงโรคมะเรง อกทงเศรษฐกจ รายไดของครอบครวเกษตรกรอาจเพมขนกบสนคาบรโภค อนง เกษตรกรในชมชนมสวนรวมในการดำาเนนการเพาะปลกผกไวเปนสวนหลงบาน ทปลอดภยตอสารพษ ประหยดคาใชจายในการบรโภค และสงเสรมสขภาพดวยการออกกำาลงกายในการดำาเนนการจดทำาแปลงเพาะปลก และทำาใหครอบครวเกษตรกรไดมความรในการปฏบตจรง

วตถประสงค

1. เพอใหครอบครวเกษตรกรไดเรยนรวธการปฏบตจรง2. สงเสรมอาชพ รายไดใหกบเกษตรกร และความเปนอยทด

ขน3. เกษตรกรไดรบการบรโภคพชผกทปลอดสารพษ4. เกษตรกรสามารถใชเวลาวางใหเปนประโยชน

เปาหมาย

1. ครวเรอนเกษตรกรตำาบลคลองนา จำานวน 100 ครวเรอน




มกราคม 2559 - กนยาน 2561

- 63 -


รายละเอยดการดำาเนนงาน

มค.

กพ.

มค.

เมย.

พค.

มย.

กค.

สค.

กย.

ตค.

พย.


ถายทอดความร

ดำาเนนการ







เงน






- เพอสงเสรมการบรโภคผกทปลอดสารพษ



ชแจง

20,000 บาท


- เกษตรกรไดรบการบรโภคผกปลอดสาร

พษ

- เกษตรกรได

ออกกำาลงกายสขภาพแขง

แรง

โครงการ- คดเลอก

พนทและ




- ลดคาใชจายในครว

เรอน

- 64 -โครงการพฒนาเกษตรอนทรย เศรษฐกจพอเพยงตามแนว

เศรษฐกจพอเพยง


เศรษฐกจพอเพยง เปนปรชญาทพระบาทสมเดจพระเจาอยหวทรงมพระราชดำารสชแนะแนวทาง การดำาเนนชวตแกพสกนกรชาวไทยมาโดยตลอด รวมถงการพฒนาและบรหารประเทศ ทตงอยบนพนฐานของทางสายกลาง คำานงถงความพอประมาณ ความมเหตผล การสรางภมคมกนทดในตว ตลอดจนใชความรความรอบคอบ และคณธรรม ประกอบการวางแผน การตดสนใจ และการกระทำา การปฏบตตามแนวทางเศรษฐกจพอเพยง มงเนนใหเกษตรกรและประชาชนยดหลก พออย พอกน พอใช ยดการประหยด ตดทอนคาใชจาย ลดความฟมเฟอยในการดำารงชพ ใหเกษตรกรพงพาตนเองไดอยางยงยน ดวยวธงาย คอยเปนคอยไป พอมพอกนไมอดอยาก ดวยเหตนจงมความจำาเปนตองสงเสรมใหประชาชนในตำาบล ดำาเนนการตามแนวพระราชดำารเศรษฐกจพอเพยง โดยการจดทำาโครงการแกไขปญหาความยากจนตามแนวทางเศรษฐกจพอเพยง กจกรรมสงเสรมการขบเคลอนปรชญาเศรษฐกจพอเพยง อบรมและศกษาหาความร สงเสรมการปลกผกสวนครว ทปลอดภยจากสารพษไวบรโภคภายในครวเรอน เพอเปนการลดรายจาย เพมรายได และยงไดสงเสรมใหประชาชนนำาเศษวสดเหลอใชทางการเกษตรและในครวเรอน มาทำาใหเกดประโยชน ทำาใหลดตนทนการผลต รกษาสภาพแวดลอมใหดขน


1. เพอสงเสรมใหประชาชนในตำาบลดำาเนนการตามแนวทางพระราชดำารเศรษฐกจพอเพยง

อนเนองมาจากพระราชดำาร

2. เพอใหประชาชนในตำาบลมการรวมกลมกน เปนเครอขายชมชนทแขงแรงเปนอสระ3. เพอใหประชาชนในตำาบลมพชผกทปลอดภยจากสารพษไว

บรโภคภายในครวเรอน 4. เพอใหประชาชนในตำาบลลดรายจายและเพมรายไดในครวเรอน

5. เพอใหประชาชนในตำาบลใชและจดการสภาพแวดลอมทางธรรมชาตอยางฉลาด นำาของเหลอใชมาทำาใหเกดประโยชน


- กรรมการและสมาชกศนยบรการและถายทอดเทคโนโลยการเกษตรประจำาตำาบลคลองนา ผนำาทองถนและกรรมการกลมตางๆ และเกษตรกรในตำาบลคลองนา อำาเภอเมอง จงหวดฉะเชงเทรา จำานวน 100 ครวเรอน


ดำาเนนการในพนทหมท 1 - 5 ตำาบลคลองนา อำาเภอเมองฉะเชงเทรา จงหวดฉะเชงเทรา


ดำาเนนการตงแตเดอนพฤศจกายน 2559 ถงเดอน กนยายน 2561

- 65 -


รายละเอยดการดำาเนนงาน ม

ค.กพ.

มค.

เมย.

พค.

มย.

กค.

สค.

กย.

ตค.

พย.

ธค.

หมายเหต

ประชมกรรมการศนยฯ

เดอนละ 1 ครง

ถายทอดความรศกษาดงาน








เงน






- เพอสงเสรมใหประชาชนในตำาบลดำาเนนการตามแนวทางพระราชดำารเศรษฐกจพอเพยงอนเนองมาจากพระราชดำาร





เกษตรกร

50,000 บาท

- ประชาชนในตำาบลไดรบความรและปฏบตตามโครงการพระราชดำาร โครงการ

ประชาชนในตำาบลมความรในการดำาเนนงาน มการพฒนาทกษะดานอาชพไดอยางมประสทธภา

- ลดรายจายเพมรายได

- จดอบรมและ

ศกษา ดงาน- ตรวจ


เศรษฐกจพอเพยง

พ

- 66 -โครงการสงเสรมการทำานำาสกดและปยหมกชวภาพ


ตามทรฐบาลไดมโครงการ ลดรายจาย เพมรายได การทำานำาหมกชวภาพเพอเกดผลดแกเกษตรกร คอลดรายจายของเกษตรกรซงปจจบนเนนเรองสขภาพ พลานามย ฉะนนการผลตสนคาเกษตรทเปนการผลตแบบไมใชสารเคม โดยใชนำาสกดชวภาพนน ตนทนตำาแตราคาด เพราะวาในตางประเทศและในประเทศ กำาลงเปนทนยมบรโภคสนคาเกษตรอนทรยมากขน ถาหากเกษตรกรไทยสามารถทำาได สามารถลดรายจายไดแนนอนในการทจะขายสนคานนยอมมมขน ทงนยทธศาสตรการเกษตรจะเนนเรองการทำานำาสกดชวภาพ เนองจากประเทศมศกยภาพทสามารถทำาได และเปนการลดการนำาเขาสารเคมยาปฏชวนะจากตางประเทศ


1. เพอลดตนทนการผลต

2. เพอใหผผลตและผบรโภคมสขภาพพลานามยด3. เพอสรางความมนคงทางดานอาหาร ทงภายในครอบครว

ชมชน 4. เพอลดการนำาเขาสารเคม5. เพอแกไขวกฤตเศรษฐกจของชาต


1. ครวเรอนเกษตรกรตำาบลคลองนา จำานวน 200 ครวเรอน





- 67 -แผนการดำาเนนงาน

รายละเอยดการดำาเนนงาน

มค.

กพ.

มค.

เมย.

พค.

มย.

กค.

สค.

กย.

ตค.

พย.


ถายทอดความร








เงน






- เพอลดตนทนการผลต

และสงเสรมความรใหกบ

เกษตรกรเพอดำาเนนการ

ประกอบอาชพ




20,000 บาท


- เกษตรกรนำามาใชใน

- เกษตรกรไดรบการบรโภคผกปลอดสาร

พษ- ลด

- เกษตรกรได

ลดการใชสารเคม





การประกอบอาชพได

ตนทนและคาใชจายในครวเรอน

- 68 -

โครงการเพมประสทธภาพคณะกรรมการศนยบรการฯ และชมชนดานการเกษตร



กรมสงเสรมการเกษตรไดโอนภารกจของศนยบรการฯ ใหแกองคการปกครองสวนทองถน ซงหลกการกระจายอำานาจสทองถน กรมสงเสรมการเกษตรเปนผสนบสนนวชาการ สวนองคกรปกครองสวนทองถนเปนผสนบสนนงบประมาณในการดำาเนนงาน และเปนผปฏบตงานรวมกบกรมสงเสรมการเกษตร ทำาใหกรมสงเสรมการเกษตรไมสามารถสนบสนนการดำาเนนงานของศนยบรการฯ ตามความตองการของศนยบรการฯ ทกกจกรรม ศนยบรการฯสามารถใหบรการทเปนประโยชนตอเกษตรกรอยางตอเนอง ดงนนเพอใหศนยบรการฯ ดำาเนนกจกรรมอยางยงยน จงมความจำาเปนตองมการประชมคณะกรรมการ มการฝกอบรม ศกษาดงาน เพอแสวงหาความรและเพมศกยภาพในการบรหารจดการดานการเกษตร ใหมประสทธภาพ จงของบประมาณสนบสนนจากองคการบรหารสวนตำาบล เพอดำาเนนกจกรรมดงกลาวใหประสบผลสำาเรจ

วตถประสงค 1. เพอเพมศกยภาพการดำาเนนงานของศนยบรการฯ ใหม

ประสทธภาพมากยงขน2. เพอแลกเปลยนความร3. เพอเพมความรดานการบรหารจดการ4. เพอรวมกนแกปญหาและหาแนวทางการพฒนาดาน

การเกษตร

เปาหมายการดำาเนนงาน

- คณะกรรมการบรหารศนยบรการฯ ประจำาตำาบลคลองนา จำานวน 15 คน

พนทดำาเนนการ- ตำาบลคลองนา อำาเภอเมองฉะเชงเทรา จงหวดฉะเชงเทรา

ระยะเวลาดำาเนนการตงแตตลาคม 2559 ถง กนยายน 2561

-69 -


รายละเอยดการดำาเนนงาน ม

ค.กพ.

มค.

เมย.

พค.

มย.

กค.

สค.

กย.

ตค.

พย.

ธค.

หมายเหต

ประชมคณะกรรมการศนยบรการฯอบรม และทศนศกษาดงานประเมนผล


1. ประชมคณะกรรมการบรหารศนยบรการฯ ประจำาตำาบลคลองนา จำานวน 15 คน 12 ครง / ป2. จดอบรม และทศนศกษาดงาน จำานวน 1 ครง 15 คน3. ประเมนผลโครงการ

งบประมาณดำาเนนการ

1. คาใชจายในการประชมคณะกรรมการบรหารศนยบรการฯ ประจำาตำาบลคลองนา

จำานวน 15 คน ๆ ละ 12 ครง เปนเงน 16,800 บาท 2. คาใชจายในการอบรมและทศนศกษาดงาน จำานวน 20 คน เปนเงน 20,000 บาท

รวมเปนเงนทงสน 20,000 บาท


1. คณะกรรมการบรหารศนยบรการฯ ประจำาตำาบลคลองนา จำานวน 15 คน และอาสาสมครเกษตรหมบานประจำาตำาบล มศกยภาพในการบรหารงานศนยบรการฯ มากขน

2. มการแลกเปลยนความร และประสบการณมากขน3. มแผนงาน โครงการพฒนาการเกษตรของตำาบล ปรบปรงตามความตองการของ ชมชน4. ศนยบรการสามารถใหบรการอยางมประสทธภาพ มความตอเนอง และเปนแหลง เรยนร ศกษาดงาน

ภาคผนวก

แผนทแสดงทตงศนยบรการและถายทอดเทคโนโลยการเกษตรประจำาตำาบล คลองนา… ........

อำาเภอเมองฉะเชงเทรา จงหวดฉะเชงเทราประเภทศนย ( ) นำารอง ( ) หลก ( )

ขยาย ( / ) เตรยมการ............................................................

นกวชาการเกษตรผรบผดชอบศนยฯ นายประภาส แกลวกลาตำาแหนง นกวชาการสงเสรมการเกษตรชำานาญการ

สถานทตดตอ- สำานกงานเกษตรอำาเภอเมองฉะเชงเทรา อำาเภอเมอง

ฉะเชงเทรา จงหวดฉะเชงเทรา 24000 โทรศพท 0-3898-1466 E-mail :

[email protected]

อบต.

ศนยบรการและถายทอดเทคโนโลยการเกษตร ต.

ไปบางคลา ถนนบายพาส

หางสรรพสนคา

ไปพนสนคม

สะพานขามแมนำาบางปะกง

ศนยพฒนาเดกเลก

กระบวนการจดทำาเวทชมชน

ครงทวตถประสงค

เปาหมายจำานวนชาวบานทเขา

รวมทงหมด(คน)

จำานวนเจาหนาททงหมด

จำานวนผนำาชาวบาน(ระบชอ/ตำาแหนง) ผลทไดรบ

ชอหนวยงาน

จำานวน(คน)

จดทำาประชาคมตำาบลเพอจดทำา

แผนพฒนาตำาบล 3 ป

200 คน อบต.คลองนาสถานอนามยสำานกงานเกษตรอำาเภอเมองฯ

8 คน2 คน1 คน

1.นายสำารวย กลดเจรญกำานนตำาบลคลองนา2. นางมาล อนทโพธผใหญบานหมท 13. นายบญเหลอ กลดเจรญผใหญบานหมท 34. นายมานพ กรกมสนธผใหญบานหมท 45. นายมนตร ประกอบศลปผใหญบานหมท 56. นายคารมย กลดเจรญนากยก อบต.7. นายสมโชต วสทธนนทปลด อบต.8. นายทองกอน อนทโพธคณะกรรมการบรหารอบต.9. นายบญยน กลดเจรญคณะกรรมการ

แผนพฒนาตำาบลคลองนา

บรหารอบต.10 .นายบญยง มนคงสมาชกอบต. หมท 111. นายสทน มนยงสมาชกอบต. หมท 112.นายพลลภ ชสวาง สมาชกอบต. หมท 213.นายสรยนต กลดเจรญสมาชกอบต. หมท 214.นายสดใจ ทองใบสมาชกอบต. หมท 315.นายณรงค โพธมากลสมาชกอบต. หมท 316.นางประภา กรกมสนสมาชกอบต หมท 417.นางยพน โพธมากลสมาชกอบต. หมท 418.นายทองใบ สทอง สมาชกอบต. หมท 519 นายภทรกล สนทรวทยสมาชกอบต. หม

ท 5บญชสรปโครงการพฒนางบประมาณ

ตามแผนพฒนาระดบตำาบล (พ.ศ. 2559 - 2561)ศนยบรการและถายทอดเทคโนโลยการเกษตรประจำาตำาบลคลองนา อำาเภอเมองฉะเชงเทรา จงหวดฉะเชงเทรา

แผนงานโครงการ ป2559 ป 2560 ป 2561 รวม 3 ปจำานวน

โครงการงบ

ประมาณ(บาท)

จำานวนโครงการ

งบประมาณ(บาท)





1. โครงการฟ นฟและปรบปรงคณภาพดน2.เพมศกยภาพคณะกรรมการศนยบรการฯ และชมชนดานการเกษตร3.สนบสนนกลมผเลยงสตวนำา4.สงเสรมการปลกผกสวนครวหลงบาน5.โครงการทำานำาสกดชวภาพ6.พฒนาเกษตรอนทรย เศรษฐกจพอเพยงตามแนวพระราชดำาร

1

11

11

26,800

50,00020,000

20,00015,000

1

1

11

11

100,000

26,800

50,00020,000

20,00015,000

1

1

11

-1

100,000

26,800

50,00020,000

-20,000

1

1

11

11

200,000

80,400

150,000

60,000

40,00050,000

บญชสรปโครงการพฒนางบประมาณตามแผนพฒนาระดบตำาบล (พ.ศ. 2559 - 2561)

ศนยบรการและถายทอดเทคโนโลยการเกษตรประจำาตำาบลคลองนา อำาเภอเมองฉะเชงเทรา จงหวดฉะเชงเทรา

แผนงานโครงการ ป2559 ป 2560 ป 2561 รวม 3 ปจำานวน

โครงการงบ

ประมาณ(บาท)







7. โครงการเกษตรปลอดสารพษเพอพฒนาวชาชพสอนาคต

- - 1 150,000

- - 1 150,000

แผนพัฒนาการเกษตรระดับตำบลmueang.chachoengsao.doae.go.th/data...

Documents

Transcript of แผนพัฒนาการเกษตรระดับตำบลmueang.chachoengsao.doae.go.th/data...