жүй құраст 2016ж ескі өңдеу бойынша

«ТҮРКІСТАН МЕДИЦИНА КОЛЛЕДЖІ» МКҚК

№7 МЕЙІРБИКЕ ІСІ ЖӘНЕ ТУЫСТАС ПӘНДЕРЦИКЛДІК ӘДІСТЕМЕЛІК КОМИССИЯСЫ

«МЕДБИКЕ ІСІ НЕГІЗДЕРІ» ПӘНІНЕН ТӘЖІРИБЕЛІК

САБАҚҚА АРНАЛҒАН ӘДІСТЕМЕЛІК ӨҢДЕУ

Бөлім 2. Дәрілік терапия тәсілдері және әдістері Тақырып 2.5 Көктамырішілік – тамшылы жүйені жинау техникасы. Көктамырішілік тамшылы құюдын техникасы.

Мамандығы: 0302000 – «Медбикелік іс»Біліктілігі: 0302033 – «Жалпы практикадағы медбике»Курс: ІІІСеместр: V

Тәжірибелік сабаққаарналған әдістемелік өңдеу

ӘӨ-05.1.7-07.832 беттің 2-ші беті

Нұсқа № 1

1 Әзірлеген «Медбикелік ісі негіздері» пәнінің оқытушысы: Алтай П.А. 2 № 7 Мейірбике ісі және туыстас пәндер циклдік әдістемелік комиссиясының мәжілісінде талқыланып бекітуге ұсынылған.

3 Хаттама №_____ ____________ 201__ жыл

4 ЦӘК төрайымы ____________ Бабаханова Г. А.



Нұсқа № 1

Сабақтың тақырыбы: Көктамырішілік – тамшылы жүйені жинау техникасы. Көктамырішілік тамшылы құюдын техникасы

Сабақтың түрі: тәжірибелік сабақ Сабақ барысында қолданылатын педагогикалық технологиялар:

Ұжымдық, Симуляциялық технологиялар. Ақпараттық-компьютерлік әдіс Денсаулық сақтау әдісі – бөлмені желдету, оптимальды температуралық қалып, ой сергіту сәтін өткізу. DOPS - тәжірибелі дағдыларды орындалу сәтінде бағалау әдісі

Белгіленген технологияларды іске асыру әдістері:- фронтальді сұрау;- кәсіптік бағдар беру;- түсіндіру-көрнекілікті;- стандарттар бойынша тапсырмаларды орындау;- тест сұрақтарына жауап беру;- кластер құрастыру;- бағалау және бақылау.

Сабақтың мақсаты: Білімділік: Студенттерге көктамырішілік тамшылы құюдын көрсеткіштері және қарсы көрсеткіштерін; көктамырішілік құюдын түрлерін; тамшылатып енгізу үшін қолданылатын дәрілік заттардың түрлері және оларға қойылатын талаптар туралы түсінік беру. Дәрілік ерітінділерді еңгізу жылдамдығы және температурасын; егуден кейін болатын асқынулар, олардың алдын алуды және емдеуді үйрету. Дамытушылық: - студенттерде манипуляцияларды ұқыптылықпен, жауапкершілікпен, дәлділікпен орындауды қалыптастыру;

- пәнішілік, пәнаралық байланыс жасай алу қабілетін дамыту;

Тәрбиелік: - стандарттар, алгоритмдермен жұмыс істей алу, пациенттің өміріне жауапкершілікті

түсіну, өз тәртібін талдай алу сияқты маңызды тұлғалық-кәсіптік қасиеттерді дамыту;- өз кәсібінің әлеуметтік маңыздылығын түсіну, мамандығына тұрақты қызығушылық

таныту; - кәсіптік міндеттерді тиімді орындауға қажетті болған ақпарат іздеуді жүзеге асыру;

командада жұмыс істеу, әріптестерімен, басшылықпен тиімді қарым-қатынас жасауды тәрбиелеу;

Студент білуі керек: - Көктамырдың анатомо-физиологиясын;- Көктамыр типтерін;- Жас ерекшеліктерін;- Сонымен қатар пациентпен қарым-қатынас жасай білуі керек;- Көктамырішілік тамшылы құюдын көрсеткіштері және қарсы көрсеткіштерін;



Нұсқа № 1

- Тамшылатып енгізу үшін қолданылатын дәрілік заттардың түрлерін;- Оларға қойылатын талаптарды;- Егуден кейін болатын асқынулар. Алдын алу, емдеу шараларын.

Істей алуы қажет: - инфузия өткізудің жұмысын ұйымдастыруды;- тамшылы жүйені жинау техникасын;- көктамырішілік құюға медбике пациентті дайындауды;- көктамырішілік тамшылы құюдын техникасын;- емшараны және пациент жағдайын қадағалауды;- егуден кейін болатын асқынулардың алдын алу, емдеу шараларын;- қолданылған құралдарды өндеуді.

Пәндер аралық байланыс: Пәнішілік байланыс:

- Медициналық этика, деонтология;- асептика және антисептика;- зарарсыздандыру және залалсыздандыру;- дәрілік заттарды парентеральді енгізу әдістері;- ампуладан, флаконнан дәрілік ертіндіні сорып алу;- көктамырға егу жасау техникасы.

Пәнаралық байланыс: Қамтитын пәндер: Анатомия – Үлкен қан айналым жүйесінің веналары. Көктамырлар анатомиясы, түрлері. Физиология- Қан жүйесі эритроциттер, лейкоциттер. Иммунды жүйе.Микробиология – Микроағзаларға сыртқы орта факторларының әсері, залалсыздандыру және зарасыздандыру.Латын тілі – Медициналық терминдер.

Қамтылатын пәндер: Ішкі аурулар пропедевтикасы – Жүрек қан тамыр жүйесі ауруларымен ауыратын пациенттерді зерттеу әдістері.Терапиядағы медбике ісі – Инфаркт миокард.Хирургия және реанимациядағы медбике ісі - Тромбофлебиттер. Көктамыр тромбозы. Дерматовенерологиядағы медбике ісі – Терінің аллергиялық ауруларыЭпидемиология және жұқпалы аурулардағы медбике ісі -Жұқпалы ауруларды емдеу принциптеріПедиатриядағы медбике ісі – Дезинтерия кезінде көктамыр ішіне сұйықтықтарды құю.Неврологиядағы медбике ісі- Бас ми қан айналым бұзылысы кезінде пациенттерге тамырішіне тамшылатып дәрі егу.Уақыты: 180 мин.Сабақтың жабдықталуы: қол фантомдары, инъекцияға қажетті заттар.

Үлестірме материалдар: тапсырмалар, тесттер, ситуациялық есептер, дәрігердің тағайындау парағы, слайдтар, Фантомдар:

- қол фантомы (көктамырға инъекция жасауға арналған);



Нұсқа № 1

Сабақты жүргізуге қажет заттар: Залалсыздандырылған: сұйықтық, тамшылатып енгізуге арналған бір рет қолданылатын жүйе, флакондағы дәрілік ерітінді, флаконның этикеткасына науқастың аты-жөні, палатасының номері жазбалары, мақта шариктері, қолғапты, дем пердесі, қайшыларды, зарарсыздандыру ерітіндісіндегі пинцетті, тамшылатуға арналған штатив (тіректі), тері антисептигі, қауіпсіз жинауға және жоюға арналған контейнерді, жабысқыш пластырьды.Залалсыздандырылған: бір рет қолданылатын жүйе, мақта шариктері, салфеткаларды, лоток, қолғап, маска, екі кішкене ұзындығы 4-5 см жіңішке жабысқыш пластырь, клеенкалы жастықша, резеңке бұрау (венозды манжетаны), штатив, науқастың аты-жөні, палатаның № көрсетілген дәрілік ерітіндісі бар флаконды, анафилактикалық шокқа арналған жиынтық, қауіпсіз жинауға және жоюға арналған контейнер.

Техникалық оқу құралдары: Мультимедиалық кешендер: (Интерактивті тақта, телевизор, ДVД ).

Сабақ барысында қолданылатын оқу-әдістемелік құралдарНегізгі әдебиет: 1. Муратбекова С.К. «Основы сестринского дела» - Кокшетау, 2012г 2. Секенова Ж.К. және т.б. Организация инфекционного контроля в ЛПУ (Алматы 2005г.).3. Муратбекова С.К., Аминов М.Г., Ярошинская И.К., Воронова Г.С., Куспанова А.Р. «Актуальные вопросы внутрибольничных инфекций. Стандарты действий по профилактике ВБИ» г. Кокшетау 2012 г.4. Мейірбикелік іс негіздері. С. Қ. Муратбекова – Астана, 2007 г. 5. «Всё по уходу за больным на дому» под редакцией акад. РАМН Ю.П. Никитина, ГЭОТАР – Медиа, 2009 г6. Туркина Н.В. «Общий уход за больными» - Москва 2007г 7. Широкова Н.В. және т.б. «Основы сестринского дела»: Алгоритмы манипуляций: учебное пособие М. ГЭОТАР – Медиа, 2009 г.8. Нурманова М.Ш. және т.б. Сборник стандартов сестринских технологий по дисциплине «Основы сестринского дела» г. Алматы «Sunnur» ТОО, 2011 г.9. Мейірбике ісі негіздері пәне бойынша мейірбикелік технологиялар стандарттарының жинағы Нурманова М.Ш. және т.б., Қарағанды: ЖК «Ақ Нұр баспасы», 2012 ж.

Қосымша әдебиет:1. Осипова В.Л. «Внутрибольничная инфекция»: учебное пособие М. ГЭОТАР–Медиа, 2012 г.2. Основы сестринского дела. Ситуационные задачи: практикум. Морозова Г.И. – М., 2009 г.3. Бабаханова Г.А. Медбикелік ісі негіздері. Медициналық колледждерге арналған оқу құралы II-бөлім.

WEB сайттар тізімі:1 www.yandex.ru2 www.rambler.ru3 www.mail.ru4 www.medeponim.ru5 www.med.ru6 www.doctor.ru

http://www.doctor.ru/

http://www.med.ru/

http://www.medeponim.ru/

http://www.mail.ru/

http://www.rambler.ru/

http://www.yandex.ru/



Нұсқа № 1

7 www.info-health.kz8 www.medstudent.ucoz.kz9 www.medcenter.kz10 www.svsmedical.kz11 www.medmedia.kz

Сабақтың хронокартасы№ Сабақ бөлімдерінің атауы Сабақтың

ұзақтығыІ Ұйымдастыру сәті 2-3 минІІ Тақырыпқа мотивациялық сипаттама беру 2-3мин.ІІІ Студенттердің теориялық білімін бақылау, үй тапсырмасын тексеру 25-30мин.ІV Тәжірибелік дағдылардың орындалу техникасын түсіндіру және

демонстрациялау35мин.

V Студенттердің өзіндік жұмысына әдістемелік бағдар беру 5 мин.VІ Студенттердің өзіндік жұмысы 90 мин.VІІ Сабақты қорытындылау 10 мин.VІІІ Үйге тапсырма 5 мин

Сабақтың барысы:1. Ұйымдастыру кезеңі -2-3 мин. Студенттердің киімдерінің сырт көрінісіне, сабаққа қатысуына, бөлменің тазалығына көңіл бөлу. Журналды толтыру.

2. Сабақтың мақсаты мен жоспарын хабарлау -2-3 мин.Тақырыптың мотивациялық сипаттамасы:

Бұл тақырып өте актуальды болып келеді, өйткені емдік мекемелерде соңғы жылдары парентералды егулер жиілігі едәуір өсті. Бұл емделушілер санының өсуімен, парентеральды егулерге арналған дәрілер спектрінің кеңеюімен байланысты.

Көктамырлық инъекциялар көбінесе венепункция (көктамырды тесу), жолымен іске асырылады Көктамырлық инъекциялар тері астылық және бұлшық еттік инъекцияларға қарағанда өте жауапты шара. Оны әдетте дәрігер немесе арнайы оқытылған мейірбике орындайды, өйткені көктамырға енгізгеннен кейін дәрілердің қандағы мөлшері, дәрілерді енгізудің басқа түрлеріне қарағанда, анағұрлым тез өседі. Көктамырлық инъекция жүргізгендегі қателіктердің салдары пациент үшін өте қатерлі болуы мүмкін

Егер дәрілік зат қан тамырына ақырын енуі қажет болса, онда тамшылатып енгізу қолданылады.

Мейірбике парентералды егу әдістері бойынша тәжірибелік дағдыларды игеруі, дәрілердің әсер ету механизмін жақсы түсінуі, олардың дозасын, енгізу жолдарын, енгізу жылдамдығын, инъекциялардан кейін болуы мүмкін болған кері әсерлер және асқынуларды білуі қажет, сонымен қатар асептика ережелерін қатаң сақтау қажет және де инъекцияны орындау кезінде жас ерекшеліктерінде ескерген жөн. Өйткені кішкентай балаларда психологиялық қорқу болады, тынымсыз болады сондай жағдайда екі адамның немесе анасының көмегіне жүгінген дұрыс.

Ал қарттардағы ерекшеліктер ол тамырларындағы өзгерістер, терілері қағаз сияқты, тері май асты қабаты жұқарады. Сусыздану, тамақтанудың нашарлануы тері жарақаттарына жиі алып келеді. Бұндай жағдайда жгутты (бұрауды) қатты байлауға болмайды Инъекцияларды қауіпсіз орындау мейірбикелердің негізгі қызметтерінің бірі болып тек қана анатомия, физиология, фармакология білімін қажет етіп қана қоймай, психология, қарым-қатынас дағдыларын білуді қажет етеді.

http://www.medmedia.kz/

http://www.svsmedical.kz/

http://www.medcenter.kz/

http://www.medstudent.ucoz.kz/

http://www.info-health.kz/



Нұсқа № 1

Сонымен қатар мейірбике мейірбикелік үрдіске, мейірбикенің пациентпен қарым-қатынас шеберлігіне, қажет жағдайда белгілі бір манипуляцияларды жүргізу қажеттіліне науқасты сендіру әдістерін жақсы игеруге көп көңіл бөлу қажет. 3. Білім деңгейін көрнекілік және оқытудың техникалық құралдарының көмегімен бакылау 25-30 минТеориялық білімін бақылау сұрақтары: 1. Көктамырішілік тамшылы құю туралы түсінік.2. Көктамыр түрлері.3. Көктамырішілік тамшылы құюдын көрсеткіштері және қарсы көрсеткіштері.4. Егуден кейін болатын асқынулар және емдеу, алдын алу шаралары. 5. Мейірбикенің киіміне қойылатын талаптар. 6. Көктамыр пункциясын жасау кезінде қауіпсіздік техникасын сақтау.

1. Көктамырға дәрілірді тамшылатып құю туралы түсінік. Көп мөлшерде дәрі-дәрмектерді тамшылатып жіберуге болады. Инфузия (лат infusio – құю) ағзаға көп мөлшерде сұйықтарды парентералды енгізу.

Көктамырға құю әртүрлі ерітінділерді көп мөлшерде (3-5 л және одан да көп) енгізу үшін қолданылады; ол инфузиялық емнің негізгі әдісі болып табылады. Көктамырлық құю айналымдағы қан көлемін толтыру, су-электролиттік балансты және ағзаның қышқыл-негіздік жағдайын қалыптастыру, ауыр аурулар, уланулар кезіндегі интоксикацияны жою қажет болғанда қолданылады.

2. Көктамыр түрлері.Көктамырларды бірнеше белгілеріне қарай бөлуге болады:А). Теріастында көрінуге және жақсы пальпациялануына байланысты көктамырды үш түрге бөлуге болады:

1. Жақсы контурлы вена көктамыр тері астынан жақсы көрінеді, үстінен шығып тұрады, көлемді. Бүйір және алдыңғы қабырғалары жақсы көрінеді. Палпация кезінде көктамыр айналасын толығымен басып байқауға болады.

2. Әлсіз контурлы вена көктамырдың тек алдыңғы қабырғасынан ғана басып байқауға болады. Көктамыр тері үстіне шығып тұрмайды.

3. Контуры жоқ вена көктамыр көрінбейді және басып байқау өте қиын немесе мүлдем мүмкін емес.

Б). Көктамырдың тері асты май қабатында фиксация деңгейіне қарай келесі нұсқауларын ажыратуға болады: 1. Тиянақталған көктамыр-көктамыр жазықтықта шамалы ғана қозғалады, тамыр кеңдігі қашықтығында жылжыту мүмкін емес.

2. Сырғымалыкөктамыр -тері асты май қабатында оңай қозғалады, оны тамыр диаметр ендігінен үлкен болған қашықтықта жылжытуға болады

В). Көктамыр қабырғасы айқындалуына қарай келесі түрлерін ажыратады: 1. Қалың қабырғалы көктамыр-көктамыр қалың, тығыз. 2. Жұқа қабырғалы-көктамыр қабырғасы жұқа, қабырғалары жеңіл жарақаттанады.

Көктамырдың келесі түрлерін ерекше атап өтуге болады:1. Сыңғыш көктамыр-тесу орнында жылдам гематама пайда болады. Бұл жағдайда дәрілік затты тоқтатып, басқа көктамырға енгізу қажет.



Нұсқа № 1

2. «Қолпылдайтын» көктамыр- жиі орталық және шеткі қан айналымы бұзылулары бар пациенттерде кездеседі. Бұндай тамырларды тиімді тесу үшін пациентті саусақтарын жылдам ашып-жұмын сұрау және бір мезетте тесу орнында шапалақтау қажет.

3. Көктамырішілік тамшылы құюдың көрсеткіштері және қарсы көрсеткіштері. Көрсеткіштері:1. Жедел қан кетулер.2. Интоксикация3. Бауыр, бүйрек, қант диабеті ауруларындағы кома жағдайлары.4. Ішектерден еш нәрсенің өтпей қалуы.5. Үлкен көлемдегі күйіктер

Кері көрсеткіштері: 1. Дәрілік затқа аллергия.2. Тері мен тері асты шел қабатының зақымдануы.3. Күре тамырдың қабынуы.

4. Егуден кейін болатын асқынулар және емдеу, алдын алу шаралары.Мейірбике кез-келген инъекция техникасын қатаң түрде ұқыпты орындауы керек,

өйткені инъекциядан кейінгі асқынулар жиі медицина қызметкерлері жіберген қателіктерден, яғни манипуляция жүргізуі кезінде асептика ережелерін сақтамау, пациентті манипуляция жүргізуге дұрыс дайындамау, манипуляция жүргізу әдістемесін дұрыс орындамау салдарынан болады. Бұған енгізілген дәрілік затқа аллергиялық реакцияның дамуы жатпайды. Инъекциядан кейінгі асқынулар жалпы және жергілікті болып екі топқа бөлінеді.Жергілікті асқынуларға жатады: гематома (қанды ісік), некроз (өлі еттену), флебит (көк тамырдың қабынуы), тромбофлебит (көктамырдың тромбозы және қабынуы).Жалпы асқынуларға жатады: майлы эмболия, ауалы эмболия, дәрілік затты қателесіп жіберу, сепсис, АҚТҚ, вирусты гепатит, аллергиялық реакциялар, анафилактикалық шок.

I. Гематома (тері астына қан кету) – венепункцияны дұрыс жасамағанда байқалады: тері астында қызыл дақ пайда болады, өйткені ине күре тамырдың екі қабырғасында тесіп, қан тері астына жиналады. Бұл жағдайда венепункцияны тоқтатып, инъекция орнын спиртке малынған мақтамен бірнеше минут басып тұру қажет. Тағайындалған инъекцияны пациенттің басқа тамырына жүргізеді, гематома орнына жергілікті жартылай спиртті компресс қойылады.

II. Некроз (ұлпалардың өлі еттенуі) - венепункцияны дұрыс жасамағанда немесе қатты тітіркендіргіш заттарды көп мөлшерде тері астына енгізгенде дамиды. Жиі кальций хлоридінің 10 % ерітіндісін дұрыс енгізбегенде байқалады. Егер ерітінді тері астына енгізілсе, дәрілерді қателесіп жібергендегі іс-шараларды жүргізуге болады, тек мұзды мұйықты қоюға болмайды (10 % кальций хлорид ерітіндісі жергілікті тітіркендіргіштік әсерімен қауіпті)

III. Тромбофлебит – күре тамырдың тромб түзілуімен байқалатын қабынуы. Жиі өткір болмаған инелерді қолданғанда немесе бір тамырға жиі венепункция жасағаннан байқалады. Оның белгілері: күре тамыр



Нұсқа № 1

бойымен ауырсыну, тері гиперемиясы және инфильтраттардың пайда болуы. Дене температурасы субфебрилды болуы мүмкін.

IV. Дәрілерді қателесіп енгізу белгілері, себептері, алдын алу, емдеу шаралары.Белгілері: ауырсыну реакциясынан бастап анафилактикалық шокқа дейінАлдын алу: инъекциядан алдын дәрінің атын, дозасын, жарамдылық мерзімін, пайыздық құрамын ұқыпты оқу, дәрігердің тағайындау парағымен салыстыру. Емі: дәрілік затты енгізуді тоқтату, инъекция орнына 5-10 мл 0,9% натрий хлорид ерітіндісін енгізу Бұл қателесіп жіберілген дәрінің концентрациясы төмендететіп, ұлпаларды тітіркендіруді төмендетеді, мұзды мұйық қою, дәрігердің тағайындауларын орындау.

V. Майлы эмболия – майлы ерітінділерді тері астына, бұлшық етке енгізгенде қан тамырына ине тиген кезде болуы мүмкін, немесе дәріні қателесіп күре тамырға енгізгенде байқалады. Артериядағы майлы эмболия тамырдың бітелуіне, айналадағы ұлпалар қоректенуі бұзылуына, олардың некрозына әкеледі. Некроздың белгілері – инъекция орнында күшейетін ауырсыну, ісіну, қызару немесе терінің көгеруі, жергілікті және жалпы қызба. Егер майлы эмбол венада болса, қанмен өкпе тамырларына барады. Өкпе тамырлары эмболиясының белгілері: бірден байқалатын тұншығу, жөтел, дененің жоғарғы бөлігінің көгеруі (цианоз), кеудесінде қысылу сезімі.

VI. Ауа эмболиясы- майлы эмболия сияқты өмірге қауіпті асқынуларға жатады, күре тамырға дәріні енгізгенде немесе тамшылап жібергенде шприцте немесе жүйеде ауаның қалып кетуінен болады. Ауа эмболиясының белгілері майлы эмболияға ұқсас, бірақ олар жылдам дамиды (1 минут ішінде), өйткені шынтақ венасы ірі болып өкпе тамырларына анатомиялық жақын орналасқан.

VII. Жүйке сабауының зақымдалуы - күре тамырға және бұлшықетке инъекция жасағанда механикалық (инъекция орнын дұрыс таңдамағанда) немесе химиялық дәрілік зат депосі жүйкеге жақын болса ( тамыр ішіне инъекция жасағанда дәрінің бір бөлігі тері астына кетуі мүмкін), және жүйкені қоректендіретін қан тамыр бітелгенде байқалады. Асқыну ауырлығы әртүрлі болып –невриттен (жүйкенің қабынуы) параличке (қызметтің жоғалуы) дейін болуы мүмкін. Белгілері: неврит, парез (жартылай салдану), паралич (сал болу) түрінде әр түрлі ауырлық дәрежесінде көрінеді Себептері:инъекция орнын дұрыс таңдамау нәтижесінде жүйкенің немесе жүйке сабауының зақымдалуы, дәріні енгізу техникасын бұзу, ине ұзындығын дұрыс таңдамау, кейбір дәрілік заттардың (мысалы, 10% кальций хлориді ерітіндісі) жұмсақ ұлпаларға түсіп химиялық күйдіру нәтижесі Алдын алу: инъекция жасау техникасын дұрыс орындау, инені дұрыс таңдау, инъекция орнын дұрыс таңдау, тіндерді тітіркендіретін ерітінділерді енгізгенде ұқыпты болу Емі: зақымдалу дәрежесіне байланысты болып келеді, дәріердің тағайындауларын орындау.

VIII. Сепсис (жалпы инфекциялық ауру) – тамыр ішілік инъекция кезінде асептика ережелерін бұзғанда, және стерильді болмаған ерітінділерді қолданғанда дамиды. Инъекциядан кейінгі асқынуларға



Нұсқа № 1

вирусты гепатит В,С және ЖИТС жатады. Вирусты гепатитте инкубациялық кезең 2-6 айға созылады, ЖИТС-да 6-12 аптадан бірнеше айларға созылады. IX. Аллергиялық реакциялар белгілері, себептері, алдын алу, емдеу шаралары.Аллергиялық реакциялар парентералды енгізілген дәрілерге есекжем (крапивница), конъюнктивит, Квинке ісігі және анафилактикалық шок түрінде өтеді. Анафилактикалық шок аллергиялық реакцияның ең ауыр түрі болып саналады. Белгілері: есекжемде-қышу, бөртпелер. Конъюнктивитте – көзден жас ағу, конъюнктиваның қызаруы. Квинке ісігінде- терінің бозаруы, қабақтардың, аяқ-қолдардың ісінуі, асцит, өкпенің ісінуі, жалпы жағдайының нашарлауы.

X. Анафилактикалық шок - аллергиялық реакциялардың ауыр түрі болып шок есептеледі. Ол антибиотиктерді, сарысуларды, әр түрлі белокты және басқа дәрілік заттарды жиі енгізгенде дамиды. Анафилактикалық шоктың жалпы көріністері: қан қысымы және дене температурасының төмендеуі,орталық жүйке жүйесі, тыныс алу және жүрек-қан тамыр жүйесі қызметінің бұзылуларының жылдам дамуымен сипатталады. Дәрілерді парентералды егу кезінде шоктың белгілері 1 сағатқа жетпей, ал күре тамырға енгізілгенде алғашқы минуттарында дамиды. Алғашқы белгілеріне мазасыздану, қорқу сезімі, бас ауру, бас айналу, құлағының шуылдауы, мұздай тер басу, ентігу, кеудесінде қысылу сезімі, жөтел (көмейдің ісінуі нәтижесінде), тырысулар, тері жамылғылары түсінің өзгеруі, асқорту жүйесі қызметінің бұзылулары жатады. Себептері: дәрілік заттарға жоғары сезімталдық. Кез келген дәрілік зат аллергиялық реакцияға алып келуі мүмкін, жиі антибиотиктер, сарысулар, ақуызды препараттар, гормондар, вакциналар алып келеді. Алдын алу: препаратты алғаш рет енгізуден алдын науқастың аллергиялық анамнезін анықтау, антибиотик және сарысуларды енгізуден алдын аллергиялық сынама жүргізу. Емі: аллергиялық реакция көріністеріне байланысты болып келеді, дәрігердің тағайындауларын орындау. Анафилактикалық шок дамыған жағдайда медбике дәрігерге дейінгі көмекті көрсетуі тиіс.

5. Мейірбикенің киіміне қойылатын талаптар. 1. Медициналық халат, қалпақ киіңіз (шашты қалпақ астына жинаңыз) 2. Аяқ киміңіздің өкшесі биік болмау керек. 3. Саусақтың тырнағы 1мл артық өспеу, әшекей бұйымдарды болмауы тиіс. 4. Жаққан иіс су пациентті тітіркендірмейтіндей болуы тиіс. 5. Колыңызда тері жамылғысының бүтіндігі бұзылмасын және тері аурулары болмасын (егер ондайлар болса, онда медицина қызметкері уақытша, ауруы жазылғанша медициналық көмек көрсетуден шектеледі) 6. Бет перде, алжапқыш, көзілдірік, биялай кию. 7. Сырқаттармен айқайламай, сыпайы және оларды ұқыпты тыңдай білу.



Нұсқа № 1

6. Көктамыр пункциясын жасау кезінде қауіпсіздік техникасын сақтау.Дәрі қанға тез түсіп, ағзаға тез әсерін тигізді. Сондықтан асептика ережелерін қатаң

сақтау қажет. Қолдарымыз гигиеналық деңгейде жуылып, антисептикалық ерітіндімен өңдеп биялау кию арқылы іске асырылады. Ампуланы ашқанда шыны сынықтарымен жаралану мүмкін, сондықтан міндетті түрде мақта шаригін қолдану керек.Егер:

Жарада шыны сынығы болса, алып тастау; Жараны сутегінің асқын тотығымен жуу; Жараның шет- шеттеріне бриллиант көгі ерітіндісін жағу; Жараға құрғақ асептикалық таңғыш байлау;

Қолданылған инені шприцтен алғанда, залалсыздандыру үшін инелерді орағанда, қол саусақтарын шаншып алуы мүмкін.

Қауіпсіз шаралар: Қолданылған шприцке қақпақ кигізбеу; Иненің өткізгіштігін тексергенде саусақпен канюляны ұстап тұру керек, өйткені ине шприц конусынан атып кетіп, маңайдағыларды жарақаттануы мүмкін. Спиртке малынған мақтамен инені жабуға мүлдем болмайды, себебі мақтаның талшықтары тері астындағы инфильтрат пен іріңдеуі туғызады.

Есте сақтау керек!Медициналық қолғап, шприцтің, жүйенің крафт пакеттерін (қауіпсіз қалдықтарды) «А»

классын жинауға арналған ақ түсті контейнерге немесе қорапшаға тастайды. Таңу материалдарды, инъекцияға арналған шприц инесімен, медициналық қолғап медицина қалдықтарын «Б» классын жинауға арналған сары түсті контейнерге немесе қорапшаға тастайды.

IV. Тәжірибелік дағдыларды орындау техникасын көрнекі құралдар арқылы көрсетіп түсіндіру (демонстрациялау) – 30-35 мин.Сабақта меңгеретін дағдылар.1. Гигиеналық денгейде қолды тазарту, антисептикалық ерітіндімен қолды өңдеу және стерилді қолғапты кию.2. Көк тамырға тамшылатып енгізуге арналған бір рет қолданылатын жүйені құрастыру, қажет құралдарды даярлау3. Көк тамырға дәрілік ерітіндіні тамшылатып енгізу.4. Қолғапты шешу.5. Емшараны және пациент жағдайын қадағалау.

1. Қолды гигиеналық деңгейде тазарту:Мақсаты: транзиторлық микрофлораны кетіру немесе жою. Пациенттің және

медициналық қызметкердің жұқпалық қауіпсіздігін қамтамасыз ету.Қолдану көрсетілімдері: инвазивті емшараларды орындар алдында және орындаған

соң, қолғаптарды кию алдында және шешкеннен соң, организмнің биологиялық сұйықтықтарымен жанасқаннан соң және мүмкін болатын микробтық ластанудан кейін, иммунитеті төмендеген науқасқа күтім жүргізер алдында.



Нұсқа № 1

Дайындаңыз: бір рет қолдануға арналған мөлшерлегіштегі сұйық сабынды, тері антисептигін, секундік тілі бар сағатты, жылы ағынды суды, қағаз сүлгіні, қауіпсіз жинауға және жоюға арналған контейнерді.

Іс-әрекет алгоритмі:1. Қолдың саусақтарынан сақинаны, жүзікті, сағатты және тағы да басқа әшекей-

бұйымдарды шешіңіз.2. Қол терісінің бүтіндігін тексеріңіз.3. Халаттың жеңдерін білектің 2/3 бөлігіне дейін қайырып ораңыз.4. Қағаз салфеткалар көмегімен су шүмегін ашып, судың температурасын (350-400С) реттеңіз. Ол шүмекте орналасқан микроорганизмдермен қолдың жанасуын қорғайды.5. Жылы судың жайлы орташа ағымы астында қолды білектің 2/3 бөлігіне дейін жігерлі сабындап, келесі ізбе-ізділікпен жуыңыз:

- алақанды алақанмен;- сол қолмен оң қолдың білезік аймағын және керісінше;- сол қолдың сыртқы жақ бетін оң алақанымен және керісінше;- алақанды алақанмен, бір қолдың саусақтары екінші қолдың саусақтары арасында;- оң қолдың саусақтарының сыртқы беті сол қолдың алақаны бойынша және

керісінше;- үлкен саусақтарды айналмалы қозғалыспен үйкелеңіз;- сол қолдың саусақтарының ұшын бірге жинастырып, он алақанға айналмалы

қозғалыспен және керісінше.Әрбір іс-қимыл 5 реттен кем емес 10 секунд бойы қайталанады.6. Қолыңызды ағынды жылы судың астында сабын толық кеткенше шайыңыз. 7. Шүмекті қолыңыздың оң немесе сол шынтағымен жабыңыз.8. Қолыңызды қағаз сүлгімен құрғатыңыз. Егер де шынтақты шүмек болмаса, онда кранды қағаз сүлгі көмегімен жабыңыз.Ескерту:- қолды гигиеналық деңгейде жууға қажетті жағдай болмағанда, оларды антисептик

көмегімен тазартуға болады;-



Нұсқа № 1

Антисептикалық ертіндімен өңдеу іс-әрекеті.Мақсаты: транзиторлық микрофлораны кетіру немесе жою. Пациентпен медициналық қызметкерлерге жұқпалық қауіпсіздікті қамтамасыз ету.Қолдану көрсетілімдері: иньекция, катетерлеу алдында, операция жасар алдында, инвазивті емшараларды орындау алдында және орындағаннан кейін организмнің биологиялық сұйықтықтарымен жанасқаннан соң және мүмкін болатын микробтық ластанудан кейін.Қарсы көрсетілімдері: қолда және денеде іріңдердің, теріде сызаттан және жарақаттың, тері ауруларының болуы.

Іс-әрекет алгоритмі:

1. Қолыңызға гигиеналық деңгейде тазарту жүргізіңіз (стандартты қара).2. Қолыңызды қағаз сүлгімен құрғатыңыз.3. 3-5 мл антисептикалық затты алақаныңызға жағыңыз және оны 30 секунд бойы теріге келесі ізбе-ізділікпен ысқылаңыз:- Бір алақанды екінші алақанға қайтарымды-үдемелі қозғалыспен уқалау.- Оң алақанмен сол қолдың сыртқы жағын уқалау, қолды ауыстыру.- Бір қолдың саусақтарын екінші қолдың саусақ арасындағы аралығына біріктіру, саусақтардың ішкі беттерін жоғары және төмен қозғалтып ысқылау.- Саусақтарды "құлыпқа" біріктіру, бүгілген саусақтардың сырт жағымен екінші қолдың



Нұсқа № 1

алақанын ысқылау.- Сол қол буынының бас бармағының түбінен оң қол буынының бас бармағымен және сұқ саусағымен қапсыра ұстау, айналдыра ысқылау. Білекте қайталау. Қолды ауыстыру.- Сол қолдың алақанын оң қол саусақтарының ұштарымен айналдыратын қозғалыспен

ысқылау, қолды ауыстыру;- Қол терісінде антисептиктің толық кебуін қамтамасыз етіңіз.Ескерту: антисептикті қолданар алдында әдістемелік нұсқауын оқып білу қажет. Қолды зарарсыздандыру әсерлігі ұсынылған тазарту уақыты ішінде оларды ылғалды жағдайда ұстау орындауға тиісті шарт болып табылады.

Залалсыздандырылған биялайды киюМақсаты: пациенттің және медициналық қызметкердің жұқпалық қауіпсіздігін қамтамасыз ету.Пациенттермен немесе олардың бөліністерімен жанасқанда қолғап кәсіптік жұқтырудыңқауіп-қатерін төмендетеді;Қолғап транзиторлы қоздырғыштармен қызметкерлердің қолының ластану қауіп-қатерін және кейіннен олардың пациенттерге таралуын төмендетеді;Қолғап медицина қызметкерлерінің қолының резиденттік флорасының бір бөлігі болып табылатын микробтарды пациенттерге жұқтыру қауіп-қатерін төмендетеді;Қолдану көрсетілімдері: инвазивтік емшараларды орындағанда, кез келген биологиялық сұйықтықтармен жанасқанда, пациенттің және медицина қызметкерінің терісінің бүтіндігі бұзылғанда, эндоскопиялық зерттеулерді және манипуляцияларды жасау кезінде, клинико-диагностикалық, бактериологиялық лабораторияларда пациенттерден алынған материалдар-мен жұмыс істегенде, инъекциялар жасағанда, пациентті күту кезінде.Дайындаңыз: залалсыздандырылған ораудағы қолғапты, қауіпсіз жинауға және жоюға арналған контейнерді.

Іс-әрекет алгоритмі:1. Гигиеналық деңгейде қолыңызды тазартып, тері антисептикпен қолыңызды өңдеңіз.2. Залалсыздандырылған қаптамадағы қолғапты алып, бүктеуін жазыңыз.3. Оң қолға арналған қолғаптың қайырмасын сол қолмен алыңыз. Саусақтарыңыз

қолғаптың кайырмасының ішкі бетіне тимеуі керек.4. Оң қолдың саусақтарын сығылыстырып, қолғапқа енгізіңіз.5. Оң қолдың саусақтарын ажыратып, қолғаптың қайырмасын бұзбай қолға қолғапты киіңіз.6. Оң қолдың 2-ші, 3-ші, 4-ші саусақтарын сол қолғаптың қайырмасы астына кіргізіңіз,

киілген қолғапта оң қолдың 1-ші саусағы, сол жақ қолғаптың 1-ші саусағы жағына бағытталған болуы керек.

7. Оң қолдың 2-ші, 3-ші, 4-ші саусақтарымен сол жақ қолғапты тік ұстаңыз.8. Сол қолдың саусақтарын сығылыстырып, қолғапқа енгізіңіз.9. Сол қолдың саүсақтарын ажыратып, қолғаптың қайырмасын бұзбай қолға қолғапты киіңіз.10. Сол қолғаптың қайырмасын жазыңыз, оны жеңге қарай тартып, сосын оң жаққа 2-ші және

3-ші саусақтар көмегімен қолғаптын бүгілген шетінің астына қарай тартыңыз.Ескерту: егер бір қолғаптың бүтіндігі бұзылса, онда екі қолғапты да ауыстыру қажет, өйткені бір қолғапты екінші қолғапты ластамай шешу мүмкін емес.



Нұсқа № 1

1 2 3 4

5 6 7 8

2. Көк тамырға тамшылатып енгізуге арналған бір рет қолданылатын жүйені құрастыру үшін қажет құралдарды даярлау.Дайындаңыз: залалсыздандырылған: бір рет қолданылатын жүйені, мақта шариктері, салфеткалар, астауша, қолғап, маска, екі кішкене ұзындығы 4-5 см жіңішке жабысқыш пластырьді, клеенкалы жастықша, резеңке бұрау (венозды манжетаны), штатив, пациенттің аты-жөні, палатаның № көрсетілген дәрілік ерітіндісі бар флаконды, анафилактикалық шокқа арналған жиынтықты, қауіпсіз жинауға және жоюға арналған контейнер.



Нұсқа № 1

Анафилакти-калық шокқа

арналған жиынтық



Нұсқа № 1

3. Көк тамырға тамшылатып енгізуге арналған бір рет қолданылатын жүйені құрастыру

Мақсаты: көк тамырға тамшылатып құю, көп мөлшердегі сұйықтықты ақырын тамшылатып енгізу (тәулігіне бірнеше литрға дейін, қанды, қан препараттарын және қан ауыстырғыш ерітінділерді құю).Қолдану көрсетілімдері: айналымда жүрген қан көлемін қайта қалпына келтіру, парентеральді тамақтандыру, улануды жою.Дайындаңыз: залалсыздандырылған: сұйықтықты, тамшылатып енгізуге арналған бір рет қолданылатын жүйені, флакондағы дәрілік ерітіндіні, флаконның этикеткасына науқастың аты-жөні, палатасының номері жазбаларын, мақта шариктерін, қолғапты, дем пердесін, қайшыларды, зарарсыздандыру ерітіндісіндегі пинцетті, тамшылатуға арналған штативті (тіректі), тері антисептигін, қауіпсіз жинауға және жоюға арналған контейнерді, жабысқыш пластырьды.

Іс-әрекет алгоритмі:1. Қолыңызды гигиеналық деңгейде тазартып, тері антисептигімен қолыңызды өңдеңіз,қолғап- киіңіз.2. Дәрілік ерітіндіні тамшылатып енгізу үшін бір рет қолданылатын жүйені даярлаңыз (сакталу мерзімін және ораудың саңылаусыздығын тексеріңіз).3. Дәрілік ерітіндісі бар флаконды даярлаңыз (дәрілік ерітіндінің атын, мөлшерін, сақталу мерзімін және сыртқы түрін тексеріңіз, дәрігердің ем тағайындайтын парағымен салыстыры-салыстырыңыз). Этикеткасына науқастың аты-жөнін, палатаны көрсетіңіз.4. Флаконның металды қалпағының ортаңғы бөлігін пинцетпен алыңыз.5. Тері антисептигіне суландырған мақта шариктерімен флаконның резеңке тығынын 2 рет тазартыңыз.6. Бір рет қолданылатын жүйенің пакетін қайшының көмегімен ашыңыз, ораудан жүйені шығарыңыз.7. Жүйенің бұрандалы қысқышын жабыңыз.8. Жүйенің қысқа шетіндегі инені алып, қалпағын шешіп, оны флаконның резеңке тығынына тірелгенше енгізіңіз.Тамызғыштағы ауа кіргізгішті ашыңыз (егер де ауа кіргізгіші болса, оны флаконның тығынына тірелгенше енгізіңіз), оның бос шетін флаконға бекітіңіз.



Нұсқа № 1

9. Флаконды түбінен төңкеріп жоғары қаратып, сол қолмен жүйенің бос шетін ұстап, штативке бекітіңіз.10. Тамызғышты ақырын қысып, жарты көлеміне дейін дәрілік ерітіндімен толтырыңыз.11. Бұрандалы қысқышты ашып, жүйеден ауаны толық шығарғанша және инъекция жасайтын инеден тамшы көрінгенше жүйенің ұзын түтігін ерітіндімен ақырын толтырыңыз.12. Бұрандалы қысқышты жауып, инъекция жасайтын инеге қалпақты кигізіңіз.13. Жүйенің ұзын түтігінде ауа көпіршігінің жоқтығын тексеріңіз.14. Тері антисептигімен суландырған мақта шариктерін, салфеткаларды, ұзындығы 4-5 см сопақ жіңішке (1см) 2 жабысқыш пластырьді салыңыз.Ескерту: Кейбір системаларда ауа кіруге арналған тесік тұп-тура тамызғыштың үстінде болады. Бұл жағдайда тек тесікті жабатын бітеуішті ашады.

4. Сұйықтықтарды көк тамырға тамшылатып енгізуді орындау.Мақсаты: көк тамырға тамшылатып құю, көп мөлшердегі сұйықтықты ақырын

тамшылатып енгізу (тәулігіне бірнеше литрға дейін, қанды, қан препараттарын және қан ауыстырғыш ерітінділерді құю).

Қолдану көрсетілімдері: айналымда жүрген қан көлемін қайта қалпына келтіру, парентеральді тамақтандыру, улануды жою.

Енгізілетін жерлері: шынтақ бүгілісіндегі ішкі беткі көк тамыр, білектің, қолдың, аяқтың беткейлік веналары.

Асқынулар: сепсис (микробтардың қанға тарап кетуі), ауа эмболиясы (қан тамырдың эмболиямен тығындалуы), гематома (қанды ісік), тромбофлебит (көк тамырдың тромбозы және қабынуы), флебит (көк тамырдың қабынуы), АҚТҚ, вирустік гепатит (бауырдың қабынуы), анафилактикалық шок, инфильтрат (тін бөлігінің қатаюы).

Дайындаңыз: залалсыздандырылған: бір рет қолданылатын системаны, мақта шариктерін, салфеткаларды, лотокты, қолғапты, масканы, екі кішкене ұзындығы 4-5см жіңішке жабысқыш пластырьды, клеенкалы жастықшаны, резеңке бұрауды (венозды манжетаны), штативті, науқастың аты-жөні, палатаның № көрсетілген дәрілік ерітіндісі бар



Нұсқа № 1

флаконды, анафилактикалық шокқа арналған жиынтықты, қауіпсіз жинауға және жоюға арналған контейнерді.

Іс-әрекет алгоритмі:1. Пациентке жайлы қалып алуға көмектесіңіз (емшара науқастың арқасымен жатқан қалпында жүргізіледі), науқасқа қуықты және ішекті босатуын ұсыныңыз.2. Гигиеналық деңгейде қолыңызды тазартыңыз. Тері антисептигіне суландырған мақта шариктерімен қолыңызды өңдеңіз, қолғапты киіңіз.3. Тағайындалған дәрілік ерітіндіні алып, дәрігердің ем тағайындайтын парағымен тексеріңіз, флаконның атын, дозасын, қоюлығын, сақталу мерзімін оқыңыз, сыртқы түріне, бүтіндігіне көңіл аударыңыз. Флаконды ашқан күнін белгілеңіз.4. Пациенттің шынтақ астына клеенкалы жастықшаны салыңыз.5. Иықтың ортаңғы 1/3 бөлігіне салфетканың немесе ішкі киімнің үстінен бұрауды байлаңыз. Көк тамырды тесетін жерін қараңыз.6.Тамыр соғуын тексеріңіз. Пациенттен бірнеше рет жұдырығын қысуын және жазуын сұраңыз, бұл көк тамырдың қанмен жақсы толуы үшін, сосын жұдырығын қатты қысып тұруын сұраңыз.7. Көк тамырды саусақпен басып, сезіңіз..8. Қолғапты тері антисептигімен өңдеңіз9. Көк тамырды тесетін жерді, алдымен үлкен көлемді, сосын тұп-тура инъекция жасайтын жерді тері антисептигіне суландырған мақта шариктерімен тізбектілікпен тазартыңыз, үшінші мақта шаригін сол қолдың IV-V саусақ аралығына алыңыз. 10. Жүйедегі инъекциялық иненің қалпағын алып, ерітіндіні тамшылатып жіберіңіз, көк тамырды сол қолдың І саусағымен басыңыз. 11. Тері астына инені 300 бұрышпен, теріге қатарластыра енгізіңіз. Оның еңкейту бұрышын азайтыңыз.12. Инені көк тамыр бойымен итеріп, оның 1/3 ұзындығына көк тамырға енгізіңіз. Сол қолдың І және ІІ саусақтарымен инъекцияға арналған түйіндегі резеңке түтікті қысыңыз.13. Ине көк тамырда екеніне көзіңізді жеткізіңіз; иненің канюлясы және жүйенің резеңке түтігі аралығындағы инъекциялық түйінде қан көрінеді.14. Сол қолмен бұрауды (манжетаны) босатыңыз, науқастан жұдырығын жазуын сұраңыз.15. Ине тамырда екеніне қайтадан көзіңізді жеткізіңіз.16. Жүйенің қысқышын ашыңыз.17. Тамшының таму жылдамдылығын қысқышпен реттеңіз (минутына 50-60 тамшы). Бірнеше минуттай дәрілік ерітіндінің енуін бақылаңыз, қарап шығыныз, тері астына ерітіндінің түспеуін. Пациенттің жағдайын бағалаңыз.18. Түтіктің бір бөлігіне және инеге лейкопластырьды жапсырыңыз, көк тамырдың тесілген жерін салфеткамен жабыңыз.19. Енгізу жылдамдылығы тұрақты болуын қадағалаңыз.20. Дәрілік ерітіндіні құйып жатқан уақытта, науқастың көңіл-күйін және хал-жағдайын бақылаңыз.21. Емшара біткен соң жүйедегі қысқышты жабыңыз, көк тамырдан инені шығарып алыңыз, тері антисептигіне суландырған 3-ші мақта шаригін 3-5 минутқа басыңыз. Пациенттің қолын шынтақ буынында бірнеше минут қан ағу тоқтағанға дейін бүгіңіз.22. Жүйені және инені, қалпағын кигізбей қолданылған мақта шариктерін, қолғапты қауіпсіз жинауға және жоюға арналған контейнерге салыңыз.23. Қолыңызды жуып, құрғатыңыз.Ескерту:- қосымша дәрілік ерітіндіні енгізу жүйедегі инъекцияға арналған түйін арқылы шприцпен



Нұсқа № 1

жүргізіледі. Инъекция жасар алдында резеңке түтік тері антисептигімен суландырған мақта шаригімен сүртіледі, тесетін жерден жоғарыда резеңке түтік қан тоқтататын қысқышпен қыстырылады, флаконда енгізілген дәрілік заттың аты көрсетіледі- тамызғыш босамағанынша флакондарды ауыстыру жасалады. Ол үшін қысқышты жабады, жаңа флаконның тығынын алдын ала антисептикпен тазартып, жүйенің қысқа шетіндегі инені тірелгенше енгізеді, сосын ұзын түтіктің инесін енгізеді. Тамызғыштағы ауа кіргізгішті ашыңыз, егер де ауа кіргізетін болса, оны флаконның тығынына тірелгенше енгізіңіз. -енгізіліп жатқан уақытта бүкіл жүйенің жұмысын қадағалаңыз; салфетка ерітіндімен суланбаған ба? Енгізіліп жатқан аймақта инфильтрат немесе ісіну пайда болған жоқ па? Ерітіндінің ағымы тоқталған жоқ па?- пациенттің хал-жағдайын бақылаңыз, сұраңыз, дәріні енгізген жерінде ауырсынуды, бас айналуды, лоқсуды сезе ме? Егер де пациент ауырсынуды сезінсе немесе инъекция жасаған жерде ісікті көрсеңіз, онда қысқышты жауып және инені шығару қажет.

4. Қолғапты шешуІс-әрекет алгоритмі:1. Оң қолдың саусақтарымен сол қолғапқа, оның тек сыртқы жағына ғана жанаса отырып

қайырма жасаңыз.2. Сол қолдың саусақтарымен оң қолғапқа, оның тек сыртқы жағына ғана жанаса отырып

қайырма жасаңыз.3. Сол қолдағы қолғапты теріс айналдыра отырып, шешіңіз.4. Сол қолдан шешкен қолғапты оң қолмен қайырмасынан ұстаңыз.5. Сол қолмен оң қолдың қолғабын қайырмасының ішкі жағынан ұстаңыз.6. Оң қолдағы қолғапты теріс айналдыра отырып, шешіңіз.7. Екі қолғапты да (сол қолғап оң қолғаптың ішінде болуы керек) қауіпсіз жинауға және

жоюға арналған контейнерге салыңыз.Ескерту: бір рет қолданылатын қолғап зарарсыздандырудан кейін жойылады, ал көп

рет қолданылатын қолғаптар медицинада қолданылатын бұйымдардан өңделеді.



Нұсқа № 1

5. Емшараны және пациент жағдайын қадағалау.1. Пациентке мүмкіндігінше арнайы пост ұйымдастыру. 2. Процедура кезінде ағзаның барлық қызметін бақылау қажет.3. Процедура кезінде пациенттің сыртқы көрісіне көңіл аудару керек: тамыр соғуына, тыныс жиілігіне, пациенттің шағымына. Пациентте шамалі өзгеріс болса, тез арада дәрігер шақыру керек; 4. Дәкелі салфетканың ылғалды болуын, инекция жасаған орында инфильтрат немесе дәрінің тері астына кетуіне байланысты ісінудің пайда болуін қадағалау.5. Жүйе түтіктерінің бүгілуіне байланысты дәрі тамшысының тоқтап немесе тамырдағы иненің бітеліп қалмауын қадағалау. Иненің қанмен бітеліп қалуына байланысты тамшының тоқтап қалуы байқалса, жүйеге қысым түсіріп инені тазалауға әрекет жасамаңыз. Бұл кезде инені ауыстырып, басқа тамырға салу керек6. Пункция жасаған қолға ыңғайлы жағдай жасау, пациент тыныштанғанша немесе дәрінің әсерінен ұйқыға кеткенге дейін өзіңіз қолыңызбен пациенттің қолын ұстаңыз 7. Пациент қауіпсіздігін қамтамасыз етіңіз (басқа пациенттер бөлектеу, әсіресе тынышсыз пациенттер). Сондықтан тамшылатып дәрі жәберу процедурасын арнайы бөлмеде жасаған жөн.8. Асқынуларды ескерту(жедел жүрек жеткіліксіздігін және өкпе ісінуі-пациент терісінің бозаруы, тыныс алудың жиі болуі және т.б; мазасыздану, эпилепсия ұстамаларының болуы).

V. Студенттердің өзіндік жұмысына әдістемелік бағдар беру – 10 мин. Топты үш топшаға бөліп, орындау іс әрекеттерінің тапсырмаларын беру және дағдыларды орындауға қажетті заттарды дайындауға нұсқау беру.

VI. Тәжірибелік тапсырмаларды орындаудағы оқушылардың өзіндік жұмысы / 90 мин/Тапсырма 1. Гигиеналық денгейде қолды тазарту, антисептикалық ерітіндімен қолды өңдеу, Қолғапты кию іс-әрекеттері, іс-әрекетін стандарт бойынша орындау Қажет құралдарды даярлаудыТапсырма 2. Бір рет қолданылатын жүйені құрастыру және сұйықтықты тамшылап құюға әзірлеу іс-әрекетін стандарт бойынша орындау Тапсырма 3. Дәріні тамшылатып жіберу іс-әрекетін стандарт бойынша орындау; Тапсырма 4. Қолғапты шешу іс-әрекетін стандарт бойынша орындау;Тапсырма 5. Емшараны және пациент жағдайын қадағалау.



Нұсқа № 1

Тапсырма 6. Тест сұрақтарына жауап беру. І - нұсқа1. Жүйені құрастыру алдында оның бүтіндігін, қолдану мерзімін, _________тексеру керек.2. Көк тамырға егу жасау үшін келесі ине қолданылады: А. ұзындығы 40мм В. ұзындығы 60мм С. Дюфо Д. Кассирский Е. ұзындығы 30мм3. Анафилактикалық шоктың негізі белгілерінің бірі:

А. көгеруВ. еріксіз зәр шығаруС. қан қысымының төмендеуіД. қан қысымының көтерілуіЕ. Бозару

4. Көктамырға инъекцияның енгізілетін жерлері біреуінен басқа:А. білектің ішкі бетіВ. шынтақ бүгілісіС. қолдың беткейлік бетіД. аяқтың сыртқы бетінеЕ. санның сыртқы бетіне

5. Науқастың иығындағы бұрау алып тасталады:А. теріні өңдегеннен соңВ. тамырға дәріні жібергеннен соңС. ине тамырға түскеннен соңД. тамырға дәрінің жартысын жібергеннен соңЕ. науқаста жағымсыз сезім пайда болғанда

6. Биохимиялық зерттеуге қанды көк тамырдан алғанда резеңке бұрауды шешіп алады: А. көк тамырды инемен тескеннен кейін В. инеден қан көрінгеннен кейін С. пробирканың ішіне қан құйылғанда Д. емшараны бітіргеннен кейін Е. қанды алып жатқанда7. Көк тамырға тамшылы ерітінділерді енгізу мақсаты ________________________: 8. Гематома пайда болған жағдайда:

А. инъекция орнына мұзды мұйық қою керекВ. жылытқыш қоюға боладыС. инъекция орнына жылы компресс қою керекД. емдеу дәрігердің рұқсатымен орындалады

Е.физиотерапиялық емдеу белгіленеді

9. Дәрі енгізуді жасайды: А. постта В. дәрігерлер бөлмесінде С. егу бөлмесінде Д. аға мейірбикенің бөлмесінде Е. дәріханада



Нұсқа № 1

10. Сәйкестігін табыңыз: Манипуляциялар: Енгізетін ерітіндінің мөлшері : 1. көк тамырға егу а. 250-300 мл 2. көк тамырға в. 10 мл тамшылатып енгізу с. 20 мл д. 100-200мл. ІІ - нұсқау1. Көк тамырға ағызып және ____________________ енгізуге болады.2. Сәйкестігін табыңыз: Манипуляциялар: Енгізетін ерітіндінің мөлшері: 1. көк тамырға егу а. 250-300 мл 2. көк тамырға в. 10 мл тамшылатып енгізу с. 20 мл д. 100-200мл.

3. Көк тамырға енгізудің қарсы көрсетілімдеріне жатпайды, мынадан басқасы: А. тесетін көктамырдың қабынуы (флебит) В. дәрігердің тағайындауы С. дәрілік затқа аллергиялық реакция Д. тері бүтіндігі бұзылғанда Е. майқабатының зақымдануы4. Бір тәуліктің ішінде тамшылатып енгізілетін ерітіндінің мөлшері: А.100 мл – ден көп В. 10-20 мл С. 5-10мл Д. 1-2 мл Е. 50 мл аз5. Көк тамырға мына ерітінділерді жиі құяды: А. қанды, қанды ауыстыратын ерітінділерді В. майлы ерітінділерді С. дәрумендерді Д. тітіркендіргіш ерітінділерді Е. кордиаминді6. Көктамырға егулерді жасайтын анатомиялық орындар:

А. бөксе бұлшықетіне В. қол ұшының беткі күре тамырына С. іш және ұршық еттерінеД. иықтың сыртқы бетінеЕ. кәрі жілік артериясына

7. Пациенттің иығындағы бұрау алып тасталынады:А. теріні өңдегеннен соңВ. тамырға дәріні жібергеннен соңС. ине тамырға түскеннен соңД. тамырға дәрінің жартысын жібергеннен соңЕ. науқаста жағымсыз сезім пайда болғанда

8. Ұлпалардың іріңді қабынуы қалай аталады ___________________:9. Көк тамырға тамшылатып құю көрсеткіштері: А. естен тану



Нұсқа № 1

В. талықсу С. зәрдің жедел тоқтауы Д. ісіктер Е. коллапс, шок10. Сәйкестікті анықтаңыз: манипуляция: дәрілік ерітінді: 1. тері астына егу а. 5 -10% глюкоза ерітіндісі 2. көк тамырға тамшылатып құю в.натрий хлоридінің изотониялық ерітінді с. камфора ерітіндісі д. В1, В6 ВитІІІ - нұсқа1. Көк тамырға егу жасау үшін келесі ине қолданылады: А. ұзындығы 40мм В. ұзындығы 60мм С. Дюфо Д. Кассирский Е. ұзындығы 30мм2. Анафилактикалық шоктың негізі белгілерінің бірі:

А. көгеруВ. еріксіз зәр шығаруС. қан қысымының төмендеуіД. қан қысымының көтерілуіЕ. Бозару


4. Гематома пайда болған жағдайда:А. инъекция орнына мұзды мұйық қою керекВ. жылытқыш қоюға боладыС. инъекция орнына жылы компресс қою керекД. емдеу дәрігердің рұқсатымен орындалады

Е.физиотерапиялық емдеу белгіленеді5. Сәйкестігін табыңыз: Манипуляциялар: Енгізетін ерітіндінің мөлшері : 1. көк тамырға егу а. 250-300 мл 2. көк тамырға в. 10 мл тамшылатып енгізу с. 20 мл д. 100-200мл.6. Көк тамырға ағызып және ____________________ енгізуге болады.

7. Бір тәуліктің ішінде тамшылатып енгізілетін ерітіндінің мөлшері: А.100 мл – ден көп В. 10-20 мл С. 5-10мл Д. 1-2 мл



Нұсқа № 1

Е. 50 мл аз8. Көктамырға егулерді жасайтын анатомиялық орындар:

А. бөксе бұлшықетіне В. қол ұшының беткі күре тамырына С. іш және ұршық еттерінеД. иықтың сыртқы бетінеЕ. кәрі жілік артериясына


10. Көк тамырға тамшылатып құю көрсеткіштері: А. естен тану В. талықсу С. зәрдің жедел тоқтауы Д. ісіктер Е. коллапс, шок

Жауаптар эталоны:

Нұсқа 1. Нұсқа 2. Нұсқа 3.1 ораманың бүтіндігін 1 тамшылатып 1. В2 В 2 1-А, Д. 2- В,С. 2. С 3 С 3 В 3. С4 Е 4 А 4. А5 С 5 А 5. 1-в,с. 2-а, д.6 Д 6 В 6. тамшылатып7 емдік. 7 В 7. А8 А 8 Абсцесс 8. В9 С 9 Е 9. В10. 1- в, с . 2 – а, д 10 1- с, д . 2 – а, в 10. Е

СӨЖ тапсырмалары

Тапсырма 1. Мына төмендегі суреттерге қарап асқынулардың атын табыңыз.1- нұсқа



Нұсқа № 1

Флебит тромбофлебитГематома ауа эмболиясы майлы эмболияТапсырма 1. Мына төмендегі суреттердің жауабы.

Гематома ауа эмболиясы майлы эмболия

тромбофлебит Флебит



Нұсқа № 1

Тапсырма 2. Төмендегі суреттер қарап жүйенің бөліктерін анықтаңыз. 2-нұсқа



Нұсқа № 1

Берілген төмендегі суреттердің жауабы:

Ауа өткізгіш

Реттегіш

Қосымша дәрі енгізетін түтікше

Сүзгіш

Флаконға енгізетін үлкен ине қақпақшасы

Көктамырға енгізетін ине қақпағымен

Фильтр Жалпы жүйенің өзінен

Фильтр

Ауа өткізгіш

Көктамырға енгізетін ине қақпағымен

СүзгішТамшы

Флаконға енгізетін үлкен ине

Қосымша дәрі енгізетін түтікше

Жалпы жүйенің өзінен



Нұсқа № 1

Тапсырма 3. Гигиеналық қол жууды ретімен номерлерін ауыстыра отырып орналастырыңыз.3-нұсқа

1 2 3 4 5 6 3-нұсқа. Жауабы:

http://larece.ru/?attachment_id=11728



Нұсқа № 1

2 5 4

6 1 3Тапсырма 4. Анықтамалардың жанына суреттерімен аттарын кесте арқылы санмен сәйкестендіріңіз.

I.Венепункцияны дұрыс жасамағанда байқалатын асқыну қалай аталады.

Ауа эмболиясы.

II. Күре тамырдың тромб түзілуімен байқалатын қабынуы Флебит.

III. Көктамырдың қабынуы.

Тромбофлебит.

IV.Майлы ерітінділерді тері астына, бұлшық етке енгізгенде қан тамырына ине тиген кезде болуы мүмкін асқыну.

Майлы эмболия

http://larece.ru/?attachment_id=11728



Нұсқа № 1

V. Майлы эмболия сияқты өмірге қауіпті асқынуларға жатады, күре тамырға дәріні енгізгенде немесе тамшылап жібергенде шприцте немесе жүйеде ауаның қалып кетуінен болады.

Жүйке сабауының зақымдалуы

VI. күре тамырға және бұлшықетке инъекция жасағанда механикалық (инъекция орнын дұрыс таңдамағанда) немесе химиялық дәрілік зат депосі жүйкеге жақын болса (тамыр ішіне инъекция жасағанда дәрінің бір бөлігі тері астына кетуі мүмкін), және жүйкені қоректендіретін қан тамыр бітелгенде байқалады.

Некроз (ұлпалардың өлі

еттенуі)

VII. Тамыр ішілік инъекция кезінде асептика ережелерін бұзғанда, және стерильді болмаған ерітінділерді қолданғанда дамиды.

Аллергиялық реакциялар

VIII. Аллергиялық реакциялар па-рентералды енгізілген дәрілер-ге есекжем (крапивница), конъюнктивит, Квинке ісігі және анафилактикалық шок түрінде өтеді. Анафилактика-лық шок аллергиялық реак-цияның ең ауыр түрі болып саналады.

Сепсис (жалпы инфекциялық

ауру)

IX. Венепункцияны дұрыс жасамағанда немесе қатты тітіркендіргіш заттарды көп мөлшерде тері астына енгізгенде дамиды.

Гематома (тері астына қан кету)

Тапсырма 4. жауабы

№ Анықтамасы Суреттің №-і Асқынудың аттарының №-і

I.Венепункцияны дұрыс жасамағанда байқалатын асқыну қалай аталады.

5 9

II. Күре тамырдың тромб түзілуімен байқалатын қабынуы 2 3



Нұсқа № 1

III. Көктамырдың қабынуы. 4 2

IV.Майлы ерітінділерді тері астына, бұлшық етке енгізгенде қан тамырына ине тиген кезде болуы мүмкін асқыну.

1 4

V. Майлы эмболия сияқты өмірге қауіпті асқынуларға жатады, күре тамырға дәріні енгізгенде немесе тамшылап жібергенде шприцте немесе жүйеде ауаның қалып кетуінен болады.

3

1

VI. күре тамырға және бұлшықетке инъекция жасағанда механикалық (инъекция орнын дұрыс таңдамағанда) немесе химиялық дәрілік зат депосі жүйкеге жақын болса ( тамыр ішіне инъекция жасағанда дәрінің бір бөлігі тері астына кетуі мүмкін), және жүйкені қоректендіретін қан тамыр бітелгенде байқалады.

--- 5

VII. Тамыр ішілік инъекция кезінде асептика ережелерін бұзғанда, және стерильді болмаған ерітінділерді қолданғанда дамиды.

6 8

VIII. Аллергиялық реакциялар па-рентералды енгізілген дәрілер-ге есекжем (крапивница), конъюнктивит, Квинке ісігі және анафилактикалық шок түрінде өтеді. Анафилактика-лық шок аллергиялық реак-цияның ең ауыр түрі болып саналады.

8 7

IX. Венепункцияны дұрыс жасамағанда немесе қатты тітіркендіргіш заттарды көп мөлшерде тері астына енгізгенде дамиды.

7 6

VII Сабақты қортындылау - 10 мин:



Нұсқа № 1

№ Студенттердіңаты-жөні

Тео

риял

ық

білі

мін

ауы

зша

сұра

у

Тап

№ 1

. 3 Қ

олды

гиг

иена

таз

арту

, ан

тисе

птик

алы

қ ер

ітін

діме

н өң

деу.

С

тери

лді қ

олға

пты

кию

.

Тап

№ 2

Көк

там

ырғ

а та

мшы

латы

п ен

гізу

ге а

рнал

ған

бір

рет

қолд

а-ны

латы

н ж

үйен

і құр

асты

ру, қ

ажет

қ

ұрал

дард

ы д

аярл

ау

Тап

№ 3

. Дәр

іні т

амш

ыла

тып

жіб

еру

Тап

№ 4

. Қол

ғапт

ы ш

ешу.

Тап

№ 5

Ем

шар

аны

жән

е па

циен

т ж

ағда

йын

қада

ғала

у

Тес

т ба

қыла

у

Инт

ерак

тивт

і тақ

тада

тап

сырм

алар

ды

оры

ндау

Жал

пы б

аға

1 Абдрахимова Д2 Алиева Л3 Атабаева С4 Әбдіхай А5 Достиярова Д6 Иззатуллаева Ю7 Исмаилова М8 Курбанова М9 Нурман А10 Сайдуллаева У11 Тажиддинова С12 Тажиева Д13 Тайбек Т

VIIІ Үйге тапсырма:

Тақырыбы: Венозды катетерлермен жұмыс істеу ережелері

Өзіндік дайындалуға арналған сұрақтар:1. Шеткі көктамыр катетеризациясы туралы түсінік. Катетерді қою көрсетпелері және кері

көрсетпелері.2. Перифериялық көктамыр катетері құрылысы, түрлері. 3. Катетер және көктамырды таңдаудың негізгі принциптері.4. Перифериялық көктамыр катетеризациясы үшін қажет болған стандартты жинақ.5. Перифериялық көктамыр катетерін қою техникасы.6. Катетерге күнделікті күтім жасау.7. Инфузиялық терапия тиімділігін бақылау.8. Перифериялық көктамыр катетері арқылы қан алу.9. Катетер қойғаннан кейін болатын асқынулар.

Негізгі әдебиет: 1. С. Қ. Мұратбекова Мейірбике ісінің негіздері., А., 2010ж.;2 Мухина С.А., Тарновская И.И. Мейіркеш ісінің теориялық негіздері. М.,2008 ж; 3 Мухина С.А., Тарновская И.И. «Мейіркеш ісінің негіздері» пәніне практикалық



Нұсқа № 1

басшылық. М.,2012ж;

Қосымша әдебиеттер:1 Мейірбике ісі негіздері Т.П. Обуховец, О.В. Чернова Феникс. Ростов-на- Дону 2011ж2 Л.И. Кулешова, Е.В. Пустоветова Мейірбике ісі Феникс. Ростов-на- Дону 2011ж3 Бабаханова Г.А. «Медбикелік ісі негіздері». Медициналық колледждерге арналған.

жүй құраст 2016ж ескі өңдеу бойынша

Internet

Transcript of жүй құраст 2016ж ескі өңдеу бойынша