ΠΡΕΣΒΕΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑ∆ΟΣ ΣΤΟ ΒΕΛΓΙΟ

ΓΡΑΦΕΙΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ & ΕΜΠΟΡΙΚΩΝ ΥΠΟΘΕΣΕΩΝ

ΕΤΗΣΙΑ ΕΚΘΕΣΗ

2011

ΒΡΥΞΕΛΛΕΣ, ΙΟΥΝΙΟΣ 2012

2

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

I. ΓΕΝΙΚΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΓΙΑ ΤΟ ΒΕΛΓΙΟ ........................................................... 3

A. Πληθυσµός: ................................................................................................................... 3

B. Έκταση: ......................................................................................................................... 3

C. Κυριότερες πόλεις: ....................................................................................................... 5

D. Υποδοµή: ....................................................................................................................... 5

E. Κυριότερα λιµάνια: ...................................................................................................... 5

II. ΓΕΝΙΚΗ ΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗ ΤΗΣ ΒΕΛΓΙΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ................................... 6

III. ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΜΕΓΕΘΗ……………………………………………………7

IV. ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ - ΑΝΑΛΥΤΙΚΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΜΕΓΕΘΩΝ ΒΕΛΓΙΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ………………………………………………………………...8

A. Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν (ΑΕΠ) ....................................................................... 10

B. Κατά Κεφαλή ΑΕΠ .................................................................................................... 12

C. Πληθωρισµός .............................................................................................................. 12

D. ∆ηµοσιονοµικό έλλειµµα............................................................................................ 13

E. ∆ηµόσιο χρέος ............................................................................................................. 16

F. Αγορά εργασίας .......................................................................................................... 18

V. ΤΟ ΒΕΛΓΙΚΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ ΕΜΠΟΡΙΟ ................................................................... 21

A. Σύνολο εισαγωγών-εξαγωγών σε εκατ. ευρώ: ......................................................... 21

B. ∆ιµερές εµπόριο Ελλάδας – Βελγίου ......................................................................... 26

C. ∆ιµερές συµβατικό πλαίσιο: ...................................................................................... 31

VI. ΆΜΕΣΕΣ ΞΕΝΕΣ ΕΠΕΝ∆ΥΣΕΙΣ ............................................................................... 32

VII. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ....................................................................................................... 35

3

I. ΓΕΝΙΚΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΓΙΑ ΤΟ ΒΕΛΓΙΟ

A. Πληθυσµός:

Πληθυσµός: 10 973 000εκατ. κάτοικοι (εκτίµηση 2011)

57,6% στην Περιοχή της Φλάνδρας,

32,2% στην Περιοχή της Βαλλονίας, και

10,2% στην Περιοχή των Βρυξελλών.

Ο πληθυσµός του Βελγίου είναι κατά 90% αστικός και αντιπροσωπεύει το 2,2% περίπου του συνολικού πληθυσµού της Ε.Ε. Περίπου το 10% του πληθυσµού είναι αλλοδαποί προερχόµενοι κυρίως από γειτονικές χώρες και από χώρες της Βόρειας και Κεντρικής Αφρικής.

Η ελληνική οµογένεια αριθµεί περίπου 30.000 άτοµα, η πλειονότητα των οποίων έχει αποκτήσει την βελγική ιθαγένεια.

B. Έκταση:

Έκταση: 30.528 τετρ. χλµ.

13.522 τετρ. χλµ. Φλάνδρα,

16.844 τετρ. χλµ. Βαλλονία και

162 τετρ. χλµ. Βρυξέλλες

Η έκταση αυτή αντιστοιχεί σε ποσοστό ίσο µε το 1,3% της συνολικής έκτασης της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Με πληθυσµιακή πυκνότητα 335 κατοίκους ανά τετραγωνικό χιλιόµετρο το Βέλγιο είναι, µετά την Ολλανδία, η πλέον πυκνοκατοικηµένη χώρα της ΕΕ.

4

5

C. Κυριότερες πόλεις:

Βρυξέλλες (πρωτεύουσα) µε 1.892.000 κατοίκους (2009),

Αµβέρσα µε 961.000 κατοίκους,

Γάνδη µε 247.486 κατοίκους,

Σαρλερουά µε 203.464 κατοίκους, και

Λιέγη µε 194.715 κατοίκους.

D. Υποδοµές:

Οδικό δίκτυο (µεγάλες οδικές αρτηρίες) 1.763 χλµ,

σιδηροδροµικό δίκτυο 3.476 χλµ.

E. Κυριότερα λιµάνια:

Αµβέρσα (το δεύτερο µεγαλύτερο ευρωπαϊκό λιµάνι µετά το Ρότερνταµ),

Λιέγη (τρίτο µεγαλύτερο ποτάµιο λιµάνι της Ευρώπης)

Γάνδη, και

Ζίµπρουγκ.

Το Βέλγιο διαιρείται σε τρεις γεωγραφικές και διοικητικές περιοχές: τη Φλάνδρα, τη

Βαλλονία και τις Βρυξέλλες, οι οποίες υποδιαιρούνται σε δέκα επαρχίες που συγκεντρώνουν 589 κοινότητες: 262 η Βαλλονία, 308 η Φλάνδρα και 19 οι Βρυξέλλες. Το Βέλγιο απαρτίζεται εξάλλου από τρεις γλωσσικές κοινότητες: τη γαλλική (περίπου 4,5 εκατ.) τη φλαµανδική (περίπου 6,5 εκατ.) και τη γερµανική (περίπου 70.000). Οι διοικητικές περιοχές και οι γλωσσικές κοινότητες µαζί µε την Οµοσπονδιακή Κυβέρνηση συγκροτούν επτά κέντρα αποφάσεων. Η Οµοσπονδιακή Κυβέρνηση αποφασίζει για θέµατα εξωτερικής πολιτικής, άµυνας, δικαιοσύνης και κοινωνικής ασφάλισης ενώ στη δικαιοδοσία των τριών περιοχών ανήκουν τα κοινωνικά και πολιτιστικά θέµατα, η επιστηµονική έρευνα, η γεωργική πολιτική, το εξωτερικό εµπόριο και η αναπτυξιακή βοήθεια. Σύµφωνα µε εκτιµήσεις, η τάση αποκέντρωσης και αυτονοµίας των τριών Περιφερειών σε θέµατα κυρίως προϋπολογισµού και οικονοµικής διαχείρισης, που οφείλεται κυρίως στις οικονοµικές ανισότητες µεταξύ των Περιοχών αυτών και προωθείται έντονα από τη Φλάνδρα, ενδέχεται να οδηγήσει µελλοντικά στη µετεξέλιξη της χώρας σε συνοµοσπονδία.

Το Βέλγιο είναι οµοσπονδιακή δηµοκρατία, µε αρχηγό του κράτους τον Βασιλιά Αλβέρτο ΙΙ και πρωθυπουργό τον Elio Di Rupo. Η νοµοθετική εξουσία ασκείται από δύο σώµατα: τη Γερουσία (74 µέλη) και τη Βουλή των Αντιπροσώπων (150 µέλη). H χώρα διήλθε µακρά περίοδο πολιτικής κρίσης, η οποία ξεκίνησε τον Απρίλιο του 2010 και οδήγησε σε προσωρινή διακυβέρνηση της χώρας από «µεταβατική» κυβέρνηση υπό τον Yves Leterme, από τον Ιούνιο του 2010 µέχρι τον ∆εκέµβριο 2011. Στις αρχές ∆εκεµβρίου του περασµένου έτους, η περίοδος της πολιτικής κρίσης έλαβε τέλος, καθώς 6 κόµµατα δέχθηκαν να σχηµατίσουν κυβέρνηση συνασπισµού υπό τον εντολοδόχο σοσιαλιστή πρωθυπουργό Elio Di Rupo. Η κατάληξη των διαπραγµατεύσεων των 6 κοµµάτων για σχηµατισµό κυβέρνησης έγινε υπό το βάρος της πίεσης των διεθνών αγορών στη βελγική οικονοµία, και βασική

6

ανησυχία είναι ότι η πολιτική ήπιας λιτότητας που έχει υιοθετήσει η κυβέρνηση συνασπισµού ενδέχεται να «παγώσει» την µέχρι τώρα αναπτυσσόµενη, εν µέσω διεθνούς οικονοµικής κρίσης, βελγική οικονοµία.

II. ΓΕΝΙΚΗ ΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗ ΤΗΣ ΒΕΛΓΙΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ Η βελγική οικονοµία είναι µια σύγχρονη οικονοµία, θεµελιωµένη πρωταρχικώς στη

δράση των πολλών ιδιωτικών επιχειρήσεων που εδρεύουν στη χώρα, ενώ τα κύρια πλεονεκτήµατα της κεφαλαιοποίησής της αντλούνται από τη στρατηγική θέση της χώρας στο κέντρο της Ευρώπης, τα εξελιγµένα δίκτυα µεταφορών, τη διαφοροποιηµένη βιοµηχανική και εµπορική σύνθεση της παραγωγικής της βάσης και τον απόλυτα εξωστρεφή προσανατολισµό της βελγικής επιχειρηµατικότητας. Ελλείψει ιδίων φυσικών πόρων, το Βέλγιο υποχρεούται να εισάγει µεγάλες ποσότητες πρώτων υλών και να εξάγει µεγάλους όγκους µεταποιηµένων (κυρίως βιοµηχανικών) αγαθών, γεγονός που καθιστά τη βελγική οικονοµία ιδιαίτερα ευάλωτη στις ασταθείς διακυµάνσεις των διεθνών αγορών.

Μετά από τέσσερα χρόνια ισχυρής οικονοµικής ανάπτυξης, το δεύτερο εξάµηνο του 2008 και το πρώτο εξάµηνο του 2009 η βελγική οικονοµία διήλθε περίοδο βαθιάς ύφεσης, υπό το βάρος της διεθνούς οικονοµικής κρίσης. Η οικονοµία επλήγη κατ’ αρχάς από την κρίση στον τραπεζικό τοµέα, καθώς οι τρεις σηµαντικότερες βελγικές τράπεζες χρειάστηκε να λάβουν κρατική οικονοµική ενίσχυση για να επιβιώσουν (Fortis, Dexia, KBC), ενώ η Fortis κατέληξε επιπλέον να εξαγοραστεί από τον γαλλικό όµιλο BNP Paribas. Στη συνέχεια η κρίση επηρέασε το εξωτερικό εµπόριο της χώρας, το οποίο παραδοσιακά κρατούσε υψηλά όλους τους βελγικούς δηµοσιονοµικούς δείκτες.

Από την εν λόγω ύφεση, η βελγική οικονοµία εξήλθε επισήµως το τρίτο τρίµηνο του έτους 2009 (σύµφωνα µε στοιχεία που παρουσίασε η Εθνική τράπεζα του Βελγίου), κατόπιν τεσσάρων διαδοχικών τριµήνων καθοδικής αναπτυξιακής πορείας. Η µελλοντική πορεία της βελγικής οικονοµίας παραµένει σχετικά εύθραυστη, κυρίως εξαιτίας του υψηλού δηµόσιου χρέους, καθώς και των δηµόσιων δαπανών που είναι δύσκολο να µειωθούν δραστικά κατά τα επόµενα έτη, κυρίως εξαιτίας της γήρανσης του πληθυσµού. Ιστορικά το Βέλγιο έχει αντιµετωπίσει κατά το παρελθόν προβλήµατα υπερβολικού χρέους, όπως για παράδειγµα το 1993 (134% του ΑΕΠ). Χάρη σε πολυετή πολιτική δηµοσιονοµικής προσαρµογής που ακολούθησε, το δηµόσιο χρέος υποχώρησε εντυπωσιακά έως το τέλος του 2007 (σε 84% του ΑΕΠ), στη συνέχεια όµως και κατά την περίοδο 2008-2009, µε την αρχή της οικονοµικής κρίσης και στη συνέχεια την παγκόσµια ύφεση, η πτωτική πορεία του χρέους ανεκόπη. Η ενίσχυση του τραπεζικού κλάδου προς αποφυγή πτώχευσης είχε ως αποτέλεσµα την εκτίναξη του δηµόσιου χρέους του κράτους σε ποσοστό 89,3% του ΑΕΠ το 2008, σε 95,7% το 2009, 95,9% το 2010 και 98,2% το 2011.

Οι διεθνείς αγορές δείχνουν ανησυχία για το υψηλό δηµόσιο χρέος του Βελγίου το οποίο πλησιάζει το 100% του ΑΕΠ και αυτό αντανακλάται στα υψηλά επιτόκια που ζητούν οι διεθνείς δανειστές. Το Βέλγιο, ιδιαίτερα κατά τη διάρκεια του 2011, αντιµετώπισε κατά περιόδους σοβαρές δυσκολίες δανεισµού από τις διεθνείς αγορές, εξαιτίας αυξηµένου κόστους δανεισµού. Κύριες αιτίες υπήρξαν αφ’ ενός το υψηλό επίπεδο του δηµόσιου χρέους, και αφ’ ετέρου η πολιτική κρίση που συνεχιζόταν. Μετά µάλιστα την εµπλοκή του βελγικού κράτους από τον Οκτώβριο του 2011 στη διάσωση του γαλλο-βελγικού τραπεζικού οµίλου DEXIA, µε την εθνικοποίηση της βελγικής θυγατρικής –κόστους 4 δις. €- και την παροχή βελγικών κρατικών εγγυήσεων συνολικού ύψους 33,3 δις. € κατόπιν της πρόσφατης απόφασης αύξησης των συνολικών τριµερών εγγυήσεων Γαλλίας-Βελγίου-Λουξεµβούργου σε 55 δις. €, εκφράζονται φόβοι ότι η δηµοσιονοµική ισορροπία του Βελγίου θα επιδεινωθεί, και το δηµόσιο χρέος του θα εκτιναχθεί σε ακόµη υψηλότερα επίπεδα.

7

Κοινή διαπίστωση διεθνών χρηµατοδοτικών οργανισµών αλλά και έγκυρων οικονοµικών αναλυτών στη διάρκεια του 2011 αποτέλεσε το γεγονός ότι η βελγική Κυβέρνηση έπρεπε να προβεί άµεσα σε εκτεταµένες µεταρρυθµίσεις –ιδιαίτερα στον δραστικό περιορισµό κρατικών δαπανών στους τοµείς κοινωνικών ασφαλίσεων και εργασίας, προκειµένου να µειώσει το δηµόσιο χρέος της χώρας. Οι διαρθρωτικές µεταρρυθµίσεις και η πολιτική δηµοσιονοµικής προσαρµογής καθυστέρησαν σηµαντικά εξαιτίας της πολιτικής κρίσης που διήλθε η χώρα, η οποία ξεκίνησε τον Απρίλιο του 2010, οδήγησε σε προσωρινή διακυβέρνηση της χώρας από «µεταβατική» κυβέρνηση και επαναχρησιµοποίηση του προϋπολογισµού του 2010 κατά το 2011. Σύµφωνα µε εκτιµήσεις, η πολιτική απραξία επί 11/2

έτος επέδρασε θετικά στην οικονοµία, µε την έννοια ότι δεν εθίγησαν η ιδιωτική κατανάλωση και οι ιδιωτικές επενδύσεις από κυβερνητικά µέτρα λιτότητας που θα είχαν περικόψει εισοδήµατα, όπως για παράδειγµα η –επιδιωκόµενη και από την Ε.Ε.- κατάργηση της τιµαριθµικής αναπροσαρµογής των βελγικών µισθών, οι περικοπές σε συντάξεις και επιδόµατα ανεργίας κ.α. Πολλοί αποδίδουν µάλιστα το γεγονός ότι το Βέλγιο κατατασσόταν µέχρι το 2011 µεταξύ των χωρών της ευρωζώνης µε θετικούς ρυθµούς ανάπτυξης, ακριβώς σε αυτήν την πολιτική απραξία.

Στο τέλος του 2011 ωστόσο, και συγκεκριµένα στις αρχές ∆εκεµβρίου, σχηµατίσθηκε Κυβέρνηση συνεργασίας υπό τον σοσιαλιστή Elio Di Rupo, η οποία αµέσως ξεκίνησε να υλοποιεί πρόγραµµα λιτότητας, υπό τις εντεινόµενες πιέσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και των αγορών (βλ. και κατωτέρω, υπό κεφάλαιο IV).

III. ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΜΕΓΕΘΗ 2008 2009 2010 2011 2012* Μεταβολή πραγµατικού ΑΕΠ (% µεταβολή) +0,9 -2,7 +2,2 +2,0 +0,6 Ακαθάριστη κεφαλαιακή δαπάνη (% µεταβολή) +2,2 -7,9 -1,0 +5,2 +0,8 Εξαγωγές αγαθών & υπηρεσιών (% µεταβολή) +1,8 -11,3 +9,9 +4,4 0,0 Εισαγωγές αγαθών & υπηρεσιών (% µεταβολή) +2,9 -10,6 +8,7 +5,1 +0,3 ∆ηµοσιονοµικό αποτέλεσµα (% του ΑΕΠ) -1,0 -5,6 -3,8 -3,7 -2,8 Πρωτογενές αποτέλεσµα (% του ΑΕΠ) 2,8 -2,0 -0,4 -0,4 +0,6 ∆ηµόσιο χρέος (σε δισ. ευρώ) 309,2 326,2 340,3 361,7 - ∆ηµόσιο χρέος (% του ΑΕΠ) 89,3 95,7 95,9 98,2 98,9 Κρατικά έσοδα (σε δις. ευρώ) 168,8 163,8 173,2 182,4 - Κρατικές δαπάνες (σε δις. ευρώ) 172,4 183,0 187,1 196,7 - Ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών (% του ΑΕΠ) -1,6 -1,6 +1,4 -0,8 -1,4 Πληθωρισµός (% µεταβολή) 4,5 0,0 2,3 3,5 2,6 Εναρµονισµένος δείκτης ανεργίας (%) 7,0 7,9 8,3 7,2 7,5

ΠΗΓΕΣ: EUROSTAT, Banque Nationale de Belgique, Institut des Comptes Nationaux

Σηµειώσεις: * Προβλέψεις της Κεντρικής Τράπεζας Βελγίου, Institut des Comptes Nationaux

8

IV. ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ

Στο τέλος Νοεµβρίου 2011, τα 6 βελγικά -ακόµη τότε διαπραγµατευόµενα προς σχηµατισµό Κυβέρνησης- κόµµατα, υπό την πίεση της Ευρ. Επιτροπής, αλλά και της υποβάθµισης του κρατικού χρέους του Βελγίου από τον οίκο αξιολόγησης Standard & Poor’s, κατέληξαν σε συµφωνία επί του σχεδίου του προϋπολογισµού για το 2012, επί των στόχων για τους προϋπολογισµούς των εποµένων ετών έως το 2015 και της υλοποίησης διαρθρωτικών µεταρρυθµίσεων. Η συµφωνία αυτή ουσιαστικά άνοιξε το δρόµο για σχηµατισµό οµοσπονδιακής κυβέρνησης συνασπισµού και είχε ως σκοπό τον καθησυχασµό των κοινοτικών οργάνων και των διεθνών αγορών, καθώς εξάλειψε το ενδεχόµενο επανεκτέλεσης για δεύτερη συνεχόµενη χρονιά του προϋπολογισµού του 2010.

Το αρχικό σχέδιο προϋπολογισµού του 2012 στόχευε στη µείωση του δηµοσιονοµικού ελλείµµατος της χώρας στο 2,8% του ΑΕΠ, και µεσοπρόθεσµος στόχος ήταν και παραµένει η εξισορρόπηση εσόδων—δαπανών έως το 2015 και η δηµοσιονοµική εξυγίανση. Αρχικά επιδιώχθηκε η εξοικονόµηση 11,3 δις. € µε µείωση των κρατικών δαπανών κατά 42% και αύξηση των εσόδων κατά 34% στον προϋπολογισµό του 2012, καθώς επίσης και µε υιοθέτηση πρόσθετων εκτάκτων µέτρων. Περιορισµός κρατικών δαπανών προβλέπεται κυρίως στους τοµείς χρηµατοδότησης κρατικών φορέων, χρηµατοδότησης κοινοβουλίου, βασιλικής οικογένειας κλπ., δράσεων αναπτυξιακής συνεργασίας, χρηµατοδότησης κρατικών επιχειρήσεων, παροχής διαφόρων εισοδηµατικών ενισχύσεων προς τους πολίτες, χρηµατοδότησης συντάξεων από τον οµοσπονδιακό προϋπολογισµό, δαπανών υγειονοµικής και φαρµακευτικής περίθαλψης, καθώς και κόστους επιδοµάτων ανεργίας. Από την άλλη πλευρά, προβλέπεται αύξηση φορολογίας ακινήτων, υπεραξίας µετοχών και χρηµατιστηριακών συναλλαγών, κατάργηση διαφόρων φοροαπαλλαγών προς επιχειρήσεις, αύξηση ειδικών φόρων και ΦΠΑ σε ορισµένες κατηγορίες προϊόντων και υπηρεσιών, κ.α. Επιπλέον, προβλέπονταν και άλλα, διαρθρωτικής φύσεως έκτακτα µέτρα, ορισµένα από τα οποία ήδη ελήφθησαν στη συνέχεια του τρέχοντος έτους, όπως η καταπολέµηση της φοροδιαφυγής, η άρση του τραπεζικού απορρήτου για συγκεκριµένες περιπτώσεις, η επιβολή τραπεζικού φόρου ανάλογα µε τον χρηµατοοικονοµικό κίνδυνο εκάστου τραπεζικού ιδρύµατος, η επανακρατικοποίηση του ταµείου εγγύησης καταθέσεων, η επιβολή ποσοστώσεων στις εκποµπές διοξειδίου του άνθρακα κ.α.

Το συµφωνηθέν σχέδιο προϋπολογισµού του Νοεµβρίου άφηνε άθικτα ορισµένα ακανθώδη ζητήµατα, όπως για παράδειγµα την επιδιωκόµενη από την Ε.Ε. και τη βελγική εργοδοσία κατάργηση της τιµαριθµικής αναπροσαρµογής των βελγικών µισθών, ενώ παράλληλα εκτιµάται ότι τοποθέτησε δυσανάλογα µεγάλα βάρη στις βελγικές επιχειρήσεις, µε ενδεχόµενο αποτέλεσµα την ανακοπή της οικονοµικής ανάπτυξης και τη βύθιση της βελγικής οικονοµίας σε ύφεση.

Τον Ιανουάριο του τρέχοντος έτους, η βελγική κυβέρνηση ανήγγειλε πρόσθετα δηµοσιονοµικά µέτρα παγώµατος των οµοσπονδιακών δαπανών το 2012, καθώς επίσης υιοθέτησε σειρά πρόσθετων διοικητικών µέτρων κυρίως για την πάταξη της φοροαποφυγής. Το βελγικό κράτος έχει θέσει στο στόχαστρό του ειδικότερα τις offshore καταθέσεις, καθώς και τα έσοδα ορισµένων ιδιαίτερα κλάδων δραστηριότητας (κατασκευές, υπηρεσίες τουρισµού και εστίασης), ενώ απλοποιούνται οι διαδικασίες για διεξαγωγή φορολογικής έρευνας και επισπεύδεται η είσπραξη προστίµων.

Περαιτέρω, στις αρχές Μαρτίου του 2012 επετεύχθη πολιτική συµφωνία µεταξύ των πολιτικών δυνάµεων που στηρίζουν την Κυβέρνηση συνεργασίας µε σκοπό την αναπροσαρµογή του ήδη περιοριστικού οµοσπονδιακού προϋπολογισµού του 2012 προς εξοικονόµηση πρόσθετων κονδυλίων €2,5 δις. πέραν των περικοπών €11,3 δις. που είχαν προβλεφθεί στο αρχικό σχέδιο προϋπολογισµού. Τα δηµοσιονοµικά µέτρα που

9

ανακοινώθηκαν το Μάρτιο και χαρακτηρίστηκαν από την Κυβέρνηση συνασπισµού ως δίκαια και ισορροπηµένα, συνίστανται κυρίως σε πρόσθετη φορολόγηση των χρηµατιστηριακών συναλλαγών, των προϊόντων καπνού, καθώς και σε εντατική εκστρατεία πάταξης της φοροαποφυγής και της φορολογικής απάτης και περικοπές περιττών κρατικών δαπανών.

Σύµφωνα µε εδώ έγκυρες πηγές, κατά την επόµενη τριετία θα απαιτηθούν πρόσθετα κονδύλια εξοικονόµησης €24 δις. στο πλαίσιο του βελγικού Προγράµµατος Σταθερότητας, το οποίο προβλέπει ισοσκέλιση του προϋπολογισµού έως το 2015. Συγκεκριµένα, σύµφωνα µε τις προβλέψεις του Ανώτατου Οικονοµικού Συµβουλίου του Βελγίου οι οποίες κατατέθηκαν στην Κυβέρνηση στο τέλος παρελθόντος Μαρτίου, κατά το 2013 η προσπάθεια δηµοσιονοµικής εξοικονόµησης θα αντιπροσωπεύει το 1,2% του ΑΕΠ, ήτοι €5 δις, κατά το 2014 το 2,1% του ΑΕΠ ή €8 δις. και το 2015 το 2,9% του ΑΕΠ ή €11 δις. Συνεπώς την προσεχή τριετία δροµολογείται αυστηρή λιτότητα προς εξοικονόµηση €24 δις., επιπροσθέτως των €13 δις. που εξοικονοµούνται συνολικά κατά το τρέχον έτος.

Είναι βέβαιο ότι η εξοικονόµηση αυτή δηµοσιονοµικών πόρων, που µέχρι σήµερα υλοποιείται από την Κυβέρνηση Di Rupo βασικά µέσω φορολογικών µέτρων και «παγώµατος» κρατικών δαπανών και πάντοτε µε το σκεπτικό της ήπιας λιτότητας ώστε να θιγούν κατά το λιγότερο δυνατόν οι πολίτες, οι επιχειρήσεις και η οικονοµική ανάπτυξη, θα πρέπει κατά την προσεχή τριετία να ενταθεί δια της λήψης πληθώρας πρόσθετων µέτρων, τα οποία ενδεχοµένως θα περιλαµβάνουν και αποσπασµατικά – εισπρακτικά µέτρα, προκειµένου να επιτευχθούν οι δηµοσιονοµικοί στόχοι της ισοσκέλισης. Εάν στις ως άνω παραµέτρους προστεθεί και η προσπάθεια που θα πρέπει να καταβληθεί για την δηµοσιονοµική ισοσκέλιση και των –µε ισχυρές τάσεις ανταγωνισµού- περιφερειακών και τοπικών αρχών έως το 2015 –κατά πάσα πιθανότητα και µε µεταφορά σε αυτές αρµοδιοτήτων που σήµερα χρηµατοδοτούνται από την οµοσπονδιακή κυβέρνηση- είναι φανερό ότι συντίθεται ένα ιδιαίτερα δύσκολο σκηνικό για την βελγική Κυβέρνηση και το βελγικό λαό κατά την προσεχή τριετία.

Στο τέλος Μαρτίου τ.ε. ανακοινώθηκαν από τη βελγική Στατιστική Υπηρεσία (Institut des Comptes Nationaux) τα προσωρινά στοιχεία δηµοσιονοµικού ελλείµµατος και δηµοσίου χρέους του Βελγίου για το έτος 2011, καθώς επίσης και σειρά µακροοικονοµικών δεικτών για το περασµένο έτος. Σηµειωτέον ότι τα στοιχεία αυτά αναθεωρήθηκαν ελαφρώς στα µέσα Ιουνίου τ.ε. και απεικονίζονται στον πίνακα των µακροοικονοµικών µεγεθών υπό κεφάλαιο III.

Με βάση τα εν λόγω στοιχεία, τα οποία κοινοποιήθηκαν στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή στο πλαίσιο των υποχρεώσεων του Βελγίου που απορρέουν από τη διαδικασία υπερβολικού ελλείµµατος, το δηµοσιονοµικό έλλειµµα το 2011 ανήλθε σε €14,28 δις., ήτοι 3,7% του ΑΕΠ (ενώ το πρωτογενές έλλειµµα σε €1,51 δις. ή 0,4% του ΑΕΠ). Το δηµόσιο χρέος ανήλθε σε €361,73 δις., ήτοι 98,2% του ΑΕΠ, έναντι €340,3 δις. ή 95,9% του ΑΕΠ το 2010. Οι πρωτογενείς δαπάνες αυξήθηκαν κατά 0,6% του ΑΕΠ και ανήλθαν σε 49,9% του ΑΕΠ, κυρίως ως αποτέλεσµα των µικρών αυξήσεων των επενδυτικών δαπανών και των παροχών κοινωνικής ασφάλισης. Οι δαπάνες τόκων µειώθηκαν. Τα κρατικά έσοδα αυξήθηκαν κατά 0,7% του ΑΕΠ, ανερχόµενα σε 49,5% του ΑΕΠ, κυρίως λόγω σηµαντικής αύξησης των φορολογικών εσόδων από επιχειρήσεις, καθώς και των πληρωµών προµηθειών για εγγυήσεις και µερισµάτων από τα χρηµατοπιστωτικά ιδρύµατα, ως αποτέλεσµα των κρατικών παρεµβάσεων στον εν λόγω τοµέα στο πλαίσιο αντιµετώπισης της οικονοµικής κρίσης.

Η αύξηση του δηµοσίου χρέους κατά 2,3 ποσοστιαίες µονάδες του ΑΕΠ έναντι του 2010 αιτιολογείται από την Κεντρική Τράπεζα του Βελγίου ως οφειλόµενη στη χρηµατοδότηση της κρατικοποίησης της τράπεζας DEXIA από το βελγικό δηµόσιο, την αύξηση του διµερούς δανεισµού προς την Ελλάδα στο πλαίσιο του συστήµατος διάσωσης της

10

οικονοµίας της που έχει τεθεί σε ισχύ από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή το 2010, και στη συµµετοχή στον ευρωπαϊκό µηχανισµό στήριξης (EFSF) υπέρ Ιρλανδίας και Πορτογαλίας.

Όσον αφορά το δηµοσιονοµικό έλλειµµα, η οµοσπονδιακή κυβέρνηση κατέγραψε το 2011 έλλειµµα ύψους 3,4% του ΑΕΠ (έναντι 3% το 2010), οι περιφέρειες και οι κοινότητες κατέγραψαν έλλειµµα 0,2% του ΑΕΠ (έναντι 0,7% το 2010), οι τοπικές αρχές έκλεισαν µε ισοσκελισµένο προϋπολογισµό (όπως και τα 2009 και 2010), και τέλος οι φορείς κοινωνικής ασφάλισης κατέγραψαν έλλειµµα 0,1% του ΑΕΠ (το ίδιο µε το 2010).

Από πλευράς µακροοικονοµικών δεικτών κυριαρχεί η θετική αναπτυξιακή πορεία της βελγικής οικονοµίας το 2011, µε ρυθµό ανάπτυξης 2%, µε σηµαντική αύξηση των επενδύσεων (+5,2%), καθώς και του εξωτερικού εµπορίου κατά 14,3%. Κεντρικό βέβαια ζήτηµα που τίθεται για το 2012 και τα επόµενα χρόνια είναι κατά πόσον αυτή η γενικά ικανοποιητική εικόνα της βελγικής οικονοµίας µπορεί να συνεχισθεί υπό το βάρος των δηµοσιονοµικών µέτρων που έχει λάβει και των πρόσθετων που πρόκειται να λάβει η κυβέρνηση Di Rupo στην προσπάθεια ισοσκέλισης του προϋπολογισµού έως το 2015 (βελγικό Πρόγραµµα Σταθερότητας). Σύµφωνα πάντως µε τις αναθεωρηµένες προβλέψεις της Κεντρικής Τράπεζας, το 2012 αναµένεται µικρός έστω αναπτυξιακός ρυθµός, της τάξης του 0,6%.

Το 2011 παρατηρούµε εξάλλου την σαφή επιδείνωση του πληθωρισµού σε 3,5% από 2,3% το 2010, τη µείωση της ανεργίας (εναρµονισµένος δείκτης) σε 7,2% από 8,3% το 2010, και το έλλειµµα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών (0,8% του ΑΕΠ).

A. Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν (ΑΕΠ)

Το βελγικό ΑΕΠ αντιπροσωπεύει το 2,8% του συνολικού ΑΕΠ της Ε.Ε. (στοιχεία 2011) και το 1% περίπου του ΟΟΣΑ – (κατά 30% ανώτερο του µέσου κοινοτικού όρου). Το Βέλγιο είναι ένας σηµαντικός εµπορικός κόµβος και διαµετακοµιστικό κέντρο, µε εξαιρετικά αναπτυγµένο δίκτυο µεταφορών, από όπου διακινούνται προϊόντα και υπηρεσίες σε άλλα κράτη µέλη της Ε.Ε. και τρίτες χώρες. Η βιοµηχανική και εµπορική βάση του Βελγίου είναι εξαιρετικά ευρεία και διαφοροποιηµένη, και η βελγική αγορά, παρά τα διαρθρωτικά προβλήµατα που παρουσιάζει σήµερα η αγορά εργασίας (χαµηλό ποσοστό απασχόλησης, υψηλό εργατικό κόστος), θεωρείται από τις πλέον δυναµικές και ανταγωνιστικές στον ευρωπαϊκό χώρο, αν όχι παγκοσµίως. Η βελγική οικονοµία κατατάσσεται µεταξύ των πλέον εξωστρεφών και ανταγωνιστικών σε παγκόσµιο επίπεδο, µε τις εξαγωγές να προσεγγίζουν (το 2011) το 67% του βελγικού ΑΕΠ (σε τρέχουσες τιµές). Η εξωστρέφεια αυτή της βελγικής οικονοµίας είναι ο παράγων που, σύµφωνα µε έγκυρους διεθνείς οικονοµικούς αναλυτές, έχει βοηθήσει µέχρι σήµερα το Βέλγιο να µετριάσει κάπως τις επιπτώσεις της διεθνούς οικονοµικής κρίσης. Από την άλλη πλευρά βέβαια, το γεγονός ότι η βελγική οικονοµία εξαρτάται σε σηµαντικό βαθµό από το διεθνές εµπόριο, την καθιστά αρκετά ευαίσθητη στις µεταβολές του, όπως συµβαίνει τα τελευταία χρόνια εξαιτίας της διεθνούς οικονοµικής κρίσης.

Με βάση τα αναθεωρηµένα στατιστικά στοιχεία του Ιουνίου 2012, η βελγική κυβέρνηση και η Κεντρική Τράπεζα αναµένουν για το 2012 θετικό ρυθµό ανάπτυξης της τάξης του 0,6%, έναντι αρχικής πρόβλεψης του Μαρτίου για µικρή συρρίκνωση του ΑΕΠ κατά 0,1% και έναντι ρυθµού ανάπτυξης 2% που σηµειώθηκε το 2011.

11

Έτος 2011 2010 2009 2008 2007

Σε σταθερές τιµές έτους 2009 (εκατ. €)

355.392 348.310 340.732 350.055 347.100

% µεταβολή σε σύγκριση µε

προηγούµενο έτος

2,0 2,2 -2,7 0,9 2,8

ΠΗΓΕΣ : EUROSTAT, Institut des Comptes Nationaux

347.100350.055

340.732

348.310

355.392

330000

335000

340000

345000

350000

355000

360000

20112010200920082007

Σε σταθερές τιµές 2009 (εκατ. €)

2,0

2,2

-2,7

0,9

2,8

-4,0

-3,0

-2,0

-1,0

0,0

1,0

2,0

3,0

4,0

5,0

2007 2008 2009 2010 2011

% µεταβολή σε σύγκριση µε τιµή προηγούµενου έτους

12

B. Κατά Κεφαλή ΑΕΠ

Το κατά κεφαλή ΑΕΠ του Βελγίου παρέµεινε υψηλό κατά το έτος 2011, διατηρώντας το Βέλγιο µεταξύ των χωρών µε το υψηλότερο κατά κεφαλήν ΑΕΠ παγκοσµίως. Το βελγικό κατά κεφαλή ΑΕΠ είναι κατά ποσοστό 33,5% υψηλότερο από τον ευρωπαϊκό µέσο όρο (Ε.Ε.-27) και το έβδοµο υψηλότερο µεταξύ των κρατών µελών της Ένωσης1. Σηµειώνεται, εξάλλου, ότι οι Βρυξέλλες συγκαταλέγονται µεταξύ των τριών πλουσιότερων πόλεων της Ευρώπης, κυρίως λόγω των υψηλά αµειβόµενων µη-µόνιµων κατοίκων. Σύµφωνα µε τα στοιχεία της Eurostat έτους 2009, στις Βρυξέλλες το ΑΕΠ ανά κάτοικο (σε όρους PPS) ανέρχεται σε 52.500 ευρώ, στην Αµβέρσα σε 31.700 ευρώ, στην περιοχή της Braband Flamant σε 29.700 ευρώ, ενώ στην περιοχή της Braband Wallon σε 28.100 ευρώ. Το κατά κεφαλήν ΑΕΠ της Λιέγης είναι αρκετά χαµηλότερο και ανέρχεται σε 20.700 ευρώ. Μεταξύ των ευρωπαϊκών πόλεων, οι Βρυξέλλες κατατάσσονται τρίτες, µετά από το Λονδίνο (78.000 ευρώ) και το Λουξεµβούργο (62.500 ευρώ).

ΠΗΓΗ : EUROSTAT

29.00030.200

31.60032.299 31.600 32.600

33.500

0

5000

10000

15000

20000

25000

30000

35000

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011

Σε Ευρώ (€)

C. Πληθωρισµός

Τον Ιούλιο του 2008 ο βελγικός πληθωρισµός ανήλθε σε ποσοστό 5,91%, αγγίζοντας την υψηλότερη τιµή των τελευταίων 25 χρόνων. Έκτοτε η πορεία του υπήρξε καθοδική µέχρι και το φθινόπωρο του έτους 2009, οπότε και άρχισε πάλι να αυξάνεται. Το 2009 ο πληθωρισµός στο Βέλγιο ανήλθε σε µηδενικά επίπεδα, το 2010 ωστόσο ανήλθε στο 2,3%,

1 http://appsso.eurostat.ec.europa.eu/nui/show.do?dataset=nama_aux_gph&lang=en

Έτος 2011 2010 2009 2008 2007 2006 2005 Σε Ευρώ (€) 33.500 32.600 31.600 32.299 31.600 30.200 29.000

13

ενώ το 2011 σηµείωσε περαιτέρω άλµα στο 3,5%. Για το 2012, οι εκτιµήσεις της Κεντρικής Τράπεζας του Βελγίου επαναφέρουν τον πληθωρισµό σε επίπεδα κάτω του 3%, και συγκεκριµένα στο 2,6%.

Έτος 2011 2010 2009 2008 2007 2006 2005

% Ποσοστό 3,5 2,3 0,0 4,5 1,8 2,3 2,5 ΠΗΓΕΣ : EUROSTAT, Institut des Comptes Nationaux

-0,5

0

0,5

1

1,5

2

2,5

3

3,5

4

4,5

5

2011 2010 2009 2008 2007 2006 2005

20112010

2009

2008

20072006

2005

2,52,3

1,8

4,5

0,0

2,3

3,5

0

1

2

3

4

5

2011201020092008200720062005

% Ποσοστό Πληθωρισµoύ .

D. ∆ηµοσιονοµικό έλλειµµα

Η οικονοµική ενίσχυση των βελγικών τραπεζών δια της χορήγησης δανείων ή εγγυήσεων είχε ως αποτέλεσµα την αύξηση του δηµοσιονοµικού ελλείµµατος ήδη από το έτος 2008. Το έτος 2009 το έλλειµµα ανήλθε σε 5,6% του ΑΕΠ. Το έλλειµµα αυτό, που υπήρξε το υψηλότερο που έχει σηµειωθεί µετά το 1993 (7,7% του ΑΕΠ), εξηγείται από την οικονοµική κρίση: την επίπτωση του σχεδίου ανάκαµψης, την άνοδο των κοινωνικών

14

δαπανών, τη µείωση των φορολογικών εσόδων. Το σηµαντικότερο τµήµα του ελλείµµατος προέρχεται από το οµοσπονδιακό κράτος. Το 2010, το δηµοσιονοµικό έλλειµµα ανήλθε σε 3,8% του ΑΕΠ και το 2011 σε 3,7% του ΑΕΠ, ενώ για το 2012 στόχος είναι να µειωθεί ακόµη περισσότερο, σύµφωνα και µε τις επιταγές της Ε.Ε. και για να εξέλθει η χώρα της διαδικασίας υπερβολικού ελλείµµατος, στο 2,8%.

Βέλγοι αναλυτές εκτιµούν ότι τα υψηλότερα κόστη δανεισµού που αντιµετώπισε το Βέλγιο το 2011 σχετίζονται περισσότερο µε µία γενικευµένη διεθνή ανησυχία για την κατάσταση στην ευρωζώνη, παρά µε την καθ’ εαυτού κατάσταση της βελγικής οικονοµίας. Οι βελγικές αρχές επιχειρηµατολογούν υπέρ της άποψης ότι η βελγική οικονοµία είναι υγιέστερη από εκείνες των χωρών που προσέτρεξαν στο µηχανισµό στήριξης, µε προοπτικές ισχυρής ανάπτυξης και µε πρόγραµµα ισοσκέλισης του προϋπολογισµού έως το 2015 (βελγικό Πρόγραµµα Σταθερότητας).

Η δηµοσιονοµική προσαρµογή, σε συνδυασµό µε την αναµόρφωση και ενίσχυση της εποπτείας του τραπεζικού συστήµατος –που βρίσκονται σε εξέλιξη- καθώς και η υιοθέτηση διαρθρωτικών αναπτυξιακών µεταρρυθµίσεων κρίνονται από την Ε.Ε., το ∆ιεθνές Νοµισµατικό Ταµείο και τους διεθνείς αναλυτές ως απαραίτητες προϋποθέσεις για να µην περιέλθει το Βέλγιο σε δυσχερή θέση και αντιµετωπίσει προβλήµατα αναχρηµατοδότησης του δηµόσιου χρέους του, όπως συνέβη για παράδειγµα στην περίπτωση της Ελλάδας.

Σηµειωτέον ότι στο πλαίσιο του «ευρωπαϊκού εξαµήνου» συντονισµού οικονοµικών και δηµοσιονοµικών πολίτικων, στις 30 Μαΐου τ.ε., η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δηµοσιοποίησε τις συστάσεις της για τη βελγική οικονοµία, οι οποίες επικεντρώνονται σε επτά τοµείς της κοινωνικο-οικονοµικής πολιτικής της κυβέρνησης. Συνοψίζουµε κατωτέρω τις ακόλουθες σηµαντικότερες πτυχές των εν λόγω συστάσεων:

- ∆ιαπιστώνεται επιδείνωση του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών, οφειλόµενη κυρίως στην επιδείνωση του εµπορικού ισοζυγίου, καθώς επίσης σηµαντικές ζηµίες στον επιχειρηµατικό τοµέα και πτώση του επιπέδου ανταγωνιστικότητας της βελγικής οικονοµίας. Η πτώση της ανταγωνιστικότητας αποδίδεται βασικά στην άνοδο του εργατικού κόστους µε ταχυτέρους ρυθµούς απ’ ότι στους σηµαντικούς γειτονικούς εµπορικούς εταίρους του Βελγίου και µελή της ευρωζώνης (Γερµανία, Γαλλία, Ολλανδία).

- Όσον αφορά τη φορολογική πολιτική, διαπιστώνεται ότι τα διάφορα φορολογικά µετρά που υιοθέτησε τους προηγούµενους µήνες η βελγική κυβέρνηση δεν οδηγούν σε δικαιότερη κατανοµή των φορολογικών βαρών, τα οποία εξακολουθούν να βαρύνουν τους µισθωτούς, αυξάνοντας κατ’ αυτόν τον τρόπο και το εργατικό κόστος. Η έκθεση διαπιστώνει την ύπαρξη περιθωρίων αύξησης των συντελεστών ΦΠΑ, καθώς και φορολόγησης των ακινήτων στις πραγµατικές τους αξίες. Προτείνεται εξάλλου η «πράσινη» φορολόγηση των καυσίµων και η επιβολή φόρου εκποµπών άνθρακα, ώστε να δοθεί αναπτυξιακή δυναµική φιλική προς το περιβάλλον. Επισηµαίνεται ακόµη η ανάγκη συντονισµού των φορολογικών πολιτικών µεταξύ οµοσπονδιακών, περιφερειακών και τοπικών αρχών, δεδοµένου του αποκεντρωµένου διοικητικού συστήµατος του Βελγίου.

- Στο πλαίσιο αναµόρφωσης των συστηµάτων υγείας και κοινωνικών ασφαλίσεων, προτείνεται η περικοπή των δαπανών υγειονοµικής περίθαλψης, καθώς επίσης και η σύνδεση του ορίου συνταξιοδότησης µε το προσδόκιµο ζωής.

- Στον τοµέα της πραγµατικής οικονοµίας, προτείνεται η περαιτέρω ενίσχυση των επιπέδων ρευστότητας των εγχώριων τραπεζών, και ιδιαίτερα των ασθενέστερων, ώστε να µην υπάρξει διατάραξη της ροής χρηµατοδότησης της οικονοµίας.

- ∆ιαπιστώνεται επίσης ότι οι πολιτικές ενίσχυσης της απασχόλησης, παρά τη διάθεση αυξηµένων κονδυλίων από τη βελγική κυβέρνηση, καθίστανται µάλλον

15

αναποτελεσµατικές εξαιτίας άλλων παραγόντων, όπως η έλλειψη συντονισµού κατά την υλοποίηση αυτών των πολιτικών.

- Σχετικά µε την αύξηση του εργατικού κόστους, εκτιµάται ότι παρά την απόφαση της βελγικής κυβέρνησης να περιορίσει την πραγµατική αύξηση των µισθών κατά την τρέχουσα διετία σε ποσοστό 0,3%, οι ονοµαστικοί µισθοί έχουν σηµειώσει σηµαντική άνοδο. Για την αντιµετώπιση του φαινόµενου αυτού προτείνεται η περίληψη στις συµφωνίες των κοινωνικών εταίρων και τις συλλογικές συµβάσεις εργασίας ρητρών προσωρινού «παγώµατος» της τιµαριθµικής αναπροσαρµογής των µισθών σε περιόδους υψηλού πληθωρισµού.

- Επισηµαίνεται τέλος η αναγκαιότητα εξυγίανσης και ενίσχυσης της διαφάνειας και του ανταγωνισµού στον κλάδο µεταφορών και ιδιαίτερα των σιδηροδροµικών µεταφορών.

ΤΟ ∆ΗΜΟΣΙΟΝΟΜΙΚΟ ΕΛΛΕΙΜΜΑ ΤΟΥ ΒΕΛΓΙΟΥ

Έτος 2011 2010 2009 2008 2007 2006

Σε εκ. € -14.282,6 -13.940,3 -19.286,3 -3.577,6 -323,5 991,7

% ΑΕΠ -3,7 -3,8 -5,6 -1,0 -0,3 0,1 ΠΗΓΕΣ : EUROSTAT, Institut des Comptes Nationaux

-14.282,60 -13.940,30-19.286,30

-3.577,60

-323,50

991,70

-20.000,00

-15.000,00

-10.000,00

-5.000,00

0,00

5.000,00

2011 2010 2009 2008 2007 2006Σε εκ. €

-3,7 -3,8

-5,6

-1,0

-0,3

0,1

-6,0

-5,0

-4,0

-3,0

-2,0

-1,0

0,0

1,0

2011 2010 2009 2008 2007 2006

% ΑΕΠ

16

E. ∆ηµόσιο χρέος

Η ενίσχυση του τραπεζικού κλάδου προς αποφυγή πτώχευσης είχε ως αποτέλεσµα την εκτίναξη του δηµόσιου χρέους του κράτους σε ποσοστό 89,3% του ΑΕΠ το 2008, σε 95,7% το 2009, 95,9% το 2010 και 98,2% το 2011. Οι προοπτικές για το 2012 σύµφωνα µε την Κεντρική Τράπεζα του Βελγίου φέρνουν το χρέος στο 98,9% του ΑΕΠ. Οι διεθνείς αγορές δείχνουν ανησυχία για το υψηλό δηµόσιο χρέος του Βελγίου, και αυτό αντανακλάται στα υψηλότατα επιτόκια που ζητούν οι διεθνείς δανειστές. Σηµειωτέον ότι το βελγικό δηµόσιο χρέος, σύµφωνα µε τα στοιχεία EUROSTAT του 2011 ήταν το πέµπτο υψηλότερο µεταξύ των χωρών της ευρωζώνης, µετά τις Ελλάδα, Ιταλία, Ιρλανδία και Πορτογαλία από πλευράς υψηλής αναλογίας δηµόσιου χρέους προς ΑΕΠ.

Το Βέλγιο, στη διάρκεια του 2011, αντιµετώπισε κατά περιόδους και ιδιαίτερα προς το τέλος του έτους, σηµαντικές δυσκολίες δανεισµού από τις διεθνείς αγορές εξαιτίας αυξηµένου κόστους δανεισµού, οφειλόµενου κατά βάση στο υψηλό επίπεδο του δηµόσιου χρέους και στην πολιτική κρίση. Μετά την εµπλοκή του βελγικού κράτους από τον Οκτώβριο του 2011 στη διάσωση του γαλλο-βελγικού τραπεζικού οµίλου DEXIA, µε την εθνικοποίηση της βελγικής θυγατρικής –κόστους 4 δις. €- και την παροχή βελγικών κρατικών εγγυήσεων συνολικού ύψους 33,3 δις. €, υπάρχει σηµαντική πιθανότητα να επιδεινωθεί η δηµοσιονοµική ισορροπία του Βελγίου και το δηµόσιο χρέος του να εκτιναχθεί σε υψηλότερα επίπεδα.

Στα µέσα ∆εκεµβρίου 2011, σχεδόν ένα µήνα µετά την υποβάθµιση του αξιόχρεου της χώρας από την Standard & Poor’s, και παρά τη λήξη της περιόδου πολιτικής κρίσης στο Βέλγιο, ο διεθνής οίκος αξιολόγησης Moody’s προέβη σε υποβάθµιση της µακροπρόθεσµης πιστοληπτικής ικανότητας του Βελγίου κατά δυο βαθµίδες, σε AA3 από AA1. Το σκεπτικό ήταν αφ’ ενός η αβεβαιότητα στην ευρωζώνη που δηµιουργεί ιδιαίτερα αρνητικές προοπτικές για υπερχρεωµένα κράτη µέλη, αφ’ έτερου δε η εξωστρέφεια της βελγικής οικονοµίας και η εξάρτησή της από τις εξαγωγές, που αναµενόταν να πληγούν από την ύφεση και τα µέτρα λιτότητας στις οικονοµίες των εµπορικών εταίρων του Βελγίου, καθώς βεβαίως και η εµπλοκή του βελγικού κράτους στη διάσωση του οµίλου Dexia.

Η κρίση εµπιστοσύνης των επενδυτών στις αγορές οµολόγων χωρών της ευρωζώνης οδήγησε το Νοέµβριο 2011 τα spreads, τις αποδόσεις και τα ασφάλιστρα κινδύνου (CDS) κρατικού χρέους χωρών της ευρωζώνης µεταξύ των οποίων το Βέλγιο, σε υψηλότατα επίπεδα. Στα µέσα Νοεµβρίου, το Βέλγιο άντλησε µε αρκετή δυσκολία δανεισµό µέσω εντόκων γραµµατίων του δηµοσίου καταβάλλοντας το υψηλότερο επιτόκιο της τελευταίας τριετίας, πλησίον του 5% (το οποίο λίγο αργότερα πλησίασε και τα επίπεδα του 6% για να αποκλιµακωθεί στη συνέχεια, βλ. κατωτέρω), ενώ το spread των δεκαετών βελγικών οµόλογων ανήλθε στις 315 µονάδες βάσης έναντι των γερµανικών (υψηλότερο επίπεδο από το 1993). Σε επίσης ιστορικά υψηλά επίπεδα εκτινάχθηκαν τα ασφάλιστρα κίνδυνου (CDS) βελγικού χρέους. Σύµφωνα µε τους διεθνείς αναλυτές, οι πιέσεις των αγορών σε χώρες σαν το Βέλγιο, αντανακλούν την επέκταση της κρίσης στον πυρήνα της ευρωζώνης, εντείνοντας τις ανησυχίες των επενδυτών περί συστηµικού κινδύνου που απειλεί τη συνοχή της ευρωζώνης. Το ∆εκέµβριο 2011, το επιτόκιο των βελγικών δεκαετών οµολόγων ανερχόταν σε 4,40%, ευρισκόµενο σε αρκετά χαµηλότερα επίπεδα από εκείνα του Νοεµβρίου.

Σύµφωνα µε την κρατούσα βελγική οπτική, η χώρα είναι «παράπλευρο» θύµα της ευρωπαϊκής κρίσης χρέους, και τα επιτόκια δανεισµού του Βελγίου έχουν επηρεαστεί προς τα επάνω από τη γενικευµένη αναταραχή. Η οπτική αυτή αποσιωπά βεβαίως το γεγονός ότι το Βέλγιο είναι από τις πλέον χρεωµένες χώρες της ευρωζώνης. Στο Βέλγιο, όπως και σε άλλες χώρες της ευρωζώνης, προβάλλεται αρκετά έντονα η αντίληψη ότι η ευρωπαϊκή κρίση χρέους θα πρέπει να αντιµετωπιστεί µε «περισσότερη» Ευρώπη και µεγαλύτερες παρεµβάσεις της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας µε αγορά κρατικών οµόλογων ώστε να αποφευχθεί η εξάπλωση της κρίσης. Σε αυτό το πνεύµα, χαιρετίστηκε από τα βελγικά µέσα η ψήφιση στα

17

µέσα Νοεµβρίου από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο κανονισµού που επιβάλει περιορισµούς στις ανοικτές πωλήσεις και τις αγοραπωλησίες ασφάλιστρων κίνδυνου (CDS), περιορίζοντας έτσι την κερδοσκοπία.

Σηµειώνουµε ωστόσο µία ιδιαίτερη πτυχή των βελγικών δηµόσιων οικονοµικών, η οποία παραδοσιακά δρα επιβοηθητικά στην αντιµετώπιση των προβληµάτων χρέους στο Βέλγιο, συγκεκριµένα δια της άντλησης εσωτερικού δανεισµού. Στις αρχές ∆εκεµβρίου 2011, η απερχόµενη µεταβατική Κυβέρνηση Leterme άντλησε µε απόλυτη επιτυχία κονδύλια ύψους 5,73 δις. ευρώ δια της διάθεσης κρατικών οµολόγων σε Βέλγους πολίτες. Το συνολικό ποσό που συλλέχθηκε από τον εσωτερικό αυτόν οµολογιακό δανεισµό υπήρξε ιστορικά υψηλό (το προηγούµενο υψηλότερο πόσον που είχε ποτέ συγκεντρωθεί µε εσωτερικό δανεισµό ήταν 510 εκατ. Ευρώ, το 1998). Στη διάρκεια του τρέχοντος έτους πραγµατοποιήθηκαν ακόµη δύο εκδόσεις οµολογιακών δανείων (στις αρχές Μαρτίου και Ιουνίου) από τις οποίες αντλήθηκαν 105,28 εκατ. ευρώ. Ο εσωτερικός οµολογιακός δανεισµός αποτελεί πρακτική που έχει χρησιµοποιηθεί εκτεταµένα στο Βέλγιο, ιδιαίτερα κατά τη δεκαετία του 1990, προκειµένου να αντιµετωπίσει το µεγάλο τότε πρόβληµα χρέους, και στοχεύει στην κατεύθυνση ενός τουλάχιστον µέρους της –σε υψηλά επίπεδα- αποταµίευσης των Βέλγων σε κρατικούς τίτλους. Σύµφωνα µε έγκυρους οικονοµικούς αναλυτές, η αποταµίευση Βέλγων υπηκόων υπερκαλύπτει το επίπεδο του βελγικού δηµοσίου χρέους.

Οι βελγικές αρχές αναγνωρίζουν µεν το υψηλό επίπεδο του δηµοσίου χρέους της χώρας, ωστόσο διατείνονται ότι οι προοπτικές εξέλιξής του είναι ευνοϊκές διότι έχει εκδοθεί σχεδόν εξ ολοκλήρου σε ευρώ, κάτι που το απαλλάσσει εκ πρώτης όψεως από κινδύνους συναλλαγµατικών µεταβολών. Σηµειώνουµε βεβαίως ότι το 53% του βελγικού χρέους βρίσκεται εις χείρας αλλοδαπών, και το 26,1% εκτός ευρωζώνης. Επίσης, το µακροπρόθεσµο χρέος της Κεντρικής Οµοσπονδιακής Κυβέρνησης αντιστοιχεί σε 78,4% του συνολικού δηµοσίου χρέους (το συνολικό δηµόσιο µακροπρόθεσµο χρέος αντιστοιχεί σε 86,4% του συνολικού χρέους). Η ανάλυση του βελγικού δηµοσίου χρέους υποδεικνύει την ανάγκη υιοθέτησης µέτρων δηµοσιονοµικής προσαρµογής που προβλέπονται στο Πρόγραµµα Σταθερότητας του Βελγίου, ώστε το χρέος να αρχίσει να µειώνεται ως ποσοστό του ΑΕΠ από το 2012 και να φθάσει στα επίπεδα του 90% το 2015.

Έτος 2011 2010 2009 2008 2007 2006

Σε εκατ. € 361.735 340.303 326.186 309.198 282.106 280.413

% ΑΕΠ 98,2 95,9 95,7 89,3 84,0 88,0 ΠΗΓΕΣ : EUROSTAT, Institut des Comptes Nationaux

18

361.735

340.303 326.186309.198 282.106

280.413

0

50000

100000

150000

200000

250000

300000

350000

400000

2011 2010 2009 2008 2007 2006

Σε εκατ. €

98,2 95,9 95,789,3

84,0 88,0

0

1020

3040

506070

8090

100

2011 2010 2009 2008 2007 2006

% ΑΕΠ

F. Αγορά εργασίας

Σύµφωνα µε την ετήσια έκθεση του Εθνικού Γραφείου Εργασίας (ONEM) που δηµοσιεύθηκε τον Μάρτιο του 2012, το ποσοστό των ανέργων το 2011 ανήλθε στα χαµηλότερα επίπεδα από το 1992 και είναι συγκρίσιµο µε τα επίπεδα προ της τρέχουσας οικονοµικής κρίσεως που ξεκίνησε το 2008. Σηµειώνεται ότι σύµφωνα µε τα επίσηµα βελγικά στατιστικά στοιχεία, ο εναρµονισµένος δείκτης ανεργίας το 2011 ανήλθε σε 7,2%, έναντι 8,3% το 2010. Η βελτίωση αυτή οφείλεται σύµφωνα µε τους αναλυτές στην σχετικά καλή οικονοµική συγκυρία το 2011 και τον θετικό ρυθµό ανάπτυξης 2%, στα κυβερνητικά µέτρα για την αντιµετώπιση της προσωρινής –λόγω κρίσης- ανεργίας τα οποία µείωσαν τον αριθµό απολύσεων, καθώς και στα προγράµµατα υποστήριξης των ανέργων.

Το επίπεδο της ανεργίας µειώθηκε αισθητά στη Βαλλονία κατά 6,2% –περιοχή µε παραδοσιακά υψηλή ανεργία η οποία ωστόσο βαίνει µειούµενη από το 2007- παρέµεινε περίπου αµετάβλητο στην Φλάνδρα (+0,2%), αυξήθηκε ωστόσο αισθητά στις Βρυξέλλες, κατά 7,2%. Η χειροτέρευση αυτή της εικόνας στις Βρυξέλλες, σύµφωνα µε τα στοιχεία της

19

έκθεσης, οφείλεται πρωτίστως στην υψηλοτάτη ανεργία των µη Ευρωπαίων µεταναστών, καθώς και στην επιδείνωση –κατά 15%- του επιπέδου ανεργίας των ηλικιών άνω των 50 ετών. Σύµφωνα µε στοιχεία της ίδιας έκθεσης, η συνολική µακροχρόνια ανεργία µεταξύ του 2007 και του 2011 έχει µειωθεί σηµαντικά κατά 11,7%, ενώ αντιθέτως έχει αυξηθεί κατά 10,2% η ανεργία διάρκειας κάτω του ενός έτους, καθώς και κατά 8,2% η ανεργία διάρκειας 1-2 ετών.

Έτος 2011 2010 2009 2008 2007 2006 2005

Πληθυσµός (σε χιλ.) 10.973 10.951 10.840 10.753 10.667 10.585 10.511 Εργατικό δυναµικό (σε

χιλ.) 5.179 5.138 5.088 5.044 4.992 4.975 4.933

Ανεργία % 7,2 8,3 7,9 7,0 7,5 8,3 8,5 ΠΗΓΕΣ : EUROSTAT, Institut des Comptes Nationaux

4.9334.975

4.992 5.044 5.088 5.138 5.179

4000

4100

4200

4300

4400

4500

4600

4700

4800

4900

5000

5100

2011201020092008200720062005

Εργατικό δυναµικό (σε χιλιάδες)

20

0

1

2

3

4

5

6

7

8

9

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011

Εναρµονισµένος δείκτηςανεργίας (%)

21

V. ΤΟ ΒΕΛΓΙΚΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ ΕΜΠΟΡΙΟ

Σύµφωνα µε προσωρινά στοιχεία της βελγικής στατιστικής υπηρεσίας, το εµπορικό ισοζύγιο του Βελγίου παρέµεινε ελλειµµατικό κατά το 2011, σηµειώνοντας µάλιστα σηµαντικότατη επιδείνωση κατά 130% έναντι του 2010. Το βελγικό εµπορικό έλλειµµα ανήλθε το 2011 σε 8,94 δις. €, έναντι 3,89 δις. € το 2010. Η µεγάλη αυτή επιδείνωση του βελγικού εµπορικού ελλείµµατος οφείλεται στην ταχύτερη αύξηση των εισαγωγών της χώρας (+15,3%) απ’ ότι αυξήθηκαν οι εξαγωγές (+13,2%). Σηµειώνεται ότι το εµπορικό έλλειµµα του Βελγίου την τελευταία διετία διαµορφώνεται αποκλειστικά από το εµπόριο µε χώρες της Ε.Ε. (έλλειµµα 14,66 δις. € το 2011), ενώ το εµπόριο µε τρίτες χώρες είναι πλεονασµατικό (πλεόνασµα 5,72 δις. € το 2011). Ο όγκος του βελγικού εξωτερικού εµπορίου αυξήθηκε το 2011 κατά 14,27% έναντι του 2010, ανερχόµενος σε 483,03 δις. €, έναντι 422,72 δις. €.

Τη µερίδα του λέοντος στις βελγικές εξαγωγές εξακολουθούν να κατέχουν οι χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, δεδοµένου ότι το 70% των βελγικών εξαγωγών κατευθύνθηκε προς αυτές, σηµειώνοντας αύξηση 10,2%. Αντίστοιχα, το 73,3% των συνολικών βελγικών εισαγωγών το 2011 προήλθε από χώρες της Ε.Ε., σηµειώνοντας αύξηση 14,6%. Σηµαντικό είναι πάντως να καταγράψουµε την αντιστροφή της τάσης που υπήρχε προ κρίσης και µέχρι το έτος 2007, δηλαδή την ύπαρξη εµπορικού πλεονάσµατος µε τις χώρες Ε.Ε. και µικρού σχετικά εµπορικού ελλείµµατος µε τις τρίτες χώρες, που µετατράπηκε σε πλεόνασµα µε τις χώρες εκτός Ε.Ε. και διογκούµενο εµπορικό έλλειµµα µε τους κοινοτικούς εµπορικούς εταίρους του Βελγίου.

A. Σύνολο εισαγωγών-εξαγωγών σε δισ. ευρώ:

ΠΗΓΕΣ : EUROSTAT, Institut des Comptes Nationaux

2007 2008 2009 2010 2011 % 2010-2011

ΕΞΑΓΩΓΕΣ 217.714,1 223.739,3 177.583,2 209.413,4 237.041,5 +13,19%

Εντός ΕΕ 164.968,0 169.381,2 134.067,7 150.374,0 165.703,8 +10,19%

Εκτός ΕΕ 52.746,2 54.358,1 43.515,4 59.039,3 71.337,7 +20,83%

ΕΙΣΑΓΩΓΕΣ 216.761,2 234.770,8 182.877,4 213.302,4 245.985,5 +15,32%

Εντός ΕΕ 162.305,9 174.404,5 136.699,9 157.386,1 180.366,2 +14,60%

Εκτός ΕΕ 54.455,1 60.366,3 46.177,4 55.916,5 65.619,2 +17,35%

ΕΜΠ. ΙΣΟΖΥΓΙΟ 952,9 -11.031,5 -5.294,2 -3.889,0 -8.944,0 +129,98%

Εντός ΕΕ 2.662,1 -5.023,3 -2.632,2 -7.012,1 -14.662,4 +109,10%

Εκτός ΕΕ -1.708,9 -6.008,2 -2.662,0 3.122,8 5.718,5 +83,12%

22

ΕΞΑΓΩΓΕΣ

0,0

50,0

100,0

150,0

200,0

250,0

σε δισ.

ευρώ

2011201020092008200720062005

ΕΞΑΓΩΓΕΣ Εντός ΕΕ Εκτός ΕΕ

ΕΙΣΑΓΩΓΕΣ

0,0

50,0

100,0

150,0

200,0

250,0

σε δισ.

ευρώ

2011201020092008200720062005

ΕΙΣΑΓΩΓΕΣ Εντός ΕΕ Εκτός ΕΕ

23

ΕΜΠΟΡΙΚΟ ΙΣΟΖΥΓΙΟ

-15,0

-10,0

-5,0

0,0

5,0

10,0

2011201020092008200720062005

ΕΜΠΟΡΙΚΟ ΙΣΟΖΥΓΙΟ Εντός ΕΕ Εκτός ΕΕ

Οι έξι σηµαντικότερες χώρες προορισµού των βελγικών εξαγωγών είναι οι εξής:

ΣΕ ΕΚΑΤ. ΕΥΡΩ 2011 2010 2009 2008 2007 2006 2005 ΓΕΡΜΑΝΙΑ 38.299,0 34.427,6 29.933,4 38.302,6 36.648,7 35.657,6 32.120,5 ΓΑΛΛΙΑ 38.228,4 34.394,4 31.601,4 38.931,9 36.861,4 35.424,4 33.884,7 ΟΛΛΑΝ∆ΙΑ 30.975,0 27.618,5 24.573,4 30.339,9 28.372,7 26.659,0 24.609,4 ΗΝ. ΒΑΣΙΛΕΙΟ 15.021,2 13.637,0 12.805,6 15.676,1 16.087,2 16.213,6 15.470,3 ΗΠΑ 10.683,0 9.562,6 7.588,8 8.567,8 9.428,4 9.624,6 9.426,8 ΙΤΑΛΙΑ 9.204,9 8.856,0 7.573,1 9.818,4 10.652,7 10.142,2 9.646,7

ΠΗΓΕΣ : EUROSTAT, Institut des Comptes Nationaux

24

ΓΕΡΜΑΝΙ

Α

ΗΠΑ0

5000

10000

15000

20000

25000

30000

35000

40000

45000

50000

Σε εκατ.

ευρώ

2011201020092008200720062005

ΙΤΑΛΙΑ ΗΠΑ ΗΝΩΜ. ΒΑΣΙΛΕΙΟ ΟΛΛΑΝΔΙΑ ΓΑΛΛΙΑ ΓΕΡΜΑΝΙΑ

Οι σηµαντικότερες χώρες προέλευσης των βελγικών εισαγωγών, είναι οι τέσσερις γειτονικές χώρες του Βελγίου, ενώ στην πέµπτη θέση κατατάσσονται οι ΗΠΑ:

ΠΗΓΕΣ : EUROSTAT, Institut des Comptes Nationaux

ΣΕ ΕΚΑΤ. ΕΥΡΩ 2011 2010 2009 2008 2007 2006 2005 ΟΛΛΑΝ∆ΙΑ 59.457,0 49.743,5 41.667,0 57.334,6 48.930,9 46.829,0 42.153,5 ΓΕΡΜΑΝΙΑ 38.150,0 34.479,6 30.747,0 37.860,9 36.781,6 34.349,6 31.389,2 ΓΑΛΛΙΑ 29.277,0 26.588,9 24.183,4 28.294,5 27.258,8 26.422,8 24.662,4 ΗΝΩΜ. ΒΑΣΙΛΕΙΟ 16.296,3 13.385,3 10.444,9 14.594,9 14.936,0 15.037,2 14.118,2 ΗΠΑ 9.580,4 8.611,0 8.017,7 9.955,0 9.193,8 8.272,3 7.286,6

25

0

5000

10000

15000

20000

25000

30000

35000

40000

45000

50000

55000

60000

65000

Σε εκατ.

ευρώ

2011201020092008200720062005

ΗΠΑ ΗΝΩΜ. ΒΑΣΙΛΕΙΟ ΓΑΛΛΙΑ ΓΕΡΜΑΝΙΑ ΟΛΛΑΝΔΙΑ

Οι επτά πρώτες κατηγορίες προϊόντων που εισήχθησαν στο Βέλγιο το έτος 2011 είναι οι εξής:

ΠΡΟΪΟΝ ΣΥΝΟΛΟ ΑΞΙΑΣ

(σε εκατ. ευρώ) ΧΩΡΕΣ ΕΙΣΑΓΩΓΗΣ

Ορυκτά προϊόντα 51.160,41 €

Ολλανδία, Ηνωµένο Βασίλειο, Ρωσία, Νορβηγία, Γαλλία, Αλγερία, Κατάρ

Μηχανές και συσκευές, ηλεκτρικά υλικά, τα µέρη και τα εξαρτήµατά τους

32.826,67 € Γερµανία, Γαλλία, Κίνα, Ολλανδία,

ΗΠΑ

Προϊόντα χηµικών και συναφών βιοµηχανιών

29.088,82 € Ιρλανδία, Ολλανδία, ΗΠΑ, Γερµανία, Σιγκαπούρη, Ηνωµένο Βασίλειο,

Εξοπλισµός µεταφορών 26.225,36 €

Γερµανία, Γαλλία, Ιαπωνία, Ηνωµένο Βασίλειο, Ισπανία, Σουηδία

Κοινά µέταλλα και τεχνουργήµατα αυτών

21.415,98 € Γαλλία, Γερµανία, Ολλανδία, Ρωσία

Πολύτιµοι λίθοι και µέταλλα 17.077,44 €

Ηνωµένο Βασίλειο, Ινδία, ΗΑΕ, Ισραήλ, Ρωσία

Πλαστικές ύλες 12.449,03 € Γερµανία, Ολλανδία, Γαλλία, ΗΠΑ ΠΗΓΕΣ : EUROSTAT, Institut des Comptes Nationaux

26

Οι επτά πρώτες κατηγορίες προϊόντων που εξήχθησαν από το Βέλγιο το έτος 2011 είναι οι εξής:

ΠΡΟΪΟΝ ΣΥΝΟΛΟ ΑΞΙΑΣ

(σε εκατ. ευρώ) ΧΩΡΕΣ ΕΞΑΓΩΓΗΣ

Προϊόντα χηµικών και συναφών βιοµηχανιών

38.530,90 € Γερµανία, Ολλανδία, Ιταλία,

Γαλλία, ΗΠΑ, Ηνωµένο Βασίλειο, Ορυκτά προϊόντα

30.538,56 € Ολλανδία, Γαλλία, Γερµανία,

Λουξεµβούργο Μηχανές και συσκευές, ηλεκτρικά υλικά, τα µέρη και τα εξαρτήµατά τους

25.665,18 € Γερµανία, Ολλανδία, Γαλλία, ΗΠΑ,

Ηνωµένο Βασίλειο,

Εξοπλισµός µεταφορών 25.190,00 €

Γερµανία, Ηνωµένο Βασίλειο, Ολλανδία, Γαλλία, Σουηδία

Κοινά µέταλλα και τεχνουργήµατα αυτών

23.765,50 € Γαλλία, Γερµανία, Ολλανδία

Πλαστικές ύλες 20.912,96 €

Γερµανία, Γαλλία, Ιταλία, Ηνωµένο Βασίλειο, Ολλανδία,

Πολύτιµοι λίθοι και µέταλλα 18.587,34 €

Ινδία, Γερµανία, ΗΑΕ, Ελβετία, Χονγκ Κονγκ, Ισραήλ, ΗΠΑ

ΠΗΓΕΣ : EUROSTAT, Institut des Comptes Nationaux

B. ∆ιµερές εµπόριο Ελλάδας – Βελγίου

Οι εµπορικές συναλλαγές µεταξύ Ελλάδας και Βελγίου αναπτύσσονται οµαλά, σηµειώνοντας σταθερή αύξηση, µε εξαίρεση την διετία 2008-2009, και λιγότερο το 2010, χρονιές κατά τις οποίες το διµερές εµπόριο φαίνεται ότι επλήγη από την διεθνή οικονοµική κρίση. Ωστόσο, τόσο το επίπεδο όσο και η δοµή των οικονοµικών και εµπορικών σχέσεων Ελλάδας-Βελγίου δεν ανταποκρίνονται στις υφιστάµενες δυνατότητες για µία περισσότερο δυναµική και ισόρροπη ανάπτυξη των διµερών συναλλαγών (κυρίως από ελληνικής πλευράς) και αύξηση της εκατέρωθεν επενδυτικής δραστηριότητας. Στον τοµέα των επενδύσεων, η δραστηριοποίηση των βελγικών επιχειρήσεων στην Ελλάδα είναι εντονότερη, ενώ η ελληνική επενδυτική παρουσία στο Βέλγιο είναι περιορισµένη. Σύµφωνα µε τα προσωρινά ελληνικά στατιστικά στοιχεία της ΕΛ.ΣΤΑΤ., οι ελληνικές εξαγωγές προς Βέλγιο το 2011 αυξήθηκαν κατά 18,29% σε σύγκριση µε το 2010, ανερχόµενες σε 283,47 εκατ. €, ενώ οι ελληνικές εισαγωγές από το Βέλγιο ανήλθαν σε 1,58 δις. €, µειωµένες κατά 3,39% έναντι του 2010. Σύµφωνα µε τα προσωρινά βελγικά στατιστικά στοιχεία, οι ελληνικές εξαγωγές προς Βέλγιο το 2011 εµφανίζονται αυξηµένες -και µάλιστα σε πάνω από τα προ της κρίσης επίπεδα- κατά 28,74% έναντι του 2010 και ανέρχονται σε 329,58 εκατ. €, ενώ οι εισαγωγές µας από το Βέλγιο ανήλθαν σε 1,64 δις. €, µειωµένες κατά 3,35% έναντι του 2010. Κατωτέρω παρουσιάζουµε συνοπτικά την εξέλιξη του διµερούς εµπορίου κατά την εξαετία 2006-2011, µε βάση τόσο τα βελγικά στοιχεία, όσο και τα ελληνικά (τα οποία κυµαίνονται σε κάπως χαµηλότερα επίπεδα τόσο στις εξαγωγές όσο και στις εισαγωγές), καθώς και την εξέλιξη των ελληνικών εξαγωγών κατά την ίδια εξαετία, µε βάση τα βελγικά στοιχεία.

27

Εισαγωγές στο Βέλγιο από την Ελλάδα (βελγικά στοιχεία – Institut des Comptes Nationaux, σε εκατ. ευρώ, προσωρινά στοιχεία 2011)

2011 2010 2009 2008 2007 2006 329,58 256,0 239,0 244,90 284,50 240,67

329,58

256,00239,00 244,90

284,50240,67

0

50

100

150

200

250

300

350

2011 2010 2009 2008 2007 2006

Σε εκατ. €

Εξαγωγές από την Ελλάδα στο Βέλγιο (στοιχεία ΕΛ.ΣΤΑΤ., σε εκατ. Ευρώ, προσωρινά στοιχεία από 2007)

2011 2010 2009 2008 2007 2006 283,47 239,63 227,93 225,36 265,72 216,46

28

0100200300

ΕΚΑΤ. ΕΥΡΩ

2011 2010 2009 2008 2007 2006

Ελληνικές εξαγωγές στοΒέλγιο

ΕΞΕΛΙΞΗ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΕΞΑΓΩΓΩΝ ΠΡΟΣ ΒΕΛΓΙΟ 2006-2011 (ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΕΛ.ΣΤΑΤ.)

Εξαγωγές από το Βέλγιο προς την Ελλάδα (βελγικά στοιχεία – Institut des Comptes Nationaux, σε εκατ. ευρώ, προσωρινά στοιχεία 2011)

2011 2010 2009 2008 2007 2006 1.642,05 1.698,91 1.954,95 2.293,32 2.177,13 1.853,02

1.853,02

2.177,13

2.293,32

1.954,95 1.698,91

1.642,05

0

500

1000

1500

2000

2500

201120102009200820072006Σε εκατ. €

Εισαγωγές στην Ελλάδα από το Βέλγιο (στοιχεία ΕΛ.ΣΤΑΤ., σε εκατ. Ευρώ, προσωρινά στοιχεία από 2007)

2011 2010 2009 2008 2007 2006 1.577,97 1.633,31 1.913,88 2.165,54 2.161,51 1.769,19

29

0,001.000,002.000,003.000,00

ΕΚΑΤ. ΕΥΡΩ

2011 2010 2009 2008 2007 2006

Ελληνικές εισαγωγές απότο Βέλγιο

ΕΞΕΛΙΞΗ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΕΙΣΑΓΩΓΩΝ ΑΠΟ ΒΕΛΓΙΟ 2006-2011 (ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΕΛ.ΣΤΑΤ.)

Κυριότερες εισαγωγές της χώρας µας από το Βέλγιο µε βάση ελληνικά στατιστικά στοιχεία έτους 2011, είναι οι εξής: φαρµακευτικά προϊόντα (459,32 εκατ. €), µηχανολογικός εξοπλισµός (111,84 εκατ. €), οχήµατα και εξοπλισµός µεταφορών (106,50 εκατ. €), πλαστικές ύλες και προϊόντα (97,42 εκατ. €), οργανικά χηµικά (66,12 εκατ. €), υποδήµατα (51,01 εκατ. €), ορυκτά καύσιµα (47,34 εκατ. €), όργανα και συσκευές ακριβείας (45,98 εκατ. €), αιθέρια έλαια / είδη αρωµατοποιίας (33,19 εκατ. €) και ζαχαρώδη προϊόντα (30,90 εκατ. €).

30

Πίνακας: ∆ιάρθρωση των ελληνικών εξαγωγών προς το Βέλγιο / Κεφάλαια δασµολογίου µε εξαγωγές άνω του 1 εκατ. € το 2011

Σηµείωση: Ποσά σε .000 €. ΠΗΓΕΣ : EUROSTAT, Institut des Comptes Nationaux

Κ.∆. Προϊόντα 2006 2007 2008 2009 2010 2011 10/11 (%) 24 Καπνά & προϊόντα καπνού 48.235 26.033 21.574 55.148 54.283 53.556 -1,3 39 Πλαστικές ύλες 24.327 39.806 30.122 25.914 27.645 32.598 +17,9 27 Ορυκτά καύσιµα 13.623 12.688 1.293 2.851 581 31.386 +5.302,1 28 Ανόργανα χηµικά προϊόντα 385 2.063 2.235 8.760 22.870 26.409 +15,5 87 Εξοπλισµός χερσαίων µεταφορών 3.473 1.586 1.410 3.295 15.843 24.598 +55,3 72 Σίδηρος & χάλυβας 24.849 50.127 24.408 4.731 4.052 19.327 +377,0 76 Προϊόντα αλουµινίου 7.583 11.160 7.732 5.135 8.924 14.438 +61,8 20 Παρ/τα φρούτων & λαχ/κών 20.306 16.125 19.317 19.930 14.729 14.328 -2,7 84 Μηχανολογικός εξοπλισµός 10.578 12.283 17.161 14.991 12.169 10.375 -14,7 30 Φαρµακευτικά 11.077 12.188 11.502 9.250 15.464 9.392 -39,3 74 Προϊόντα χαλκού 10.939 9.603 11.752 6.351 7.212 7.790 +8,0 71 Πολύτιµα µέταλλα, πέτρες,

κοσµήµατα 259 813 677 354 1.281 7.176 +460,2

61 Πλεκτά ενδύµατα 10.010 18.142 14.862 10.946 9.428 7.033 -25,4 04 Γαλακτοκοµικά προϊόντα 3.646 4.000 4.380 4.867 4.963 5.959 +20,1 08 Καρποί & φρούτα νωπά 4.524 4.919 4.942 3.917 3.832 5.805 +51,5 31 Λιπάσµατα 1.208 10 1.382 - 2.829 4.833 +70,8 25 Ορυκτά πετρώµατα 3.866 5.326 5.983 5.656 6.120 4.400 -28,1 85 Ηλεκτρολογικός εξοπλισµός 6.164 6.974 6.959 3.981 3.097 3.921 +26,6 89 Πλοία, βάρκες, πλωτές κατασκευές 0 103 1 4 4 2.942 +73.450 22 Ποτά 2.594 2.923 3.096 2.923 2.508 2.928 +16,7 10 ∆ηµητριακά 1.261 2.355 1.026 2.830 403 2.618 +549,6 90 Όργανα & συσκευές ακριβείας 2.004 1.351 1.753 3.478 2.385 2.518 +5,6 64 Υποδήµατα & αξεσουάρ 124 695 492 1.416 2.444 2.429 -0,6 48 Προϊόντα χάρτου 1.001 1.702 1.184 1.499 1.945 2.390 +22,9 73 Χαλυβουργικά προϊόντα 1.028 1.718 3.247 1.501 1.904 2.088 +9,7 15 Ζωικά και φυτικά λίπη & έλαια 1.822 1.552 2.363 2.152 2.004 1.904 -5,0 19 Παρ/τα δηµητριακών 2.620 2.871 1.908 1.603 1.364 1.525 +11,8 94 Έπιπλα & φωτιστικά 1.995 1.910 2.104 1.790 1.451 1.484 +2,3 21 ∆ιάφορα παρ/τα διατροφής 858 776 1.131 406 357 1.107 +210,1 03 Ψάρια & θαλασσινά 1.287 1.436 1.399 1.130 810 1.103 +36,2 16 Κακάο & είδη σοκολατοποιίας 86 397 850 665 895 1.093 +22,1 52 Βαµβάκι 296 468 976 549 850 1.018 +19,8 99 Εµπιστευτικά 18 218 651 1.264 4.287 5.268 +22,9

31

C. ∆ιµερές συµβατικό πλαίσιο:

Επιπλέον των κοινοτικών ρυθµίσεων, οι βασικές συµφωνίες οικονοµικού περιεχοµένου, που έχουν υπογραφεί µεταξύ Ελλάδας και Βελγίου, είναι οι εξής :

• Συµφωνία περί Απαλλαγής της ∆ιπλής Φορολογίας Εισοδήµατος (24.5.68, Ν.∆ 117/1969 ΦΕΚ 41/Α/1969). Αναθεωρήθηκε και µονογραφήθηκε το 1994 και υπεγράφη τον Μάϊο του 2004. Το Βέλγιο κύρωσε την Συµφωνία στις 22/9/2005. Από ελληνικής πλευράς η Συµφωνία κυρώθηκε µε τον Νόµο 3407 (ΦΕΚ 266/Α/25.10.2005. Εν. Ισχ. 30-12-2005. Αν. ΦΕΚ 36/Α/16-2-2006).

• Συµφωνία Απαλλαγής Φορολογίας Αεροπορικών και Ναυτιλιακών Επιχειρήσεων (23.6.54, ΦΕΚ 62/Α/1955)

• Συµφωνία Οδικών Μεταφορών (16.7.69, Ν 366/22-6-1976, ΦΕΚ160/Α/25-6-1976).

• Αεροπορική Σύµβαση (13-4-1955, ΦΕΚ107/Α/1957 Εµπιστευτικό µνηµόνιο κατανοήσεως επί της ανωτέρω συµβάσεως 12-5-1972).

• Συµφωνία Κοινωνικών Ασφαλίσεων (1-4-58, ΦΕΚ 179/1958 και 191/1960).

• Αεροπορική Σύµβαση Αθήνα, 13-4-1955, ΦΕΚ 107/Α/1957.

Στα πλαίσια της επίσηµης επίσκεψης του Προέδρου της ∆ηµοκρατίας στο Βέλγιο τον Φεβρουάριο του 2005 πραγµατοποιήθηκε και επιχειρηµατική αποστολή µε στόχο την ανανέωση τόσο των διµερών σχέσεων, όσο και της οικονοµικής συνεργασίας µε το Βέλγιο και υπεγράφη Κοινή ∆ήλωση µεταξύ της ηγεσίας της Ένωσης Βέλγων Επιχειρηµατιών και του ΣΕΒ, αναφορικά µε τους στόχους της Στρατηγικής της Λισσαβόνας, την οποία συνυπέγραψε και ο Βέλγος πρίγκιπας και διάδοχος του θρόνου Φίλιππος.

32

VI. ΆΜΕΣΕΣ ΞΕΝΕΣ ΕΠΕΝ∆ΥΣΕΙΣ Το Βέλγιο διατηρεί υψηλή θέση στην κατάταξη των χωρών υποδοχής άµεσων ξένων

επενδύσεων και τούτο αναµφίβολα οφείλεται στην υψηλή προστασία που παρέχεται στους ξένους επενδυτές από το εθνικό θεσµικό πλαίσιο. Για περισσότερα στοιχεία αναφορικά µε το θεσµικό πλαίσιο επενδύσεων, τις διαδικασίες σύστασης νοµικού προσώπου κλπ. στο Βέλγιο, παραπέµπουµε τους ενδιαφερόµενους στον Επιχειρηµατικό Οδηγό που πρόσφατα εξέδωσε το Γραφείο µας (Μάιος 2012) και ευρίσκεται στην ιστοσελίδα του Γραφείου, στη διεύθυνση: http://www.agora.mfa.gr/frontoffice/portal.asp?cpage=NODE&cnode=7&xcc=be&mid=58.

ΑΞΕ: Το Βέλγιο ως χώρα προέλευσης άµεσων επενδύσεων

Καθαρή εκροή εταιρικών κεφαλαίων

(σε εκατ. ευρώ) 2010-III 2010-IV

2011-I

2011-II

2011-ΙΙΙ

2011-IV

Σύνολο 2.122 -10.995 -17.447 3.663 -26.369 29.076 Προς Γερµανία -61 -182 45 385 - -5 Προς Γαλλία - 3.037 256 -102 -227 231

Προς Λουξεµβούργο -204 -7.946 - -1.065 -23.126 -972

Προς Ολλανδία 424 -4.969 -1.656 -1.065 - - Προς ΗΠΑ -143 -291 174 17 - -110 Προς Ιταλία -355 - - 73 -12 -1 Προς Ην. Βασίλειο -268 604 - - 13 -47 Καθαρή εκροή άλλων

κεφαλαίων (σε εκατ. ευρώ)

2010-III 2010-IV

2011-I

2011-II

2011-ΙΙΙ

2011-IV

Σύνολο -754 34.936 -2.589 5.970 4.301 -28.961 Προς Γερµανία 93 1.778 -171 171 17 123 Προς Γαλλία 2.163 8.113 -1.337 -237 488 306 Προς Λουξεµβούργο -5.941 6.546 -501 1.821 3.621 -495 Προς Ολλανδία 1.032 4.893 -3.549 68 2.428 -26.898 Προς ΗΠΑ 9 137 -165 1.293 -1.162 -1.326 Προς Ισπανία 414 2.241 4.180 1.181 -687 322 Προς Ην. Βασίλειο 228 1.024 -112 -156 51 -101 Προς Σουηδία 116 660 12 0 -14 15 Προς Βραζιλία 21 166 -26 -6 6 -15 Προς Φινλανδία 63 324 -201 217 66 -120 Προς Ιταλία 316 860 -755 75 -31 51 Προς Ελβετία -404 614 -57 -43 -42 -47

Σηµειώσεις: * Η µη αναφορά ορισµένων ποσών οφείλεται σε λόγους εµπιστευτικότητας των στοιχείων. ** Το αρνητικό πρόσηµο σηµαίνει επένδυση και το θετικό αποεπένδυση. ΠΗΓΕΣ : EUROSTAT, Institut des Comptes Nationaux

33

ΑΞΕ: Το Βέλγιο ως χώρα υποδοχής άµεσων επενδύσεων

Καθαρή εισροή εταιρικών κεφαλαίων

(σε εκατ. ευρώ) 2010-III 2010-IV

2011-I

2011-II

2011-III

2011-IV

Σύνολο 17.231 35.017 12.972 3.709 26.866 -22.282 Από Γερµανία 1.118 1.168 339 2.734 211 101 Από Γαλλία 3.247 836 2.152 1.680 1.327 3.327

Από Λουξεµβούργο 5.196 27.905 59 778 23.467 -25.889

Από Ολλανδία 7.924 3.558 3.766 750 -621 -31 Από ΗΠΑ 40 356 -5 - -5 160 Από Σουηδία 207 1.097 2 -4.128 2 2 Από Ην. Βασίλειο 6 103 - 38 1.145 -9 Από Ελβετία - 172 157 - 131 524 Καθαρή εισροή άλλων

κεφαλαίων (σε εκατ. ευρώ)

2010-III 2010-IV

2011-I

2011-II

2011-III

2011-III

Σύνολο -10.355 -50.014 8.214 -9.570 544 22.143 Από Γερµανία -502 -3.727 -2.157 -127 -321 -2.748 Από Φινλανδία -392 3.100 843 -1.451 668 749 Από Γαλλία -2.257 -19.380 -394 -2.603 -514 28 Από Λουξεµβούργο -4.852 -11.115 -1.989 485 -1.158 28.045 Από Νορβηγία 61 -2.373 -566 -1.494 1.902 3.150 Από Ολλανδία -1.279 3.725 10.048 -7.284 -589 -561 Από ΗΠΑ -6.843 -16.176 -11.351 -961 -359 -4.092 Από Ην. Βασίλειο 63 -3.804 9.087 -1.683 -1.230 -1.620 Από Ισπανία 696 -72 -186 550 1.606 -683 Από Ιταλία 280 1.756 -862 -68 320 -573 Από Σουηδία -191 -246 2.521 6.705 301 -1.120 Από Ελβετία 2.335 -994 302 -2.814 -495 290

Σηµειώσεις: * Η µη αναφορά ορισµένων ποσών οφείλεται σε λόγους εµπιστευτικότητας των στοιχείων. ** Το θετικό πρόσηµο σηµαίνει επένδυση και το αρνητικό αποεπένδυση. ΠΗΓΕΣ : EUROSTAT, Institut des Comptes Nationaux

Σύµφωνα µε στοιχεία του “Invest in Greece” (∆εκέµβριος 2009), στο Βέλγιο

υπάρχουν επτά καταγεγραµµένες ελληνικές άµεσες επενδύσεις, µε σωρευτική αξία επενδυµένου κεφαλαίου 10,76 εκατ. €, στους τοµείς εµπορίου πλαστικών, κατασκευών και κτηµατοµεσιτικών υπηρεσιών, εµπορίου πετρελαιοειδών / εφοδιασµού πλοίων, συµβουλευτικών υπηρεσιών, τεχνολογίας πληροφορικής, ανάπτυξης λογισµικού και τηλεπικοινωνιών.

Στον τελευταίο αυτό κλάδο εντάσσεται η σηµαντικότερη ελληνική επένδυση στο Βέλγιο, η Intrasoft International S.A., στον τοµέα παροχής υπηρεσιών πληροφορικής. Η εταιρεία Intrasoft International NV απασχολεί περί τα 150 άτοµα και είναι από τους βασικούς πάροχους υπηρεσιών πληροφορικής δηµοσίων υπηρεσιών του Βελγίου (Τελωνειακή Υπηρεσία, MASP Project), του Κοινοβουλίου, της µεγαλύτερης εταιρείας τηλεπικοινωνιών του Βελγίου (Βelgacom), αλλά και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Αξιοσηµείωτη είναι επίσης η εξαγορά, τον Οκτώβριο του 2007, από την ελληνική εταιρία Aegean Marine Petroleum της βελγικής εταιρίας Bunkers at Sea, η οποία δραστηριοποιείται στον τοµέα της προµήθειας ναυτιλιακών καυσίµων. Συνηµµένα σας αποστέλλουµε κατάλογο των επιχειρήσεων

34

ελληνικών συµφερόντων που είναι εγκατεστηµένες στο Βέλγιο, σύµφωνα µε τα στοιχεία του “Invest in Greece”.

Οι επιχειρηµατικές δραστηριότητες της ελληνικής οµογένειας του Βελγίου επικεντρώνονται κυρίως στο εµπόριο και τις υπηρεσίες. Η πλειονότητα των ελληνόκτητων εταιρειών στο Βέλγιο είναι µικρού µεγέθους, µε δραστηριότητες στο χώρο του εµπορίου τροφίµων και ποτών, της εστίασης, των γουναρικών, των ηλεκτρονικών, των αυτοκινήτων, του τουρισµού, της τροφοδοσίας πλοίων. Υπάρχουν ωστόσο ορισµένες επιχειρήσεις Ελλήνων οµογενών µε παραγωγή στους κλάδους τροφίµων, ειδών ζαχαροπλαστικής και σοκολατοποιίας, µεταλλικών υλικών και εξοπλισµού εστίασης. Υπάρχει εξάλλου αξιόλογος αριθµός Ελλήνων και Ελλήνων οµογενών οι οποίοι δραστηριοποιούνται στο Βέλγιο ως στελέχη βελγικών επιχειρήσεων και οργανισµών.

Η επενδυτική παρουσία του Βελγίου στην Ελλάδα είναι κάπως εντονότερη, αλλά συνολικά σχετικά περιορισµένη. Η πλειονότητα των 50 περίπου βελγικών εταιρειών που δραστηριοποιούνται στη χώρα µας εκπροσωπούνται από επιτόπια γραφεία πωλήσεων (πολλά εκ των οποίων στον τοµέα φαρµακευτικών). Σηµαντικές επενδυτικές παρουσίες βελγικών επιχειρήσεων στην Ελλάδα είναι αυτές της βιοµηχανίας πλαστικών Resilux (διαθέτει στην Πάτρα εργοστάσιο παραγωγής πλαστικών τύπου PET), η εξαγορά του ΑΒ Βασιλόπουλου από το βελγικό όµιλο DELHAIZE, που σήµανε την εντυπωσιακή επέκταση τα τελευταία χρόνια των καταστηµάτων της λιανεµπορικής αλυσίδας σε ολόκληρη την Ελλάδα, της βιοµηχανίας σοκολάτας, ειδών αρτοποιίας και ζαχαροπλαστικής PURATOS (στην Αθήνα), καθώς και µονάδας παραγωγής πλαστικών ειδών (σωλήνων πολυαιθυλενίου-SOLVAY, στην Θήβα). Σύµφωνα µε στοιχεία του “Invest in Greece” (Οκτώβριος 2011), υπάρχουν περίπου 50 επιχειρήσεις στην Ελλάδα µε βελγική συµµετοχή µεγαλύτερη του 10% στο µετοχικό τους κεφάλαιο. Συνηµµένα σας αποστέλλουµε κατάλογο των επιχειρήσεων βελγικών συµφερόντων που είναι εγκατεστηµένες στην Ελλάδα, µε τα ποσοστά βελγικής συµµετοχής στα µετοχικά κεφάλαια, σύµφωνα µε τα στοιχεία του “Invest in Greece”.

Οι κύριοι κλάδοι στους οποίους κατευθύνονται οι βελγικές επενδύσεις στην Ελλάδα είναι οι ακόλουθοι: τηλεπικοινωνίες, φαρµακευτικά προϊόντα, χονδρεµπόριο διαφόρων προϊόντων, εµπόριο µηχανολογικού εξοπλισµού, κτηµατοµεσιτικές υπηρεσίες, εξορύξεις και παραγωγή µη µεταλλικών ορυκτών, εµπόριο χηµικών προϊόντων, καυσίµων, µεταλλευµάτων, εµπόριο τροφίµων και ποτών, υπηρεσίες προς επιχειρήσεις, διαφήµιση, υπηρεσίες logistics, µουσικά προϊόντα, εµπόριο εξοπλισµού µεταφορών, δοµικά υλικά, εµπόριο οικιακών συσκευών και ειδών οικιακής χρήσης, ασφαλιστικές υπηρεσίες, κατασκευές, παραγωγή πλαστικών ειδών συσκευασίας, περιβαλλοντικές υπηρεσίες, συλλογή µη επικίνδυνων αποβλήτων, λιανεµπόριο ενδυµάτων.

Κατωτέρω παραθέτουµε στοιχεία της Τραπέζης της Ελλάδος σχετικά µε τις ροές κεφαλαίων µεταξύ Βελγίου και Ελλάδας στην περίοδο 2007-2011.

ΚΑΘΑΡΕΣ ΡΟΕΣ ΚΕΦΑΛΑΙΩΝ ΓΙΑ ΑΜΕΣΕΣ ΕΠΕΝ∆ΥΣΕΙΣ ΑΠΟ ΒΕΛΓΙΟ ΣΕ ΕΛΛΑ∆Α Έτος 2011* 2010* 2009 2008 2007

Σε εκατ. ευρώ -61,8 -73,3 -84,1 -194,6 -34,1 ΚΑΘΑΡΕΣ ΡΟΕΣ ΚΕΦΑΛΑΙΩΝ ΓΙΑ ΑΜΕΣΕΣ ΕΠΕΝ∆ΥΣΕΙΣ ΑΠΟ ΕΛΛΑ∆Α ΣΕ ΒΕΛΓΙΟ

Έτος 2011* 2010* 2009 2008 2007 Σε εκατ. ευρώ -3,8 -39,5 -3,8 -3,7 -4,8

Πηγή: Τράπεζα Της Ελλάδος Σηµειώσεις: * Για τα έτη 2010 και 2011 τα στοιχεία είναι προσωρινά. Όσον αφορά τις βελγικές επενδύσεις στην Ελλάδα, το αρνητικό πρόσηµο αφορά µείωση των καθαρών επενδύσεων. Τα στοιχεία περιλαµβάνουν και επανεπενδυθέντα κέρδη. Όσον αφορά τις ελληνικές επενδύσεις στο Βέλγιο, το αρνητικό πρόσηµο σηµαίνει αύξησή τους. Τα στοιχεία περιλαµβάνουν επανεπενδυθέντα κέρδη.

35

VII. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Η διεθνής οικονοµική κρίση αποτυπώθηκε στα µεγέθη του διµερούς εµπορίου κατά

την τριετία 2008-2010. Το 2011, το διµερές εµπόριο φαίνεται να επανακάµπτει, κυρίως από πλευράς ελληνικών εξαγωγών. Με βάση τα βελγικά στοιχεία, οι ελληνικές εξαγωγές, µετά από µία απότοµη και σηµαντική αύξηση κατά τη διετία 2006-2007, µειώθηκαν στη συνέχεια αισθητά στην τριετία 2008-2010, χωρίς ωστόσο να χάσουν την δυναµική τους, καθώς µάλιστα αυξήθηκαν το 2010 έναντι του 2009 κατά 7,1%, ανερχόµενες σε 256 εκατ. €. Το 2011, οι ελληνικές εξαγωγές πέρασαν κατά πολύ τα 300 εκατ. € (329,6 εκατ. €), σηµειώνοντας αύξηση 28,7% έναντι του 2010. Από την άλλη πλευρά, οι βελγικές εξαγωγές προς την Ελλάδα, που επίσης είχαν σηµειώσει αξιολογότατη αύξηση κατά τη διετία 2007-2008, υπερβαίνοντας σηµαντικά τα 2 δις. €, µειώθηκαν την τριετία 2009-2011, µε αποτέλεσµα το 2011 να πέσουν στα επίπεδα του 2004 (1,6 δις. €, µείωση κατά 3,3% έναντι του 2010). Η σηµαντική µείωση των βελγικών εξαγωγών προς Ελλάδα σαφώς οφείλεται στη σοβαρή και ραγδαία επιδείνωση της δηµοσιονοµικής κρίσης, αλλά και του επιχειρηµατικού κλίµατος και του επιπέδου κατανάλωσης στη χώρα µας κατά την τελευταία τριετία. Το 2011 πάντως φαίνεται ότι ανεκόπη κάπως ο ραγδαίος ρυθµός µείωσης των βελγικών εξαγωγών προς Ελλάδα.

Το µερίδιο των ελληνικών εξαγωγών στις συνολικές εισαγωγές του Βελγίου

διαµορφώνεται σε 0,13%, η διατήρηση ωστόσο ή, ακόµη περισσότερο, η επέκταση του υφιστάµενου µεριδίου θα απαιτήσει µεγαλύτερη, περισσότερο συντονισµένη και στοχευµένη από πλευράς Ελλήνων εξαγωγέων προσπάθεια. Το γεγονός ότι το εµπόριο µε τα κράτη µέλη της Ε.Ε. είναι απαλλαγµένο από εισαγωγικές διαδικασίες, δασµολογικά, µη δασµολογικά και άλλα τεχνικά εµπόδια, κάνει πολλούς να θεωρούν ότι το ενδοκοινοτικό εµπόριο κινείται περίπου αυτόµατα. Τούτο σαφώς δεν αληθεύει, διότι οι αναπτυγµένες και οργανωµένες αγορές της ∆. Ευρώπης, µεταξύ των οποίων το Βέλγιο, απαιτούν συνεπή και συνεχή παρουσία, αφοσίωση στην επίτευξη της στοχευµένης προσπάθειας και αφιέρωση πόρων προκειµένου να τοποθετηθούν κατάλληλα τα εξαγόµενα προϊόντα ή υπηρεσίες. Η επίτευξη οικονοµιών κλίµακας, η προσήλωση στην τήρηση διαδικασιών και προδιαγραφών και ο έντονος ανταγωνισµός είναι το τρίπτυχο που χαρακτηρίζει τις δυτικοευρωπαϊκές αγορές και βέβαια το Βέλγιο. Ιδιαίτερα υπό τις σηµερινές συνθήκες, η εξωστρέφεια αποτελεί µονόδροµο επιβίωσης για τις ελληνικές επιχειρήσεις ανεξαρτήτως µεγέθους, γεγονός που επιβεβαιώνεται στο Γραφείο µας από τον µεγάλο αριθµό αιτηµάτων που δέχεται καθηµερινά από εξαγωγικές ή εν δυνάµει εξαγωγικές επιχειρήσεις.

Από την µελέτη των τάσεων που εµφανίζουν οι ελληνικές εξαγωγές την τελευταία

εξαετία, θεωρούµε κατ’ αρχάς ότι τα ελληνικά νωπά και µεταποιηµένα αγροτικά προϊόντα, τα τρόφιµα και ποτά, έχουν ιδιαίτερη δυναµική και προοπτικές στην αγορά του Βελγίου, καθώς το βελγικό καταναλωτικό κοινό είναι αρκετά εξοικειωµένο µε την εικόνα τους, τις γευστικές τους ιδιότητες και την ποιότητά τους, κυρίως εξαιτίας του ισχυρού βελγικού τουριστικού ρεύµατος προς την χώρα µας, αλλά και της έντονης παρουσίας ελληνικού οµογενειακού στοιχείου στο Βέλγιο. Από τις κατηγορίες τροφίµων και ποτών, σε αξιόλογα επίπεδα κινούνται κατά την υπό εξέταση περίοδο τα γαλακτοκοµικά προϊόντα (µε σταθερά αυξητική τάση ολόκληρη την τελευταία εξαετία και αξία εξαγωγών το 2011 στα 5,96 εκατ. €), τα νωπά φρούτα και λαχανικά (που το 2011 σηµείωσαν εντυπωσιακή αύξηση κατά 51,5%, µε αξία εξαγωγών 5,8 εκατ. €), τα ποτά (που το 2011 πλησίασαν εκ νέου το επίπεδο των 3 εκατ. € σηµειώνοντας αύξηση 16,7%), τα δηµητριακά και τα παρασκευάσµατα δηµητριακών (µε εξαγωγές 2,6 εκατ. και 1,5 εκατ. € το 2011), τα προϊόντα σοκολατοποιίας (που εµφανίζουν µικρές αυξητικές τάσεις, υπερβαίνοντας το 1 εκατ. € το 2011), καθώς και τα ιχθυηρά (των οποίων η αξία εξαγωγών ανέκαµψε το 2011 στα επίπεδα άνω του 1 εκατ. €). Η κατηγορία

36

των φυτικών ελαίων (που περιλαµβάνει το ελαιόλαδο) κινείται σταθερά σε χαµηλά επίπεδα (πέριξ των 2 εκατ. €), ενώ η µεγαλύτερη κατηγορία των ελληνικών εξαγωγών τροφίµων και ποτών, τα παρασκευάσµατα φρούτων και λαχανικών (κεφάλαιο 20 του δασµολογίου), µε ύψος εξαγωγών 14,4 εκατ. € το 2011, έχει ακολουθήσει συνολικά πτωτική πορεία στο διάστηµα της εξαετίας (επίπεδα εξαγωγών 20,3 εκατ. € το 2006).

Θα πρέπει να στοχεύσουµε σε αύξηση του µεριδίου µας σε προϊόντα συστατικά του

καλαθιού µεσογειακής διατροφής, όπως των κρασιών, του ελαιολάδου και των ελιών, των τυριών και γαλακτοκοµικών, καθώς και των βιολογικών προϊόντων. Ιδιαίτερα η αγορά των τελευταίων γνωρίζει, όπως και σε άλλες προηγµένες δυτικές αγορές, ραγδαία ανάπτυξη και παρουσιάζει σηµαντικές ευκαιρίες για σοβαρούς παραγωγούς – εξαγωγείς πιστοποιηµένων αγροτικών προϊόντων.

Σηµαντικές για τις ελληνικές εξαγωγές, και µε αξιόλογες προοπτικές στη βελγική

αγορά είναι επίσης οι εξής κατηγορίες προϊόντων: τα προϊόντα καπνού (πρώτη κατηγορία στις εξαγωγές µας και το 2011 µε 53,5 εκατ. €), οι πλαστικές ύλες και προϊόντα (δεύτερη κατηγορία το 2011 µε 32,6 εκατ. €), τα ανόργανα χηµικά (που γνωρίζουν σηµαντικότατες αυξήσεις τα τελευταία χρόνια), τα προϊόντα αλουµινίου και χαλκού (µε εξαγωγές 14,4 εκατ. και 7,8 εκατ. € αντίστοιχα το 2011), τα λιπάσµατα (εξαγωγές 4,8 εκατ. € το 2011), τα ορυκτά πετρώµατα (µε µείωση το 2011 στα 4,4 εκατ. €), ο ηλεκτρολογικός εξοπλισµός (αύξηση 26,6% και αξία εξαγωγών 3,9 εκατ. το 2011), τα όργανα και οι συσκευές ακριβείας (εξαγωγές 2,5 εκατ. € το 2011), τα προϊόντα χάρτου (µε αυξήσεις την τελευταία τριετία και εξαγωγές 2,4 εκατ. € το 2011). Το 2011 ανέκαµψαν οι εξαγωγές µας σιδήρου και χάλυβα (κεφάλαιο 72 του δασµολογίου) στα 19,3 εκατ. € µετά από αισθητή µείωσή τους τη διετία 2009-2010, ενώ οι εξαγωγές χαλυβουργικών προϊόντων (κεφάλαιο 73) αυξήθηκαν λίγο στα 2,1 εκατ. €.

Πέραν των δυνατοτήτων προώθησης των ελληνικών εξαγωγών στο Βέλγιο, διαπιστώνουµε ότι υπάρχουν αξιόλογα µέλη της βελγικής επιχειρηµατικής κοινότητας τα οποία, παρά τη σηµερινή δυσµενή -και για τις δύο χώρες- οικονοµική συγκυρία, φαίνονται κατ’ αρχήν ενδιαφερόµενα να επενδύσουν στην Ελλάδα, ιδιαίτερα σε κλάδους όπου υπάρχουν σήµερα οι µεγαλύτερες δυνατότητες για πραγµατοποίηση επενδύσεων στη χώρα µας: ανανεώσιµες πηγές ενέργειας, τουρισµός / διαχείριση ξενοδοχειακών µονάδων, υψηλή τεχνολογία και καινοτοµία, βιοµηχανία τροφίµων & ποτών, διαχείριση στερεών και υγρών αποβλήτων, περιβαλλοντικές τεχνολογίες, καθώς επίσης και δυνητικό ενδιαφέρον για συµµετοχή στο υλοποιούµενο πρόγραµµα ιδιωτικοποιήσεων και αξιοποίησης της δηµόσιας περιουσίας. Περαιτέρω, το Βέλγιο πρέπει να αποτελέσει στόχο στις εισερχόµενες επενδύσεις ειδικότερα στην αγορά εξοχικής κατοικίας, καθώς η χώρα µας αποτελεί κύριο τουριστικό προορισµό για τους Βέλγους τουρίστες, αλλά και δεδοµένου ότι στο Βέλγιο διαβιούν περίπου 30 χιλ. οµογενείς πρώτης και δεύτερης γενιάς.

Σηµειώνουµε τέλος τις δυνατότητες και προοπτικές που υπάρχουν για ανάπτυξη συνεργασιών µεταξύ ελληνικών εξαγωγικών ή άλλων εταιρειών (λ.χ. στους κλάδους ανανεώσιµων πηγών ενέργειας, καινοτοµίας κ.α.) και αντίστοιχων βελγικών, οι οποίες διαθέτουν υψηλή τεχνογνωσία και διεθνή πείρα. Τέτοιες συνεργασίες µπορούν να οδηγήσουν σε εκατέρωθεν επανεξαγωγές προϊόντων, υπηρεσιών και τεχνογνωσίας σε γεωγραφικές περιοχές και χώρες όπου η θέση εκάστης χώρας είναι δεσπόζουσα λόγω γεωγραφικών και πολιτιστικών γειτνιάσεων.

--------------------------------------------------