ΑΟΘ ΑΡΙΣΤΕΙΟΝ (ΒΟΥΚΕΛΑΤΟΣ) 2009 -2010

Αρχές Οικονομικής Θεωρίας 1

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

Α. ΜΕΡΟΣ - ΘΕΩΡΙΑ

ΠΡΟΑΠΑΙΤΟΥΜΕΝΑ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ 3

ΜΑΘΗΜΑ 1 - ΒΑΣΙΚΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΈΝΝΟΙΕΣ 9

ΜΑΘΗΜΑ 2 - ΚΑΜΠΥΛΗ ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΩΝ ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΩΝ 14

ΜΑΘΗΜΑ 3 - ΚΟΣΤΟΣ ΕΥΚΑΙΡΙΑΣ 18

ΜΑΘΗΜΑ 4 - Η ΖΗΤΗΣΗ ΤΩΝ ΑΓΑΘΩΝ 22

ΜΑΘΗΜΑ 5 - ΕΛΑΣΤΙΚΌΤΗΤΑ ΖΉΤΗΣΗΣ 30

ΜΑΘΗΜΑ 6 - Η ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΤΩΝ ΑΓΑΘΩΝ 37

ΜΑΘΗΜΑ 7 - ΤΟ ΚΟΣΤΟΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ 44

ΜΑΘΗΜΑ 8 - Η ΠΡΟΣΦΟΡΑ ΤΩΝ ΑΓΑΘΩΝ 50

ΜΑΘΗΜΑ 9 - ΕΛΑΣΤΙΚΟΤΗΤΑ ΠΡΟΣΦΟΡΆΣ 58

ΜΑΘΗΜΑ 10 - ΙΣΟΡΡΟΠΙΑ ΤΗΣ ΑΓΟΡΑΣ62

ΜΑΘΗΜΑ 11 - ΚΡΑΤΙΚΗ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ ΣΤΗΝ ΑΓΟΡΑ 67

ΜΑΘΗΜΑ 12 - ΑΚΑΘΑΡΙΣΤΟ ΕΓΧΩΡΙΟ ΠΡΟΪΟΝ 73

ΜΑΘΗΜΑ 13 - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΔΙΑΚΥΜΑΝΣΕΙΣ - ΠΛΗΘΩΡΙΣΜΟΣ 81

ΜΑΘΗΜΑ 14 - ΑΝΕΡΓΙΑ 92

Β ΜΕΡΟΣ - ΑΣΚΗΣΕΙΣ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 - ΒΑΣΙΚΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΈΝΝΟΙΕΣ 97

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 - Η ΖΗΤΗΣΗ ΤΩΝ ΑΓΑΘΩΝ 102

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 - Η ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΚΑΙ ΤΟ ΚΟΣΤΟΣ 107

1


ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 - Η ΠΡΟΣΦΟΡΑ ΤΩΝ ΑΓΑΘΩΝ 111

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5 - ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ ΤΙΜΩΝ 114

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7 - ΑΚΑΘΑΡΙΣΤΟ ΕΓΧΩΡΙΟ ΠΡΟΪΟΝ 115

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 9 - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΔΙΑΚΥΜΑΝΣΕΙΣ – ΠΛΗΘΩΡΙΣΜΟΣ – ΑΝΕΡΓΙΑ119

ΕΠΑΝΑΛΛΗΠΤΙΚΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΣΕ ΟΛΗ ΤΗΝ ΥΛΗ 120

Α ΜΕΡΟΣ 120

Β' ΜΕΡΟΣ 131

Γ' ΜΕΡΟΣ 132

Δ' ΜΕΡΟΣ135

2


ΠΡΟΛΟΓΟΣ

Το παρόν εγχειρίδιο αποτελεί μια συνοπτική παρουσίαση των Αρχών της Οικονομικής Θεωρίας όπως αυτή διδάσκεται στα Λύκεια της Ελλάδος με σκοπό να συμβάλει ως αρωγός στην προσπάθεια του μαθητή να επιτύχει στις εισαγωγικές, για την ακαδημαϊκή του πορεία, εξετάσεις. Καλύπτει όλες τις πτυχές της διδακτέας ύλης, με εκτενείς σημειώσεις και διαγράμματα καθώς και θεωρητικές ερωτήσεις και ασκήσεις. Είναι χωρισμένο σε τέσσερις ενότητες:

Α. Η πρώτη ενότητα καλύπτει την θεωρητική πλευρά του μαθήματος και είναι χωρισμένη σε 14 μαθήματα τα οποία εισάγουν τον μαθητή στις ατραπούς της οικονομικής θεωρίας.

Β. Η δεύτερη ενότητα αποτελείται από ποικιλία θεωρητικών ερωτήσεων σε μορφές ανάπτυξης, πολλαπλής επιλογής και σωστού-λάθους καλύπτοντας όλα τα πιθανά θέματα.

Γ. Η τρίτη ενότητα αποτελεί την κορωνίδα του συγγράμματος αφού εισάγει τον μαθητή στις ασκήσεις και τον τρόπο επίλυσης των.

Δ. Το τελευταίο μέρος αποτελείται από επαναληπτικές ασκήσεις και υποψήφια θέματα τελικών εξετάσεων για επανάληψη.

Βουκελατος Αντωνης

Αθήνα, 2009

3


ΠΡΟΑΠΑΙΤΟΥΜΕΝΑ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ

1. ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΑ

Τα διαγράμματα στην επιστήμη της Οικονομικής είναι το Α και το Ω για την κατανόηση της θεωρίας. Εκ πρώτης όψεως ένα διάγραμμα φαντάζει δύσκολο ως προς την κατανόηση και απομνημόνευση αυτού, αλλά όταν γίνει κτήμα του μαθητή τότε θα αποτελέσει σημαντικό εργαλείο για την επίλυση των ασκήσεων. Τα διαγράμματα που θα χρησιμοποιήσουμε αποτελούνται από καμπύλες με τις εξής ιδιότητες:

Θετική σχέση μεταξύ των μεταβλητών Αρνητική σχέση μεταξύ των μεταβλητών Μηδενική σχέση μεταξύ των μεταβλητών Μέγιστα και ελάχιστα

4

Θετικά Αυξανόμενη

Σχέση

Θετική Γραμμική

Σχέση

Θετικά Μειούμενη

Σχέση

ΘΕΤΙΚΗ ΣΧΕΣΗ

Χ ΧΧ

Υ ΥΥ


ΚΛΙΣΗ ΕΥΘΕΙΑΣ ΚΑΙ ΚΑΜΠΥΛΗΣ

5

Θετικά Μειούμενη

Σχέση

Θετική Γραμμική

Σχέση

Θετικά Αυξανόμενη

Σχέση

ΑΡΝΗΤΙΚΗ ΣΧΕΣΗ

Χ ΧΧ

ΥΥ

Υ

ΜΕΓΙΣΤΑ ΚΑΙ ΕΛΑΧΙΣΤΑ

ΧΧ

Υ ΥΜέγιστο

Ελάχιστο

Χ ΣταθερόΥ Σταθερό

ΜΗΔΕΝΙΚΗ ΣΧΕΣΗ

ΧΧ

Υ Υ

ΣΧΕΣΗ ΜΕΤΑΞΥ ΤΡΙΩΝ ΜΕΤΑΒΛΗΤΩΝ Υ Χ Ζ

Χ

ΥΖ1 < Ζ2

Ζ2 > Ζ1


ΚΛΙΣΗ ΤΟΞΟΥ

ΑΛΓΕΒΡΑ

ΓΡΑΜΜΙΚΗ ΣΧΕΣΗ

Y = α + βX

α = Η τομή της ευθείας με τον άξονα Υ η αλλιώς το Υ όταν το Χ είναι μηδέν.

= Η τομή της ευθείας με τον άξονα Χ η αλλιώς το Χ όταν το Υ είναι μηδέν.

6

Χ

Υ

Κλίση τόξου =

ΔΥ

ΔΧ

M


β = Η κλίση της ευθείας δηλαδή ο λόγος μεταβολής ή η πρώτη παραγωγός της Υ.

ΠΑΡΑΓΩΓΟΣ

Παράγωγος της συνάρτησης y = f(x) στο σημείο [α, f(α)] είναι η κλίση της εφαπτομένης στο εν λόγω σημείο και συμβολίζεται με f'(α)

Η παράγωγος f'(α) της συνάρτησης f στο σημείο α του πεδίου ορισμού της δίνεται από τον τύπο:

f'(α) =

Η γενική μορφή της παραγώγου για οποιοδήποτε σημείο x του πεδίου ορισμού της συνάρτησης f είναι:

f'(x) =

Η εξίσωση της εφαπτομένης της καμπύλης y = f(x) στο σημείο [α, f(α)] είναι:y f(a) = f'(a)(xa) ή μετά τις πράξεις y = ( f(a)f'(a)a ) + f'(a)xΗ παράγωγος της συνάρτησης f στο σημείο α, εσωτερικό του πεδίου ορισμού της, μας δίνει το

στιγμιαίο ή οριακό ρυθμό μεταβολής της f στο α.

ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΟΣ ΣΥΜΒΟΛΙΣΜΟΣ

7

Υ

Χ

α

-α/β

β <0

β > 0

β = 0


ή (προσοχή: δεν πρόκειται για κλάσμα, αλλά για το πηλίκο της μεταβολής df της

τιμής της συνάρτησης f προς τη μεταβολή dx της μεταβλητής x από την οποία και προκαλείται). Τα μεγέθη df και dx ονομάζονται διαφορικά της f και της x αντίστοιχα. Έτσι έχουμε τελικά: df(x) = f'(x).dx

ΚΑΝΟΝΕΣ ΠΑΡΑΓΩΓΙΣΗΣ

i. Αν f(x) = A (όπου Α μια σταθερά) Þ f'(x) = 0ii. Αν y = Af(x) Þ y' = Af'(x)

iii. x' = 1

iv. Αν f(x) = Þ

v. [f(x)±g(x)]' = f'(x) ± g'(x)vi. [f(x)g(x)]' = f'(x)g(x) + f(x)g'(x)

vii.

viii.

ix.

x.

xi.

xii.

xiii.

xiv.

xv.

xvi. (ημx)' = συνxxvii. (συνx)' = ημx

8

ΜΑΘΗΜΑ 1

ΒΑΣΙΚΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΈΝΝΟΙΕΣ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Σκοπός της επιστήμης των Οικονομικών είναι η μελέτη των οικονομικών προβλημάτων που προκύπτουν απ το κύριο οικονομικό πρόβλημα. Το κύριο οικονομικό πρόβλημα δημιουργείται για τον απλό λόγω της ανεπάρκειας αγαθών. Αν η φύση από μόνη της μπορούσε να καλύψει τις καταναλωτικές ανάγκες όλου του κόσμου, τότε δεν θα χρειαζόμασταν οικονομολόγους! Τα προβλήματα που προκύπτουν απ το κύριο οικονομικό πρόβλημα συνοψίζονται παρακάτω :

Ποια προϊόντα παράγονται σε μια κοινωνία και σε τι ποσότητες; Ποιος είναι ο τρόπος παραγωγής τους; Πως γίνεται η διανομή των προϊόντων στην οικονομία; Πως αναπτύσσεται η οικονομία μιας κοινωνίας;

ΑΝΑΓΚΕΣ

Όταν μιλάμε στην οικονομία για ανάγκες εννοούμε οικονομικές ανάγκες, δηλαδή αυτές που ικανοποιούνται από οικονομικά αγαθά. Έχουν δε, τις παρακάτω ιδιότητες :

Εξέλιξη : Η διαφοροποίηση των προϊόντων που καλύπτουν την ίδια ανάγκη (πχ η ανάγκη της μετακίνησης καλυπτόταν κάποτε με άμαξες, ενώ τώρα με αυτοκίνητα). Πολλαπλασιασμός : Η δημιουργία νέων αναγκών (πχ παλιότερα δεν υπήρχε η ανάγκη για κινητά τηλεφωνά, αφού δεν είχαν ανακαλυφθεί!). Παρακάτω συνοψίζονται οι λόγοι που συντελούν στον πολλαπλασιασμό :

Η τεχνολογική πρόοδος συντελεί στην ανακάλυψη νέων προϊόντων, άρα νέων αναγκών.Η μίμηση, η τάση του ανθρώπου για ομαδοποίηση, συντελεί στην δημιουργία και την εξάπλωση αγαθών.Η συνήθεια συντελεί στο να επαναλαμβάνεται μια ανάγκη, όπως πχ ο καφές.Η διαφήμιση, μέσω του τρόπου που προβάλλεται, προκαλεί ανάγκες στους καταναλωτές.

Κορεσμος : Η πληρης ικανοποιηση μιας αναγκης με την χρήση συγκεκριμενης ποσοτητας αγαθού.

ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΑΓΑΘΩΝ

α) Με κριτήριο την υπόσταση διακρίνονται σε ΥΛΙΚΑ (πχ. αυτοκίνητο, σπίτι κλπ) και ΑΥΛΑ (πχ. θεατρική παράσταση, συναυλία κλπ)

β) Με κριτήριο την διάρκεια χρήσης διακρίνονται σε ΔΙΑΡΚΗ (πχ. υπολογιστής, κιθάρα κλπ) και ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΑ (πχ. αναψυκτικό, βενζίνη κλπ)

γ) Με κριτήριο τον σκοπό χρήσης διακρίνονται σε ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΙΚΑ (οικιακό ψυγείο, ιδιωτική κάβα κλπ) και ΚΕΦΑΛΑΙΟΥΧΙΚΑ (εταιρικό ψυγείο, πιεστήριο σταφυλιών κλπ)

ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΗ

O καταναλωτής ο οποίος εξετάζεται στην θεωρία της οικονομικής θεωρείται ότι συμπεριφέρεται ορθολογικά. Με τον όρο Ορθολογική Συμπεριφορά, εννοούμε την χρήση των οικονομικών πόρων, από έναν καταναλωτή, με σκοπό την μεγιστοποίηση της Χρησιμότητας του. Χρησιμότητα είναι ένας οικονομικός ορος που αναφέρεται στο ποσοστό ικανοποίησης ενός καταναλωτή από την κατανάλωση ενός αγαθού. Ορθολογικός Καταναλωτής είναι αυτός ο όποιος έχει σαν σκοπό την μεγιστοποίηση της χρησιμότητας του, και στο εξής σ αυτόν θα αναφερόμαστε. Παρακάτω αναλύονται οι σκοποί και οι αποφάσεις των σημαντικότερων θεσμών μιας κοινωνίας.

ΣΚΟΠΟΙ ΚΑΙ ΕΠΙΔΙΩΞΕΙΣ

ΝΟΙΚΟΚΥΡΙΟ : Σκοπός του νοικοκυριού είναι η πληρέστερη ικανοποίηση αναγκών, με το δεδομένο εισόδημα. Οι αποφάσεις που παιρνει είναι :

I. Πόσο μέρος του εισοδήματος θα καταναλωσει και πόσο θα αποταμιευσει;II. Το εισοδημα που θα καταναλωθει, σε ποια προϊόντα και ποιες αναλογιες θα ξοδευτει;

III. Το εισόδημα που θα αποταμιευτεί, πότε θα χρησιμοποιηθεί και για ποιό σκοπό;

ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ : Σκοπος της επιχειρησης είναι η μεγιστοποίηση του κερδους, πωλωντας την δυνατων μεγαλυτερη ποσοτητα στην δυνατων υψηλοτερη τιμη. Οι αποφασεις που παιρνει είναι :

I. Τι προϊόν θα παραχθεί;II. Σε τι ποσότητα;

III. Με ποιά τεχνολογία;IV. Σε ποιό μέρος θα εγκατασταθεί;V. Σε τι τιμή θα πουλάει το προϊόν;

ΕΡΓΑΤΙΚΟ ΣΩΜΑΤΕΙΟ : Σκοπός του εργατικού σωματείου είναι η προώθηση των συμφερόντων των μελών του, με σκοπό της μεγιστοποίησης της οικονομικής τους κατάστασης. Επηρεάζεται η παραγωγή της επιχείρησης, κάτι το οποίο δημιουργεί αλυσιδωτές αντιδράσεις σε μια οικονομία.

ΚΡΑΤΟΣ : Σκοπός του Κράτους είναι η επίτευξη και διατήρηση της οικονομικής ευημερίας του τόπου. Με τις ενέργειες του, το Κράτος, παρεμβαίνει στην οικονομική ζωή όλων όσων το απαρτίζουν.

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΘΕΩΡΙΑΣ

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΣΥΝΤΟΜΗΣ ΑΠΑΝΤΗΣΗΣ

1. Ποιο είναι το αντικείμενο της Πολιτικής Οικονομίας; 2. Ποια αγαθά ονομάζονται διαρκή και ποια καταναλωτά;3. Ποια είναι τα τέσσερα βασικά οικονομικά προβλήματα που δημιουργούνται μέσα σε μια κοινωνία;4. Ποια αγαθά ονομάζονται κεφαλαιουχικά και ποια καταναλωτικά;5. Ποια αγαθά ονομάζονται ελεύθερα και ποια οικονομικά6. Τι περιλαμβάνει η έννοια της αγοράς;7. Ποια είναι η επιδίωξη του Κράτους;8. Τι είναι το νοικοκυριό; Ποιες αποφάσεις παίρνει σχετικά με τη διάθεση του εισοδήματός του και από ποιους παράγοντες επηρεάζονται οι αποφάσεις αυτές;9. Τι είναι η επιχείρηση, ποιον αντικειμενικό σκοπό έχει και τι πρέπει να κάνει για να τον επιτύχει;

10. Τι είναι το εργατικό σωματείο; Ποιοι παράγοντες οδήγησαν στη δημιουργία και ανάπτυξη των εργατικών σωματείων;

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΣΩΣΤΟΥ–ΛΑΘΟΥΣ

1. Καταναλωτά και καταναλωτικά αγαθά είναι ταυτόσημες έννοιες.2. To μαγνητόφωνο ενός παιδιού είναι καταναλωτό αγαθό.3. Αντικείμενο της Πολιτικής Οικονομίας είναι μόνο η μελέτη του τρόπου ανάπτυξης μιας

οικονομίας.4. Η Πολιτική Οικονομία ασχολείται μόνο με τις ανάγκες εκείνες που ικανοποιούνται με οικονομικά αγαθά και υπηρεσίες.5. Η επιλογή τεχνολογίας παραγωγής είναι ένα από τα θέματα που απασχολούν την Πολιτική Οικονομία.6. To πρόβλημα της διανομής του προϊόντος που παράγει μια οικονομία δεν αποτελεί θέμα μελέτης της Πολιτικής Οικονομίας των προηγμένων χωρών.7. Η οικονομία τύπου Ροβινσώνα Κρούσου δεν χρειάζεται κεφάλαιο και τεχνολογία για να

αναπτυχθεί.8. To κύριο χαρακτηριστικό των οικονομικών αγαθών είναι ότι βρίσκονται σε περιορισμένες ποσότητες σε σχέση με τις ανάγκες που ικανοποιούν.9. Καταναλωτά είναι μόνο τα καταναλωτικά αγαθά.10. To ψυγείο στο σπίτι είναι καταναλωτικό αγαθό, ενώ το ψυγείο στο σούπερ μάρκετ κεφαλαιουχικό αγαθό.11. Όσο μεγαλύτερο είναι το κέρδος μιας επιχείρησης, τόσο πιο βέβαιη θα είναι η επιβίωσή της και η ανάπτυξή της μακροχρόνια.12. To συνολικό εισόδημα του νοικοκυριού βραχυχρόνια θεωρείται σταθερό.13. Η μοναδική απόφαση που παίρνει κάθε νοικοκυριό είναι σχετικά με το τι προϊόντα θα καταναλώσει.14. Τα εργατικά σωματεία δεν μπορεί να θεωρηθούν ως αντιστάθμισμα στην οικονομική δύναμη του εργοδότη.15. To Κράτος ενδιαφέρεται να ελαχιστοποιήσει τις δυνάμεις που θα μπορούσαν να ανατρέψουν το κοινωνικοπολιτικό καθεστώς που το ίδιο εκφράζει.16. To ποια μέλη του νοικοκυριού θα εργαστούν είναι μια οικονομική απόφαση, αν σχετίζεται με την προσπάθεια του νοικοκυριού να αγοράσει ένα σπίτι.17. Μια από τις αποφάσεις που παίρνουν οι υπεύθυνοι για μια επιχείρηση είναι πού θα εγκατασταθεί η επιχείρηση.18. Η πιο σημαντική μεταβολή που δημιούργησε συνθήκες σχηματισμού εργατικών ενώσεων είναι η μετακίνηση του αγροτικού πληθυσμού προς τις αναπτυσσόμενες βιομηχανικά περιοχές.19. Οι όροι εργατικό σωματείο, εργατική ένωση ή εργατικό συνδικάτο είναι ταυτόσημοι.20. To Κράτος είναι η ισχυρότερη συλλογική οντότητα μετά από την επιχείρηση.21. Σκοπός της επιχείρησης είναι το μεγάλο κέρδος.22. To εργατικό σωματείο ενδιαφέρεται κυρίως για την ανάπτυξη της οικονομίας.23. To Κράτος έχει σκοπό την αύξηση των εισπράξεων από τους φόρους.24. Σκοπός κάθε νοικοκυριού είναι η ευτυχία των παιδιών του.25. Στις μικρές επιχειρήσεις η προσπάθεια μεγιστοποίησης του κέρδους είναι φανερή και προγραμματισμένη.26. Η γεωγραφική θέση όπου είναι εγκατεστημένο το νοικοκυριό δεν επηρεάζει τις οικονομικές του αποφάσεις.

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΠΟΛΛΑΠΛΗΣ ΕΠΙΛΟΓΗΣ

1. To κύριο χαρακτηριστικό των οικονομικών αγαθών είναι ότι:

α) Βρίσκονται σε απεριόριστες ποσότητες. β) Επαρκούν για την ικανοποίηση των βασικών αναγκών του ανθρώπου. γ) Βρίσκονται σε περιορισμένες ποσότητες σε σχέση με τις ανάγκες που ικανοποιούν. δ) Δεν παράγονται από ανθρώπους.

2. Καταναλωτικά λέμε τα αγαθά που μας χρησιμεύουν για:

α) Μία και μοναδική χρήση.β) Διαρκή χρήση.γ) Έμμεση ικανοποίηση των αναγκών μας.δ) Άμεση ικανοποίηση των αναγκών μας.

3. Καταναλωτά είναι τα αγαθά τα οποία χρησιμοποιούνται:

α) Αποκλειστικά από τους καταναλωτές. β) Μόνο στην παραγωγική διαδικασία. γ) Μία μόνο φορά για τον σκοπό που έχουν παραχθεί.δ) Πολλές φορές για τον σκοπό που έχουν παραχθεί.

4. Οικονομικά αγαθά είναι μόνο:

α) Τα υλικά αγαθά.β) Τα καταναλωτικά αγαθά.γ) Εκείνα που παράγει ο άνθρωπος.δ) Τα υλικά και τα διαρκή αγαθά.

5. Η έννοια της αγοράς περιλαμβάνει:

α) Τη λαϊκή αγορά της γειτονιάς σας.β) Τον εμπορικό δρόμο της περιοχής σας.γ) Τις αγοραπωλησίες μέσω τηλεφώνου.δ) Τις αγοραπωλησίες μέσω διαδικτύου.ε) Όλα τα παραπάνω.

6. Η ηλεκτρική ενέργεια για τον ηλεκτροφωτισμό μιας βιοτεχνίας είναι:

α) Κεφαλαιουχικό αγαθό.β) Διαρκές αγαθό.γ) Υλικό αγαθό.δ) Όλα τα παραπάνω.

7. Νοικοκυριό είναι:

α) Η οικογένεια.β) Ένα άτομο που ζει μόνο του.γ) Μια οικογένεια μαζί με την οποία ζει και ένα άλλο ή περισσότερα άλλα άτομα. δ) Όλα τα παραπάνω.

8. Μια επιχείρηση, για να πετύχει το μεγαλύτερο δυνατό κέρδος, πρέπει:

α) Να πουλάει όσο το δυνατό μεγαλύτερες ποσότητες του προϊόντος.

β) Να παράγει με το χαμηλότερο δυνατό κόστος.γ) Να πουλάει όσο το δυνατό μεγαλύτερες ποσότητες του προϊόντος στη μεγαλύτερη δυνατή τιμή και να παράγει τις ποσότητες αυτές με το χαμηλότερο δυνατό κόστος.δ) Να πουλάει το προϊόν της στη μεγαλύτερη δυνατή τιμή.

9. Βασική επιδίωξη του νοικοκυριού βραχυχρόνια είναι:

α) Η αύξηση του εισοδήματός του. β) Η ικανοποίηση των βασικών αναγκών του. γ) Η ικανοποίηση όλων των αναγκών του. δ) Η πληρέστερη ικανοποίηση των αναγκών του με βάση το εισόδημά του.

10. Οι οικονομικές αποφάσεις ενός νοικοκυριού σχετικά με τη χρησιμοποίηση του εισοδήματός του παίρνονται:

α) Συνειδητά. β) Ασυνείδητα. γ) Συνειδητά ή ασυνείδητα. δ) Στην τύχη.

11. Οι συνθήκες που οδήγησαν στον σχηματισμό των εργατικών ενώσεων προέκυψαν από:

α) Την αύξηση του πληθυσμού στο τέλος του18ου αιώνα. β) Τις μεταβολές που επέφερε η βιομηχανική επανάσταση. γ) Την επίδραση που άσκησε η γαλλική επανάσταση. δ) Την επίδραση που άσκησαν οι ιδέες του Karl Marx.

12. Τα εργατικά σωματεία πρωτοεμφανίστηκαν και αναπτύχθηκαν:

α) Τον 14ο αιώνα στη Γαλλία.β) Τον 18ο αιώνα στην Ελλάδα.γ) Στο τέλος του 18ου αιώνα στην Αγγλία.δ) Στο τέλος του 19ου αιώνα στις Η.Π.Α.

13. To Κράτος είναι η ισχυρότερη συλλογική οντότητα και η συμπεριφορά του επηρεάζεισε σημαντικό βαθμό:

α) Την οικονομική ζωή της χώρας.β) Τις αποφάσεις των επιχειρήσεων.γ) Τις αποφάσεις των νοικοκυριών.δ) Όλα τα παραπάνω.

2ος.ΜΑΘΗΜΑ 2

ΚΑΜΠΥΛΗ ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΩΝ ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΩΝ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Η Καμπύλη Παραγωγικών Δυνατοτήτων (ΚΠΔ) δείχνει τους μέγιστους συνδυασμούς παραγωγής δυο προϊόντων σε μια οικονομία. Δείχνει δηλαδή το πόσο μπορεί να παραχθεί ένα προϊόν με δεδομένη ποσοτητα του αλλού. Οι βασικές προϋποθέσεις πάνω στις οποίες στηρίζεται η μελέτη της ΚΠΔ είναι οι εξής:

Η χώρα χρησιμοποιεί όσους παραγωγικούς συντελεστές διαθέτει πλήρως και αποδοτικά.

Η τεχνολογία παραγωγής είναι δεδομένη. Η οικονομία παράγει δυο μόνο προϊόντα.

Όταν μεταβάλλονται οι παραγωγικές δυνατότητες μιας χώρας η ΚΠΔ μετατοπίζεται αναλόγως. Όταν βελτιώνονται οι παραγωγικές δυνατότητες, υπάρχει οικονομική μεγέθυνση και η ΚΠΔ μετατοπίζεται προς τα δεξιά (διεύρυνση). Όταν επιδεινώνονται, υπάρχει οικονομική συρρίκνωση και η ΚΠΔ μετατοπίζεται προς τα αριστερά (συρρίκνωση).

Οι λόγοι που μπορεί να οδηγήσουν σε μετατόπιση είναι οι εξής :

Οικονομική Μεγέθυνση (μετατόπιση προς τα δεξιά) Αύξηση ποσοτητας ΠΣ. Βελτίωση τεχνολογίας. Ταυτόχρονη αύξηση ΠΣ και βελτίωση τεχνολογίας.

Οικονομική συρρίκνωση (μετατόπιση προς τα αριστερά) Μείωση ποσοτητας ΠΣ. Επιδείνωση τεχνολογίας. Ταυτόχρονη μείωση ΠΣ και επιδείνωση τεχνολογίας.

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΗΣ ΚΠΔ

Η ΚΠΔ έχει αρνητική κλίση, δηλ. υπάρχει αντίστροφη σχέση μεταξύ των παραγόμενων ποσοτήτων αγαθών. Αυτό σημαίνει ότι αν αυξήσουμε την παραγωγή του ενός αγαθού θα πρέπει να μειώσουμε την παραγωγή του άλλου, αφού οι ποσότητες παραγωγικών συντελεστών είναι δεδομένες. Με άλλα λόγια, η αύξηση της παραγωγής του ενός αγαθού απαιτεί τη μεταφορά συντελεστών από την παραγωγή του άλλου αγαθού.

Για ίσες αυξήσεις στην παραγωγή ενός αγαθού, η ποσότητα που θυσιάζουμε από το άλλο αγαθό είναι ολοένα και μεγαλύτερη. Εναλλακτικά, το κόστος ευκαιρίας ενός αγαθού είναι αύξον, δηλ. καθώς αυξάνεται η παραγωγή του αγαθού θα αυξάνεται και η ποσότητα που χάνουμε από το άλλο αγαθό.

ΠΙΘΑΝΕΣ ΠΕΡΙΠΤΩΣΕΙΣ ΜΕΤΑΤΟΠΙΣΕΩΝ

Α) Πάνω στην ΚΠΔ

Ο συνδυασμός Α

δηλώνει πλήρη και

αποδοτική χρήση των ΠΣ,

και είναι μέγιστος (η

άριστος) συνδυασμός.

X

Y

X

Y

Β) Αριστερά της ΚΠΔ

Γ) Δεξιά της ΚΠΔ


ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ

1. Τι δείχνει η καμπύλη παραγωγικών δυνατοτήτων και σε ποιες βασικές υποθέσεις στηρίζεται;2. Πότε ένας συνδυασμός των ποσοτήτων δύο αγαθών X και Υ ονομάζεται:α) μέγιστος β) εφικτός γ) ανέφικτος3. Πότε η καμπύλη παραγωγικών δυνατοτήτων μιας οικονομίας μετατοπίζεται ολόκληρη προς τα δεξιά;

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΣΩΣΤΟΥ–ΛΑΘΟΥΣ

1. Μία από τις υποθέσεις, πάνω στις οποίες στηρίζεται η Κ.Π.Δ., είναι ότι η τεχνολογία της παραγωγής συνεχώς μεταβάλλεται.

2. Κάθε σημείο πάνω στην Κ.Π.Δ. δείχνει έναν μέγιστο συνδυασμό παραγωγής δύο αγαθώνX και Υ.

3. Ένα σημείο αριστερά της Κ.Π.Δ. δείχνει υποαπασχόληση κάποιων παραγωγικών συντελεστών.

X

Y

A

X

Y

Β

X

Y

Γ

Ο συνδυασμός Β

δηλώνει υποαπασχόληση

των ΠΣ και αποτελεί

εφικτό συνδυασμό, άλλα

όχι μέγιστο.

Ο συνδυασμός Γ

δηλώνει συνδυασμό έξω

απ τις παραγωγικές

δυνατότητες της χώρας

και συνεπώς αποτελεί

ανέφικτο συνδυασμό.

Καταναλωτικά

Β

Γ

Δ

Α

Κεφαλαιουχικ

ά

4. Η υποαπασχόληση των παραγωγικών συντελεστών σε μια οικονομία μετατοπίζει την Κ.Π.Δ. αριστερά.5. Η μείωση της ανεργίας σε μια οικονομία μετατοπίζει την Κ.Π.Δ. δεξιά.6. Οι οικονομικοί μετανάστες διευρύνουν τις παραγωγικές δυνατότητες της οικονομίας της χώρας

υποδοχής.7. Ένας ανέφικτος συνδυασμός σε μια οικονομία μπορεί να γίνει εφικτός μέσω της οικονομικής ανάπτυξης.8. Με δεδομένες τις υποθέσεις πάνω στις οποίες στηρίζεται η Κ.Π.Δ., μια οικονομία που παράγει δύο

αγαθά αδυνατεί να αυξήσει ταυτόχρονα την παραγωγή και των δύο.9. Όσα περισσότερα κεφαλαιουχικά αγαθά παράγει μια οικονομία σήμερα, τόσο μικρότερη είναι η

δυνατότητα που έχει να παράγει περισσότερα αγαθά και υπηρεσίες στο μέλλον.10. Η βελτίωση της τεχνολογίας δίνει τη δυνατότητα παραγωγής περισσότερων προϊόντων με τους ίδιους

παραγωγικούς συντελεστές.11. Η βελτίωση της τεχνολογίας μας αναγκάζει να εργαζόμαστε περισσότερο.12. 'Όταν υπάρχει ανεργία, τότε η οικονομία δεν βρίσκεται επί της Κ.Π.Δ.13. Οι φυσικές καταστροφές (σεισμοί, πλημμύρες κ.λπ.) μετατοπίζουν την Κ.Π.Δ. προς τα κάτω και

αριστερά.

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΠΟΛΛΑΠΛΗΣ ΕΠΙΛΟΓΗΣ

1. Μια οικονομία παράγει κεφαλαιουχικά και καταναλωτικά αγαθά. Η οικονομία αυτή θα πετύχει μεγαλύτερο ρυθμό οικονομικής ανάπτυξης, όταν παράγει τον συνδυασμό:

α) Α β) Β γ) Γ δ) Δ

2. Υποαπασχόληση παραγωγικών συντελεστών έχουμε στον συνδυασμό:

α) Α β) Β γ) Γ δ) Δ

3. Το φαινόμενο της οικονομικής ανάπτυξης αντιπροσωπεύεται από:

α) μια μετακίνηση από το σημείο Α στο σημείο Β. β) μια μετακίνηση από το σημείο Β στο σημείο Α. γ) μια μετατόπιση της Κ.Π.Δ. προς το σημείο Γ. δ) μια μετατόπιση της Κ.Π.Δ. προς το σημείο Δ.

4. Έστω ΑΒ η αρχική Κ.Π.Δ. μιας οικονομίας. Βελτίωση της τεχνολογίας στην παραγωγή του X δείχνει η καμπύλη:

α) ΑΕ β) ΒΖ γ) ΓΔ δ) ΒΕ

Α

Ζ

Β

Γ

ΕΔ

Υ

Χ

5. Μείωση της ανεργίας σημαίνει:

α) μια μετακίνηση από το σημείο Α στο σημείο Β. β) μια μετακίνηση από το σημείο Β στο σημείο Α. γ) μια μετατόπιση της Κ.Π.Δ. προς το σημείο Γ. δ) μια μετατόπιση της Κ.Π.Δ. προς το σημείο Δ.

6. Η Κ.Π.Δ. μετατοπίζεται προς τα δεξιά όταν:

α) χειροτερεύει η ποιότητα του προϊόντος.β) μειώνεται η ποσότητα των παραγωγικών

συντελεστών.γ) βελτιώνεται η τεχνολογία παραγωγής. δ) ένα μέρος του εργατικού δυναμικού μεταναστεύει

7. Η καμπύλη παραγωγικών δυνατοτήτων δείχνει:

α) τον κεφαλαιουχικό εξοπλισμό μιας οικονομίας. β) την ποσότητα των παραγωγικών συντελεστών μιας

οικονομίας.γ) τον βαθμό ανάπτυξης μιας οικονομίας. δ) κανένα από τα παραπάνω.


ΚΟΣΤΟΣ ΕΥΚΑΙΡΙΑΣ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Κόστος ευκαιρίας (η εναλλακτικό κόστος) είναι το κόστος που προκύπτει απ την θυσία ενός αγαθού, για την παραγωγή (η κατανάλωση) κάποιου άλλου. Αν, για παράδειγμα, με €2 μπορώ να αγοράσω μια σοκολάτα η ένα κρουασάν και επιλέξω να αγοράσω την σοκολάτα, τότε το κρουασάν είναι το κόστος ευκαιρίας. Επίσης, όσον αφορά την παραγωγή, αν με δεδομένους παραγωγικούς συντελεστές μπορώ να παράγω δυο συνδυασμούς Α(30 μονάδες προϊόντος Χ και 20 μονάδες Υ), η Β(20 Χ και 30Υ) και επιλέξω τον Α, τότε το ΚΕ είναι ο Συνδυασμός Β.

ΤΥΠΟΙ

Γενική Μορφή ΚΕ =

Κόστος Ευκαιρίας Χ σε Όρους Υ ΚΕΧ =

Κόστος Ευκαιρίας Υ σε Όρους Χ ΚΕΥ =

Ισχύει ότι ΚΕΧ =

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ

Πάντα αφαιρούμε το μικρότερο απ το μεγαλύτερο, έτσι ώστε να έχουμε πάντα θετική διαφορά.

Το ΚΕ συνήθως είναι αυξανόμενο. Αυτό προκύπτει απ την ολοένα και μεγαλυτερη χρησιμοποίηση μη κατάλληλων παραγωγικών συντελεστών στην παραγωγική διαδικασία.

Γεωμετρικά, το ΚΕ είναι η κλίση της ΚΠΔ στο αντίστοιχο τμήμα που μελετάμε.

Οι ενδιάμεσοι συνδυασμοί μεταξύ των τμημάτων, έχουν το ίδιο ΚΕ με τα αντίστοιχα τμήματα.

Το ΚΕχ διαβάζεται από πάνω προς τα κάτω, ενώ το ΚΕy από κάτω προς τα πάνω.

Το φθίνον ΚΕ δεν αναφέρεται σε ΚΠΔ, γιατί δεν περιλαμβάνει μέγιστους συνδυασμούς.

ΚΟΣΤΟΣ ΕΥΚΑΙΡΙΑΣ ΚΑΙ ΚΠΔ

α) Αυξανόμενο ΚΕ Κοίλη ΚΠΔ.

Φθίνουσα καταλληλότητα ΠΣ.

β) Σταθερό ΚΕ Ευθύγραμμη ΚΠΔ.

ΠΣ εξίσου κατάλληλοι σε σταθερές αναλογιες.

γ) ΚΕ = 1 Η ΚΠΔ σχηματίζει ισοσκελές τρίγωνο με τους άξονες. ΠΣ εξίσου κατάλληλοι.

δ) Φθίνων ΚΕ Κυρτή καμπύλη (όχι ΚΠΔ) προς την αρχή των αξόνων.

Αυξανόμενη καταλληλότητα ΠΣ.

ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ

Δίδονται ο παρακάτω πίνακας με τους οι συνδυασμούς των παραγωγικών δυνατοτήτων και το κόστος ευκαιρίας των αγαθών Α και Β

Συνδυασμοί Αγαθό Α Αγαθό Β Κόστος ευκαιρίας ΑΑ 60 0

0,1Β 40 ε

0,5Γ 10 ζ

1Δ 0 η

Ζητούνται:α) Να υπολογισθούν τα ε,ζ,η του πίνακαβ) Να υπολογισθεί πόσα αγαθά Β θυσιάζονται για να παραχθούν 25 αγαθά Α

ΑΠΑΝΤΗΣΗ

α) Από τον συνδυασμό ΑΒ έχουμε εναλλακτικό κόστος Α= ΔΒ/ΔΑ Δηλ. 0,1 =ΔΒ/20 .ΔΒ=20*0,1 ΔΒ=2 άρα για το αγαθό Β ο δεύτερος συνδυασμός είναι ε=0+ΔΒ=0+2=2 Ομοίως 0,5=ΔΒ/30 ΔΒ=30*0,5 ΔΒ=15 ζ=2+ΔΒ= 2+15 =17 ΚΑΙ 1= ΔΒ/10 ΔΒ=10 Δηλαδή η =17+ΔΒ = 17+10 = 27

β) Από τον παραπάνω πίνακα παρατηρούμε ότι για να παραχθούν 10 αγαθά (10-0) από το Α θυσιάζονται 10 αγαθά από το Β (27-17=10)για να παραχθούν ακόμη άλλα 15 αγαθά Α θυσιάζονται 15*(κόστος ευκαιρίας του Α στον συνδυασμό ΒΓ) δηλ. 15*0,5=7,5. Συνεπώς η παραγωγή 25 αγαθών Α απαιτεί θυσία 10+7,5=17,5 αγαθών Β


ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ

1. Τι είναι το χρηματικό κόστος;

2. Πότε το κόστος ευκαιρίας ενός αγαθού είναι:α) αυξανόμενο; β) σταθερό; γ) Ίσο με 1

3. Τι μορφή αναμένεται να έχει η Κ.Π.Δ. σε κάθε μια από αυτές τις περιπτώσεις;

ΣΩΣΤΟΥ – ΛΑΘΟΥΣ

1. Το κόστος ευκαιρίας υπάρχει και για τα οικονομικά και για τα ελεύθερα αγαθά.

2. Αν μια οικονομία παράγει σ' ένα σημείο εντός της Κ.Π.Δ. και θέλει να αυξήσει την παραγωγή του ενός αγαθού θα πρέπει οπωσδήποτε να μειώσει την παραγωγή του άλλου.3. Χρηματικό και πραγματικό κόστος δεν συσχετίζονται.4. Η Κ.Π.Δ. δείχνει το «μενού» των επιλογών μιας κοινωνίας.5. Το κόστος ευκαιρίας προϊόντος X σε όρους Ψ δείχνει το κατά μονάδα κόστος του προϊόντος X.6. Μια Κ.Π.Δ. κοίλη προς την αρχή των αξόνων είναι η γεωμετρική έκφραση του νόμου του

αυξανόμενου κόστους ευκαιρίας.7. Όταν η Κ.Π.Δ. είναι ευθύγραμμη, τότε το κόστος ευκαιρίας είναι σταθερό.8. Αν μια οικονομία παράγει σ' έναν συνδυασμό X = 50 και Υ = 80, ο συνδυασμός X = 0 και Υ = 0

είναι εφικτός.9. Όταν μια οικονομία με δεδομένη τεχνολογία και πλήρη απασχόληση των παραγωγικών

συντελεστών παράγει τον συνδυασμό X = 80 και Υ = 100, τότε μπορεί να παράγει και τον συνδυασμό X = 80 και Υ = 120.

ΠΟΛΛΑΠΛΗΣ ΕΠΙΛΟΓΗΣ

1. Μια οικονομία παρουσιάζει σταθερό κόστος ευκαιρίας. Αυτό σημαίνει ότι η Κ.Π.Δ. της είναι:

α) κυρτή προς την αρχή των αξόνων. β) κοίλη προς την αρχή των αξόνων. γ) ευθύγραμμη. δ) κατακόρυφη.

2. Η Κ.Π.Δ. μετατοπίζεται προς τα δεξιά όταν:

α) χειροτερεύει η ποιότητα του προϊόντος.β) μειώνεται η ποσότητα των παραγωγικών συντελεστών.γ) βελτιώνεται η τεχνολογία παραγωγής. δ) ένα μέρος του εργατικού δυναμικού μεταναστεύει

3. Η καμπύλη παραγωγικών δυνατοτήτων δείχνει:

α) τον κεφαλαιουχικό εξοπλισμό μιας οικονομίας. β) την ποσότητα των παραγωγικών συντελεστών μιας οικονομίας.γ) τον βαθμό ανάπτυξης μιας οικονομίας. δ) κανένα από τα παραπάνω.

4. Το χρηματικό κόστος:

α) δεν έχει καθόλου σχέση με το πραγματικό ή εναλλακτικό κόστος. β) είναι το εναλλακτικό κόστος εκφρασμένο σε χρήμα.γ) είναι το αντίθετο του εναλλακτικού κόστους. δ) είναι το αντίστροφο του εναλλακτικού κόστους.


Η ΖΗΤΗΣΗ ΤΩΝ ΑΓΑΘΩΝ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

«Οι τιμές των αγαθών προσδιορίζονται βάσει των δυνάμεων της Προσφοράς και της Ζήτησης»

ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΗ

Χρησιμότητα: Η ικανοποίηση η οποία προέρχεται απ την κατανάλωση ενός αγαθού

Ορθολογικός Καταναλωτής είναι αυτός που τείνει να μεγιστοποιήσει την χρησιμότητα του(άρα να βρίσκεται σε ισορροπία

Περιοριστικοί Παράγοντες --> Εισοδημα και Τιμές

ΑΝΑΓΚΕΣ

Η Ζήτηση των οικονομικών αγαθών είναι αποτέλεσμα της προσπάθειας των καταναλωτών να ικανοποιήσουν τις οικονομικές τους ανάγκες. Αυτές είναι:

α) Εξέλιξηβ) Πολλαπλασιασμόςγ) Κορεσμος

Οι βασικοί λόγοι που συντελούν στην εξέλιξη και τον πολλαπλασιασμό είναι:

Τεχνολογία Μίμηση Συνήθειας Διαφήμιση

ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΤΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ

1. Προτιμήσεις καταναλωτών -ευνοϊκές (Αύξηση Ζήτησης)

2. Εισοδημα -κανονικά αγαθά (Αύξηση Εισοδήματος ,Αύξηση Ζήτησης)-κατώτερα αγαθά (Αύξηση Εισοδήματος ,Μείωση Ζήτησης)

3. Τιμές άλλων αγαθών -Υποκατάστατα (Αύξηση Τιμών, Αύξηση Ζήτησης)-Συμπληρωματικά (Αύξηση Τιμών, Μείωση Ζήτησης)

4. Προσδοκίες -Μελλοντική Αύξηση Τιμών (Αύξηση Ζήτησης τώρα)-Μελλοντική Αύξηση Εισοδηματος (Αύξηση Ζήτησης τώρα)

5. Αριθμός καταναλωτών -Αύξηση Αριθμού (Αύξηση Αγοραίας Καμπύλης Ζήτησης)

ΚΑΜΠΥΛΗ ΚΑΙ ΣΥΝΑΡΤΗΣΗ ΓΡΑΜΜΙΚΗΣ ΖΗΤΗΣΗ Σ

Q=α+βP (α> 0, β≤0)

Q = Ζητούμενη Ποσοτητα,

P = Τιμη,

α = Μέγιστη ζήτηση,

β = κλίση καμπύλης

Για Qd=0 P= -α/β

Για P=0 Qd= α

F`(P) = -β

εφθ = εφ(180-ω) = -εφω

ΚΑΜΠΥΛΗ ΚΑΙ ΣΥΝΑΡΤΗΣΗ ΙΣΟΣΚΕΛΟΥΣ ΥΠΕΡΒΟΛΗΣ

Αλγεβρική Μορφή: Q = όπου (Α) η συνολική δαπάνη (ΣΔ).

Ιδιότητες: η Συνολική Δαπάνη του καταναλωτή (ή τα Συνολικά Έσοδα των παραγωγών) είναι πάντα σταθερή.

Q

P

α

ΔP

ΔQ

Αν γνωρίζω τουλάχιστον δυο σημεία

[Α(Q1, P1) και Β(Q2, P2) της καμπύλης

ισχύει ο τύπος :

D

ω

θ

α Q

-α/β

P

ΑΓΟΡΑΙΑ ΚΑΜΠΥΛΗ ΖΗΤΗΣΗ Σ

Η Αγοραία Καμπύλη Ζήτησης προκύπτει απ το οριζόντιο άθροισμα των ατομικών καμπυλών ζήτησης. Αν δίνεται πίνακας τιμών, αθροίζουμε τις ζητούμενες ποσότητες και αν έχουμε συναρτήσεις, τις αθροίζουμε μεταξύ τους. Είναι σημαντικό να λαμβάνονται υποψία τα πεδία ορισμού των συναρτήσεων.

Πχ. Αν Qda=8-2P η συνάρτηση ζήτησης του καταναλωτή Α, και Qdb=12-6P του καταναλωτή Β, η αγοραία θα είναι το άθροισμα των δυο Qd=20-8P, μόνο όμως στο κοινό πεδίο ορισμού των ατομικών.Πεδίο ορισμού της Qda=8-2P είναι το [0,4]Πεδίο ορισμού της Qdb=12-6P είναι το [0,2]Το κοινό πεδίο ορισμού της Qd=20-8P είναι το [0,2]

Για το πεδίο ορισμού (2,4] υπάρχει μόνο η συνάρτηση Qda=8-2P και αυτή θα είναι η αγοραία για το πεδίο ορισμού (2,4]

Έτσι η αγοραία καμπύλη θα αποτελείται από δυο τμήματα:

Α) Qd=20-8P για P € [0,2]

Β) Qda=8-2P για P € (2,4]

Όταν αλλάζει κάποιος προσδιοριστικός παράγοντας εκτός της τιμής τότε μετατοπίζεται ολόκληρη η καμπύλη ζήτησης και λέμε ότι άλλαξε η ζήτηση και όχι η ζητούμενη ποσοτητα. Κάθε διαφορετικό εισοδημα αντιστοιχεί σε διαφορετική καμπύλη ζήτησης.

ΜΕΤΑΒΟΛΉ ΜΌΝΟ ΣΤΗΝ ΤΙΜΉ

Όταν έχουμε μεταβολή μόνο στην τιμή του προϊόντος, τότε υφίσταται μετακίνηση πάνω στην καμπύλη ζήτησης. Η καμπύλη ζήτησης παραμένει σταθερή. Στο παρακάτω διάγραμμα μια μεταβολή της τιμής επηρεάζει το σημείο ισορροπίας Α, μετακινώντας το στο σημείο Β (μείωση τιμής) η στο σημείο Γ (αύξηση τιμής) και μεταβάλλοντας την ζητούμενη ποσότητα QD (και όχι την Ζήτηση D).

ΣΔ

ΣΕ

P

Q

20128

4

2

2,5

Qda=8-2P

Qdb=12-

6P

Qd=20-8P

ΜΕΤΑΒΟΛΉ ΆΛΛΩΝ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΤΙΚΏΝ ΠΑΡΑΓΌΝΤΩΝ ΕΚΤΌΣ ΤΗΣ ΤΙΜΉΣ

Όταν έχουμε μεταβολή μόνο σε προσδιοριστικούς παράγοντες εκτός της τιμής του προϊόντος, τότε υφίσταται μετατόπιση της καμπύλης ζήτησης. Στο παρακάτω διάγραμμα μια μεταβολή των προσδιοριστικών παραγόντων (εκτός της τιμής) πχ. του εισοδηματος, επηρεάζει το σημείο ισορροπίας Α, μετακινώντας το στο σημείο Β (αύξηση εισοδηματος ) η στο σημείο Γ (μείωση εισοδηματος ) και μεταβάλλοντας την ζητούμενη ποσότητα QD αλλά και την Ζήτηση D.

ΤΑΥΤΌΧΡΟΝΗ ΜΕΤΑΒΟΛΉ ΖΗΤΟΎΜΕΝΗΣ ΠΟΣΟΤΗΤΑΣ ΚΑΙ ΤΙΜΉΣ

Στο συγκεκριμένο παράδειγμα, έχουμε ταυτόχρονη μεταβολή της τιμής και του εισοδηματος. Το σημείο ισορροπίας είναι το Α. Μια αύξηση της τιμής του προϊόντος μεταβάλλει το σημείο ισορροπίας, με μετακίνηση πάνω στην καμπύλη (αφού άλλαξε η τιμή), στο σημείο Β. Μετέπειτα αυξήθηκε το εισόδημα του καταναλωτή με αποτέλεσμα την μετατόπιση της καμπύλης ζήτησης στην D2 και τη δημιουργία του νέου σημείου ισορροπίας , Γ.

D

Β

Α

Q2 Q3Q1

Γ

Q

P2

P1

P3

P

Γ

D1

D2

D3

Q2Q3 Q1

B

Q

P

1

P

AΓ


ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ

1. Τι είναι η χρησιμότητα;2. Τι είναι ορθολογικός καταναλωτής;3. Πότε ο καταναλωτής βρίσκεται σε ισορροπία;4. Τι λέει ο νόμος της Ζήτησης;5. Πως εκφράζεται ο νόμος της Ζήτησης διαγραμματικά;6. Τι δείχνει η ατομική και τι η αγοραία καμπύλη Ζήτησης;7. Τι σημαίνει ο όρος ceteris paribus;8. Ποιες είναι οι 2 μορφές της συνάρτησης Ζήτησης και τι πως εκφράζονται αλγεβρικά και

γραφικά;9. Τι εκφράζει η συνάρτηση της Ζήτησης;10. Ποιοι είναι οι παράγοντες τις Ζήτησης;11. Τι είναι τα υποκατάστατα και τι τα συμπληρωματικά αγαθά;12. Πως επηρεάζεται η Ζήτηση ενός αγαθού από τις προτιμήσεις των καταναλωτών;13. Πως το εισόδημα των καταναλωτών επηρεάζει τη Ζήτηση των αγαθών;14. Ποιο είναι οι παράγοντες που προκαλούν αύξηση της Ζήτησης;15. Ποιο είναι οι παράγοντες που προκαλούν μείωση της Ζήτησης;16. Πότε μεταβάλλεται η ζητούμενη ποσότητα θετικά και πότε αρνητικά; πως εκφράζεται αυτό

διαγραμματικά; 17. Πως εκφράζεται διαγραμματικά η αύξηση της Ζήτησης και πως η μείωση της;


1. Βασικό χαρακτηριστικό της συμπεριφοράς του καταναλωτή στη Ζήτηση των αγαθών είναι η επιδίωξη της μέγιστης χρησιμότητας.

D1D2

Q3Q1

B

Q

P2

P

A

Γ

P1

Q2

2. Η ισορροπία του καταναλωτή δεν επηρεάζεται από τις τιμές των αγαθών.3. Η αύξηση της τιμής ενός αγαθού συνεπάγεται μείωση της ζητούμενης ποσότητας για το

αγαθό αυτό.4. Το διαφορετικό εισόδημα των καταναλωτών είναι αίτια για διαφορετικές ατομικές καμπύλη Ζήτησης.5. Σε ένα κανονικό αγαθό όταν αυξάνεται το εισόδημα των καταναλωτών, αυξάνεται και η

συνολική Ζήτηση για αυτό.6. Κάθε φορά που μεταβάλλεται η τιμή ενός αγαθού μεταβάλλεται και η Ζήτηση του. 7. Η ατομική καμπύλη Ζήτησης ενός καταναλωτή είναι ίδια για όλα τα αγαθά που ο

συγκεκριμένος καταναλωτής ζητά σε μια δεδομένη χρονική στιγμή.8. Αν δυο αγαθά είναι υποκατάστατα και μειωθεί η τιμή του ενός, τότε θα αυξηθεί η Ζήτηση του άλλου.9. Αν δυο αγαθά είναι συμπληρωματικά και αυξηθεί η Ζήτηση του ενός, τότε θα μειωθεί η Ζήτηση του άλλου.10. Η αύξηση του εισοδήματος προκαλεί αύξηση της Ζήτησης για όλα τα αγαθά.11. Παραμονές των εκπτώσεων, μειώνεται η Ζήτηση για ρούχα.12. Η σταθερά α στον τύπο της ισοσκελούς υπερβολής συνάρτησης Ζήτησης, εκφράζει τη

συνολική δαπάνη των καταναλωτών.13. Όταν η καμπύλη Ζήτησης είναι ισοσκελής υπερβολή τότε η συνολική δαπάνη των

καταναλωτών, είναι σταθερή για κάθε τιμή.14. Η καμπύλη ισοσκελούς υπερβολής δεν τέμνει τους άξονες των τιμών και ζητούμενων

ποσοτήτων.15. Η παράμετρος β της γραμμικής συνάρτησης Ζήτησης είναι πάντα αρνητικός αριθμός.


1. Ένας καταναλωτής βρίσκεται σε ισορροπία όταν

α. Ικανοποιείται πλήρως από την κατανάλωση ενός αγαθού.β. Απολαμβάνει τη μέγιστη χρησιμότητα.γ. Έχει επιλέξει το συνδυασμό που του δίνει τη μέγιστη δυνατή χρησιμότητα.δ. Ισχύουν τα α και β.

2. Η γραφική παράσταση της συνάρτησης Ζήτησης Q = α – βΡ είναι

α. Ευθεία γραμμή. β. Καμπύλη. γ. Ισοσκελής υπερβολή. δ. Τεθλασμένη γραμμή.

3. Η καμπύλη Ζήτησης έχει αρνητική κλίση γιατί

α. Η σχέση τιμής και ζητούμενης ποσότητας είναι αντιστρόφως ανάλογη.β. Όταν αυξάνεται η τιμή, αυξάνεται η ζητούμενη ποσότητα.γ. Όταν μειώνεται η ζητούμενη ποσότητα, αυξάνεται η τιμή.δ. Τίποτε από τα παραπάνω.

4. Αν τα αγαθά α και β είναι υποκατάστατα, μια αύξηση της τιμής του α, θα επιφέρει

α. Μείωση στη Ζήτηση του α.

β. Αύξηση στη Ζήτηση του β.γ. Αύξηση στη ζητούμενη ποσότητα του α και μείωση στη ζητούμενη ποσότητα του β.δ. Σταθεροποίηση της τιμής του β.

5. Ποιο από τα παρακάτω αγαθά είναι συμπληρωματικά;

α. Το κρασί και η μπύρα.β. Τα σπίρτα και ο αναπτήρας.γ. Το βούτυρο και η μαργαρίνη.δ. Η φωτογραφική μηχανή και το φιλμ.

6. Αν αυξηθεί το εισόδημα των καταναλωτών τότε για ένα κατώτερο αγαθό

α. Αυξάνεται η συνολική δαπάνη των καταναλωτών. β. Μειώνεται η συνολική δαπάνη των καταναλωτών. γ. Αυξάνεται η Ζήτηση του. δ. Μειώνεται η ζητούμενη ποσότητα του.

7. Αν μειώνεται η Ζήτηση για το προϊόν Υ όταν αυξάνεται το εισόδημα των καταναλωτών, το αγαθό Υ πρέπει να είναι

α. Κανονικό. β. Κατώτερο. γ. Συμπληρωματικό. δ. Υποκατάστατο.

8. Η καμπύλη Ζήτησης ενός αγαθού δεν επηρεάζεται από

α. Τις τιμές των υποκατάστατων αγαθών. β. Το μέγεθος του πληθυσμού. γ. Τις μεταβολές της τιμής του αγαθού αυτού. δ. Τις προσδοκώμενες αυξήσεις μισθών και εισοδημάτων.

9. Η καμπύλη Ζήτησης ενός αγαθού μετατοπίζεται δεξιά όταν

α. Η τιμή του αγαθού αυξάνεται. β. Η τιμή κάποιου υποκατάστατου αγαθού μειώνεται. γ. Αναμένεται αύξηση της τιμής του αγαθού. δ. Η τιμή κάποιου συμπληρωματικού αγαθού αυξάνεται.

10. Μετακινήσεις από σημείο σε σημείο πάνω στην καμπύλη Ζήτησης είναι αποτέλεσμα μεταβολής

α. Του αριθμού των καταναλωτών. β. Της τιμής των άλλων αγαθών. γ. Του εισοδήματος των καταναλωτών. δ. Της τιμής του αγαθού.


ΕΛΑΣΤΙΚΌΤΗΤΑ ΖΉΤΗΣΗΣ

ΕΙΣΑΓΩΓΉ

Η ποσοστιαία μεταβολή της ζητούμενης ποσοτητας ως προς την τιμή.

H Ελαστικότητα Ζήτησης είναι συνήθως διαφορετική για κάθε αγαθό.

Είναι διαφορετική για το ίδιο αγαθό σε διαφορετικά επίπεδα τιμών.

ΕΛΑΣΤΙΚΌΤΗΤΑ ΣΗΜΕΊΟΥ

Η ελαστικότητα σημείου υπολογίζεται στο σημείο στο οποίο ξεκινά η μεταβολή της τιμής με ανοδική η καθοδική κατεύθυνση. Είναι διαφορετική σε κάθε σημείο της καμπύλης ζήτησης γιατί:

α) Σε μη γραμμική συνάρτηση έχουμε διαφορά τόσο στον λόγο , όσο και στον λόγο .

β) Σε γραμμική συνάρτηση έχουμε τον ίδιο λόγο , άλλα διαφορετικό λόγο .

Ed = Ed =

ΕΛΑΣΤΙΚΌΤΗΤΑ ΤΌΞΟΥ

Η ελαστικότητα τόξου δίνει τιμη πάντα μεταξύ των τιμών της ελαστικότητας σ ένα σημείο Α και ένα άλλο Β. Είναι ουσιαστικά ο μέσος ορος όλων των ελαστικοτητων μεταξύ των σημείων (είναι η ελαστικότητα σημείου στο μέσο του τόξου), και θεωρείται πιο ακριβής αφού δείχνει την αντίδραση του καταναλωτή σε πιο μικρές διακυμάνσεις της τιμής.

ΕΛΑΣΤΙΚΉ ΚΑΙ ΑΝΕΛΑΣΤΙΚΉ ΖΉΤΗΣΗ

Αν |Εd| > 1 Ελαστική Αν |Εd| < 1

Ανελαστική

D

QBQM

B

Q

PA

P

A

MPM

QA

PB

ΕΙΔΙΚΈΣ

ΠΕΡΙΠΤΏΣΕΙΣ

Εd = 0

Αν Εd=0, τότε ΔQ=0 και η ζήτηση είναι τελείως ανελαστική. Η ζητούμενη ποσότητα δεν μεταβάλλεται καθόλου με τις μεταβολές των τιμών. Τέτοιου είδους Ζήτηση συναντάται σε είδη πρώτης ανάγκης όπως φάρμακα.

Ed = ∞

Αν Εd=0, τότε ΔΡ=0 και η ζήτηση είναι τελείως ελαστική. Με δεδομένη την τιμή, οι καταναλωτές ψάχνουν να αγοράσουν όση ποσότητα είναι διαθέσιμη. Τέτοιου είδους Ζήτηση έχει παρατηρηθεί σε περιόδους έντονης ανασφάλειας όπως στην περίπτωση του πόλεμου.

Ed = 1

Αν |Εd|=1 σε κάθε σημείο της καμπύλης ζήτησης τότε η καμπύλη ζήτησης είναι ισοσκελής υπερβολή. Η συνολική δαπάνη του καταναλωτή παραμένει σταθερή και η ποσοστιαία μεταβολή των τιμών ισούται με την ποσοστιαία μεταβολή της ζητούμενης ποσοτητας.

ΕΛΑΣΤΙΚΌΤΗΤΑ ΣΤΗΝ ΕΥΘΕΊΑ ΚΑΜΠΎΛΗ ΖΉΤΗΣΗΣ

Q

P3

P

D

P1

QE

P2

Q

P1

P

D

Q1 Q2 Q3

Q

P

D

Q

P

D

Q

PD

χρησιμοποιώντας τους ακόλουθους τύπους για την ευθεία ζήτησης και την ελαστικότητα ζήτησης, θα αναλύσουμε την πορεία της τιμής της ελαστικότητας Ζήτησης κατά μήκος της ευθείας Ζήτησης.

Qd = α + βΡ

ΕD =

Αν Ρ=0 Εd=0, στο σημείο Β Αν Q=0 |Εd|= +∞, στο σημείο Α Από το Β στο Α η ελαστικότητα αυξάνει κατ απόλυτη τιμη Απ το Β μέχρι το Μ |Ed| < 1 Στο σημείο Μ |Ed| = 1 Απ το Μ μέχρι το Α |Ed| > 1

ΣΥΝΟΛΙΚΉ ΔΑΠΆΝΗ

Η συνολική δαπάνη (ΣΔ) των καταναλωτών δίνεται απ την σχέση P x Q όπου γεωμετρικά φαίνεται απ το εμβαδόν του παραλληλογράμμου. Επίσης η συνολική δαπάνη των καταναλωτών ισούται με τα συνολικά έσοδα (ΣΕ) των παραγωγών, δεδομένου ότι το κράτος δεν επιβάλει φορολογία.

Αν |Ed| > 1 ΔQ>ΔP και η ΣΔ αυξάνεται όταν η τιμή μειώνεται, και το αντίστροφο. Αν |Ed| < 1 ΔQ<ΔP και η ΣΔ αυξάνεται όταν η τιμη αυξάνεται, και το αντίστροφο. Αν |Ed| = 1 ΔQ=ΔP και η ΣΔ παραμένει αμετάβλητη.

Α

P

Μ

-α/β

αα/2

-α/2β

Β

Q

ED = +∞

ED = 1

ED = 0

Αν Ed = 0 Η ΣΔ εξαρτάται μόνο απ την τιμη και αυξάνεται όταν η τιμη αυξάνεται, και το αντίστροφο. Αν Ed = +∞ Η ΣΔ εξαρτάται μόνο απ την ποσοτητα και αυξάνεται όταν η ποσοτητα αυξάνεται, και το αντίστροφο.

ΕΛΑΣΤΙΚΌΤΗΤΑ ΕΙΣΟΔΉΜΑΤΟΣ

Η εισοδηματική ελαστικότητα μετρά τον βαθμό αντίδρασης του καταναλωτή σε διακυμάνσεις του εισοδηματος του, όταν όλοι οι άλλοι προσδιοριστικοί παράγοντες παραμένουν σταθεροί.

Αν Ey > 0 κανονικό αγαθό

Αν Ey < 0 κατώτερο αγαθό

ΣΥΜΒΟΥΛΈΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΊΛΥΣΗ ΑΣΚΉΣΕΩΝ

Κάνουμε πάντα σχήμα η/και πίνακα. Ακολουθουμε πάντα τη σειρά που δόθηκαν οι μεταβολές στην εκφώνηση. Διαφορετικό εισοδημα διαφορετική καμπύλη ζήτησης.

Αν γνωρίζουμε την Ed και ένα σημείο, εύκολα βρίσκουμε την συνάρτηση ζήτησης αφού

Όταν έχουμε ποσοστιαίες μεταβολές χρησιμοποιούμε τους τύπους στην ποσοστιαία τους μορφή.

D

Q

PA

P

A

QA

Συνολική

Δαπάνη

Καταναλωτή


Όταν η τιμή του αγαθού ΄Χ' είναι 200 Ευρώ τότε η ζητούμενη ποσότητα είναι 300 Εάν η τιμή αυξηθεί κατά 25% η συνολική δαπάνη των καταναλωτών για το αγαθό γίνεται 62.500 Ευρώ Ζητούνται:α) να υπολογισθεί η ελαστικότητα ζήτησης του αγαθούβ) εάν η επιχείρηση θέλει να αυξήσει τα έσοδα της ποια τιμολογιακή πολιτική πρέπει να ακολουθήσει;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ

α) Η αύξηση της τιμής P1 κατά 25% μας δίνει την τιμή P2: όπουP2=P1+0,25 *P1=250Στην τιμή των P2=250 Ευρώ. η συνολική δαπάνη είναι 62.500 δηλ. P2.Q2=62.500 Є Q2 = 250Yπολογίζουμε την ελαστικότητα ζήτησης από τα δεδομένα P1=200, Q1=300, P2=250, Q2=250

β) Επειδή η ελαστικότητα ζήτησης είναι κατ απόλυτον τιμή μικρότερη από την μονάδα |ΕD|= 0,6667 για να αυξήσει τα έσοδα της η επιχείρηση πρέπει να αυξήσει την τιμή του προϊόντος.


ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ

1. Τι είναι η ελαστικότητα της Ζήτησης;2. Πως μεταβάλλεται η ελαστικότητα στην ευθεία καμπύλης Ζήτησης;3. Τι γνωρίζετε για την ελαστικότητα σημείου και την ελαστικότητα τόξου;4. Ποιες καμπύλες έχουν ίδια ελαστικότητα σε όλα τα σημεία;5. Να αιτιολογήσετε τη μορφή της καμπύλης Ζήτησης με ελαστικότητα ίση με το μηδέν σε

κάθε σημείο της6. Να αιτιολογήσετε τη μορφή της καμπύλης Ζήτησης με ελαστικότητα που να τείνει στο

άπειρο7. Τι είναι η ελαστικότητας Ζήτησης ως προς την τιμή ; τι δείχνει; ποιος είναι ο τύπος της; και

ποια η χρησιμότητα της;8. Πότε η Ζήτηση είναι ελαστική, πότε είναι ανελαστική και πότε είναι ίση με τη μονάδα;9. Τι δείχνει η ελαστικότητα της Ζήτησης ως προς το εισόδημα; πως εκφράζεται αλγεβρικά;

ποια είναι η χρησιμότητα της; 10. Ποια είναι η επίδραση της αύξησης του εισοδήματος στα κανονικά και ποια στα κατώτερα αγαθά;11. Ποια είναι η επίδραση της μείωσης του εισοδήματος στα κατώτερα αγαθά;

12. Να δοθούν οι τύποι της εισοδηματικής ελαστικότητας και της ελαστικότητας της Ζήτησης ως προς την τιμή.


1. Η τοξοειδής ελαστικότητα Ζήτησης είναι θετικός αριθμός.2. Όταν σε απόλυτες τιμές η ποσοστιαία μεταβολή της τιμής ενός αγαθού είναι μεγαλύτερη από την ποσοστιαία μεταβολή της ζητούμενης ποσότητας , τότε η Ζήτηση του αγαθού

χαρακτηρίζεται ανελαστική.3. Όσο πιο πολλά και στενά υποκατάστατα έχει ένα αγαθό , τόσο πιο ελαστική είναι η Ζήτηση του.4. η Ζήτηση ενός αγαθού είναι ελαστική, όταν κάθε αύξηση της τιμής του προκαλεί μείωση της συνολικής δαπάνης.5. Η καμπύλη Ζήτησης με ελαστικότητα ίση με το μηδέν είναι ευθεία παράλληλη με των

άξονα των τιμών.6. Όταν η |Εd| = ∞, τότε η ζήτηση είναι πλήρως ελαστική και η καμπύλη ζήτησης είναι παράλληλη

προς τον άξονα των ποσοτήτων.7. Η ελαστικότητα στο μέσο Μ ενός πολύ μικρού τόξου ΑΒ μιας καμπύλης ζήτησης D θεωρούμε ότι

αντιπροσωπεύει την ελαστικότητα τόσης του αγαθού για ολόκληρο το τόξο ΑΒ.8. Κάθε σημείο πάνω από το μέσο μιας ευθείας καμπύλης ζήτησης που τέμνει τους άξονες Ρ και Q έχει

ελαστικότητα μικρότερη από τη μονάδα σε απόλυτη τιμή.9. Κάθε σημείο κάτω του μέσου μιας ευθείας καμπύλης ζήτησης που τέμνει τους άξονες Ρ και Q έχει

ελαστικότητα μικρότερη από τη μονάδα σε απόλυτη τιμή.10. Η ελαστικότητα της ζήτησης ως προς την τιμή είναι πάντοτε σταθερή σε κάθε μεταβολή της τιμής,

εφόσον πρόκειται για το ίδιο αγαθό.11. Ενός αγαθού με ελαστική ζήτηση ως προς την τιμή, κάθε αύξηση της τιμής αυξάνει τη συνολική

δαπάνη των καταναλωτών για το αγαθό.12. Ενός αγαθού με ανελαστική ζήτηση ως προς την τιμή, κάθε ποσοστιαία μεταβολή της τιμής του

προκαλεί μεγαλύτερη ποσοστιαία μεταβολή στη ζητούμενη ποσότητα.13. Τα αγαθά των οποίων η ζήτηση μειώνεται, όταν το εισόδημα των καταναλωτών αυξάνεται.

ονομάζονται κατώτερα αγαθά.14. Η εισοδηματική ελαστικότητα των κατώτερων αγαθών είναι αρνητική.15. Όταν η ποσοστιαία αύξηση της ζήτησης ενός αγαθού είναι μικρότερη της ποσοστιαίας αύξησης του

εισοδήματος, τότε το αγαθό αυτό είναι κατώτερο.16. Σ' ένα κανονικό αγαθό, όταν αυξάνεται το εισόδημα των καταναλωτών, τότε αυξάνεται και η

συνολική δαπάνη των καταναλωτών.17. Κάθε καμπύλη ζήτησης αντιστοιχεί σε συγκεκριμένο εισόδημα.


1. Δυο αγαθά χ και ψ είναι υποκατάστατα και έχουν ελαστική Ζήτηση . Αν αυξηθεί η τιμή του αγαθού χ, τότε:

α. Αυξάνεται η συνολική δαπάνη των καταναλωτών για το αγαθό χ β. Αυξάνεται η ζητούμενη ποσότητα για το αγαθό χ γ. Αυξάνεται η Ζήτηση του αγαθού ψ δ. Μειώνεται η Ζήτηση του αγαθού ψ

2. Η συνολική δαπάνη των καταναλωτών για ένα προϊόν αυξάνεται όταν

α. Η Ζήτηση του προϊόντος είναι ελαστική ως προς την τιμή και αυξηθεί η τιμή τουβ. Η Ζήτηση του προϊόντος είναι ανελαστική ως προς την τιμή και μειωθεί η τιμή τουγ. Η Ζήτηση του προϊόντος είναι ελαστική ως προς την τιμή και μειωθεί η τιμή τουδ. Η Ζήτηση του προϊόντος έχει μοναδιαία ελαστικότητα και αυξηθεί η τιμή του

3. Όταν η καμπύλη Ζήτησης ενός αγαθού παρουσιάζει μεγάλη κλίση ως προς τον άξονα των ποσοτήτων, τότε

α. Μια μικρή μείωση της τιμής οδηγεί σε μεγάλη αύξηση της ζητούμενης ποσότηταςβ. Η ποσοστιαία μεταβολή της τιμής είναι μεγαλύτερη από την ποσοστιαία μεταβολή της ζητούμενης ποσότηταςγ. Η ελαστικότητα της Ζήτησης ως προς την τιμή είναι σε απόλυτη τιμή μεγαλύτερη της μονάδαςδ. Η συνολική δαπάνη των καταναλωτών επηρεάζεται κάθε φορά από τη μεταβολή της ζητούμενης ποσότητας

4. Η ελαστικότητα Ζήτησης στην ισοσκελή υπερβολή είναι

α. Μεγαλύτερη από τη μονάδαβ. Πάντα ίση με το μηδένγ. Μικρότερη από τη μονάδαδ. Πάντα ίση με τη μονάδα

5. Εάν η Ζήτηση ενός αγαθού είναι ελαστική, τότε συμφέρει την επιχείρηση να προχωρήσει σε

α. Αύξηση της τιμής του αγαθούβ. Μείωση της παραγόμενης ποσότηταςγ. Μείωση της τιμής του αγαθούδ. Αύξηση της παραγόμενης ποσότητας

6. Τα κανονικά αγαθά έχουν α. Αρνητική ελαστικότητα Ζήτησης ως προς την τιμή β. Θετική εισοδηματική ελαστικότητα Ζήτησης γ. Αρνητική εισοδηματική ελαστικότητα Ζήτησης δ. Το α και β.


Η ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΤΩΝ ΑΓΑΘΩΝ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Παραγωγή ορίζεται η διαδικασία μετατροπής των παραγωγικών συντελεστών σε τελικά αγαθά προς κατανάλωση. Χαρακτηρίζεται δε απ τα ακόλουθα στοιχεία :

Συνειδητή προσπάθεια για το τελικό αποτέλεσμα. Τεχνολογική σχέση μεταξύ των παραγωγικών συντελεστών και των παραγόμενων προϊόντων. Χρονική διάρκεια. Χωρίζεται σε βραχυχρόνιο (όχι όλοι οι ΠΣ μεταβλητοί) και μακροχρόνιο (όλοι οι ΠΣ μεταβλητοί) διάστημα.

ΧΡΟΝΙΚΌΣ ΟΡΊΖΟΝΤΑΣ

Βραχυχρόνια περίοδος είναι η περίοδος μέσα στην οποία η επιχείρηση δεν μπορεί να μεταβάλει την ποσοτητα όλων των συντελεστών παραγωγής. (πχ αγορά γης, ίδρυση νέας μονάδας κλπ) Μακροχρόνια περίοδος είναι η περίοδος μέσα στην οποία η επιχείρηση μπορεί να μεταβάλει όλους τους παραγωγικούς συντελεστές.

ΣΥΝΆΡΤΗΣΗ ΠΑΡΑΓΩΓΉΣ

Η συνάρτηση παραγωγής εκφράζει τη σχέση μεταξύ της μέγιστης παραγόμενης ποσοτητας και των παραγωγικών συντελεστών.

Qs = f (P, C, a1, a2,…, an, j1,j2,…jn, R, A, etc)

(P = Τιμή, C = Κόστος παραγωγής, α1,α2,...αn = κέρδος υποκαταστάτων, j1,j2,…,jn=κερδος συμπληρωματικών, R = ανέλπιστα γεγονότα, A = στόχοι επιχείρησης.)

Συνήθως υποθέτουμε δυο συντελεστές παραγωγής, το κεφάλαιο Κ, και την εργασία L, αρά...

Qs = f(L, K) = a + Bp

ΣΥΝΟΛΙΚΌ ΠΡΟΪΌΝ

Συνολικό προϊόν (ΤΡ) είναι η συνολική ποσότητα προϊόντος βάσει των χρησιμοποιηθέντων παραγωγικών συντελεστών. Πχ αν έχουμε 5 εργάτες ο καθένας εκ των οποίων παράγει 10 προϊόντα, τότε το ΤΡ = Q x L = 10 x 5 = 50.

MΈΣΟ ΠΡΟΪΌΝ

Μέσο Προϊόν (ΑΡ) είναι ο λόγος της παραγόμενης ποσοτητας προς τον χρησιμοποιηθέν παραγωγικό συντελεστή. Με άλλα λόγια, ο μέσος ορος της παραγωγής:

T

P

L

A

P

ΟΡΙΑΚΌ ΠΡΟΪΌΝ

Οριακό Προϊόν (ΜΡ) είναι ο λόγος της μεταβολής της παραγόμενης ποσοτητας (ΔQ), προς την μεταβολή των χρησιμοποιηθέντων παραγωγικών συντελεστών (ΔL). Με άλλα λόγια είναι η μεταβολή που επέρχεται στο συνολικό προϊόν, όταν μεταβάλλεται ο παραγωγικός συντελεστής κατά μια μονάδα, δηλαδή ο ρυθμός μεταβολής του ΤΡ.

ΝΌΜΟΣ ΤΗΣ ΦΘΊΝΟΥΣΑΣ ΑΠΌΔΟΣΗΣ.

Ο νόμος αυτός δηλώνει ότι στην βραχυχρόνια περίοδο, υπάρχει ένα σημείο μέχρι το οποίο η προσθήκη ισων μονάδων παραγωγικών συντελεστών, προσδίδει συνεχώς μεγαλύτερες αυξήσεις στο ΤΡ, και από εκείνο το σημείο και έπειτα, οι ίδιες προσθήκες συντελεστών, προσδίδουν ολοένα και μικρότερες αυξήσεις στο ΤΡ. Με άλλα λόγια το ΜΡ αρχικά αυξάνεται και απ το σημείο του νόμου και έπειτα μειώνεται. Μπορούν να παρατηρηθούν τα παρακάτω :

Ισχύει μόνο στην βραχυχρόνια περίοδο, γιατί απαιτεί ένα τουλάχιστον σταθερό παραγωγικό συντελεστή. Οφείλεται στην μεταβολή της αναλογίας μεταξύ σταθερών και μεταβλητών συντελεστών.

ΒΑΣΙΚΆ ΣΗΜΕΊΑ ΑΣΚΉΣΕΩΝ

Οι συνέπειες του ΝΦΑ αρχίζουν στο σημείο όπου το ΜΡ αρχίζει να μειώνεται. Η καμπύλη του ΜΡ κατερχόμενη τέμνει την καμπύλη του ΑΡ στο μέγιστο σημείο της.

Όταν το ΜΡ γίνει μηδέν, η καμπύλη του τέμνει τον άξονα του μεταβλητού συντελεστή, εργασία (L), και τότε ΤΡ = 0 Το άθροισμα των τιμών του ΜΡ, σε κάθε επίπεδο παραγωγής, δίνει το ΤΡ Αν ΔL = 1, τότε : ΜΡ1 + ΜΡ2 +...+ ΜΡν = Qν

M

P

Αν ΔL ≠ 1, τότε : ΜΡ1 + ΜΡ2 +...+ ΜΡν = Qν

Όπου ΔL είναι σταθερές μεταβολές του μεταβλητού συντελεστή εργασία (L).

Σχέση ΜΡ, ΔL και Q

Απ το τύπο του ΜΡ , προκύπτει ότι : ΔQ = ΜΡ * ΔL Q2 – Q1 = ΜΡ * Δ L

Q2 = MP * ΔL + Q1 Aν ΔL = 1, τότε : Q2 = Q1 + MP Αν ΔL ≠1, τότε το ΜΡ είναι σταθερό μεταξύ διαδοχικών συνδυασμών και στην πραγματικότητα δείχνει το μέσο οριακό προϊόν, μεταξύ των συνδυασμών.

ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΙΚΉ ΣΧΈΣΗ ΜΕΤΑΞΎ TP, MP, AP

ΜΡΡ -> μεταξύ δυο σημείων ισούται με την κλίση της ΤΡΡ

ΜΡΡ -> αυξάνει στην αρχή.

ΜΡΡ -> μέγιστο στο σημείο Α. Σ αυτό το σημείο η κλίση της ΤΡΡ είναι στο μέγιστο

Μετά το Α, έρχεται ο νόμος. Το ΜΡΡ πέφτει

ΑΡΡ -> αυξάνει στην αρχή. Θα συνεχίσει να αυξάνει μέχρι το επιπλέον προϊόν του τελευταίου εργάτη (ΜΡΡ) είναι μεγαλύτερο από το μέσο προϊόν (ΑΡΡ). Μετά το Β, το ΜΡΡ είναι κάτω απ το ΑΡΡ. Οι νέοι εργάτες συνεισφέρουν λιγότερο στην παραγωγής απ το μέσο όρο. Αυτό ρίχνει την ΑΡΡ Όσο το ΜΡΡ > 0, το ΤΡΡ θα αυξάνει

TP

MP

AP

TP

AP,

MP

L

A

BΓ

Στο σημείο Γ, το ΤΡΡ είναι στο μέγιστο. Ο επιπλέον εργάτης δεν θα συνεισφέρει τίποτα. ΜΡΡ = 0

Μετά το σημείο Γ, το ΤΡΡ πέφτει και ΜΡΡ<0


Εάν με την προσθήκη του 5ου εργάτη το μέσο προϊόν είναι 10 και το οριακό προϊόν είναι -2 Να υπολογιστεί : α) το συνολικό προϊόν των 5 εργατών β) Το επίπεδο παραγωγής όταν απασχολούνται 4 εργάτες γ) Το μέσο προϊόν στο προηγούμενο επίπεδο απασχόλησης

ΑΠΑΝΤΗΣΗ

ΕΡΓΑΤΕΣ ΜΕΣΟ ΠΡΟΪΟΝ ΟΡΙΑΚΟ ΠΡΟΪΟΝ

ΣΥΝΟΛΙΚΟ ΠΡΟΪΟΝ

4 ; - ;

5 10 -2 ;

Αφού γνωρίζουμε ότι το μέσο προϊόν των 5 εργατών είναι 10 μπορούμε να υπολογίσουμε το συνολικό προϊόν των 5 εργατών από τον τύπο Μέσο προϊόν = Συνολικό προϊόν / Εργάτες Συνολικό προϊόν = Μέσο προϊόν * Εργάτες = 10 . 5 = 50 . Από το οριακό προϊών των 5 εργατών που είναι -2 υπολογίζουμε το συνολικό προϊών των 4 εργατών. Οριακό προϊόν = Διαφορά Συνολικού προϊόντος / Διαφορά Εργατών -2 = Διαφορά Συνολικού προϊόντος / 5-4 Διαφορά συνολικού προϊόντος = -2. Άρα το συνολικό προϊόν των τεσσάρων εργατών είναι 50 + 2 = 52 και το μέσο προϊών των 4 εργατών είναι Μ.Π. = 52/4 = 13 .


ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ

1. Ποια είναι η έννοια της παραγωγής και ποια είναι τα χαρακτηριστικά της;2. Ποια είναι η αλγεβρική μορφή της συνάρτησης παραγωγής;3. Τι είναι βραχυχρόνια και τι μακροχρόνια περίοδος στην παραγωγή μιας επιχείρησης;4. Τι εκφράζει η συνάρτηση της παραγωγής;5. Τι γνωρίζετε για τον χρονικό ορίζοντα μιας επιχείρησης;6. Τι είναι το συνολικό προϊόν;7. Τι είναι το μέσο προϊόν και με ποιον τύπο εκφράζεται;8. Τι είναι το οριακό προϊόν και με ποιον τύπο εκφράζεται;9. Να διατυπώσετε τον νόμο της φθίνουσας ή μη ανάλογης απόδοσης.10. Να κάνετε την γραφική απεικόνιση των καμπυλών TP, AP και ΜΡ και να ερμηνεύσετε την πορεία τους.11. Ποια η επίδραση της μεταβολής της τεχνολογίας στην παραγωγή.


1. Βασικό χαρακτηριστικό της παραγωγικής διαδικασίας είναι η τεχνολογική σχέση που συνδέει τους παραγωγικούς συντελεστές και την ποσότητα του παραγόμενου προϊόντος.2. Η οικονομική επιστήμη διακρίνει δυο περιόδους παραγωγής.3. Στη μακροχρόνια περίοδο όλοι οι παραγωγικοί συντελεστές είναι σταθεροί.4. Όταν το οριακό προϊόν είναι μηδέν, το συνολικό προϊόν αποκτά τη μέγιστη τιμή του.5. Ο νόμος της φθίνουσας απόδοσης ισχύει στη μακροχρόνια περίοδο, επειδή μεταβάλλονται οι αναλογίες που υπάρχουν κάθε φορά ανάμεσα στους σταθερούς και μεταβλητούς συντελεστές.6. Σε μια παραγωγική διαδικασία το άθροισμα των οριακών προϊόντων σε κάθε επίπεδο

απασχόλησης, μας δίνει το συνολικό προϊόν.7. Η καμπύλη του οριακού προϊόντος τέμνει πάντοτε την καμπύλη του μέσου προϊόντος από

πάνω προς τα κάτω στη μέγιστη τιμή του.8. Η βελτίωση της τεχνολογίας παραγωγής ενός προϊόντος μετατοπίζει την καμπύλη του

συνολικού προϊόντος προς τα πάνω.9. Στη βραχυχρόνια περίοδο παραγωγής με μοναδικό μεταβλητό συντελεστή την εργασία,

όταν το οριακό προϊόν είναι μεγαλύτερο από το μέσο , το μέσο προϊόν αυξάνεται με την αύξηση της εργασίας.

10. Όταν το μέσο προϊόν αυξάνεται το οριακό προϊόν είναι μεγαλύτερο από το μέσο προϊόν.11. Όταν το οριακό προϊόν είναι μέγιστο το συνολικό και το μέσο προϊόν είναι σταθερά.12. Η παραγωγική διαδικασία είναι μια συνειδητή προσπάθεια των ανθρώπων να δώσουν στην υλη

χρήσιμες μορφές που ικανοποιούν τις ανάγκες τους.13. To αποτέλεσμα της παραγωγικής διαδικασίας είναι το προϊόν.14. Η τεχνολογική σχέση ανάμεσα στις ποσότητες των παραγωγικών συντελεστών και την ποσότητα του

παραγόμενου προϊόντος δεν αποτελεί χαρακτηριστικό στοιχείο της παραγωγικής διαδικασίας.15. Οι επιχειρήσεις είναι αυτές που συνδυάζουν το είδος και τις αναλογίες των συντελεστών

παραγωγής έτσι ώστε να γίνει η παραγωγή.16. Βραχυχρόνια, όλοι οι συντελεστές παραγωγής είναι σταθεροί.17. Η δυνατότητα προσαρμοστικότητας των συντελεστών παραγωγής καθορίζει τη μακροχρόνια ή

βραχυχρόνια περίοδο παραγωγής.18. Οι έννοιες της βραχυχρόνιας και της μακροχρόνιας περιόδου δεν αντιστοιχούν σε κάποια

συγκεκριμένη ημερολογιακή περίοδο.19. Στη συνάρτηση παραγωγής διακρίνουμε την τεχνολογική σχέση και την παραγωγική

αποτελεσματικότητα.20. Η συνάρτηση παραγωγής εκφράζει τη σχέση που συνδέει τη μέγιστη ποσότητα προϊόντος, που

μπορεί να παραχθεί σε ορισμένο χρόνο, με συγκεκριμένες ποσότητες συντελεστών.


1. Στη βραχυχρόνια περίοδο όταν το οριακό προϊόν γίνεται μηδέν, τότε

α. Το μέσο προϊόν αποκτά τη μέγιστη τιμή του.β. Το συνολικό προϊόν αποκτά τη μέγιστη τιμή του.γ. Το μέσο προϊόν αρχίζει να αυξάνεται.δ. Το μέσο προϊόν είναι μηδέν .

2. Όταν το συνολικό προϊόν λαμβάνει τη μέγιστη τιμή του

α. Το οριακό προϊόν είναι επίσης στη μέγιστη τιμή του.β. Το μέσο προϊόν είναι επίσης στη μέγιστη τιμή του.γ. Το οριακό προϊόν είναι μηδέν.δ. Το μέσο προϊόν είναι μηδέν.

3. Το AP και MP έχουν δυο κοινά σημεία

α. Κοινή αρχή και τέλος.β. Κοινή αρχή και σημείο τομής όπου το MP είναι μέγιστο. γ. Κοινή αρχή και σημείο τομής όπου το AP τέμνει το MP στο μέγιστο. δ. Κανένα από τα παραπάνω.

4. Όταν το οριακό προϊόν αρχίζει να μειώνεται

α. Το συνολικό προϊόν αυξάνεται με φθίνοντα ρυθμό. β. Το μέσο προϊόν μειώνεται. γ. Το συνολικό προϊόν μειώνεται. δ. Το συνολικό προϊόν αυξάνεται.

5. Το οριακό προϊόν της εργασίας είναι

α. Η μεταβολή που προέρχεται στο μέσο προϊόν εξαιτίας της παρουσίας του επιπλέον εργάτη.β. Η μεταβολή που προέρχεται στο συνολικό προϊόν εξαιτίας της προσθήκης κάθε φορά στην παραγωγή του τελευταίου εργάτη.γ. Το προϊόν που παράγει κάθε φορά ο συγκεκριμένος εργάτης. δ. Όλα τα παραπάνω.

6. Τι από τα παρακάτω δείχνει η καμπύλη οριακού προϊόντος;

α. Το επιπλέον προϊόν που παράγεται. β. Το συνολικό προϊόν που παράγεται από τις μεταβολές του μεταβλητού συντελεστή. γ. Το πρόσθετο προϊόν που παράγεται από τον επιπλέον εργάτη.δ. Τη σχέση ανάμεσα στην ποσότητα εργασίας και το οριακό προϊόν.

7. Στη βραχυχρόνια περίοδο οι συντελεστές παραγωγής είναι:α) όλοι σταθεροί.β) όλοι μεταβλητοί.γ) μερικοί σταθεροί και μερικοί μεταβλητοί.

δ) τίποτε από τα παραπάνω.

8. Στη μακροχρόνια περίοδο οι συντελεστές παραγωγής είναι:α) όλοι σταθεροί.β) όλοι μεταβλητοί.γ) μερικοί σταθεροί και μερικοί μεταβλητοί.

δ) τίποτε από τα παραπάνω.

9. Η διάκριση σε μακροχρόνια και βραχυχρόνια περίοδο εξαρτάται από: α) κάποια συγκεκριμένη ημερολογιακή περίοδο β) τη δυνατότητα προσαρμοστικότητας των συντελεστών παραγωγής που κάθε επιχείρηση

χρησιμοποιεί. γ) και τα δύο παραπάνω. δ) κανένα από τα προηγούμενα.

Με βάση το παρακάτω διάγραμμα να απαντήσετε στις ερωτήσεις πολλαπλής επιλογής 10-12.

10. To συνολικό προϊόν παίρνει τη μέγιστη τιμή του:α) στους 5 εργάτες. β) στους 15 εργάτες. γ) στους 20 εργάτες. δ) στους 40 εργάτες.

11. To προϊόν ανά εργάτη γίνεται μέγιστο:α) στους 5 εργάτες. β) στους 15 εργάτες. γ) στους 20 εργάτες. δ) στους 40 εργάτες.

12. Η μέγιστη αύξηση του συνολικού προϊόντος που προέρχεται από την απασχόληση ενός επιπλέον εργάτη λαμβάνει χώρα:

α) στους 5 εργάτες. β) στους 15 εργάτες. γ) στους 20 εργάτες. δ) στους 40 εργάτες.

ΜΑΘΗΜΑ 7

ΤΟ ΚΟΣΤΟΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Το κόστος παραγωγής χωρίζεται σε σταθερό και μεταβλητό. Το σταθερό είναι το κόστος που προκύπτει ανεξαρτήτου επιπέδου παραγωγής (ενοίκιο, ασφάλειες κλπ). Το μεταβλητό προκύπτει απ την παραγωγική διαδικασία και εξαρτάται απ το ύψος της παραγωγής (μισθοί, πρώτες ύλες κλπ).

VC (Variable Cost) = Μεταβλητό κόστος (μισθοί, νοίκι κλπ)

FC (Fixed cost) = σταθερό κόστος (αγορά εργοστασίου, γης κλπ)

TC (Total cost) = Συνολικό κόστος (VC + FC)

A

P

MP

Α

ΒΓ

Δ

Τ

Ρ

L5 1

5

2

0

4

0

ATC = AFC + AVC

ΜΈΣΟ ΚΌΣΤΟΣ

Μέσο Σταθερό Κόστος = Σταθερό Κόστος / Ποσοτητα AFC = FC / Q

Μέσο Μεταβλητό Κόστος = Μεταβλητό Κόστος / Ποσοτητα ΑVC = VC / Q

Μέσο Συνολικό Κόστος = Συνολικό Κόστος / Ποσοτητα ATC = TC / Q

TC

M

VC

FC

C

Q

ΟΡΙΑΚΟ ΚΟΣΤΟΣ

Οριακό Κόστος = Μεταβολή Μεταβλητού Κόστους / Μεταβολή Προϊόντος MC = d(VC) / dQ

ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΙΚΉ ΣΧΈΣΗ ΜΕΤΑΞΎ MC, AC, AVC ΚΑΙ AFC

Ε

Δ

Γ

MC

AF

C

AVC

AC

Q

C

L

AP, MP

MP

AP

A

B

Στην αρχή όσο περισσότεροι μεταβλητοί συντελεστές χρησιμοποιούνται, το επιπλέον προϊόν κοστίζει λιγότερο. Το MC πέφτει. Αυτό φαίνεται στο αυξανόμενο τμήμα της ΜΡΡ και στο διάγραμμα 1 πριν το σημείο Μ. Μετά από ένα δεδομένο σημείο μπαίνει ο νόμος (σημείο Α και Γ αντίστοιχα και σημείο Μ στο διάγραμμα 1). Το MC αυξάνει και το ΜΡΡ πέφτει. Επιπλέον παραγωγής κοστίζει περισσότερο αφού χρειάζονται ακόμα περισσότερους μεταβλητούς παραγωγικούς συντελεστές. Το AFC πέφτει συνεχώς όσο η παραγωγής αυξάνει. Η AVC εξαρτάται από την ΑΡΡ. Όσο το μέσο προϊόν αυξάνει (μέχρι το σημείο Β), το μέσο κόστος παραγωγής (ΑVC) πέφτει. Απ το σημείο Δ και μετά αφού το ΑΡΡ πέφτει το ΑVC αυξάνει To AC είναι το άθροισμα της AFC και της AVC. Όσο το AFC μικραίνει το κενό μεταξύ της AVC και της AC ελαττώνεται. Η σχέση μεταξύ όλων των μέσων και οριακών είναι η εξής «όσο τα παραγόμενα προϊόντα κοστίζουν λιγότερο, το μέσο κόστος πέφτει. Όσο η MC είναι κάτω απ την AC, η AC πέφτει. Αν τώρα τα νέα προϊόντα κοστίζουν πάνω απ το μέσο όρο τότε η παραγωγής μεγαλώνει το μέσο κόστος. Αν δηλαδή η MC είναι μεγαλυτερη απ την AC, η AC αυξάνει. Έτσι η MC τέμνει την AC στο ελάχιστο της (σημείο Ε ) Αφού όλα τα οριακά κόστη είναι μεταβλητά, το ίδιο ισχύει ανάμεσα στο MC και το AVC.

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

ΚΑΜΠΥΛΕΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΚΑΙ ΚΟΣΤΟΥΣ


ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ

1. Περιγράψτε την πορεία των καμπυλών συνολικού, μέσου και οριακού κόστους2. Τι ξέρετε για το κόστος παραγωγής στη βραχυχρόνια περίοδο;3. Τι είναι το σταθερό και τι το μεταβλητό κόστος;4. Πως υπολογίζεται το σταθερό και μεταβλητό κόστος;5. Να κάνετε τη γραφική παράσταση των καμπυλών του σταθερού, μεταβλητού και συνολικού

κόστους και να περιγράψετε την πορεία τους6. Περιγράψτε την πορεία των καμπυλών του μέσου σταθερού, μέσου μεταβλητού και μέσου

συνολικού, οριακού κόστους7. Να δοθούν οι τύποι του μέσου σταθερού, μέσου μεταβλητού και μέσου συνολικού, οριακού κόστους8. Ποια είναι η διαφορά του μέσου από το οριακό κόστος; 9. Γιατί το οριακό κόστος θεωρείται σημαντικό μέγεθος για μια επιχείρηση;10. Ποια είναι η σχέση των καμπυλών μέσου προϊόντος, μέσου μεταβλητού κόστους και οριακού προϊόντος-οριακου κόστους;

AVC

MC

AP

MP

MPmax

APmax

MCmin

AVCmin

11. Που οφείλονται οι οικονομίες και οι αντιοικονομίες κλίμακας;12. Τι είναι οι οικονομίες και οι αντιοικονομίες κλίμακας;13. Από ποιους παράγοντες προέρχονται οι αντιοικονομίες κλίμακας;14. Τι γνωρίζετε για το κόστος παραγωγής στη μακροχρόνια περίοδο;15. Πως ερμηνεύεται την εξέλιξη της πορείας της καμπύλης του οριακού κόστους βραχυχρόνια και μακροχρόνια;16. Σε τι διαφέρει η βραχυχρόνια περίοδος από τη μακροχρόνια όσον αφορά το κόστος;17. Γιατί ο νόμος της φθίνουσας απόδοσης δεν ισχύει στη μακροχρόνια περίοδο;


1. Το μεταβλητό κόστος κατά τη βραχυχρόνια περίοδο σε μηδέν παραγωγή είναι και αυτό ίσο με το μηδέν.

2. Το συνολικό κόστος κατά τη βραχυχρόνια περίοδο αυξάνεται συνεχώς.3. Η διαφορά του AFC από το ATC είναι ίση με το α.4. Το οριακό κόστος δείχνει το ρυθμό με τον οποίο μεταβάλλεται το συνολικό κόστος όταν

μεταβάλλεται η παραγωγή κατά μια μονάδα.5. Το οριακό κόστος είναι ο λόγος της μεταβολής του μέσου συνολικού κόστους προς τη

μεταβολή του προϊόντος.6. Οι δαπάνες που καταβάλλονται για τους μεταβλητούς συντελεστές αποτελούν το σταθερό

κόστος της επιχείρησης.7. To σταθερό κόστος δεν μεταβάλλεται καθώς μεταβάλλεται η παραγωγή.8. Η καμπύλη του μεταβλητού κόστους στη βραχυχρόνια περίοδο ξεκινά πάντοτε από την αρχή των

αξόνων.9. Όσο αυξάνεται η παραγωγή μιας επιχειρησης, τόσο μεγαλύτερο γίνεται το μεταβλητό της κόστος.10. To συνολικό κόστος της επιχειρησης είναι ίσο με το σταθερό όταν η παραγωγή της επιχειρησης

είναι μηδέν.11. To συνολικό κόστος παραγωγής στη βραχυχρόνια περίοδο αποτελείται από δυο συνιστώσες, το

σταθερό κόστος και το μεταβλητό κόστος, το οποίο αντιστοιχεί στο κόστος των μεταβλητών συντελεστών.

12. To μεταβλητό κόστος είναι το μέρος εκείνο του συνολικού κόστους που η επιχείρηση μπορεί να αποφύγει εντελώς μόνο όταν διακόψει την παραγωγή της.

13. Όσο μεγαλυτερη είναι η παραγωγή μιας επιχειρησης, τόσο μικρότερο είναι το σταθερό της κόστος.14. To σταθερό κόστος μεταβάλλεται καθώς μεταβάλλεται η παραγωγή.15. To μεταβλητό κόστος αρχικά αυξάνεται γρήγορα και μετά πιο αργά.16. To σταθερό κόστος στη βραχυχρόνια περίοδο είναι αναπόφευκτο, ακόμα 17. και σε μηδενικό επίπεδο παραγωγής.18. Η κατακόρυφη απόσταση ανάμεσα στις καμπύλες συνολικού κόστους και μεταβλητοί κόστους δεν είναι παντού ιση, διαφοροποιείται δηλαδή ανάλογα με την εξέλιξη της παραγωγής.19. To μέγεθος του μέσου συνολικού κόστους σε κάθε επίπεδο παραγωγής είναι ίσο με το άθροισμα των μεγεθών του μέσου σταθερού κόστους και του μέσου μεταβλητού κόστους.20. To ελάχιστο της καμπύλης του μέσου συνολικού κόστους επιτυγχάνεται σε μικρότερο επίπεδο

παραγωγής από ότι το αντίστοιχο ελάχιστο της καμπύλης του μέσου μεταβλητού κόστους.21. Σε χαμηλά επίπεδα παραγωγής, η καμπύλη του μέσου συνολικού κόστους κατέρχεται, διότι και οι καμπύλες του μέσου σταθερού και του μέσου μεταβλητού κόστους κατέρχονται.22. Η καμπύλη του οριακού κόστους βρίσκεται κάτω από την καμπύλη του μέσου μεταβλητού κόστους, όσο το τελευταίο μειώνεται.

23. Η καμπύλη του οριακού κόστους βρίσκεται πάνω από την καμπύλη του μέσου μεταβλητού κόστους, όσο το τελευταίο αυξάνεται.24. To οριακό κόστος είναι σημαντικό μέγεθος για μια επιχείρηση, γιατί επηρεάζει τις αποφασεις της σχετικά με την παραγωγή της επόμενης κάθε φορά μονάδας.25. Αν αυξηθεί η αμοιβή του μεταβλητού συντελεστή, το μέσο σταθερό κόστος αυξάνεται.


1. Στη βραχυχρόνια περίοδο όταν το οριακό προϊόν γίνεται μηδέν, τότε

α) Το μέσο προϊόν αποκτά τη μέγιστη τιμή τουβ)Το συνολικό προϊόν αποκτά τη μέγιστη τιμή τουγ) Το μέσο προϊόν αρχίζει να αυξάνεταιδ) Το μέσο προϊόν είναι μηδέν

2. Όταν το συνολικό προϊόν λαμβάνει τη μέγιστη τιμή του

α) Το οριακό προϊόν είναι επίσης στη μέγιστη τιμή τουβ)Το μέσο προϊόν είναι επίσης στη μέγιστη τιμή τουγ) Το οριακό προϊόν είναι μηδέν δ) Το μέσο προϊόν είναι μηδέν

3. Το AP και MP έχουν δυο κοινά σημεία

α) Κοινή αρχή και τέλος β)Κοινή αρχή και σημείο τομής όπου το MP είναι μέγιστο γ) Κοινή αρχή και σημείο τομής όπου το AP τέμνει το MP στο μέγιστο δ) Κανένα από τα παραπάνω

4. Όταν το οριακό προϊόν αρχίζει να μειώνεται

α) Το συνολικό προϊόν αυξάνεται με φθίνοντα ρυθμό β) Το μέσο προϊόν μειώνεται γ) Το συνολικό προϊόν μειώνεται δ) Το συνολικό προϊόν αυξάνεται

5. Το οριακό προϊόν της εργασίας είναι

α) Η μεταβολή που προέρχεται στο μέσο προϊόν εξαιτίας της παρουσίας του επιπλέον εργάτηβ) Η μεταβολή που προέρχεται στο συνολικό προϊόν εξαιτίας της προσθήκης κάθε φορά στην παραγωγή του τελευταίου εργάτηγ) Το προϊόν που παράγει κάθε φορά ο συγκεκριμένος εργάτης δ) Όλα τα παραπάνω

6. Τι από τα παρακάτω δείχνει η καμπύλη οριακού προϊόντος;

α) Το επιπλέον προϊόν που παράγεται β) Το συνολικό προϊόν που παράγεται από τις μεταβολές του μεταβλητού συντελεστή

γ) Το πρόσθετο προϊόν που παράγεται από τον επιπλέον εργάτη δ)Τη σχέση ανάμεσα στην ποσότητα εργασίας και το οριακό προϊόν

7. To μεταβλητό κόστος σε κάθε επίπεδο παραγωγής είναι πάντοτε:

α) Μικρότερο του σταθερού κόστους. β) Μεγαλύτερο του σταθερού κόστους. γ) Μικρότερο του συνολικού κόστους. δ) Μεγαλύτερο του συνολικού κόστους.

8. Ποια από τις παρακάτω σχέσεις ισχύει στο κόστος παραγωγής;

α) VC = FC-TC β) FC = TC-VC γ) TC = FC-VC δ) V C = FC + TC

9. Όταν η καμπύλη του μέσου μεταβλητού κόστους τέμνεται από το ανερχόμενο τμήμα τηςκαμπύλης του οριακού κόστους, τότε το μέσο μεταβλητό κόστος παίρνει:

α) Την υψηλότερη τιμή του. β) Την χαμηλότερη τιμή του. γ) Μια ενδιάμεση τιμή. δ) Τίποτε από τα παραπάνω.

10. To μέσο μεταβλητό κόστος μπορεί να μειώνεται και στη συνέχεια να αυξάνεται, γιαόσο διάστημα:

α) Το οριακό κόστος μειώνεται.β) Το οριακό κόστος είναι μεγαλύτερο του μέσου μεταβλητού. γ) Το μέσο συνολικό κόστος αυξάνεται. δ) Το μέσο συνολικό κόστος μειώνεται.

ΜΑΘΗΜΑ 8

Η ΠΡΟΣΦΟΡΑ ΤΩΝ ΑΓΑΘΩΝ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Η τιμη ενός αγαθού προσδιορίζεται απ τις δυο δυνάμεις της αγοράς, την ζήτηση και την προσφορά. Όταν αυξάνεται η τιμή, αυξάνεται και η προσφερόμενη ποσότητα, και αντίστροφα (ceteris paribus).

ΚΑΜΠΥΛΗ ΠΡΟΣΦΟΡΆΣ

Η καμπύλη προσφοράς δείχνει τις ποσότητες του αγαθού που είναι διατεθειμένη, μια επιχείρηση, να προσφέρει σε κάθε τιμη του αγαθού. Η βραχυχρόνια καμπύλη προσφοράς της επιχειρησης (στον Τέλειο Ανταγωνισμό) είναι το ανερχόμενο τμήμα της καμπύλης οριακού κόστους (MC), το οποίο βρίσκεται πάνω απ την καμπύλη μέσου μεταβλητού κόστους (AVC).

ΣΥΝΘΗΚΗ ΙΣΟΡΡΟΠΙΑΣ

Μια επιχείρηση μπορεί να παράγει ακόμα και όταν δεν καλύπτει όλα της τα κόστη. Αν δεν μπορεί να καλύψει τα μεταβλητά της κόστη (πρώτες ύλες, εργάτες κλπ) τότε δεν μπορεί να παράγει άλλο. Άρα η ελάχιστη τιμή που μπορεί να προσφέρει μια επιχείρηση δεν μπορεί να είναι μικρότερη του Μέσου Μεταβλητού Κόστους (AVC).

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ

1. Η επιχείρηση δεν προσφέρει για τιμές κάτω του μέσου μεταβλητού κόστους.

2. Η καμπύλη προσφοράς έχει πάντα θετική κλίση.

3. Σκοπος της επιχειρησης είναι η μεγιστοποίηση του κερδους (ΜC = P).

4. Γενικά ισχύει P = Ανερχόμενο ≥ AVCmin

ΣΥΝΑΡΤΗΣΗ ΠΡΟΣΦΟΡΆΣ

P

S

AVC

C

Q

MC

AVC

P

Q

M

C

Pmin

Qmin

Qs = f(P, Τιμές Παραγωγικών Συντελεστών, Τεχνολογία, Καιρικές Συνθήκες, Αριθμός επιχειρήσεων)

Γραμμική Συνάρτηση Qs = γ + δΡ δ Κλίση ευθείας, δ>0 γ Η τομή της καμπύλης στον οριζόντιο άξονα

Ο ορος –γ/δ δείχνει το σημείο τομής με τον κατακόρυφο άξονα αν γ<0 η το σημείο τομής με τον οριζόντιο άξονα αν γ>0. Αν γ=0 τότε η ευθεία περνά απ το κέντρο.

ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΤΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ

1. Τιμη Προϊόντος Μεταβολή προσφερόμενης ποσοτητας

S1

P

Q

S2

S

3

γ >

0

S3

γ = 0γ < 0

S

1

P

Q

S2

-γ/δ

= 0

-γ/δ >

0

Η μεταβολή μονό στην τιμή του προϊόντος (ceteris paribus) μεταβάλει μονό την προσφερόμενη ποσότητα (και όχι την προσφορά), και έχουμε κίνηση κατά μήκος της καμπύλης.

2. Τιμές Παραγωγικών συντελεστών Μεταβολή προσφοράς(-)

Η αύξηση των τιμών των ΠΣ αυξάνει το κόστος παραγωγής και συνεπώς μετατοπίζει την MC προς τα πάνω, με αποτέλεσμα η S να μετατοπιστεί προς τα αριστερά. Το αντίθετο συμβαίνει όταν μειωθούν οι τιμές των ΠΣ.

3.Τεχνολογία

Παραγωγής Μεταβολή προσφοράς(+)

S3C

Q

MC1S1

S2

MC3

MC2

P

Q

3S

Ρ

Ρ2

Ρ1

Ρ3

Ρ3 Ρ2 Ρ1

Α

Β

Γ

Η μεταβολή της τεχνολογίας μετατοπίζει την TP και συνεπώς με τους ίδιους ΠΣ έχουμε αύξηση η μείωση της συνολικής παραγωγής.

4. Καιρικές Συνθήκες Μεταβολή προσφοράς(+)

Οι καλές καιρικές συνθήκες οδηγούν σε αύξηση της γεωργικής παραγωγή (αύξηση προσφοράς) και το αντίστροφο.

5. Αριθμός Επιχειρήσεων Μεταβολή προσφοράς(+)

Η αύξηση του αριθμού των επιχειρήσεων οδηγεί σε αύξηση της προσφοράς και το αντίστροφο.


Δίνεται το κόστος της πρώτης ύλης και των υλικών συσκευασίας της παραγωγής του αγαθού Β από μια επιχείρηση .

Q 0 1 2 3 4 5 6Δαπάνες παραγωγής 0 25 30 45 75 110 140Δαπάνη συσκευασίας 0 5 10 15 25 50 100

Το κόστος των εργατικών από μετρήσεις βρέθηκε ότι επιβαρύνει κάθε τεμάχιο προϊόντος με 20 Ευρώ. Ζητείται : α) να κατασκευαστεί η καμπύλη Προσφοράς της επιχείρησης

ΑΠΑΝΤΗΣΗ

ΤP

L

TP3

TP2

TP1

L3

L1

L1

L2

QΔαπάνη

ΠαραγωγήςΔαπάνη

Συσκευασίας.Δαπάνη

ΕργατικώνVC MC AVC

0 0 0 0 0 - -

1 25 5 20 50 50 50

2 30 10 40 80 30 40

3 45 15 60 120 40 40

4 75 25 80 180 60 45

5 110 50 100 260 80 52

6 140 100 120 360 100 60

Ο πίνακας προσφοράς ορίζεται από το σημείο που το οριακό κόστος είναι μεγαλύτερο η ίσο από το μέσο μεταβλητό κόστος ( τιμή προσφοράς είναι το οριακό κόστος και ποσότητα προσφοράς η ποσότητα παραγωγής Q)

Τιμή προσφοράς 40 60 80 100Ποσότητα προσφοράς 3 4 5 6 Τιμή 100 80

60

40

0 3 4 5 6 ποσότητα


ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ

1. Από ποιες 2 δυνάμεις προσδιορίζεται η τιμή ενός αγαθού;2. Τι λέει ο νόμος της Προσφοράς και τι δείχνει η καμπύλη της Προσφοράς;3. Τι δείχνει η αγοραία καμπύλη της Προσφοράς;4. Να δοθεί ο ορισμός της καμπύλης Προσφοράς της επιχείρησης5. Ποια είναι η συνθήκη ισορροπίας της επιχείρησης6. Να διατυπώσετε το νόμο της Προσφοράς και να δείξετε τη λειτουργία του με διάγραμμα7. Τι κλίση έχει η καμπύλη Προσφοράς και Ζήτηση ς και γιατί;8. Πως προκύπτει η καμπύλη Προσφοράς;9. Με ποιον τρόπο μια επιχείρηση βρίσκει την ποσότητα του προϊόντος στην οποία

μεγιστοποιεί το κέρδος της;10. Για ποιες τιμές δε συμφέρει την επιχείρηση να προσφέρει ποσότητες του προϊόντος της;11. Να δοθεί η αλγεβρική μορφή της συνάρτησης της Προσφοράς .η γραμμική και με μεταβλητή

μόνο την τιμή12. Ποιο είναι οι προσδιοριστικοί παράγοντες της Προσφοράς; αναλύστε τους13. Ποια είναι η επίδραση της βελτίωσης της τεχνολογίας στην ΚΠΔ της οικονομίας, στην

καμπύλη συνολικού προϊόντος και Προσφοράς μιας επιχείρησης;14. Γιατί κάνουμε διάκριση μεταξύ μεταβολής της προσφερόμενης ποσότητας και μεταβολής της

Προσφοράς;15. Με ποιον τρόπο οι μεταβολές στις καιρικές συνθήκες επηρεάζουν την προσφορά των

γεωργικών προϊόντων;16. Με ποιον τρόπο οι μεταβολές στον αριθμό τον επιχειρήσεων επηρεάζουν την αγοραία

προσφορά;17. Για να έχουμε αύξηση της Προσφοράς τι είδους μεταβολές πρέπει να γίνουν στους

προσδιοριστικούς παράγοντες της Προσφοράς;18. Για να έχουμε μείωση της Προσφοράς τι είδους μεταβολές πρέπει να έχουμε στους

προσδιοριστικούς παράγοντες της Προσφοράς;


1. Η καμπύλη παραγωγής δείχνει τη σχέση μεταξύ της προσφερόμενης ποσότητας και του κόστους παραγωγής.

2. Η αγοραία καμπύλη παραγωγής ενός προϊόντος είναι το άθροισμα των καμπυλών Προσφοράς των επιχειρήσεων που προσφέρουν το προϊόν.

3. Αν η τιμή ενός αγαθού αυξηθεί, ceteris paribus, θα αυξηθεί και η προσφορά του.4. Όταν μεταβάλλεται η προσφορά ενός αγαθού η καμπύλη παραγωγής του μετατοπίζεται.5. Ο αριθμός των καταναλωτών είναι προσδιοριστικός παράγοντας της Προσφοράς.6. Αν Es μικρότερη του 1, ολόκληρη η καμπύλη Προσφοράς χαρακτηρίζεται ελαστική.7. Η ελαστικότητα Προσφοράς στη μακροχρόνια περίοδο είναι μεγαλύτερη από ότι στη

βραχυχρόνια.8. Η καμπύλη Προσφοράς έχει πάντα θετική κλίση.9. Η βελτίωση της τεχνολογίας έχει ως αποτέλεσμα την αύξηση της Προσφοράς και τη μετατόπιση

της καμπύλης αριστερά.10. Αν δοθούν αυξήσεις στους μισθωτούς εκ μέρους της επιχείρησης, τότε θα μειωθεί η προσφορά

της επιχείρησης, επειδή θα αυξηθεί το κόστος παραγωγής.11. Το κόστος παραγωγής εξαρτάται από την τιμή του αγαθού.

12. Η επιχείρηση μεγιστοποιεί το ανά μονάδα κέρδος της όταν με δεδομένη τιμή μειώνει στο ελάχιστο το ανά μονάδα κόστος της.

13. Η βραχυχρόνια καμπύλη προσφοράς εκφράζεται από την καμπύλη του οριακού κόστους.14. Η επιχείρηση δεν προσφέρει όταν η τιμή του προϊόντος είναι μικρότερη από το ελάχιστο οριακό

κόστος.15. Η επιχείρηση δεν προσφέρει σε τιμές που είναι μικρότερες από το μέσο μεταβλητό κόστος.16. Η βραχυχρόνια καμπύλη προσφοράς της επιχειρησης είναι το ανερχόμενο τμήμα της καμπύλης του

μέσου συνολικού κόστους που βρίσκεται πάνω απ το μέσο μεταβλητό κόστος.17. Η αγοραία καμπύλη προσφοράς διαγραμματικά προκύπτει από το οριζόντιο άθροισμα των ατομικών

καμπυλών προσφοράς.


1. Ο νόμος της Προσφοράς υποδηλώνει ότι η ελαστικότητα Προσφοράς πάντοτε:

α) Είναι ελαστική.β) Είναι ανελαστική.γ) Είναι θετική.δ) Είναι αρνητική.

2. Ποιο από τα παρακάτω μπορεί να επιφέρει αύξηση στην προσφορά ενός αγαθού;

α) Η αύξηση της τιμής του αγαθού.β) Η μείωση της τιμής του αγαθού.γ) Η αύξηση των τιμών των παραγωγικών συντελεστών.δ) Η μείωση των τιμών των παραγωγικών συντελεστών.

3. Η ποσότητα που μεγιστοποιεί τα κέρδη της επιχείρησης είναι αυτή που προσδιορίζεται από την ισότητα:

α) Τιμή = Συνολικό Έσοδο.β) Μέσο Κόστος = Μέσο Κέρδος .γ) Τιμή = Οριακό Κόστος .δ) Οριακό Κόστος = Μέσο Κέρδος .

4. Το κέρδος μιας επιχείρησης, με σταθερή την τιμή πώλησης του προϊόντος, εξαρτάται από:

α) Το κόστος παραγωγής.β) Την παραγόμενη ποσότητα.γ) Το κόστος παραγωγής και την παραγόμενη ποσότητα. δ) Την τιμή πώλησης.

5. Στη γραμμική συνάρτηση Προσφοράς η σταθερά γ είναι:

α) Θετικός αριθμός.β) Θετικός, αρνητικός ή μηδέν.γ) Πάντα αρνητικός. δ) Πάντα μηδέν.

6. Η καμπύλη Προσφοράς έχει θετική κλίση γιατί:

α) Η προσφερόμενη ποσότητα μειώνεται όταν αυξάνεται η τιμή.β) Η προσφερόμενη ποσότητα αυξάνεται όταν αυξάνεται η τιμή.γ) Η σχέση τιμής και προσφερόμενης ποσότητας είναι ευθεία.δ) Η σχέση τιμής και προσφερόμενης ποσότητας είναι αρνητική.

7. Η επιχείρηση μεγιστοποιεί το κέρδος σ' εκείνο το επίπεδο παραγωγής στο οποίο υπάρχει ισότητα:

α) Τιμής και οριακού κόστους.β) Τιμής και ποσότητας.γ) Τιμής και μέσου κόστους.δ) Τιμής και συνολικού κόστους.

8. Η βραχυχρόνια καμπύλη προσφοράς μιας επιχείρησης είναι στην ουσία:

α) Το ανερχόμενο τμήμα της καμπύλης του μέσου μεταβλητού κόστους κου βρίσκεται πάνω από την καμπύλη του οριακού κόστους.β) Το ανερχόμενο τμήμα της καμπύλης του μέσου συνολικού κόστους που βρίσκεται πάνω από την καμπύλη του μέσου μεταβλητού κόστους.γ) Το ανερχόμενο τμήμα της καμπύλης του οριακού κόστους που βρίσκεται πάνω από την καμπύλη του μέσου συνολικού κόστους.δ) Το ανερχόμενο τμήμα της καμπύλης του οριακού κόστους που βρίσκεται πάνω από την καμπύλη του

μέσου μεταβλητού κόστους.

9. Αντικειμενικός σκοπός κάθε ιδιωτικής επιχείρησης είναι:

α) Το κέρδος.β) Το μέγιστο κέρδος.γ) Η αύξηση των πωλήσεων.δ) Η διατήρηση του μεριδίου της στην αγορά.

10. Σύμφωνα με τον νόμο της προσφοράς:

α) Όταν μειώνεται η τιμή του αγαθού, αυξάνεται η προσφερόμενη ποσότητα.β) Όταν αυξάνεται η τιμή του αγαθού, αυξάνεται η προσφερόμενη ποσοτητα.γ) Όταν μειώνεται η τιμή του αγαθού, αυξάνεται το κόστος της επιχείρησης.δ) Όταν αυξάνεται η τιμή του αγαθού, μειώνεται η προσφερόμενη ποσότητα του αγαθού.

11. Με βάση το επόμενο σχήμα ποιο τμήμα καμπύλης δείχνει την καμπύλη προσφοράς της επιχείρησης;

α) Το τμήμα ΑΒβ) Το τμήμα ΒΓγ) Το τμήμα ΒΔδ) Το τμήμα ΓΕε) Το τμήμα ΓΔ

MC

AVC

MC, AVC

Q

Α

Β

Γ

Δ

ΜΑΘΗΜΑ 9

ΕΛΑΣΤΙΚΟΤΗΤΑ ΠΡΟΣΦΟΡΆΣ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Όταν η τιμή ενός αγαθού αυξάνεται, η προσφερόμενη ποσότητα αυξάνεται. Αλλά πόσο; Η ελαστικότητα προσφοράς δείχνει τον βαθμό ανταπόκρισης της προσφερόμενης ποσοτητας, σε κάθε αλλαγή των τιμών.

ΕΞΙΣΩΣΗ

ES = ES = ES = x

ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΤΙΚΟΊ ΠΑΡΆΓΟΝΤΕΣ

Το πόσο ελαστική θα είναι η προσφορά έχει να κάνει με το πόσο αυξάνονται τα κόστη όσο αυξάνεται η παραγωγή. Όσο λιγότερα είναι τα κόστη παραγωγής, τόσο περισσότερες βιομηχανίες θα ενθαρρυνθούν να παράγουν σε μια ενδεχόμενη αύξηση των τιμών, άρα τόσο περισσότερο ελαστική θα είναι η προσφορά.

ΕΛΑΣΤΙΚΌΤΗΤΑ ΤΌΞΟΥ

Η ελαστικότητα τόξου είναι μια πιο ακριβής προσέγγιση της μέτρησης της ελαστικότητας. Μετρά την ελαστικότητα όλου του δεδομένου τόξου, και όχι μόνο μεταξύ δυο σημείων.

ES (τόξου) = x

ΕΛΑΣΤΙΚΉ ΚΑΙ ΑΝΕΛΑΣΤΙΚΉ ΠΡΟΣΦΟΡΆ

Αν |Εs| > 1 Ελαστική Αν |Εs| < 1 Ανελαστική

S

QB

B

Q

PA

P

A

M

QA

PB

Εs = 0

Αν Εs=0, τότε ΔQ=0 και η

προσφορά είναι τελείως ανελαστική. Η προσφερόμενη ποσότητα δεν μεταβάλλεται καθόλου με τις μεταβολές των τιμών. Τέτοιου είδους προσφορά συναντάται σε περιπτώσεις εκκαθάρισης επιχειρήσεων οι οποίες είναι διατεθειμένες να πουλήσουν το απόθεμα τους σε οποιαδήποτε τιμή.

Es = ∞

Αν Εs=0, τότε ΔΡ=0 και η προσφορά είναι τελείως ελαστική. Με δεδομένη την τιμή, οι παραγωγοί πουλάνε όση ποσότητα είναι διαθέσιμη.

Es = 1

Αν |Εs|=1 σε κάθε σημείο της καμπύλης προσφοράς τότε η καμπύλη είναι ισοσκελής υπερβολή. Τα συνολικά έσοδα του παραγωγού παραμένουν σταθερά και η ποσοστιαία μεταβολή των τιμών ισούται με την ποσοστιαία μεταβολή της προσφερόμενης ποσοτητας.

ΠΑΡΆΓΟΝΤΑΣ ΧΡΌΝΟΣ

Βραχυχρόνια δεν μπορούν να αλλάξουν οι παραγωγικοί συντελεστές (π.χ. αγορά εργοστασίου) και έτσι η προσφορά είναι ανελαστική στις αλλαγές της τιμής.

Μακροχρόνια πιο πολλοί επιχειρηματίες θα μπουν στην αγορά με αποτέλεσμα η προσφορά να γίνει ελαστική

P3

P

S

P1

QE

P2Q

Q

P1

P

S

Q1 Q2 Q3

Q

P

S

Q

P

S

Q

PS

Μακροχρόνια, οι εταιρείες μπορούν να αλλάξουν όλους τους παραγωγικούς συντελεστές και να αυξήσουν την παραγωγή (πχ. αγορά γης, εγκαθίδρυση νέας μονάδας κλπ). άρα η ελαστικότητα προσφοράς γίνεται περισσότερο ελαστική.


ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ

1. Τι είναι η ελαστικότητα της Προσφοράς και με ποιον τύπο εκφράζεται;2. Πότε η προσφορά είναι ελαστική και πότε ανελαστική;3. Πότε η προσφορά είναι τελείως ανελαστική και πότε μοναδιαία;4. Πως ο παράγοντας χρόνος επηρεάζει την ελαστικότητα της Προσφοράς;5. Να γράψετε τον τύπο της ελαστικότητας της Προσφοράς και της τοξοειδούς ελαστικότητας6. Γιατί η μακροχρόνια ελαστικότητα της Προσφοράς είναι μεγαλύτερη από ότι βραχυχρόνια;

ΣΩΣΤΟΥ - ΛΑΘΟΥΣ

1. Αν Es μικρότερη του 1, ολόκληρη η καμπύλη Προσφοράς χαρακτηρίζεται ελαστική.2. Η ελαστικότητα Προσφοράς στη μακροχρόνια περίοδο είναι μεγαλύτερη από ότι στη

βραχυχρόνια.3. Η ευθεία σχέση τιμής και προσφερόμενης ποσότητας έχει ως αποτέλεσμα Es < 0.4. Η ελαστικότητα προσφοράς ορίζεται ως ο λόγος της ποσοστιαίας μεταβολής της τιμής προς την

ποσοστιαία μεταβολή της προσφερόμενης ποσότητας.5. Αν σε μια μεταβολή της τιμής η ποσοστιαία μεταβολή της προσφερόμενης ποσότητας είναι μεγαλύτερη

από την ποσοστιαία μεταβολή της τιμής, τότε η ελαστικότητα της προσφοράς είναι ανελαστική.6. Στη γραμμική συνάρτηση προσφοράς Qs = γ + δΡ, όταν δ = 0, τότε Es = 0.7. Όταν η καμπύλη της γραμμικής συνάρτησης προσφοράς τέμνει τον άξονα των τιμών, τότε η

ελαστικότητα προσφοράς είναι μικρότερη της μονάδας σε κάθε σημείο της.


1. Ο νόμος της Προσφοράς υποδηλώνει ότι η ελαστικότητα Προσφοράς πάντοτε

α) Είναι ελαστικήβ) Είναι ανελαστικήγ) Είναι θετικήδ) Είναι αρνητική

2. Η προσφορά ενός αγαθού είναι ελαστική όταν:

α) Η ποσοστιαία μεταβολή στην προσφερόμενη ποσότητα είναι μεγαλύτερη από την ποσοστιαία μεταβολή στην τιμή του.β) Η ποσοστιαία μεταβολή στην προσφερόμενη ποσότητα είναι μικρότερη από την ποσοστιαία μεταβολή στην τιμή του.

γ) Η ποσοστιαία μεταβολή στην τιμή είναι ίση με την ποσοστιαία μεταβολή στην προσφερόμενη ποσότητα.δ) Η τιμή της ελαστικότητας μετά τον υπολογισμό της είναι θετικός αριθμός.

3. Η προσφορά ενός αγαθού είναι ανελαστική όταν:

α) Μια αύξηση της τιμής κατά 20% επιφέρει αύξηση της προσφερόμενης ποσότητας κατά 30%.β) Μια αύξηση της τιμής κατά 15% επιφέρει αύξηση της προσφερόμενης ποσότητας κατά 15%. γ) Μια αύξηση της τιμής κατά 10% επιφέρει αύξηση της προσφερόμενης ποσότητας κατά 5%. δ) Μια μείωση της τιμής κατά 12% επιφέρει μείωση της προσφερόμενης ποσότητας κατά 20%.

4. Η προσφορά ενός προϊόντος είναι τελείως ελαστική όταν:

α) Στην ίδια τιμή προσφέρονται απεριόριστες ποσότητες του προϊόντος. β) Η ίδια ποσότητα προϊόντος προσφέρεται σε οποιαδήποτε τιμή. γ) Η καμπύλη προσφοράς είναι ευθεία διερχόμενη από την αρχή των αξόνων. δ) Η καμπύλη προσφοράς είναι ισοσκελής υπερβολή.

5. Ο σπουδαιότερος προσδιοριστικός παράγοντας της ελαστικότητας της προσφοράς είναι:

α) Η τεχνολογία παραγωγής. β) Το μέγεθος της επιχείρησης. γ) Ο χρόνος.δ) Η διαθεσιμότητα των παραγωγικών συντελεστών.

6. Η προσφορά γεωργικών προϊόντων που δεν μπορούν να διατηρηθούν είναι:

α) Ελαστική.β) Ανελαστική.γ) Τελείως ελαστική.δ) Τελείως ανελαστική.

ΜΑΘΗΜΑ 10

ΙΣΟΡΡΟΠΙΑ ΤΗΣ ΑΓΟΡΑΣ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

«Αγορά στην Οικονομική Επιστήμη είναι όλα τα μέσα και όλοι οι χώροι στους οποίους γίνονται συναλλαγές και αγοραπωλησίες»

Βασική επιδίωξη επιχειρήσεων η επίτευξη μέγιστου κερδους.

Βασική επιδίωξη καταναλωτών η επίτευξη μέγιστης χρησιμότητας.

ΤΙΜΗ ΚΑΙ ΠΟΣΟΤΗΤΑ ΙΣΟΡΡΟΠΙΑΣ

Τιμη Ισορροπίας είναι η Ρ όπου Qd = Qs

ΠΛΕΌΝΑΣΜΑ

Όταν η τιμη είναι μεγαλυτερη από την τιμή ισορροπίας, τότε η ζητούμενη ποσότητα μειώνεται σε QD αλλά η προσφορά αυξάνεται σε QS. Υπάρχει πλεόνασμα

ΈΛΛΕΙΜΜΑ

Όταν η τιμη μειώνεται σε ΡΑ τότε η Ζήτηση αυξάνεται σε QD αλλά η Προσφορά μειώνεται σε QS. Υπάρχει έλλειμμα.

P

Q

D

P

A

QE QDQS

P

E

S

Ε

Λ

Λ

Ε

Ι

Μ

Α

P

Q

D

QE QSQD

PE

S PΚ

ΠΛΕΟΝΑΣΜ

Α

S

D

Q0

P

0

ΑΛΓΕΒΡΙΚΟΣ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ

Qd = Qs α+βΡ = γ+δΡ Ρ= γ-α / β-δ

Αν μια συνάρτηση είναι γραμμική και δίνονται δυο σημεία της ευθείας Α(Ρ1, Q1) και Β(Ρ2,Q2) ισχύει η σχέση Q-Q1 / P-P1 = Q2-Q1 / P2-P1

ΣΥΜΒΟΥΛEΣ ΓΙΑ ΑΣΚΉΣΕΙΣ

Όταν δίνονται οι συναρτήσεις προσφοράς και ζήτησης τις εξισώνουμε και βρίσκουμε την τιμή ισορροπίας Ρ με τον παραπάνω τρόπο.

Την τιμή που βρήκαμε την αντικαθιστούμε σε μια απ τις δυο εξισώσεις (προσφοράς η ζήτησης, δεν παίζει ρόλο) και βρίσκουμε την QE.

Όταν δίνονται τουλάχιστον δυο σημεία πάνω σε οποιαδήποτε ευθεία (είτε προσφοράς είτε ζήτησης), δεδομένου ότι το σημείο ισορροπίας είναι κοινό και στις δυο καμπύλες, τότε χρησιμοποιούμε τον τύπο Q-Q1 / P-P1 = Q2-Q1 / P2-P1 και βρίσκουμε το QE και το PE.


ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ

1. Τι είναι αγορά; ποια είναι η βασική επιδίωξη των καταναλωτών και ποια των επιχειρήσεων;2. Ποια είναι η τιμή ισορροπίας; ποια είναι η ποσότητα ισορροπίας;3. Να γίνει προσδιορισμός και διαγραμματική απεικόνιση του σημείου ισορροπίας. Ποια είναι τα 2 μέρη που συμμετέχουν στην αγορά και ποιες είναι οι επιδιώξεις τους; γιατί χαρακτηρίζονται ως

αντιτιθέμενες;4. Πότε η προσφορά στην αγορά ενός προϊόντος παρουσιάζει πλεόνασμα και ποιες συνέπειες έχει;5. Πως εξαλείφεται το έλλειμμα στην αγορά προϊόντος; και πως εξαλείφεται το πλεόνασμα;

6. Τι είναι η τιμή ισορροπίας; πως προσδιορίζεται αλγεβρικά όταν οι συναρτήσεις Ζήτησης και Προσφοράς είναι γραμμικές;

7. Τι γίνεται στην τιμή και την ποσότητα ισορροπίας όταν με σταθερή την προσφορά, αυξάνεται η Ζήτηση; και τι γίνεται , όταν μειώνεται η Ζήτηση ;

8. Τι γίνεται στην τιμή και την ποσότητα ισορροπίας όταν με σταθερή τη Ζήτηση , αυξάνεται η προσφορά; και τι γίνεται , όταν μειώνεται η προσφορά;

9. Να αναφέρετε 2 λόγους για τους οποίους μετατοπίζεται η καμπύλη Προσφοράς με δεδομένη την καμπύλη Ζήτηση ς και πως επηρεάζεται το σημείο ισορροπίας;

10. Να αναφέρετε 2 λόγους για τους οποίους μετατοπίζεται η καμπύλη Ζήτησης με δεδομένη την καμπύλη Προσφοράς και πως επηρεάζεται το σημείο ισορροπίας;

11. Αναφέρετε έναν λόγο για τον οποίο μετατοπίζεται η καμπύλη Ζήτησης και έναν για τον οποίο μετατοπίζεται η καμπύλη παραγωγής και αιτιολογήστε με ποιον τρόπο θα μείνει αμετάβλητη η ποσότητα ισορροπίας.


1. Όταν η ζητούμενη ποσότητα είναι μεγαλύτερη από την προσφερόμενη ποσότητα τότε παρουσιάζεται πλεόνασμα.

2. Όταν υπάρχει υπερβάλλουσα Ζήτηση , η τιμή τείνει να αυξάνεται.3. Εάν αυξηθεί η Ζήτηση με σταθερή την προσφορά, η τιμή ισορροπίας αυξάνεται.4. Όταν η Ζήτηση και η προσφορά μεταβάλλονται ταυτόχρονα, η τιμή ισορροπίας

μεταβάλλεται πάντοτε.5. Το κόστος παρεμβαίνει κάποιες φορές στην αγορά και επιβάλλει κατώτατες τιμές στα

αγαθά για να προστατέψει τους καταναλωτές από την υπερβολική άνοδο των τιμών.6. Εάν η Ζήτηση ενός αγαθού μειωθεί και ταυτόχρονα αυξηθεί η προσφορά του, τότε η

ποσότητα ισορροπίας μπορεί να μη μεταβληθεί.7. Εάν το μέγεθος της αύξησης της ζήτησης ενός αγαθού είναι μεγαλύτερο από το μέγεθος της

μείωσης της Προσφοράς του, η ποσότητα ισορροπίας θα αυξηθεί.8. Όταν στην αγορά ενός προϊόντος εμφανίζεται έλλειμμα, οι καταναλωτές είναι διατεθειμένοι να το

πληρώσουν ακριβότερα.9. Όταν στην αγορά ενός προϊόντος εμφανίζεται πλεόνασμα, οι παραγωγοί αυξάνουν την τιμή του

προϊόντος.10. Σε μια αγορά ο καταναλωτής επιδιώκει, με δεδομένο το εισόδημά του, μεγιστοποίηση της

χρησιμότητας από το αγαθό που αγοράζει.


1. Στην περίπτωση που η ζήτηση ενός αγαθού αυξάνεται και η προσφορά του μειώνεται, έχουμε πάντα αύξηση:

α) Στην προσφερόμενη ποσότητα.β) Στην ποσότητα ισορροπίας.γ) Στην τιμή και την ποσότητα ισορροπίας.δ) Στην τιμή ισορροπίας.

2. Αν αυξηθεί η προσφορά με σταθερή τη Ζήτηση:

α) Θα μειωθεί και η τιμή και η ποσότητα ισορροπίας.β) Θα αυξηθεί και η τιμή και η ποσότητα ισορροπίας. γ) Θα μειωθεί η τιμή και θα αυξηθεί η ποσότητα ισορροπίας. δ) Θα αυξηθεί η τιμή και θα μειωθεί η ποσότητα ισορροπίας.

3. Πως επηρεάζεται η αγορά ενός αγαθού όταν αυξάνεται η τιμή του συμπληρωματικού αγαθού;

α) Αυξάνεται η τιμή και η ποσότητα ισορροπίας του αγαθού.β) Μειώνεται η τιμή και αυξάνεται η ποσότητα ισορροπίας.γ) Μειώνεται η τιμή και η ποσότητα ισορροπίας.δ) Αυξάνεται η τιμή και μειώνεται η ποσότητα ισορροπίας.

4. Ποιο από τα παρακάτω δεν ισχύει στο σημείο ισορροπίας;

α) Η προσφερόμενη ποσότητα είναι ίση με τη ζητούμενη.β) Εξισορροπούνται οι δυνάμεις της Προσφοράς και Ζήτησης.γ) Η προσφορά ισούται με τη Ζήτηση. δ) Η αγορά του αγαθού αυτού βρίσκεται σε ισορροπία.

5. Εάν η Ed = άπειρο, τότε κάθε αύξηση της Προσφοράς:

α. Αυξάνει την τιμή ισορροπίας β. Αυξάνει την ποσότητα ισορροπίας γ. Αυξάνει και την τιμή και την ποσότητα ισορροπίας δ. Δεν ορίζεται σημείο ισορροπίας

6. Η αγορά, με την ευρεία έννοια, περιλαμβάνει:

α) Όλα εκείνα τα μέσα με τα οποία μπορεί να πραγματοποιηθεί μια αγοραπωλησία.β) Όλους τους σχετικούς χώρους στους οποίους διεξάγονται οι αγοραπωλησίες.γ) Μόνο τους καταναλωτές του προϊόντος.δ) Τα (α) και (β) μαζί.

7. Στην τιμή ισορροπίας η ζητούμενη ποσότητα είναι ίση με:

α) Την προσφορά.β) Την προσφερόμενη ποσότητα.γ) Την τιμή.δ) Τη ζήτηση.

8. Έλλειμμα έχουμε όταν η προσφερόμενη ποσότητα είναι:

α) Μικρότερη από τη ζητούμενη ποσότητα. β) Ίση με τη ζητούμενη ποσότητα. γ) Μεγαλύτερη από τη ζητούμενη ποσότητα. δ) Τίποτε από τα παραπάνω.

9. Πλεόνασμα έχουμε όταν η προσφερόμενη ποσότητα είναι:

α) Μικρότερη από τη ζητούμενη ποσότητα.

β) Ίση με τη ζητούμενη ποσότητα.γ) Μεγαλύτερη από τη ζητούμενη ποσότητα.δ) Τίποτε από τα παραπάνω.

ΜΑΘΗΜΑ 11

ΚΡΑΤΙΚΗ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ ΣΤΗΝ ΑΓΟΡΑ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

ΕΠΙΒΟΛΗ ΑΝΏΤΑΤΗΣ ΤΙΜΉΣ

Το κράτος επιβάλλει ανώτατη τιμή σ ένα αγαθό το οποίο έχει υψηλή τιμή στην αγορά, για να προστατεύει τους καταναλωτές. Έτσι επιβάλλει με νόμο την πτώση της τιμής σ ένα ανώτατο όριο P A. Στην τιμή αυτή, οι καταναλωτές αυξάνουν την ζητούμενη ποσότητα τους σε QD αλλά οι παραγωγοί δεν προσφέρουν παρά μόνο QS. Έτσι δημιουργείται ένα μεγάλο έλλειμμα στην αγορά (QS – QD) με αποτέλεσμα την εμφάνιση μαύρης αγοράς στην οποία η ποσότητα QS πωλειται σε πολύ μεγαλυτερη τιμή P’. Η διαφορά της τιμής της μαύρης αγοράς με την ανώτατη τιμή, ονομάζεται καπέλο.

ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΌΣ «ΚΑΠΈΛΟΥ»

1. Αντικαθιστούμε την Ρα στην Qs ώστε να βρούμε ποια ποσοτητα προϊόντος υπάρχει στην αγορά.

2. Το Q που υπολογίσαμε το αντικαθιστούμε στην Qd για να βρούμε ποια τιμη είναι διατεθειμένοι να πληρώσουν κάποιοι καταναλωτές για την ποσοτητα αυτή, δηλαδή την Ρ`.

3. Από την Ρ` αφαιρούμε την Ρα και αυτό είναι το «καπέλο»

ΠΑΡΑΤΗΡΉΣΕΙΣ

Q

D

PΑ

QΕ QDQS

PΕ

SP΄

ΕΛΛΕΙΜΑ

ΚΚΑΠΕΛΟ

P

Όσο χαμηλότερη είναι η Ρα τόσο μεγαλύτερο είναι το έλλειμμα, τόσο μεγαλυτερη είναι η Ρ`, άρα τόσο μεγαλύτερο είναι το καπέλο. Η επιβολή ανώτατης τιμής πρέπει να είναι βραχυχρόνια, ώστε να αποφεύγεται η μαύρη αγορά.

ΕΠΙΒΟΛΗ ΚΑΤΩΤΑΤΗΣ ΤΙΜΗΣ

Το κράτος επιβάλλει ανώτατη τιμή σ ένα αγαθό το οποίο έχει χαμηλή τιμή στην αγορά, για να προστατεύει τους παραγωγούς. Έτσι επιβάλλει με νόμο την αύξηση της τιμής σ ένα κατώτατο όριο PΚ. Στην τιμή αυτή, οι καταναλωτές μειώνουν την ζητούμενη ποσότητα τους σε QD αλλά οι παραγωγοί αυξάνουν την προσφερόμενη ποσότητα σε QS. Έτσι δημιουργείται ένα μεγάλο πλεόνασμα στην αγορά (QS – QD) το οποίο συνήθως το αγοράζει το κράτος, επιβαρύνοντας τον κρατικό προϋπολογισμό.

ΠΑΡΑΤΗΡΉΣΕΙΣ

1. Όσο υψηλοτερη είναι η Ρκ, τόσο

α. Μεγαλύτερο είναι το πλεόνασμαβ. Μεγαλυτερη είναι η επιβάρυνση του κρατικού προϋπολογισμούγ. Μεγαλύτερα είναι τα έσοδα των παραγωγών.

2. Όταν επιβάλλεται κατώτατη τιμη, τα έσοδα των παραγωγών είναι μεγαλύτερα απ την συνολική δαπάνη των καταναλωτών αφού ένα μέρος προέρχεται απ το κράτος.


1. Η καμπύλη ζήτησης ενός αγαθού δίνεται από την 0,5QD + P = 4 και η καμπύλη προσφοράς του αγαθού από την συνάρτηση 7 P = 5QS - 6 Ζητούνται :

P

Q

D

QΕ QSQD

PΕ

SPΚ

ΠΛΕΟΝΑΣΜΑ

α) η τιμή και ποσότητα ισορροπίας β) εάν η τιμή ασφαλείας είναι P = 3 Ευρώ. τι θα συμβεί στην αγορά ;γ) για ποια τιμή θα υπάρξει έλλειμμα προσφοράς 3 τεμαχίων ;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ

α) η τιμή και ποσότητα ισορροπίας βρίσκεται από την λύση του συστήματος των εξισώσεων προσφοράς και ζήτησης : Η εξίσωση ζήτησης είναι 0,5QD = + P = 4 0,5QD = 4-P QD = 8 -2 P και η εξίσωση προσφοράς 7P=5Qs - 6 5Qs = 7 P + 6 Qs = (7/5) P +( 6/5) το σημείο ισορροπίας υπολογίζεται εκεί όπου Qs =QD 8 -2 P = (7/5) P + (6/5) 40 -10 P = 7 P + 6 17 P = 34 άρα η τιμή ισορροπίας είναι P = 2 και η ποσότητα ισορροπίας Q = 4

Εάν P = 3 τότε Qs = 7/5 * 3 + 6/5 = 27/5 = 5,4 , QD = 8 -2 * 3 = 2 άρα για P = 3 η αγορά έχει πλεόνασμα (5,4 - 2)= 3,4 μονάδων τις οποίες θα συγκεντρώσει το κράτος με κόστος 3 x 3,4 = 10,2 Ευρώ. γ) Για να υπάρχει έλλειμμα προσφοράς πρέπει QD - Qs = 3 Άρα (8-2P)-(7/5 P + 6/5) = 3 40 - 10 P - 7 P - 6 = 15 17 P = 19 P = 1,11

2. Δίνονται οι εξισώσεις προσφοράς και ζήτησης του αγαθού ''Α'' :Qs = 200+4P και QD = 900 -10P. Εάν το καπέλο που επικρατεί στην αγορά είναι το μεγαλύτερο δυνατό 14 Ευρώ. Ποια ανώτατη τιμή έχει θεσπιστεί από το κράτος ;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ

Εάν η ανώτατη τιμή που θεσπίστηκε είναι Ρ τότε η προσφερόμενη ποσότητα από τους παραγωγούς είναι QS =200+4P η ποσότητα αυτή είναι διατεθειμένοι να την αγοράσουν οι καταναλωτές με καπέλο μέχρι 14 Ευρώ. Δηλ. σε τιμή P +14 άρα 200+4 P =(900 -10)* (P+14) 200+4P = 900 -10 P-140 14 P = 560 άρα P =40 άρα η ανώτατη τιμή ήταν P = 40 Ευρώ.


ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ

1. Ποιος είναι ο σκοπός του κράτους με την επιβολή ανώτατης τιμής διατίμησης σε ένα αγαθό;

2. Τι είναι μαύρη αγορά και πως δημιουργείται;3. Τι είναι το καπέλο και πότε δημιουργείται;4. Σε ποια αγαθά επιβάλλεται συνήθως ανώτατη τιμή; γιατί η ανώτατη τιμή, προστατεύει τον

καταναλωτή;5. Γιατί η κατώτατη τιμή προστατεύει τον παραγωγό; ποια προϊόντα συνήθως αφορά αυτή η

παρέμβαση;

6. Πως κρίνεται η επιβολή κατώτατης τιμής από την άποψη του συμφέροντος των καταναλωτών;

7. Γιατί οι παραγωγοί ευπαθών αγροτικών προϊόντων συχνά καταστρέφουν μέρος της παραγωγής τους; πότε τους συμφέρει αυτό και πότε όχι;

8. Να εξηγήσετε με τη βοήθεια σχήματος τον μηχανισμό λειτουργίας των κατώτατων τιμών που επιβάλλει το Κράτος

9. Πώς κρίνεται η επιβολή κατώτατης τιμή από την άποψη του συμφέροντος των καταναλωτών.


1. Άμεση συνέπεια της επιβολής ανώτατης τιμής είναι η εμφάνιση ελλειμμάτων.2. Η επιβολή κατώτατης τιμής δημιουργεί πλεόνασμα, που το αγοράζει το Κράτος στην τιμή

παρέμβασης.3. To πλεόνασμα από την επιβολή κατώτατης τιμής το Κράτος το διαθέτει αργότερα σε αγορές του

εξωτερικού ή σε περιόδους μειωμένης παραγωγής.4. Στα προϊόντα που δεν μπορούν να διατηρηθούν για μεγάλο χρονικό διάστημα δεν μπορεί να εφαρμοστεί

η επιβολή κατώτατης τιμής.5. Με δεδομένες τις κλίσεις των καμπυλών ζήτησης και προσφοράς στην αγορά ενός προϊόντος, η

επιβολή ανώτατης τιμής θα δημιουργεί μεγαλύτερο «καπέλο», όσο χαμηλότερη είναι η ανώτατη τιμή σε σχέση με την τιμή ισορροπίας

6. Με δεδομένες τις κλίσεις των καμπυλών ζήτησης και προσφοράς στην αγορά ενός προϊόντος, η επιβολή κατώτατης τιμής θα δημιουργεί μεγαλύτερο πλεόνασμα, όσο μεγαλύτερη είναι η κατώτατη τιμή από την τιμή ισορροπίας.

7. Όσο πιο ανελαστική είναι η ζήτηση ενός προϊόντος, τόσο μεγαλύτερο θα είναι το ύψος του αναμενόμενου «καπέλου» στην περίπτωση επιβολής ανώτατης τιμής.

8. To δημιουργούμενο πλεόνασμα από την επιβολή κατώτατης τιμής οφείλεται σε αύξηση της προσφοράς.

9. Το κόστος παρεμβαίνει κάποιες φορές στην αγορά και επιβάλλει κατώτατες τιμές στα αγαθά για να προστατέψει τους καταναλωτές από την υπερβολική άνοδο των τιμών.

10. Εάν η Ζήτηση ενός αγαθού μειωθεί και ταυτόχρονα αυξηθεί η προσφορά του, τότε η ποσότητα ισορροπίας μπορεί να μη μεταβληθεί.

11. Εάν το μέγεθος της αύξησης της ζήτησης ενός αγαθού είναι μεγαλύτερο από το μέγεθος της μείωσης της Προσφοράς του, η ποσότητα ισορροπίας θα αυξηθεί.12. Όταν στην αγορά ενός προϊόντος εμφανίζεται έλλειμμα, οι καταναλωτές είναι διατεθειμένοι να το

πληρώσουν ακριβότερα.13. Όταν στην αγορά ενός προϊόντος εμφανίζεται πλεόνασμα, οι παραγωγοί αυξάνουν την τιμή του

προϊόντος.14. Σε μια αγορά ο καταναλωτής επιδιώκει, με δεδομένο το εισόδημά του, μεγιστοποίηση της

χρησιμότητας από το αγαθό που αγοράζει.15. Η επιβολή από το Κράτος ανώτατων τιμών προστατεύει τους καταναλωτές.16. Η επιβολή από το Κράτος κατώτατης τιμής γίνεται για την προστασία των παραγωγών.17. Η επιβολή κατώτατης τιμής δημιουργεί πλεόνασμα, που το αγοράζει το Κράτος στην τιμή

παρέμβασης.18. Στα προϊόντα που δεν μπορούν να διατηρηθούν για μεγάλο χρονικό διάστημα δεν μπορεί να

εφαρμοστεί η επιβολή κατώτατης τιμής.


1. Η επιβολή ανώτατης τιμής από το Κράτος αποσκοπεί στην προστασία:

α) Του παραγωγού. β) Του καταναλωτή.γ) Του παραγωγού και του καταναλωτή.δ) Του Κράτους.

2. Η ανώτατη τιμή που επιβάλλει το Κράτος είναι:

α) Μεγαλύτερη από την τιμή ισορροπίας.β) Ίση με την τιμή ισορροπίας.γ) Μικρότερη από την τιμή ισορροπίας.δ) Τίποτε από τα παραπάνω.

3. Η ανώτατη τιμή που επιβάλλει το Κράτος δημιουργεί στην αγορά:

α) Πλεόνασμα.β) Έλλειμμα.γ) Πότε πλεόνασμα και πότε έλλειμμα.δ) Ισορροπία.

4. Η επιβολή κατώτατης τιμής από το Κράτος αποσκοπεί στην προστασία:

α) Του παραγωγού.β) Του καταναλωτή.γ) Του παραγωγού και του καταναλωτή.δ) Του Κράτους.

5. Η κατώτατη τιμή που επιβάλλει το Κράτος είναι:

α) Μεγαλύτερη από την τιμή ισορροπίας.β) Ίση με την τιμή ισορροπίας.γ) Μικρότερη από την τιμή ισορροπίας.δ) Τίποτε από τα παραπάνω

6. Η κατώτατη τιμή που επιβάλλει το Κράτος δημιουργεί στην αγορά:

α) Πλεόνασμα.β) Έλλειμμα.γ) Πότε πλεόνασμα και πότε έλλειμμα.δ) Ισορροπία.

7. Η επιβολή ανώτατης τιμής από το Κράτος αποσκοπεί στην προστασία:

α) Του παραγωγού. β) Του καταναλωτή.γ) Του παραγωγού και του καταναλωτή. δ) Του Κράτους.

8. Η ανώτατη τιμή που επιβάλλει το Κράτος είναι:

α) Μεγαλύτερη από την τιμή ισορροπίας.β) Ίση με την τιμή ισορροπίας.γ) Μικρότερη από την τιμή ισορροπίας.δ) Τίποτε από τα παραπάνω.

Απαντήστε τις ερωτήσεις 9-10 χρησιμοποιώντας το παρακάτω σχήμα.

9. Αν το Κράτος παρεμβαίνει στην αγορά, ορίζοντας ως τιμή διάθεσης του προϊόντος την τιμή Ρκ, τότε το Κράτος πρέπει:

α) Να αγοράσει την ποσότητα Qd.β) Να πουλήσει την ποσότητα Qs - Qeγ) Να αγοράσει την ποσότητα QS - Qd.δ) Να πουλήσει την ποσότητα QS – Qd.

10. Η επιβάρυνση του κρατικού προϋπολογισμού είναι:α) PEQE β)Ρκ(Qe-Qd)

γ) PKQS δ) PK(QS-QD)

ΜΑΘΗΜΑ 12

ΑΚΑΘΑΡΙΣΤΟ ΕΓΧΩΡΙΟ ΠΡΟΪΟΝ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Ακαθάριστο εγχώριο προϊόν (ΑΕΠ) είναι η συνολική αξία σε χρηματικές μονάδες των τελικών αγαθών και υπηρεσιών που παράγονται σε μια χώρα σε ένα συγκεκριμένο έτος. Η χρησιμοποίηση του όρου ¨εγχώριο¨ έχει σημασία , γιατί η παραγωγή θα πρέπει να γίνεται μέσα στην επικράτεια της χώρας , ασχέτως αν ο παραγωγός μπορεί να είναι μόνιμος κάτοικος μιας άλλης χώρας. Για παράδειγμα, αν ένα εργοστάσιο κατασκευής ψυγείων ανήκει σε Ιταλούς επιχειρηματίες, παράγει όμως στη χώρα μας , η παραγωγή του αποτελεί μέρος του εγχώριου προϊόντος της Ελλάδας.

Το ΑΕΠ ως δείκτης οικονομικής ευημερίας και οι αδυναμίες του

P

Q

D

Q

e

Q

s

Q

d

P

e

SP

Κ

Το ΑΕΠ είναι ένα μέγεθος που μας πληροφορεί για την οικονομική ευημερία μιας χώρας. Το κατά κεφαλήν ΑΕΠ μετρά το βιοτικό επίπεδο μιας χώρας. Όμως παρά τη σπουδαιότητα και χρησιμότητά του το ΑΕΠ παρουσιάζει ατέλειες και αδυναμίες , οι οποίες οφείλονται σε πολλές αιτίες. Οι σπουδαιότερες είναι :

1ο. Το ΑΕΠ δεν περιλαμβάνει την αξία παραγωγής που αφορά την ιδιοκατανάλωση, γιατί αυτή δε γίνεται αντικείμενο αγοραπωλησίας

Για παράδειγμα, το φαγητό που μαγειρεύει μια νοικοκυρά στο σπίτι δε διαφέρει καθόλου από το φαγητό ενός εστιατορίου. Και όμως , η προστιθέμενη αξία , με το μαγείρεμα που γίνεται στο σπίτι , δεν υπολογίζεται στο ΑΕΠ

2ο. Το ΑΕΠ είναι ποσοτικός και όχι ποιοτικός δείκτης

Η βελτίωση της ποιότητας , όταν δεν εκφράζεται στην τιμή , δεν καταγράφεται στο ΑΕΠ Η ποιότητα όμως , είναι εξίσου σημαντικός παράγοντας με την ποσότητα. Είναι σημαντικό επίσης να αναφερθεί ότι η ποιότητα ζωής , που προέρχεται, για παράδειγμα, από την καθαρή ατμόσφαιρα, είναι ουσιώδης παράγοντας για την υγεία και την πιθανή διάρκεια ζωής , δεν περιλαμβάνεται όμως , δυστυχώς στους υπολογισμούς του ΑΕΠ

3ο. Το ΑΕΠ αγνοεί τη σύνθεση και την κατανομή της παραγωγής

Το ΑΕΠ εκφράζει το μέγεθος παραγωγής αλλά όχι και τη σύνθεση, δηλαδή το είδος των αγαθών και υπηρεσιών που παράγονται. Η ευημερία όμως μιας οικονομίας σίγουρα επηρεάζεται, αν για παράδειγμα το ποσοστό παραγωγής που αντιπροσωπεύει πολεμικά αγαθά μεταβληθεί εις βάρος της σχέσης με τα καταναλωτικά αγαθά. Ένας άλλος παράγοντας που επηρεάζει την οικονομική ευημερία των πολιτών, αλλά δεν συμπεριλαμβάνεται στο ΑΕΠ, είναι η κατανομή της παραγωγής (εισοδήματος) ανάμεσα στα μέλη μιας οικονομίας. Η κατανομή αυτή όμως , αν βελτιώνεται ή χειροτερεύει, επηρεάζει θετικά ή αρνητικά αντίστοιχα τη ζωή των πολιτών. Όσο πιο ισομερής είναι η κατανομή του ΑΕΠ τόσο πιο ψηλό θεωρείται το βιοτικό επίπεδο μιας χώρας , γιατί μικραίνει το χάσμα μεταξύ πλουσίων και φτωχών.

4ο.Το ΑΕΠ δεν συμπεριλαμβάνει την αξία των αγαθών και υπηρεσιών της παραοικονομίας

Παραοικονομία είναι το μέρος της οικονομικής δραστηριότητας το οποίο αποκρύπτουν οι πολίτες από το κράτος , είτε επειδή θέλουν να αποφύγουν τη φορολόγησή της είτε επειδή είναι παράνομη, όπως λαθρεμπόριο, ναρκωτικά κτλ. Όλες αυτές οι οικονομικές δραστηριότητες δεν καταγράφονται στο ΑΕΠ Στο σημείο αυτό πρέπει να τονιστεί ότι οι ατέλειες αυτές του ΑΕΠ κάνουν προβληματική και τη σύγκριση του βιοτικού επιπέδου μεταξύ διαφόρων χωρών. Το μέγεθος της παραοικονομίας , για παράδειγμα, διαφέρει από χώρα σε χώρα, άρα και οι συγκρίσεις είναι προβληματικές.

ΠΡΟΣΤΙΘΕΜΕΝΗ ΑΞΙΑ

Μια άλλη διάκριση των αγαθών είναι σε τελικά και ενδιάμεσα. Τελικά είναι αυτά που αγοράζονται για τελική χρήση και όχι για παραπέρα μετασχηματισμό. Ενδιάμεσα είναι αυτά που αγοράζονται για περαιτέρω επεξεργασία και όχι για τελική χρήση. Το ΑΕΠ περιλαμβάνει μόνο την αξία των τελικών προϊόντων και υπηρεσιών. Η επιμονή στη χρήση του όρου τελικά προϊόντα και υπηρεσίες γίνεται, για να αποφύγουμε να υπολογίζουνε δύο ή περισσότερες φορές την αξία ενός αγαθού, καθώς το μετράμε για τη συμμετοχή του στο ακαθάριστο εγχώριο προϊόν.

Για παράδειγμα εάν θέλουμε να συμπεριλάβουμε την αξία ενός ηλεκτρικού ψυγείου στο ΑΕΠ, δε θα πρέπει να περιλάβουμε χωριστά την αξία του μοτέρ και στη συνέχεια την αξία του ως τμήμα της τελικής αξίας του ψυγείου, γιατί θα έχουμε διπλό υπολογισμό. Τα συστατικά μέρη του ψυγείου μεταξύ αυτών και το

μοτέρ, που πωλούνται στις βιομηχανίες ψυγείων είναι ενδιάμεσα αγαθά και δεν περιλαμβάνονται χωριστά στο ΑΕΠ, αλλά συνολικά στην τελική αξία των ψυγείων. Με τον ίδιο τρόπο το αλεύρι που γίνεται ψωμί είναι ενδιάμεσο προϊόν και μετράμε μόνο την αξία του ψωμιού ως τμήμα του ΑΕΠ, ενώ δεν υπολογίζουνε την αξία του αλευριού που πωλήθηκε στο φούρναρη. Το αλεύρι , όμως , που πωλήθηκε για χρήση σε ένα νοικοκυριό υπολογίζεται ως τελικό προϊόν και συμμετέχει στο ΑΕΠ, γιατί έγινε πώληση για τελική χρήση.

Ένας άλλος τρόπος αποφυγής λαθών κατά τον υπολογισμό του ΑΕΠ είναι η χρήση της μεθόδου της προστιθέμενης αξίας. Συνήθως κάθε προϊόν δέχεται επεξεργασία σε διάφορα στάδια παραγωγής , πριν λάβει μορφή τελικού προϊόντος και διατεθεί στην αγορά.

ΑΕΠ ΣΕ ΤΡΕΧΟΥΣΕΣ ΤΙΜΕΣ (ΑΕΠΤΤ)

Τρέχουσες τιμές : Τιμές που ισχύουν στο έτος παραγωγής.

Έτος βάσης : Το έτος του οποίου οι τιμές επιλέγονται ως μέτρο σύγκρισης

ΑΕΠΤΤ = P1 * Q1 + …+ Pn * Qn (Οικονομία με n προϊόντα όπου n ≥ 0)

ΑΕΠ ΣΕ ΣΤΑΘΕΡΕΣ ΤΙΜΕΣ (ΑΕΠΣΤ )

Δείκτης Τιμών (Οικονομία με ένα αγαθό) : ΔΤt =

Δείκτης Τιμών (Οικονομία με δυο αγαθά) : ΔΤt =

ΑΕΠΣΤ =

ΚΑΤΑ ΚΕΦΑΛΗΝ ΟΝΟΜΑΣΤΙΚΟ / ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟ ΑΕΠ (ΑΕΠΚΚ)

Είναι το μέσο προϊόν της χώρας, αυτό που αντιστοιχεί στο μέσο πολίτη.

Ονομαστικό ΑΕΠκκ (έτους t) =

Πραγματικό ΑΕΠκκ (έτους t) =


Δίδεται ο πίνακας που δείχνει το ΑΕΠ κατά τα έτη 1990-1994ΕΤΟΣ ΑΕΠ ΔΕΙΚΤΗΣ ΤΙΜΩΝ1990 850 1001991 910 1301992 1000 1701993 1200 1801994 2000 200

Ζητείται να υπολογισθούνα) το ΑΕΠ σε σταθερές τιμές του έτους 1990β) το ΑΕΠ σε σταθερές τιμές του έτους 1992γ) ποια η πραγματική και ποια η ποσοστιαία μεταβολή του ΑΕΠ μεταξύ των ετών 1990 και 1994 σε σταθερές τιμές του 1992

ΑΠΑΝΤΗΣΗα) Αφού το έτος βάσης είναι το 1990 κατασκευάζω τον νέο δείκτη διαιρώντας τον Δ.Τ με τον δείκτη του έτους βάσης (που είναι για το 1990 το 100) στη συνέχεια διαιρούμε το ΑΕΠ σε τρέχουσες με τις τιμές του νέου δείκτη και προκύπτει το ΑΕΠ σε σταθερές τιμές του 1990.ΕΤΟΣ ΑΕΠ Δ.Τ ΝΕΟΣ ΔΕΙΚ. ΤΙΜΩΝ ΑΕΠ σε στ. τιμές1990 850 100 100/100=1 850/1= 8501991 910 130 130/100=1,3 910/1,3= 7001992 1000 170 170/100=1,7 1000/1,7=588,21993 1200 180 180/100=1,8 1200/1,8= 666,71994 2000 200 200/100=2 2000/2= 1000 οι υπολογισμοί μπορεί να γίνουν και με τον τύπο

Β)το ΑΕΠ σε σταθερές τιμές του 1992 είναι

ΕΤΟΣ ΑΕΠ Δ.Τ ΝΕΟΣ ΔΕΙΚ. ΤΙΜΩΝ ΑΕΠ σε στ. τιμές1990 850 100 100/170= 0,588 850 / 0,588 = 1445,51991 910 130 130/170=0,764 910 / 0,764= 11911992 1000 170 170/170=1 1000 / 1 = 10001993 1200 180 180/1170=1,058 1200 / 1,058 = 1134,21994 2000 200 200/170=1,176 2000 / 1,176 = 1700,6

γ) Το ΑΕΠ σε σταθερές τιμές μετεβλήθη από το 1992 μέχρι το 1994 κατά 1.440,6 - 1.695 = -254,4 δηλ. μειώθηκε κατά 254,4 αυτή είναι η πραγματική μεταβολή.Η ποσοστιαία μεταβολή είναιστα 1.440,6 έχουμε μείωση 254,4στα 100 Χ;

Χ= 254,4*(100 / 1.440,6) = 17,66 άρα το ΑΕΠ μειώθηκε κατά 17,66 %


ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ

1. Τι εξετάζει η μακροοικονομική και τι η μικροοικονομική θεωρία;2. Τι ονομάζουμε ακαθάριστο εγχώριο προϊόν; γιατί εκφράζεται σε χρηματικές μονάδες;3. Ποια είναι τα 3 βασικά στοιχεία που προκύπτουν από τον ορισμό του ΑΕΠ και πρέπει να

εξηγηθούν;4. Ποιο πρόβλημα επιλύει και ποιο δημιουργεί η χρησιμοποίηση χρηματικών αξίων κατά τον

υπολογισμό του ΑΕΠ;5. Τι είναι προστιθέμενη αξία και ποια είναι η σημασία της από την άποψη υπολογισμού του ΑΕΠ;6. Τι είναι τελικά και τι ενδιάμεσα αγαθά;7. Ποια είναι η διαφορά υπολογισμού του ΑΕΠ, με τη μέθοδο της τελικής και με τη μέθοδο της

προστιθέμενης αξίας;8. Τι επιτυγχάνουμε με τη χρησιμοποίηση της μεθόδου της προστιθέμενης αξίας για τον

υπολογισμό του ΑΕΠ;9. Γιατί το ΑΕΠ σε τρέχουσες τιμές δεν είναι κατάλληλο για συγκρίσεις των μεταβολών του

επιπέδου ευημερίας σε μια χώρα;10. Με ποιον τρόπο το ΑΕΠ σε τρέχουσες τιμές απαλλάσσεται από την επίδραση των μεταβολών

των τιμών;11. Τι είναι δείκτης τιμών και τι εκφράζει σε μια οικονομία που παράγει 1 αγαθό και σε μια

οικονομία που παράγει χιλιάδες αγαθά και υπηρεσίες;12. Πως ονομάζεται το ΑΕΠ σε σταθερές τιμές και γιατί είναι καλύτερο μέτρο σύγκρισης της

ευημερίας μιας οικονομίας;13. Τι είναι ονομαστικό ΑΕΠ και τι πραγματικό;14. Ποια είναι η επίδραση της μεταβολής των τιμών στο ΑΕΠ και πως αντιμετωπίζεται;15. Τι τιμή μπορεί να πάρει ο δείκτης τιμών στο έτος βάσης και γιατί;

16. Αν μια οικονομία παράγει ένα μόνο προϊόν , ποιό είναι το ΑΕΠ σε τρέχουσες τιμές αυτής της οικονομίας;

17. Τι είναι το κατά κεφαλήν πραγματικό ΑΕΠ και ποιο το κατά κεφαλήν ονομαστικό ΑΕΠ;18. Ποιες είναι οι αδυναμίες του ΑΕΠ ως δείκτη οικονομικής ευημερίας;19. Τι δείχνει το κατά κεφαλήν πραγματικό ΑΕΠ; 20. Η ποιότητα ζωής περιλαμβάνεται στους υπολογισμούς του ΑΕΠ;21. Η παραοικονομία περιλαμβάνεται στο ΑΕΠ;22. Πότε είναι πιο αξιόπιστο το κατά κεφαλήν πραγματικό ΑΕΠ;23. Ποια σχέση έχουν με το ΑΕΠ η ιδιοκατανάλωση και η παραοικονομία;24. Πότε θα ήταν και ποιοτικός δείκτης ευημερίας το ΑΕΠ;25. Με ποιον τρόπο οι μεταβολές στην κατανομή της παραγωγής επηρεάζουν το ΑΕΠ ως

δείκτη ευημερίας;

ΣΩΣΤΟΥ - ΛΑΘΟΥΣ

1. Το ονομαστικό ΑΕΠ είναι καλύτερος δείκτης για την ευημερία μιας οικονομίας από το πραγματικό ΑΕΠ

2. Το πραγματικό ΑΕΠ περιλαμβάνει και τη χρηματική αξία των υπηρεσιών που παρέχει μια νοικοκυρά στο σπίτι της.

3. Όσο μεγαλύτερη είναι η ανισοκατανομή του προϊόντος σε μια οικονομία, τόσο πιο αναξιόπιστο γίνεται το κατά κεφαλήν ΑΕΠ ως δείκτης οικονομικής ευημερίας.

4. Η έννοια εγχώριο περιλαμβάνει την παραγωγή που γίνεται μέσα σε μια χώρα από παραγωγούς που είναι μόνιμοι κάτοικοι της συγκεκριμένης χώρας.

5. Το ΑΕΠ σε σταθερές τιμές λέγεται και πραγματικό ΑΕΠ γιατί δεν επηρεάζεται από τις μεταβολές των τιμών.

6. Το ΑΕΠ περιλαμβάνει την αξία των τελικών και ενδιάμεσων αγαθών και υπηρεσιών.7. Όταν ο δείκτης τιμών είναι μικρότερος από το 100 η' από τη μονάδα, το γενικό επίπεδο των

τιμών έχει μειωθεί σε σχέση με το έτος βάσης.8. Όταν το ΑΕΠ σε σταθερές τιμές είναι μικρότερο από το ΑΕΠ σε τρέχουσες τιμές, ο δείκτης

τιμών είναι μικρότερος από το 100.9. Η διάκριση τελικών και ενδιάμεσων αγαθών γίνεται με κριτήριο το σκοπό της χρήσης

τους.10. To σφάλμα της σύνθεσης συμβαίνει όταν δεχόμαστε ότι εκείνο το οποίο ισχύει για τα άτομα ισχύει

αναγκαστικά και για το σύνολο της οικονομίας.11. Στο Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν περιλαμβάνεται και η παραγωγή των Ελλήνων που διαθέτουν

επιχειρήσεις σε άλλες χώρες.12. To Α.Ε.Π. σε σταθερές τιμές είναι πάντα ίσο με το ονομαστικό Α.Ε.Π.13. To Α.Ε.Π. σε τρέχουσες τιμές είναι το πραγματικό Α.Ε.Π. στο έτος βάσης.14. To ονομαστικό Α.Ε.Π. είναι καλύτερο μέτρο σύγκρισης της ευημερίας μιας οικονομίας απ' ότι το

πραγματικό Α.Ε.Π.15. Ο δείκτης τιμών ονομάζεται και αποπληθωριστής του Α.Ε.Π.16. Η διαδικασία αφαίρεσης της επίδρασης των μεταβολών των τιμών από το ονομαστικό Α.Ε.Π. ονομάζεται

αποπληθωρισμός του Α.Ε.Π.17. To κατά κεφαλήν πραγματικό Α.Ε.Π. δίνεται από τον τύπο: Κατά κεφαλήν πραγματικό Α.Ε.Π. = Πραγματικό Α.Ε.Π. / Πληθυσμός

18. Το Α.Ε.Π . είναι και ποιοτικός δείκτης της παραγωγής μιας χώρας.19. Το Α.Ε.Π. αγνοεί τη σύνθεση και την κατανομή της παραγωγής.20. Στο Α.Ε.Π. δεν περιλαμβάνεται η αξία των αγαθών και των υπηρεσιών της παραοικονομίας.21. H ποιότητα ζωής σε μια χώρα αντανακλάται άμεσα στο μέγεθος του Α.Ε.Π.22. Ενδιάμεσα αγαθά είναι όλα τα αγαθά που χρησιμοποιούν οι επιχειρήσεις.


1. Η μακροοικονομία ασχολείται με

Α. Τον προσδιορισμό των τιμών των προϊόντωνΒ. Τα προβλήματα παραγωγής και κόστους των επιχειρήσεωνΓ. Την αντιπροσωπευτική επιχείρησηΔ. Τον προσδιορισμό του συνολικού εισοδήματος και της συνολικής παραγωγής

2. Η αύξηση των τιμών γενικεύεται

Α. Στο κατώτατο σημείο του κύκλουΒ. Στην αρχή της ανόδου Γ. Στο τέλος της καθόδουΔ. Σε κανένα από τα παραπάνω

3. Μια από τις αιτίες του οικονομικού κύκλου είναι

Α. Ο πόλεμος Β. Τα νομισματικά φαινόμενα Γ. Οι τεχνολογικές εφευρέσειςΔ. Τυχαία συμβάντα

4. Το πραγματικό ΑΕΠ προκύπτει αν

Α. Διαιρέσουμε το εθνικό εισόδημα με το δείκτη τιμών Β. Διαιρέσουμε το ονομαστικό ΑΕΠ με το δείκτη τιμών Γ. Διαιρέσουμε το διαθέσιμο εισόδημα με το δείκτη τιμών Δ. Τίποτε από τα παραπάνω

5. Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν είναι:

α) η ποσότητα των προϊόντων που παράγονται σ' ένα έτος.β) η συνολική αξία σε χρηματικές μονάδες όλων των αγαθών και υπηρεσιών που παράγονται σε μια χώρα σ' ένα συγκεκριμένο έτος.γ) η συνολική αξία σε χρηματικές μονάδες όλων των τελικών αγαθών και υπηρεσιών που παράγονται σε μια χώρα σε μια δεδομένη χρονική περίοδο.

6. Για τον υπολογισμό του Α.Ε.Π. λαμβάνουμε υπόψη:

α) τα τελικά αγαθά και υπηρεσίες.

β) τα ενδιάμεσα αγαθά.γ) την προστιθέμενη αξία στο τελικό στάδιο της παραγωγής. δ) τα (α) και (β) μαζί.

7. To άθροισμα των προστιθέμενων αξιών όλων των σταδίων παραγωγής είναι ίσο με:

α) την αξία του τελικού προϊόντος που πληρώνει ο καταναλωτής. β) την αξία του ενδιάμεσου προϊόντος. γ) την αξία μόνο των χρησιμοποιούμενων πρώτων υλών. δ) κανένα από τα προηγούμενα.

8. To ονομαστικό Α.Ε.Π. μπορεί να μεταβληθεί:

α) με μεταβολή των ποσοτήτων.β) με μεταβολή των τιμών.γ) είτε με μεταβολή των ποσοτήτων είτε με μεταβολή των τιμών είτε λόγω μεταβολής και των δύο. δ) κανένα από τα παραπάνω.

9. Αν ο δείκτης τιμών είναι μεγαλύτερος από 100, αυτό σημαίνει ότι σε σχέση με το έτος σύγκρισης οι τιμές:

α) μειώθηκαν. β) αυξήθηκαν. γ) παρέμειναν οι ίδιες.

10. To κατά κεφαλήν πραγματικό Α.Ε.Π. δείχνει:

α) το προϊόν που θα αντιστοιχούσε σε κάθε κάτοικο μιας οικονομίας, αν η διανομή του ήταν ίση.β) τις επιδόσεις των οικονομιών διαχρονικά.γ) τις επιδόσεις μεταξύ των χωρών για διεθνείς συγκρίσεις.δ) όλα τα παραπάνω.

11. To Α.Ε.Π. δεν περιλαμβάνει:

α) την ιδιοκατανάλωση.β) την ποιότητα των προϊόντων.γ) τη σύνθεση της παραγωγής. δ) όλα τα προηγούμενα.

12. To Α.Ε.Π. περιλαμβάνει:

α) το προϊόν της παραοικονομίας. β) το προϊόν μόνο της ιδιοκατανάλωσης. γ) το τελικό προϊόν σε χρηματικές μονάδες. δ) την κατανομή της παραγωγής στις κοινωνικές ομάδες.

13. Μία από τις ατέλειες του Α.Ε.Π. ως δείκτη της οικονομικής ευημερίας μιας χώρας είναι ότι:

α) περιλαμβάνει την αξία όλων των τελικών αγαθών και υπηρεσιών μιας χώρας σ' ένα έτος. β) περιλαμβάνει την αξία της παραγωγής που αφορά την ιδιοκατανάλωση. γ) είναι ποσοτικός και όχι ποιοτικός δείκτης.

δ) η αξία του προκύπτει από τη συμμετοχή στην παραγωγή της χώρας καν από μη μόνιμους κατοίκους αυτής.

ΜΑΘΗΜΑ 13

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΔΙΑΚΥΜΑΝΣΕΙΣ - ΠΛΗΘΩΡΙΣΜΟΣ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Ένα από τα σοβαρότητα προβλήματα που αντιμετώπιζαν τα τελευταία χρόνια οι περισσότερες από τις ανεπτυγμένες οικονομίες , και το οποίο ορισμένες αντιμετωπίζουν ακόμη, είναι το πρόβλημα του πληθωρισμού. Ως πληθωρισμός ορίζεται η τάση για συνεχή άνοδο του γενικού επιπέδου των τιμών. Συνεπώς, πληθωρισμός δε σημαίνει ένα υψηλό επίπεδο τιμών , αλλά ένα συνεχώς ανερχόμενο επίπεδο τιμών. Η ποσοστιαία μεταβολή του επιπέδου των τιμών (ή του δείκτη τιμών) μέσα σε μια ορισμένη χρονική περίοδο ονομάζεται ρυθμός πληθωρισμού. Έτσι, όταν λέμε ότι ο ρυθμός πληθωρισμού είναι 5%, εννοούμε ότι το επίπεδο των τιμών του τρέχοντος έτους είναι 5% υψηλότερο από αυτό του προηγούμενου έτους.

ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΤΟΥ ΠΛΗΘΩΡΙΣΜΟΥ

Ο πληθωρισμός είναι ένα φαινόμενο που διαταράσσει την ομαλή λειτουργία του οικονομικού συστήματος και ασκεί σημαντικές επιδράσεις σε όλους τους τομείς της οικονομίας. Θα αναφερθούμε στις δυσμενείς επιπτώσεις που έχει ο πληθωρισμός στη διανομή του εισοδήματος.

Το πραγματικό εισόδημα ενός ατόμου ή μιας οικονομίας εξαρτάται από το ονομαστικό , δηλαδή το χρηματικό εισόδημα, και από το επίπεδο των τιμών, επειδή :

Πραγματικό εισόδημα = x 100

Όταν αυξάνεται το επίπεδο των τιμών, το πραγματικό εισόδημα μειώνεται και αντίστροφα.

ΣΤΑΘΕΡΑ ΧΡΗΜΑΤΙΚΑ ΕΙΣΟΔΗΜΑΤΑ

Είναι φανερό ότι ο πληθωρισμός πλήττει όλα τα άτομα που το χρηματικό του εισόδημα είναι σταθερό ή αυξάνεται με ρυθμό μικρότερο από το ρυθμό του πληθωρισμού, γιατί σε αυτήν την περίπτωση μειώνεται το πραγματικό τους εισόδημα και, κατά συνέπεια , το βιοτικό τους επίπεδο. Τα άτομα αυτά είναι συνταξιούχοι , οι μισθωτοί και γενικά οι υπάλληλοι , που ο μισθός τους δεν αναπροσαρμόζεται συχνά. Αντίθετα, ο πληθωρισμός ευνοεί , ή τουλάχιστον δεν πλήττει, τα άτομα που το εισόδημα τους προέρχεται από κέρδη, γιατί τα κέρδη συνήθως αυξάνονται μαζί με τον πληθωρισμό. Αξίζει να σημειώσουμε ότι πολλές κατηγορίες μισθωτών μπορεί να προφυλάσσονται από τον πληθωρισμό με ρήτορες για αυτόματη τιμαριθμική αναπροσαρμογή (ΑΤΑ). Αυτό σημαίνει ότι το συμβόλαιο εργασίας περιλαμβάνει και έναν όρο (ρήτρα) για αυτόματη αύξηση των αποδοχών ίση με το ρυθμό πληθωρισμού. Σε αυτήν την περίπτωση δεν επέρχεται μείωση της αγοραστικής δύναμης.

ΑΠΟΤΑΜΙΕΥΤΕΣ

Ο πληθωρισμός μειώνει την αξία των αποταμιευτών. Τα άτομα που πλήττονται περισσότερο είναι οι μικροί αποταμιευτές που δεν έχουν δυνατότητα έγκαιρης και ασφαλούς επένδυσης των χρημάτων τους. Είναι φανερό ότι ο πληθωρισμός αποτελεί αντικίνητρο για αποταμίευση. Έτσι, σε περιόδους έντονου πληθωρισμού αυξάνεται η κατανάλωση και μειώνεται η αποταμίευση.

ΔΑΝΕΙΣΤΕΣ ΚΑΙ ΧΡΕΩΣΤΕΣ

Ο πληθωρισμός τείνει να ευνοεί αυτούς που δανείζονται και να ζημιώνει αυτούς που δανείζουν.

Παράδειγμα : Έστω ένας δανείζεται 100 ΕΥΡΩ για ένα χρόνο με επιτόκιο 10%. Αν στο τέλος του έτους που θα πρέπει να εξοφληθεί το δάνειο το επίπεδο των τιμών έχει αυξηθεί κατά 25%, τότε η πραγματική αξία των 100 ΕΥΡΩ που επιστρέφονται θα είναι (100/1.25) =80 ΕΥΡΩ. Αν λάβουμε υπόψη μας και τον τόκο είναι

( (110/1.25)= 88 ΕΥΡΩ). Στην ουσία έχει γίνει μεταβίβαση αγοραστικής δύναμης από τον πιστωτή στο χρεώστη, ποσού 22 ΕΥΡΩ (110 - 88).

Θα πρέπει να σημειώσουμε ότι η παραπάνω μεταβίβαση αγοραστικής δύναμης από τους πιστωτές στους χρεώστες πραγματοποιείται μόνο, αν δεν αναμένεται ή δεν προβλέπεται πληθωρισμός. Αν, όμως, ο πληθωρισμός είναι αναμενόμενος, που είναι και συνήθης περίπτωση, τότε μπορεί να ληφθεί υπόψη στον καθορισμό του επιτοκίου. Έτσι, αν στο παράδειγμά μας το επιτόκιο αυξηθεί κατά το ρυθμό του πληθωρισμού, δηλαδή γίνει 35%, ο πιστωτής στο τέλος του έτους θα πάρει 135 ευρώ των οποίων η πραγματική αξία θα 108 ευρώ. Άρα το επιτόκιο καλύπτει τουλάχιστον το ρυθμό πληθωρισμού. Αν ο δανειστής ήθελε να πάρει στο τέλος του χρόνου 110 ευρώ σε σταθερές τιμές , τότε το επιτόκιο πρέπει να γίνει 37,5%

Ώστε

ΤΑ ΑΙΤΙΑ ΤΟΥ ΠΛΗΘΩΡΙΣΜΟΥ

Οι οικονομολόγοι διακρίνουν διάφορα είδη πληθωρισμού που αντιστοιχούν σε διαφορετικές απόψεις για τα αίτια που τον προκαλούν. Θα δώσουμε τα βασικά σημεία των δύο πιο σημαντικών απόψεων που αναφέρονται στον πληθωρισμό ζήτησης και στον πληθωρισμό κόστους.

ΠΛΗΘΩΡΙΣΜΟΣ ΖΗΤΗΣΗΣ

Κατά την άποψη αυτή ο πληθωρισμός είναι αποτέλεσμα υπερβάλλουσας ζήτησης. Όπως αναφέραμε προηγουμένως, καθώς η οικονομία πλησιάζει το επίπεδο της πλήρους απασχόλησης, αρχίζουν να δημιουργούνται στενότητες στην αγορά ορισμένων παραγωγικών συντελεστών, με συνέπεια την αύξηση της τιμής τους. Η αύξηση της τιμής των παραγωγικών συντελεστών προκαλεί αύξηση του κόστους παραγωγής και, επομένως, αύξηση της τιμής των προϊόντων. Όταν η οικονομία φτάσει στο επίπεδο της πλήρους απασχόλησης, παραπέρα αύξηση της συνολικής ζήτησης είναι εξ ορισμού πληθωριστική, εφόσον δεν αυξάνεται η παραγωγή.

ΠΛΗΘΩΡΙΣΜΟΣ ΚΟΣΤΟΥΣ

Η άποψη ότι ο πληθωρισμός είναι αποτέλεσμα υπερβάλλουσας ζήτησης δεν εξηγεί γιατί υπάρχει πληθωρισμός και σε περιόδους χαμηλής σχετικά ζήτησης, δηλαδή σε περιόδους ανεργίας και μείωσης εισοδήματος. Ο πληθωρισμός κόστους τονίζει το ρόλο των εργατικών σωματείων και τη δύναμη ολιγοπωλίων. Σύμφωνα με τη θεωρία αυτή, τα εργατικά σωματεία ή ορισμένα από αυτά έχουν αρκετή δύναμη, ώστε να μπορούν να πετυχαίνουν αυξήσεις των μισθών και των ημερομισθίων, ακόμα και όταν υπάρχει ανεργία. Από την μεριά τους τα μεγάλα μονοπώλια και ολιγοπώλια έχουν αρκετή δύναμη στην αγορά, ώστε να μεταβιβάζουν τις αυξήσεις του κόστους, που προκαλούνται από την αύξηση των εργατικών μισθών, στους αγοραστές αυξάνοντας την τιμή του προϊόντος. Πολλά, όμως, από τα προϊόντα αυτά αποτελούν πρώτη ύλη για την παραγωγή άλλων αγαθών, που σημαίνει αύξηση του κόστους και της τιμής τους. Κατ αυτόν τον τρόπο η αρχική αύξηση του κόστους σε ορισμένους κλάδους διαχέεται σε ολόκληρη την οικονομία, με αποτέλεσμα, την αύξηση του γενικού επιπέδου των τιμών.

Είναι φανερό ότι η παραπάνω διαδικασία μπορεί να ξεκινήσει τόσο από τα εργατικά σωματεία όσο (αύξηση μισθών) όσο και από τις επιχειρήσεις (αύξηση κερδών). Στον πληθωρισμό κόστους ανήκει φυσικά

11025,1

5,137

25,1

5,37100

και η περίπτωση που η αύξηση του κόστους προέρχεται από την αύξηση της τιμής ορισμένων βασικών πρώτων υλών και ενέργειες, κυρίως της τιμής του πετρελαίου. Η αύξηση της τιμής που πέτυχαν κατά το 1973 και το 1079 οι χώρες του ΟΠΕΚ ( OPEC) είναι χαρακτηριστικό παράδειγμα πληθωρισμού κόστους.

ΣΤΑΣΙΜΟΠΛΗΘΩΡΙΣΜΟΣ

Σε παλαιότερες περιόδους ο πληθωρισμός και η ανεργία ήταν φαινόμενα που δεν μπορούσαν να παρατηρηθούν ταυτόχρονα. Σε περιόδους αύξησης παρατηρούσαμε αύξηση των τιμών, αλλά ταυτόχρονα οικονομική ανάπτυξη και μείωση της ανεργίας. Σε περιόδους ύφεσης παρατηρούσαμε κάμψη της οικονομικής δραστηριότητας και αύξηση της ανεργίας, αλλά ταυτόχρονα πτώση του πληθωρισμού. Με άλλα λόγια ο πληθωρισμός και η ανεργία παρουσιάζουν αντίθετες μεταβολές. Μετά το 1965 οι ανεπτυγμένες οικονομίες παρουσιάζουν διαφορετική συμπεριφορά. Ανεργία και πληθωρισμός συνυπάρχουν ή ακόμη μπορεί να αυξάνονται ταυτόχρονα. Το φαινόμενο αυτό ονομάστηκε στασιμοπληθωρισμός, γιατί παρατηρείται πληθωρισμός και ταυτόχρονα η οικονομία βρίσκεται σε κατάσταση στασιμότητας ή ανεργίας.

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΔΙΑΚΥΜΑΝΣΕΙΣ

«Ως οικονομικοί κύκλοι η οικονομικές διακυμάνσεις ορίζονται οι μεταβολές στο επίπεδο της οικονομικής δραστηριότητας μιας χώρας όπου παρουσιάζεται μια συστηματική κυκλικότητα»

«Παρότι οι οικονομικοί κύκλοι επαναλαμβάνονται, δεν είναι ίδιοι ως προς την ένταση και την διάρκεια τους» «Στον κατακόρυφο άξονα μετράμε το επίπεδο της οικονομικής δραστηριότητας και στον οριζόντιο τον χρόνο. Η γραμμή ΑΒ παριστάνει την μακροχρόνια ανοδική τάση της οικονομίας.»

ΑΝΟΔΟΣ

ΚΡΙΣΗ

ΚΑΘΟΔΟ

Σ

ΥΦΕΣΗ

ΟΙΚ

ΟΝ

ΟΜ

ΙΚΗ

Δ

ΡΑ

ΣΤ

ΗΡ

ΙΟΤ

ΗΤ

Α

ΧΡΟΝΟΣ

Α

Β

ΤΑ ΑΙΤΙΑ ΤΩΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΚΥΚΛΩΝ

Εξωτερικοί Παράγοντες Εσωτερικοί Παράγοντες

Τεχνολογική πρόοδος Πόλεμοι Κοινωνικές και Πολιτικές

ανακατατάξεις Τυχαία συμβάντα

Μεταβολή όγκου χρήματος


ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΔΙΑΚΥΜΑΝΣΕΙΣ

ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ

1. Τι ονομάζονται οικονομικές διακυμάνσεις ή οικονομικοί κύκλοι;2. Τι ονομάζονται φάσεις του οικονομικού κύκλου;3. Ποιες είναι οι φάσεις του οικονομικού κύκλου και πώς απεικονίζονται με τη βοήθεια ενός

διαγράμματος;4. Ποια είναι τα σπουδαιότερα χαρακτηριστικά της φάσης της ύφεσης;5. Ποια είναι τα σπουδαιότερα χαρακτηριστικά της φάσης της ανόδου ή άνθησης;6. Ποια είναι τα σπουδαιότερα χαρακτηριστικά της φάσης της κρίσης;7. Ποια είναι τα σπουδαιότερα χαρακτηριστικά της φάσης της καθόδου;8. Ποια είναι τα αίτια των οικονομικών κύκλων;9. Ποια είναι η συμπεριφορά των τιμών στις διάφορες φάσεις ενός οικονομικού κύκλου;10. Ποιες είναι οι διακυμάνσεις της ανεργίας στις διάφορες φάσεις ενός οικονομικού κύκλου;11. Ποιος είναι ο ρόλος της εξέλιξης του ποσοστού του κέρδους για την κατανόηση των οικονομικών

κύκλων;


1. Η οικονομική δραστηριότητα άλλοτε αυξάνεται γρήγορα, άλλοτε αργά και άλλοτε μειώνεται στο πέρασμα του χρόνου.

2. Η οικονομική δραστηριότητα μεταβάλλεται διαχρονικά με τον ίδιο ρυθμό.3. Οι οικονομικές διακυμάνσεις ή οικονομικοί κύκλοι παρουσιάζουν μια συστηματική κυκλικότητα.4. Οι οικονομικοί κύκλοι επαναλαμβάνονται πάντοτε με την ίδια ένταση και διάρκεια.5. Τα στάδια από τα οποία περνάει η οικονομία στη διάρκεια του κύκλου δεν έχουν κοινά

χαρακτηριστικά.6. Μακροχρόνια το επίπεδο της οικονομικής δραστηριότητας σε μια οικονομία εμφανίζει ανοδική

τάση.7. Στη φάση της ύφεσης οι επιχειρήσεις έχουν αχρησιμοποίητη ή πλεονάζουσα παραγωγική

δυναμικότητα.8. Στη φάση της ύφεσης οι τιμές, αν δεν αυξάνονται, τουλάχιστον δεν μειώνονται.9. Στη φάση της ύφεσης τα κέρδη των επιχειρήσεων είναι υψηλά.10. Στη φάση της ύφεσης υπάρχει πλεονάζουσα προσφορά.11. Στη φάση της ύφεσης η παραγωγή και το εισόδημα βρίσκονται στο χαμηλότερο επίπεδό τους.12. Η μετάβαση από την άνοδο στην κάθοδο και αντίστροφα γίνεται άμεσα.13. Στη φάση της ανόδου έχουμε αύξηση της παραγωγής, μείωση του εισοδήματος και μείωση της

απασχόλησης.14. Όταν υπάρχει πλεονάζουσα παραγωγική ικανότητα σε μια οικονομία, η αύξηση της συνολικής

ζήτησης δεν επιφέρει αυξήσεις των τιμών.15. Στη φάση της ανόδου, καθώς αυξάνεται η συνολική ζήτηση και η απασχόληση των παραγωγικών

συντελεστών, αρχίζουν να εμφανίζονται και οι πρώτες αυξήσεις των τιμών.16. Όταν η οικονομία πλησιάζει το επίπεδο της πλήρους απασχόλησης και υπάρχουν ελλείψεις σε

ορισμένες κατηγορίες εξειδικευμένης εργασίας, τότε το κόστος παραγωγής μειώνεται.17. Η πιο έντονη αύξηση των τιμών απ' όλες τις φάσεις παρουσιάζεται συνήθως στη φάση της κρίσης.18. Τα φαινόμενα που παρατηρούνται στη φάση της καθόδου είναι ανάλογα με αυτά που συναντάμε

στην ανοδική πορεία της οικονομίας.19. Στη φάση της καθόδου η αύξηση της παραγωγής είναι εύκολη, γιατί υπάρχει πλεονάζουσα

παραγωγική ικανότητα.20. Στη φάση της καθόδου έχουμε οπωσδήποτε μείωση της απασχόλησης.21. Στη φάση της καθόδου έχουμε αύξηση της κατανάλωσης.22. Οι εφευρέσεις και οι τεχνολογικές καινοτομίες, ως αίτια εμφάνισης των οικονομικών κύκλων,

ανήκουν στους εσωτερικούς παράγοντες του οικονομικού συστήματος.23. To τρομοκρατικό χτύπημα στους Δίδυμους Πύργους της Νέας Υόρκης αποτελεί εξωτερικό παράγοντα

εμφάνισης οικονομικών κύκλων.24. Μία από τις θεωρίες που ερμηνεύει τη γενεσιουργό αιτία των οικονομικών κύκλων είναι αυτή της

υπερεπένδυσης.25. To κλειδί της κατανόησης των οικονομικών κύκλων είναι η εξέλιξη του ποσοστού του κέρδους, από

το οποίο εξαρτάται η επενδυτική δραστηριότητα των επιχειρήσεων.26. Στη φάση της ανόδου η αύξηση της παραγωγής είναι εύκολη.27. Στη φάση της κρίσης συνήθως η αύξηση των τιμών είναι πιο έντονη, καθώς η οικονομία πλησιάζει το

επίπεδο της πλήρους απασχόλησης.


1. Οικονομικές διακυμάνσεις ή οικονομικοί κύκλοι λέγονται οι συστηματικές μεταβολές που γίνονται πότε αργά και πότε γρήγορα:

α) στην παραγωγή.β) στο εισόδημα.γ) στην απασχόληση.δ) σε όλα τα παραπάνω

2. Οι οικονομικοί κύκλοι (ή οικονομικές διακυμάνσεις):

α) είναι πάντοτε ίδιοι ως προς την έντασή τους.β) είναι πάντοτε ίδιοι ως προς τη διάρκειά τους.γ) παρουσιάζουν μια συστηματική κυκλικότητα. δ) χαρακτηρίζονται από φάσεις με ανόμοια χαρακτηριστικά.

3. Όταν η οικονομία βρίσκεται στην κορυφή του οικονομικού κύκλου, τότε έχουμε τη φάση:

α) της ύφεσης. β) της άνθησης. γ) της κρίσης. δ) της καθόδου.

4. Η παραγωγή και το εισόδημα βρίσκονται στο χαμηλότερο επίπεδό τους στη φάση:

α) της ύφεσης. β) της ανόδου. γ) της κρίσης. δ) της καθόδου.

5. Στη φάση της ύφεσης οι τιμές των αγαθών:

α) μόνο αυξάνονται.β) μόνο μειώνονται.γ) μπορεί να μειώνονται ή να μένουν σταθερές. δ) μπορεί να μειώνονται, να μένουν σταθερές ή να αυξάνονται ελάχιστα.

6. Η αύξηση των τιμών γενικεύεται:

α) στο κατώτατο σημείο («πυθμένα») του κύκλου. β) στην αρχή της ανόδου. γ) στην κορυφή του κύκλου. δ) σε κανένα από τα προηγούμενα.

7. Η φάση της καθόδου χαρακτηρίζεται από:

α) μείωση της κατανάλωσης.β) στασιμότητα ή μείωση των επενδύσεων. γ) μείωση του εισοδήματος και της απασχόλησης. δ) όλα τα προηγούμενα.

8. Μία από τις αιτίες που δικαιολογούν τους οικονομικούς κύκλους και οφείλεται στο ίδιο το οικονομικό σύστημα είναι:

α) ο πόλεμος.β) τα νομισματικά φαινόμενα.γ) οι τεχνολογικές και οι οικονομικές εφαρμογές. δ) τυχαία συμβάντα.

9. To κλειδί για την κατανόηση των οικονομικών κύκλων είναι:

α) η ανάλυση του ρόλου των εφευρέσεων. β) η εξέταση των μηχανισμών υπερεπένδυσης. γ) η εξέλιξη του ποσοστού του κέρδους. δ) η ερμηνεία των μεταβολών στην προσφορά του χρήματος.

10. To γενικό επιχειρηματικό κλίμα δεν είναι ευνοϊκό για την ανάληψη επενδύσεων όταν βρισκόμαστε στη φάση της:

α) ανόδου. β) καθόδου. γ) ύφεσης. δ) κρίσης.

ΠΛΗΘΩΡΙΣΜΟΣ

ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ

1. Τι είναι πληθωρισμός και τι ρυθμός πληθωρισμού;2. Από τι εξαρτάται το πραγματικό εισόδημα ενός ατόμου ή μιας οικονομίας;3. Ποια είναι η επίδραση του πληθωρισμού στα σταθερά χρηματικά εισοδήματα;4. Ποια επίδραση ασκεί ο πληθωρισμός στους αποταμιευτές;5. Τι είναι ο πληθωρισμός ζήτησης και πώς δημιουργείται;6. Τι είναι ο στασιμοπληθωρισμός;7. Ποιες είναι οι κύριες αιτίες του πληθωρισμού κόστους;8. Να αναλύσετε τις συνέπειες του πληθωρισμού στα σταθερά χρηματικά εισοδήματα και στους

αποταμιευτές.9. Τι γνωρίζετε για τον πληθωρισμό κόστους;10. Ποια είναι η διαφορά μεταξύ του δείκτη τιμών και του ρυθμού πληθωρισμού;11. Ποια είναι η διαφορά στα αίτια που προκαλούν τον πληθωρισμό ζήτησης και τον πληθωρισμό

κόστους;12. Ο στασιμοπληθωρισμός πλησιάζει περισσότερο τον πληθωρισμό ζήτησης ή τον πληθωρισμό

κόστους;

ΣΩΣΤΟΥ –ΛΑΘΟΥΣ

1. Πληθωρισμός σημαίνει ένα υψηλό επίπεδο τιμών.2. Ο ρυθμός πληθωρισμού αναφέρεται στην ποσοστιαία μεταβολή του δείκτη τιμών μεταξύ διαδοχικών

ετών.3. Ο πληθωρισμός δεν διαταράσσει την ομαλή λειτουργία του οικονομικού συστήματος.4. Όταν αυξάνεται το επίπεδο των τιμών, το πραγματικό εισόδημα μειώνεται, ανεξάρτητα από το

μέγεθος της μεταβολής του ονομαστικού εισοδήματος.5. Όταν το χρηματικό εισόδημα αυξάνεται με ρυθμό μικρότερο από τον ρυθμό πληθωρισμού, το

πραγματικό εισόδημα αυξάνεται.6. Ο πληθωρισμός ευνοεί ή τουλάχιστον δεν πλήττει τα άτομα που το εισόδημά τους προέρχεται από

κέρδη.7. Η Α.Τ.Α. είναι μια αύξηση των αποδοχών τέτοια, ώστε να καλύπτει ένα μέρος του πληθωρισμού.8. Η Α.Τ.Α. προστατεύει την αγοραστική δύναμη των ατόμων με σταθερά χρηματικά εισοδήματα.9. Ο πληθωρισμός δεν μειώνει την αξία των αποταμιεύσεων.10. Όταν η οικονομία φτάσει στο επίπεδο της πλήρους απασχόλησης, παραπέρα αύξηση της συνολικής

ζήτησης οδηγεί σε αύξηση της παραγωγής.11. Ο πληθωρισμός ζήτησης εμφανίζεται στη φάση της κρίσης.12. Ο πληθωρισμός υπάρχει σε περιόδους πλήρους απασχόλησης, αλλά και σε περιόδους ανεργίας.13. Ο πληθωρισμός κόστους τονίζει τον ρόλο των εργατικών σωματείων και τη δύναμη των

ολιγοπωλίων.14. Η αύξηση της τιμής του πετρελαίου το 1979 προκάλεσε πληθωρισμό ζήτησης.15. Η αύξηση του κόστους παραγωγής οποιουδήποτε προϊόντος προκαλεί πληθωρισμό.16. Στασιμοπληθωρισμός σημαίνει ίδιο γενικό επίπεδο τιμών από έτος σε έτος.17. To φαινόμενο της ταυτόχρονης συνύπαρξης ή αύξησης πληθωρισμού και ανεργίας ονομάζεται

στασιμοπληθωρισμός.18. Όταν αυξάνεται το επίπεδο των τιμών, αυξάνεται πάντα και το πραγματικό εισόδημα ενός ατόμου ή

μιας οικονομίας.


1. Πληθωρισμός είναι η τάση για συνεχή άνοδο:

α) των τιμών των βασικών αγαθών που χρησιμοποιεί ο άνθρωπος.β) των τιμών των αγαθών πολυτελείας.γ) του γενικού επιπέδου των τιμών.δ) της απασχόλησης.

2. Πληθωρισμός σημαίνει:

α) ένα υψηλό επίπεδο τιμών.β) μια τάση για συνεχή άνοδο του γενικού επιπέδου των τιμών. γ) μια ακανόνιστη μεταβολή των τιμών. δ) κανένα από τα προηγούμενα.

3. Ο πληθωρισμός συνήθως ευνοεί ή τουλάχιστον δεν πλήττει τους:

α)μισθωτούς. β)συνταξιούχους. γ)έχοντες εισοδήματα από κέρδη. δ) Μικροαποταμιευτές.

4. To πραγματικό εισόδημα δίνεται από τον παρακάτω τύπο:

α) πραγματικό εισόδημα = επίπεδο τιμών / ονομαστικό εισόδημα. β) πραγματικό εισόδημα = ονομαστικό εισόδημα / επίπεδο τιμών. γ) πραγματικό εισόδημα = πραγματικό εισόδημα / επίπεδο τιμών. δ) πραγματικό εισόδημα = ονομαστικό εισόδημα / πραγματικό εισόδημα.

5. Όταν το επίπεδο των τιμών αυξάνεται, τo πραγματικό εισόδημα μειώνεται, εφόσον:

α) το ονομαστικό εισόδημα αυξάνεται ταχύτερα από τις μεταβολές των τιμών. β) το ονομαστικό εισόδημα αυξάνεται κατά το ίδιο ποσοστό με το οποίο μεταβλήθηκαν οι τιμές. γ) το ονομαστικό εισόδημα αυξάνεται με μικρότερο ρυθμό σε σχέση με τη μεταβολή των τιμών. δ) η μεταβολή του ονομαστικού εισοδήματος δεν επηρεάζει τη μεταβολή του πραγματικού

εισοδήματος.

6. Σε περίοδο έντονου πληθωρισμού:

α) αυξάνεται η κατανάλωση και μειώνεται η αποταμίευση. β) μειώνεται η κατανάλωση και αυξάνεται η αποταμίευση. γ) αυξάνεται και η κατανάλωση και η αποταμίευση. δ) μειώνεται και η κατανάλωση και η αποταμίευση.

7. Όταν η οικονομία φτάσει στο επίπεδο της πλήρους απασχόλησης, παραπέρα αύξηση της συνολικής ζήτησης:

α) οδηγεί σε αύξηση της παραγωγής, χωρίς να αυξάνεται το επίπεδο των τιμών. β) οδηγεί σε αύξηση της παραγωγής και ταυτόχρονα σε μικρή αύξηση των τιμών. γ) αφήνει αμετάβλητη την παραγωγή και αμετάβλητο το επίπεδο των τιμών. δ) οδηγεί σε πληθωρισμό ζήτησης.

8. Η αύξηση του κόστους σε ορισμένους κλάδους, που οδηγεί σε αύξηση του γενικού επιπέδου των τιμών, μπορεί να ξεκινήσει:

α) από τα ισχυρά εργατικά σωματεία.β) από τις μικρές χρεωκοπημένες επιχειρήσεις.γ) από τη μείωση της τιμής βασικών πρώτων υλών και ενέργειας. δ) απ' όλα τα παραπάνω.

9. Στασιμοπληθωρισμός είναι το φαινόμενο της:

α) συνύπαρξης πληθωρισμού και ανεργίας. β) ύπαρξης ανεργίας χωρίς πληθωρισμό. γ) ύπαρξης πληθωρισμού χωρίς ανεργία. δ) ύπαρξης σταθερού ρυθμού πληθωρισμού.

Αρχές Οικονομικής Θεωρίας

ΜΑΘΗΜΑ 14

ΑΝΕΡΓΙΑ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Κάθε οικονομία έχει ένα ορισμένο μέγεθος πληθυσμού. Για λόγους οικονομικής ανάλυσης ο πληθυσμός διακρίνεται σε οικονομικά ενεργό και σε οικονομικά μη ενεργό. Ο οικονομικά ενεργός πληθυσμός αποτελεί το εργατικό δυναμικό της οικονομίας και περιλαμβάνει τα άτομα εκείνα τα οποία είναι ικανά προς εργασία και ταυτόχρονα θέλουν να εργαστούν. Τα άτομα εκείνα τα οποία δεν μπορούν να εργαστούν, για παράδειγμα, μικρά παιδιά, ηλικιωμένοι, ασθενείς, στρατιώτες κ.α., δεν ανήκουν στο εργατικό δυναμικό. Επίσης τα άτομα μπορούν να εργαστούν, αλλά για διάφορους λόγους δε θέλουν, για παράδειγμα, τεμπέληδες, δεν ανήκουν στο εργατικό δυναμικό. Συνεπώς, τα άτομα τα οποία δεν μπορούν ή δε θέλουν να εργαστούν αποτελούν τον οικονομικά μη ενεργό πληθυσμό.

ΕΡΓΑΤΙΚΟ ΔΥΝΑΜΙΚΟ

Το εργατικό δυναμικό χωρίζεται σε δύο κατηγορίες, σε εκείνους οι οποίοι εργάζονται και ονομάζονται απασχολούμενοι και σε εκείνους οι οποίοι δεν εργάζονται και είναι άνεργοι. Με βάση τις παραπάνω διακρίσεις μπορούμε να δώσουμε τους εξής ορισμούς :

Εργατικό δυναμικό είναι το σύνολο των ατόμων τα οποία μπορούν και θέλουν να εργαστούν.

Απασχολούμενοι είναι τα άτομα τα οποία εργάζονται (φυσικά εξ ορισμού θέλουν και μπορούν να εργαστούν).

Άνεργοι είναι τα άτομα τα οποία μπορούν και θέλουν να εργαστούν, αλλά δεν μπορούν να βρουν απασχόληση.

Είναι φανερό ότι το άθροισμα των απασχολούμενων και των ανέργων είναι ίσως με το εργατικό δυναμικό.

ΜΕΓΕΘΟΣ ΑΝΕΡΓΙΑΣ

Το μέγεθος της ανεργίας μπορεί να μετρηθεί ως απόλυτο μέγεθος , για παράδειγμα, χιλιάδες άνεργοι. Η σημασία όμως του αριθμού αυτού εξαρτάται από το μέγεθος του εργατικού δυναμικού. Γι αυτό η ανεργία μετράτε ως ποσοστό επί τοις εκατό (%)του εργατικού δυναμικού, για παράδειγμα, 8%.

Ποσοστό ανεργίας = x 100

93


Το ποσοστό της ανεργίας μπορεί να διαφέρει από περίοδο σε περίοδο, καθώς μεταβάλλεται το απόλυτο μέγεθος της ανεργίας ή του εργατικού δυναμικού ή και των δύο (αλλά με διαφορετικό ρυθμό).

ΕΙΔΗ ΑΝΕΡΓΙΑΣ

Υπάρχουν τέσσερα είδη ή κατηγορίες ανεργίας : η εποχιακή ανεργία , η ανεργία τριβής , η διαρθρωτική ανεργία και η ανεργία λόγω ανεπαρκούς ζήτησης (ή Κεϋνσιανή ανεργία).

ΕΠΟΧΙΑΚΗ ΑΝΕΡΓΙΑ

Πολλές επιχειρήσεις , π.χ. οι αγροτικές και οι τουριστικές, παρουσιάζουν συστηματικές μεταβολές στην παραγωγική τους δραστηριότητα κατά τη διάρκεια του έτους. Οι μεταβολές της παραγωγής συνοδεύονται από αντίστοιχες μεταβολές της απασχόλησης εργατικού δυναμικού και, συνεπώς, από μεταβολές της ανεργίας. Αυτή η ανεργία ονομάζεται εποχιακή. Χαρακτηριστικά της εποχιακής ανεργίας είναι ότι επαναλαμβάνεται κάθε χρόνο και είναι προσωρινή και μικρής σχετικά διάρκειας.

ΑΝΕΡΓΙΑ ΤΡΙΒΗΣ

Ανεργία τριβής είναι εκείνη η οποία οφείλεται στην αδυναμία της αγοράς να απορροφήσει άμεσα ανέργους, παρότι υπάρχουν κενές θέσεις εργασίας, για τις οποίες οι άνεργοι έχουν τα απαραίτητα προσόντα και επαγγελματική εξειδίκευση. Η ανεργία τριβής οφείλεται στην αδυναμία των εργατών να εντοπίσουν αμέσως τις επιχειρήσεις με τις κενές θέσεις και στην αδυναμία των επιχειρήσεων να εντοπίσουν τους άνεργους εργάτες. Επίσης , μπορεί να οφείλεται στη γεωγραφική απόσταση μεταξύ της περιοχής όπου υπάρχει ανεργία και αυτής όπου υπάρχουν κενές θέσεις εργασίας. Γενικότερα οφείλεται στην έλλειψη ενός επαγγελματικού συστήματος πληροφοριών για ύπαρξη ανέργων και επιχειρήσεων με κενές θέσεις εργασίας.

ΔΙΑΡΘΡΩΤΙΚΗ ΑΝΕΡΓΙΑ

Όταν σε μια οικονομία υπάρχουν άνεργοι και κενές θέσεις εργασίας, αλλά οι άνεργοι δεν μπορούν να απασχοληθούν στις υπάρχουσες κενές θέσεις, επειδή υπάρχει αναντιστοιχία ανάμεσα στα προσόντα και την εξειδίκευση των ανέργων και σε αυτά που απαιτούνται για την κάλυψη των κενών θέσεων , η ανεργία αυτή ονομάζεται διαρθρωτική. Οφείλεται σε τεχνολογικές μεταβολές, οι οποίες δημιουργούν νέα επαγγέλματα και αχρηστεύουν άλλα, και σε αλλαγές στη διάρθρωση της ζήτησης , οι οποίες αυξάνουν τη ζήτηση ορισμένων προϊόντων και ταυτόχρονα μειώνουν τη ζήτηση άλλων. Όπως είναι φανερό, η διαρθρωτική ανεργία δημιουργείται από την δυσαναλογία που υπάρχει προσφοράς και ζήτησης των διαφόρων ειδικεύσεων. Η μείωσή της απαιτεί επανεκπαίδευση των ανέργων, ώστε να αποκτήσουν τις ειδικεύσεις στις οποίες υπάρχει έλλειψη. Διαφορετικά, η διαρθρωτική ανεργία μπορεί να είναι μεγάλης διάρκειας.

94


ΚΕΫΝΣΙΑΝΗ ΑΝΕΡΓΙΑ

Η ανεργία λόγω ανεπαρκούς ζήτησης ονομαζόμενη και Κεϋνσιανή ανεργία, είναι εκείνη που προέρχεται από την πτώση της οικονομικής δραστηριότητας στις φάσεις της καθόδου και της ύφεσης του οικονομικού κύκλου. Πρόκειται, δηλαδή, για αδυναμία της συνολικής ζήτησης της οικονομίας να απορροφήσει τη συνολική προσφορά του εργατικού δυναμικού. Η ανεργία αυτή έχει κυκλικό χαρακτήρα , δηλαδή επαναλαμβάνεται, και η διάρκειά της εξαρτάται από τη διάρκεια του οικονομικού κύκλου.

ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΑΝΕΡΓΙΑΣ

Η ανεργία έχει τρεις βασικές οικονομικές συνέπειες.

1ο. Αποτελεί απώλεια παραγωγικών δυνάμεων , δηλαδή της εργασίας των ανέργων, η οποία θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί στην παραγωγική διαδικασία

2ο. Σημαίνει απώλεια εισοδήματος για τον άνεργο και την οικογένειά του.

3ο. Επιβαρύνει τον κρατικό προϋπολογισμό , λόγω της παροχής των επιδομάτων ανεργίας προς τους ανέργους.

Φυσικά οι συνέπειες της ανεργίας είναι ευρύτερες , γιατί η κατάσταση της ανεργίας μπορεί να είναι εξαιρετικά επώδυνη για τον άνεργο και την οικογένειά του αφού, εκτός από την έλλειψη εισοδήματος, μειώνει την κοινωνική θέση, δημιουργεί προβλήματα αυτοσεβασμού, οικογενειακών τριβών κ.α. Με άλλα λόγια , πέρα από τις οικονομικές συνέπειες , η ανεργία δημιουργεί σοβαρά κοινωνικά προβλήματα.

ΚΑΤΑΠΟΛΕΜΗΣΗ ΤΗΣ ΑΝΕΡΓΙΑΣ

Η καταπολέμηση ή η μείωση της ανεργίας είναι εξαιρετικά δύσκολη. Αυτό φαίνεται και από εμπειρική παρατήρηση. Σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες τα τελευταία 10 χρόνια το ποσοστό ανεργίας υπερβαίνει το 10%, ενώ στην Ελλάδα τα τελευταία 5 χρόνια είναι γύρω στο 10%.

Τα μέτρα που παίρνουν οι διάφορες κυβερνήσεις για την καταπολέμηση της ανεργίας είναι δύο γενικών κατηγοριών, δηλαδή μέτρα αύξησης της συνολικής ζήτησης και μέτρα επαγγελματικής κατάρτισης και επανεκπαίδευσης του εργατικού δυναμικού. Τα μέτρα αύξησης της συνολικής ζήτησης είναι δημοσιονομικά και νομισματικά. Τα δημοσιονομικά μέτρα περιλαμβάνουν κυρίως αύξηση των κρατικών δαπανών για δημόσια έργα και προώθηση μεγάλων επενδυτικών έργων. Σκοπός αυτών των έργων είναι η άμεση αύξηση της απασχόλησης και των εισοδημάτων. Τα νομισματικά μέτρα αποβλέπουν στη μείωση του επιτοκίου, με σκοπό την ενίσχυση των ιδιωτικών επενδύσεων, της παραγωγής και, συνεπώς της απασχόλησης. Τα δημοσιονομικά και τα νομισματικά μέτρα αποβλέπουν στην αύξησης της συνολικής ζήτησης και, συνεπώς, στη μείωση της ανεργίας που οφείλεται στην ανεπάρκεια της ζήτησης , δηλαδή της κεϋνσιανής ανεργίας.

Τα μέτρα επαγγελματικής κατάρτισης και επανεκπαίδευσης έχουν σκοπό να διευκολύνουν τους ανέργους στην απόκτηση επαγγελματικών γνώσεων και ειδικεύσεων, οι οποίες είναι

95


απαραίτητες ή χρήσιμες , προκειμένου να απασχοληθούν στις υπάρχουσες κενές θέσεις εργασίας. Είναι φανερό ότι τα μέτρα έχουν στόχο τη μείωση της διαρθρωτικής ανεργίας.


ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ

1. Ποια είναι η σημασία των εννοιών , εργατικό δυναμικό, απασχολούμενοι και άνεργοι;2. Ποια η διαφορά του οικονομικά ενεργού και του οικονομικά μη ενεργού πληθυσμού;3. Πως γίνεται η μέτρηση της ανεργίας;4. Ποια είναι τα είδη της ανεργίας; εξηγήστε τη σημασία του κάθε είδους5. Ποιες είναι οι συνέπειες της ανεργίας;6. Ποια είναι τα μετρά καταπολέμησης της κεϋνσιανής ανεργίας;7. Ποια μετρά λαμβάνουν οι κυβερνήσεις για την καταπολέμηση της ανεργίας;8. Που οφείλεται η διαρθρωτική ανεργία και η ανεργία ανεπαρκούς Ζήτηση ς; από τι

εξαρτάται η χρονική τους διάρκεια;


1. Το εργατικό δυναμικό μιας οικονομίας περιλαμβάνει

α. Όλα τα άτομα που θέλουν να εργαστούν β. Όλα τα άτομα που είναι ικανά να εργαστούν γ. Μόνο τα άτομα που εργάζονταιδ. Όχι μόνο τα άτομα που εργάζονται αλλά και τους ανέργους

2. Η επανεκπαίδευση των άνεργων, ώστε να αποκτήσουν τις ειδικεύσεις στις οποίες υπάρχει έλλειψη, αφορά στην αντιμετώπιση της

α. Εποχιακής ανεργίας β. Ανεργίας τριβήςγ. Διαρθρωτικής ανεργίας δ. Ανεργίας ανεπαρκούς ζήτησης

2. Χαρακτηριστικό της εποχιακής ανεργίας είναι ότι:

α. Επαναλαμβάνεται κάθε χρόνο. β. Είναι προσωρινή. γ. Είναι μικρής σχετικά διάρκειας. δ. Έχει όλα τα παραπάνω χαρακτηριστικά.

96


3. Η διαρθρωτική ανεργία δημιουργείται από:

α. Τις μεταβολές στην απασχόληση του εργατικού δυναμικού που οφείλονται στον εποχιακό τους χαρακτήρα. β. Την έλλειψη ενός αποτελεσματικού συστήματος πληροφοριών μεταξύ ανέργων και επιχειρήσεων με κενές θέσεις εργασίας. γ. Τη δυσαναλογία προσφοράς και ζήτησης των διάφορων ειδικεύσεων. δ. Την αδυναμία της συνολικής ζήτησης της οικονομίας να απορροφήσει τη συνολική προσφορά εργατικού δυναμικού.

4. To είδος της ανεργίας που προέρχεται από την πτώση της οικονομικής δραστηριότητας στις φάσεις της καθόδου και της ύφεσης του οικονομικού κύκλου ονομάζεται:

α. Εποχιακή ανεργία.β. Ανεργία τριβής.γ. Διαρθρωτική ανεργία.δ. Ανεργία ανεπαρκούς ζήτησης.

5. Μια από τις ευρύτερες επιπτώσεις της ανεργίας στα άτομα είναι:

α. Η απώλεια εισοδήματος.β. Η επιβάρυνση του κρατικού προϋπολογισμού.γ. Η έλλειψη αυτοσεβασμού.δ. Τίποτε από τα παραπάνω.

6. Τα δημοσιονομικά και νομισματικά μέτρα είναι πιο κατάλληλα για την καταπολέμηση:

α. Της εποχιακής ανεργίας. β. Της ανεργίας τριβής. γ. Της διαρθρωτικής ανεργίας. δ. Της ανεργίας ανεπαρκούς ζήτησης.

7. Στα νομισματικά μέτρα για την καταπολέμηση της κεϋνσιανής ανεργίας συμπεριλαμβάνεται:

α. Η αύξηση των κρατικών δαπανών.β. Η μείωση των φόρων.γ. Η μείωση του επιτοκίου.δ. Η επανεκπαίδευση του εργατικού δυναμικού.

97


ΑΣΚΗΣΕΙΣ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 - ΒΑΣΙΚΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΈΝΝΟΙΕΣ

1. Έστω ότι μια οικονομία παράγει μόνο δυο αγαθά χ και ψ, χρησιμοποιώντας αποδοτικά όλους τους παραγωγικούς συντελεστές με την υπάρχουσα τεχνολογία. Υποθέστε ότι οι μέγιστοι συνδυασμοί ποσοτήτων του χ, ψ που είναι δυνατόν να παραχθούν, δίνονται από τη σχέση ψ=100-2χ.

Α. Να κατασκευάσετε την καμπύλη παραγωγικών δυνατοτήτων και να υπολογίσετε το κόστος ευκαιρίας του Υ σε όρους του Χ. Tι παρατηρείτε;

Β. Είναι οι συνδυασμοί α[χ=25, ψ=55] και β[χ=30, ψ=35] εφικτοί και γιατί;

2. Έστω ότι μία οικονομία παράγει μόνο δυο αγαθά χ, ψ χρησιμοποιώντας αποδοτικά όλους τους παραγωγικούς συντελεστές με την υπάρχουσα με την υπάρχουσα τεχνολογία. Οι μέγιστοι συνδυασμοί ποσοτήτων του χ, ψ που είναι δυνατό να παραχθούν, δίνονται στον παρακάτω πίνακα.

Συνδυασμός Παραγωγής

Αγαθό χ Αγαθό ψ

ΚΕ χ ΚΕ ψ

α 0 ; - -

β 10 90 0,5 2

γ ; 50 0,25 ;

δ 30 0 ; ;

Α. Κάνοντας τους κατάλληλους υπολογισμούς, να συμπληρώσετε τα πέντε κενά του πίνακα στα οποία υπάρχουν ερωτηματικά.

Β. Όταν αυξάνεται η παραγωγή του ψ, το κόστος ευκαιρίας του αγαθού Υ είναι αυξανόμενο ή φθίνον; να δικαιολογήσετε την απάντηση σας με βάση τους παραγωγικούς συντελεστές της οικονομίας.

Γ. Όταν παράγονται 74 μονάδες του αγαθού ψ, ποια είναι η μέγιστη ποσότητα από το αγαθό χ που μπορεί να παράγει η συγκεκριμένη οικονομία;

98


3. Να συμπληρωθεί ο πίνακας

ΣυνδυασμόςΠαραγωγής

Αγαθό χΑγαθό

ψΚΕ χ ΚΕ ψ

α 0 ; - -

β 14 15 5/14 ;

γ ; 12 ; 2/3

δ 17 8 ; ;

ε ; 0 8 ;

4. Έστω μια επιχείρηση που παράγει μόνο δυο αγαθά α, β και η εξίσωση της ΚΠΔ είναι 5α+10β=500.ζητείται το ΚΕ του αγαθού α σε όρους του β αν η παραγωγή του α αυξηθεί από 50 σε 70 μονάδες.

5. Δίνεται ο παρακάτω πίνακας.



ψΚΕ χ ΚΕ ψ

α 0 110 - -

β 20 105 5/14 ;

γ 40 90 ; 2/3

δ 60 70 ; ;

ε 80 40 8 ;

δ 100 0

Α. Να βρείτε τη μέγιστη ποσότητα του ψ για χ=50.

Β. Να βρείτε τη μέγιστη ποσότητα του χ για ψ=38.

Γ. Να υπολογίσετε το ΚΕx όταν η ποσότητα του χ αυξάνεται από 15 σε 75 μονάδες.

Δ. Πόσες μονάδες του ψ πρέπει να θυσιαστούν για να παραχθούν οι πρώτες 48 μονάδες του χ;

99


6. Σε μια υποθετική οικονομία που απασχολεί όλους τους παραγωγικούς συντελεστές, η μέγιστη ποσότητα του χ που μπορεί να παραχθεί είναι 200 μονάδες, όταν η παραγωγή του άλλου αγαθού ψ είναι 0.το κόστος ευκαιρίας του χ σε όρους ψ είναι σταθερό και ίσο με το 2. Ζητείται

Α. Να σχεδιάσετε την ΚΠΔ

Β. Να υπολογίσετε το κόστος ευκαιρίας του ψ σε όρους του χ.

Γ. Να εξετάσετε αν είναι εφικτοί οι συνδυασμοί α[χ=100,ψ=250], β[χ=120, ψ=160], γ[χ=100,ψ=70].

7. Μια οικονομία παράγει δυο αγαθά χ, ψ και απασχολεί 5 εργάτες .ο κάθε ένας μπορεί να παράγει, είτε 10 μονάδες του χ, είτε 5 μονάδες του ψ.

Α. Να σχεδιάσετε την ΚΠΔ και να βρεθούν τα κόστη ευκαιρίας του χ, ψ.

Β. Αν αυξηθούν οι εργαζόμενοι από 5 σε 6[ η απόδοση και των 6 εργαζομένων παραμένει η ίδια], να κατασκευάσετε τη νέα ΚΠΔ και να υπολογίσετε ξανά τα κόστη ευκαιρίας των χ, ψ.

8. Να συμπληρωθούν τα στοιχεία που λείπουν από τον παρακάτω πίνακα.



ψΚΕ χ ΚΕ ψ

α 0 400 - -

β ; 340 0,3 ;

γ 350 ; 0,93 ;

δ ; 0 ; 0,75

9. Βάσει του παρακάτω πίνακα

Συνδυασμοί Αγαθό χ Αγαθό ψ

α 0 700

β 50 600

γ 100 400

δ 150 0

Α. Να βρεθεί το ΚΕx και το ΚΕy για όλους τους συνδυασμούς.

100


Β. Να εξετάσετε υπολογιστικά με τη βοήθεια του ΚΕ , ποιός από τους παρακάτω συνδυασμούς βρίσκεται πάνω στην ΚΠΔ, ποιός δεξιά και ποιός αριστερά της ΚΠΔ

1. Χ=120, ψ=230

2. Χ=60, ψ=560

3. Χ=100, ψ=500

Γ. Πόσες μονάδες του ψ πρέπει να θυσιαστούν για να παραχθούν οι πρώτες 140 μονάδες του χ;

10. Μια οικονομία παράγει δυο αγαθά, βιβλία και γάλα. Οι τιμές στην αγορά είναι για ένα βιβλίο 10 € και για ένα κιλό γάλα 2€. Αν η οικονομία βρίσκεται στο συνδυασμό Γ και αποφασίσει να παράγει ένα ακόμη βιβλίο, τη συμφέρει από οικονομική άποψη;

Συνδυασμοί βιβλία μολυβιά

α 0 530

β 50 430

γ 80 280

δ 90 200

ε 100 0

Να βρείτε βάσει των δεδομένων του παραπάνω πίνακα την εξίσωση της ΚΠΔ

11. Σε μια υποθετική οικονομία παράγονται οι παρακάτω συνδυασμοί των αγαθών ψ και χ:

Χ Ψ

Α 40 0

Β 30 5

Γ 22 7

Δ 16 10

Ε 0 14

Α) να υπολογιστεί το κόστος ευκαιρίας του ψ σε όρους του χ σε όλους τους παραπάνω συνδυασμούς.

101


Β) ποια πρέπει να είναι η μεταβολή στη παραγόμενη ποσότητα του ψ, εάν θέλουμε το κόστος ευκαιρίας του ψ να μειωθεί κατά μισή μονάδα (0,5) στους συνδυασμούς αβ και βγ;

12. Σε μια υποθετική οικονομία παράγονται οι παρακάτω συνδυασμοί των αγαθών ψ και χ:

Συνδυασμός παραγωγής Ποσότητα αγαθού χ Ποσότητα αγαθού ψ

Α 0 40

Β 80 30

Γ 150 20

Δ 210 10

Ε 260 0

Α) να κατασκευάσετε την ΚΠΔ και να υπολογίσετε τα ΚΕx και ΚΕy. Είναι οι συνδυασμοί λ(χ=80, ψ=25) και μ(χ=150, ψ=25) εφικτοί και γιατί;

Β) αν η ποσότητα του χ είναι 94, να υπολογίσετε με τη βοήθεια του κόστους ευκαιρίας τη μέγιστη ποσότητα του ψ. Είναι ο συνδυασμός ν(χ=101, ψ=27) εφικτός;

Γ) μια τεχνολογική ανακάλυψη κάνει εφικτή την αύξηση της παραγωγής του ψ κατά 20%. Να κατασκευάσετε τη νέα ΚΠΔ.

13. Δίνεται ο παρακάτω πίνακας.

Α) να υπολογιστούν τα ερωτηματικά του πίνακα.

Β) να υπολογιστεί πόσα ψ πρέπει να θυσιαστούν για να παραχθούν 25 χ.

14. Δίνεται ο ακόλουθος πίνακας.

102

Συνδυασμός

παραγωγής

Ποσότητα

αγαθού χ

Ποσότητα

αγαθού ψ

Κόστος ευκαιρίας χ

Α 60 0

0,1

Β ; 2

;

Γ 10 ;

1

Δ 0 27


Α) να βρεθούν τα κόστη ευκαιρίας.

Β) πόσες μονάδες από το ψ πρέπει να θυσιαστούν για να παραχθούν 45 χ;

Γ) πόσες μονάδες ψ πρέπει να θυσιαστούν ώστε η παραγωγή του χ να αυξηθεί από 30 σε 48;

Δ) πόσες μονάδες χ πρέπει να θυσιαστούν ώστε η παραγωγή του ψ να αυξηθεί από 30 σε 150;

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 - Η ΖΗΤΗΣΗ ΤΩΝ ΑΓΑΘΩΝ

1. Όταν η τιμή ενός αγαθού είναι 25 ευρώ, η ζητούμενη ποσότητα από τους καταναλωτές είναι 120 μον. Αν η τιμή μειωθεί κατά 1ευρ.και η ελαστικότητα ζήτησης ως προς την τιμή είναι -2,ζητειται

Α. Η ποσοστιαία μεταβολή της ζητούμενης ποσότητας.

Β. Η ποσοστιαία μεταβολή του εισοδήματος, ώστε η συνολική δαπάνη του καταναλωτή να γίνει ίση με την αρχική.[Εy = 2]

2. Δίνεται ο παρακάτω πίνακας

τιμη[p] ποσοτητα[q] εισοδημα[y]

Α 100 10.000 20.000

Β 100 9.000 17.000

Γ 95 9.405 17.000

να βρεθούν οι ελαστικότητες ως προς το εισόδημα και ως προς την τιμή.

3. Η ζήτηση ενός αγαθού χ δίνεται από τη συνάρτηση qd=400-p.

Α. Να παρασταθεί γραφικά η ζήτηση του χ.

Β. Να υπολογίσετε την ελαστικότητα ζήτησης στα σημεία α, β, γ, όταν pa=300, pb=200, pγ=100.

103

Συνδυασμός

παραγωγής

Ποσότητα

αγαθού χ

Ποσότητα

αγαθού ψ

Α 0 200

Β 10 180

Γ 25 135

Δ 40 75

Ε 50 25

Ζ 52 10

Η 53 0


4. Η ελαστικότητα ζήτησης ενός αγαθού είναι -0,75 και στην τιμή 120€. Ζητούνται 200 μον. Εάν η τιμή μειωθεί κατά 10%,να βρεθούν

Α. Η Qd από το αγαθό στη νέα τιμή.

Β. Η τοξοειδής ελαστικότητα του αγαθού.


Τιμη[P] ποσοτητα[Qd] εισοδημα[Y]

50 20 10.000

50 50 30.000

60 10 10.000

60 40 30.000

40 25 10.000

30 10 40.000

40 8 40.000

Να βρεθούν

Α. Οι ελαστικότητες ως προς την τιμή.

Β. Οι ελαστικότητες ως προς το εισόδημα.

Γ. Να παρασταθούν γραφικά οι καμπύλες ζήτησης.

6. Έστω η τοξοειδής ελαστικότητα είναι edab=-1,75 και α[pa=20,qa=15], b[pβ=15,qb=;].

Α. Να βρεθεί το Qβ.

Β. Να επαληθεύσετε με τα παραπάνω δεδομένα ότι Εd(α) μεγαλύτερη από Εd(αβ) και Εd(αβ) μεγαλύτερη από Εd(β) .

7. Δίνεται ο πίνακας:

Ρ[τιμη] ΣΔ [συνολική δαπάνη]

2 32

5 50

Α. Να βρεθεί η γραμμική συνάρτηση ζήτησης.

104


Β. Γιατί η ΣΔ μειώνεται , όταν η τιμή μειώνεται από 5 σε 2 ευρώ;

Γ. Εάν το αγαθό δοθεί δωρεάν, ποια ποσότητα θα ζητήσουν οι καταναλωτές ;

8. Αν η τιμή ενός αγαθού αυξηθεί κατά 25%, η Qd μειώνεται κατά 5%.εξετάστε αν θα αυξηθεί ή θα μειωθεί η ΣΔ των καταναλωτών και υπολογίστε την ποσοστιαία μεταβολή της.

9. Η ed=-0,75 και στην τιμή των 120 ευρώ ζητούνται 800 κιλά προϊόντος. Σε ποια τιμή θα πετύχουμε αύξηση της ζητούμενης ποσότητας κατά 15%;

10. Η συνάρτηση ζήτησης ενός αγαθού είναι qd=400-2p.να βρεθούν τα μέγιστα έσοδα της επιχείρησης που παράγει το προϊόν.

11. Αρχικά η ζητούμενη ποσότητα είναι 20 μονάδες. Αν μειωθεί η τιμή κατά 10% (ed = -2) και μετά αυξηθεί το εισόδημα (ευ = 1) και η τελική ζητούμενη ποσότητα είναι 30 μονάδες, να βρεθεί η ποσοστιαία μεταβολή του εισοδήματος.

12. Έστω ότι η συνάρτηση ζήτησης ενός καταναλωτή α για ένα κανονικό αγαθό χ είναι Qd = 40 - 5Ρ και αυξάνεται το εισόδημά του κατά 30%, οπότε η συνάρτηση ζήτησής του γίνεται Qd = 150/Ρ. Να βρεθούν:

Α) η εισοδηματική ελαστικότητα σε τιμή ρ = 2 αφού γίνει η γραφική απεικόνιση των δυο καμπυλών στο ίδιο σύστημα αξόνων.

Β) η μέγιστη συνολική δαπάνη του καταναλωτή στο αρχικό και στο τελικό εισόδημα.

13. Καταναλωτής α με εισόδημα 400.000 €, στην τιμή των 100 € ζητά 160 γρ. Καφέ. Στην τιμή αυτή η ελαστικότητα ζήτησης του για καφέ είναι - 0,5. Ο ίδιος καταναλωτής με το ίδιο εισόδημα και στην ίδια τιμή ζητάει 800 γρ. Ζάχαρη. Αν αυξηθεί η τιμή του καφέ κατά 40%, η ζήτηση της ζάχαρης μεταβάλλεται κατά 20%. Διευκρινίζεται ότι το αγαθό καφές και ζάχαρη είναι συμπληρωματικά.

Α) αυξήθηκε ή μειώθηκε η συνολική δαπάνη του καταναλωτή για τον καφέ; ποια είναι η ποσοστιαία μεταβολή της;

Β) ποια είναι η ποσοστιαία μεταβολή της συνολικής δαπάνης του καταναλωτή για τη ζάχαρη;

Γ) αν η αρχική συνάρτηση ζήτησης της ζάχαρης ήταν Qd = 960 - 4Ρ και έχουμε παράλληλη μετατόπιση της καμπύλης ζήτησής της έτσι ώστε η ζητούμενη ποσότητα ζάχαρης να είναι 640 γρ., να βρεθεί η νέα συνάρτηση ζήτησης.

14. Η ελαστικότητα ζήτησης (εd) ενός αγαθού είναι - 3,2 και όταν η τιμή του είναι € 150 ζητούνται 200 μονάδες. Εάν η τιμή του αγαθού μειωθεί κατά 10%, να βρεθούν:

Α) η ζητούμενη ποσότητα από το αγαθό στη νέα τιμή και

105


Β) η τοξοειδής ελαστικότητα του αγαθού

15. Όταν η τιμή του αγαθού χ είναι € 200, η ζητούμενη ποσότητα είναι 300 μονάδες. Εάν η τιμή αυξηθεί κατά 25%, η συνολική δαπάνη των καταναλωτών γίνεται 62.500. Ζητούνται:

Α) να υπολογιστεί η ελαστικότητα του αγαθού &

Β) εάν η επιχείρηση θέλει να αυξήσει τα έσοδά της, ποια τιμολογιακή πολιτική πρέπει να ακολουθήσει;

16. Όταν η τιμή ενός προϊόντος χ είναι ρ1, η ζητούμενη ποσότητα είναι 500 κιλά. Αν η τιμή μειωθεί κατά 40% και γίνει ρ2, η ελαστικότητα ζήτησης διαμορφώνεται σε -0,8. Πόση θα είναι η ποσοστιαία μεταβολή του εισοδήματος (η εισοδηματική ελαστικότητα είναι 5), μετά τη μείωση της τιμής από ρ1 σε ρ2, ώστε οι καταναλωτές να ζητούν 792 κιλά; να γίνει το σχετικό διάγραμμα.

17. Έστω ο ακόλουθος πίνακας.

Τιμή (Ρ) Ζητ. Ποσοτητα (Qd) Εισοδημα (Y)

Α 30 100 400

Β 10 150 300

Γ 15 ; 400

Δ 15 100 300

Ε 18 220 400

Α) να υπολογιστεί η ζητούμενη ποσότητα στο σημείο γ,

Β) να υπολογιστούν οι ελαστικότητες ως προς την τιμή,

Γ) να αιτιολογήσετε με γραφική παράσταση:

Τη μεταβολή της ζητούμενης ποσότητας από το σημείο δ στο σημείο ε & τη μεταβολή της ζητούμενης ποσότητας από το σημείο δ στο σημείο γ.

18. Για ένα αγαθό χ, ο καταναλωτής α έχει εξίσωση ζήτησης την Qd = 10 - 2ρ και ο καταναλωτής β την Qd = 10 - 3ρ. Αν στην αγορά υπάρχουν δυο μόνο καταναλωτές, να βρεθούν:

Α) η συνάρτηση ζήτησης της αγοράς,

Β) οι πίνακες ζήτησης του α, του β και της αγοράς,

Γ) οι καμπύλες ζήτησης του α, του β και της αγοράς.

19. Η εξίσωση ζήτησης ενός αγαθού χ είναι Qd = 20 - ρ.

106


Α) να βρεθεί η ελαστικότητα ζήτησης όταν η τιμή αυξάνεται από € 10 σε € 16. Β) μείωση της τιμής του αγαθού ψ, το οποίο είναι συμπληρωματικό του χ, προκαλεί μεταβολή της ζήτησης του χ κατά 30%. Να βρεθεί η νέα συνάρτηση ζήτησης.

Γ) ποιο σημείο της αρχικής εξίσωσης έχει ελαστικότητα ίση με τη μονάδα (σε απόλυτη τιμή) και μεταξύ ποιων τιμών η ζήτηση είναι ανελαστική ως προς την τιμή;

Δ) να βρεθούν τα σημεία α και β της αρχικής εξίσωσης όπου η ελαστικότητα

Είναι ο και άπειρο αντίστοιχα.

20. Η συνάρτηση ζήτησης ενός προϊόντος που παράγει μια επιχείρηση είναι Qd = 600 - 40ρ. Όταν η τιμή αυξηθεί από € 2 σε € 4, ζητείται:

Α) η ελαστικότητα ζήτησης

Β) η τοξοειδής ελαστικότητα ζήτησης

Γ) να εξετάσετε αν αυτή η μεταβολή της τιμής συμφέρει την επιχείρηση

Δ) η μεταβολή της συνολικής δαπάνης

Ε) η ποσοστιαία μεταβολή της συνολικής δαπάνης.

21. Δίνεται το σημείο α(ρ=25, q=5) μιας ευθείας καμπύλης ζήτησης. Δεδομένου ότι η κλίση της ως προς τον άξονα των ποσοτήτων είναι -20, να βρείτε την εξίσωσή της.

22. Η εισοδηματική ελαστικότητα για ένα αγαθό χ είναι 1,5 και το εισόδημα αυξάνεται κατά 12%. Να βρεθεί η ποσοστιαία μεταβολή της τιμής, μετά την αύξηση του εισοδήματος, έτσι ώστε η τελική ζητούμενη ποσότητα να είναι ίση με την αρχική (εd= - 0,6).

23. Δίνεται ο πίνακας αγοραίας ζήτησης ενός αγαθού χ:

Συνδυασμοί Ρ Q

Α 3750

Β 30 7500

Γ 15

Αφού λάβετε υπόψη ότι η ελαστικότητα ζήτησης στο σημείο α είναι -2 και η ελαστικότητα του τόξου βγ είναι -1:

Α) να υπολογίσετε την τιμή στο σημείο α

Β) να βρείτε την ελαστικότητα ζήτησης στο σημείο γ

107


Γ) να προσδιορίσετε την αλγεβρική μορφή της συνάρτησης και να απεικονίσετε τη ζήτηση.

24. Στην τιμή ρ1 η ζητούμενη ποσότητα ενός αγαθού είναι 850 κιλά. Αν η τιμή μειωθεί σε ρ2 η ζητούμενη ποσότητα γίνεται 950 κιλά, και η ελαστικότητα ζήτησης -1 ,2.

Α) να βρεθεί η ποσοστιαία μεταβολή της τιμής

Β) πόση πρέπει να είναι η ποσοστιαία μεταβολή του εισοδήματος, ώστε η ζητούμενη ποσότητα να ξαναγίνει 850 κιλά (ευ = -0,6).

25. Σε μια υποθετική αγορά, το εισόδημα των καταναλωτών αυξάνεται κατά 20%, με εισοδηματική ελαστικότητα 4 και στη συνέχεια αυξάνεται και η τιμή πώλησης του προϊόντος χ κατά 24%, με ελαστικότητα ως προς την τιμή -2,4. Να βρεθεί η ποσοστιαία μεταβολή των συνολικών εσόδων της επιχείρησης που παράγει το προϊόν χ.

26. Σε μια υποθετική αγορά και για το προϊόν χ, οι ατομικές συναρτήσεις ζήτησης δυο καταναλωτών α και β, είναι Qda = 4800 / P και Qdb = 9600 / P, αντίστοιχα. Ζητείται:

Α) να γίνουν οι πίνακες ζήτησης των δυο καταναλωτών όταν το προϊόν χ παίρνει τιμές 40,80, 120, 160 και 320,

Β) να βρεθεί η αγοραία συνάρτηση ζήτησης του προϊόντος χ,

Γ) να κατασκευασθούν, στο ίδιο σύστημα αξόνων, η αγοραία και οι ατομικές καμπύλες ζήτησης.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 - Η ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΚΑΙ ΤΟ ΚΟΣΤΟΣ

1. Να συμπληρωθεί ο πίνακας:

Εργάτες

[L]

Συνολικό

[TP]

Μέσο

[AP]

Οριακό

[MP]

0 0 - -

1 30

2 70

3 120

4 40

5 35

108


6 180

7 180

8 -5

9 -7

2. Να συμπληρωθεί ο παρακάτω πίνακας

Q MC VC FC TC AVC AFC ATC

0 ; ; ; 100 ; ; ;

8 756 ; ; ; ; ; ;

20 ; ; ; ; ; ; 609,8

36 ; 18.144 ; ; ; ; ;

3. Να συμπληρωθεί ο πίνακας, αν γνωρίζετε πως το μέσο προϊόν γίνεται μέγιστο στον 5 εργάτη.

Εργάτες

[L]

Συνολικό προϊόν

[TP]

Μέσο προϊόν

[AP]

Οριακό προϊόν

[MP]

0 0

1 8

2 16

3 16

109


4 80

5

6 108

7 16

4. Όταν η επιχείρηση απασχολεί 5,6,7 εργάτες το συνολικό προϊόν είναι 80,96,105 μονάδες αντίστοιχα. Αν το fc=10.000 και μοναδικοί μεταβλητοί συντελεστές είναι η εργασία και οι α' ύλες, με μισθό 6.048 ευρώ και κόστος α' υλών 10 ευρώ ανά μονάδα προϊόντος, να υπολογίσετε πόσες μονάδες αυξάνεται η παραγωγή όταν το TC γίνεται από 45.308 ευρώ σε 52.704 ευρώ.

5. Να συμπληρωθεί ο πίνακας αν μοναδικός μεταβλητός συντελεστής είναι η εργασία.


Q Mc Vc FC TC

0 10.000

8 7.360

620 24.800

470 22.360

Α. Να συμπληρωθεί ο πίνακας.

110

L Q MP AP Mc AVC

0

1 8 752

2 10

3 378

4 432

5 252

6 16

7 9


Β. Να βρεθεί το ATC της 10ης μονάδας παραγωγής.

Γ. Να βρεθεί πόσο μεταβάλλεται το TC όταν η παραγωγή αυξάνεται από 18 σε 28 μονάδες.

Δ. Πόσες μονάδες πρέπει να μειωθεί η παραγωγή για να μειωθεί το κόστος από 32.360 σε 21.700;

7. Τα δεδομένα του πίνακα αφορούν μια επιχείρηση που λειτουργεί βραχυχρόνια.

Εργάτες

[L]


[MP]

0 -

5 24

10 36

15 42

20 58

25 40

30 36

35 8

40 -16

Α. Να βρεθεί το μέσο προϊόν.

Β. Να βρεθεί η αύξηση της παραγωγής όταν οι εργάτες αυξάνονται από 4 σε 16.

8. Όταν η τιμή ενός αγαθού αυξάνεται κατά 15%, παρουσιάζεται μια μείωση στη ζητούμενη ποσότητα του αγαθού κατά 10%. Να υπολογιστεί η Εd του αγαθού και να χαρακτηριστεί η ζήτηση του. Ποια αγαθά παρουσιάζουν τέτοια ζήτηση;

9. Αρχικά Qd=20. Aν μειωθεί η τιμή κατά 10%, με |Ed| = 2 και μετά αυξηθεί το εισόδημα, με Ey = 1 και η τελική ζητούμενη ποσότητα είναι 30 να βρεθεί η ποσοστιαία μεταβολή του εισοδήματος.

10. Ποια είναι η ποσοστιαία μεταβολή στη ζητούμενη ποσότητα όταν ed=-2 και η τιμή αυξάνεται από 60 σε 80 μονάδες;

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 - Η ΠΡΟΣΦΟΡΑ ΤΩΝ ΑΓΑΘΩΝ

111



Ποσοτητα

[Q]


[MC]

0 -

1 20

2 10

3 15

4 20

5 40

Α. Να κατασκευαστεί ο πίνακας της προσφοράς και η καμπύλη της προσφοράς.

Β. Να βρεθεί η ελαστικότητα καθώς η τιμή αυξάνεται από 20 σε 40.

2. Δίνονται οι πίνακες που αφορούν τις επιχειρήσεις α, β.

Επιχείρηση α Επιχείρηση β

Q Mc Q Mc

0 - 0 20

2 4 4 36

4 5 8 56

10 6 12 80

20 8 18 128

112


Να κατασκευαστεί ο αγοραίος πίνακας της προσφοράς και η αγοραία καμπύλη προσφοράς.

3. Όταν η τιμή ενός αγαθού είναι 15€. Η προσφερόμενη ποσότητα είναι 130 μον. Και όταν η τιμή γίνει 25 €. Η προσφερόμενη ποσότητα γίνεται 150 μον.

Α. Να βρεθεί η εξίσωση της προσφοράς.

Β. Να βρεθεί η ελαστικότητα όταν η τιμή αυξάνεται από 33 σε 38 €. Και να τη χαρακτηρίσετε.

Γ. Να υπολογίσετε και να χαρακτηρίσετε την ελαστικότητα όταν η τιμή μειώνεται από 25 σε 17 €.

4. Δίνονται τα παρακάτω δεδομένα

Εργασία [L]Συνολικό Κόστος

[TC]Οριακό Κόστος

[MC]

0 100 -

1 200 10

2 300 5

3 400 4

4 500 5

5 600 10

6 700 20

Α. Να βρεθεί η αμοιβή της εργασίας.

Β. Να κατασκευαστεί ο πίνακας και η καμπύλη προσφοράς.

Γ. Να βρεθεί η Es σημείων και τόξων.

5. Δίνεται η συνάρτηση προσφοράς qs=200+10p και γνωρίζουμε ότι οι τιμές των συντελεστών παραγωγής μειώνονται κατά 50%.

Α. Να βρεθεί η νέα συνάρτηση προσφοράς.

Β. Να απεικονιστούν διαγραμματικά και οι δυο συναρτήσεις προσφοράς.

6. Η συνάρτηση προσφοράς ενός αγαθού δίνεται από τη σχέση qs=10+16p.

Α. Αν αυξηθεί η προσφορά κατά 4%, να υπολογιστεί η νέα εξίσωση προσφοράς.

113


Β. Αν η τιμή παραμείνει σταθερή p=3, να υπολογίσετε ποια είναι η μεταβολή της προσφερόμενης ποσότητας εξαιτίας της αύξησης της προσφοράς.

7. Αν η Εs = 0,5 και η Qs αυξάνεται κατά 15%, να υπολογιστεί κατά πόσο μεταβάλλεται η τιμή του αγαθού.

8. Η καμπύλη προσφοράς ενός αγαθού είναι ευθεία, με σταθερή Εs =1,2 σε κάθε σημείο της. Γνωρίζουμε πως η τιμή αυξάνεται από 5 σε 15 ευρώ και ότι στην τιμή 5 ευρώ η qs=100μον.να βρεθεί η εξίσωση της προσφοράς του αγαθού.


Αριθμός εργατών

TP AP MP

1 10 ; ;

2 15

3 45 15 ;

4 60 ; 15

5 ; 14 ;

6 75 ; ;

Α. Να συμπληρωθούν τα κενά του πίνακα.

Β. Αν οι πρώτες ύλες που απαιτούνται για κάθε μονάδα παραγωγής κοστίζουν 10€, και η αμοιβή κάθε εργάτη είναι 5.000€, να κατασκευαστεί ο πίνακας της προσφοράς.

10. Δίνεται Qs = 8+4P η συνάρτηση προσφοράς, όπου Qs η προσφερόμενη ποσότητα και P η τιμή. Χρησιμοποιώντας τη συνάρτηση αυτή, να κατασκευάσετε τον πίνακα προσφοράς και την καμπύλη προσφοράς.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5 - ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ ΤΙΜΩΝ

1. Δίνονται οι εξισώσεις ζήτησης και προσφοράς σε μια αγορά qd=100-2p και qs=40+8p.

Α. Να βρεθεί η τιμή και η ποσότητα ισορροπίας.

Β. Να βρεθεί η νέα τιμή ισορροπίας, στη περίπτωση που μια αύξηση του εισοδήματος των καταναλωτών προκαλεί 50% αύξηση της ζήτησης.

114


2. Δίνεται ο πίνακας προσφοράς και ζήτησης ενός αγαθού χ.

Τιμη [ρ] Qd Qs

1 5.000 1.000

2 2.000 4.000

6 0 6.000

Α. Να βρεθούν οι εξισώσεις ζήτησης και προσφοράς για το Χ και βρεθεί η τιμή και η ποσότητα ισορροπίας. Για ποια τιμή του Χ το πλεόνασμα θα είναι ίσο με 4.000;

Β. Να βρεθεί η νέα τιμη ισορροπίας και ποσότητα ισορροπίας όταν γνωρίζουμε πως το εισόδημα των καταναλωτών αυξάνεται και για κάθε επίπεδο τιμής, η ζήτηση αυξάνεται κατά 50%.

Γ. Να παρασταθεί γραφικά η μετατόπιση του σημείου ισορροπίας.

3. Δίνονται οι συναρτήσεις qd=400-4p, qs=80+4p.

Α. Να βρεθεί το καπέλο στην περίπτωση που επιβληθεί ανώτατη τιμή 64ευρ.

Β. Πως μπορούν οι επιχειρήσεις – παραγωγοί να μειώσουν κατά 20% το έλλειμμα που δημιουργείται στην αγορά;

4. Οι συναρτήσεις ζήτησης και προσφοράς του αγαθού ψ είναι γραμμικές. Όταν η τιμή του ψ είναι 20έυρ., η Qd είναι 120 μον. Και η qs είναι 80 μον. Ζητείται

Α. Η p, q ισορροπίας με δεδομένο ότι από την τιμή των 20ευρ. Προς την τιμή ισορροπίας ,ed=-0,5 και es=0,25.

Β. Σε ποια τιμή το έλλειμμα είναι 80 μον.;

Γ. Σε ποια τιμή το πλεόνασμα είναι 40 μον.;

5. Δίνονται οι συναρτήσεις qd=30-4p, qs=20+p.το κράτος επέβαλε κατώτατη τιμή η οποία επέφερε πλεόνασμα του αγαθού ίσο με 4τόνουs. Να βρεθεί το ή κατώτατη τιμή που επέβαλε το κράτος.

6. Οι συναρτήσεις ζήτησης και προσφοράς είναι qd=50-5p, qs=30+3p.επιβάλλεται ανώτατη τιμή και δημιουργείται καπέλο 2 ευρώ. Ποια είναι η ανώτατη τιμη που επιβλήθηκε από το κράτος ;

7. Δίνονται οι συναρτήσεις qd=700-10p, qs=400+2p.αν επιβληθεί pa=20 €. Ποιο θα είναι το πιθανό καπέλο στην τιμή του προϊόντος;

8. Δίνονται οι συναρτήσει qd=30-4p, qs=5+p.

115


Α. Να βρεθεί η p, q ισορροπίας.

Β. Να βρεθεί η νέα p, q ισορροπίας αν η ζήτηση μειωθεί κατά 20%.

Γ. Να δειχθεί γραφικά η μεταβολή του σημείου ισορροπίας.

9. Δίνονται οι συναρτήσεις qd=40-2p, qs=8+2p.αν μειωθεί η ζήτηση κατά 50% και επιβληθεί από το κράτος pk=8ευρ.να υπολογιστεί το πλεόνασμα.

10. Για ένα αγαθό η ed=-1,5 και η es=0,5 όταν βρισκόμαστε στο σημείο ισορροπίας όπου p=80ευρ,q=40 τόνοι. Αν επιβληθεί από το κράτος pk=100 €. Να υπολογιστεί το πλεόνασμα.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7 - ΑΚΑΘΑΡΙΣΤΟ ΕΓΧΩΡΙΟ ΠΡΟΪΟΝ

1. Για μια οικονομία , έχουμε τα στοιχεία του πίνακα.

ΈτοςΔείκτης τιμών

ΑΕΠ [δις]

2000 110 1,3

2001 120 1,5

Ποια είναι η ποσοστιαία μεταβολή του πληθυσμού αν γνωρίζουμε ότι το κατά κεφαλήν πραγματικό ΑΕΠ παραμένει ίδιο;

2. Βάσει του παρακάτω πίνακα

Έτος Ποσοτητα Τιμη

2000 40 5

2001 35 6

2002 50 6

2003 25 7

Α. Να βρεθεί το ΑΕΠ κάθε έτους.

Β. Να βρεθεί το ΑΕΠ κάθε έτους σε σταθερές τιμές του 2000 και μετά σε σταθερές τιμές του 2002.

3. Σύμφωνα με τον πίνακα

116



2000 300 10

2001 310 12

2002 320 11

2003 300 13

2004 330 14

Α. Να βρεθεί το ΑΕΠ κάθε έτους σε τρέχουσες και σε σταθερές τιμές [έτος βάσης το 2000].

Β. Να βρεθεί η ονομαστική και πραγματική μεταβολή του ΑΕΠ μεταξύ των ετών 2001-2002 και 2003-2004. Τι παρατηρείτε;

4. Να συμπληρώσετε τα κενά του πίνακα.

Έτος ΔΤ ΑΕΠτρ. ΑΕΠστ.

2005 100 384 ;

2006 ; 192 240

Β. Να βρεθεί το ΑΕΠ σε σταθερές τιμές του 2006 και η πραγματική ποσοστιαία μεταβολή του ΑΕΠ μεταξύ των ετών 2005-2006.

5. Να συμπληρώσετε τα κενά του πίνακα.

Στάδια παραγωγής

Αξία πώλησης Προστιθέμενη αξία

1 25.000 ;

2 ; 30.000

3 ; ;

4 180.000 40.000

6. Μια υποθετική οικονομία παράγει 2 αγαθά χ, ψ στις παρακάτω τιμές και ποσότητες για κάθε έτος.

117


Έτος Ρχ Ρψ Qx Qψ

1 10 15 18 20

2 12 20 15 22

Α. Να υπολογίσετε το ΑΕΠ σε τρέχουσες τιμές για κάθε έτος.

Β. Να υπολογίσετε το ΑΕΠ σε σταθερές τιμές του έτους 1 και στη συνέχεια σε σταθερές τιμές του έτους 2.

7. Δίνεται ο πίνακας και ότι το επίπεδο των τιμών μεταξύ 2004-2005 αυξήθηκε 10%.

Έτος ΔΤ ΑΕΠτρεχ ΑΕΠσταθ.

2004 100 ; 40

2005 ; 52 ;

2006 ; 60 54

Α. Να συμπληρωθούν τα κενά του πίνακα.

Β. Να βρεθεί η πραγματική ποσοστιαία μεταβολή του ΑΕΠ μεταξύ των ετών 2004-2005 σε σταθερές τιμές του 2004.

Γ. Να βρεθεί η πραγματική ποσοστιαία μεταβολή του ΑΕΠ μεταξύ των ετών 2004-2005 σε σταθερές τιμές του 2006.



2002 20 10

2003 30 15

2004 35 20

2005 40 25

Α. Να βρεθεί το τρέχον ΑΕΠ για κάθε έτος.

Β. Να υπολογίσετε το πραγματικό ΑΕΠ σε σταθερές τιμές του 2004.

Γ. Να υπολογίσετε το ρυθμό πληθωρισμού από το έτος 2002 στο 2003.

118



Έτος ΑΕΠτρεχ ΑΕΠσταθ.

2000 600 100

2001 700 120

2002 760 150

2003 800 165

2004 1.036,80 178,2

Α. Να βρεθεί ο ρυθμός πληθωρισμού την περίοδο 2003-2004.

Β. Πόσο τοις εκατό (%) μεταβλήθηκε το ΑΕΠ κατά την ίδια περίοδο και σε σταθερές τιμές του 2003;

10. Να συμπληρώσετε τα κενά του παρακάτω πίνακα.

Έτη ΑΕΠτρεχ ΔΤ ΑΕΠσταθ.

2003 40 80 50

2004 65 ; 65

2005 ; 110 70

2006 85,8 132 ;

Β. Να υπολογίσετε την πραγματική % μεταβολή μεταξύ των ετών 2003-2004 σε τιμές του έτους βάσης.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 9 - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΔΙΑΚΥΜΑΝΣΕΙΣ – ΠΛΗΘΩΡΙΣΜΟΣ – ΑΝΕΡΓΙΑ

1. Σε μια χώρα 30.000.000 κατοίκων, το 15% που ανήκουν στον οικονομικά ενεργό πληθυσμό είναι άνεργοι. Ο οικονομικά ενεργός πληθυσμός αποτελεί το 60% των κατοίκων της χώρας. Να βρεθεί ο αριθμός των απασχολούμενων, των ανέργων, καθώς και το ποσοστό της ανεργίας.

2. Το έτος 2006,το ετήσιο εισόδημα ενός υπαλλήλου ήταν 15.000ευρ.στη διάρκεια του 2007, το εισόδημα παρέμεινε σταθερό ενώ το επίπεδο των τιμών αυξήθηκε 10%.να βρεθεί

119


Α. Το εργατικό δυναμικό αν γνωρίζουμε ότι αποτελεί το 55% των κατοίκων της χώρας.

Β. Το ποσοστό της ανεργίας.

3. Ο μισθός ενός υπαλλήλου είναι 1.000ευρ. Για το έτος 2001.για το 2002, αναμένεται αύξηση του μισθού κατά 8% και αύξηση του πληθωρισμού κατά 5%.να βρεθεί η ποσοστιαία μεταβολή του ετήσιου πραγματικού εισοδήματος .

4. Σε μια χώρα υπάρχουν 400.000 άνεργοι, οι οποίοι αντιστοιχούν στο 2% του πληθυσμού. Να βρεθεί

Α. Το εργατικό δυναμικό αν γνωρίζουμε ότι αποτελεί το 55% των κατοίκων.

Β. Το ποσοστό της ανεργίας.

5. Ο μισθός ενός υπαλλήλου το 2000 ήταν 1.100ευρ. Και το 2003 έφτασε τα 1.300 €. Αν ο ετήσιος ρυθμός πληθωρισμού ήταν 8% για το 2001, 7% για το 2002, 6% για το 2003.να εξεταστεί αν καλυτέρεψε ή χειροτέρεψε η οικονομική του κατάσταση από το 2000 έως το 2003.

6. Να βρεθεί ο ρυθμός πληθωρισμού μιας οικονομίας αν το ονομαστικό ΑΕΠ αυξήθηκε κατά 50% σε σχέση με το προηγούμενο έτος, ενώ το πραγματικό ΑΕΠ μόλις κατά 30%.

7. Το 10% των ελλήνων που ανήκουν στον οικονομικά ενεργό πληθυσμό είναι άνεργοι. Από τα 10.000.000 των ελλήνων, το 40% αποτελεί το εργατικό δυναμικό της χώρας. Να βρεθεί ο αριθμός των απασχολούμενων

8. Ένας υπάλληλος στην αρχή του έτους παίρνει αύξηση 12%, ενώ μέχρι τότε ο μισθός του ήταν 2.500ευρω.αν αναμένεται πληθωρισμός 5%, να βρεθεί η μεταβολή στο πραγματικό του ετήσιο εισόδημα [ αμοίβεται με 12 μισθούς το χρόνο].

ΕΠΑΝΑΛΛΗΠΤΙΚΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΣΕ ΟΛΗ ΤΗΝ ΥΛΗ

Α ΜΕΡΟΣ

1. Στον παρακάτω πίνακα δίνονται ορισμένοι συνδυασμοί ποσοτήτων παραγωγής των αγαθών χ και ψ, που βρίσκονται πάνω στην ΚΠΔ μιας υποθετικής οικονομίας.


Α 0 700

Β 50 600

Γ 100 400

120


Δ 150 0

Α .Να υπολογιστεί το κόστος ευκαιρίας του χ σε όρους του αγαθού ψ για όλους τους διαδοχικούς συνδυασμούς.

Β. Να εξεταστεί υπολογιστικά με τη βοήθεια του κόστους ευκαιρίας, ποιος από τους παρακάτω συνδυασμούς βρίσκεται επί, ποιος δεξιά και ποιος αριστερά της ΚΠΔ

χ=120 και ψ=230

χ=60 και ψ=560

χ=100 και ψ=500

2. Σε μια υποθετική οικονομία με δεδομένη τεχνολογία, παράγονται τα αγαθά χ, ψ χρησιμοποιώντας αποδοτικά όλους τους παραγωγικούς συντελεστές.

Συνδυασμοί Χ Ψ ΚΕ.ψ. ΚΕ.χ.

Α 0 ;

0,5 2

Β 10 90

0,25 ;

Γ ; 50

; ;

Δ 30 0

Α. Κάνοντας τους κατάλληλους υπολογισμούς να συμπληρώσετε τα κενά του πίνακα στα οποία υπάρχουν ερωτηματικά.Β. Όταν αυξάνεται η παραγωγή του ψ, το κόστος ευκαιρίας του αγαθού ψ είναι αυξανόμενο η' φθίνον; να δικαιολογήσετε την απάντηση σας με βάση τους παραγωγικούς συντελεστές της οικονομίας.Γ. Όταν παράγονται 74 μονάδες του αγαθού ψ, ποια είναι η μέγιστη ποσότητα από το αγαθό χ που μπορεί να παράγει η συγκεκριμένη υποθετική οικονομία;

3. Σε μια υποθετική οικονομία με δεδομένη την τεχνολογία, παράγονται δυο αγαθά χ και ψ χρησιμοποιώντας αποδοτικά όλους τους συντελεστές παραγωγής.

Συνδυασμοί Χ Ψ ΚΕ.ψ. ΚΕ.χ.

121


Α 0 ; - -

Β 20 510 1 1

Γ ; 450 2 ;

Δ 100 250 ; 0,25

Ε 150 0 5 0,20

Α. Κάνοντας τους κατάλληλους υπολογισμούς να συμπληρώσετε τα ερωτηματικά.

Β. Να εξετάσετε με τη βοήθεια του κόστους ευκαιρίας αν ο καθένας από τους παρακάτω συνδυασμούς είναι μέγιστος, εφικτός η' ανέφικτος. κ[χ=20, ψ=505] λ[χ=30, ψ=500]

Γ. Να υπολογίσετε πόσες μονάδες από το αγαθό ψ θα θυσιαστούν, ώστε να παραχθούν οι πρώτες 120 μονάδες του αγαθού χ.

4. Οι συναρτήσεις της αγοραίας ζήτησης και Προσφοράς, ειναι,qd=600-10p, qs=360+2p.Α. Να υπολογιστούν η τιμή και η ποσότητα ισορροπίας του αγαθού.

Β. Αν το εισοδημα των καταναλωτών αυξηθεί τα 10% η συνάρτηση της αγοραίας ζήτησης διαμορφώνεται σε qd2= 700-10p. Με δεδομένο αυτό, να απεικονιστούν στο ίδιο διάγραμμα οι συναρτήσεις ζήτησης και η συνάρτηση Προσφοράς.

Γ. Να υπολογιστεί το έλλειμμα η' το πλεόνασμα το οποίο θα δημιουργηθεί στην αγορά του αγαθού εξαιτίας της μεταβολής της ζήτησης για τιμη ιση με την αρχική τιμη ισορροπίας.

Δ. Να υπολογιστεί η εισοδηματική ελαστικότητα στην αρχική τιμη ισορροπίας του αγαθού χ.

5. Ο παρακάτω πίνακας παρουσιάζει τη συνολική παραγωγή μιας επιχειρησης για τον αντίστοιχο αριθμό εργαζομένων.

L Q

4 160

5 200

6 220

7 225

O εργατικός μισθός είναι 1000 χρηματικές μονάδες και το κόστος της πρώτης ύλης που απαιτείται για κάθε μονάδα παραγωγής είναι 100 χρηματικές μονάδες.

122


Α. Με τους κατάλληλους υπολογισμούς να κατασκευάσετε τον πίνακα Προσφοράς της επιχειρησης.

Β. Το προϊόν αυτό παράγεται από 100 πανομοιότυπες επιχειρήσεις. Ο πίνακας της αγοραίας ζήτησης του προϊόντος είναι

Ρ 100 125 150 300

Qd 30.000 25.000 22.000 20.000

Να βρεθεί η τιμη και η ποσοτητα ισορροπίας της αγοράς.

Γ. Να υπολογίσετε τη συνολική δαπάνη των καταναλωτών στο σημείο ισορροπίας της αγοράς.

Δ. Να υπολογίσετε το τμήμα της δαπάνης των καταναλωτών που θα εισπράξει η καθεμία επιχείρηση.

6. Οι συναρτήσεις αγοραίας ζήτησης και Προσφοράς ενός αγαθού χ, δίνονται από τις σχέσεις qd=100-5p, qs1=-20+5pΑ. Να υπολογιστούν η τιμη και η ποσοτητα ισορροπίας του αγαθού.

Β. Μια μεταβολή των αμοιβών των συντελεστών παραγωγής του αγαθού χ είχε ως αποτέλεσμα να διαμορφωθεί η συνάρτηση της αγοραίας Προσφοράς ως εξής qs2=-40+5p, να υπολογίσετε τη νέα τιμη και ποσοτητα ισορροπίας.

Γ. Να απαντήσετε αν οι αμοιβές των συντελεστών παραγωγής αυξήθηκαν ή μειωθήκαν.

Δ. Να παραστήσετε γραφικά στο ίδιο διάγραμμα τις συναρτήσεις αγοραίας ζήτησης και Προσφοράς, καθώς και τα σημεία ισορροπίας.

Ε. Να βρείτε ποια επίπτωση είχε στη συνολική δαπάνη των καταναλωτών η μεταβολή της τιμής ισορροπίας του αγαθού εξαιτίας της μεταβολής της Προσφοράς του. Να δικαιολογήσετε τις απαντήσεις σας.

7. Δίνεται ο παρακάτω πίνακαςL Q Ap Mp Avc Mc

0 0 --- --- --- ---

1 4 315

2 5 252 210

3 18 6 8 210 157,5

123


4 28 7 180 126

5 35 7 180

6 39 6,5 4 193,8 315

7 42 6 3 210 420

Α. Να συμπληρώσετε τα κενά του παραπάνω πίνακα

Β. Με βάση τα στοιχεία του πίνακα, μετά από ποια μονάδα εργασίας ισχύει ο νόμος της φθίνουσας απόδοσης;

Γ. Να κατασκευάσετε τον πίνακα της Προσφοράς της επιχειρησης.

Δ. Να υπολογίσετε το μεταβλητό κόστος όταν η επιχείρηση παράγει 37 μονάδες προϊόντος.

8. Η αγοραία συνάρτηση της Προσφοράς δίνεται από τη σχέση qs=2p. Με βάση την αγοραία συνάρτηση ζήτησης του ίδιου αγαθού, η οποία είναι γραμμική, προκύπτει ο παρακάτω πίνακας

P Qd

12 36

15 30

18 24

21 18

Α. Να βρείτε τη συνάρτηση Ζήτηση ς του αγαθού.

Β. Να υπολογίσετε την τιμη και την ποσοτητα ισορροπίας.

Γ. Αν το κράτος επιβάλει ως ανώτατη τιμη πώλησης του αγαθού την pa=10, να υπολογίσετε το μέγεθος του ελλείμματος που εμφανίζεται στην αγορά του αγαθού, καθώς και την τιμη την οποία οι καταναλωτές είναι διατεθειμένοι να καταβάλουν για να απορροφήσουν όλη την ποσοτητα του αγαθού, η οποία προσφέρεται από τους παραγωγούς στην τιμη Ρα.

Δ. Μια αύξηση του εισοδηματος των καταναλωτών έχει ως αποτέλεσμα τη μεταβολή της Ζήτηση ς του αγαθού κατά 50%. Θεωρώντας ότι η εισοδηματική ελαστικότητα είναι σταθερή και ιση με 5, να υπολογίσετε την νέα τιμη και ποσοτητα ισορροπίας.

Ε. Να βρεθεί η ποσοστιαία αύξηση του εισοδηματος.

124


9. Στον παρακάτω πίνακα δίνονται οι τιμές, οι ζητούμενες ποσότητες αγαθού κ και τα αντίστοιχα εισοδήματα ψ.

Συνδυασμοί τιμη ποσότητες εισοδημα

Α 6 30 1000

Β 4 80 1200

Γ 4 50 1000

Α. Να δικαιολογήσετε γιατί υπάρχει μια μόνο ελαστικότητα τόξου ζήτησης ως προς την τιμη για το αγαθό κ. Να υπολογίσετε την ελαστικότητα τόξου Ζήτηση ς του αγαθού ως προς την τιμη.

Β. Να υπολογίσετε την εισοδηματική ελαστικότητα του αγαθού κ, όταν το εισοδημα αυξάνεται από 1000 σε 1200 χρηματικές μονάδες, και να χαρακτηρίσετε το αγαθό.

Γ. Να προσδιορίσετε τον τύπο της γραμμικής συνάρτησης Ζήτηση ς του αγαθού κ.

Δ. Να υπολογίσετε την τιμη και την ποσοτητα ισορροπίας του αγαθού κ για το εισοδημα των 1000 χρηματικών μονάδων με δεδομένη τη συνάρτηση Προσφοράς του αγαθού qs=-10+10p.

10. Δίνεται ο παρακάτω πίνακας που αναφέρεται στην παραγωγή και το κόστος ενός αγαθού που παράγεται από την επιχείρηση α. Η επιχείρηση χρησιμοποιεί ένα μόνο μεταβλητό συντελεστή την εργασία και ένα σταθερό. Οι τιμές των παραγωγικών συντελεστών παραμένουν σταθερές.

Σταθερό προϊόν

L Q TC

10 0 0 20

10 1 4 80

10 2 10 140

10 3 20 200

10 4 33 260

10 5 50 320

10 6 60 380

10 7 66 440

Α. Να αιτιολογήσετε αν η επιχείρηση Α λειτουργεί στη βραχυχρόνια ή στη μακροχρόνια περίοδο.

125


Β. Να βρεθεί η τιμη του μεταβλητού και του σταθερού συντελεστή.Γ. Να υπολογίσετε το επίπεδο παραγωγής της επιχειρησης α, όταν το κόστος tc=350 χρηματικές μονάδες.Δ. Να κατασκευάσετε τον πίνακα Προσφοράς της επιχειρησης.Ε. Αν το αγαθό αυτό παράγεται από 100 όμοιες επιχειρήσεις, να κατασκευασθεί ο αγοραίος πίνακας Προσφοράς.Στ. Αν η αγοραία γραμμική συνάρτηση ζήτησης του αγαθού είναι qd=12000-1000p, α βρεθεί η τιμη και η ποσοτητα ισορροπίας του.

11. Τα δεδομένα του παρακάτω πίνακα αναφέρονται σε μια επιχείρηση που λειτουργεί βραχυχρόνια. Μοναδικός μεταβλητός συντελεστής είναι η εργασία και η αμοιβή της είναι 60 χρηματικές μονάδες.

L Q Mp Vc Avc

0 -----

1 7,50

2 6

3 4,50

4 3,75

5 3,75

6 4

Α. Να συμπληρώσετε τα κενά, παρουσιάζοντας τους σχετικούς υπολογισμούς.

Β. Να εξηγήσετε αν ισχύει ο νόμος της φθίνουσας απόδοσης και σε ποια ποσοτητα εργασίας φαίνεται η λειτουργία του και γιατί;

Γ. Να υπολογίσετε το μέσο μεταβλητό κόστος της επιχειρησης, αν αυτή αυξήσει την παραγωγή της από 80 σε 85 μονάδες προϊόντος.

12. Οι αγοραίες συναρτήσεις ζήτησης και Προσφοράς ενός αγαθού είναι γραμμικές. Όταν το εισοδημα των καταναλωτών είναι 10000 ευρώ, η τιμη και η ποσοτητα ισορροπίας είναι 4 ευρώ και 400 κιλά αντίστοιχα. Στην περίπτωση που αυξηθεί το εισοδημα των καταναλωτών από 10000 σε 12000, η νέα τιμη και ποσοτητα ισορροπίας γίνονται 6 ευρώ και 500 κιλά αντίστοιχα.Α. Να βρεθεί η ελαστικότητα Προσφοράς του αγαθού, καθώς η τιμη του αυξάνεται από 4 σε 6 ευρώ.

Β. Να βρεθεί η αγοραία συνάρτηση Προσφοράς του αγαθού.

126


Γ. Αν στην τιμη 4 ευρώ, η εισοδηματική ελαστικότητα είναι 2, να βρεθεί η αγοραία συνάρτηση Ζήτηση ς του αγαθού που αντιστοιχεί στο εισοδημα των 12000 ευρώ.

Δ. Αν υπολογίσετε τη συνολική δαπάνη των καταναλωτών για το αγαθό, στην τιμη και την ποσοτητα ισορροπίας που αντιστοιχούν στο εισοδημα 12000 ευρώ.


L Mp Ap Tp Mc Vc

0 --- --- 0 --- 0

1 20 ; ; 4,5 ;

2 ; ; 50 ; 210

3 ; 20 ; 6 ;

Α. Να υπολογίσετε το κόστος της πρώτης ύλης ανά μονάδα προϊόντος, αν οι μεταβλητοί παραγωγικοί συντελεστές είναι η εργασία και η πρώτη υλη και γνωρίζουμε ότι ο εργατικός μισθός είναι 30 χρηματικές μονάδες.

Β. Να συμπληρώσετε τα ερωτηματικά του πίνακα κάνοντας τους κατάλληλους υπολογισμούς.

Γ. Να υπολογίσετε πόσο θα αυξηθεί το κόστος παραγωγής, αν η επιχειρησης αυξήσει την παραγωγή από 40 σε 55 μονάδες προϊόντος.

14. Για ένα αγαθό με γραμμικές συναρτήσεις Ζήτηση ς και Προσφοράς στην τιμη των 5 ευρώ η ζητούμενη ποσοτητα είναι 60 μονάδες προϊόντος και η προσφερόμενη ποσοτητα είναι 80 μονάδες προϊόντος. Όταν μεταβάλλεται η τιμη από τα 5 ευρώ προς την τιμη ισορροπίας, η ελαστικότητα της Ζήτηση ς ως προς την τιμη είναι -0,5 και η ελαστικότητα της Προσφοράς είναι 0,25.Α. Να υπολογίσετε την τιμη και την ποσοτητα ισορροπίας του αγαθού.

Β. Να υπολογίσετε σε ποια τιμη παρουσιάζεται πλεόνασμα 40 μονάδων.

Γ. Αν μεταβληθεί ο αριθμός των καταναλωτών και η νέα συνάρτηση Ζήτηση ς του αγαθού γίνει ,qd=120-6p, να υπολογίσετε την τοξοειδή ελαστικότητα της Προσφοράς μεταξύ του παλαιού και του νέου σημείου ισορροπίας.[ να χρησιμοποιήσετε δυο δεκαδικά ψηφία]

15. Οι συναρτήσεις αγοραίας Ζήτηση ς και Προσφοράς είναι qd=1000-5p, qs=-500+10p.Α. Αν το κράτος επιβάλει μια ανώτατη τιμη πώλησης ιση με 70 χρηματικές μονάδες, να βρεθεί το ύψος του καπέλου, που είναι διατεθειμένοι να πληρώσουν οι καταναλωτές, εάν γνωρίζετε ότι όλη η παραγόμενη ποσοτητα του αγαθού χ πωλειται στη μαύρη αγορά.

127


Β. Να βρεθεί η ελαστικότητα Ζήτηση ς σημείου ως προς την τιμη, όταν η τιμη του αγαθού αυξάνεται από 150 σε 180 χρηματικές μονάδες.

Γ. Γιατί η συνολική δαπάνη μειώνεται, όταν η τιμη του αγαθού χ αυξάνεται από 150 σε 180 χρηματικές μονάδες; να αιτιολογήσετε την απάντηση σας με τη βοήθεια της ελαστικότητας Ζήτηση ς ως προς την τιμη.

Δ. Να βρείτε την τιμη ισορροπίας αν μεταβληθεί η Ζήτηση του αγαθού χ κατά 50%, λογω αύξησης του αριθμού των καταναλωτών, και η προσφορά του αγαθού χ κατά 25%, λογω μείωσης του αριθμού των επιχειρήσεων που παράγουν το αγαθό χ.

16. Μια επιχείρηση που λειτουργεί στη βραχυχρόνια περίοδο, για την παραγωγή 100 μονάδων προϊόντος, δαπάνησε 500 χρηματικές μονάδες σε πρώτες ύλες, 300 χρηματικές μονάδες για καύσιμα, 800 χρηματικές μονάδες για ημερομίσθια και 300 χρηματικές μονάδες για ενοίκια κτιρίων. Στη συνέχεια, η επιχείρηση αύξησε την παραγωγή της κατά 50% και το μεταβλητό κόστος διπλασιάστηκε.

Α. Να υπολογίσετε το μέσο σταθερό κόστος, το μέσο μεταβλητό κόστος και το μέσο συνολικό κόστος πριν και μετά την αύξηση της παραγωγής, παρουσιάζοντας τους σχετικούς υπολογισμούς.

Β. Να υπολογίσετε το συνολικό κόστος, όταν η επιχείρηση παράγει 130 μονάδες προϊόντος.

Γ. Να υπολογίσετε τη μεταβολή του μεταβλητού κόστους , όταν η παραγωγή αυξάνεται από 120 σε 130 μονάδες προϊόντος.

17. Ο παρακάτω πίνακας αναφέρεται στην αγορά ενός αγαθού, του οποίου οι συναρτήσεις Ζήτηση ς και Προσφοράς είναι γραμμικές

Συνδυασμοί P Qd Qs Πλεόνασμα Έλλειμμα

Α 8 300 Β 100

Β 20 Α 320 Γ

Η ελαστικότητα Ζήτηση ς του αγαθού ως προς την τιμη καθώς η τιμη του αυξάνεται από 8 σε 20 χρηματικές μονάδες είναι ιση με -0,4

Α. Να υπολογίσετε τα α, β, γ.

Β. Να βρείτε τις συναρτήσεις Ζήτηση ς και Προσφοράς του αγαθού και να υπολογίσετε την τιμη και την ποσοτητα ισορροπίας.

128


Γ. Αν το κράτος για να προστατέψει τους παραγωγούς επιβάλει κατώτατη τιμη ιση με 24 χρηματικές μονάδες, να υπολογίσετε τη μεταβολή που θα επέλθει στη συνολική δαπάνη των καταναλωτών.

Δ. Να βρείτε τη μεταβολή που θα επέλθει στα συνολικά έσοδα των παραγωγών, όταν το κράτος αγοράζει το πλεόνασμα.

Ε. Την επιβάρυνση του κράτους από την επιβολή της κατώτατης τιμής.

Στ. Να δείξετε σε διάγραμμα το σημείο ισορροπίας της αγοράς του αγαθού και το πλεόνασμα που δημιουργείται από την επιβολή της κατώτατης τιμής.

18. Α. Αφού κάνετε τους σχετικούς υπολογισμούς, να συμπληρώσετε τα κενά του παρακάτω πίνακα.

ΈτηΑΕΠ σε τρέχουσες

τιμέςΔΤ

ΑΕΠ σε σταθερές τιμές

1997 40 80 50

1998 65 ; 65

1999 ; 110 70

2000 85,8 132 ;

Β. Να εξηγήσετε γιατί είναι αναγκαία η μέτρηση του ΑΕΠ σε χρηματικές μονάδες και τι πρόβλημα δημιουργείται;

Γ. Να υπολογίσετε την πραγματική μεταβολή του ΑΕΠ μεταξύ των ετών 1997 και 1998 σε τιμές του έτους βάσης.

Δ. Να υπολογίσετε την πραγματική ποσοστιαία μεταβολή μεταξύ των ετών 1997 και 1998 σε τιμές του έτους βάσης.

19. Ο παρακάτω πίνακας αφορά μια υποθετική οικονομία στην οποία παράγεται μόνο ένα αγαθό

Έτος Ποσοτητα ΤιμηΑΕΠ σε

τρεχ.ΔΤ

ΑΕΠ σε σταθ.

1 ; 5 100 ; 200

2 25 10 ; ; ;

3 22 ; ; 150 220

4 ; 20 ; 200 ;

129


Α. Αν είναι γνωστό ότι στο τέταρτο έτος ο πληθυσμός της εν λογω οικονομίας ανέρχεται σε 100 άτομα και το κατά κεφαλήν ΑΕΠ σε σταθερές τιμές είναι 2,4 χρηματικές μονάδες, κάνοντας τους κατάλληλους υπολογισμούς να συμπληρώσετε τα κενά του πίνακα. Ορίζεται ως έτος βάσης το δεύτερο έτος.

Β. Να υπολογίσετε τον ρυθμό πληθωρισμού από το 2 στο 3 έτος.

Γ. Να υπολογίσετε την ποσοστιαία μεταβολή του έπεσε σταθερές τιμές από το 2 στο 3 έτος.

20. Δίνονται τα παρακάτω στοιχεία μιας υποθετικής οικονομίαςΈτος ΑΕΠ σε τρεχ. ΔΤ ΑΕΠ σε σταθ.

2002 900 100 ;

2003 ; 110 1000

2004 1694 ; 1400

Α. Να συμπληρώσετε τα κενά του παραπάνω πίνακα.

Β. Να υπολογίσετε την ποσοστιαία μεταβολή του δείκτη τιμών από το 2003 στο 2004.

Γ. Να υπολογίσετε το ΑΕΠ του 2004 σε σταθερές τιμές του 2003.

21. Τα δεδομένα του παρακάτω πίνακα , αναφέρονται στην παραγωγή μιας επιχειρησης που λειτουργεί στη βραχυχρόνια περίοδο.

L Q Ap Mp Avc Mc Vc

4 14 20 436.8 34944

5 624

6 78 672 1092

7 84 12 6 728 1456 61152

Α. Με δεδομένο ότι, όταν η επιχείρηση απασχολεί 5 εργάτες το μέσο προϊόν γίνεται μέγιστο, να συμπληρώσετε τα κενά του πίνακα. Στην απάντηση σας να φαίνονται οι σχετικοί υπολογισμοί.

130


Β. Να υπολογίσετε το μεταβλητό κόστος της επιχειρησης, όταν αυτή παράγει 80 μονάδες προϊόντος.

22. Δίνονται τα παρακάτω στοιχεία μιας υποθετικής οικονομίας, με έτος βάσης το 2003

Έτος Πληθυσμό ΔΤ % ΑΕΠ τρεχ. ΑΕΠ σταθ. Κ.κ.π. ΑΕΠ

2003 120 ; ; ; 100

2004 125 110 14850 ; ;

2005 ; ; 19800 15000 100

Α. Να συμπληρώσετε τα κενά του πίνακα, παρουσιάζοντας τους σχετικούς υπολογισμούς.

Β. Να υπολογίσετε την πραγματική ποσοστιαία μεταβολή του ΑΕΠ, μεταξύ των ετών 2003 και 2004 σε σταθερές τιμές του 2003.

Γ. Να υπολογίσετε το κατά κεφαλήν πραγματικό ΑΕΠ του έτους 2005 σε σταθερές τιμές του έτους 2004.

Δ. Εάν το εργατικό δυναμικό της εν λογω οικονομίας το έτος 2005 αντιστοιχεί στο 80% του πληθυσμού και ο αριθμός των ανέργων το έτος αυτό είναι 6 άτομα, να υπολογίσετε το ποσοστό της ανεργίας.

Β' ΜΕΡΟΣ

1. Για ένα αγροτικό προϊόν η συνάρτηση της Προσφοράς είναι qs=500 κιλά και η qd=900-20p.Α. Ποια είναι η Ρκ που μπορεί να επιβάλλει το κράτος ώστε τα συνολικά έσοδα των παραγωγών να είναι 12.500 χρηματικές μονάδες;

Β. Ποια θα είναι η επιβάρυνση του κρατικού προϋπολογισμού;

Γ. Ποια είναι η ελαστικότητα Ζήτηση ς στην τιμη ισορροπίας;

2. Στην αγορά ενός αγαθού χ, υπάρχουν μόνο δυο καταναλωτές α και β, με συναρτήσεις ζήτησης qd1=400-5p, qd2=500-4p. Η αγοραία συνάρτηση Προσφοράς είναι qs=50+p. Να βρεθούν η τιμη και η ποσοτητα ισορροπίας.

131


3. Η Ζήτηση για δυο αγροτικά προϊόντα α και β δίνεται από τη συνάρτηση qd=480-8p. Η συνάρτηση Προσφοράς για το αγαθό α είναι qsa=160 ενώ για το αγαθό β είναι qsb=320. Το κράτος επιβάλλει κατώτατες τιμές για το προϊόν α, pk=45 και για το β, pk=25.Α. Να υπολογιστεί η συνολική πρόσοδος των παραγωγών του προϊόντος α και η συνολική πρόσοδος των παραγωγών του προϊόντος β, πριν και μετά την επιβολή κατώτατων τιμών.

Β. Ποιου προϊόντος οι παραγωγοί έχουν μεγαλυτερη συνολική πρόσοδο μετά την επιβολή κατώτατων τιμών;

Γ. Για ποιο προϊόν έγινε η μικρότερη κρατική δαπάνη;

4. Δίνονται οι αγοραίες γραμμικές συναρτήσεις Ζήτηση ς και Προσφοράς qd=300-10p, qs=50+15p. Έστω ότι το κράτος επιβάλλει κατώτατη τιμη 12 ευρώ. Τι συνέπειες θα έχει η επιβολή της κατώτατης τιμής στους καταναλωτές, στους παραγωγούς και το κράτος;

5. Δίνεται ο παρακάτω πίνακας. Να υπολογίσετε τις ποσότητες του αγαθού που παρήχθησαν στα τρία έτη.

Έτη ΔΤΑΕΠ σε σταθ.

ΤιμέςΑΕΠ σε τρεχ.

Τιμές

1994 125 5600 100

1995 150 6000 ;

1996 100 6400 ;

6. Για ένα αγαθό χ, δίνονται οι αγοραίες συναρτήσεις Ζήτηση ς και Προσφοράς qd=1800-50p, qs=-300+40p. Αν το κράτος επιβάλλει ανώτατη τιμη Ρα , τότε η μέγιστη τιμη του καπέλου είναι 6 ευρώ. Να βρεθεί η Ρα.7. Για ένα αγαθό δίνονται οι εξισώσεις ζήτησης και Προσφοράς qd=400-4p, qs=200+6p. Το κράτος επιβάλλει Ρα και εμφανίζει έλλειμμα 50 μονάδων.Α. Ποια είναι η Ρα που επέβαλε το κράτος;Β. Ποιο είναι το πιθανό μέγιστο καπέλο;

Γ' ΜΕΡΟΣ

1. Σε μια υποθετική οικονομία που παράγει δυο αγαθά χ και ψ, το εργατικό δυναμικό είναι 100 άτομα. Ο πίνακας παραγωγικών δυνατοτήτων που δίνεται περιλαμβάνει άριστους συνδυασμούς με πλήρη απασχόληση των παραγωγικών συντελεστών. Αν παρουσιαστεί ανεργία 10% ενώ όλοι οι άλλοι παραγωγικοί συντελεστές απασχολούνται πλήρως, η οικονομία παράγει τον εφικτό συνδυασμό μ[χ=50, ψ=300]. Αν η οικονομία μεταβεί στον συνδυασμό ν[χ=60, ψ=400].Α. Ποιο θα είναι το ποσοστό της ανεργίας;

132


Β. Να γίνει το διάγραμμα της καμπύλης των παραγωγικών δυνατοτήτων της οικονομίας.

Γ. Να βρεθεί το ΚΕ χ σε όρους ψ και το ΚΕ ψ σε όρους χ μεταξύ όλων των συνδυασμών.


Α 0 600

Β 50 500

Γ 100 300

Δ 150 0

2. Σε μια υποθετική οικονομία το 1999 το εργατικό δυναμικό ήταν 1.000.000 άτομα, το ποσοστό της ανεργίας ήταν 10 τοις εκατό και ο ρυθμός πληθωρισμού ήταν 8 τοις εκατό. Αν το 2000 το εργατικό δυναμικό παραμένει το ίδιο και ο ρυθμός πληθωρισμού διαμορφώνεται στο 6 τοις εκατό, Α. Να βρεθεί το ποσοστό της ανεργίας όταν για καθεμία μονάδα μείωσης του ρυθμού πληθωρισμού, έχουμε αύξηση του αριθμού των ανέργων κατά 2 τοις εκατό.

Β. Αν το ετήσιο ονομαστικό εισοδημα ενός υπαλλήλου της συγκεκριμενης οικονομίας είναι 12.480 ευρώ και ο δείκτης τιμών στο έτος αυτό είναι 1,04, ποιο θα είναι το πραγματικό του εισοδημα;

Γ. Αν μεταβληθεί ο αριθμός των ανέργων σε 360.000 άτομα και οι απασχολούμενοι είναι 1.240.000. Να βρεθεί το ποσοστό ανεργίας που διαμορφώνεται στην οικονομία.

3. Μια επιχείρηση που λειτουργεί στη βραχυχρόνια περίοδο και συμμετέχει στον κλάδο παραγωγής ενός προϊόντος παρουσιάζει τα παρακάτω δεδομένα παραγωγής και κόστους. Στον κλάδο παραγωγής συμμετέχουν 100 όμοιες επιχειρήσεις. Ο πίνακας Ζήτηση ς για το προϊόν είναι ο παρακάτω.

P 8 16 24 67

Qd 8000 6200 4800 2000

Q 0 7 16 30 40 45 48 49

Vc 0 77 156 240 320 400 472 539

Α. Ποια είναι η προσφορά του κλάδου για το προϊόν αυτό;

Β. Ποια είναι η τιμη και η ποσοτητα ισορροπίας;

133


Γ. Ποιο είναι το έλλειμμα και το πλεόνασμα όταν η τιμη είναι 8 η' 67 χρηματικές μονάδες;

Δ. Να βρεθεί η ελαστικότητα Ζήτηση ς και η ελαστικότητα Προσφοράς όταν η τιμη αυξάνεται από 24 σε 67 χρηματικές μονάδες.

4. Μια επιχείρηση στη βραχυχρόνια περίοδο έχει τα παρακάτω υποθετικά δεδομέναΠροϊόν Συνολικό κόστος

0 10.000

5 12.000

10 13.000

15 19.000

20 26.000

A. Να βρείτε το σταθερό κόστος της επιχειρησης, FC. Το μέσο μεταβλητό κόστος, AVC. Το οριακό κόστος, MC.

5. Όταν η τιμη του αγαθού α είναι 7000 ευρώ, ένας παραγωγός προσφέρει 4000 κιλά. Όταν η τιμη του α αυξηθεί και γίνει 8000 ευρώ, ο παραγωγός προσφέρει 4400 κιλά. Τέλος όταν η τιμη του α αυξηθεί και γίνει 9000 ευρώ, η προσφερόμενη ποσοτητα από τον παραγωγό γίνεται 4800 κιλά.Α. Να βρείτε την ελαστικότητα Προσφοράς, καθώς η τιμη αυξάνεται, σε κάθε επίπεδο της τιμής του αγαθού α και να χαρακτηρίσετε την προσφορά του.

Β. Στη μακροχρόνια περίοδο ο παραγωγός θα έχει την ίδια αντίδραση στις μεταβολές της τιμής; να αιτιολογήσετε την απάντηση σας.

6. Δίνεται ο παρακάτω πίνακαςΑριθμός εργατών

Q Mp Fc Tc

0 0 5000

1 100

2 160

3 200

4 220

5 140

134


6 80

7 40

8 10

Το κόστος πρώτης ύλης είναι 100 ευρώ ανά μονάδα προϊόντος και κάθε εργάτης αμείβεται με 10000ευρω.

Α. Να συμπληρωθεί ο πίνακας.

Β. Να βρεθεί η παραγωγικότητα των 6 εργατών.

Γ. Σε ποιο επίπεδο απασχόληση εμφανίζονται οι συνέπειες του νόμου της φθίνουσας απόδοσης και γιατί;

Δ. Να κατασκευαστεί ο πίνακας και η καμπύλη Προσφοράς.

Ε. Να βρεθεί η ελαστικότητα Προσφοράς όταν η τιμη αυξάνεται από 225 σε 350 ευρώ και να χαρακτηριστεί η προσφορά.

Δ' ΜΕΡΟΣ

1. Μια επιχείρηση που λειτουργεί βραχυχρόνια, σε επίπεδο παραγωγής 8 μονάδων, παρουσιάζει μέσο μεταβλητό κόστος ίσο με 5 ευρώ. Μια αύξηση της παραγωγής δείχνει ότι το οριακό κόστος είναι 12 ευρώ και το μέσο μεταβλητό 8,5 ευρώ. Μια νέα αύξηση της παραγωγής κατά 4 μονάδες διαμορφώνει το μέσο συνολικό κόστος στα 18 ευρώ. Το μέσο σταθερό κόστος στο επίπεδο παραγωγής των 8 μονάδων είναι 20 ευρώ.Α. Να βρεθεί το μέσο συνολικό κόστος της 12ης μονάδας παραγωγής.

Β. Πόσο μεταβάλλεται το μεταβλητό κόστος όταν η παραγωγή αυξάνεται από 15 σε 18 μονάδες παραγωγής;

2. Μια επιχείρηση, όταν απασχολεί 7 εργάτες, παράγει μέγιστο συνολικό προϊόν 66 μονάδες. Όταν απασχολεί 4 εργάτες, η απόδοση ανά εργάτη γίνεται μέγιστη και το συνολικό προϊόν είναι 52 μονάδες. Όταν απασχολεί 3 εργάτες, έχει μέγιστο οριακό προϊόν 15 μονάδες. Να υπολογίσετε το συνολικό, το μέσο και το οριακό προϊόν σε κάθε επίπεδο απασχόλησης από

135


3 έως 7 εργάτες, όταν το οριακό προϊόν του 6 εργάτη είναι 5 μονάδες. Από ποιο επίπεδο απασχόλησης αρχίζει να ισχύει ο νόμος της φθίνουσας απόδοσης;

3. Σε μια επιχείρηση, σε κάποιον αριθμό εργατών, το μέσο προϊόν της εργασίας είναι 15 μονάδες. Αν η επιχείρηση προσλάβει ακόμη 2 εργάτες , το μέσο προϊόν γίνεται 18 και το οριακό 27. Να προσδιορίσετε τον αρχικό αριθμό των εργατών και την παραγωγή της επιχειρησης πριν και μετά την πρόσληψη των 2 εργατών.

4. Μια επιχείρηση παράγει 100 μονάδες προϊόντος με συνολικό κόστος 5000.παραγει 200 μονάδες προϊόντος με μέσο συνολικό κόστος 30 και 240 μονάδες με συνολικό κόστος 7000. Έχει σα μοναδικό μεταβλητό συντελεστή την εργασία με μισθο=1000 και πληρώνει ενοίκιο 1000. Να βρεθεί το μέγιστο μέσο προϊόν.

5. Μια επιχείρηση παράγει χ μονάδες προϊόντος και σε αυτό το επίπεδο παραγωγής έχει μέσο συνολικό κόστος 100. Μια αύξηση της παραγωγής κατά 5 μονάδες διαμορφώνει μέσο σταθερό κόστος 10 και μέσο μεταβλητό κόστος 40. Η καθεμία από αυτές τις επιπλέον παραγόμενες μονάδες αυξάνει το συνολικό κόστος κατά 20. Στη συνέχεια, η παραγωγή αυξάνεται κατά 4 μονάδες, με αποτέλεσμα το μέσο συνολικό κόστος να γίνεται 60. Να υπολογίσετε την αύξηση του συνολικού κόστους της επιχειρησης, όταν η παραγωγή αυξάνεται από 5 σε 10 μονάδες.

6. Μια επιχείρηση απασχολεί 10 εργάτες, που παράγουν 200 μονάδες προϊόντος. Πόσους εργάτες πρέπει να προσλάβει ακόμα, ώστε η συνολική παραγωγή να αυξηθεί κατά 32 τα εκατό και η παραγωγή ανά εργάτη να αυξηθεί κατά 2 μονάδες προϊόντος;

7. Μια επιχείρηση βραχυχρόνια λειτουργεί και απασχολεί με μοναδικό μεταβλητό συντελεστή την εργασία. Όταν απασχολεί 8 εργάτες, παράγει 50 μονάδες προϊόντος και έχει μέσο συνολικό κόστος 30 μονάδες. Όταν απασχολεί 12 εργάτες, παράγει 150 μονάδες και έχει συνολικό κόστος 200. Να βρεθεί το σταθερό κόστος της επιχειρησης.

8. Μια επιχείρηση παράγει 3000 μονάδες προϊόντος με μέσο μεταβλητό κόστος 400. Όταν παράγει 3500 μονάδες, το μέσο μεταβλητό κόστος γίνεται 360.Α. Να βρεθεί το οριακό κόστος για τις τελευταίες 500 μονάδες προϊόντοςΒ. Αν το σταθερό κόστος είναι 100000, να βρεθεί το συνολικό κόστος για παραγωγή 3200 μονάδων

9. Το μέσο συνολικό κόστος 8 μονάδων προϊόντος είναι 40 μονάδες, ενώ το συνολικό κόστος 9 μονάδων του ιδίου προϊόντος είναι 350 μονάδες. Το σταθερό κόστος της επιχειρησης είναι 80 και η επιχείρηση έχει μοναδικό μεταβλητό συντελεστή την εργασία. Η αμοιβή της εργασίας είναι σταθερή και ιση με 120 μονάδες. Να βρεθεί η μέγιστη τιμη του μέσου προϊόντος, αν είναι γνωστό ότι το οριακό κόστος για q=9 , είναι ανερχόμενο.

136


10. Μια επιχείρηση απασχολεί 8 εργάτες και παράγει 80 μονάδες προϊόντος. Η πρόσληψη 2 ακόμη εργατών οδηγεί σε αύξηση του μέσου προϊόντος κατά 40 τα εκατό, ενώ η εκ νέου πρόσληψη 2 επιπλέον εργατών διαμορφώνει το οριακό προϊόν σε 60. Τέλος η πρόσληψη 2 ακόμη εργατών διαμορφώνει το συνολικό προϊόν σε 460 μονάδες. Αν η εργασία είναι ο μοναδικός μεταβλητός συντελεστής και η αμοιβή είναι σταθερή και ιση με 5000 μονάδες, να βρεθείΑ. Το μέσο προϊόν που αντιστοιχεί στου 12 εργάτες

Β. Η μεταβολή του συνολικού προϊόντος που προκύπτει από μια αύξηση του αριθμού των εργατών από 9 σε 11.

Γ. Το μέσο μεταβλητό κόστος που αντιστοιχεί σε 360 μονάδες προϊόντος

Δ. Η μεταβολή του μεταβλητού κόστους που προκύπτει από μια αύξηση της παραγωγής από 125 σε 360 μονάδες.

137

ΑΟΘ ΑΡΙΣΤΕΙΟΝ (ΒΟΥΚΕΛΑΤΟΣ) 2009 -2010

Documents

Transcript of ΑΟΘ ΑΡΙΣΤΕΙΟΝ (ΒΟΥΚΕΛΑΤΟΣ) 2009 -2010