კიბერ რეპორტი 2008-2010

23

description

2008 წელმა საქართველო ახალი რეალობის წინაშე დააყენა, რომელიც სავსეა საფრთხეებით სხვადასხვა ფრონტიდან. ბოლო პერიოდში ყველა დარწმუნდა თუ როგორ აქტიურად მუშაობს რუსეთის დაზვერვა და გაჩნდა უამრავი კითხვა მათ მეთოდებზე, განსაკუთრებით კი კიბერ უსაფრთხოების ჭრილში. სწორედ ამ კითხვებზე პასუხს წარმოადგენს მოცემული რეპორტი, რომელიც მოიცავს მოვლენებს 2008 წლის აგვისტოს რუსეთ-საქართველოს ომიდან დღემდე.

Transcript of კიბერ რეპორტი 2008-2010

Page 1: კიბერ რეპორტი 2008-2010
Page 2: კიბერ რეპორტი 2008-2010

informaciuli usafrTxoebis kvlevebisa da analizis centri - kiber reporti 2008 – 2010

saavtoro uflebebi

mocemuli publikacia warmoadgens arasaidumlo wyaroebsa da pirad

dakvirvebebze agebul sainformacio-SemecnebiTi xasiaTis dokuments,

romlis sxvagvarad gamoyenebazec avtori pasuxs ar agebs. masSi

mocemuli dakvirvebebi da rekomendaciebi ar unda iqnes gagebuli rogorc

oficialuri pozicia informaciuli usafrTxoebis kvlevebisa da analizis centrisa,

romelic Tavismxriv warmoadgens am dokuments.

© laSa pataraia

yvela ufleba daculia

akrZalulia am dokumentis an misi romelime nawilis kopireba, gavrceleba

an sxvagvari gamoyeneba mis avtorTan winaswari SeTanxmebisa da

werilobiTi nebarTvis gareSe.

2

Page 3: კიბერ რეპორტი 2008-2010

informaciuli usafrTxoebis kvlevebisa da analizis centri - kiber reporti 2008 – 2010

avtorisagan

mocemuli publikacia warmoadgens 2008 wlis agvistos ruseT-saqarTvelos omis dros ganviTarebuli movlenebis kiber analizs, romelic am masStabiTa da formiT pirvelad iqna Seswavlili lokalurad. raoden paradoqsulic ar unda iyos, am movlenebze ucxouri presis warmomadgenlebi da eqspertebi ufro bevrs saubroben da met yuradRebas uTmoben maT vidre Cven, saqarTveloSi. mocemul angariSSi aseve iqneba ganxiluli is damokidebuleba, romelic am sakiTxebis mimarT arsebobs sazogadoebasa da sxvadasxva wreebSi; aseve sakanondmeblo xarvezebi informaciuli usafrTxoebis sakiTxebSi; infrastruqturuli problemebi da informaciuli vakuumi, romelic omma Seqmna. swored am informaciuli sicarielis Sesavsebad, sazogadoebis meti informirebisTvis da saTanado instituciuri meqanizmebis Seqmnis wasaxaliseblad Camoyalibda organizacia, romelic am sferoSi pirvelia kavkasiis regionSi - informaciuli usafrTxoebis kvlevebisa da analizis centri. igi warmoadgens pirvel da dResdReobiT erTaderT organizacias saqarTveloSi, romelic uSualod muSaobs informaciuli usafrTxoebis sakiTxebze da nergavs uamrav inovacias rogorc kerZo, ise saxelmwifo seqtorSi.

3

Page 4: კიბერ რეპორტი 2008-2010

informaciuli usafrTxoebis kvlevebisa da analizis centri - kiber reporti 2008 – 2010

Temebi

kiber omis

qronologi

a.....................................................................................................................

5

qveynis gaTiSvis

mcdelob

a.............................................................................................................. 7

kiber

dapirispireb

a.....................................................................................................................

........... 9

4

Page 5: კიბერ რეპორტი 2008-2010

informaciuli usafrTxoebis kvlevebisa da analizis centri - kiber reporti 2008 – 2010

omi romelic precedentad

iqca.................................................................................................. 11

informaciuli omi socialur

qselebSi............................................................................ 14

organizaciis

Sesaxe

b.....................................................................................................................

.......... 15

kiber omis qronologia

2008 wlis agvistos, rodesac msoflio Sokirebuli iyo ruseTis agresiiT saqarTvelos winaaRmdeg, brZolis asparezze gamoCndnen XXI saukunis axali tipis meomrebi, axali iaraRiTa da kolosaluri SesaZleblobebiT. mTeli am omis paralelurad, gaimarTa kidev erTi umniSvnelovanesi brZola kibersivrcesa da mediaSi – kiber omi. socialur qselebsa da mediaSi hakerebi da sxvadasxva specsamsaxurebis TanamSromlebi yvela resurss iyenebdnen sakuTari interesebis dasacavad. es yvelaferi omamde gacilebiT adre daiwyo. ruseTi cdilobda Sesabamisi foni Seeqmna da amisaTvis yvelaze efeqturi saSualebac gamonaxa – socialuri qselebi, media da zogadad interneti. omis pirveli simptomebi maleve vigrZeniT. masiuri kiber Setevebi ganoxrcielda erTdroulad ramodenime mniSvnelovan obieqtze. kiber Seteva ganxorcielda saqarTvelos sagareo saqmeTaA saministros oficialur portalze. ziani sxva eleqtronul resursebsac miayenes. maT Soris saqarTvelos erovnuli bankisa da prezidentis veb-gverdebs. hakerebma aseve scades saqarTvelos sakomunikacio da satransporto eleqtronul infrastruqturaze Seteva, iseve rogorc Setevebi Zalovani uwyebebis

5

Page 6: კიბერ რეპორტი 2008-2010

informaciuli usafrTxoebis kvlevebisa da analizis centri - kiber reporti 2008 – 2010

eleqtronul infrastruqturaze. Tumca sabednierod, maT ver SeZles bolomde mieRwiaT miznisaTvis da gamoeyvanaT mwyobridan qveynis sasicocxlod mniSvnelovani obieqtebi. kiber Setevebi saqarTvelos winaaRmdeg imgvarad iyo organizebuli, rom obieqtebi prioritetebis mixedviT gadanawilda da qronologiac paralelur movlenebs emTxveoda. Setevis ZiriTad obieqtebs warmoadgendnen:www.president.gov.ge - saqarTvelos prezidentis veb-gverdi

www.government.gov.ge - saqarTvelos mTavrobis veb-gverdi

www.parliament.ge - saqarTvelos parlamentis veb-gverdi

www.nsc.gov.ge - uSiSroebis erovnuli sabWos veb-gverdi

www.constcourt.gov.ge - saqarTvelos sakonstitucio sasamarTlo

www.supremecourt.ge - saqarTvelos uzenaesi sasamrTlo

www.cec.gov.ge - centraluri saarCevno komisia

www.nbg.gov.ge - saqarTvelos erovnuli banki

www.nplg.gov.ge - saqarTvelos parlamentis erovnuli biblioTeka

www.police.ge - Sinagan saqmeTa saministro

www.mod.gov.ge - Tavdacvis saministro

www.mes.gov.ge - ganaTlebis saministro

www.mfa.gov.ge - sagareo saqmeTa saministro

www.iberiapac.ge - daculi eleqtronuli fostis servisi

www.mof.ge - finansTa saministros veb-portali

www.newsgeorgia.ru - axali ambebi saqarTvelos Sesaxeb

www.apsny.ge - sainformacio analitikuri portali “Грузия Online”

www.nukri.org - veb-gverdi afxazeTis Sesaxeb

www.opentext.org.ge - qarTuli presis eleqtronuli arqivi

www.messenger.com.ge - inglisur enovani popularlu qarTuli Jurnali

www.abkhazia.gov.ge - afxazeTis avtonomiuri respublikis veb-gverdi

www.naec.gov.ge - gamocdebis erovnuli centri

www.forum.ge - erT-erTi umsxvilesi qarTuli forumi

www.civil.ge - sainformacio resursi

www.presa.ge - axali ambebi qarTuli presidan

www.rustavi2.com - samauwyeblo kompania rusTavi2-is veb-gverdi

6

Page 7: კიბერ რეპორტი 2008-2010

informaciuli usafrTxoebis kvlevebisa da analizis centri - kiber reporti 2008 – 2010

www.news.ge - inglisurenovani sainformacio portali saqarTveloze

www.interpress.ge - sainformacio portali

www.tbc.ge - Tibisi bankis veb-gverdi

www.tbilisiweb.info - sainformacio portali

www.newsgeorgia.ru - axali ambebis gverdi

www.os-inform.com - sainformacio saagento “osinformi”

www.kasparov.ru - cnobili rusuli opoziciuri partiis veb-gverdi

raTqmaunda es ar aris sruli sia, Tumca sakmarisia imisTvis rom mivxvdeT Tu ra datvirTva qonda rusul kiber Setevebs, romelsac zogi upasuxismgeblo adamiani ubralo kompiuterul xulignobad afasebda, romelsac viTomda kavSiri ar qonda omis movlenebTan.

qveynis gaTiSvis mcdeloba

amgvarad gaCnda axali brZolis veli. aseT kritikul situaciaSi, rodesac mosaxleoba yovel wuTs eloda informacias. rodesac xalxi panikamde mivida da warmoiSva Sida destabilizaciis saSiSroeba, sando informaciis operatiulad miwodebas gansakuTrebuli mniSvneloba qonda. saqarTvelos sagareo saqmeTa saministros veb-gverdis mwyobridan gamosvlis gamo, qveynis mTavar diplomatiur uwyebas isRa darCenoda, rom veb-gverdze gansaTavsebeli informacia sainformacio saagentoebis saSualebiT gaevrcelebina.

7

xarvezi saministros veb-gverze mxolod ori dRis Semdeg aRmoifxvra, magram es ar yofila erTaderTi problema. amis paralelurad daibloka qarTuli sainformacio eleqtronuli resursebi, socialuri qselebi da saxelmwifo daniSnulebis mravali eleqtronuli obieqti. ruseTi sakuTar agresiul moqmedebebSi fokusirebuli iyo Setevebze qveynis sasicocxlo infrastruqturis winaaRmdeg. igi mTeli ZalebiT cdilobda “qveyana gaeTiSa”.

Page 8: კიბერ რეპორტი 2008-2010

informaciuli usafrTxoebis kvlevebisa da analizis centri - kiber reporti 2008 – 2010

es ar yofila spontanuri gadawyvetileba, radgan rusuli specsamsaxurebis kiber moqmedebebi kargad dagegmili strategiis nawili iyo, romlis mixedviTac maT unda gaeneitralebinaT mowinaaRmdegis yvelaze saSiSi iaraRi – informaciis gavrcelebis saSualebebi. da marTlac, Tu gavaanalizebT imas Tu rogor ganviTarda situacia naTlad Cans, rom omis SeCereba moxerxda ara imdenad samxedro ZaliT, ramdenadac informaciis drouli gacvliT, rasac Tavismxriv moyva Semdgomi mxardaWera qveynis garedan. es mxardaWera kidev ufro Zlieri SeiZleboda yofiliyo ukeTesi infrastruqtura rom gvqonoda da ukeT rom SegvZleboda funqcionireba fors maJorul situaciaSi. aseTi patara qveynisTvis sasicocxlod mniSvnelovania kritikul situaciebSi informaciis gavrcelebis saSualeba, rogorc qveynis SigniT, ise mis terirtoriebs gareT. swored amitom maT prioritetul mizans warmoadgenda sajaro institutebis (samTavrobo, saparlamento, Zalovani da sxva) infrastruqturis moSla, aseve media da kerZo seqtoris infrastruqturis mwyobridan gamoyvana, raTa Seqmniliyo maqsimalurad qaoturi mdgomareoba. maT aseve ganaxorcieles Seteva qselur infrastruqturaze da am servisebis momwodeblebze (internet provaiderebi, mobiluri da sakomunikacio operatorebi). rac Seexeba kiber dapirispirebas, romelSic ruseTi kidev ufro araproporciuli ZaliT dagvipirispirda vidre es samxedro ZalebiT ganaxorciela, miuxedvad misi masStabisa gansakuTrebul teqnologiur inovaciurobas adgili ar qonia. misi masStaburoba imiTaa gamowveuli, rom erTdroulad didi raodenobis adamianuri resursi iyo mobilizebuli. sworedac, rom Cveulebrivi adamianebi da ara am sferos specialistebi. raTqmaunda iyvnen hakerebic da eqspertebic, magram isini xSir SemTxvevaSi saorganizacio sakiTxebs ufro iTavsebdnen. am resurss Wirdeboda marTva. albaT ikiTxavT Tu rogor SeeZloT Cveulebriv adamianebs aseTi operaciebis Catareba – swored amas moicavda zemoT naxsenebi saorganizacio sakiTxebi. – mTeli saidumlo swori teqnologiis SerCevaSia, romelic arsebuli situaciis optimalur gamoyenebas gulisxmobs. modiT ganvixiloT Cveni mxare. asea Tu ise, ruseTTan SedarebiT saqarTveloSi bevrad mcirea teqnikuri specialistebis raodenoba. es bunebrivicaa radgan, ruseTis mosaxleoba raodenobrivad bevrad aRemateba Cvensas. rogorc zemoT aRiniSna am sferoSi arsebuli uaxlesi teqnologiuri miRwevebi mainc da mainc ar gamoyenebula. es imitom, rom rodesac saqme didi raodenobis adamianur resursTan gvaqvs,

8

Page 9: კიბერ რეპორტი 2008-2010

informaciuli usafrTxoebis kvlevebisa da analizis centri - kiber reporti 2008 – 2010

arsebobs mxolod ramodenime teqnologiuri strategia, romelic am resursis optimalurad gamoiyenebis saSualebas iZleva.

kiber dapirispireba

9

Page 10: კიბერ რეპორტი 2008-2010

informaciuli usafrTxoebis kvlevebisa da analizis centri - kiber reporti 2008 – 2010

kiber Setevis yvelaze gavcelebuli modelis mixedviT hakerebis mcire jgufi organizebas uwevs mTel danarCen resurss da TiToeul kompiuters masSi aniWebs calkeuli iaraRis funqcias. am strategias “botnetis” Sekvra ewodeba.

10

Page 11: კიბერ რეპორტი 2008-2010

informaciuli usafrTxoebis kvlevebisa da analizis centri - kiber reporti 2008 – 2010

rogrc wesi kompiuterebis umravlesoba ekuTvniT Cveulebriv momxmareblebs, romlebsac xSirad warmodgenac ar aqvT ra xdeba maT kompiuterebSi. hakerebi axerxeben amgvar kompiuterebSi SeRwevas da maTSi sakuTari programis gaaqtiurebas. mas Semdeg rac programa gaaqtiurdeba kompiuterze is ukve damoukideblad iRebs marTvas da avtonomiuri xdeba. amgvari programebi SeniRbulad moqmedeben. yvela es calkeuli instrumenti moqceuli erT mTlianobaSi didi Zalis mqone iaraRad iqceva. teqnologiurad es ase gamoiyureba: romelime qselSi xdeba kiber gaerTianebis Sekvra, romelSic TiToeuli kompiuteri axorcielebs arCeuli saerTo obieqtis maqsimalur datvirTvas. anu e.w. gadaWarbebuli “trafikis” (qseluri informaciis) miwodebas. msxverplis kompiuters uwyvetad egzavneba didi moculobis informacia, romelsac igi avtomaturad amuSavebs da ase grZeldeba manam kompiuteri mwyobridan gamova. am sqemis yvelaze gavrcelebuli operacia Ping-is gamoyenebaa. am dros, rac ufro meti kompiuteri axorcielebs obieqtis erTdroul “dapingvas”, miT metad itvirTeba igi da rodesac datvirTvis maqsimalur dones aRwevs, sistema mwyobridan gamodis. teqnikurad “dapingva” aris Zalzed martivi qseluri operacia. misi meSveobiT rogorc wesi, mowmdeba kavSiri garkveul qselur obieqtTan. am dros igzavneba bitebis garkveuli raodenoba da pasuxis mixedviT dgindeba kavSiris mdgomareoba. dapingvis procedura Zalian martivia. calkeuli dapingvisas saWiroa momxmarebelma gamoiZaxos specialuri programa “Command Promt”, romelSic man Sesabamisi brZaneba unda akrifos. daaxloebiT ase: ping www.dezinformaciulisaiti.ru (magaliTi) da dapingvis yoveli operaciis dasrulebis Semdeg, kvlav gaimeoros igive brZaneba minimaluri intervaliT. kompiuteris momxmareblebis umravlesobisTvis es SeiZleba sirTules warmoadgendes. Tanac misi erTjeradi ganxorcieleba sakmarisi ar aris da mxolod umniSvnelo efeqts iZleva. aseT dros saWiroa procesis sruli avtomatizeba. risTvisac idealuri gadawyvetaa msubuqi da martivi programebis dawera, romlebsac kiber dajgufebis wevrebs ugzavnian da isini aaqtiureben mas. erT-erTi aseTi mcire programis fragmenti, romelic gamoiyeneboda kiber dajgufebebis mier agvistos informaciuli omis dros:@echo offSET PING_COUNT=50SET PING_TOMEOUT=1000:PINGecho vpingavt rusul serverebsping -w %PING_TOMEOUT% -l 1000 -n %PING_COUNT% “aq rac Seexeba rusul mxares, maT amas ufro organizebuli saxe misces da kompilirebuli programebi daugzavnes kiber xulignebs. es programac igive funqcias asrulebda da ase gamoiyureboda

11

Page 12: კიბერ რეპორტი 2008-2010

informaciuli usafrTxoebis kvlevebisa da analizis centri - kiber reporti 2008 – 2010

reportSi specialurad mxolod ramodenime konkretuli magaliTia moyvanili, cxadia iyo gacilebiT rTuli sqemebic. am da sxva operaciebis ufro meti detalizacia ar iqneboda swori Tu gaviTvaliswinebT ra SeiZleba moyves mis borotad gamoyenebas.

hakeruli teqnologiebi garkveul doneze kompiuteris damwyebi momxmareblebisTvisac ki gaxda xelmisawvdomi. maTac SeuZliaT garkveuli operaciebis ganxorcieleba. saSiSi TiTqos araferia, magram rodesac aseTi momxmareblebis did raodenobasTan gvaqvs saqme, igi ukve seriozul safrTxed ganixileba.

omi romelic precedentad iqca

daviviwyoT droebiT teqnikuri mxare da mivubrundeT konfliqts. mTeli msoflio Caeba informaciul omSi, romelmac socialuri qselis yvela komponenti moicva. multimedia video portalebiT dawyebuli sadiskusio forumebiT damTavrebuli midioda gaafTrebuli omi propagandistebsa da im adamianebs Soris, visac surda jansaRi, obieqturi informaciis miwodeba msofliosaTvis. dezinformatorebis organizebulobam ganapiroba is, rom Cven wavageT informaciuli brZola. miuxedavad imisa, rom masSi yvela Caeba visac ki wvdoma qonda internetTan. yvela Taviseburad cdilobda daecva sakuTari qveynis interesebi. cdilobdnen eCvenebinaT danarCeni msofliosaTvis Tu ra xdeboda sinamdvileSi - araproporciuli dapirispireba, usamarTlo agresia da ruseTis namdvili saxe. Cven wavageT brZola, magram ara omi, radgan informaciul epoqaSi SeuZlebelia did xans SeniRbo tyuili da bunebrivia mogvianebiT yvelaferi cxadi gaxda. yvela saubrobda am omze, Tumca ZiriTadad politikur da dimplomatiur WrilSi, radgan mravali faqti mogvianebiT gaxda cnobili da mravalsac analizisaTvis dro Wirdeboda. samwuxaroa rom Cveni qveynis diplomatiurma wreebma im momentSi ver moaxerxes gamoeyenebinaT Zalian kargi SesaZlebloba mieniWebinaT am movlenebisTvis kiber omis statusic. rac ar unda daujereblad JRerdes msoflio praqtikaSi es iyo dRemde cnobili erTaderTi SemTxveva, romelsac SeiZleboda miniWeboda kiber omis statusi. raTqmaunda arsebobs kiber konfliqtebis sxva masStaburi precedentebic, rogorc magaliTad daniaSi 2006 wels, estoneTSi 2007-Si, litvaSi 2008 wels

12

Page 13: კიბერ რეპორტი 2008-2010

informaciuli usafrTxoebis kvlevebisa da analizis centri - kiber reporti 2008 – 2010

da iranSic ki 2009 wels, magram maT ar qondaT Sesabamisi samarTlebrivi baza, raTa kiber omis statusi mieniWebinaT am movlenebisTvis, radgan arsebobs mxolod ori gza amisaTvis: pirveli aris swored Sesabamisi samarTlebrivi bazis qona, xolo meore myari argumentacia. es ukanaskneli ki Cvens SemTxvevaSi sakmarisad gvqonda. amis samarTlebrivi argumenti iyo is, rom ruseTi saqarTvelosTan awarmoebda realur, konvenciur oms, xolo kiber omi, iyo erT-erTi paraleluri procesi. es aris erT-erTi gamouyenebeli momenti Tu SeiZleba amas ase ewodos. problemac albaT teqnikuri xasiaTis ufro iyo, radgan isev da isev am sferos specialistebis deficitma, arasakmarisma interesma am sakiTxis mimarT Tu kvalifikaciis ar arsebobam gamoiwvia is, rom veravin urCia diplomatiur uwyebas saTanado reagireba moexdina am kuTxiT. exla es samwuxarod ukve dagvianebulia. amgvari faqtebi Cndeba xangrZlivi analizis an ubralod drois gavlis Semdeg. dro gadis, magram am Temisadmi aqtualoba ar ikargeba. agvistos movlenebis pasiur fazaSi gadasvlidan daiwyo erTgvari Ria analitikuri ciklic.sul male gamoCnda publikaciebi Cveni informaciuli omis Sesaxebac. erT-

erTi aseTi saintereso statia moamzada “Computerworld”-is cnobilma mimomxilvelma Greg Kaiser-ma, sadac man saintereso paralelebi gaavlo estoneTSi momxdar analogiur movlenebTan da moiyvana sxvadasxva saagentos monitoringis Sedegebi. estoneTis SemTxveva marTlac Zalian axlos iyo da dRemde axlos aris Cvens situaciasTan. Cven bevri SegviZlia viswavloT maTgan, radgan Tavad isini dRemde swavloben Cvens magaliTze. saqarTvelo-ruseTs

Soris gamarTuli kiber omi da Semdgomi movlenebi iqca erT-erT yvelaze aqtualur Temad kiber usafrTxoebis saerTaSoriso saeqperto wreebsa da institutebSi. daiwera uamravi statia, gamoqveynda sxvadasxva naSromi da saxelmZRvanelo specialurad am movlenebze dayrdnobiT. es aqtualoba absoliturad bunebrivia, radgan amgvari faqtebi SesaniSnav masalas warmoadgenen gaanalizebisaTvis da Semdgomi prevenciuli meqanizmebis SesamuSaveblad. ucnauri ki is aris, rom es aqtualoba Cveni qveynis gareT

13

Page 14: კიბერ რეპორტი 2008-2010

informaciuli usafrTxoebis kvlevebisa da analizis centri - kiber reporti 2008 – 2010

ufro iyo da aris, vidre mis SigniT. Cvens magaliTze sxvebi swavloben, Cven ki aqamde amaze bevri araferi gviTqvams. swored es reporti, gaxlavT Tundac is dagvianebuli saTqmeli, ramac unda dagvanaxos axali realoba. estoneTSi momxdar cnobil kiber Setevebis masStabi imis naxevaric ar yofila, rac CvenTan moxda. estoneTi ki am incidentebis Semdeg imdenad daixvewa am mimarTulebiT, rom erT-erT wamyvan qveyanad iqca informaciuli usafrTxoebis sferoSi. maT sworad gaanalizes momxdari faqtebi da sapasuxod Seqmnes mTeli infrastruqtura, axali instituciuri meqanizmebi, daxvewes da gadaaxalises sakanonmdeblo baza, Camoayalibes saswavlo programebi. erTi sityviT maT es gakveTili, marTlac gakveTilad miiRes da saSinao davalebac umaRles qulaze moamzades. kidev erTi saintereso gamoxmaureba moyva informaciul oms gazeT “New York Times”-Si, romelic kidev ufro mniSvnelovania Tu gaviTvaliswinebT misi avtoris vinaobas - jon markofi. igi dakavSirebulia skandaluri hakeris, kevin mitnikis istoriasTan da erT-erTi yvelaze popularuli mimomxilvelia teqnilogiur sakiTxebSi. es movlenebi Tavidanve gansakuTrebiT aqtualuri iyo da mravali saintereso gamoxmaureba moyva msoflios sxvadasxva wertilidan. amgvari masStabis faqtebi iSviaTad xdeba da amitom arsebiTad mniSvnelovania maTi detaluri Seswavla, ukeTesi TavdacviTi meqanizmebis SemuSavebis mizniT. swored amitom iyo es sakiTxi aseTi aqtualuri. axla roca oms warsul formatSi vaanalizebT cxadi xdeba mravali ram. rogorc Zlieri mxareebi, ise sisusteebi, romlebzedac saWiroa meti muSaoba. is araorganizebuloba informaciul omSi, is dabneuloba eqstremalur situaciaSi, romelic qveyanaSi iyo isedac mZime dros, aris Sedegi imisa, rom ar arsebobda informaciuli usafrTxoebis erTiani Camoyalibebuli politika da Sesabamisi donis infrastruqtura. Sesabamisad ar iyo saTanado doneze ganviTarebuli institutebi romlebic am problemebs gadaWridnen. garda usafrTxoebis politikisa, mniSvnelovania sazogadoebrivi azric mis garSemo. problemebze Ria saubari maTi gadaWris saukeTeso dasawyisia, xolo warsuli Secdomebis danaxva ukeTesi momavlis perspeqtivaa.

informaciuli omi socialur qselebSi

agvistos omis zustad erTi wlis Tavze moxda morigi skandali internet sivrceSi. 2009 wlis 7 agvistos ganxorcielda mZlavri da masStaburi Seteva msoflios wamyvan socialur qselebze, rogorebicaa Twitter, Facebook da sxvebi. am faqtma msoflio aalaparaka. rac mTavaria es movlena isev da isev saqarTvelos ukavSirdeba. Setevis obieqti proqarTuli “blogeri”,

14

Page 15: კიბერ რეპორტი 2008-2010

informaciuli usafrTxoebis kvlevebisa da analizis centri - kiber reporti 2008 – 2010

metsaxelad “Cyxymu” iyo. mizezi ki ruseTisTvis gamaRizianebeli faqtebis gamoqveyneba iyo. eqspertebis azriT, es ar iyo ubralod hakerTa dajgufebis mier organizebuli, aramed igi ufro waagavda specsamsaxuris doneze ganxorcielebul diversias. am faqtze maleve gaCnda mravali gamoxmaureba da sxvadasxva saagentos angariSi. erT-erT aseT gamocemaSi kompania F-Secure-is analitikosma miko hiponenma (Mikko Hyponnen) saintreso citata moiyvana: “socialur qselebze hakeruli Tavdasxma es igivea, satelevizio sadguri rom dabombo, mxolod imitom, rom misi romelime wamyvarni ar mogewonaT”. rasac albaT bevri daeTanxmeba. albaT es faqti ar darCeba gamouZiebeli saerTaSoriso doneze da raTqmaunda arc ukanaskneli iqneba. ufro metic, yoveldRiurad xorcieldeba aTasobiT kiber Seteva da safrTxis qveS aris Zalzed sensitiuri informacia da mTeli infrastruqtura. informaciuli omi arasodes damTavrdeba, igi mxolod transformacias ganicdis da iseT formas iRebs, romelic adekvaturia konkretuli momentisTvis. interneti dinamiuri cnebaa da mudmivad viTardeba. amitomac mniSvnelovania, rom SegveZlos swrafi adaptireba. 2008 wlis 23 seqtembers saqarTvelos prezidentma, mixeil saakaSvilma gaeros generaluri asambleis 63-e yovelwliur sxdomaze gancxadeba gaakeTa, sadac ruseTis agresiaze saubrisas aRniSna, rom es iyo erT-erTi yvelaze masStaburi kiber omi. citata: “Cven gamovcadeT kiber omis pirveli srulmasStabiani kampania, kampania, romelic miznad isaxavda Cemi qveynis ekonomikis ganadgurebasa da gare samyarosTan komunikaciis SesaZleblobis Sewyvetas. es Zalze aRmaSfoTebelia, rodesac xedav teqnologias, romelmac gagvaerTiana mTeli msoflio da aseve dagvexmara kulturis SekavSirebaSi, da romelic iqna gamoyenebuli imisaTvis, rom eTnikuri niSnis mixedviT dayofil iqnas xalxi da gaxleCili iqnas Cveni msoflio.” saxelmwifosTvis informaciuli usafrTxoebis mZlavri institutebi iseTive mniSvnelovania, rogorc fizikuri daculoba. saWiroa swori xedva da prioritetebi, usafrTxoeba ki maTgan umTavresia, romelsac informaciul epoqaSi ganviTarebuli qveynebi axali meTodebiT icaven.

15

Page 16: კიბერ რეპორტი 2008-2010

informaciuli usafrTxoebis kvlevebisa da analizis centri - kiber reporti 2008 – 2010

organizaciis Sesaxeb

informaciuli usafrTxoebis kvlevebisa da analizis centri warmoadgens kavkasiis regionSi pirvel da dResdReobiT erTaderT organizacias, romelic orientirebulia informaciul usafrTxoebaze. aRniSnuli organizaciis dafuZneba ganapiroba saqarTvelo-ruseTis omis Semdeg qveynis winaSe damdgarma axalma realobam. rogorc 2008 wlis agvistos omma dagvanaxa, qveyanaSi faqtobrivad ar arsebobs sainformacio omis warmoebisa da kiber-terorizmisgan dacvis Camoyalibebuli meqanizmebi, rac Tanabrad uqmnis safrTxes rogorc sajaro, ise kerZo seqtors. ar arsebobs Sesabamisi sakanondmeblo baza, saxelmwifo institutebi da materialur teqnikuri infrastruqtura kiber terorizmTan da kompiuterul danaSaulTan sabrZolvelad. rac garda saxelmwifos Tavdacvisunarianobisa, aseve axdens mkveTr negatiur gavlenas qveynis ekonomikaze. ukanasknel periodSi rogorc kerZo, ise saxelmwifo seqtoris yvela mimarTulebiT mimdinareobs Tanamedrove teqnologiebis intensiuri danergva. rac ufro metia procesebis avtomatizaciis masStabi miT ufro rTulia maTi kontroli. aseT pirobebSi, roca SpionaJi da qveynis usafrTxoebis sxva gamowvevebi teqnologiur xasiaTs iZenen, Cndeba axali safrTxeebi. Sesabamisad aRniSnuli informaciis saTanado dacva sasicocxlo mniSvnelobisaa aramxolod saxelmwifo, aramed kerZo organizaciebisTvisac. zemoT aRniSnuli safrTxeebisa da gamowvevebis winaaRmdeg Cveni organizaciis garSemo Seikriba gamocdili profesionalebis gundi. rac saSualebas iZleva pirvelad saqarTveloSi Camoyalibdes kiber terorizmTan, mekobreobasTan, korporaciul SpionaJTan da sxva saxis teqnologiur safrTxeebTan brZolis instituciuri meqanizmebi.

organizaciis saqmianobis Sesaxeb

informaciuli usafrTxoebis kvlevebisa da analizis centri warmoadgens unikalur serviss rogorc kerZo, ise saxelmwifo seqtorisTvis, romelic moicavs mravalprofilian momsaxurebas:kadrebis rekrutireba

16

Page 17: კიბერ რეპორტი 2008-2010

informaciuli usafrTxoebis kvlevebisa da analizis centri - kiber reporti 2008 – 2010

sxvadasxva rgolis personalis momzadeba (treiningebi);informaciuli usafrTxoebis sxvadasxva aspeqtebis auditi da Sesabamisi daskvna-rekomendaciebis momzadeba;standartebisa da Sida protokolebis SemuSaveba;organizaciuli erTeulebis Seqmna safrTxeebis monitoringisa da incidentebze reagirebisTvis;sakonsultacio momsaxureba rogorc IT infrastruqturul sakiTxebze, ise iuridiuli mxareze sxvadasxva tipis IT proeqtebTan dakavSirebiT;Sesabamisi programul-aparaturuli gadawyvetilebebis SemuSaveba, danergva da miwodeba;IT auTsorsingi, daculi hostingi aSS-s serverebze, da sxva... amavdroulad centris umTavres prioritets warmoadgens qveynis winaSe arsebuli sxvadasxva saxis teqnologiuri, geopolitikuri da samxedro gamowvevebis Seswavla, maTi srulyofili analizi da amaze dayrdnobiT sazogadoebisTvis amomwuravi da obieqturi informaciis drouli miwodeba, risTvisac informaciuli usafrTxoebis kvlevebisa da analizis centris analitikuri jgufi periodulad amzadebs sajaro publikaciebis serias Tanamedrove safrTxeebisa da globaluri tendenciebis Sesaxeb. Cven varT maqsimalurad gaxsnili sakuTar saqmianobaSi da vexmarebiT am sferoTi dainteresebul pirebs. vaZlevT maT Sesabamis codnasa da saSualebebs raTa Tavad gaxdnen nawili am sistemis da monawileoba miiRon centris mier ganxorcielebul sxvadasxva proeqtebSi. Cveni mizania viTanamSromloT rac SeiZleba met organizaciasTan, saxelmwifo struqturasTan da saganmanaTleblo dawesebulebebTan raTa kidev ufro efeqturad vebrZoloT Tanamedrove safrTxeebs, SevqmnaT saerTo standartebi da am standartebis Sesrulebis instrumentebi, avamaRloT sazogadoebrivi informirebis xarisxi am sakiTxSi da mivawodoT Cveni servisi maT, visac es namdvilad Wirdeba.

17

Page 18: კიბერ რეპორტი 2008-2010

informaciuli usafrTxoebis kvlevebisa da analizis centri - kiber reporti 2008 – 2010

publikaciis eleqtronuli versia SegiZliaT ixiloT

informaciuli usafrTxoebis kvlevebisa da analizis centris veb-portalze

http://www.issac.ge

18