Η Ημαθία στον εμφύλιο 1946-1949/ Αλέξανδρος Αντωνίου...

ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ A. ΧΑΤΖΗΚΩΣΤΑΣ

Η ΗΜΑΘΪΑ

ΣΤΟ Ν ΕΜΦΥΛίΟ

Ϊ9 4 6 -1 9 4 9

Δ η μ ό σ ι α Κ ε ν τ ρ ι κ ή Β ! β λ ! θ θ ή κ η Β έ ρ ο ι α ς

ΔΩ ΡΕΑ

— ............^ , , , ,

Α, . ^ . ^ , i ^ L s i n - t

S ^ , 1 c^.rOL^..1Lû03l·fs*..- '*' - --' - — —<\3έ :7^ ΐ'Λ

i l .

Δ η μ ό σ ι α Κ ε ν τ ρ ι κ ή Β ι β λ ι ο θ ή κ η Β έ ρ ο α ς

ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΑΝΤΩΝίΟΥ ΧΑΤΖΗΚΩΣΤΑΣ

Η ΗΜ ΑΘίΑ ΣΤΟΝ ΕΜ ΦΥΛίΟ 1946-1949

BEPOÎA2006

Σελιδοποίηση Επεξεργασία εικόνων: Νάγια Κτενά Τυπογραφείο "ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ"Φώτο εξωφύλλου: Πλευρές της ζωής των αγωνιστών του Δ.Σ.Ε απο το αρχείο του Μ.ΠαπαδόπουλουΦώτο οπισθόφυλλου: το σχεδιάγραμμα της μάχης της Νάουσας

<4φ/ερώνίτα; στα 60χρονα του ΔΣΕ

«Γta την ανάστασή σου, λαέ μας, όλα τα δίνουμε κάθε στιγμή.Αλλο) στις μάχες κι εμείς στα κελιά μας, Του λυτρωμού σου η ώρα να 'ρθει.Κί αν κάθε τόσο μας παίρνουν και μία Δάκρυα δεν τρέχουν, μα όλες μεμιάς, η μια την άλλη στα μάτια κοιτάμε, ακόμα μια στο βωμό Λευτεριάς.Και κάθε τόσο μας παίρνουν και μία, Αύριο μπορεί η δική μου σειρά.Γειά σας αδέρφια, στερνό μας τραγούδι, γεια σας αδέρφια μου, θα'ρθει Λευτεριά. Και κάθε τόσο μας παίρνουν και μία, Εμάς μας θερμαίνει αυτός ο σκοπός. Ζήτω το Δίκιο μας, ζήτω η Νίκη,Κράτος Λαού, αρχηγός ο Λαός»

(Ύραγούδ/ ττου rpcryouâoùaw ο/ ρ&Μοθάνατες γυνα<κίς*-κατα&κασμένίς αττό τα διάφορα Στρατοδικεία- αντόρτ/σες*, ρέ/Sf? των Μ/κών ορ/ανώσεων καί του ΚΚΕ κα< ττου συχνό τραγουδούσαν οί αντάρτες* του ΑΣΕ. στο

Βέρμιο)

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

Εισαγωγή 9

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Α''Ενταση των τρομοκρατικών διώξεων σε βάρος των αγωνιστών της ΕΑΜίκής Εθνικής Αντίστασης

1. Το νομοθετικό πλέγμα 132. Η κατάσταση στο ΚΚΕ καί το ΕΑΜίκό κίνημα 163. Τα στρατοδικεία 184. Εκτελέσεις 275. Ο) φυλακισμένοι 326. Εκτοπίσεις 377. Τα πιστοποιητικά κοινωνικών φρονημάτων 408. Ot επίκηρυγμένοί 429. Ot δοσίλογοί αθωώνονται 4410. Η τρομοκρατία των παρακρατικών 4811. Δηλώσεις μετανοίας 50

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Β'Η κατάσταση στο συνδικαλιστικό κίνημα

1. Το εργατικό κίνημα 572.Το συνδικαλιστικό κίνημα σε επαγγελματίες και αγρότες 65

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Γ'

0< πρόσφυγες 66

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Δ'Η ένοπλη σύγκρουση

1. Τα αντίπαλα στρατιωτικά στρατόπεδα2. 0< νεκροί του εμφυλίου

7586

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Ε'

Χρονολόγιο 91

Παράρτημα 1Η μάχης της Νάουσας 138

Παράρτημα 2Κομματικά σώματα του ΚΚΕ 171

Παράρτημα 3Υπόμνημα του ΔΣΕ προς τον ΟΗΕ 182

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 198

ΑΡΧΕΙΟ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΟΥ ΥΛΙΚΟΥ 203

H Ημαθία στον Εμφύλιο 1946-1949

Εισαγωγή

Α Λ Ε το βιβλίο αυτό ολοκληρώνεται η τριλογία (πρόκειται για π! V t βιβλία «Η Εθνική Αντίσταση στο νομό Ημαθίας)) και «Η Ημα

θίο από τη Βάρκιζα στο Εμφύλιοί) που αφορά, μία πρώτη προσπάθεκ καταγραφής και ερμηνείας, της πολυτάραχης δεκαετίας του 1940-50 στη' Ημαθία,

Χρονικά η περίοδος που καλύπτει η παρούσα μελέτη είναι από π τέλη Οκτωβρίου του 1946 (όπου έχουμε την ίδρυση του Γενικού Αρχηγεί ου του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας) και ολοκληρώνεται στα τέλη Αυ γούστου του 1949, όπου οι δυνάμεις του ΔΣΕ, εγκαταλείπουν τον Γράμμο Φυσικό οι ημερομηνίες αυτές (έναρξης και λήξης) έχουν το στοιχείο τη< «αυθαιρεσίας)). Οι ρίζες (χρονικά) του εμφυλίου ξεκινούν νωρίτερα, καπ την διάρκεια της κατοχής, ενώ ο τερματισμός του δεν σταματά στις 30 Αυ γούστου γιατί ούτε η «εκκαθάριση)) της χώρας από τις ένοπλες δυνάμεχ του ΔΣΕ από τον «εθνικό στρατό)) ολοκληρώνεται τότε με το πέρασμί των δυνάμεων αυτών στις γειτονικές Λαϊκές Δημοκρατίες, αλλά ούτε και c συνέπειες του Εμφυλίου σταματούν.

Η εξεταζόμενη περίοδος ήταν σίγουρα φοβερή και καταστροφικ; για τον ελληνικό λαό και τη χώρα μας. Ο τραγικός απολογισμός (για το* οποίο υπάρχουν διαφορετικές εκτιμήσεις) της περιόδου αυτής, κάνει λόγί για πάνω από 150.000 συνολικά νεκρούς. 800.000 ξεσπιτωμένους ενυ οι υλικές καταστροφές ήταν τεράστιες (π.χ 45.000 σπίτια ολικά ή μερι κά κατεστραμμένα, 1.600 σχολεία, 476 γέφυρες. 241 νοσοκομεία κ.α). Ο απώλειες του κυβερνητικού στρατού (στοιχεία του ΓΕΣ) ήταν συνολικά 55,527 (νεκροί-τραυματιες-αγνοούμενοι). Αντίστοιχα οι απώλειες του ΔΣΕ υπολογίζονται σε 30.000.

Η συζήτηση για το ποιος φταίει, για το ποιος τελικά τον προκάλεσε για τον χαρακτήρα του εμφυλίου πολέμου συνεχίζεται και σήμερα, Μπο ρεί σε σχέση με τα προηγούμενα χρόνια να έχουν υποχωρήσει απόψεκ περί «κομμουνιστοσυμμοριτών)). «πρακτόρων)) κ.α όμως οι προσπάθει ες διαστρέβλωσης, αλλά και αποσιώπησης των πραγματικά υπευθύνω' συνεχίζεται. Μάλιστα το τελευταίο διάστημα γίνεται μία οργανωμένη προ

Αλέξανδρος Α. Χατζηκώστας

σπάθεια, πίσω από βαρύγδουπες διατυπώσεις περί «διεπιστημονικής έρευνας», «τοπικότηταςΜ, να ξαναγραφτεί η ιστορία παρουσιάζοντας τους αληθινούς θήτες ως θύματα, να διαστρεβλωθούν ο χαρακτήρας του ΔΣΕ και ot συνθήκες που τον επέβαλαν.

Βασκός στόχος της προβολής αυτών των απόψεων είναι να συσκοτιστεί ο πραγματικός χαρακτήρας της αντιπαράθεσης του Εμφυλίου πολέμου, να θεωρηθεί για παράδειγμα «νόμιμη άμυνα» η δράση του Εθνικού Στρατού (σε σχέση με τους «συμμορίτες» του ΔΣΕ) και των ένοπλων φασιστικών συμμοριών, να δικαιολογηθεί το μαζικό και βίαιο ξερϊζωμα των κατοίκων από τα χωριά τους («ανταρτόπληκτοι»), καθώς και αποκρυφτει η ουσία του «παιδομαζώματος» που πραγματοποίησε το Παλάτι και η Εκκλησία. Ακόμη εμφανής είναι η προσπάθεια από μερίδα συγγραφέων στο όνομα της «τοπικότητας» να χαθεί το πολιτικό σκηνικό που αυτός εκδηλώθηκε (εσωτερική αντίδραση-εξωτερική επέμβαση Αγγλίας-ΗΠΑ), να κοπεί το νήμα μεταξύ «αιτίας και αποτελέσματος» και να αναπαραχθούν οι παλιότεροι αντίκομμουνιστικοί μύθοι με διαφορετικό πλεόν, επιστημο- νικοφανές περιτύλιγμα.

Ο τρόπος όμως που βλέπει κάποιος τα πολιτικά-ιστορικά γεγονότα δεν είναι ουδέτερος, αταξικός. Η «οπτική του γωνία» εξαρτάται από τη σκοπιά , τον στόχο, τη μέθοδο ανάλυσης των «χρωμάτων» και σε τελευταία ανάλυση από το ποια μεριά του λόφου κοιτάζει κανείς.

Η ιστορία των ταξικών κοινωνιών δεν είναι τίποτε άλλο παρά η ιστορία της ταξικής πάλης με διάφορες μορφές. Και ο ελληνικός εμφύλιος πόλεμος αυτό το χαρακτήρα είχε.

Η ελληνική άρχουσα τάξη. με την βοήθεια στην αρχή της Αγγλίας και στη συνέχεια των ΗΠΑστα πλαίσια των γενικότερων στρατηγικών τους επιδιώξεων, από τη περίοδο ήδη της κατοχής (1943), με σχέδιο, ετοιμαζόταν για την αντιμετώπιση του κρίσιμου προβλήματος της εξουσίας μετά την απελευθέρωση, εκμεταλλευόμενη ταυτόχρονα τα λάθη του ΕΑΜικού κινήματος (π.χ Συμφωνίες Λιβάνου-Γκαζέρτας -Βάρκιζας). Ετσι αμέσως μετά την απελευθέρωση προχώρησαν στην ένοπλη επέμβαση του Δε- κέβρη του 1944 οργάνωσαν το μεταβαρκιζιανό όργιο τρομοκρατίας και εξαπόλυσαν μονόπλευρο εμφύλιο πόλεμο.

Η Ημαθία στον Εμφύλιο 1946-1949

Ο) δυνάμεις του ΕΑΜ. το ΚΚΕ απάντησαν όλη την περίοδο που προηγήθηκε. με την πολιτική της ειρήνευσης, της συμφιλίωσης της εθνικής κα< λαϊκής ενότητας όπως τονιζόταν σε όλα τα ντοκουμέντα τους, αλλά κα) η πρακτική τους δράση αποδείκνυε.

Οταν τα πράγματα όμως έφτασαν σε οριακό σημείο ο< λαϊκές δυνάμεις βρέθηκαν μπροστά στο δίλημμα: Να υποκύψουν και να υποταχτούν ή να βαδίσουν στο δύσκολο κα) δύσβατο δρόμο του ένοπλου αγώνα. Και φυσικά διάλεξαν τον δεύτερο!

Ο αγώνας του ΔΣΕ, ανεξάρτητα από το τελικό αποτέλεσμα ήταν αγώνας ηρωϊκός. δίκαιος,πατριωτικός, για δημοκρατικές ελευθερίες και ανεξαρτησία της χώρας μας, στρεφόταν με σαφήνεια ενάντια στην εξάρτηση κα< αποτελούσε συνέχεια των ανεκπλήρωτων στόχων της Εθνικής Αντίστασης.

Ο αγώνας του ΔΣΕ ήταν αγώνας αντπμπερίαλίστίκός . αγώνας δ)ε- θνίστίκός (εδώ δεν θα πρέπε) να ξεχνάμε πω ς έβαλε πέραν των άλλων TC

δικό του βάρος υπέρ του αγώνα των λαών σε μία περίοδο όπου ο ιμπεριαλισμός είχε ξεκινήσει το λεγόμενο «ψυχρό πόλεμο*) καί ταυτόχρονο αγώνας ταξ'κός, κορυφαία πράξη της ταξικής πάλης στον 20 αιώνα στο\ τόπο μας. Ο τρίχρονος αγώνας του ΔΣΕ αποτέλεσε όπως αποδείχτηκε τον π)ο μεγάλο κίνδυνο κατά τη διάρκεια του 20ου αιώνα για τον ελληνικέ αστικό κράτος κα< την ύπαρξη του !

Η ήττα του ΔΣΕ (ως αποτέλεσμα μ<ας σειράς αντικειμενικών κα υποκειμενικών παραγόντων) οριοθέτησε το τέλος μίας σημαντικής φάσηί του λαϊκού κινήματος στη χώρα μας αλλά και την έναρξη μιας «νέας επο χής)?, ζοφερής για το λαό κα) τον τόπο μας, κάτω πλέον από την αμερικάνικη επικυριαρχία!

Η πραγματοποίηση της εργασίας αυτής γ)α την περίοδο του εμφυ λίου στο νομό μας (πάντα σε στενή σύνδεση με το πανελλαδικό πλαίσκ όπου συνέβησαν τα γεγονότα) απαιτούσε από τον μελετητή να αναζητήσε επίσταμένα και να αξ<οπο)ήσε)-αξ)ολογήσε) τους παρακάτω παράγοντες.

- Τ)ς αρχειακές πρωτογενείς πηγές που λόγω των χρόνων ποί ακολούθησαν ήταν σπάνιες έως ανύπαρκτες. Μοναδική εξαίρεση τα επί σημα ανακονωθέντα από πλευράς ΓΕΣ, ΔΣΕ και τα επίσημα ντοκουμένπ


του ΚΚΕ.- Κάθε είδους έντυπο υλικό όπως είναι αυτοβιογραφικά βιβλία, μαρ

τυρίες, μελέτες, ανέκδοτα κείμενα καθώς κα< εφημερίδες της εποχής εκείνης (τοπ)κά ο ΘΑΡΡΑΛΕΟΣ), σε επίπεδο Β. Ελλάδας ο) εφημερίδες «ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ)), «ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΒΟΡΡΑΣ)), «ΦΩΣ)) που χρειαζόταν σαφώς προσεγμένη ανάγνωση λόγω της κυριαρχίας πολύπλευρης λογοκρισίας), αλλά του αθηναϊκού Τύπου της εποχής ιδιαίτερα ο «ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ)) την περίοδο 1946 και 1947 οπότε απαγορεύτηκε η κυκλοφορία του.

-Τις προφορικές μαρτυρίες λαμβάνοντας πάντα υπόψη πως οι άνθρωποι προσλαμβάνουν και ζουν τη σχέση τους με τη ιστορία μέσα από διαμεσολαβήσεις από ένα πλέγμα ιδεών, αντιλήψεων, αξιών, νοοτροπιών κ.α πόσο μάλλον όταν έχουν περιέλθει δεκαετίες από τα γεγονότα αυτά.

Ερευνώντας τα στοιχεία που συνθέτουν τη συγκεκριμένα μελέτη, ο γράφων ανακάλυψε μια σειρά γεγονότα σε τοπικό επίπεδο για τα οποία είχε (και συνολικά πιστεύω οι νεότερες γενιές) άγνοια. Και αυτό γιατί καί σε επίπεδο νομού, έγίνε συνειδητή προσπάθεια από τους «νικητές)) αφενός να κρύψουν τις τεράστιες ευθύνες τους καί αφετέρου να σκεπάσουν στη «σκόνην της «λήθης*) σημαντικά πολίτίκά-στρατιωτίκά γεγονότα της σύγχρονης πολιτικής μας ιστορίας ή να τα μεταφέρουν μέσω της προφορικής παράδοσης διαστρεβλωμένα.

Με την παρούσα μελέτη γίνεται μία πρώτη προσπάθεια καταγραφής καί ερμηνείας των γεγονότων της εποχής εκείνης. Απαίτούνται όμως συνολικότερες και συλλογικότερες προσπάθειες.


ΚΕΦΑΛΑΙΟ Α'

Έ νταση τω ν τρομοκρατικών διώξεων σε βάρος των αγω νιστώ ν της ΕΑΜίκής Εθνικής Αντίστασης

1.Το νομοθετικό πλέγμα

0) διώξεις που ξεκινούν μετά τα «Δεκεμβριανό)) και την Βάρκιζα, των κομμουνιστών, των αριστερών, των αγωνιστών της αντίστασης, η πολύμορφη πολίτική τους καταπίεση, συνεχίζονται πλέον με μεγαλύτερη ένταση και έκταση την περίοδο αυτή. Στρατοδικεία, φυλακές, εξορίες, ξυλοδαρμοί και εκτελέσεις είναι πια στη ημερήσια διάταξη, αποτελούν συστατικά στοιχεία της συγκρότησης του μεταπολεμικού ελληνικού αστικού κράτους. (Για όλα αυτά υπάρχει αναλυτική αναφορά στο προηγούμενο βιβλίο μου « Η Ημαθία από τη Βάρκιζα στον Εμφύλιο))).

Σε θεσμικό επίπεδο έχουμε τη κατάργηση βασικών συνταγματικών διατάξεων και την παραπέρα νομοθετική θωράκιση του αστικού καθεστώτος. Στο υπάρχον θεσμικό πλαίσιο κυριαρχούσε το περίφημο Γ' Ψήφισμα (ΦΕΚ 197/18-8-1946). Το Γ Ψήφισμα καταργούσε στην ουσία τα συνταγματικά δικαιώματα του λαού. έδινε υπερεξουσίες στην αστυνομία και κυρίως θέσπιζε την ποινή του θανάτου για <τπρσξε;ς στρεφόμενες κανό π?ς σσφα/ε/ας rot/ xpôrot/ç f? αποβΑεπούσσς ετς απόσπασή εδαφών εκ r% εΜί7νκής cmKpart/oQ;.

Σ' αυτό έρχεται να προστεθεί το Δεκέμβρη του 1947 ο Αναγκαστικός Νόμος 509 <ΐ7τερ/ μέΓρων ΑσφαΑείας rou κράτους, rou ποΛ^εϋρατος. rou κο/νων/κού καθεστώτος κα/ ττροστασ/ας των εΛευθερ/ών των ποΛίτών)).

Ο Α Ν 509 (που κυρώθηκε με το ΜΗ' Ψήφισμα 9/4/48) ήταν ένας νόμος που σημάδεψε τη σύγχρονη πολιτική ιστορία του τόπου μας. Με τον νόμο αυτόν, που ψηφίστηκε 3 μέρες μετά την ανακοίνωση της Προσωρινής Δημοκρατικής Κυβέρνησης ετίθετο εκτός νόμου το ΚΚΕ (το οποίο νομιμοποιήθηκε πολύ αργότερα, το 1974), το ΕΑΜ την Εθνική Αλληλεγγύη κ. a

Στο άρθρο 1 προβλεπόταν η διάλυση του ΚΚΕ. του ΕΑΜ και της

- Αλέξανδρος A. Χατζηκώστας

Εθνικής Αλληλεγγύης ως «πτροτταρασκευόσαντσ κα/ ενεργούσα rryv Kara π?ς ακερα/ό^Γος r/^ς Χώρος προδοπκήν ανταρσ/αν# ενώ προέβλεπε και τα εξής : κΕπίσης δ/αΛύετα/ κα/ παν άΑΑο ττοΛ/πκό κόμμα, σωμσΓε/ο ή ορ- γόνωσ/ς, ήπς ήθεΛε θεωρ/?θε/...ως συ^εργαζΰμεν/^ μετ' αυτών ή επ/δ/ώ- κουσα αμέσως r<?v εφαρμογήν /δεών μουσών ως σκοπόν r/ v δ/α jS/ο/ων μέσων ανατροπήν του ποΛπεύματος...#

Στο άρθρο 2 τονιζόταν : <r Όστ/ς επ/δ/ώκο rr?v εφαρμογήν /δεών εχουσών ως έκδτ?/ον σκοπό τ/ ν δ/α β/σ/ων μέσων ανατροπήν του πο- Λ/τεύματος του κρατοΰντος κο/νων/κοϋ συστήματος ή τ/ ν απόσπασ/ί/ μέρους ή όΛου τ^ς επ/κρατε/ας ή ενεργε/ υπέρ της εφαρμογής αυτών προ- σ/^/υπσμόν, τ/μωρε/τα/ εάν μεν ε/να/ αρχηγός ή οδηγός δ/α τ/?ς πο/νής των πρόσκαιρων δεσμών, ε/ς /δ/ως βαρε/ας περ/πτώσε/ς δ/α τ/^ς πο/νής των /σοβ/ων δεσμών ή του θανάτου, εάν δε ε/να/ απλούς συστασ/ώ^ς δ/α πο/- νής φυΛακ/σεως, ε/ς /δ/ως δε βαρε/σς περ/πτώσε/ς δ/α π?ς πο/νής ε/ρκτής

-3*

ίΦΗΜΕΡίΣ ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΜΣΕύΣΤΟΥ ΒΑΣ)ΛΕ!ΟΥ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ

.t * 7 TCYXOi npQTOM j

Μ Α Γ Κ Μ Τ ίΚ Ο ) ΚΟΜΟ) ΑΧΑΓΤλΤΠΜ: XÛMM V*. ^Atnu-vurtMt ΒΚΜΜΧ * * "

i w ftn" 4*^ί T*sc**t -f J. r*p a* <M* <*- cu4—-

_ , ?S5) !Γ*ι *τί— <ί tnp=. _ _ ---— < I ή. ^'__ ' . ;j- i'4r- J—

ΠΑΥΛΟΝ MMAtYÏ TOW tAAWKQM

W δ^μοσ/ίυσ/? rot/ Λ/.509 στ/?^ Εφ^μίρ/δσ τ/?ς Κί/^ερνήσεως


ή των πρόσκα/ρων δεσμών...#.Επίσης με άλλα άρθρα του απαγόρευε τ<ς συγκεντρώσεις ενώ γ<α

την προπαγάνδα των ιδεών που αναφέροντα) στο άρθρο 2. επέβαλε την απόλυση των δημοσίων υπαλλήλων και την απόταξη αξιωματικών καί όριζε με σαφήνεια ότ< την ευθύνη των προαναφερθέντων αδικημάτων έφεραν τα έκτακτα στρατοδικεία.

Ακόμη στο νομοθετικό πλαίσιο της εποχής αυτής αναφέροντα) καί τα ψηφίσματα: ΛΑ' (17/10/47) με το οποίο προσέθετε μία σειρά άρθρα στο Γ' Ψήφισμα και αποσκοπούσε «ως προς δία του Τύπου πραττόμενα αδ)κήματα))(και με βάση το οποίο κλείνεταί ο «ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ^, η «ΚΟ- ΜΕΠ» και η «ΕΛΕΥΘΕΡΗ ΕΛΛΑΔΑ») καθώς κα) το ΛΒ' με το οποίο απα)- τούνταν ειδική άδεια γ<α την έκδοση νέας εφημερίδας ή περιοδικού. Ακόμη τα ψηφίσματα ΛΖ'(7/12/47) «περ/ σττοστερήσεως r% /θσγένε/σςπροσώπων σντεθν;κώς δρώντων ε/ς ro εξωτερ/κόν^, ΛΝ'(Απρίλης 1947) κπερ/ εκ7ττώσεως εκΑ^ρούχων συμμε^εχόντων ε/ç τον «ατό του κράτους συρρορ/σ«όν ο/ώνσ^, ΛΜ' (2/11/48) ^περί ^ρεύσεω ς περιουσιών των συρρετεχόντων ε/ς το συρρορ<ακόν σ/ώναΑ) κ.α.

Υπολογίζεται πω ς στη περίοδο αυτή εκδόθηκαν συνολικά 73 Ψηφίσματα, καθώς κα) παρά τη λειτουργία του Κοινοβουλίου, 807 νομοθετικά διατάγματα, τα οποία συνίστούσαν ουσιώδεις παρεκβάσεις από τ<ς αρχές των βασικών συνταγματικών θεσμών.

Με βάση το νομοθετικό αυτό πλέγμα το Σεπτέμβριο του 1947 έχουμε 19.620 φυλακισμένους καί 36.948 εξόριστους αγωνιστές.

Με τη λήξη του εμφυλίου πολέμου το Σεπτέμβρη του 1949 σύμφωνα με στοιχεία της κυβέρνησης έχουμε 18.000 πολιτικούς κρατούμενους κα) 31.400 άτομα (πολίτες κα) στρατιώτες) εξόριστους σε στρατόπεδα.

Ά ΛΕζανορος Α. χα τςη κ ω σ τα ς

2.Η κατάσταση στο ΚΚΕ καί το ΕΑΜίκό κίνημα

Η ένταση της τρομοκρατίας έχε) ως συνέπεια, την ουσιαστική διάλυση των ΕΑΜίκων οργανώσεων (ot οποίες συνεχίζουν την «νόμιμη)) λειτουργία τους μέχρι το 1947), αλλά και τη διάλυση των κομματικών οργανώσεων του ΚΚΕ. Την περίοδο που εξετάζουμε η πλείοψηφία των μελών των παραπάνω οργανώσεων έχουν συλληφθεί ή έχουν ήδη βγει στο βουνό. Όσοι απέμείναν στις πόλεις σε συνθήκες παρανομίας, αγωνίζονται σε «νόμιμους)) μαζικούς φορείς, ενώ ταυτόχρονα στηρίζουν το αγώνα του ΔΣΕ (π.χ με πληροφορίες, τρόφιμα κ.α).

Ως υπεύθυνος της Κ.Ο από τα τέλη του 1946 μέχρι και τα τέλη του 1947 είναι ο Θανάσης Κυρατσός (Ακροναπλίώτης) ενώ άλλα στελέχη που παίζουν καθοδηγηπκό ρόλο είναι οι Γιάννης Μπέρτσος (Νάουσα), Αποστολής Μιζαντζίδης. Νίκος Γιάγκο- γλου (Φεραίος), Θόδωρος Παπαπαναγίώτου (Αλέκος-δόσκαλος από το Τρίλοφο, μέλος του μακεδονικού γραφείου του ΕΑΜ και αργότερα πολιτικός επίτροπος ταξιαρχίας στο ΔΣΕ). Χατζόπουλος Δημήτρης κ.α.

Ως στελέχη των κομμάτων που αποτελούσαν το ΕΑΜ την περίοδο '45-'46 ήταν Κώστας Αηδονιδης (ΑΚΕ. από Βεργίνα). Γ. Παμός, Αλιχανί- δης (Σοσιαλιστικό Κόμμα), Λάμπρος Κυρίακίδης, Στέφανος Σαβίδης, Ελένη Γκέρου (από τη Νάουσα μέλος του Κ.Σ της ΕΠΟΝ) κ.α.

Παρά πς δύσκολες συνθήκες του 1946 η Κ.Ο στη Ημαθία συνεχίζει την δράση της. Μάλιστα σε έκθεση του Μακεδονικού Γ ραφείου προς το Π.Γ του ΚΚΕ (8/1/47) υπογραμμίζεται πω ς <ί...Λπό πς ορ/σνώσε/ς !% Ά Μσκεδον/aç πόνε καΑα ο/ ορ/ανώσε/ç rr?ç Βέρο/ος* κα; π?ς* Φ/ώρ/νας* ενώ παρουσ/άφυναδυναρ/ες/? Λ/όουσσκα;^ Ε δεσ σ α ...^

Από τα διαθέσιμα στοιχεία το μεγάλο χτύπημα δέχεται ο μηχανί-

Λ//χο( Ζσχορ<όδ/)ς ΓΓ r/;r Κ.Ε rot/ ΚΚΕ 193-ί-ΐ956


σμός του ΚΚΕ κα) του ΕΑΜ στα μέσα του 1948, όπου η πλειοψηφία από τα εναπομείναντα (εκτός φυλακών, εξορίας κα) βουνού) μέλη και οπαδοί του συλλαμβάνοντα) και οδηγούντα) στο στρατοδικείο κα) στις φυλακές.

Στις 19 Φλεβάρη του 1948 έχουμε πάνω από 50 συλλήψεις μελών και οπαδών της αριστερός (αλλά κα) των λεγάμενων «συμπαθούντωνο) στη Βέροια οι οποίοι παραπέμφθηκαν στο Στρατοδικείο. Τα έντυπα της εποχής πανηγυρίζουν .

^Ανεκα/ύφθη οΑόκ/ηρος ο σαταν/κός παράνομος μηχαν/σμός 77% ορ/άνωσης του ΚΚΕ Βερο/ας)) 2

Στο ίδιο δημοσίευμα περιέχονται κα) τα παρακάτω στοιχεία :Ανάμεσα στους συλληφθέντες ήταν οι Πα

ναγιώτης Νίκολαϊδης (διατηρούσε καφενείο στη Καλλιθέα, το οποίο χαρακτηρίστηκε Μγίάφκακ), στην οποία όπως τονίζει το Αστυνομικό Δελτίο σύχναζαν «ot Ασημόκης Βλαχόπουλος, Κυριάκος Τσανασιδης, Κυπριανός Αμαχαλίδης, Μιλτιάδης Κωτιάδης, Δημήτρης Χερεχίδης, Θεμιστοκλής Στυλίδης κ.α Σ'αυτούς «ομΜησε η συμμορ/πσσα Αθηνά Ρούσσου δ<α την σνά/κη αυτοάμυνας^.Ταυτόχρονα λειτουργούσε σύμφωνα με το ίδιο ανακοινωθέν κγραφε/ο ττό/ης αττοτε/ούμενο αττό

Κατ/να Μττεσ/)/α (με ro ψευδώνυμο Κα/τη ως /ρσμματέα^ Ξενοττού- ^ου, Σοφία Χρυσοστομ/δου, Ζίώ/α ^υπεύθυνη της E/10NJ, f εωρ/οττού/ου (σύνδεσμος) σκοπός του ήτο δε η δ<ενέρ^ε<α κατασκοπ/ας κα< ο< αΑΑη/ο- γραφ/α με τους αντάρτας καί η στρατοΑόγηως νέων^. Ως συνδέσμους το <ψρσφε/ο χρ/^σ<μοττο<ούσε τον μαθητή Ανέστη Κουττ/'δη (αττό /Ιατρ/δα)^ , ενώ «κατηγορείταί» ότ) έστειλε στο βουνό από τη Φυτειά τους Δημήτρη Μπεσίνα, Δημήτρη Τσίλη, Κωνσταντίνο Γκ<λ)όπουλο. Αναστάσιο Ν)κολό- πουλο, Μαριωρίτσα Γκίλίνα. Επίσης αναφέρει την δράση κα) σύλληψη του προπολεμικού κομμουνιστή Κώστα Ουμιόπουλου (από Τρίλοφο) δασολόγου ο οποίος είχε απολυθεί από την υπηρεσία του, του Γεροθωμα Μάστορα (με έδρα την Πατρίδα). Μετά την ανακάλυψη των «γιαφκών)) Καλιθέας κα) Πατρίδας, ανακαλύπτεται και νέα στο κέντρο της Βέροιας (πλατεία Αγίου Αντωνίου). Πρόκειται (όπως αναφέρει το σχετικό αστυνο

0./7σ7το7τανα/<ώτοο ρέ οζ* του Μακίδον/κοϋ /ραφί/ου του f.A.M

Αλέξανδρος A. Χατζηκώστας

μικό δελτίο) <?/«? ro στππ rou Λνσστσσ/ου <d%/f?rp/0&7, ξυ/ουρ/ού ί /ç ro orro/o Kpuj3ôroy o urrcù9uyoç rôrc rr?ç f7.E Βέρσ/oç rou ΚΚΕ Λθοτί/όωοζ* Kuporoôç (Korrcrdrv Λ/όκοζ*). Dç σύνδεσμος rr?ç //σφκσς xprjœ/vorro/c/ro o 4%/rjrpr?ç KoAùj3oç ε/στρόσωπΌς* rou KKE στ/ç εκΑο/ές rou 1946^. Στους συλληφθέντες περιλαμβάνονται η Κατίνα Μυτιλέκα, Αναστάσιος ίωαννί- δης, Δημήτρης Πετεφούντας κ.α

Νέα επιχείρηση της Γενικής Ασφάλειας σπς 15 Μάρτη 1948 (σύμφωνα με δημοσιεύματα των εφημερίδων της εποχής) αποφέρει σημαντικό πλήγμα στις δυνάμεις του ΚΚΕ κα) του ΕΑΜ στο κάμπο της Ημαθίας. Ανάμεσα στους συλληφθέντες αναφέροντα) οι : Β. Μοχωρίδης, Κ. Καρσαβίδης, Κ. Πασχαλίδης (από Σταυρό), Γ Τσολαρίδης (Καβάσίλα), Π. Πασχαλίδη, Α, Νταούκα (από Σκυλίτσι), Κ. Καραγίαννίδης (Βρυσάκι), Ε. Χατζηστρατής, X. Γκιόνογλου, Ε. Παρχαρίδου, Ε. Αθανασίάδου, Ε. Στυλίδου. Στο Νησί τους Α. Μιτσιώτη.Κ. Δαρδαγίανόπουλο,Γ. Πετράν, Κ. Χατζόπουλο (από Σχοινά), Γ. Μουστάκας (Παλα)οχώρί), Α. Μπενίσκος (Νεοχώρί). Επίσης από το Αραχο τους Λ. Σιδηρόπουλο, Γ. Γωνίάδη, Κ. Σταφυλίδη, Μ. Αλεξιά- δου. Από το Κεφαλοχώρι τον Σ. Μουμουτόπουλο. Συνολικά συνελήφθη- σαν 35 άτομα και οδηγήθηκαν στο Έκτακτο Στρατοδικείο Γιαννιτσών.

1. ΑΣΚί κουτί 408 φ. 23/1/1652. ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ.ΒΟΡΡΑΣ 20/2/48


3.1α στρατοδικεία

Την περίοδο που εξετάζουμε σε πλήρη ισχύ βρίσκεται η λειτουργία το θεσμού των Εκτακτων Στρατοδικείων. Ο Ημαθιώτες, συνήθως δικαζόταν στο Στρατοδικείο Γιαννιτσών, σπάνια σ' αυτό της Θεσσαλονίκης, ενώ από τον Μόρτη του 1948 αρχίζει τη λειτουργία του το Έκτακτο Στρατοδικείο της Βέροιας.

Οι συνηθισμένες αποφάσεις των έκτακτων στρατοδικείων ήταν οι θανατικές ποινές. Στις αποφάσεις αυτές τη περίοδο που εξετάζουμε (1947- 49) είχαν καθιερωθεί- άτυπα- τα παρακάτω κριτήρια σε σχέση με την άμεση ή όχι εκτέλεση των θανατοποινιτών. Αν η απόφαση ήταν ομόφωνη ή 4-1 τότε ο κατάδικος συνήθως εκτελούνταν σε διάστημα 3-7 ημερών, ενώ αν οι ψήφοι ήταν 3-2 ο κατάδικος έπαιρνε «αναστολή εκτελέσεωςκ μέχρι ν' αποφασίσει το Συμβούλιο Χαρίτωνί

Ορισμένες χαρακτηριστικές περιπτώσεις, που έγινε δυνατό (μέσω εφημερίδων της εποχής εκείνης) να καταγραφούν:

* Στ<ς 20 Νοέμβρη 1946 στη Λάρισα δικάζονται δια «εσχάτη προδοσία* 54 στρατιώτες και ιδιώτες από τον Τύρναβο και τη X) Μεραρχία που έδραζε εκεί. Μεταξύ των κατηγορούμενων ήταν και δεκανέας Α. Βέλ- λιος από τη Νάουσα και ο οπλίτης Α. Θεοδωρόπουλος από τη Βέροια με την κατηγορία ότι «σττοττηρόθησαν ycr ro ττο/1ί?ευμα rr?ç χώρος, rroporpùvovroç σε Λ/ποταξίσ στρσπώπος, με τσδίδοντες μυσπκσ στο KKE...V *

* <τ7ο έκτακτο στρατοδικείο /Ιανν/τσών κσΓαδίκοσε σε θόνστο rouç δημοκρστ/κοΰς Κωστόττου/ο, Μζσμίδη, Λα/κΜδ/]. Χαρτών/?, σε /σόβ/α δεσμό ro Λεων/δσ κο/ Ουρανία Λ//ζσμίδου κσ/ σε 20 χρόνιο τον Γρη/ορ/όδ/? με την κατη/ορίσ στρστσ/ο/ίος σνσρχ/κών στοιχείων κσ/ ηθ/κής συτουρ- /ίσς των ωμοτήτων σε Λ/όουσα κσ/ ro Γρσμμσπκό^ ? (Στη συνέχεια με παρέμβαση του υφυπουργού στρατιωτικών Βουρδουμπό ανέσταλησαν οι εκτελέσεις μέχρι να αποφανθεί το Συμβούλιο Χαριτων)

* Στ<ς 4 Φλεβάρη του 1947 το έκτακτο στρατοδικείο Γιαννιτσών καταδικάζει τους ανήλικους Βεροιώτες Μορφίδη Θανάση 20 χρονών. Τζή- κα Γιάννη 19 , Στόκα Γιάννη 19, Σιδηρόπουλο Γιώργο 19, Χστζηλάμπρου Θάνο 19 σε θάνατο, ενώ απαλλάσει τον 1 δχρονο Παπαδόπουλο Γιώργο,


Οί ΧΑΣΑΠΗΔΕΣ ΤΟ ΕΓΚΛΗΜ Α—---- 1-------- r* )— " , στααηττκ; Επιτροπής

: r - r n ΐρίυνπς tcot αφηθ€, "* νό έκτελ ο&οΰν 3 ^

TMtiJLWYEAM'gr*-ÎnMc 'nC HMÎOUIC iMAAEUfc?E?Îiiœ==t .- . , . - ^ __ '==

HAfilÎMtW OtHAtmWm m 1* MtAlA MAI! *MAFA)AA!J(HmHAHIH

Ο κ. ΤΡ!ΓΚΒΕ AH ΖΗΤΗΣΕ ΑΜΑΠΟΑΗ TOW ΕΚΤΕΛΕΣΕΩΝ

^ ' 3 ΡίΖΟΙΠΑΙΤΜ Ι ? IΠΡΟ ΚΛΗΣΗ ΣΤΑ ENQMENA ΕΟί\Η:

ΤΟ ΙΥΛΛΑΑΗΤΙ1ΡΙΟ Μ ΠΡΟΤΑΣΗ ΠΛ A hA SlO A M TQS ΠΟΛϋΛ'ί- f NfPraQNO! ΕΚΤΤΕΣΗΣ

4 K&ÔC τρ πο ή κν€έργηνη έμποδίζ ί λαϊκή Ινμ^ί^οη

Πρ ίοσέΑίΰο fût/ Ρ ΖΟΣ/ΙΑΓΤ / //σ rf?y ττα/ύ^ρο^ L/πόθ σ^

ΕΠΟΝίτες. Για την απόφαση αυτή ξεσηκώνεται κύμα διαμαρτυριών από φορείς της Βέροιας, αλλά και την Παγκόσμια Δημοκρατική Οργάνωση Νέων (ΠΟΑΝ), ενώ το θέμα τίθεται και στο κλιμάκιο του ΟΗΕ που βρισκόταν στη χώρα μας εκείνο το διάστημα Είναι χαρακτηριστική η παρακάτω ανταπόκριση : κΐ2/3/47.Ενας φ ω α ς (τΜος). Μέ&?κί να ίξετασθέ/ σπά

fmrpom) ο Αθ Xo^^ôprrpou 78 χροιώ ν σπό Βέρο/σ που χατα- δ/χσστ^κί σε θάνατο σίτο το στρατοδ/κί/ο Πανν/τσώί' /vc rr?v κα/η/ορία όπ ^rrcp/έθα/ίτί σορρορ/τας. ^ρνήθη ^ τταράσχε/ o /o ^ rro re πΛ/)ροφορ/ας e/ς ra Αργός κα/ f? ο/κ/α rou /ÿro κέντρο αί/στσραχέί^- Ο Χσπ^/όμπρου

20


ΧίΑίΑΑΕΙ ΛΑΟΥ ΜΠΡΟΣΤΑ ΣΤΗΜ Ε=ΕΤΑΣΤ!ΚΗ ΕΠίΤΡΟΠΗΟί ΕΚΤΕΛΕΣΕΣ οτομσηίοουν πιό oi έ ίλέοος! 10 ΣΥΛΛΑΛίΙΙΉΡίίΓ

-Ι ΐλίΜ!) Μί έθνίκή ίίρήνίΜί)! ,- έρνηοη κστίυναομοΰ ιό ΕΑΜ! ! *"° '° -**—

. Μ Ï 9HM H Π Π ϋ Μ Μ Μ Ε ύ 'ί ΠΟΙΟ <^ΚΡ0Π0λ.. ι

Η [ Π ίΤ Ρ Ο Π Η Τ Ο Υ Ο .Η .Ε. ΐ - F ΐ Ο Α Α Κ Ο Υ Ι Η TW MOMiMH

ίΡΓΑΪίΚΗ AtOiKHÏH

ΓίΑ ÎHW ΕΠΙΤΡΟΠΗ Ε Ρ Ε Υ Μ ,Ί ΙΟ Υ ΟΗΕ

ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

/Ιρ ω ^ ο σ έ ^ /δ ο roi/ P / Z O f Π / \ Σ Τ Η //α τ/?ν π ο Μ κ ρ ο τ / ) υ π ό θ ί σ ^

c/rrc όπ 5rv τπψε ποτέ στο βουνό. ΣΕ Ερώπ?σ/7 του /\αβρ/ο/Εφ //ατ<* κατσδ<- κόσγ^κί c/rrc; ^ΣυΑΑ^φθήκαμί στ/? Βέρο/ο ύστερα οπό κατα//Ε//α r/yç Λ<- ζας 7σακρ/δου όπ θα ανέβουρε στο βουνό;/. Ενώ σπ?ν α/θουσα κυρ/αρχΕ/ βορ/ο ατμόσφα/ρα κα/ ό/ο/ προσέχουν τον μεΛΛοθάνατο, ο Χατ^/άμπρου ε/πε όπ ποίόστ^κί ρ/ο Κυριακή στο δρόμο, έξω από τή Βέρο/ο, όπ δεν άκουοε ττη/ç ο/ Γ/ου/κοσΛάβο/ κα/ ο; ΒούΑ/αρο/ θέΑουν να αποσπάσουν τ/?ν Μακεδονία, ούτε είδε ποτέ ξένους στή Βέροια κα/ όπ δεν έχε/ <ρΜους στο βουνό ^/ατί όΑο/ ο/ φ/Λο/ του Είνα/ σττ? φυΑακή.../; ^

* ^Ενώπ/ον του διαρκούς Στρατοδ/κείου όρχ/σεν χθες τ/? πρω/αν 1 Εττ/ κατασκοπίαν δ/κήν των /\ουκό ΚαβαλΑόρή, Μ/χα//? 7ϊ/ο. κατοίκων Λ/αούσ ζ* των Ζί. Πέτρο, 71 /ωαννίδή, Π. Μα/ούσ/?, ^ε/^μαχήτ^, Ματσου- κατίδ^ κα/ ί. Βαρδέ/τ? στρατ/ωτών κα/ των ερήμην δ/καζορένων /δ/ωτών /Τ .


ΠοΑηού κο/ Ευρ. ΚεΑεμουρίδή. Λπαντες κοΓη/ορούντο/ επί κοτοσκοπίο κοθώς κο/ cm κΑοπήν όπΑων κο/ πυρομοχ/κών... Ως μάρτυρες κοτη/ορί- ος εξετοστήκον ο/ Λερρ/σ^ς, /ΙοννόπουΑος άποντες δεκανείς της ΕΣΛ, ο/ οποίο/ οττεκσ/υφαν ro εξής.*

Karô την δ/όρκε/αν νυκερ/νής rrcp/rroA/aç συνε^ήφθησον νο κυκλοφορούν ε/ς Λ/οούση, ε/ς οπο/ορευμένην ώραν ο στρσπώπ?ς /ωονν/δης. Ο οποίος ερευνήθ/?, σνευρέθη 5ε εν ων όυ^οκων rou μίο #Λο/κή Φωνή;). Ανεκρ/νόμενος απεκάΑυψεν or/ η εφημερίδα ενευρέθη ε/ς ro 6υ/άκ/ο rou κρυφίως εκ ποΑ/τών μετά των οποίων συνδ/οσκέδοζε ε/ς ro καφενείο ν. ΕποκοΑούθησε ή σύΑ/ηφ/ς rou /ωάννου ΒαρδέΑη όστ/ς οπεκόΑυφεν ôr/ προ τηςμετοκ/νήσεως rou /όχου, εξ'Α^εξσνδρουττόΑεως εκοτορπ'σθη κομ- μουν/στ/κός πυρήν ε;ς ro οποίον συμμετέοχον άπαντες ο/ κστή/ορούμενο/ με επ/κεφοΑής rov κατή/ορούμενον τον Αοχίαν Ματσουκατίδην ποΑα/όν κομμουνιστήν. σνθυποΑοχα/όν τους ΕΛΑΣ. Ο κατη/ορούμενος Ματσου- κατίδης, εν τη Λ/οούση, ετέΑη ε/ς επαφήν με ro κατηγορούμενον Λουκόν Κο^οΑΑόρή. ε/ς ro οποίον απέδ/δεν π/ηροφορίος περ/ της συνθέσεως rou στρατού, rou ε/δους rou οπΑ/σμού, των κ/νήσεων rou κ.α. Τούτο ομοΑο- γε/το/ υπό των κατηγορουμένων ίωοννίδη, ΜοΑούση κο/ Βαρδέ/η. Ο κατηγορούμενος Κα/3οΑ/άρης συΑ/ηφθείς ομο/όγησε or/ πορέΑσ/3εν οπό ro Αοχίαν Μοτσουκοτίδη, πέντε όπΑο κο/ δύο κ/^ώτ/σ φυσίγγ/α ro οποία σπέ- οτε/Αε ε/ς τσς συμμορίας. ίίεραπέρω ο/ μάρτυρες χαρακτηρίζουν ω ς πα- ρασυρθέντες οπό την προδοτ/κήν οργάνωσην τους ίωαννίδη, ΜαΑούση, ΒαρδέΑη, ενώ εντοπίσαν τήν ευθύνην ε/ς τους Κο^οΑΑόρη, Μοτσουκοτίδη κο/ ΛεΑημοχ/ώτην. Λ/ο rov τεΑευτοίον ο/ μάρτυρες εξέφρασαν την γνώμ/ν or/ ήτο ο προγμοπκός αρχηγός rou πυρήνο. Όσον δε οφορό τος οχέσε/ς rou Μοτσουκοτίδη με ro ΚσβαΑΑσρην, ε^ε^ο/ώθησαν των δ/αδ/κασ/ών or/ oùro/ εσυνσντήθησαν επονε/ε/μένο ε/ς τήν θέσ/ν κΚ/όσκ/Μ κο/ ή αποστοΑή τούτων ήτο η σνταΑΑαγή πΑηροφορ/ών. Σε όΑΑο σημείο ο/ μάρτυρες είπον ôr/ ο/ κατηγορούμενο/ ετέΑων εν γνώσ/ν των προδοτ/κών σκοπών τής ορ/ονώσεως ε/ς τη οποίον σνήκον. δ/ότ/ κατά την εποχήν εκείνη ε/χε αττε- καΑύφθή ή προδοπκή συνεργασία μετά των σΑούων. Κοτο τή δ/άρκε/ο τής δ/σδ/κοσίος ο πρόεδρος κ. Κοκορέτσος, rôv/σε ότ/ δεν δ/κόφντο/ δ/ο ro ενεργηθέντσ μεταξύ στροτ/ωτών έρανον υπέρ της «Εθν/κής ΑΑ/η/εγγής^ δ/ότ/ κοτό την περίοδον εκείνη ro αντεθν/κό ούτο σωματείο ετέΑε/ ε/σέπ υπό


την ττροστασ/αν rou νόμου. Η δ/κη θα συνεχ/σθή σήμερον orrorc αναμένε- τα/ να εκδοθή α7τόφασ/ν *

* Στ<ν 20 Γενάρη Ϊ948 . 7ο Έκτακτο Στρστοδ/κε/σ Θεσσαλονίκης- εκδ/κάζε/ την υπόθεση των Αντωνίου Παττα/εωρ/ίου, /I Με/ζοττού/ου, 6. ΚουΓσσντό, /, 7σ/Αώνη με τη κατη/ορ/α όπ ων μέ/η την «Αυτοάμυνας^ Ρ/ζωμάτων συμμετε^αν #ομάδον σκο?τούσην i/o π-ροσ/3ά/εί δ/α /3ίαν roç Αρχάς κα/ να εκτε/έσε/ αδ/κήματσ κατά την ζωήν rro/ίτών, εξετέΛεσε ανθρωποκτονίαν κατά των Σ. Ανεμό?του/1ον. X. Ξηρόίτου^ο, Λ/. Πα/ταδό- rrou/o, Α. Κούσκουρα, /ί. ΟεοδοσόπΌυ/Sou, Λ/. Κουτσαντά, <4. Α/ωνάρη. Ο εκ των κσπι/ορουμένων ΜεΑ/άττου^ον ε/σήχθη καί με την κατη/ορ/α την //7Γθταξίαν δ/όπ <τοτρσπώτ/?ν ον ε/κατέ/ε<ψεν roç τάξε/ν σι/ευ α/τ/αν*. Εκ της διαδικασίαν δ/εττ/στώθη πλήρως η συμμετοχή των κατη/ορουμένων ε/ç ΓηνΑυτοάμυναν Ριζωμάτων καί η συνερ/ασίαν των μετά των ανταρτών τουν orro/ouv εν/σχυον πο<κ</οτρόπων. 7ο δ<καστήρ/ον εξέδωσε την αττό- <ρασ/ν του, δία άττσντεν τουν κατη/ορουμένουν. καταδ/κάσθησαν ε<ν /σόβ/α δεσμόν^

* 26 Γενάρη Ï94S : Το Στρατοδικείο Γιαννιτσών <νεξέδωσε τηνσπό- φασ/ν δ/α rouv ΐ8 κατη φορούμε νους Γης Αυτοαμύνης Βεροίσς. Οϋτω κα- ταδ/κόσθησαν δ/ς ε/ν θάνατον οί ; ΜκόΑαος 7ερπνην, Α/αθά^/ε/ον Γκ/ου- ^έκαν κα/ ΔημήΓρ/ον Μαραντ/δην- Απαξ c'V θάνατον ο /. Μ/χοή/ <άε ίά/κσς, Φρόσω Μουραπδη. /ωόννην Χαρα^αμπίδην. Ε/ν <σό Β/αν δεσμό ο/ .* Αθανάσιος- Μτταχαρής, /ωάννην Γα///καν, Βασ/Ζε/ος* ΜπΌκα/ίδης Εττ/'σην επνβ/ήθη ττο/νή 20 ετών ε/ν το Θεόδωρον Καρασ/ανίδην κα/ φυΑάκ/σ<ν 15 ετών ε/ν τον Μ/χαή/S Κουκουρόκην Εττ/σην φυ/άκ/σ/ν ΐΟ επών ε/ν την Πανδώρα Ζαχαρ/όδου. Ο/ /ο/ττοί δε αττη/^ά/ησαν. Ο/ ανωτέρω ε/τίσης κατη/ορούνΓσ/ //α παράνομον οττ/οφορίαν κσ< τροφοδοσ/α /ηστών^ ^

* Στ/ç 20 ΦΛε/3άρη ^948 ί Πραγματοποιείται στρατοδικείο στο οποίο κατηγορούμενοι (για τροφοδοσία ανταρτών) είναι οι ί Σ. Γεωργιάδης, Ε. Βασιλείου, Δέλλας, ί. Δεμερτζής , Μ. Στρούμτσας , Α. Μπουχαράτσης, Πρωτόπαππας. Π. Γκίλινας . Σύμφωνα με την πρόταση του Βασιλικού Επιτρόπου ο Πρωτόπαπας καταδικάζεται σε θάνατο, ενώ οι υπόλοιποι κρινονται ελεύθεροι.

* <f7o Στρατοδ/κε/ο Βέρο/αν σε 7ωρη συνεδρίαση κατέ/ηξε σπς εξήν αττοφάσ&ν fJÇ θάνατον. Λημήτρ/ος ΚαΑύ/3αν. Θεόδωρος Π/στο-


φίδης. Απαξ ε/ç θάνατον.' Ευγενία ^ημητρ/άδου, Μαρία Ζ/ώγα. Δ/ς /σό/3/α. Αντώνιος 7ζ/κας, Γ/ώρ/ος Μανω^ίδης, Θωμάς Δα^σρ/δης. Απαξ /σόβ/α. Λί/κό/αος Αα/ούδης, Μαρία Ζ/ώ/α, Ευ/ενία Δημητρ/άδου, /σμήνη 7(/κσ. Επίσης καταδικάστηκαν σε πολύχρονες φυ^ακ/σε/ς ο/ Αναστάσ/ος ίωαν- νίδης (70 χρόν/α), Περ/κ/ής Γούναρης (75), Φωτε/νή 7ο//οπού/ου (79). Γίώρ//ος Μαυρίδης (20), Δημήτρ/ος Πεντεφούντας (3). ΚαΑ^/όπη Παπακωνσταντίνου C7.5). Ενώ στη δίκη αυτή αττηΜσ/ησαν ο<. Ουρανία 7%/κα. Σου/τάνα Κυρστσού. /Ιώργος Θεμε^ής, Μαρία Μυπ/έκα. ίΐώ ρ/ος Μυτ/- /έκας, Ευφροσύνη Δημητρ/αδου, Πανα//ώτα Φωτ/άδου, Ευδοξία Ζωγράφου, Αναστάσιος Δημητρ/άδης, ίωόννης Βοφε/όδης, Δημήτρ/ος Βρέσκος, Αντώνιος Κό//ας. Γ<ώρ/ος Ζαμπούνης κα/ Μαρία Ρή/α". ^

Το ^εγκαίνια!) (Μάρτης 1948) του Στρατοδικείου της Ημαθίας γίνονται με την δίκη 36 κατοίκων των χωριών της Ημαθίας. Σ' αυτήν καταδικάσθηκαν 6 σε θάνατο, 3 σε ισόβια κα< 4 σε διάφορες ττοίνές.

Επίσης στις 8 ίούνη 1948 έχουμε τη καταδίκη με διάφορες ποινές 50 κατοίκων της Πέλλας κατηγορούμενοί ως μέλη της ΝΟΦ.

Σπς 24 ίούλη 1948 έχουμε νέα δίκη 30 κατοίκων από Έδεσσα για συνεργασία με τους αντάρτες. Σε θάνατο καταδικάστηκαν 4, σε ισόβια 4, σε 20 χρόνια 1 καί απαλάχτηκαν 19.

- (ίΒέρο/α 30 Σεπτεμβρίου 7 946* Υπό του Εκτάκτου Στρατοδικείου εξεδώθη η απόφασ/ς //α την κατά το Πάσχα του 7947 ανστίνσξ/ν του εργοστασίου η/εκτροφωπσμού Βέρο/ας. Κσταδ/κσστηκσν ο/ Λ/α/ί/όρος Δημή- τρος 9 φορές ε/ς θάνατον. Μ/συρ/ή Λίνα, ε/ς θάνατον, Στο^τίδου Μαρία ε/ς θάνατον. Αθωήθησσν α/ φύΑακα/ του εργοστασίου Κρεμίτσας ΒασΜε/ος, ΣημαντάκοςΑντών/ος. 7σέ^/ας Αναστάσ/ος κα/ Καβόκης Παναγ/ώτης^ ^

* Από την παραπομπή σε δίκη (έστω καί με την μορφή ιε ρ ο δικείου) καί δεν γλίτωσαν ούτε ιερωμένοι! «τΚστά την τ&Αευταίαν συνε- δρίασ/ν της ίεράς Συνόδου η οποία δ/έκοφε τας ερ/ασίας της δ/α τα 75ην ίανουαρίου, απεφασίσθη όπως ο τέως Μητροπολίτης Κοζάνης, κατηγορούμενος επί Εαμ/σμού τταραττεφθή ε/ς δίκην ευθύς μετά την εττανάΛηφ//ν των εργασ/ών της /εράς Συνόδου. Η δ/εξα/ω/ή ανακρίσεων ανατέθην ε/ς τον Μητροπολίτην Ακαρνανίας κ. ίερόθεον*< ^


Η μαρτυρία του Αντώνη Τσέου

Ανάγλυφα τη κατάσταση που επικρατούσε στα Έκτακτα Στρατοδικεία της εποχής εκείνης δίνει ο αγωνιστής από τη Φυτειά Αντώνης Τσέος (καπετάν Αμίκος) στις ανέκδοτες αναμνήσεις του. Γ ta ευνόητους λόγους τα ονόματα των συγχωριανών του που ήταν μάρτυρες κατηγορίας(ί) αναφέ- ροντα) μόνο με τα αρχικά τους.

«Ξημέρωσε η 20η Γενάρη 1948. Στις 8 το πρωί με πήραν γ<α το Έκτακτο Στρατοδικείο Γιαννιτσών. Πιάνουν τις θέσεις τους στο προεδρείο ot δικαστές: Μπασιώρης Ιωάννης, αντισυνταγματάρχης πεζικού, πρόεδρος. Ντεγιάννης ίωάννης Βασιλικός Επίτροπος Και ακόμη οι Πακουμμής Γεώργιος ίλαρχος, Παπανίκολάου Κ. λοχαγός πεζικού, Μαμωνής Γεώργιος λοχαγός μεταφορών. Παπαγεωργίου Νικόλαος υπολοχαγός πεζικού. Σ'αυτά τα ονόματα κρέμεται η ζωή του κατηγορούμενου. Ο συνήγορος υπεράσπισης δίνε) κι' αυτός το παρών.

Αρχίζουν να φωνάζουν τα ονόματα των μαρτύρων κατηγορίας: Σπύρος Ν. παρών, Θεόδωρος Θ. παρών. Σωτήρης Ζ. παρών, Φώτης Τι παρών, Σωτήρης Ρ. στρατιώτης απών. Νικόλαος Κ. στρατιώτης απών. Πρόεδρος : Να περάσει ο μάρτυρας Σπύρος Ν.Τι ξέρεις μάρτυρα για το κατηγορούμενο ;-Ξέρω ότ) ήταν ο φόβος και ο τρόμος στη περιοχή μας.Πρόεδρος: Τώρα τον φοβάσαι;-Τώρα είναι δεμένος κ. Πρόεδρε, αλλά αν τον ελευθερώσετε...Πρόεδρος: Να περάσε) ο μάρτυρας Θεόδωρος Θ. (ήταν Χίτης)Τι γνωρίζεις για το κατηγορούμενο;-Έκαιγε σπίτια και σκότωνε ανθρώπους.Πρόεδρος: Να περάσε) ο μάρτυρας Σωτήρης Ζ.Εσύ τ) έχεις να μας πείς;-Όπως άκουσα, ήταν κ< αυτός όταν ot αντάρτες χτύπησαν το χωριό μας. Πρόεδρος: Να περάσε) ο Φώτης Τ.Εσύ τι ξέρεις;-Τον έχω ανιψιό καί δεν θέλω να το κατηγορήσω.Πρόεδρος: Ma εδώ η κατάθεσή σου λέει πολλά. Eivat αλήθεια όλα αυτά; -Εμ...αλήθεια πρέπει να' vat,..

ΜΕςανορος a . λατςηκωστας

Στη συνέχ&α ο Πρόεδρος διαβάζει την κατάθεση του: « Δρούσε στη περιοχή Βερμίου κι' αλλού# αλήθεια είναι;-Αλήθεια«Σκότωνε κάθε εθνικόφρονα και πυρπολούσε τας οικίας των χωρικών#, αλήθεια είναι;-Εμ...για να είναι γραμμένα αυτού, αλήθεια θα είναι.«Λεηλατούσε και ήρπαζε ξένας περιουσίας κατ' εξακολούθησή, αλήθεια είναι;-Δεν τον είδα αλλά όπως άκουσα...Υπεράσπιση: Όπως είπες, στο χωριό τον είδες και μίλησες μαζί του. Έτσι δεν είναι;-Έτσι είναι.Υπεράσπιση: Άρα σε είχε στη εξουσία του. Εσένα πως δεν σε σκότωσε αφού οπλοφορούσε;-Εμ... τον έποιασε το φιλότιμο.Υπεράσπιση: Εσένα τι φιλότιμο σ' έπιασε και ήρθες να τον καταδικάσεις;Πρόεδρος: Κύριε συνήγορε σταμάτα!Υπεράσπιση: Μα πρέπει να το διευκρινίσουμε κύριε Πρόεδρε! Βασιλικός Επίτροπος: Μη συνεχίζεις γιατί θα καθίσεις και εσύ στο εδώλιο.Πρόεδρος: Απολογήσου κατηγορούμενε.Αμίκος: Δεν έχω να πω τίποτε!Μ απόφασή τον Στρατοδ/κε/ου; E/ç 6όνατονΛ>

1.ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ 20/11/462.ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΉΣ 24/11/463. ΡίΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 13/3/474. ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΒΟΡΡΑΣ18/6/19475. ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΒΟΡΡΑΣ 22/1/486. ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΒΟΡΡΑΣ 27/1/487. ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ 18/5/488. ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΒΟΡΡΑΣ 2/10/489. ΕΜΠΡΟΣ 15/12/46


4 Εκτελέσεις

Η Βέροια εκτός από έδρα Έτακτού Στρατοδικείου, χρησ<μοπο)ήθη- κε κα< ως τόπος εκτέλεσης αγωνιστών. Δεν έγ)νε δυνατό να βρεθούν αλλά σχετικά στοχεία γί'αυτό.

Από δημοσίευμα όμως του «ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΒΟΡΡΑ); (13/6/48) πληροφορούμαστε τα εξής :

<ν 7ην πρωίαν της σήμερον (αναφέρετα/ στη Βέρο/aj εξετε/έστηκαν ο/ f εώρ//ος Δ/μτσης, Γίώρ/ος Λ//κέζης, Δ/ονύσ/ος ΒαΑκόνας, Δ/ονύσ/ος /Ιαώηός, Χρήστος ΜπσμπαΑής, Κω ντσσντίνος Λάφς, Οεόφ/Αος ίΐατσάι/ης, Χρήστος ΔουΑαμάς, 7*ρα/ανός /Ιόντος, Τρα/ανός Θά^ος κα/ Δημήτρ/ος Κε- χα//άς κατηγορούμενο; ως μέΑη της Λ/ΟΦ αττό την περ/οχήν f o w /τσών. Ο/ ανωτέρω ε/χον καταδ/καστεί ττρο ημερών υττό το Εκτακτου Στρατοδικείου της Βέρο/ας επί συμμετοχής ε/ς ομάδα κατασκοπίας επί των εθί'/κών δυνάμεων/).

Επίσης από τα Φύλλα Εφημερίδας της Κυβερνήσεως (ΦΕΚ) της εποχής εκείνης διαβάζουμε εκθέσεις εκτελέσεων αγωνιστών της αντίστασης από το νομό μας. Αφορούν όχ) αποφάσεις έκτακτων στρατοδικείων αλλά αποφάσεις μεικτών ορκωτών κακουργ<οδ)κείων (τα λεγάμενα «δικαστήρια των συνέδρων))) που εκδίκαζαν υποθέσεις <ΐ<5/άπραξης ε/κΑημα- τ/κών πράξεων, κυρ/ως ανθρωποκτονιών, κατά την περίοδο από το 7947 μέχρ/ την έναρξη /σχύος το Γ' Ψηφίσματος (6/6/7946))). Εδώ θα πρέπει να υπογραμμιστεί πως οι «κατηγορούμενοί)) εάν έκαναν «υπεύθυνη δήλωσην απαλλασσόταν από την εκτέλεση της θανατικής ποινής...

1. Εκτέλεση του Αθανάσιου Καραγκ<οζόπουλου αττό Μελική, φυλακισμένου στ<ς Φυλακές της Αίγινας σπς 7/9/1949 "76 Σεπτεμβρίου 7949. ΦΕΚ 68^ρ/θ. 24 Εκθεα/ς εκτεΑέσεως καταδ/κασπκής ε/ς θάνατον σποφάσεως

Εν ^//ίνη σήμερον την 7ην Σεπτεμβρίου του 7949 ημέραν Τετάρτην κα/ ώραν 6ης π.μ ημείς ο παρά τους εν Πε/ρα/εί ίΙΑημ/δ/'κα/ς Αντ/ε/σα//ε- Αεύς Λ//κόΑαος Ποοαντζής, ορ/σθέντες υπό του Ε/σαγγεΑέως των εν ί7ε/- ρα/εί ΠΑημ/δ/κών όπως παραστώμεν κατά τη εκτέΑεσ/ν της υπ' αρ/θμ. 48 κα/ από 79 Οκτωβρίου 7946 σποφάσεως του Δ/καοτηρίου των εν Βερροία Συί/έδρωι/ δ/'ης κατεδ/κάσθη ε/ς την πο/νήν του θανάτου ο κηρυχθείς ένο-


Τομν^μί/ο :χτί/ίσθί^ωί' στ^^Α/γχ/α

χος φόνων^θαί/άσ/ος Καρογκ/οζοττουΛος του Γεωργ/'ου κα/ τ/^ς Ευθυμ/ας γενν^θε/ς κσ/ κατο/κών εν ΜεΛ/κ , ετώί/ 30 όγσμος, γεωργός* κα/ χρ/στ/α- νός ορθόδοξος κο< ήδ/? κρατούμενος των ενταύθα ΦαΑακών Λ/γ/'ν/ ς, ττα- ρα/αβόντες κα/ τον Δ/καστ/κόν Γραμματέα τ/?ς Ε/οαγγεΛ/ας Πρωτοδ/κών Πε/ρα/ώς Πονογ/ώτ^ν Φωκόν, μετέβ/?μεν ε/ς τον τόττον τ/^ς εκτε/έαεως 7ούρ/ος (*Β* Οχυρός τ/?ς Κο/νότ/^τος ΜεσαγρούΑγ/ν^ς ένθα τταρ/ατατο ο /ερεύς των Φυ/σκών^/γ/ν^ς Κωνστσντ/νος Κανόκ^ς, ο /ατρός των Φυλακών Γεώργ/ος Ξυδέας κα/ ο Πρόεδρος τ% Κο/νότ/)τος Μεσσγρού /\/γ/ν^ς Δημήτρ/ος Μττόγρης. Προοαχθε/ς ο κοταδ/καοθε/ς ε/ç θάνατον Αθανάσιος Γεωργ/ου Καραγκ/οζόττουΛος ττερ/ τ^ς ταυτότητας του οττο/ου εβεβα/ώ- θ/^μεν υττό του Αρχ/φύΛακος των ΦυΛακών<4/γ/ν^ς/4ττοστόΛου Συρ/ανού κα/ του Ενωμοτάρχου Υττοδ/ο/κήσεως Χωροφυλακής Α/γ/νής Μκ/?φόρου ^νδρ/κόττου/ου αΑΛό κα/ εξ αυτού του /δ/ου καταδ/'κου όοτ/ς ερωτ/?θε?ς εδήΛωοεν ότ/ ουδέν έχε/ να ε/πη.

Μεθ'ο τοττοθετηθέντος του καταδ/κου έναντ/ του εκτεΛεστ/κού αττο- σπάσματος ανεγνώσθ/? υττό του Γραμμστέως ε/ς εττήκοον ττόντων των


παρ/σταμένων η ρηθε/σα υπ' αρ/θμ. 48/1946 σπόφσσ/ς του Α/κοστηρ/'ου των ev Βερρο/α Συνέδρων κα/ εξετεΛέσθή υπό rou εκτε/εστ/κού απο- σπάσματος δ/ο τυφεκ/σμού θανάτου rou υπό rou /orpoù.

Εφ 'ω συνετάγη /? πορούσο, ήτ/ς ονο/νω- σθίίοο κα/ βε/3α/ωθε/σα υπο/ρόφετα/.

Ο /Svri/oo/ycAiùç /1/ημ/κών.' Λ//Κ. /10Σ<4- Λ/7ΖΗΣ

Ο Ζ/κ. Γραμματεύς. /I. ΦΩΚ/ίΣ^2. Εκτέλεση του φυλακισμένου στις φυλα- . . . - - . , .. Apyup/]ç Παπσδοπου/ο^κες Αίγινας ^ρ /υ ρ η Π απαδοπου/ου οπο Κου

λούρα στ<ς 7/9/1949.^16 Σεπτεμβρίου 1949, ΦΕΚ 68 /Sp/0.25Εκθεο/ς εκτε/έσεως κατοδ/καστ/κής ε/ç θάνατον αποφόσεως

Εν/\///νή σήμερον rryv 7ής Σεπτεμβρ/ου 1949 /7μέρο 7ετόρτην κο/ ώραν 6ην π.μ ημε/ς, ο πορό ro/ς εν Πε/ρσ/ε/ /1Αημ/δ/κο/ς <4ντε/σο//ε/εύς /ν/κό/αος Ποσαντζής, ορ/σθέντες υπό rou Ε/σα//εΑέως των εν Πε/ρο/ε/ /7/ημ/δ<κών όπως ποραστώμεν κατά Γήν εκτέΑεσ/ν τής υπ ορ/θμ. 51 κα/ από 26 Σεπτεμβρ/ου 1946 σποφάσεως rou Ζϊ/κοοτήρ/ου των εν Βερρο/α Συνέδρων δ/ ης κατεδ/κόσθ/? ε/ς την πο/νήν rou θανάτου ο /ίρ/ύρ/ος Πα- παδοπουΛος του Αθανασίου /εννήθε/'ς κα/ κατο/κών εν Κου/ούρο, ετών 50 ΕΛΑην κο/ χρ/στ/ανός ορθόδοξος κο/ ήδή κρατούμενος των ενταύθα ΦυΑακών /\<//νής, παρα/α/3όντες κα/ τον /κ. Γραμματέα π?ς Ε/σσ//ε//ος /7ρωτοδ/κών /Ιε/ρα/ώς /1ανσ//ώτήν Φωκόν, μετέ/3ήμεν ε/ς ro τόπον π?ς εκτε/έοεως 7ούρΑος fB' Οχυρόν) τής Κο/νότ/^τος Μεσο/ρού ^///νής ένθο παρ/στατο ο /ερεύς των Φυ/οκών <4///'νης Κωνοταντ/νος Κανάκης ο /ατρός τω ΦυΛακών Γεώρ//ος Ξυδέας κα/ ο Πρόεδρος της Κο/νότητος Μεσσ/ρού ^///'νης Δήμήτρ/ος Μπό/ρής. /7ροσαχθε/ς ο ε/ς θάνατον κοτσδ/κασθε/'ς /^ρ/ύρ/ος Αθανασίου /ΙαπαδόπουΑος περ/ της τουτότητος του οπο/ου εΡε^α/ώθημεν υπό τους /4ρχ/φύ/σκος των Φυ/ακών ^///νης /4ποστό/ου Συρ/ανού κα/ του Ενωμοτάρχου νποδ/ο/κήσεως Χωροφυλακής ^///νης Ν/κηφόρου <4νδρ/κόπουΑου αΛ/ό κα/ εξ' αυτού του /δ/ου καταδ/'κου όστ/ς ερωτηθε/ς εδή/ωσεν ότ/ ουδέν έχε/ να ε/πη.

ΜΕςανορος Α. Αστςηκωστσς

Μεθ' ο τοποθετηθέντος του καταδίκου ένσντ/ του εκτε/εστ/κού απο- σττάσματος σνε/νώσθη υπό rot/ Γραμματέων ε/ς επήκοον πάντων των παρ/σταμένων ή ρηθείσα υπ' σρ/θμ. 57/7946 απόφασ/ς του Δικαστηρίου των εν Βερρο/α Συνέδρων κα/ εξετεΑέσθη υττό του εκτεΑεστ/κού αποσπό- σματος δ<α τυφεκ/σμού θανατωθέντος του καταδίκου κα/ 5/απ/στωθέντος του θανάτου του υττό του /ατρού.

Εφ' ω συνετά/η η παρούσα, ήτ/ς ανα/νωσθείσα κα/ βεβα/ωθείσα υπο/ράφετα/.

Ο Αντε/σσγγεΑεύς Π/ημ/λών Λ//Κ. /10ΣΑΛ/7Ζ/-/Σ Ο Δ/κ Γραμματεύς. Π. ΦΩΚΑΣ^3. Εκτέλεση των /7σνα//ώτη 7]ρ/φτσν/5η κα/ Αναστάσιου 7σσ-

/έρα κοτο/κων της Λ/όουοσς σπς 19/9/1949 φυλακισμένων στο Επτα- πύργίο.

30 Σεπτεμβρίου 7949, ΦΕΚ70Αρ/θ.54ΐ5 Εκθεσή εκτε/έσεως θανατ/κής ττο/νής

Εν Θεσσαλονίκη σήμερον την 79ης Σεπτεμβρίου 7949 έτους, ημέραν της εβδομάδος Δευτέραν κα; ώραν 6.75 π.μ όπ/σθεν των Φυ/ακών Επταπυρ//ου κα/ κατά την Λ/.Α π/ευράν αυτών, παρουσία ημών του Αντε/- σσ//εΑέως Π/ημμ/ε/οδ/κών Κωνστ. Φαφούτη (ενερ/ούντος ως υποκα- τσεπάτου του Ε/σσ//εΑέως Ερετών Θεσσαλονίκη^ κα/ του Υπο/ρσμμσ- τέως του Εφετε/ου Θεσσα/ον/κης Σωτηρ/ου Χατζην/κο/αου fop/σθέντος* υττό του Ε/σα/γε/έως των Εφετών^, συμπαρ/σταμένων κα/ των 7) /ερέως των Φυ/ακών Γεωρ^/ου Μα/ρ/π/δη, 2) του αντ/προσώπου του Δημάρχου Θεσσαλονίκης Θωμά Θωμα/δη, Δημοτ/κού Συμβούλου κα/ 3) του /ατρού των Φυ/ακών Μ/χαή/ 7στατσου, ε/ένετο δυνάμε/ της υττ'αρ/θμ. Ε./1. Β' 223/29.6.49 εμπ/στευτ/κής παρα^/ε/ίας του Υπουργείου Δικαιοσύνης κα/ της το/αύτης Ε./1. 789/75.9.49 του Ε/σαγ/εΛέως Εφετών Θεσσαλονίκης, παρά στρστ/ωτ/κού αποσπάσματος, ορ/σΟέντος υπό του Φρουραρχείου Θεσσαλονίκης. η εκτέ/εσ/ς δ/α τυφεκ/σμού της δ/α της υπ'αρ/θ. 20/7.6.47 αποφάσεως του Δ/κσστηρ/ου των εν Βεροίσ Συνέδρων επ/βΑηθείσης ε/ς τους 7) /7ανα//ώτην 7ρ/φταν/'δην του Κωνσταντίνου /εννηθέντσ εν 7ρα- πεζούντ/ /Ιόντου κα< κατο/κούντα εν Λ/σούση ετών 32. ερ/άτου κα/ Χρ/- στ/ανού Ορθοδόξου κα/ 2) Αναστασίου 7σαγερό του Ανδρέα /εννηθέντα εν Τρσττεφύντ/ Πόντου κα/ κατο/κούντα εν Λ/σούση, ετών 3 6 , ερ/άτου κα/


Χρκτπονού Ορθοδόξου, ττο/νή^ rou θανάτου./-/ εκτέ^εσ/ç ε/ένετο εν Kcrvovwôr/?r/ κα; ησυχ/'α, των τττωμάτων, των

ανωτέρω εκτε/εσθέτων, τταραδοθέντων ττρος ταφήν μετά της υττό rou /α- τρού ττ/στοττο/ησ/ν rou θανάτου αυτών.

Εφ' ω συνετά/η η τταρούσα, ήτ/ς αναγνωσθε/'σα κα/ /3ε/3α/ωθε/σα υττο/ράφετα/ ως* έττετα;.

Ο ί4ντε/σα//εΑεύς ΠΑημ/κών ; Κ. <&4ΦΟΥ7ΗΣ Ο νττο/ραμματεύς-.- Ε. X47ZWN/K0A40V^* Εττ/σης- στην/ί///να εκτελέστηκε ^22/ΐϊ/^7) κα/ ο ηθοττο/ôç /Ιάν-

νης* δαμ/κος αττό τη Βέρο/α, η^/κ/aç 27 ετών ο οίτο/ος ε/χε καταδ/καατε/ αττό ro έκτακτο στρατοδ/κε/ο Αθήνας* με την 696/28.2.45 αττόφασή του //α (ίκατασκοττε/α#.

31

5. Ot φυλακισμένο)

Την περίοδο που εξετάζουμε συνεχίζουν να λειτουργούν φυλακές στη Βέροια (στο χώρο του σημερινού 3-14ου Δημοτικού Σχολείου, στο κτίριο της ασφάλειας, αλλά κα) στους στρατώνες), ενώ εκατοντάδες Ημα- θ)ώτες στέλνονται κα) σ' άλλες φυλακές καί αρκετοί υφίσταντα) φρ<κτά βασανιστήρια (π.χ Γεντί Κουλέ στη Θεσσαλονίκη, Αίγινας κ.α).

Σε σχετική έρευνα του αγωνιστή της Αντίστασης Γίάννη Γαλλίκα αναφέροντα) οι παρακάτω ως φυλακισμένοι της περιόδου αυτής.

Από την περ<οχή της Βέροιας: Γαλλίκας Γιάννης του Νίκου. Κουμπουλιδου Ευδοξία του Ηλία, Παταρέσκος Θανάσης του Γιώργου. Κουκουρίκης Μίχάλης του Θανάση. Ζαχαρίάδου Πανδώρα του Αναστασίου, Αγίαννίτης Σταύρος του Κώστα. Τσιαρτσίάνης Νίκος του Στέργίου, Σαρασλανίδης Θόδωρας του Ανέστη, Δελήαγας Μίχάλης του Θόδωρα, Γκίκας Στέργιος του Κώστα, Κουρουζίδης Ανέστης του Χριστόφορου. Πα- ρασκευόπουλος Αριστείδης, Κουλούσιας Γιώργος του Κώστα. Αθανασίά- δης Γιώργος (αργότερα εκτελέστηκε). Μπακαλίδης Βασίλης του Αρχιμήδη, Τσομπανέλης Αντώνης, Συμεωνίδου Σόνία, Χαραλαμπίδης Γιάννης. Αβραμίδης Σίμος. Χατζηδανίηλίδης Δαμιανός. Χαλκίδου Ολγα, Σιδηρό- πουλος Γίώργος, Στίόκας Γιάννης του Θωμα. Στίόκας Θανάσης του Θωμα, Μορφίδης Θανάσης. Ντουμόνης Παράσχος. Χατζηδημητρίου Δημητρός, Κολιός Στέργιος του Γιώργου. Κοντοκώστας Τάκης. Πατσαβούρας Τάκης, Ραφτόπουλος Κώστας. Αγγέλογλου Καριοφύλης. Φωτιόδης Γιάννης, Ελευθερίου Νίκος του Θόδωρου, Μακρής Κώστας του Αντώνη (μαζί με τον Β. Παπαστεργίου από τη Βεργίνα κρατήθηκαν αρχικά μαζί με άλλους ανήλικους στη παιδούπολη-καναμορφωτήρίΟΜ της Κηφισιάς και στη συνέχεια οδηγήθηκαν στο ίντζεδίν), Μαυρίδης Γιώργος. Λαγούδης Νίκος. Γόπας Γίώργης, Τζίκας Γιάννης, Παπαϊωάνου, Τουτούνας Σωτήρης. Αληχανίδης Γιάννης, Συμεωνίδης ίάκωβος, Τζίκα-Γκίκα ίσμήνη, Δαβόρας θωμάς. Μα- νωλίδης Πώργος. Τζίκας Αντώνης Θρασύβουλος, Κόγίας Νίκος του Γιώργου. Χατζηλάμπρου Θάνος του Αποστόλη, αδερφοί Σαρφατή (εβραίοί), Στολτίδου-Σίδηροποΰλου Ουρανία. Πιστοφίδης Θόδωρος, Πεντεφούντας Τάκης, Ρούσος Γιώργος του Δημήτρης. Παστουρματζής Κοσμάς.

Από την Πατρίδα: Σίδηρόπουλος Χάρης. Χωροφαίδης Αβραάμ.

H ΗμαΒία στον Εμφύλιο 1946-1949

Από το Κομνήνίο: Μουρατίδου Φρόσω του Θόδωρου, Ανδριανί- δης Αλέκος, ΜαραντίδηςΔημήτρης (εκτελέστηκε στα Γιαννιτσά).

Από τη Φυτείά: (φυλακισμένο) κα) εξόριστο), πηγή: Ολγα Μάστορα: «Στο δρόμο του χρέους*- Γιάννης Γαλλίκας): Βύζας Μαργαρίτης του Θωμά, Βύζας Δημήτρίος του Θωμά, Βύζα Χρυσούλα του Κων/νου. Γκίλίόπουλος Κων/νοςτου Αργύρη, Γκίλίόπουλος Νικόλαος, ΓκίλίναςΑρ- γύρης, Γκίλινα Σοφία του Αργύρη, Ζίώγα Μαρία, Λίόλίου Ελένη του Θωμά, Λίόλίου Κατίνα του Θωμά, Λιόλιος Νικόλαος του Θωμά. Λιόλιος Δημήτρί- ος του Θωμά. Μάστορας Θωμάς του Γιώργου, Μάστορα Μαρίορίτσα του Θωμά. Μπεοίνα Κατίνα του Μαργαρίτη, Μπεσίνα Χρυσούλα του Μανώλη. Νεδέλκος Στέργίος του Ποβόν, Νίκολοπούλου Σουλτάνα του Δημήτρη. Nt- κολοπούλου Αναστασία του Δημήτρη, Νίκολόπουλος Θύμίος του Δημήτρη. Νίκολοπούλου Ελισάβετ του Βασίλη, Τσίλης Κων/νος, Τσέος Αντώνης του Βασίλη, Τσούτσκου Τρίανταφυλίά του Κων/νου, Τσούτσκου Βαϊτσα του Κών/νου, Τσούτσκος Στέργίος, Τσούτσκος Αντώνης κα) (φυλακισμένοι) οι Σιδηρόπουλος Παναγιώτης, Τροχόπουλος Μιχάλης, Φελεκίδης Πώργος,

ένόμίϊτί 'iptytu. Τοούμπ&υ σΐέν κατάστασης rrou υττσρχε/ στ/ςμ!]να. τη: χζί μί& X N tà τοπ<κέςφυ/σκέςί

λκ μέ Ëm μωρά <ίκ' τό χω^ό - Α Ο; κρατούμενο/ παντόςΙαρά$ρα. Δίν ùnip/ct Χ3μμ:ζ φύ/ου,η//κ/ώνκα/τάξεων ε/ς χω-

θαλάμους, συνωστισμένο,οΜ ημκ imetxtCzt Μέθη άπ ^ ανυπόφορον. Μ/ο βαρ/ότή Κοβέρνησί. Ή ίφαρμογή -cou βώχα σνθρώπ/νης σάρκας αναόύ-δμω; ivaxdxstw sAc χ:ΐρΛ; ετα/ εκ των θο/όμων που ασφυκτ/-τΟ νχατά ΐέϋου; άρμο5ίων χαί κώς f'fa/ /εμάτοί...Εί/ώ Kparoû^o/

Τότσκας Σταύρος.7σ δημοσ/εύματα του το-

ττ/κού Τύπου ε/να/ αττοκαλυπτ/κά

üpinet νά x^vouv κρχή τ! ϋαρΛπίνω γ&ίζΣχίί. * από τρ/μηνον κυ/ νέο/ ττροστ/θεντα/

ουδε/'ς φρόνησε δ/α την τροφοδοσίαTOUÇA) ^O/SPfM/SEOF 1 g/l 7/46

*<ϊΟ /στρός των φυ/ακών τταρακα^ε/τα/ να εττ/σκεφτε/ τους κρατουμένους του σχοΑείου κσ/ νσ


/^μοσ/ίυμσ OAPB4/ÎEOV^f/46

επ/με/^θεί 7/?ς εξευρέσεως φθε/ροκτόνων σκίνων δίόπ ο/ φορές οτπερρό- φησσν το Λ/γοστόν α/μο mou σπέμε/νε στους* δυστυχείς σνθρώττους^ ^

*"Ή Δ/οίκησ?? της χωροφυλακής παρακσΛε/τσ/ νσ ενδ/οφερθεί δ/σ την σνθρωπ/νότερην συμπερ/φοράν rot/ φυ/ακπκού προσωπ/κού των κροτουμένων που στερείτο/ προπα<δεύσεως...Οσσύτως νσ δ<στάξε/ το αρ- χ/φύΛσκσν όπως επ/7ρέπε/ ro rra/5/σ 7ων κρατουμένων νσ επ/σκέπ^οντσ/ τους γονε/ς τους^ ^

Όσον δε αφορά το ποιοι ήταν εκεί φυλακισμένοι τα παρακάτω δημοσιεύματα είναι χαρακτηριστικά και αποκαλυπτικά:

*<?Κρατε/τα/ ακόμη μ/σ έγκυος* ονόμσπ ίφ/γένε/α 7σοΰμπου στο όγδοο μήνα της κσ/ μ/'σ X. Λ/τά/σ με ένσ μωρό απ' το χωρ<ό Χσράδρσ. Δεν υπάρχε/ καμ/ό επ/ε/κε<σ γ/'συτές τ/ς δυστυχ/σμένες νσ πάνε στο σπ/πα τους, ν ^


*κ7ο θέαμα αυτό, να κρατούσα/ στη φυ/σκή γέρο/ rrou μετά δυ- σκοΑ/σς σύρουν τα πόδ/cr τους, ττρέπε/ να εκΑε/φη ro ταχύ repo s/ δ/ότ/ στ/γ- μστ/φ όχ/ μόνο rot/ πο^/πσμό μας αΑΑά κσ/ ro σνδρ/σμό μας ακόμη/ Ο/ κρατούμενο/ Κ. /Ιάσχος ηΑ/κ/ας 70 era/s/ κσ/ κάτοχος ο <δ/ος εθν/κού rro- ρασήματος κσ/ με υ<όν φονευθέντα στην ΑΑ^αν/α, /.Θεοδωσ/άδης κα/ /*/. ΚεΑεσ/δης, σαρά)3αΑσ, ηΑ/κ/ας 75 ετών. ε/'να/ φυσ/κώς αδύνατοί va ε/νσ/ ουνερ/στα/ συμμορ/τών κα/ πρέττε/ να κρ/θούν με πνεύμα επ/ε/κε/σς κα/ νο αποφυΑακ/στούν. Ωσαύτως πρεττε/ ν' απΌφυ/ακ/στούν ra κάτω των 75 ετών rra/δίά που συμφύροντα/ εκε/ μέσα. Γfar/ ro θέαμσ αυτό e/va/ όπρεττο κα< αττοκαρδ/ωτ/κό^ ^

Χαρακτηριστικό του κλίματος που κυριαρχεί αναφορικά με τις αθρόες συλλήψεις πολιτών, είναι η παρακάτω επιστολή (16/8/48) προς τον Κ. Ρέντη Υπουργό Ασφαλείας, του πολιτευτή των Φιλελευθέρων ίωάν- νη Παπαδάκη-Στόϊκου (διετέλεσε βουλευτής και υπουργός) που αναφέρει : <ί... Την στ/γμήν αυτήν, συνεΑήφθησαν στην Βέρο/αν κα/ κρατούντα/ άνω των 760 ατόμων κα/ α/ συΛΑήφ/ε/ς συνεχίφντα/ χωρ<ς να δύνατσ/ κανε/'ς να προσδ/ορ/ση τον αρ/θμόν c/ς τον οττο/ον θα σταματήσουν. Μεταξύ των συΑΑηφθέντων υπάρχουν όνθρωττο/ rrou δεν έδωσαν καμμ/αν αφορμήν, απΑώς δ/ότ/ κατά την εαμ/κήν ττερ/οδον της Κατοχής ε/χον δράσ/ν r/νά εκ καταναγκασμού, δράσ/ν την οττο/σν δεν ηδύνσντο να σττοφύγουν ε/ς ετταρ- χ/ακάς πόΑε/ς κσ/ την ύττσ/θρον, όταν το σκ/ώδες Κρότος δεν ήτο ε/ς θέσ/ν να τους ττσράσχη σκ/άν σσφαΑε/'ας. ΓΜην όμως, υπάρχουν κσ/ όΑΑο/ που προκαΑούν α/ανάκτησ/ν Σοβαρώτατσ στελέχη μας κρατούντα/ αδ/κων, παρά τα έντονα δ/αβήμστό μου. (Από το βιβλίο του «Μισός αιώνας πολιτικών αγώνων και εθνικής δρόσεως»

Την περίοδο ττου εξετάζουμε ξεχωριστή κατηγορία φυλακισμένων ήταν οι θανατοποινίτες. Αυτοί ήταν καταδικασμένο) αττό τα διάφορα στρατοδικεία «εις θάνατον* κα< μεταφερόταν σε διάφορες φυλακές (π.χ Αίγινας, Κέρκυρας) περψένοντας για μήνες την εκτέλεση τους που γ<α ορισμένους από αυτούς τελικά ττραγματοποίήθηκε!

Σύμφωνα λοιπόν με στοιχεία στα πλαίσια αυτά (μέσα στο 1948), μετά την καταδίκη τους σε θάνατο από το Στρατοδικείο των Γιαννιτσών μεταφέρθηκαν στις φυλακές της Αίγινας οι παρακάτω μελοθάνατοι Ημαθι- ώτες: Ανδρέου Χρήστος από τη Νάουσα. Μελιόπουλος Αθανάσιος από τη

ΜΕςανορος a . λατςηκωστας

Βέροια, Παπαδόπουλος Αλέξανδρος του Γαβριήλ από το Ν. Πρόδρομο, Παστουρματζής Κοσμάς από τη Βέροια, Περπερής Δημήτρης του Ευθύ- μη από τη Σφηκιά, Προύντζος ίωάννης του Μάρκου από Πολυπλάτανο, Στυλίδης Κώστας του ίωάννη από Τριπόταμο, Χατζηλάμπρος Θάνος του Απόστολου από τη Βέροια, Τζήκας ίωάννης του Αναστασίου από τη Βέροια, ενώ από το στρατοδικείο Λάρισσας ο Μουρατίδης Αθανάσιος από τη Βεργίνα, (πηγή: Κώστας Καπόπουλος « Αναμέναμε το θάνατο))).

1. ΘΑΡΡΑΛΕΟΣ 4/11/462. ΘΑΡΡΑΛΕΟΣ. 18/11/463. ΘΑΡΡΑΛΕΟΣ 9/12/46).4. θΑΡΗ4ΛΕΟΣ 78/17/465. ΘΛΡΗΛΛΕΟΣ 2^2/36


6 Εκτοπίσεις

7ο κο,Α ασίήρίο r % Μ σ κ ρ ο ν ή σ ο υ (Β Ε 7Ό )

Εκτός όμως από Τ ι ς φυλακίσεις των αγωνιστών επανέρχεται και ο θεσμός των εκτοπϊσεων. Αρχικό έχουμε το νομοθετικό διάταγμα της 4/5/ 1946 με το οποίο επαναφέρεταί η νομοθεσία της δικτατορίας του Πάγκαλου, ενώ στη συνέχεια έχουμε κα) επιπλέον νομοθετικά μέτρα, όπως το Νομοθετικό Διάταγμα 687/1948 με το οποίο θεσμοθετείται αόριστη χρονική διάρκεια στο θεσμό των εκτοπϊσεων. Ως τόπο) εκτοπίσεων της εποχής εκείνης αναφέροντα) ο< : Μακρόνησος, ίκαρία, Πούρα, Χίος κα) Τρίκερ) (για γυναίκες), Κέα, Φολέγανδρος κ.α.

Πα το σκοπό αυτό συγκροτούνται Επιτροπές Δημοσίας Ασφαλείας σε κάθε νομό. Η Επιτροπή Δημόσιας Ασφάλειας που συστόθηκε κα) στο νομό Ημαθίας εκτοπίζει εκατοντάδες ημαθιώτες, αξιοποίώντας το θεσμικό αυτό πλαίσιο, στα διάφορα νησίά-τόπους εξορίας.

Μόνο γ<α το 1946 αναφέρεταί («Η ιστορία της Ελληνικής Χωροφυλακής*) ττως «συνελήφθησαν καί τταραττέμφθησαν εις την Επιτροπήν Δημοσίας Ασφαλείας Νομού Ημαθίας εκτοπίσθέντα 1.185 άτομα, επικίνδυνα δ<α τη Δημοσίαν τάξίν καί Ασφάλειαν* !

Από το «ΘΑΡΡΑΛΕΟ* της εποχής διαβάζουμε:* EmrpoTT/) Ασφα/ε/ας Βερο/ας, από rot/ς νομάρ-


Xf?y /I Πεντζ/Μίν, X. Πσραθυρό Πρόεδρο /Ιρωτοδ/κώί/ κω Θ. Χοτζίκον Ε/σσγ/εΑέο Πρωτοδ/κών εκτοττ/ζέ/ ε/ς ΦοΑέ/σνδρο κο/ Κέαν τους* κότωθ/ εττ/κ/νδύνοσς δ/ο rryv Α^μοσ/σν ΑσρόΛε/oy . Αττό Bépo/ot/ Β. ΕΛευθερ/όδ<ις-<ραρμακο/το/ός, Σ. Σωττ?ρό- ττουΑος-τομε/οκός. Λ. Σαμαράς, Σ Τσυρ/- ÔQÇ, Λ. 7ουρ/'<5/), Ε. Κουτρ/δ^ς, Μ. Λ/οτσ- ρ/δ^ς, Ε. Μττορδένσ, Μ. 7σσΑομχ/δου, Κ. ΚανέΑα, Θ. 7ρ/αντσ<ρύΑοα. Αττό Μόοί/σσν . Θ. ΕΑΑηνσς, /I Ζσχαρόκτ?ς, Ρ. Ρ/φς, Ζί. Α/οροστός, /I 7οΑ<ος, A. Μ^τσαΑος. /. Προρστσ/νου. Θ. 7α/μ/ταρ^, X. ΓΌζ/ζό- ττουΑος, Ε. Γουσόττοί/Αος, Α. Καρρούσος, Μ. Πσττσνσ, Σ. Α/τσας, X. Μττσ^σνος, Β. Τσέττουρας, Α Καρασίμος, /I Γ/οζεφ- ττουΑος, Λ/, ΐσέττονρας, Α. /ωστ;φίδ/?ς, W. Πετρ/δης, /. Ατμστζ/δ/?ς. Α. Αέτος, Γ Ασ- πτοτσς, X. Βοτστ^ς, ΚεφοΑούδ^ς, Α Κσ- ροτσσος, Ξ. ΣτομττοΑίδ/7ς, X. Καρατζός.^

- Εττ/σ^ς με όΑΑ/? οττόφοστ? εκτο- ΐ7/' οντο/ σε Κέα . Β. KoAojSôç γραμματέας Πρωτοδικών, Π. /ΙαΑηάς, Β. Παληάς, /. Στεφα^ς, f Στεφο^, Ε. Στεφάνή, Μ. Vapoy/ovw). A. Ψορογ/άνν^ς, Κ. Ψσρο- ytow/^ç, Ν. Vapoy/àw/7, Κ. Πόσχου, ΚοΑ. Πόσχου, /I Γκέρου, Σ. 7σ/ρ^. Ν/ώττσς, Γ Σερ/δ/7(, /I Κσσ/δο, Κ. Σαμαρά, A Ταού- Αο, /I ΑογκοΑόκ/?, Α. Σσγρ/), Α. Ρ%ος, Ε. 7οκτ?ς, Ε. ΚσρδσΑοϋμ/?, Μ. ΜεΛαν/δ/7. Ο. Αδσμ/δου. Α. Μττσφί/χ/δου. ^

* ^Σήμερον εκτοττίφντο/ ε/ς τας Μ?σους υττέρ 800 /)δ/) συΑΑ/;φθέντες οττό rQv Βόρε/ο ΕΑΑάδσ...Ε/ς rr?y Βέρρο/σν

ΑΠΪΜΠί* ΜΕΑΉ έκτροπη Δημοσίος *Α

σφ αλ*^ Bspo'ttç d:toïfλουμένη έχ τοϋ Νομάρχου χ. Πζνιζίχη Γ χ. ίίαραΰέρα X . Προέδρου Πρωτοδίχ&ν χαί χ. Χαίζίχου Q. Εισαγγελέας ΠροΜοδίχών 5t* d!to ψΑοεώ: τη; ixtoni^et ε!ζ ιΑς νήσους Φολέγανδρον χαί Κέ av, ιού; xdtmOt ώς entxtv- δύνον: êv τη δημοαίη Άσφα Xeta: ΒλενΟΕΡίάδης φορμαχοπσίό?. Β. Κούβαρης έ- πόχτηΓ ÈpYaotaç. Σ . Σωτη- ο(!πουλοί τνμ&ίοχόί, Δ. Σα- μοί&ς, Σ . Τονρίδη:, Α. Του ρίδης. Ε. Κουτρίδη:, Μ. Ho ταρίδης, Ε. Μπορντένα, Μ. Τσαλονχ'δου, Κ. Κανίλη. θ . Τρκινταφύλλοί!, ΰκαΥΜς êx Β:ροία; xai ot xά^ω$^ εχ Ναονοης. θ - Έ λλ η να , Γ. Ζαχαράχης, Ρ, Ρΐζο;, Δ. Α- YOQQCTÔs Γ.Τόλίος, Α. Μή τσηλη;, I. Προραταί^ον. θ . Τοίμπαρη. X. Γίοζίζ^που- λοί. Ε. Γονσνχουλο:, Α.Κα ροΰοσος, Μ Hanav^vou. Σ ΛίΜΟζ, X . Μπη^βδνο.;, Β. Teenoûeaç. Α. Καραοΐμο;, Γ. ΓίαζΒζόπουλο?, Ν. Τοέ- πουρα:. Α. Τιρσηφίδη:, Η .

L *Ατματζ(8<{/ A. Âétoç, Γ. A(MMn6;. Kt- ναλούδτκ, X Βατα!ζή^ I. Kàpcudoo^, S . Σ:αμπολί- 5ης xot X. Καρητζάζ.

Θ^ΡΡ/\/ίΕΟΣ7ί!/7?/46


υπάρχουν 32 συΜήφ&ς προσώπων, υττ^υθύ^ωί/ δ/όφορω)/ ο^ορχ/κών ορ/σνώσεω^ ^

'Σύμφωνα με έρευνα του αγωνιστή της αντίστασης Γιάννη Γαλλίκα, αττό τη Βέροια, ως εξόριστο) την περίοδο αυτή, από την περιοχή της Βέροιας, αναφέρονταί καί οί : Πέτσας Γιάννης, Μπίσμπας Σωτήρης, Κόγ<ας Αντώνης του Γιώργου, Κόγίας Αντώνης του Δημητρίου, Στολτίδης Σίμος, Χατζής Νίκος του Στέργίου, Αθανασιάδης Αριστείδης, Μπίσμπα Φρόσω, Σαββίδου Βέρα, Ζαφειριού Κατίνα, Γερασφίδης Σταύρος, Καραγαβριηλίδης Σταύρος, Παρασκευόπουλος Νίκος του Παύλου, Λαδόπουλος Γιώργος, Σίμος Μέρκος, Τσίάμης Αντώνης, Γκασνόκης Στέρ- Υ'ος-

Γtyva/Kcç cfôpKTTt στο ip/xcp;

1. ΘΑΡΡΑΛΕΟΣ 18/11/19462. ΘΑΡΡΑΛΕΟΣ 25/11/463. ΕΛΛΗΝίΚΟΣ ΒΟΡΡΑΣ 11/7/47


7. Τα πιστοποιητικό κοινωνικών φρονημάτων

Στόχος των κυβερνήσεων της εποχής εκείνης ήταν κα) η «εκκαθάριση των δημοσίων υπηρεσιών» καθώς και η γενίκευση της χρήσης «πιστοποιητικών κοινωνικών φρονημάτων» γ<α την εξασφάλιση της ιδεολογικής κα< πολιτικής «μονολιθικότητας» του κρατικού μηχανισμού με την απομάκρυνση των «κομμουνιστικών μιασμάτων)). Έτσι έχουμε το !ΣΤ' Ψήφισμα (10/12/46) «περί εξυ/<άνσεως ίων δημοσίων υπηρεσιών^) καθώς και τη δημιουργία με βάση τον Ν.516/48 σε κάθε υπηρεσία των «Επιτροπών Νομιμοφροσύνης» τα οποία εξέταζαν τις πολιτικές πεποιθήσεις τόσο των νυν υπαλλήλων αλλά και όσων επρόκειτο να προσληφθούν, ενώ όλοι οι υπάλληλοι καλούνταν να υπογράψουν έγγραφη δήλωση νομιμοφροσύ νης.

Χαρακτηριστικά στη προκήρυξη για την κάλυψη 5 θέσεων στο Δήμο Βέροιας ανάμεσα στα απαιτούμενα προσόντα των υποψηφίων διαβάζουμε :

«...8ε/3αίωσ/ν του 7μήματος ^σφα/είας περί υ/ε/ών εθν/κών φρονημάτων;;*

* Με βάσή ro νόμο «περί εξυγ ίανσή π χ κυ/3έρν??σ% ΣοφοΜ^ σποΜοντα; οπό r^v περ<φέρε<α Βέρο/ας ανάμεσα στους όΜους ο/ παρακάτω δάσκαλο; ; <45αμίδ<χ Βα/αχός ίΐ, Βασ/Αε/όδου ΒαωΑ/κή, Γού- ναρ% Π., Θεοδωρίδ^ς /I. Κώνστας Κ.. ΚωσκχΜσς Κ., Λομττουρδής Λ/., Μποζίν% Λ. /Ισυ/ίδ^ς Κ., Σαμαράς Λί„ 7ούμπουρσς X., 7ρ/ανΓσφυΑΑίδ/?ς Μ.. Φωπάδ?7ςί.2

- ^

W ' ΡίΖΟΙΤΙΑΣΤΗΣΟΑΜΕΨίΟΣΤΟΥΚΑΪΖΕΡ

40


Ενώ άλλο δημοσίευμα τοπικής εφημερίδας αναφέρει : κΕπτά δασκάλους συμπηΑ/τες μας, ο/ περ/σσότερο/ των οπο/ων /ευκόνθηκαν στη υττηρεσ/α τους σττέΑυσε ro Υπουρ/ε/ο /Ια/δε/ας^ ^

Φυσικά κάτι τέτοιο είχε και συνέπειες στην λειτουργία οργανισμών και υπηρεσιών:

*<νΟ νόμος ττερ/ ε&ψ/ανσης, ourô ro εξάμβ/ωμσ της εποχής, έδε/ξε κσ/ στον τόπον μσς το θαύμα rou.' Μετά τη εκκσθάρ/σ/ν σχεδόν ό/ων των «μ,σσμένων^ νοσοκόμων, ενσπέμε/νε ro νοσοκομε/ο Βέρο/ας χωρ/ς προσωπικό κσ/ έτσ/ ο/ υπέρ ττεντήκοντα άρρωστο;, πσρέμε/νσν ε/ς την δ/άθεσ/ν των ευ/ενών εθελεντ/δων νοσοκόμων# ^

*^Δέκα υπσΑ/ή/ους κ^α/ε/ η Γεωρ//κή Ενωσ/ς rrou έχασε αττό την αρρώστ/σν της «εθν/κοφροσύνης;;. ΙΕτω στην ττ/ο κρ/σ/μη εποχή /εωρ- /<κών ερ/σσ/ών έμε/νε χωρ/ς ε/δ/κευμένο προσωπ/κό. Λ/σ με π/ο τρόπο προσπσθε/ νσ κάνε/ ανασυγκρότηση η κ υ β έρ ν η σ η ;^

*Το θέμα μάλιστα των ελλείψεων των εκπαιδευτικών στα σχολεία της περιοχής (εξαιτίας της όλης κατάστασης διώξεων) μεταφέρεται και στη Βουλή με σχετική ερώτηση του Π. Κανελόπουλου προς το υπουργό Παιδείας Παπαδήμο όπου αναφέρεται : κΕν τη Ναούση ο Æo/κητής rou Τα/ματος κσ/ ο Δ/σ/κητής της Χωροφυ/σκής ως κσ/ 70 ποΜτες, ενώπ/ον των βου/ευτών Βο//στζή κα/ Θέμε^η προέβησαν ε/ς δήΑωσ/ν όπ ουδέν σχοΜον /ε/τουρ/ε/.'^^

1. ΘΑΡΡΑΛΕΟΣ 17/2/19472. ΦΕΚ 222/24-9-473. ΘΑΡΡΑΛΕΟΣ 11/8/474. ΘΑΡΡΑΛΕΟΣ 11/11/465. ΘΑΡΡΑΛΕΟΣ 20/9/486. ΕΜΠΡΟΣ 22/11/46

ΛΛΕζανορος a . Λατςηκωοτας

8. Ot εττίκηρυγμένοί

Αξιοποιώντας το ύπαρχον θεσμικό της οπλοστάσιο (που υπήρχε yta τη δίωξη των «ληστών των ορέων# στις αρχές του αιώνα) η κυβέρνηση προχώρησε στη επικήρυξη (!) εκατοντάδων αγωνιστών της Εθνικής Αντίστασης, ιδιαίτερα τη περίοδο του 1946. Τις σχετικές αποφάσεις έπαιρναν ο) «Επιτροπές Δημόσιας Ασφαλείας του Νομού)) (ΕΔΑΝ) στις οποίες συμμετείχαν οι Νομάρχης, Πρόεδρος και Εισαγγελέας Πρωτοδικών. Στη συνέχεια οι αποφάσεις αυτές υποβάλλονταν στον υπουργό Δημόσιας Τάξης ο οποίος εάν τις ενέκρινε εξέδιδε και τις σχετικές αποφάσεις για την εφαρμογή τους.

Στα Φύλλα της Εφημερίδας της Κυβερνήσεως (ΦΕΚ) στην κατάσταση των «ετηκηρυγμένων* φιγουράρουν πλήθος αγωνιστών της εθνικής αντίστασης αττό τη Ημαθία:

* κΜε αττόφασ/ ζ/?ς ΕΔ4Λ/ Βεροίας ίτηκ^ρύσσονταί ε/ς /ηστάς ομο- φώνως ως εττ/κίνδυνο/ στη δ/?μόσ/α ασφά/ε/α ο/ φυ/όδ/κο/;

ΚαΛ/αρ/δ^ς Μ/Λπόδ^ς ή καπετόν Λ/<κήτας, του ίωόννου κα; r/^ς Σοφίας, ετών 25 εκ 7ρ/π*οτόμου Βερο/ας.

Κορο/Ζό^ς Συμεών ή κοπετόν 7αρ<[αν, του Ayamou κα/ της ΣουΛΓόνας, ετών 23 κάτοικος 7ρ/ποτόμου Βεροίας.

/σκωβ/δ^ς Μ;χα/)/ ή καττετάν Βύρων, του Ευσταθίου, ετών 32 αττό ro Κομνήν/ο Βερο/ας.

ΣτοΑ/'δ^ς /ωάννης του Κων/νου κα/ Μαρίας, ετώί/ 27 από τον 7ρ/πόταμο Βεροίας,

Δ/ότ/ δ/ωκόμενο; με εντάλματα συΑΑήφεως του ανακρ/τού Βερο/ας κα/ φυ/οδ/κώντες ενετάχθησαν σε ποΑυμεΑή ομάδα ενόπλου συμμορίας κα/ δρουν τρομοκρσπκώς κα/ εγκΑ^ματ/κώς ε/ς βάρος κατοίκων της περ/ο- χής Ημαθίας δ/α77ράτοντες φόνους, σρττσ/ός κα/ όΑΑα εγκλήματα.

/Ιροκηρυχθε/σα χρηματ/κή αμο/βή δ/α rr?v σύΑ/ηφ/ν ή φόνον έκαστος εξ'αυτών 2.000.000 όρχ. κα/ 7.000.000 δρχ. δ/α αποτε/εοματ/κή κα- τόδε/ξ/ ε/ς τας αρχάς^ (ΦΕΚ Β 748/7946).

- Επίσης με τη υπ' αριθμ. 38 (9/9/46) απόφαση της ΕΔΑΝ Βέροιας επικηρύσσονται ως «ληστές)) και «επικίνδυνοι για τη δημόσια ασφάλεια* για το ποσό των 5.000.000δρχ. για τη σύλληψη ή τη δολοφονία τους και


με 3.000.000 δρχ. γ<α την αποτελεσματική κατάδοσή τους σπς Αρχές, ot παρακάτω κάτοικοι της Νάουσας:

Ανέστης Κοντοζής ή καπετάν Ακρίτας, του ΔημητρίουΧαράλαμπος Παλαμάς του ίωάννηΒασίλειος Μπαμπάτσης του ίωάννηΑθανάσιος Νίώπας ή Κίτσος του ΔημητρίουΕμμανουήλ Μαμονίδης ή Τουρλίδάκης του ΣταμάτηΔημήτριος Παπαστρατόπουλος ή Πεταλωτής του Δίονύσηίωάννης Ψαρογίάννης του ΜίχάληΘωμάς Σαγρής του ΑποστόληΜίχαλ Εξηντάρης του ΓρηγόρηΣωτήρης Μπαμπάτσης του ΔημήτρηΔημήτριος Πράπας ή Τάκης του ΣτέργίουΒασίλειος Ντύμπαλας ή Τόμπογλου του ΧρήστουΓεώργίος Τσίότσίος ή Αρβανίτης του ΘεοδώρουΔημήτριος Μήτσου ή Καρβουνίάρης του Βασιλείου


9. Ot δοσίλογο) αθωώνονται

ΑίΑΜΜΑ) H YiMPEUA ?Γ!Α ΤΜ Α!&ΞΜ ΑΰΣίλϋΓΒΜ

AM ΣΥΝΟΛΟ 30.000 ΠΡΟΑΟΤΜ ΦΥΑΑΚϋΑΚ ί,^Νΰ TO 1,3ot°

Ρ/ΖΟΣΠΑΓΤΗί Ϊ7/06/47

Ενώ το νομοθετικό πλέγμα κατά τη διάρκεια τους εμφυλίου θωρακίζεται σε βάρος των αγωνιστών της αριστερός, το αντίστοιχο που αφορούσε τους δοσίλογους γίνεται επιεικέστερο με αποτέλεσμα ot περισσότερο από αυτούς να μένουν ατιμώρητοι.

Το πρώτο νομοθέτημα που εκδόθηκε για τη δίωξη και την παραδειγματική τιμωρία των δοσίλογων.Ήταν αυτό του Νοέμβρη του 1944 (Συντακτική Πράξη υπ. Apte. 1) από τη κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας. Σ' αυτήν υπογραμμιζόταν: <τ'Οστ/ς κατά rr? ά/αρκε/σν της* εχθρ/κής* κατοχής συνερ/ασθη εκ ττροθέσεως ττροδοπκής μετά του εχθρού, εντεύθεν όε ττροέκυψεν ο/αδήποτε ωφέΑε/σ ε/ς αυτόν ή ζημ/'α ε/ς το Εθν/κόν ή Συμμαχ/κόν σ/ώνα ή ε/ς EM/yvar πο/ίτας ή ε/ς ττοΑ/τσς Συμμάχου Κράτους, τ/μωρε/τα/ κατά r/ς ό/ατάξε/ς του παρόντος νόμου;; (άρθρο 1). Στη συνέχεια έχουμε τροποποίηση της με την Συντακτική Πράξη 6/1945 (20/1/45) κΠερ/ επ/βοΑής κυρώσεων κατά των συνερ/ασθέ- ντωνμετά του εχθρού;;. Kat αυτή όμως υφίσταιαι περαιτέρω μετατροπές σε συσχετισμό πάντα με την πολιτχή κατάσταση καί με στόχο όπως απο- δείχτηκε ot διατάξεις να γίνουν ελαστικότερες για τους δοσίλογους.

Ot δίκες αυτές ξεκινούν τον Φλεβάρη του 1945 (δίκη των κατοχικών πρωθυπουργών καί υπουργών) .Ο νόμος με τον οποίο ξεκινούν ot δίκες των δοσίλογων. οι οποίες κρατούν μέχρι το 1948, ήταν ο Α Ν 533/3-9- 1945.

Σύμφωνα μ' αυτόν <?7α α<5;*ήματα τα προβ/επόμενα υττό των άρθρων 7 κα/ 4 θεωρούντο/ τταρα/ε/ραμμένα εάν δεν ασκηθεί /? ττο/ν/- κή α)/ω/ή αυτετταγγέΑτως ή εάν 5εν υττο/Μηθή κατά των ενόχων μήνυσ/ς μέχρ/ τής 20ης /ου//ου;;.'

Με βάση το νόμο αυτό έχουμε προσαγωγή σε δίκη δοσίλογων του


νομού μας (όπου μεγάλο κομμάτι τους όνηκε στους λεγάμενους «ρουμα- νόβλαχουςκ).

Έτσι σύμφωνα με τα υπάρχοντα στοιχεία (δίασωθέντα αρχεία του Ειδικού Δικαστηρίου Δοσίλογων του Πρωτοδικείου Βέροιας) σε μία από τις δίκες ττου το αποτέλεσμα της εκδόθηκε στις 27/2/1946, δικάστηκαν 61 κατηγορούμενοί και από αυτούς καταδικάστηκαν οι 13. Οι καταδίκα- σθέντες (ot περισσότεροι ερήμην) κα< ot ττοίνές που τους επιβλήθηκαν ήταν: Δημοσθένης Χατζηγώγος ειρκτή 6 ετών. Δημήτρίος Β. Μπαζάκας φυλάκιση ενός έτους. Δημοσθένης Καραγιάννης πρόσκαιρα δεσμό 12 ετών. Γεώργιος ί. Τσαλέρας φυλάκιση 6 μηνών. Σωτήρης Γ. Παπαθανασίου ειρκτή 6 ετών. Γεώργιος Ν. Νουλίκας φυλάκιση 2 ετών. Δημήτρίος Καπρίνης πρόσκαιρα δεσμά 15 ετών παρόντες στη δίκη, καθώς κα) τους Στέργίο Χαϊδούλη. Γεώργιο Ζαμάνη, ίωάννη Βρούσα. ίωάννη Ν. Γκόγκο, Κωνσταντίνο Ζαρκάδα κα) Κωσταντίνο Παγκούλη όλους σε ισόβια δεσμά. απόντες.

Την περίοδο που εξετάζουμε έχουμε (20/12/1946) καί νέα κυβερνητική (ευνοϊκή) παρέμβαση με το Ψήφισμα <071946 με το οποίο χορηγήθηκε στους δοσίλογους που δικάστηκαν ερήμην το δικαίωμα της άσκησης του ένδικου μέσου της ανακοπής κατά των καταδίκα- οττίκών αποφάσεων των Ειδικών Δικαστηρίων. Με βάση καί αυτό το νομοθέτημα δημίουργούντα) επιπλέον ασφαλιστικές δικλείδες στη κατεύθυνση, ότ< ακόμη κα) οί ελάχιστο) δοσίλογο) για τ)ς ελάχιστες πράξεις που δικάστηκαν, θα τύγχαναν ευνοϊκής μεταχείρισης.

Έτσι κ/ία ro αν <5/καζοτσν ή όχν σποφάσ/^ε π/έον ro δ/κσσπκό συμ- <3ού/<ο κα/ όχ/ ο ε/δ/κός επ/Γροπος κα/ κατά Γης απόφασης rou εππρέπε- ra< η ανακοπή. Ακόμη ro δ/κσστήρ/ο μπορε/ να δ/ατάξε/ της δ/ακοπής της Π'ροφυ/άκ/σης rou δ/κα<Ρμενο κα/ προφυΑακ/σμένου δοσ/Λο/ου. Kara τη συνεδρ/αση που σποφα/νεΓα/ //ο Γην ανα/3ο/ή της δ/κης. 7ο σπουδαιότερο φκσ/κό ζήΓημα ε/να/ όπ μπορε/ κανε/ς να κα^οδ/κασθε/ ερήμην, να κατα- δ/κσσθε/ ποΑ/ές φορές, να ανακόψε/ όΑες r/ς σποφάσε/ς οτον KarâA/ηΑο χρόνο κα/ σε συνθήκες που θα roy ευνοούσαν κα/ φυσικό να ζήτήσε/ συγχώνευση πο/νώί/# («Τα παιδιά της Λύκαιναςχ-Σ. Παπαγίάννης).

Η ευνοϊκή αυτή μεταχείριση των δοσίλογων έχει να κάνει με την πολιτική τους στάση την περίοδο αυτή. Αρκετοί από αυτούς έχουν ήδη


ενταχτεί στους ΜΑΥδες, ενώ άλλο) προσφέρουν τις «πολύτιμες)) υπηρεσίες τους, ως κεθνίκόφρονεςκ στο νέο καθεστώς.

Αττό τα δίασωθέντα αρχεία του Πρωτοδικείου Βέροας φαίνεται ττως η μεγάλη πλείοψηφία των κατηγορούμενων γ<α δοσίλογ<- σμό απαλλάσσεται λόγω παραγραφής ή γιατί γίνεται δεκτή η ανακοπή της δίκης λόγω ^λιπομαρτυρίας^ (άλλωστε την περίοδο εκείνη λίγο) ήταν αυτοί που είχαν το Βάρρος να καταθέσουν σε βάρος τους). Με βάση τα δίασωθέντα αρχεία ο αριθμός των κατηγορουμένων γ)α δοσίλογίσμό που απαλλάχτηκαν λόγω παραγραφής ή μέσω ανακοπής ξεπερνά τους 60.

Ορισμένα παραδείγματα:Για την περίοδο 1946: Εξασίας λιπομαρτυρίας γίνεται δεκτή η ανα

κοπή γ<α τους : Ν. Τσελεχοβίτη, Ε. Γκόλια, Κ. Λίόλίο, Α. Παπαδόπουλο, Α. Τσάρα. Α. Ζόννα (όλο< από Μελική). Καθώς κα) λόγω παραγραφής π.χ από τον Α. Κοπανό των : Δ. Βάντση, Α. Καραπότόκη, Α. ίντο, Κ. Δελλή. Τ. Γούσίο, Δ. Δητσιώλα. ). Δούμο, Κ. Καραπατόκη κ.α

Πα την περίοδο 1947 γίνεται ανάμεσα στους άλλους δεκτή η ανακοπή για τους Α. Δαβόρα, Θ. Καλλίμπάκα, Π. Βεζερίδη Θ. Θέμελη, Α. Κεμί- τζή, κ.α (όλο) από Βέροα). Ο) ανακοπές αλλά κα) ot με)ώσε<ς των πονών που είχαν επιβληθεί συνεχίστηκαν κα< το 1949 (όταν ο εμφύλιος έφτανε στο τέλος του). Έτσι έχουμε αφαίρεση χρόνου προφυλάκίσης γ)α τους Δ. Χατζηγώγο (Βέρο)ας). X. Μαυρίδη (Αραχο), Ν. Σ. Παραπούρα( Μελίκη) κα< ανακοπή για τους Γ. Σαρρή κα) Α. Δοβλέτογλου (από Βέροα).

Χαρακτηριστική περίπτωση αυτή του Δημοσθένη Αποστόλου Χα- τζηγώγου ο οποίος είχε πρωτοστατήσει στη δημιουργία αυτονομ<στ)κής κίνησης («λεγεωνάριο)))) στη περιοχή κα) είχε δικαστεί από το Ειδικό Δικαστήριο σε 6 χρόν<α φυλακή. Η πονή του μετριάζεται σε 4 χρόνια με βασιλικό διάταγμα.

«ΒασΜε/oy της ΕΜόόος*.Υπσυρ/ε/ον Δ/κωοσύνης/7ρος7ον κ. Emrporrov rou Ε/δίκού Δίκοστηρ/ου Θεσσο/ον/κηζ^Κοίνοπο/ούμε υρ/ν' οπ<σθο/ρόφως σντ/γραφον rou orrô 28 Απρ<-

/S/ou ε.ε Β.Δ/roç 7εύχος* Γ φύλ^οί/ rr?ç Εφηρ. 7ης* Κυ/3ερνήσεως, <5/' ου

Η Ημαθία αιον Εμφύλιο 1946-1949

εμίτρ/όσθ/] e?ç φυ/άκ/σ/^ Γεσσόρω^ ετώί/ η ΠΌ/νή ε/ρκτής 6 ετώί/ η cm- β/ηθε/σσ δυνόρε/ r^ç urr. /\ρ/θ. 57 rryç 27-2-7946 σίτοφόσεως rou Ε/δίκού Δ/κσστηρ/ου Βερρο/σς* ε/ç rot/ xorôSwo ^ηροσθέ^ν/ΐττοστ. Χσ%η/ώγον, κρστούμε^οί/, εν ro/ç E//Sr?por/Kcr/ç φυ/ίακα/ç Errrorrupy/ou κο/ ττσρσκσ- /ούμε^ όττως ρερ/ρί/ήσητε ττερί rryç ταχε/α^ arroyyaMoç roûrou ouw κο< υποβολή ryp/y r^ç ο/κε/'aç εκθέσεων.

B Aï A QI ! / E .I A Ζ T t T 0 3 Ζ Α Α Η Ϊ Β ί

'?*!ίϊ

^ ^ Mtttiav i*. #A/T0t ^ tl^ Mi ^ x t.*. ?*tm n

$4 )Ît 4 ^.

t*h* * *""** ί!" ""'" ,'ίπ 'jÎ*4<sn i*. M'w^icÎ 'S49t < ! 4 t) t* tt "

' r. X ί * * t

7 a arro w ^ t/T rn K à ίά γ ρ α φ α r/?ç u rrô S M ^ ç Χ σ τ ^ γ ώ ^ ο υ

47

Μίςανορος Λοτςηκακττας

10. Η τρομοκρατία των παρακρατικών

Η περίοδος της τρομοκρατίας σε βάρος κάθε δημοκράτη. ΕΑΜίτη ττου ξεκίνησε αμέσως μετά την συμφωνία της Βάρκιζας, συνεχίστηκε καί κλιμακώθηκε την περίοδο ττου εξετάζουμε.

Η δράση των τταρακρατ<κών ακροδεξιών ομάδων εντάθηκε με κύριο χαρακτηριστικό της, την ουσιαστική συγχώνευση της δράσης της με τον *εθν<κό στρατό* στην επιχείρηση ^εκκαθάρισης* των *Εαμοκομμουνίστών*. Ot ακροδεξιές αυτές συμμορίες συχνό λειτουργούν στα πλαίσια των MAY, όπου ot εττίκεφαλείς τους σε κάθε χωριό είνα) ακραιφνείς εθνίκόφρονες με αμαρτωλό παρελθόν κατά τη διάρκεια της κατοχής.

Την εποχή εκείνη (όπως βεβαιώνει και ο τ. υπουργός-βουλευτής ί. Παπαδάκης στο βιβλίο του «Μισός αιώνας πολιτικών αγώνων και εθνικής δράσεως^) στο νομό μας δρουν ακροδεξιές συμμορίες έχοντας ως αρχηγούς γνωστούς δοσίλογους της κατοχής. Πρόκειται για τους:

1. Ο καπετάν Γεώργης, ο οποίος είχε καταδικαστεί γ<α δωσιλογι- σμό από ίο Κακουργιοδικείο της Βέροιας σε 20 χρόνια φυλακή. Η δράση του εξελίσσεται στην περιοχή της Βέροιας (κυρίως πέραν του Αλιάκμονα) αλλά και της Κατερίνης.

2. Ο γνωστός ταγματασφαλίτης, καπετάν Παύλος ο οποίος μάλιστα επί κατοχής είχε ξυλοκοπηθεί δημόσια από τους ίδιους τους γερμανούς για χρηματισμό. Η δράση του ήταν στην περιοχή του Μακροχωρίου.

3. Ο γνωστός ταγματασφαλίτης Μιχάλ Αγάς (ο οποίος τα στα τέλη του 1946 είχε αυτοχρισθεί ως «αρχηγός MAY Αλιάκμονος*) από την Κοζάνη με δράση και στην περιοχή της Νάουσας.

4. Ο Αριστείδης Παπαδόπουλος. υπόδικος για δοσιλογίσμό Εδώ θα πρέπει να σημωθει πως ο εν λόγω ταγματασφαλίτης που έδρασε στο Νησέλι. κατηγορούμενος για δύο φόνους και για ηθική αυτουργία σε άλλους τρεις, προφυλακίστηκε στο Γεντί Κουλέ (9/11/45), μεταφέρθηκε στο νοσοκομείο ως «καρδιοπαθής» (16/8/46) και δραπέτευσε απ' αυτό (25/10/46) χωρίς από τότε να κυνηγηθεί ξανά! Μάλιστα τη περίοδο του εμφυλίου (1948) διοικούσε ανεξάρτητη ΜΑΔ (Μονάδα Ασφαλείας-Διώξεως) με έδρα τη Μελίκη και υπαγόμενη στο Τακτικό Στρατηγείο Εθνοφρουράς


Βέροιας.Η συνεργασία τους με τις «Αρχές» προκαλει τους πολίτες, οι οποίοι

βλέπουν το καινούργιο καθεστώς ότι αποτελεί ένα «σώμα)) με το καθεστώς του δοσιλογισμού της κατοχής. Είναι χαρακτηριστικά τα όσα αναφέρει ο τ. βουλευτής ). Παπαδάκης σε επιστολή διαμαρτυρίας προς τον επιτελάρχη του Γ' Σώματος Στρατού Αρχιμήδη Αργυρόπουλο :

#...Γ?ερ/έπεσε στη y άμεσον οντίΑ/φ/ν pou όπ ο αρχη/ός των MAY ε/ς την ττερ/οχήν f /ανν/τσών, είνα/ ο /νωοτός από τη κατοχήν τσ/μστασφα- Αίτης κοπετόν ΠαύΑος τον οποίον ακόμη κα/ ο/ /ερμανοί είχαν απομακρό- νε/ σττό κοντό τους... Σήμερα με πΑηροφορούν όπ η Ταξ/σρχία Βεροίας εν συνερ/σσία με το εκεί τμήμα ασφαΑείας, κατώρθωσαν επί τέΑους να ανακα/ύψουν/ 7ον κατό/^ηΑο σωτήρα της περ/οχής Βεροίας.

Ο /νωστός ^ρ/στείδης Παπαδόπουλος, εκρίθη καταΑΑηΑότερος από τας χ/Α/όδας των μονίμων κα/ εφέδρων αξ/ωματ/κών, <5/α να εκκαθα- ρίση τη ύπα/θρον της Βεροίας/ Υποθέτω πως δεν θα σου είνα/ ό/νωστος. Είνα/ ο απα/χονίσας κα/ εκτεΑέσας τους συ/χωρ/ανούς του Λ/ησε/ίου, κατά την Κατοχήν, ο επίσημος καταδότης των Γερμανών, κατά τα μπΑόκα της Βεροίας, ο καταδ/κασθείς ως συνερ/ότης των /ερμανών κΑπ.

ΟμοΑο/ώ, ότ< εκπΑήσσομα/ δ/α τσς πη/ός των πΑηροφορ/ών των αρμοδίων κο/ την ελαφρότητα με την οποία εμπ/στεύοντα/ την...σωτηρίαν της υπαίθρου ε/ς τέτο/ους...εθν/κούς ήρωας.^

Αλέξανδρος Α Χατζηκώστας

11. Δηλώσεις Μετανοίας

Η υπογραφή δηλώσεων μετανοίας εγκαινιάστηκε με το Ν.5746 της 18/9/1933 καί αφορούσε αρχικά καταδικασθέντες με το περίφημο ιδιώνυμο του Ε. Βενίζέλου. Στη συνέχεια το μέτρο αυτό αξιοποιείται έντονα στη δικτατορία του Μεταξά, ενώ στην περίοδο του Εμφυλίου συστηματοποιείτο] κα) αποκτά νέα ποιοτικά χαρακτηριστικά. Οι στόχοι της εκάστοτε κυβέρνησης ήταν μέσω αυτών η πολύπλευρη αποδυνάμωση του ΚΚΕ. Μ' αυτόν τον τρόπο χτυπιόταν η εσωτερική του συνοχή, ξεθώριαζε η αγωνιστική αξιοπιστία του κόμματος. Ακόμη για τους ίδιους τους κδηλωσίες)) σήμαινε συντριβή της προσωπικότητας τους και ταυτόχρονα πολιτική τους απενεργοποιηση, ενώ για ορισμένους πολίτική μεταστροφή και μετατροπή τους από θύματα σε θύτες του καθεστώτος.

Στην περίοδο του εμφυλίου γύρω από τις δηλώσεις μετανοίας στήνεται ολόκληρος μηχανισμός, ενώ συνοδευόταν από ολόκληρο «τελετουργικό)) που μέσω αυτού επεδίωκαν μέγιστα πολιτικά οφέλη για το καθεστώς. Έτσι για παράδειγμα όταν ένας κρατούμενος υπέγραφε δήλωση, αυτή μεταφερόταν μέσω του Υπουργείου Δικαιοσύνης στο τόπο διαμονής του και κατόπιν μέσω των δημοτικών και εκκλησιαστικών αρχών, αλλά και τη συνδρομή του Τύπου δινόταν δημοσιότητα. Φυσικά σε δηλώσεις μετανοίας δεν εξαναγκαζόταν μόνο οι φυλακισμένοι ή εξόριστοι αλλά και όσοι ακόμη θεωρούνταν «ύποπτοί)) από τις Αρχές, όσοι οδηγούνταν σε δίκες , συχνά και όσοι ήθελαν να ξεκινήσουν επαγγελματική σταδιοδρομία κ.α

Οι θέσεις του ΚΚΕ για το ζήτημα των δηλώσεων ήταν σαφείς ήδη από τη προηγούμενη περίοδο. Καταδίκαζε απερίφρα-

Af)OUAlHIM3ï!UAOMiAEtAE ι ΠΑ ΤΟΥΕ ΔΚΛΩΠΕΧ

ïTLtrs;_ . , _

Η ΜΑΧΗ ΤΗΣ ΡΟΥΜΕΛΗ!Ο) ΛΜΓΛΡ'ίΙ ίΛΙΕΑΑΒΜ^ Κ Α) 7 h ΑΝίΚίΐ ί^:

-ί-ïî s?: r <-.*-[ .

Ρ:ΖΟΣΠΑΓΓΜΣ 8/10/47


στα τ<ς δηλώσεις κα) διέγραφε από μέλη του όσους ΐ)ς υπονρόφανε Εν τούτος αρκετοί ήταν αυτοί που πάλεψαν στην πρώτη γραμμή κατά τη διάρκεια της αντίστασης, όντας δηλωσίες. Στο 7ο συνέδριο του ΚΚΕ ο δηλώσεις χαρακτηρίζονται «ω ς αποστασία κα) προδοσίαν κα) πως «δηλωσίες δεν γίνοντα) δεκτοί ξανά στο ΚΚΕ)).

Στη 3η ολομέλεια του ΚΚΕ (Σεπτέμβρης 1947) αποφασίστηκαν τα

ΟΙ % Δ Η Λ Ω Σ Ε ΙΣ * ΑΥΟ ΤΑΓΜΑΤΑ ΤΟΥ ΑΗΜΟΚΡ ΑΤΙΜΟΥ ΣΤΡ Α ΤΟ Υ ΜΠΗΚΑΜ ΣΤΑ ΓΡΕΒΕΜΑ

Αΐ, ' -- Ή ίΗΜίρη ΐξί).ίζη {Πτχκρήκχ'

Π ΕΘ ΑΝΕ Ο Λ Ε Ο Ν Τ ί Ο ΖAfUxniMcnct )iin Χύηρον ΤΟ ΛΛ ) ΚΟ ΠΕΜΘΟΙΑΪΧΜΜιΕ: [Ι'ίΛίΚΑί

<=ΝΑΥ)ΟΘΕΤΗΣΟΥΜΕ ΤΟΑίΤΗΜΑΤΟΥΕΑΜ Γ)Α Ο ΥΔΕΤΕΡΟΤΗΤΑ))

Ο HPgAHi ί;iMAOHHZÎO] ΚΑΙ ΕΑΛΗΜΕΣ

: KAIHfOFHMATtKHΕ HA) EtlIÏHMH Ε rtM.,AHA!HHM«AMMHTrtM

ΑρΒρο του Κ.Καραγίώρνη 27/07/47

51


εξής για το όλο ζήτημα : Ο/ομέΑε/σ δ/οπ/στώνε/ ότ/ η απόφαση rot/ 7ου Συνεδρ/ου //ο το ξεκαθόρ/σμο του ΚΚΕ on' τους δηΑωσ/ες της 4r?ç Αυ/ούστου κο< π?ς 7ης κοτοχής προ/ματοπο/ήθηκε κα/ αποφοσ/ζε/ or/ στο εξής ο/ κομμσπκές ορ/ανώσε/ς μπορούν t/α δέχοντα/ ο/τήσε/ς //ο οποκο- τοστοση στο ΚΚΕ οπό πρώην δ^ωσ/'ες της mo πάνω κοτη/ορ/ος που με ro έρ/ο rouç κα/ τ/ς θυσ/ες τους οττόδε/ξον ôr< ξονοπόχτησον ro δ/καί- ωμο κα/ Γην τ/μή vo //νουν μέΑή rou ΚΚΕ. Ο/ κομμοτ/κές οργονώσας θα οποφοσ/'ζόυν κα /<ο ro κατά πόσο ο/ δη/ωσ/ες /του οποκοταστένοντα/ θα περνούν on' ro στόδ/ο rot/ δοκ/μου μέ/ους rot/ ΚΚΕ. Ο/ σποφόσε/ς //ο αποκοτοστοση δ^/ωσ/ών εΑέ/χοντα/ κσ/ errwup t/o rcr/ απ' τ/ς C7r/rporréç πό/ης κσ/ /νωστοπο/ούντο/ με ό/ο ro στσ/χε/ο κο/ στο Π.Γ της* Κ.Ε. Η ΟΑομέΑε/α δ/ευκρ/ν/ ε/ or/ η δήλωση rrot/ /έννηκε με /νώση rou Κόμματος, //or/ ο ο/ων/στής έπρεττε νο συνεχ/σε; το y ο/ώνο rot/ θεωρε/ro < πως δεν έ//νε. Επίσης α/ων/στής που με δήΛωση ξε/έ/σσε το εχθρό κα/ β/ήκε στο βουνό //ο να προσφέρε/ το εαυτό του στον ο/ώνο δεν θεωρείro/ δηΛωσί- ος /Ιο κάθε περίπτωση ro σποδε/χτ/κό στο/χείο ττρέττε/ να 'να/ onôAt/ro πε/στ/κό*).

Στη συνέχεια δημοσιεύουμε ορισμένες από αυτές (με μόνο τα αρχικά των δηλωσίών) διακρίνοντας ταυτόχρονα διάφορες παραλλαγές στη χρησιμοποιούμενη φρασεολογία. Θα πρέπει να τονκπεί πως η διαβάθμι- ση της φρασεολογίας έχε! να κάνει κα< αρκετές φορές κα: με τη μετέπειτα στάση του «δηλωσία». Έτσ< έχουμε τυπικού χαρακτήρα δηλώσεις, όπου συχνά αυτοί που τις κάνουν σε μ<α πορεία συμμετέχουν στο λαϊκό-αρίστε- ρό κίνημα, δηλώσεις που έγ<ναν στα πλαίσια της στρατιωτικής θητείας, αλλά κα) δηλώσεις όπου εμφανίζεται σαφής ιδεολογική μεταστροφή που φτάνε) μέχρ) το «κάρφωμα)) πρώην συντρόφων τους κα) η συνεργασία μί τ'ς Αρχές.

* «Μ Επ/τροπή ^ημοσ/'ος Ασφα/είος οπεφόνθη δ/α /ους κάτωθι ονο/ροφομένους που υ/τέβο/ον δ^ώσε/ς ότ/ ουδέποτε υπήρξαν κομμουν/στα/ κα/ ότ/ σποδο/ί/μάφυν τσς πρόξε/ς των ανορχ/κών, όπως μη εκτοπ/- σθώσ/ν. ΑΑκ/β. Μ., Αποστό/η X., Βοσ. Ε., Μ/κόΛαον Λ/.ν ^

* «Βοσ/ίΑε/ον της ΕΜόδος 7μήμο Ασφα/είος Βερο/ος. λύνομε/ της υπ'σρ/θ. 79043 δ/οτα/ής* rot/ ΓΕΣ ποροκο/ώ δημοσ/εύσοτε ε/ς* τσ εφημερίδας υμών τσ κότωθ/.' «Ο/ στροτ/ώτο/ 7? Σ του ΜκοΑσου εκ Βεροίος, Μ.

Η Ημαθία οιον Εμφύλιο 1946-1949

Π. του εκ Bipo/'oç, /l/l rou Αθον. ex Βερο/aç, 7 Xp. 7ou Κων/wu εκ ΚαβσσΜω^, Λ/. O. rou Λ//κοΑόου εκ Βαρβάρες, K. /. rou Εμμσ^ουή/ εκ Βερο/σζ'. /. /I rou /ωό^νη εκ Κότω Tp/rrorâpot/, 7ίΓ rou /ωόί/^η, A. Γ rot/ Αθοί/οσ/ου εκ Βερο/aç, 5/ο όηΑώσεωί/ τω^ αφού εξ/στορούσ/ την φόσ/ν

-UMMi. M !UÜH- *. , Ι.ι-#.* .. .1- Ό κάτΜίχ ίπο^γρ^νος

C j — t — Άί.ϊίζΛΛί n&on<*; ÎnitxmtÎ^_rv vvjoc: τΰ^ σ-vvt:-^ ^ ' nrtûv roo ncpl cuSoût;

M U t ^ H M ^ ^ I& s ÎM o & s c w Îo m v '-'-p^fK !<)** - ........ λΰ wn&iA-M; 4') ànctnuca

- fAv KotJVOMWtÎÎv ta) tàs phoHwnH^^nÎporr^)^ 5οζοο< ς οίποΰ Ava

_____ . r ____γν-jpCuY ίτ ι οΰτος ύποοκΑπτπJ ^ τά ica K^r(xn toÎc!-

i —1^. —^ ^ο-ίή μίίλο;,*** ' — ^ ^ , )M« T7; 5wApn; 5)ά γήν to-H r-! ^ ΐ3^=γ*Ί i uro 'nev toc Kotttwvtwü

Μ !ήν Αίτηρ<3ν TfK Ππρίόοζ !ή &1 Air iûcmu 1P4/

Ό ùna)!tùvÎK. δηλύν

ίΧλίΟΙΧΏΣΐΙ

!ίί&!^ L==ti*. Τ*' CHi!t srhé. etip τ- tï rc ^rtcsat BJ3ai?r* c

Ζ^ίΙΤίί " :*;ί==*'='χρ - . . , ' ' ' . . '

"<=7^- . r r i

AM ^

5-

Ό MTU&) ύτ!ογΓγ 3μένος Γίόρ ΊΟς h?!VX-3Ç τοϋ Χρήστου άτοκος EmonsmNàiicu ntpi ψτυδοΟς δηλάοα^;

Ç c T i ivsjmov Αρχής δηλύ inrtv&j-

* ucvvtspôv τ ι ς <pôâponûi&; 5οζα3)νζ ûôroO àvayvup uv ^Tt o&te<; ùntwànrü τά &cpt- λα TOQ τους Kùi clvc^o5έλω έργοτ^Λ &λος μου τός &/νόμος δΆ τήν λστσπολίμη- ο<ν ro i «Οί^κν^'σμοΟ &ά τήν ο^τηρίον τ ^ f l o w e r μου. ΒφΛΛΤή 6q Aùyoà?Tût) !Ρ47 *0 unc.' vm 5ηλύν

Π Μ ΚΝΜ Π ! Μ *

n O K & F *

<4πο 5^μοσ<ίύμστα rot/ ΘΑΡΡΑΛΕΟΥ

53


ran/ κο/ τη δρόσ;ν τω συνεργατών αττοκηρύσσωσ/ ως σ/αυοδού/ους κσ/ προδοτ/κάς roç οργσνωσε;ς ΚΚΕ κσ; ζητούν να σγων/σθώσ/ υπέρ της πσ- τρ/δος εναντίον ran/ ανσρχοσΑαύων^ Ο Δ/ο;κητής της ΑσφσΑε/σς Αντων/- ου ^

- «Η υπογεγραμένη A w o X. κάτο/κος Βερο,ας, δη/ώ υπευθύ- νως κσ/ εν γνώσε/ των συνεπε/ών rou Λ/όμου ττερ/ ψευδούς δη/ώσεως ότ/ εν αγνο/ο μου με ε/χον εγγράψε/ ε/ς ro κομμουν/στ/κόν κόμμα, ω ς κα; ότ/ υπήρξα εττον/'πσσ. Μετ' σγονσκτήσεως σποκηρύσσω κα; ro κομμου- ν/σπκόν κόμμσ ω ς κα/ κάθε παραφυάδα auroù Ε/ΤΟΛ/, ΕΑΜ, ΕΑ, ΕΑΑΣ δ/ότ/ σπεδε^θησαν οργανώσε/ς σντεθν/κσ/ κα/ εθνοκτόνο;, ω ς γνήσ;α δε εΑΑην/ς ουδέποτε θα ανεχθώ να κστσπροδόσω την πατρ/δα μου ε/ς τους σ/αύους, όπως επιδ/ώκουν α/ ανωτέρω πο;κ;Αώνυμο; ορ/ανώσε/ς ω ς κσ/ ότ/ θα εργσσθώ ω ς εΑΑην/ς δ/σ τη νίκην κα/ τη σωτηρ/αν της πστρίδος μου από rov αναρχοκομμουν/σμόν. Την δήΑωσ/ν τούτην υποβόΜω σβ/όστως υττακούσα ε/ς τη φωνήν της συνε/δήσεως μου κσ/ τη φωνήν της γΛυκε/άς μας πατρίδας της ΕΜ σδσςμσς. Εν Βερο/α Π/8/ΐ947^

-Ο υπογεγραμμένος Δημοσθένης X κάτο/κος Βεροίας δηΑώ υττευ- θύνως κα/ εν γνώσε; των συνεττε;ών του νόμου περ; ψευδούς δηΑώσεως ότ; Κατά το δ/όστημα της κατοχής π/στεύσας ότ/ το ΕΑΜ έκαμνε αγώνα κατά των κστακτητών μπήκα στη ορ/ανωσ/, π/στεύων ότ; προσφέρω υπηρεσίαν ε/ς την Πατρίδαν μου ως ΕΜην. Αργότερα κατετάγην ε/ς ro ΕΑΑΣ κσ/ εποΑέμησα χωρ/ς νσ εγκΑημστ/σω κατά των αδεΑφών μου, αΑΑό μόνον το καταχτητήν. Εν τω μεταξύ με έγραψαν ε;ς το ΚΚΕ δ/σφωτίζοντας με ότ; πρόκε/τσ; περ/ Κόμματος που αγων/ζετα/ δ/α ro καΑό της άνθρωπό/ητος Τ*ώρα κατσΑσβσ r/ς ψευτ/ές τους κσ/ όΑη την προδοσία τους. At θσ γ/νω ποτέ ΒούΑγσρος ούτε σΑαύος. Ε/μα/ ΙΕΜην κα/ ΈΑΑηνσς θσ αποθάνω Λττοκηρύσσω τσςΑρχσς του Κομμουν/σμού κα/ τα απάνθρωπα εγκΑήμστά του. ΚσταγγέΑω ro ΚΚΕ ως ττροδοτ/κόν της πατρίδος μου ε/ς τους σΑσύ- ους. ΔηΑώ ότ/ θσ πολεμήσω κάθε προδοτ/κήν οργάνωσ/ν με όΑσ μου τσς δυνόμε/ς προσφέρω ν κα/ την ζωήν μου δ/σ τη σωτηρ/αν της /Τατρ/άος μου. Εν Βεροία τη 29/8/47"

-<ifΟ κότωθ/ υπογεγραμμένος Γεώργ;ος Λ/, του Χρήστου κάτο/κος Επ/σκσπής Λ/σούσσης εν γνώσε/ των συνεπε/ών του νόμου περ/ ψευδούς δηΑώσεως ενώττ;ον Αρχής δηΑώ υπεύθυνο ότ; σποκηρύσσω το Κομμού-


wapov κσι τας φθοροπο/ός δο^οσ/σς ouroù οναγνωρ/'ζων or/ ούτος υπο- σκάτττε/ ro θερέΑ/σ rou κρότους κο/ i/Vo/ όργονον ro/y ΣΛαυοφώνων κο/ or/ θέΛω ερ/ασθή ρε ό/ας pou τος δυνόρε/ς δ/ο rr v κστοπο/έρησ/ν rot/ Κορμουν/σρού δ/ο r/?v σωτηρ/αν της Πστρ/'δσς pot/. Βέρο/ο τη 8η <4υγού- orou 7947*)

*0 urro/εγραρρένος 7ί Κωστοντ/νος rou /ωσννη, κ/όσεως 7946 εκ ZS/o oroû, γεωργός, δη/ώ υττευθύνως κο/ συθορμήτως εν γνώσ/ των συνεπε/ών rou νόμου. χωρίς να φοβηθώ β/α r/νό ro κότωθ/. Προ του εΛ- Αηνο/τσ//κού ποΛέμου ουδεμ/σ σχέσ/ν ε/χον με ro (ενόδουΛον κο/ προ- δοτ/κό ΚΚΕ. Οργσνώθηκο ε/ς την ΕΠΟΛ/ rov Mopr/ov 7944 orrô rov Xp. f οναπδην, πσρορένω ρέχρ/ της συρφων/ος της Βόρκ/ζσς. Εκτοτε έ/τσψα να συρπσθώ τσς ορ/στερός οργανώσε/ς κο/ όρο rr? συστόσε/ των MAY υπ*ηρέτησσ ω ς ποΛ/'της μέχρ/ της στρστεύσεως pou. Υπεύθυνο/ rou ΚΚΕ ε/να/ ο Γρ. ΖαρσΛ/δης, Μ/Λ. Χερ/δης, rou Ε<4Μ Κ. Κωοτογ/ίδης, Β. Μαν/ό- που/ος. της ΕΠΟΛ/ 4ουΛκερ/δης. Ευστ. ΟεοχαρόττουΛος. της Ε7)4 Γ Καρσγεωργίου, της ΕΛ Ερρ. 7σου/Γσ/δης, Αντ ΜποΛτ^ης, της Ε.Π ουδέ- να γνωρίζω, rou εφεδρ/κού ΕΛΑΣ Θ. Μουρσπδης. Ουδε/ς κστσδ/ώκετο/ αττό r/ς αρχές. Μ<σώ ro ΚΚΕ κο/ τας παραφυάδας του δ/ότ/ δε δ/στόφυν ver δ/απρόξουν ro π/έον φρ/κτότερα εγκΑήροτα προκε/ρένου να πετύχουν rou σκοπού των. την κστό/ηψ/ν της ε^ουσ/ος δ/σ της β/'ας κο/ να εγκοθ/- δρυσουν τη rr/εόν μ/σητήν κο/ στυγνήν τυρρσν/'σν των. Κατσδ/κάζω κσ/ αττοκυρύσσω ρετό /3δεΑυγρ/σς κσ/ orrorporr/oopo άττασας τας σνσρχοκομ- μουν/στ/κάς οργονώσε/ς κο/ κόρρστο ΚΚΕ. ΕΑΜ. ΕΑΑΣ, ΕΠΟΛ/. ΕΑ, Ε714, ΣΛ/ΟΦ, Λ/ΟΦ, ΣΚΟ κσ/ δηΛώ ότ/ θο πολεμήσω ρέχρ/ν τε/ευταίας ρσν/δσς rou α/ρστός ρου γ/σ τη συντρ/;Β/) των επ' αγαθώ της Λατρευτής pou rrorp/- δος την οπο/'σ υπεραγσπώ κσ/ δ/σ την οττο/ον ε/ρο/ έτο/ρος να θυσ/οστώ. Βέρο/ο 4/7/48*).

Ορισμένο) μάλιστα αττό τους κμεταμΕληθέντΕς* χρησιμοποιούντο ως ομιλητές σε προπαγανδιστικές συγκεντρώσεις που δωρ- γανώνοντα< από τ<ς τοπικές αρχές.

<sr Μ/ο συγκ/νητ/κή ποτρ/ωτ/κτ) συγκέντρωσ/ς έγ/νε ε/ς την πόΛ/ν μος. Σκοπός της ήταν να οποκηρύ^ουν δημόσ/α ro ερυθρό δο/ρόν/ο κο/ ν' αττοκαΜψουν τους σστον/κούς σκοπούς rou ΕΑΜοσΛαυ/σμού δύο παρσ- πΛονηρένο/ που πσρεδόθησον. Επρόκε/ro γ/ο τους Κοπετόν Κσρσφωτ/ό


κο/ την κσπετον/σα ΚαΑ/όπη MopKOjS/rc/. E/ç rr?v συ/κέντρωσ/ν πορέσττ? ο/όκΑ^ροζ* ο Ασός* r/;ç Λ/σούσης... Mero rov Αό/ο rou το/μστάρχτ? (σ.σ 5/o/K r/) rou 519 rô/μοτος) μΜησον ο/ Κορσφωπός* κο/ Μαρκοβ/τσί?ς δή- Αώσοντες δημόσ/ο rr?v με rovo/o των κο/ οττοκο/ύφοντε^ rouç αντεθν/κούς σκοττούς* κο/ ro κοκουρ/ήμοτσ των Ε/\ΜοσΑούων^ ^

Εδώ θα πρέπει να τονιστεί πως σε όλη τη διάρκεια του Εμφυλίου Πολέμου (ιδιαίτερα μετά το πρώτο εξάμηνο του 1947), όπως αναφέρεται και σε εφημερίδες της εποχής εντείνεται η οργανωμένη προσπάθεια με τη συμμετοχή πολλών «εθνικών οργανώσεων)) με επίκεντρο τη Θεσσαλονίκη στην πραγματοποίηση παρόμοιων «ενημερωτικών συγκεντρώσεων)) σε Βέροια, Νάουσα και Αλεξάνδρεια. Σ'αυτές συμμετείχαν και οι τοπικές- στρατιωτικές αρχές ενώ ως ομιλητές χρησιμοποιούνταν καθηγητές του Α.Π.Θ, παλαιοί μακεδονομάχοι και «μετανοήσαντες)) του ΔΣΕ, ενώ συχνά ως επιστέγασμα παρόμοιων εξορμήσεων ήταν η έκδοση ψηφισμάτων με τα οποία εκφραζόταν η «λαϊκή θέλησις)) για «καταπολέμησιν των κομμου- νιστοσυμμοριτών)).

1. ΘΑΡΡΑΛΕΟΣ 9/6/472. ΘΑΡΡΑΛΕΟΣ19/1/48

3. ΕΛΛΗΝίΚΟΥ ΒΟΡΡΑ 14/5/47


ΚΕΦΑΛΑΙΟ Β'

Η κατάσταση σ το συνδικαλιστικό κίνημα

1. Το Εργατικό Κίνημα

Η πολιτική κατάσταση της εποχής δεν μπορούσε να αφήσει ανέπαφο το συνδικαλιστικό κίνημα των εργαζομένων. Τον Μάρτιο (8-10) του 1946 πραγματοποιείται το 8ο συνέδριο της ΓΣΕΕ με τη συμμετοχή 1.790 αντιπροσώπων. Σπς αρχαιρεσίες ο ΕΡΓΑΣ (συνδυασμός που στηριζόταν από το ΕΑΜ) κέρδισε το 71% στο σύνολο των εκλεγμένων! Η σαρωπκή αυτή νίκη του ΕΡΓΑΣ τρομάζει το καθεστώς και τους μηχανισμούς του

Λνπττρόσωττοτ rr;ç Νάουσας στο 8ο Συνέδριο της ΓΣΣ& Στο κέντρο ο δολοφονημένος πρόεδρος του ΕΚΛ/ /I Βουτυράς

καθώς και τους αγγλοαμερικάνους που με ενεργό ρόλο των πρεσβειών τους επιδιώκουν την ανατροπή της κατάστασης και την «αποκομμουνισπ- κοποίησηΗ της ΓΣΕΕ. Χαρακτηριστικό παράδειγμα της τρομοκρατίας της

Αλέξανδρος Α. Χατζηκώαιας

εποχής εκείνης, είναι και δολοφονία (17/4/46) του προέδρου του Εργατικού Κέντρου Νάουσας, στελέχους του ΕΡΓΑΣ Γ. Βουτυρά.

Πέρα από την τρομοκρατία μπαίνουν μπροστά και ot νομοθετικές παρεμβάσεις. Στα πλαίσιο αυτά σπς 26 ίούνη 1946 το Συμβούλιο της Επικρατείας κηρύσσει άκυρη την Υπουργική απόφαση 24792/46 και ακυρώνει το Διάταγμα 393/1945 με βάση το οποίο μετά την απελευθέρωση ορίστηκε διοίκηση στη ΓΣΕΕ η οποία ξεκίνησε την διαδικασία αρχαιρεσιών στα σωματεία, τα εργατικά κέντρα και τις ομοσπονδίες. Στις 25 ίούνη με υπουργική απόφαση του Υπουργού Εργασίας Α. Στρατού απολύεται η εκλεγμένη διοίκηση της ΓΣΕΕ και διορίζεται προσωρινή για να διοργονώ- σει νέο συνέδριο.

Μετά από την απόφαση αυτή σε ολόκληρη τη χώρα ξεσπούν διαμαρτυρίες και απεργίες, ενώ η εκλεγμένη διοίκηση συλλαμβάνεται καί καταδικάζεται σε φυλάκιση 4 μηνών με το επιχείρημα ότι αρνείται να πα- ραδώσει σους εγκάθετους τα μητρώα. Με τη υπογραφή της ελληνοαμερι- κάνίκης συμφωνίας (20/6/47) από τους πρώτους που καταφτάνουν στην Αθήνα είναι ο trving Brown αντιπρόσωπος των ανπκομουνισπκών αμερικανικών συνδικάτων AFL στη Ευρώπη.

Σε εκτίμηση του για την κατάσταση στο συνδικαλιστικό κίνημα αναφέρει χαρακτηριστικά: t 7ο αμερ<κόν/κο σ.χ πρέπε/ ya βοηθήσει στην οικοδόμηση του εΜη(/<*ού σ.κ. ΑΜά t/πό την προϋπόθεση όπ θα ε/να< έ^α ενωμένο, ελεύθερο σοίΆκα/ίίοτ/κό κίί^μσ χωρίς πο/π/κή ε^ίβοΑή του κομμουνίσπκΌί) κόμμα roç χωρίς το^ κυβερί/^^ό έ/ίε/χο ή εύ^οίον.

Το διάστημα 9-14 ίούλη 1947 με επιχείρηση «σκούπα» του υπουργού Εθνικής Ασφαλείας Ν. Ζέρβα συνελήφθησαν όλο< οι εκλεγμένοι συνδικαλιστές (οι εφημερίδες της εποχής κάνουν λόγο γ<α 15.000 άτομα!) από σωματεία. Ομοσπονδίες και Εργατικά Κέντρα. Στις 28 Μάρτη 1948 πραγματοποιείται το 9ο συνέδριο της ΓΣΕΕ μετά από τη σύμφωνη γνώμη του Υπουργού Εθνικής Ασφαλείας(ί) καί των αμερικάνων, αποτελούμενο από «εθνικόφρονες αντιπροσώπους» καί το οποίο μετατράπηκε επί 15 μέρες σε ρινγκ μεταξύ των διάφορων ομάδων των εγκάθετων Γραμματέας τελικά μετά από πολλές παρεμβάσεις εξελέγη ο Φ. Μακρής. Επρόκειτο για μελανή σελίδα του σ.κ της χώρας που το σημάδεψε για πολλές δεκαετίες.

Μέσα στο πλαίσιο αυτό θα πρέπει να είδωθεί κα) το σ.κ της περί-


Ε Ρ Γ Α Τ Ι Κ ΗΟΕΟΡΗΤίΚΟ ΣΥΝΑιΚΑΛ' ΣΤίΚΟ ΟΡΓΑΝΟ ΤΟΥΕΡΓΑΕ

ΠΑΜΜΜΟΥ 1., U^.-^ ^ -τ- 6

n E P t e x o ^ E M a

*7** , , Β .^Ιΐίίίί\ ,^ .Λί πί '0H.4, J .*"52L.

O Π Ρ Ο Ι Α Μ Α Τ Ο Α Μ Μ Ο Ι M A I

- *1* < ίίΗ ΒίΒΛ ir

Το ίχ<χο44*Φ TOU W A I - tpyonxosi A<^mo3Ot«to*) itwjontctxx). ο οποίος Λκη- to μητάλο μέτΜίο τη^A^ortpOç cm3 cv^3'Kûroμττά το tm

τη μτγόλη ηΑ*Φφτκρ4α tyro Λο ÎL dp o ro Μ&ρτη wv ( C*6

59


οχής μας Ανάγλυφα όλες αυτές οί πλευρές περίγράφοντα) στα δίασωθέντα πρακπκά των συνεδριάσεων του Δ.Σ του Εργατικού Κέντρου Βέροιας. Στη περιοχή της Νάουσας δεν υπάρχουν τα αντίστοιχα πρακτικά μετά τη δολοφονία του Γ. Βουτηρά και Ής διώξεις καί των άλλων μελών του Δ.Σ, απλά αναφέρουμε πως και ο επόμενος, «δοτόςκ πρόεδρος του, Δημήτρι- ος Μπατζουγιάννης δολοφονήθηκε στα τέλη του 194Β.

Από τα πρακτικά του Εργαπκού Κέντρου Βέροιας προκύπτουν τα παρακάτω:

Στ<ς 31/8/1946 πραγματοποιείται η τελευταία συνεδρίαση της εκλεγμένης διοίκησης του Εργατικού Κέντρου η οποία μετά από σχετική απόφαση του Νομάρχη Ημαθίας (Αρ.3177/12-8-46) που υλοποιούσε τη σχετική Υπουργική Απόφαση, παυόταν. Στη συνεδρίαση αυτή πήραν μέρος τα παρακάτω μέλη της διοίκησης: Ν. Λαγούδης (πρόεδρος), Φ. Μπί- τζέλης (Γ.Γ), Ε. Πολίτης, ί. Παπαμιχαήλ, Κ. Δημητρακόπουλος, Γ. Κίνίκλής, Ε Σκόδος ενώ απούσιαζαν ο< Γ. Πέτσας (φυλακισμένος) και Γ Εκμετσό-

MMAXHIMnfOWMAtlAtΗΤΜΘΜΕΗΑΜΤίΑΡΑΜ

ΠΟίΟί ΟΡΓΑΜύΖΛΗ ΠΟίΟίΕΖΕΤΕΛΕΣΑΠ ΤΟ ΝΕΟ ΕΓΚΛΗΜΑ; 0*Α0!ΠίΝ<ΕΜΜ<Μ6ίί-

ïtlAZOWTAt IK AVÛ (ΗΊΑΗίΠΜΜίΑΑΑΑΑ

ΡίΖΟΙΠΑΣΤΗΙ

60


γλου. Ομόφωνα χαρακτηρίζουν ως επέμβαση καί ως αντισυνταγματική καί παράνομη τη παύση τους και ανάμεσα στα άλλα αποφασίζουν παράσταση διαμαρτυρίας στις Αρχές.

Στις 29/8/1946 πραγματοποιείται η πρώτη συνεδρίαση υπό τη προεδρία του οικονομικού εφόρου Γ. Αλατζάκη, της νέας προσωρινής διοίκησης. Αυτή αποτελείταί από τους. Ν. Σκαλίάρη (πρόεδρο), Π. Γιαννακάκη (αντιπρόεδρο), Κ. Παπαδόπουλο (Γ.Γ) Αρ. Ματόπουλο (ταμία) και μέλη τους Στ. Μανέα. ). Μίχαηλίδη, Φ. Νέκος, Μ. Διαμαντίδη καί Ε. Κλήμη.

Σΐ)ς 11/9/1946 δημίουργείται η πρώτη «ρήξη)) με την αποχώρηση από αυτή των στελεχών του ΑΜΕ («Εθνίκόν Μέτωπον Εργαζομένων)) το οποίο ιδρύθηκε τον Αύγουστο του 1945 και σκόπευε στην « Εθνική ν κατεύθυνσή των εργαζομένων))) Σ. Μανέα. Π. Γιαννακάκη και ί. Μίχαηλίδη. οι οποίο) όπως θα αποδειχτεί στη συνέχεια επεδίωκαν μια τπο «εθνικό- φροναΜ πορεία του Κέντρου. Στη θέση τους στη διοίκηση έρχονται οι Ε. Σαπουνάκης, Ε Κλήμης και Μ. Αραπίδης ο οποίος και αυτός στη πορεία παραιτείταί καί αναλαμβάνει ο X. Σαγκαρέτας. Τα εμφανιζόμενα σωματεία της δύναμης του Κέντρου εκείνη την εποχή ανέρχονται σε 16, ενώ με απόφαση της Διοίκησης ο Ν. Σκαλίάρης ορίζεται ως αντιπρόσωπος στη συνδιάσκεψη της ΓΣΕΕ (10/111946), ενώ από το Εργατικό Κέντρο Νάουσας ο Θεοφ. Τόνας.

Με απόφαση του Νομάρχη (725/47) σποφασίζεται νέα ανασύνθεση ου Εργατικού Κέντρου και για το σκοπό αυτό σποφασίζεται να κληθούν τα μέλη της πρώτης ανασύνθεσης του Αυγούστου 1946 «προς συνεννόησην. Το Δ.Σ μέσα στο 1947 συνεδριάζει αραιά (8 συνεδριάσεις όλο το χρόνο !) και ασχολείτα) με θέματα που έχουν να κάνουν με το μοί- ρασμα των κονδυλίων της Εργατικής Εστίας και δαπάνες μετακινήσεων

Η Γ εν<κή Συνέλευση που πραγματοποιείται στις 7 Μαρτίου


1948- που Είχε εκλογοαπολογίστίκό χαρακτήρα- δίνε) μία εικόνα της κατάστασης που υπήρχε κα< των συνδικαλιστικών στελεχών της εποχής. Παίρνουν μέρος συνολικά 23 αντιπρόσωποι: Υποδηματεργατών (Δ. Βο- γίατζής, Μ. Παπαδόπουλος), Μεταφορέων (X. Παννός, Α. Πολίτικος, A Κουκουτέγος), Οικοδόμων (X. Γκαβανάς, Η Δινάλης, Ν. Δ<ακκοκκ)σβα- στής), Σφαγέων (t. Δημούλης), Φορτοεκφορτωτών (Σ. Μσνέας), Τυροκό- μων (Ν. Σκαλίάρης, Δ. Μήσίος), Κλωστοϋφαντουργών (Π. Παννακάκης, Ε. Μέλ)ος. Α. Καλίνίώτης, Ν. Μήκας), υπάλληλο) καφεζυθεσπατορίων (Γ. Μττασλής. Σ. Παντέρμας), Αρτεργατών (Γ. Ρίμπός. Π. Παπαδόπουλος). Οδηγών (Ε. Σεραφείμ, Ν. Παραστατίδης) Φοροτεχνικών () Μίχαηλίδης). Στη Γ.Σ εξαπολύεται δρυμία επίθεση από μέρους των Π. Γίαννακάκη πού κατηγορεί τη διοίκηση για «προδοσία*) κα) του Σ. Μανέα που χαρακτήριζε) το Εργατικό Κέντρο ως «φωλέα του κομμουνισμού^ κα) πως από εδώ <νεστέΛονταν τσ νήμστυ τσ μσύρσ ρούχο στους αντάρτες με q/εύπκες χστσστόσε/ς^.

Το νέο Δ.Σ που εκλέγεται αποτελείτα) από τους : Π. Παννακά- κης (πρόεδρος) Αντ. Καλίνιωτης (αντιπρόεδρος), Στ. Μανέας (Γ.Γ), I. Μίχαηλίδης (ταμίας) και Ν. Παραστατίδης. X. Γκαβανάς, Γ. Μπασλής, X. Παννός, Ν. Μήκας ως μέλη. Ενώ Εξελεγκτική Επιτροπή ο) ; Ε. Σεραφείμ. Αθ. Κουκουτέγος και Δ. Μήσίας. Αντιπρόσωπος στο 9ο συνέδριο της ΓΣΕΕ εκλέχτηκε ο Π. Παννακάκης. Η πρώτη . μετά τη συγκρότηση του, απόφαση του Δ.Σ είνα) ενδεικτική του κλίματος αλλά και του προσανατολισμού του:

κ<4πΌ(ρασ<'ζετα< παμφηφε/ να ρ/νε< εγκύκΛ/ος προς ό^α τα σωματείο όττως εντός μ/ας ε/3δομόδος από της κο/νοπο/ήσεως Κόβουν σπόφασ/ν σπο5οκ/μασ/ας κσ/ σττοχηρύ^εως της ανταρσ/σς κα/ του κομμουνισμού κα/ όσο δεν /ό^ουν σχετ/κές αποφάσεις να δ/α/ρσφούν της δυνάμεως του Κέντρου (12/3/1948).

Επίσης ένα ακόμη στοιχείο προς την κατεύθυνση αυτή. είνα) η πραγματοποίηση Γενικής Συνέλευσης Αντιπροσώπων (25/4/1948) με στόχο αλλαγές στο κατασταπκό του Κέντρου. Στα πλαίσια αυτά αλλάζε) η ονομασία του Κέντρου σε «Εθνικόν Εργατοϋπαλληλικόν Κέντρον. ενώ αποφασίζετα) και η χορήγηση μηνιαίας αποζημίωσης στους εκάστοτε προέδρους κα< Γ.Γ.

H HpaBia στον Εμφύλια 1946-1949

Ms βάση τις παραπάνω αποφάσεις έχουμε αφενός την διαγραφή των σωματείων υπαλλήλων τυροκομίας και του συνδέσμου τεχνητών διότι δεν «αποκήρυξαν το κομμουνισμό)), και αφετέρου αποφάσεις για την μηνιαία μισθοδοσία των στελεχών του Εργατικού Κέντρου.

Αποφασίζεται η χορήγηση μηνιαίας αποζημίωσης στον πρόεδρο Π. Γιαννακάκη 500.000 δρχ.. Στη τοποθέτηση του στη συνεδρίαση του Δ.Σ (13/5/48) αναφέρει: κΕμε/ς ο; σ)/ων%6μεθσ &σ τα συμφέροντατων ερ/στών. 4εν /3/ήκσ πρόεδρος δ/ο να πληρωθώ. ΑΑ^ά μη ξεχνάτε όπ έχω οίκο/ένε/σ.-.Ε/μαί της γνώμης* νο ττ/ηρώνεταί ο πρόεδρος με 500.000 δρχ. το μήνα)). Επίσης σε επόμενη συνεδρίαση αποφασίζεται να πληρώνεται ο Γ.Γ (7/7/48) με 200.000 δρχ. το μήνα

Η Γ.Σ που πραγματοποιήθηκε στις 25/4/48 δίνει μια εικόνα των συνδικαλιστών της εποχής μετά τη νέα αλλαγή του Δ.Σ του Εργατικού Κέντρου. Ως εκπρόσωποί των σωματείων εμφανίζονται οι : Κλωστοϋφαντουργών (Π. Παννακόκης, Ν. Μήκας, Α. Καλίνιώτης. Ε. Μέλιος). Τυροκόμων (Δ. Μήσιας). Αρτεργατών (Π. Παπαδόπουλος), Οικοδόμων (Η. Δινάλης, Η. Διακοκκισβαστής), Μεταφορέων καυσόξυλων (X. Γιαννός), Υποδηματερ- γατών (Β. Βογ<ατζής-Ν. Παπαδόπουλος), Φορτοεκφορτωτών (Σ. Μανέας), Επαλλήλων Δημοτικών Φόρων (ί. Μιχαηλίδης). Ελεύθερων Εργατών (Α. Νταματόπουλος). Οδηγών και Βοηθών Αυτοκινήτου (Ε. Σεραφείμ).

Το σκηνικό των συνδικαλιστών της εποχής παραμένει ρευστό. Σε επόμενη Γ.Σ (11/7/48) με θέμα τη Συλλογική Σύμβαση Εργασίας και την τιμή του ρεύματος εμφανίζονται και νέα στελέχη: Οδηγών (Τσαντόκης), Οικοδόμων (Η. Δινάλης, Η. Διακοκκισβαστής), Φορτοεκφορτωτών (). Μιχα- ηλίδης. t. ίωακειμίδης), Κλωστοϋφαντουργών (Π. Παννακόκης, Ν. Μήκας. Α. Καλίνιώτης), Ελεύθερων Εργατών (Ντομανόπουλος, Α. Αναγνώστου, Κ. Σίμος, Κ. Καλαϊζτόγλου), Αρτεργατών (Γ. Ριμπάς, X. Λευκόπουλος, Σ. Κάψάκης, Ε. Κουτοκοτσάκος), Μεταφορέων (X. Γιαννός, Σ. Ζαμπούλης, Α. Πολιτ'κος). Σφαγέων (Γ. Ναουμίδης, Γ. Σιμπόλας, Σ. Γαλίκας, Σ. Μπλα- ισιώης). Φορτοεκφορτωτών (Σ. Μανέας, Μ. Σόμαλης, Α. Κυραμάρος, Ε. Βλαχομήτρης. I. Τζίμας. Ο. Γουνέρης), Καφεζυθεσπατόρων (Ν. Ασλάνο- γλου, Β. Μπινιόλας, Ο. Σαμάρας. Κ. Τσιρλάνης, Π.Σωτηρίου, Ο.Λαθήρας, Σ Παντέρμας)

Από όλες τις συνεδριάσεις του Δ.Σ διαφαίνεται πως μέσω του συν-

ΛΛΕζανορος A. Λατςηκωστας

δικαλιστικού κινήματος εκείνης της εποχής δεν υπήρχε πάλη για προώθηση των σοβαρών εργατικών προβλημάτων αλλά απλά γινόταν το μοίρα- σμα της βοήθειας από τους διάφορους οργανισμούς προς τους κατοίκους, καθώς και η διαχείριση μεγάλων χρηματικών ποσών της Εργατικής Εστίας, γεγονότα που ήταν συχνά και η βάση διαφόρων «τσακωμών# για τη μοιρασιά τους μεταξύ των μελών του Δ.Σ αλλά και των παρακάτω σωματείων...

Ταυτόχρονα θα πρέπει να τονιστεί πως το «εργατικό κίνημακ μέσω των οργάνων του λειτουργούσε τότε και ως «υπηρεσία* που χορηγούσε τις απαραίτητες βεβαιώσεις γ<α να μπορεί κάποιος να πίάσε< δουλειά!


2. Το συνδικαλιστικό κίνημα σε ετταγγελματίες κα< αγρότες

Όσον αφορά την κατάσταση που επικρατεί στο συνδικαλιστικό κίνημα των επαγγελματοβιοτεχνών, το μόνο που διασώζεται Είναι το στοιχείο των αρχαιρεσιών που πραγματοποιήθηκαν τον Οκτώβριο του 1948, μέσα από δημοσίευμα του «ΘΑΡΡΑΛΕΟΥ)) :

ενομένων των αρχα/ρεσ/ών της Ομοσπονδίας Βίο τεχνών Βέροί- σςε^έ/ησαν ο/ κάτω9/. Πρόεδρος.* Θεο/ό/ου Θ., πρόεδρος σωμστε<ου Κουρέων-κομμωτών. Αντιπρόεδρος.' Ρέπας Εμμανουή/S, πρόεδρος* συντεχνίας Εοτ/ατόρων. Γεν<κός Γραμματέας. Λε^εκάκης Γεωργός, /ραμματέας συντεχνίας Ραπτών. 7αμίας* Τ^αφερόττουλος ΜίχάΑης, πρόεδρος σωματείου Κσφεπω^ών. Σύμ/5ουΑο/.* Κα^δύ/\ας 7* /ωόννης, πρόεδρος* σωματείου Παντοπω/ών, Κωστόκης Θωμάς, πρόεδρος* σωματείου Αρτοττο<ών, 8α/σ^όνης Λί/κό ας, πρόεδρος σωματείου υποδηματοττο/ών. /ωαννίδης <ωόννης σύμ^ου/ος συντεχνίας 7εχν;τών, Βουτσ//άς Αθανσωος ανππρό- ίδρος συντεχνίας Κρεοπωλών/).

Επίσης τη ίδια εποχή διαβάζουμε ότι εκλέγεται και το Δ.Σ των παντοπωλών και εμπόρων του Γιδά (Αλεξάνδρειας) που αποτελείται από τους : Κ. Ρούβαλη (πρόεδρο), Γ. Βαβούρα (αντιπρόεδρο) Αν. Θεοφρονί- δης (ταμίας). Μ. Σπανόποπουλος (Γ.Γ) και μέλη τους Γ. Μπέλη, Π. Σεκερ- ιζή και X. Παπαποστόλου.

Ανάλογες αλλαγές πραγματοποιούνται και όσον αφορά τις διοικήσεις στο αγροτικό-συνεταιριστικό κίνημα. Το 1948 αναφέρονται να λειτουργούν 92 συνεταιρισμοί με 13.000 συνεταιρισμένους αγρότες.

Ενδεικτικά ο «Θαρραλέος)) (11/11/48) αναφέρει : κ7ην 3ην Οκτωβρίου η Ενωση Γ ε ω ρ γ ώ ν Συνεταιρισμών ενήρ/ησε αρχα/ρεσίες //ο την ονόδε<^η ί/έου <ά/0ίκητ/κ0ύ Συμ/3ου/\ίου. Ε ^έ/ησαν ο; κ.κ.Σ. ΚοΑ/σ/ρας, Κ. Θεοδωρίδης, Σ Κασαπίδης, Θεοδ. Κουρκουτάς κα; Αντώνιος Πρωτοε τ ή ς . 7ο αποτέλεσμα της εκ/ο/ής παρουσίασε ένα αποκαρδιωτικό φσι- νόμενο. ττου μσς κάνει να παραδεχτούμε όπ ο/ αγρότες μας δεν έφτασσν οκόμη σε ττο/ιτ/κή ωριμότητα κα; δεν έχουν την ικανότητα να συναισθανθούν τη θέση τους καί την ανό/κη ττου /3/αίνει από μέσο σπό την τάξη τους νο* εκττροσωττηθούν αττό τους πιο ικανούς ανθρώπους των^.


ΚΕΦΑΛΑΙΟ Γ

Ο) πρόσφυγες

Μία από τις σημαντικότερες συνέπειες της περιόδου αυτής ήταν το τεράστιο πρόβλημα των προσφύγων, που εκδηλώθηκε κα< στην Ημαθία. Η ροή προσφύγων προς τα αστικά κέντρα, εξαίτίας της πολιτικής που ακολούθησαν ot ελληνικές κυβερνήσεις γ<α να εκκενωθούν ο< περιοχές δράσης του ΑΣΕ (με στόχο ο< δυνάμεις του να δυσκολεύονται να βρουν εφεδρείες αλλά κα< τρόφψα) σε συνδυασμό κα< με την *ο<κε<οθελήΒ έξοδο από τα χωριά, λόγω φόβου (σε πολύ μικρότερη κλίμακα) , πήρε τεράστιες διαστάσεις την περίοδο αυτή. Η ύπαιθρος ερημώθηκε, το δ<ατροφ!κό πρόβλημα της χώρας οξύνθηκε κα< ταυτόχρονα οξύνθηκαν τα ο)κονομ)κά-κο)νων<κά προβλήματα στ<ς πόλε<ς.

Η κυβερνητική προπαγάνδα τους ονόμασε «ανταρτόπληκτους» ή «συμμορίόπληκτους» παρουσιάζοντας ω ς δήθεν θύματα της δράσης των ανταρτών. Eivat χαρακτηριστικό τα λεγάμενα του στρατηγού Δ. Ζαφείρό- πουλου ότι ο< εκκενώσεις των περιοχών ήταν σχέδιο του ΚΚΕ <fôrrnjç επ/- φέρη την κατόρρευσ/ν του κράτους &α της ε^καταΑε/ψεως της υπα/θρου κα/ της δ/α/ϋσεως της εθν/κής ο/κονομ/σς# καθώς* κσ/ πως <τα/ 680 /υμνηκτεϋσντες κα/ ττε/νώντες ονταρτόΓΓ/ηκτο/ εβεβα^ωσσν δ/α της φυ/ής των ότζ ττσρ* ό/ας τας υποσχέσε/ς του συμμορ/τ/σμοϋ δ/α κα/υ τέραν αύ- ρ/ον κσ/ δημοκρστ/κήν εΑευθερ/αν. δε δύναντα/ νσ ζησουν υπό το κομ- μουν/στ/κό καθεστώς^ («Ο ελληνικός στρατός κατά τον ανπσυμμορίακόν αγώναν)

Από τη πλευρά του το ΚΚΕ υποστήριζε:«Ο/ μονσρχοφσσ/'στες γνωρ/φντας rro/ύ κα/ά Γηι/ συμττάθε/σ κα<

την υττοστήρ/ξη του π/ηθυσμού στον αγώνα του ΑΣΕ δ/έταξσν την εκκένωση /ωνχωρ/ών ώστε να δημ/ουρ/ήσουν ένα κενό γύρω αττό τ/ςμοχόμενες μονάδες μσς^ (<4πό την <?Κυανή Β/βΑο της Προσωρ/νής Αημοκρστ/κής Κυβέρνησης).

Επρόκείτο ουσιαστικά γ<α στρατηγικού χαρακτήρα σχέδιο της κυβέρνησης με την συνεργασία των ΗΠΑ-Αγγλίας.


Χαρακτηριστικά αναφέρουμε την παρακάτω απόφαση της Διοίκησης της Χωροφυλακής Βέροιας:

«Ημείς ο Χωρ/κής Βεροίας 7α/μ/ρχ^ς Σηφόκ/)ς Λ//κό/αος, έχοντες υττ'όψ/ν τας δ/ατάξε/ς του Γ' Ψηφίσματος τ%^Άναθεωρ^τ/κ/)ς Βου/% των ΕΛ/ήνων «τττερί μέτρων Α/?μοσ/ας 7α^εως κα/ ασφα/είας αττο- φασ/'ζομεν κα/ δ/ατάσσομεν. Κτ?ρύσσωμεν νεκρό /τερ/οχήν ά/τασαν την περ/φέρε/σν rot/ χωρίου Ραχ/ός, σττό ΒίΑΑας Β<κέ//α μέχρ/ς Α/<άκμονος ηοΓομού κα< ε/ς α/τόστασ/ν 500 μέτρων BA του χωρίου ισώματα. Κατόττ/ν εκκενώσεως δε του χωρίου Ραχ/ός. α/τσγορεύετα/ όπως ττερ/φέροντα/ ε/ς ^ /τερ/οχτ)ν τούτην άτομα, α/γοττο/μν/α ζώα κ//τ. των κατοίκων, καθ' όσο y το μεν αί/οττο/μν/σ θα κατόσχωντα/ υπό των οργάνων μας κα/ των Στρατ/- ωπκών /\ρχών ε/ς όφεΛος του Δημοσίου, τα 5ε άτομα θα παραττέμττοντα/ ε/ς το Εκτακτον Στρατοδ/κείον /Ιανν/τσών επί /τοραβάσε/ του ανώτερου ψηφίσματος.

Παν άτομον ό7τερ θα κυκλοφορεί ε/ς τ/? ανωτέρω ττερ/οχ^ν δ/ατασ- σόμενον ό/τως /ταραδοθ/) κα/ μ/? υπακούον ε/ς τ/? πρόσκΛτ?σ/ν των Στρα- πωτ/κών 7μηματων, θα rrupo/3o/ ro/ υπό τούτων, σνευ ετέρας δ/ατυττώ- σεως.

W υττ^ρεσίας μας ειτ/φυΛάσσε/ ε/ς εαυτ/ÿv το δ/καίωμα οσάκ/ς κατά τ/;ν κρ/σ/ν τ/?ς συντρέχουσ/ν σοβαροί /ό/ο< όπως χορ/7//?θ/) αδείας με- ^ ά σ εω ς ε/ς άτομα δ/α rr? ττερ/οχ/)ν τούτην εφ' όσον /)θε/ε κρίνε/ τούτο ίττ</3αΑ/όμενον.

Μ ισχύς π?ς παρούσας όρχετα/ από τ/?ν νομ/μου δτ;μοσ/εύσεως τ/ ς, r? δε εκτέΛεσ/ς τούτες ανατίθετα/ ε/ς άπαντα τα όρ/ανα τ^ς Δ^μοσ/ας δυ- νόμεως

Ο Α/ττ)ς τ/?ς Δάτεως Λ/. Σ/?φάκ^ς ^Συχνά γ<α την εκκένωση των χωριών χρησιμοποιούταν το «επιχεί

ρημα)) της «προστασίας" τους από πς δυνάμε<ς του ΔΣΕ.:κΚατόττ/ν αΜεττάΜψίων //?στρ/κών επ/δρομών εκ μέρους των Λη

στών ε/ς το χωρ/ον ^ρκουδοχώρ/ τ/?ς Λ/αούσης κα/ δ/α τ/? βίας στρατο- ^ο//)σεως των νέων ό/ος ο ττ/^θυσμός του χωρ/ού το ε/κατέΛε/ψεν κω ^στέΛ^ξεν ε/ς Λίάουσας. /S/ /Spxai τ/?ς ττό/εως μας τταρέσχον κάθε δυνατών ιερίθαΛφην"

Επίσης με παραστατικό τρόπο περιγράφει ο αγωνιστής Θ. Ανά-


γνου (στο βιβλίο του «Στα κάστρα του αγώνα*)) την κατάσταση που Επικρατούσε στα χωριά τω ν Πίερίων :

<r... Ο/όκΑ^ρσ χωρ/ά ξεκΑηρίφντα/. κυρ/σΑεκτ/κσ ρημάφντα/. Me τη 3('σ ανα/^άφυν rouç κατοίκους να ε/κατα/εί<//ουν τα σπίτ/α τους. νο πα

ρατήσουν όπ οχαν κατόρθωσε/ να φτ/άξουν με το μόχθο κα/ πς στερήσε/ς τους. Λ/α /ίνουν πρόσφυ/εςμέσα στηνίδ/α την ττατρ/<5σ τους...7αχωρ/ου- δάκ/σ που άΑΑοτε σκορπούσαν τη χαρά κα/ /η ζωντάν/α, ^ώρα μετα/3Αήθη- καν σε νεκροταφείο... Στο χωρ/ό Συκ/σ //νόμαστε μάρτυρες* της φασ/στ/κής θηρ/ωδίας.* σωστό νεκροταφείο το κατάντησαν. Σκόρπ/σ α/^αδοΓτρόβατσ τρ//υρνούν αδέσποτα μέσα στο έρημο χωρ/ό κα/ έξω στα χωράφ/σ**.

Και ακόμη ; #ΟΑόκ/ηρα χωρ/ό εκκενώνονται με τη βία. Στη περ/- φέρε/α Βέρο/ας 970 α/ροτ/κές ο/κο/ένοες ϊΟχωρ/ών που βρίσκονται στο Βέρμ/ο κα/ σπς προσί8άσε/ς του ξεσπιτώθηκαν κα/ στεγάστηκαν σε σταύ- /ους κα/ ε///έζίκες κσ/ύβες μαζί με τα ζώα τους που αρχ/σαν ήδη να ψοφούν. Ζΐύο από ταχωρ/σ αυτά το Χορωπάν/ κα/ η Λ/. ΚούκΛα/να βρίσκοντα/ σε απόσταση δύο χ<Α/ομέτρων από mv σ/δηροδρομ/κό σταθμό της* Νάουσας κα/ το δημόσ/ο δρόμο Βέρο/ας-Λ/άουσας^ ^

«Ο/ αρχές συνέχ/σαν την εκκένωση των χωρ/ών της περ/φέρε/ας Βέρο/ας από τους κατοίκους τους. Ό/ος ο π/ηθυσμός της Κασταν/ας μετα- φέρθηκε με στραπωτ/κά αυτοκίνητα στο πεδ/νό χωρ/ό ίΐδό. 0< μαρτυρ/κο/ κάτο/κο/ της Κασταν/ας που είνα/ όΑο/ πρόσφυγες από τον Πόντο πήρανε //α δεύτερη φορά τη δρόμο της

itMN Α,

ΞΕΡίΖΟΜΑ 300 OtKOtÎMEtDM ' ΣΐΜΜ ΠΕΡ)ΦΕΡΕ!Α ΒΕΡΡΟίΑΣ

Ρ/ΖΟΣΓΜΣΤΗ,Τ ?6/2/47

0-Ρ.ΊΟΙΪ

—


?τροσφυ/;ός f/κανά/ί/ΠΌί/τας* όπ ά^μ/ούρ/^σοί/ με 7η δου/ί/ό του μέσο σε

25χρ0ΜΟΑ) ^Ο αριθμός τους από τον Οκτώβρη του '47 μέχρι και τον ίούνιο του

49 ήταν διαρκώς αυξανόμενος.Σύμφωνα με τα στοιχεία της αμερικάνικης αποστολής - AMAG- ο

αριθμός τους πανελλαδικά ξεκίνησε από 284.000 στα τέλη του Οκτώβρη του '47, ανέβηκε στις 483.000 το Γενάρη του '48 και έφτασε το ίανουάριο του '49 στις 662 000. Στο πρώτο εξάμηνο του 1950 (μετά την λήξη του εμφυλίου) το θέμα θεωρήθηκε λήξαν.

Στην Ημαθία κυρίως τα ορεινά χωριά (π.χ Πιερίων. Τριλοφος, Φυ- τειά, χωριά επαρχίας Νάουσας κ.α) είχαν αδειάσει από τους κατοίκους τους.

Με βάση τα υπάρχοντα στοιχεία της «Υπηρεσίας Κοινωνικής Πρόνοιας Β. Ελλάδος* γ<α το νομό μας Είχαμε τα παρακάτω συνολικά στοχεία όσον αφορά των αριθμό των προσφύγων:

2.260 (15/3/1947) , 11.970 (30/6/47), 20.920 (16/8/47), 22.370 (15/2/48), 23.945 (30/6/48), 24.354 (31/12/48) και 9.118 (15/8/49). Στα- τιστικά δηλαδή αντιπροσώπευαν στα 1948 το 25% του συνολικού αγροτικού πληθυσμού του νομού !

Να σημειωθεί ακόμη ότι από το 1948 και μετά αρχίζει η αντίστροφη διαδικασία, του επαναπατρισμού στα χωριά τους. Αυτό γινόταν με απόφαση Tou στρατού που χαρακτήριζε ως «ασφαλής τα χωριά τους. ενώ κάποιοι αρνιόταν την επιστροφή σ'αυτά με αποτέλεσμα να τους βγάζουν από τους καταλόγους των προσφύγων.

Αναφέρεται (από στοιχεία του Υπουργείου Κοινωνικής Πρόνοιας) πως μέχρι τις 30/5/1949 υπήρχαν στο νομό μας 3.520 "επαναπατρισθέ- ντες". Ενώ αναφορικά σε συγκεκριμένα χωριά υπάρχει και το στοιχείο, πολιτών που παρά το ότι διατάχθηκαν, αρνήθηκαν να γυρίσουν πίσω: «Λαζοχώρι 6 οικογένειες, Άγιος Γεώργιος 235 άτομα, Κοπανάς 7 οικογένειες, Μονόσπιτα 14 οικογένειες» (πηγή αναφορά ECFS, στηριγμένη σε στοιχεία Υπ. Κοινωνικών Υπηρεσιών).

Υπολογίζεται πως συνολικά για το θέμα των προσφύγων δεσμεύτηκαν από τη περίφημη «αμερικάνικη βοήθειαν την περίοδο '49-'50, 42 εκατομμύρια δολάρια. Το πρόγραμμα περ!λάμβανε τη


Ρ ΐΖ ΟQ! ΜΗΜΜ itfDWi!

«I

— j* "y - j.

- : r . . \ -

.. 2^ ^ H ΖΩΗ ΚΑ! ΟΠΟΛ! 5Π=§ί3 ΣΤΗ BOPE! A ΕΛ/

Ρ/ΖΟΣΠΑΣΎΗΣ 7ΖΌ8/47

π ρ ο σ φ ο ρ ά τρ ο φ ή ς , ο ικ ονο μικά βοηθήματα, Επισκευές

ζημιών κ.αΕδώ θα πρέπει να

σημειωθεί ότι κάτ) τέτοιο δεν ίσχυε για όλους τους πρόσφυγες. Στη κατηγορία αυτών που έπαιρναν πλήρη κυβερνητική βοήθεια (με παρέμβαση του στρατού) υπαγόταν μόνο ot λεγόμενο) κσυμμοριόπληκτοίΒ (κα< μάλιστα ot «εθνικόφρο- νεςν από αυτούς, ενώ στη συνέχεια στην κατηγορία αυτή προστέθηκαν και οι οικογένειες των επιστρατευμένων καθώς καί των ΜΑΥδων).

Φυσικά καί οι ίδιο οι αμερίκόνοι είχαν αμφιβολίες κατά πόσο τα χρήματα αυτό πήγαιναν στους πρόσφυγες καί όχ) σε άλλους σκοπούς (π.χ παράνομος πλουτισμός «επιτηδείων))). Οί περίφημες παροχές προς τους πρόσφυγες περιλάμβαναν μικρή ημερήσια χρημαπκή βοήθεια (750 αρχικά καί 1500 αργότερα δραχμών), την διανομή ημερησίως ψωμιού πέρα από τα βασικό δελτίο διανομής και την περίστασίακή προσφορά ρούχων.

Ot συνθήκες στέγασης.

70


ήταν Εντελώς ακατάλληλες καί ο< κίνδυνοί από επιδημίες ήταν στη ημερήσια διάταξη, λόγω έλλειψης στοιχειωδών υγειονομικών παροχών.

Αναφέρει χαρακτηριστικά η Όλγα Μάστορα («Στο δρόμο του χρέους#) από τη Φυτειά : «7ους κατοίκους των ορεινών χωρ/ών τους κατέβασαν σε χωρ<ό κοντό στ/ς πόΑε/ς ή μέσα στ/ς πό/ε<ς, όπου έμεναν σε αντίσκηνα. 7ά αντίσκηνα εξασφαλιζόταν από την OW/fM κα/ όπως το τρόφ/μα. έτσ/ κ/ αυτό μο/ρόζονταν κατά προτ/μηση στους «εθν/κόφρονεςΐ).

Η πλείοψηφία των λεγάμενων «ανταρτόπληκτων» κατοικούσαν μέχρι την λήξη του εμφυλίου στη περιοχή του σημερινού Κτηνιατρείου (καφέ Σίσα) στη Βέροια, ενώ λίγότεροί στη περιοχή του Σταθμού σε παράγκες ή σε στρατιωτικά ΤΟΛ καθώς και σε σχολεία (π.χ 6ο Δημοτικό). Είναι χαρακτηριστικό εδώ το γεγονός πως για αρκετά «στελέχη)) των εκπροσώπων του πληθυσμού υπήρχαν κατηγορίες για κλέψιμο τροφίμων ή για λήψη ποσοστών από αυτά. Ot άνθρωποι της εποχής εκείνης θυμούνται τις άθλιες συνθήκες διαβίωσης τους, τονίζοντας ξεχωριστά πς ελλείψεις σε νερό αλλά κα) στοιχειωδών χώρων υγιεινής.

Στους χώρους όμως αυτούς δεν στεγαζόταν μόνο οικογένειες από χωριά «ανταρτόπληκτα)). Σε δημοσίεύματά του ο τοπικός Τύπος αναφέρει:

* «7ο άτοπο να στε/όζοντα/ σνα/κσστ/κώς παρά των .Αρχών ο/κο- /ένε/ες χωρ/ων μη χαρακτηρ/σθέντων ανταρτόπληκτων έως πότε θα συ- νεχ/ζέτα/.' /Ιατ/ ο κ. Νομάρχης δεν προέβη ακόμη στην εκκαθόρ/σ/ν της πάψεως ,Ά< ^

* «Μας κσταγγέΜουν ότ/ ο/ κότο/κο/ του ΞεροΑ/βόδου ενε/ρόφη- σαν στο κστόΑο/ον ανταρτοπ/ήκτων κα/ σπο/ίσμβόνουν των ευεργετημάτων αυτών. Ο κ. Λ/ομόρχης παρακα/ε/τα/ να ερευνήση την υπόθεσ/ν κα/ να πΑηροφορήση την κο/νήν /νώμην η οποία ευ/όγως σ/ανακτε/ κα/ θέΑε/ να οποκα/υφτούν όΑο/ αυτοί ο/ έξυπνο/ κα/ να στα/Soûv στον ε/σα/γεΑέαν 6

Για τη στέγαση των προσφύγων χρησιμοποιείται, περιορισμένα καί η μέθοδος της επίταξης σπίΤίών και εδώ όμως με διακρίσεις :

#0 Ααός της Βέρο/ας παρακολουθεί τη μεροΛηπτ/κή στάση του κ. Νομάρχη στο ζήτημα της επ/τόξεως ο<κ/ών y/a τη στέ/αση των εχόντων ονά/κη.. /"ί' αυτό αποφεύ/ε/ να υποχρεώσει τους /δ/οκτήτες που ε/'να/ εκ των εμφανίζομένων ως εθνίκόφρονες)) ^


Φυσικά δεν έλειψε και η «φιλανθρωπική φροντίδα» ττρος αυτούς από διάφορες οργανώσεις που είχαν πάντα την άδεια και την υποστήριξη του καθεστώτος:

^φ/χθη ε/ς την πόΑ/ν μας η κα. Με/απόνου, αντ/ττρόσωπος Γης <r/7pwoia<r Βορείων Ετταρχ/ών ΕΑ/αδος^, κομίφυσα 900 «//νοσκετττάσμα- ra, 750 χ/αίνες καί 530 ατομ/κά δέμοΓα π/ήρη κα/νουρ/ούς /μαπσμού και μετά της τοττ/κής επ/τροπής αποτεΑουμένης εκ rou νομάρχου κ. Ευσταθίου, rot/ rrpo/σταμένου εφοδιασμού κ. Φ/Α/ππίδου κα/ ίων κυρ/ών Βούδας Χατ^ην/κοΑάκη, Εφης Kaprriro/Aou κα< ΚαΑυψούς Λί/κοΑα/δου ήρχ/σί την δ/α νομήν των ανωτέρω ε/δών ε/ς τον ανταρτόττΑηκτον κα/ ττυροττόθήν ττΑηθυσμό rot/ νομού μας/ο s

Επισκέψεις όμως έκαναν και εκπρόσωποι της κυβέρνησης : cr Ο υφυπουργός εφοδ/ασμού κ. Θεοχαρίδης συνοδευόμενος urn

rot/ Γεν/κούΔ/ο/κητή Κεν. Μακεδονίας κ. Σαρρή εττ/σκέφθη τη Λ/άουσα στ/ς ^7/2/7947)) κα/ υπ^εσχέθη την ενίσχυση των συμορ/όπΑηκτων^ ^

ιδιαίτερα χρήσιμες πληροφορίες όσον αφορά την υπάρχουσα κατάσταση περιέχονται στο «Αρχείο Κωνσταντίνου Καραμανλής ο οποίος επισκέφτηκε στις 14 Γενάρη του 1949 τη Βέροια και τη Νάουσα ως Υπουργός Κοινωνικής Πρόνοιας με στόχο ν' αντιμετωπίσει προβλήματα των προσφύγων:

«Λίγες ημέρες np/v από την επίσκεψή του. η εφημερίδα «7ο Βήμα», σε οχετ/κό σημείωμα της, δ/εκτρσ/ωδούσε την κατάσταση rrot/ επ/κρατούσε στην τπΜη της Λ/όουσας. στη δ/άρκε/α της κατοχής κα/ του ανταρτοποΑί- μου έχουν καταστραφε/ σχεδόν οΑοκΑηρωπκά 367 ο/κίες κα/ παραμένουν ουσ/αστ/κό άστεγες 775 ο/κο/ένε/ες. MoAovroûro δεν έχε/ σταΑε/ ούτε ένα από τα δυόμενα σττ/r/a rou υττουρ/ε/'ου /Ιρονο/ας, δεν έχουν ανε/ερθε/ παραπήγματα κα/ ο/ άστε/ο/ δεν έχουν εξασφαΑ/σε/ οπυ/αδήποτε βοήθε/α.

Ευθύς μετά τη επάνοδο του στη πρωτεύουσα. μέσω Θεσσαλονίκης, ο Κ. Καραμανλής ετπσκέφθηκε ε/δ/κό ro πρωθυπουργό Θ. Σοφού/η, καθώς κα/ του ανέπτυξε την άποψή rou όπ η περίτττωση της Λ/όουσας δημ/ουργε/ ζήτημα ευθυνών κα/ εττ</3ό ε/ την άμεση δ/ενέρ/ε/α αυστηρών ανακρίσεων. /)νέφερε ακόμη όπ στη Βέρο/α συγκεντρώθηκαν αρκετό εφό- δ/α, είδη /μαπσμού κα/ τροφίμων γ/α την περίθαΑψη των κατοίκων της Λίά-


ουσας κο/ xaraprfÿor/iKoy ε/δ/κά συνερ/ε/σ επ/φορπσμένο να επ//ηφθούν του έρ/ου μό//ς εκδ/ωχθούν ο/ αντάρτες.

0 /πουρ/ός Στρστ/ωπκών, Κ. Ρέντης μετά r/ς κστα/)/εΛίες rou υπουρ/οϋ Προνο/ας //ο την ύπαρξη ευθυνών. οφοϋ συνεννοήθηκε σχε- πκά με τον Αρχη/ό του ΓΕΣ, κά/εσε στ/ς ? 7 ίανουαρίου, το Ζί/ο/κη7ή της Σχο/ής Ευε/πίδων. avr/στρότη/ο Πατταδόπου/ο κα/ ro ανέθεσε ναμεταβεί στη Θεσσα/ον/κη κα/ τη /νάουσα y/a να δ/ενερ/ήσε/ επ/τόπ/ες ανακρ/σε/ς.

ΠοράΑΑη/ο, δ/ατάχθηκε από το υπουρ/είο Προνοίας η σμεση αποστολή στους κατοίκους της Νάουσας 200 σκηνών, ΐ 0.000 κ//νοσκεπα- σμάτων κα/ 30.000 τεμαχίων /ματ/σμοϋ. Με σκοπό την ανακούφ/ση τους. ζηΓήθηκί ακόμη η μεταφορά ενός δ/σεκοτομμυρ/ου δραχμών από όΜες π/στώσε/ς. Ο Γεν/κός Γραμματέας του υπουρ/ε/ου Προνοίος αναχώρησε WO τη σκρ/τ/κή πόΑη. επ/φορτ/σμένος με την τταρακο/ούθηση rou έρ/ου περ/θά/φεως κσ/ την επ/τόπ/ο ^ήφη των ενδεδεζ/μένων μέτρων. Σε οχετ/- κή κυβερνητ/κή ανακοίνωση στ/ς 78 ίανουαρίου επ/βεβα/ώθηκε η έναρξη των ερ/ασ/ών εν/σχύσεως κσ/ περ/θά/</νεως των κατοίκων της#.

Πέρα όμως από πς όποιες «φιλανθρωπικές» δρόσος, το γεγονός ττου κυριαρχούσε ήταν η χρησιμοποίηση των κατοίκων αυτών ως φθηνό εργατικό δυναμικό γ<α τη κατασκευή έργων στρατιωτικού ενδιαφέροντος, ανοικοδόμησης στα διάφορα προγράμματα της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, είτε ως εργαζόμενων σε διάφορους εργολάβους της εποχής που θησαύρισαν από την «μαύρη» κα< «φτηνή» αυτή εργασία.

Ο αναβρασμός και οι αντιδράσεις που υπήρχαν ήταν πολλές. Μάλιστα το Αγροτικό Κόμμα (ΑΚΕ) με απόφαση του προσανατόλιζε τους πρόσφυγες στη ανάπτυξη κινήματος «επαναπατρισμού των ξεκληρισμένων» (π.χ μαζική επάνοδος στα χωριά τους, να τους δοθούν ζώα και εργαλεία για τη συνέχιση της παραγωγής, υλικά στέγασης αναστολή χρεών κ.α), ενώ το ΕΑΜ με αλλεπάλληλα διαβήματα απαιτούσε:

κΛ/α στε/αστοϋν ό/ο/ ο< πρόσφυγες κα/ νο εξοσφσ//στε/ κα/ό κα/ μπάΛ/κο σ/σίτ/ο.Λίσ δοθεί ημερήσ/ο επίδομα 2.000 δρχ. Επίσης να εξασφαλιστεί η uy/ε/νή κο/ /ατρ/κή περίθαλψη# ^

Ακόμη θα πρέπει να σημειωθεί πως αρκετές ήταν οι περιπτώσεις


καί στο νομό μας που κάτοικοι των χωριών αυτών (π.χ Συκιά, Καστανιά κ.α) αρνήθηκαν να εξοπλιστούν στη συνέχεια σε βάρος των ανταρτών.

1. ΘΑΡΡΑΛΕΟΣ 8/9/472 ΕΛΛΗΝίΚΟΣ ΒΟΡΡΑΣ 29/1/473 ΡίΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 17/4/474 ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 2/5/475 ΘΑΡΡΑΛΕΟΣ 6/9/48 6.ΘΑΡΡΑΛΕΟΣ 9/8/487 ΘΑΡΡΑΛΕΟΣ 3/3/19478 ΜΑΚΕΔΟΝίΑ 24/11/479 ΕΛΛΛΗΝίΚΟΣ ΒΟΡΡΑΣ 12/2/ 10. ΡίΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 2278/47

W Ημαθία στον Εμφύλιο 1946-1949

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Δ'

Ένοπλη σύγκρουση

1. Τα αντίπαλα στρατιωτικά στρατόπεδα

Η Ημαθία, λόγω της γεωγραφικής της θέσης αλλά κα) της ύπαρξης ορεινών όγκων (Πιερίων-Βερμίου) έπαιζε στρατηγικό ρόλο τόσο για τις δυνάμεις του ΔΣΕ, όσο κα) γ<α τον κυβερνητικό στρατό. Στους ορεινούς όγκους υπήρχαν σημαντικές δυνάμεις του ΔΣΕ (στρατηγεία Βερμίου. Π)- ερίων), ενώ ο κυβερνητικός στρατός διατηρούσε στο νομό δυνάμεις ταξιαρχίας, συνεπίκουρούμενες από δυνάμεις χωροφυλακής, καθώς κα) αρχικά MAY και ΜΑΔ. που στη συνέχεια έδωσαν τη θέση τους στα Τάγματα Εθνοφυλακής. Φυσικά σε περιόδους «εκκαθαριστικών επιχειρήσεων)) ο) κυβερνητικές δυνάμεις ενίσχύονταν από γειτονικές μεραρχίες.

Ακόμη, όσον αφορά των συσχετισμό δυνάμεων, θα πρέπο να υπογραμμιστεί κα< να παρθεί υπόψη πως πέρα από την αριθμητική υπεροχή του *εθν<κού στρατού*, σαφώς αυτός διέθετε περισσότερο κα) πω σύγχρονο στρατιωτικό εξοπλισμό (τεθωρακισμένα, πυροβολικό, αλλά συχνά χρησιμοποιούσε κα< αεροπορία!) σε σχέση με τον Ελιπέστατο εξοπλισμό που διέθετε ο ΔΣΕ καθώς καί τα πολλά προβλήματα με τον ανεφοδιασμό του που υπήρχαν.

Στη συνέχεια παρουσιάζουμε την εξέλιξη, από στρατιωτική άποψη, ίων αντίπαλων στρατοπέδων, όπου συχνά τουλάχιστον στη πλευρά του κυβερνητικού στρατού παρουσιαζόταν αλλαγές σχεπκά με την έδρα των ταγμάτων ανάλογα με τ<ς υπάρχουσες ανάγκες.

Η Ημαθία ανήκε την περίοδο (μετά τον Οκτώβριο του 1946) που Εξετάζουμε, στη ζώνη στρατιωτικής ευθύνης του Γ'ΣΣ με έδρα τη Θεσσαλονίκη (διοικητής ο αντιστράτηγος Κ. Βεντήρης). Ο) δυνάμεις στη Ημαθίας ανήκαν με τη σε)ρά τους στην X) μεραρχία (με έδρα στη Θεσσαλονίκη κα) διοικητή τον Αντιστράτηγο Α. Περίβολίώτη) ενώ στη Βέροια είχε έδρα η 33η Ταξιαρχία (από 8/10/46) με ευθύνη τ<ς περιοχές Βέροιας-Κατερίνης, Ενώ δράσεις στη περιοχή Βερμίου ανέπτυσσε και η 31 η ταξιαρχία (με έδρα τα Γιαννιτσά) καθώς και 32α ταξιαρχία με έδρα την Έδεσσα. Στη Διοίκηση


/tyrôprcç ΑΣ.Ε σπ?ν ττίρ/οχή Βερμ/ου w< Κσίμσκτσα^άν crrro ro σρχε/ο rou σ/ω^στί) Πσττσδόίτοο/ου.

76


της η 33η ταξιαρχία είχε την εξής δομή : Διοικητής, συνταγματάρχης πυροβολικού Δ. Ολύμπιος. Επιτελάρχης ταγ/χης Ε. Δόρτας.

Περιελάμβανε τα εξής τάγματα: 517 (διοικητής αντ/ρχης Κ. Καρδά- ρας), 518 (διοικητής ταγμ/ρχης Β. Τσιτεκλής μέχρι 13/12 και στη συνέχεια ταγμ/χρης Γ. Καρλής) και 519 (διοικητής ταγμ/ρχης Μ. Σφακιανάκης). Ακόμη με έδρα τη Βέροια υπήρχε και τάγμα Εθνοφυλακής 305 Τ.Ε το οποίο με μετονομάστηκε σε 565 Τ.Γ1 (διοικητής ταγμ/ρχης Ε. Αγγουριδάκης). Τα στοιχεία αυτά αφορούν το 1946.

Συγχρόνως με τις δυνάμεις τακτικού στρατού ξεκίνησε σπό το Σεπτέμβρη του 1946 και οι συγκρότηση από την Χωροφυλακή κΛόχων Κυνηγών* των οποίων η δύναμη κυμαίνονταν σπό 60-80 άνδρες, οργανωμένοι κατά διμοιρίες οι οποίες είχαν στόχο τη δίωξη των δυνάμεων του ΔΣΕ. Για την περιοχή μας αναφέρονται δύο τέτοιο λόχοι με έδρες την Φυ- τιό και την Μαρίνα Νάουσας.

Επίσης από το Οκτώβριο του 1946 δημιουργούνται και οι «Μονάδες Ασφαλείας Υπαιθρουχ (Μ.Α.Υ). Αυτές αποτελούνταν από πολίτες (κυρίως εθνικόφρονες αλλά και ορισμένους που εξοπλίσθηκαν με το ζόρι) και οι οποίες συγκροτούνταν κατά χωριό ή σε συνεργασία με γειτονικά χωριά. Επικεφαλής τους έμπαιναν είτε παλιοί υπαξιωματικοί. είτε ακραιφνείς εθνικόφρονες. ορισμένοι εκ των οποίων έδρασαν στο πλευρό του κατακτητή κατά τη διάρκεια της κατοχής. Ο οπλισμός τους προερχόταν είτε από το στρατό (κυρίως) είτε ι^/οραφνΓο εκ του Λαθρεμπορίου rr? πρωτοβουΜτ των κατοίκων κα; εξ ιδίων των#(«Ο Ελληνικός Στρατός κατά το αντισυμμοριακόν αγώναν/ Δ. Ζα- φειρόπουλου).

Σχετικά με το κλίμα που προσπαθούσε να εμφυσήσει η Διοίκηση στους στρατιώτες του κυβερνητικού στρατού ήταν και η παρακάτω διαταγή του ΓΣΣ (αντιστράτηγος Βεντήρης) που τόνιζε τα εξής :

"...ftp 'όσον δεν υττύρ- 7ο rày/νσ cr7r;y Λ/σουσσ.

Το νοσοκομείο του /ΙΣΕ στο Καίμα/σσα/όν

Οχυρωματικό έρ/ο του ^ Σ Ε κστίστραμένα οττό νσίτάΛμ

7R


χουο< νεκροί, δεν συνε^ήφθησαν σ/χμσ/ωτο/, δεν υπέστησον φθοράν ε« έμψυχον υ/ίκόν, ο/ συρρορίτο/ επίτυ/χόνουσ<. Επ/χε/ρήσε/ς σνσίρσκτο/ / σχεδόν οναίρσκτο<, οηρσίνε/ όπ δεν ρετέβημεν να πο/εμήσωρε. αΜ ό ίνί ε^η ρ ώ σω ρεν το τύπον...&ç το εξής πόσο επ/χείρησ/ς κατά τη οποίον δεν επετεΰχθε/ η εζακρίβωρέ

ε<ς έμψυχον αΑίκόν, οπώΑε/σ των συρρορ/τών δέον να χαρατκτηρ^έτα ως σποτυχίο...#^

Ενώ σχετικά με τη δράση του «εθνικού στρατού)) στα κατοικημέν( μέρη ενδεικτική είναι η διαταγή του Επιτελείου Στρατού (24/5/1947) :

«/7ρέπε< νο κατανοηθή καΆώς υπό ό/ων τωνΔ/ο/κήοεων κα; βσθ μσφόρων, όπ εσν δεν πρσ/ρστοπο<ηθή η π/ήρης εξόρθρωσ/ç των ορ/ο

νώσεων συτοσρύνης των χωρίων δ/' εξοντώσεως ή συ/Λήψεως ό/ων τωι ρεΛών αυτής, το επίπονον έρ/ον τω εκκαθορ/οτ/κών εττ/χε/ρήοεων οπο /3α<ν& ε/ς ρότην^) ^

Ενδεικτικό του τρόπου διαπαιδαγώγησης του «εθνικού στρατούί

Μ4Μ5ίς οπο r/) Βφο<σ στ/?ν rrtp/οχ Σί^ίου

79


είναι καί το παρακάτω δημοσίευμα : <τΟ έπαρχος Λ/όουσσς Κ. /ωαννίδης ενεχαρ/σεν ε/ς ro στρσπώτην όσπς κστά nç επ/χί/ρήσος εφόνευσεν rov κοπετόν ΣτάΑιν μία χρυσήν /<ραν^^

Όσον αφορά τον Δημοκρατικό Στρατό , έχουμε από τις 28/10/1946 την ίδρυση του Γενικού Αρχηγείου. Η ενοποίηση των αντάρτικών ομάδων κάτω από ενιαία στρατιωτική καθοδήγηση πραγματοποίήθηκε μετά από σύσκεψη στις 26-28 του Οκτώβρη στην Ισούκα Ανπχασίων, στην οποία πήραν μέρος ot καπεταναίο) Μάρκος, Κίσσαβος (Μπλάνας, ο καπετάνιος της θεσσαλίκής t μεραρχίας του ΕΛΑΣ στο τέλος της Κατοχής), Κικιτσας (καπετάν)ος Πίερίων από την αρχή του κατοχικού αντάρτικου) καί Λασσά- νης (πολιτικός της 10ης μεραρχίας του ΕΛΑΣ).

Εκεί αποφασίστηκε η ίδρυση του Γ ενικού Αρχηγείου στις 28 του Οκτώβρη, που θεωρείται και μέρα ίδρυσης του ΔΣΕ. Τότε εκδόθηκε η υπ αριθ. 1 διαταγή για τη συγκρότηση του Γενικού Αρχηγείου των ανταρτών.

Η ιστορική διαταγή ίδρυσης του Γ ενικού Αρχηγείου Ανταρτών έχει ως εξής:

*ΓΕΝ)ΚΟ ΑΡΧΗΓΕίΟ ΑΝΤΑΡΤΟΝΕΠίΤΕΛίΚΟ ΓΡΑΦΕίΟ 1ΑΡ!Θ. ΠΡΩΤ. 1Η στυγνή δίωξη των αγωνιστών καί του δημοκρατικού λαού

από τον αγγλόδουλο μοναρχοφασίσμό καί τα όργανά του, που ανάγκασαν χιλιάδες δημοκράτες να βγούνε στα βουνά γ<α να υπερασπίσουν τη ζωή τους, οδήγησε στη σημερινή ανάπτυξη του αντάρτικου κινήματος.

Έχοντας υπόψη ότ< είναι ώρψη π<α η ανάγκη της δημιουργίας συντονιστικού οργάνου για το συντονισμό καί την καθοδήγηση του όλου αντάρτικου αγώνα,

Α π ο φ α σ ί ζ ο υ μ ετη δημιουργία του Γ ενικού Αρχηγείου Ανταρτών, στο οποίο 6α

υπάγονται τα αρχηγεία Ανταρτών Μακεδονίας, Θεσσαλίας, Ηπείρου, Ρούμελης.

Σταθμός Διοίκησης Γενικού Αρχηγείου28 Οκτώβρη 1946*.Ο αντάρτικος στρατός με τη διαταγή αριθμός 19 της 27/12/1946


ονομάστηκε «Δημοκρατικός Στρατός Ελλάδας)).Από το Γενάρη του 1947 έχουμε την οργανωτική του ανασυγκρό

τηση με τη δημιουργία λόχων, περιφερειακών αρχηγείων, αρχηγείων περιοχών κα< το Γενικό Αρχηγείο. Επίσης οργανώθηκαν κα) τάγματα που διοικούνταν από τα περιφερειακό αρχηγεία ή απευθείας από τα αρχηγεία περιοχών. Κάθε αντάρτικη μονάδα είχε επικεφαλής το στρατιωτικό διοικητή. ενώ δίπλα του είχε το πολιτικό επίτροπο, χαρακτηριστικό θεσμό που συναντιέται σε όλους τους λάικούς-επαναστατικούς στρατούς.

Χαρακτηριστικός για τον χαρακτήρα του ΔΣΕ ως λαογέννητου, Επαναστατικού στρατού, ήταν ο όρκος των μαχητών του ττου αναφέ- pEt τα εξής :

<τΕγώ, παιδί του Λαού της* ΕΜόδας κα; μαχητής του ΔΣΕ, ορκίφ- μα<; να πο/εμήσω με το όπ/ο στο χέρι. t/c χύσω το σιμά μου κα; να δώσω την ίδιο μου τη ζωή y/a να δ/ώξω από τα χώμστσ της Πατρίδας μου κσ< το τε/ευταίο ξένο καταχτητή. f ία t/a εξσφσνίσω κάθε ίχνος* φασισμού. Για να ί(σσφα/ίζω κα/ να υπερσσπ/σω την εθνική ανεξαρτησία κσι την εδαφική οχερσιότητσ της* Πατρίδας μου. fta να εξασφαλίσω κσι να υπερασπίσω τη δημοκρατία, την πμή, την ερ/ασία, την περιουσία κα; πρόοδο του ΛαούW

Ορκιφμαι να μαι κα/ός, γενναίος και πειθαρχικός στρατιώτης, να εκτ&Αώ τις διαταγές των ανωτέρων μου. να τηρώ ό/ες τις δ/ατάξεις του κανονισμού και να κρατώ τα μυστικό του ΔΣΕ.

Ορκίζομαι να μα/ υπόδειγμα χα^ής* συμπεριφοράς προς το Λαό. φορέας και εμψυχωτής στη Λα/κή ενότητα κσι συμφιλίωση και να αποφεύγω κάθε πράξη που θα με εκθέτει irai θα με ατιμάζει σαν άτομο και σσ μαχητή. /δσνικό μου έχω τη /εύτερη και ισχυρή Δημοκρατική ΕΜόδα και την πρόοδο και ευημερία του Λαού. Και στην υπηρεσ/σ του ιδανικού μου θέτω το όπΛο μου και τη ζωή μου.

Λν ποτέ φανώ επίορκος και από κακή πρόθεση παρατώ τον όρκο ίΌίΐ, ας πέσει πάνω μου αμείλικτο το πμωρό χέρι της Πατρίδας και το μίσος Μι η καταφρόνια του Λαού μου/).

Τον Γενάρη του 1947, οι δυνάμεις του κυβερνητικού στρατού στην Ημαθία, συνεχίζουν να υπάγονται στην X) Μεραρχία (με έδρα τη Θεσσαλονίκη κοι διοικητή τον Ταξίαρχο Α. Περιβολιώτη, ενώ από πς 15/3 τον


υποστράτηγο Α. Φιλιππίδη), του Γ' Σώματος Στρατού (διοικητής αντιστράτηγος Κ. Βεντήρης). Στην Ημαθία την ευθύνη είχε η 33η ταξιαρχία με τα 516, 517, 518 τάγματα (η έδρα της το διάστημα του 1947 μετακινήθηκε από Εδεσσα σε Βέροια και αντίστροφα) καθώς και τα 592 κα) 614 (από 10/7 στο Πολυδένδρι). Φυσικό στις δυνάμεις αυτές θα πρέπει να προστεθούν δυνάμεις των MAY (Μονάδες Αμύνης Υπαίθρου) και ΜΑΔ (Μονάδες ΑμύνηςΔιώξεως) καθώς και δυνάμεις της χωροφυλακής. Στα τέλη του '47 διαλύονται οι μονάδες MAY και ΜΑΔ και δημιουργούνται τάγματα Εθνοφρουράς. Στις 10 Δεκέμβρη δημιουργειται το 30ο Τάγμα Εθνοφρουράς με έδρα τη Βέροια και δύναμη περίπου 500 ανδρών.

Οι δυνάμεις του ΔΣΕ (υπολογισμένες από το ΓΕΣ) στο Αρχηγείο Βερμίου υπολογίζονταν σε 400 και οιο Αρχηγείο Πιερίων-Ολύμπου σε 700. Στο αρχηγείο Πιερίων επικεφαλής είναι ο Τσικιρτζής (Κακουλίδης Γιώργος) ο οποίος στα τέλη Νοέμβρη 1947 πηγαίνει στη έδρα του Αρχηγείου Κ. και Δ. Μακεδονίας. Στη διοίκηση του σχετικού τάγματος (547) στα Πιέρια αναφέρονται οι: Διοικητής Λιακόπουλος Αλέκος .από Κολινδρό, (νωρίτερα ο Ανδρεάδης-Γ. Κουκουτάσιος από Λιτόχωρο), πολιτικός επίτροπος Ο Μαυρίδης (στη συνέχεια ο Παναγιωτίδης Γιάννης), Ο. Ανάγνου επιτελής, Τσουκανάρας Π. αξιωματικός πληροφοριών, Στράτος και Καστόνης Γιάννης της επιμελητείας ενώ ως διοικητές λόχων οι Φλόγας (Παύλος Παύλου, από Σέρβια), Στ. Στάμκος (από Σέρβια). Μακεδόνας , Μαυρομιχάλης και Δίκογλου Χρήστος (από Βαρβάρες - Νεμέας). Σαμιώτης (Ταραλός Σταύρος από Βαρβάρες, σκοτώθηκε τον Οκτώβρη του 1947 στα Πιέρια) κ.α.

Στα τέλη του 1947 οι δυνάμεις συγκροτούνται σε ταξιαρχία, 37η των Πιερίων, με διοικητή τον Ευριππιδη Καπετάνιο (Πάνο) και πολιπκό επίτροπο το Δήμο Σίδηρόπουλο, ενώ υπεύθυνος της Δημοκρατικής Νεολαίας ήταν ο Νίκος Θεοδωριδης (Πάρης). Ως στελέχη (πολλά ήταν από την περιοχή της Νάουσας) του ΔΣΕ στη περιοχή Βερμίου αναφέρονται οι Παλαμάς Χρήστος (καπετάν Μαύρος από τη Νάουσα), Κιτσέλης, Λυκούργος (Φετλής Γιώργος από Νάουσα) Αράπης, Στάθης, Διάκος. Μάλαμας (Ν. ίωακειμιδης), Λευτεριάς, Μπέρσος κ.αιδιαίτερη μνεία εδώ θα πρέπει να κάνουμε για το αναρρωτήριο που λειτουργούσε στα Πιέρια κάτω από αντίξοες συνθήκες (και έσωσε πολλούς αντάρτες από το θάνατο) και που το αποτελούσαν οι Μάκης Σπανίδης από


OAya Μάστορα-Ψαρο/ίόνν/? απο rryv <Pt/rc<â, υηοΑοχσ/o? -a.f.E

Ευθυμ<ά<5 ς oveuno<So/o/ôç ΑΣ.Ε aw r v Βφοία.

τη Βέροια πρώην φοιτητής ιατρικής της Θεσσαλονίκης, επίτροπος ο Παππούς Τζαβέλας από το Λιτόχωρο (Παλάσκας Παναγιώτης) καί νοσοκόμο) οι Κώστας Νάστος, Γιώργος Μπασδέκης καθώς και νοσοκομείο του ΔΣΕ στο Λουτράκ) (Πέλλας) με υγειονομικό υπεύθυνο την Σοφία Γρηγορίάδου και πολίτική επίτροπο της Λευκή Μελίδου από τη Νάουσα, ενώ για τη περίοδο 1946-47 υπεύθυνος γ<α την υγειονομική υπηρεσία του ΔΣΕ για την Κ.Δ. Μακεδονία (κα) αργότερα αρχίατρος του Γ.Α) ήταν ο γιατρός Νώντας Σακελλαρίου κ.α.

Σπς αρχές του 1948 οι δυνάμεις του στρατού περιλαμβάνουν την 33η ταξιαρχία (διοικητής ταξίαρχος Κατσωρίδης μέχρι 12/4/ 49) καθώς και τα τάγματα 517 (διοκητής αντι- συνταγματάρχης Σκαμνάς μέχρι 29/11/48 κα) στη συνέχεια ο) ταγματάρχης Μαρώνης και συνταγματάρχης Ρούμπος) κα) 518 σε Νάουσα (διθ)κητές ταγματάρχης Μαυροείδής κα) μετά Κρήτας). Επίσης της περίοδο αυτή δημι- ουργείτα) το Τακτικό Στρατηγείο Εθνοφρουράς Βέροιας (δ)οικητής ταξίαρχος Α. Πετίνης) και τα τάγματα εθνοφρουράς 30ο (Βέροια), 44ο (Νάουσα) και 45ο (Κασταν)ά). Οι έδρες των Τ.Ε άλλαζαν συχνά με βάση τις επιχειρησιακές ανάγκες.

Το 1948 ο) δυνάμεις του ΔΣΕ, Αρχηγείου Βερμίου είνα) περίπου 400, ενώ στο Αρχηγείο Ολύμπου-Πίερίων πάνω από 1.000.

Στ)ς αρχές του 1949 έχουμε πς παρακάτω δυνάμεις στο κυβερνητικό στρατό: Ουλαμός πεδινού πυροβολικού (Βέροα), ολαμούς τεθωρακισμένων σε Βέροια και Νάουσα, 515 τάγμα

(Αρχάγγελος), 517, 518, 519 τάγματα (όλα στη Νάουσα), καί τα τάγματα εθνοφρουράς 44ο, (σε Νάουσα), 30ο και 45ο (σε Βέροια).

Οι δυνάμεις του ΑΣΕ υπολογίζονται σε Βέρμιο (και Πάϊκο) στους 1.000 και στα Πιέρια στους 200.

-------------------------------- Αλέξανδρος A. Χατζηκώστας--------------------------------------

1. Αρχείο ΔΙΣ/Φ. 1113Α/24 2 .1η Στρατιά [Σ/242/130/Α2/13. «ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ)) 28/11/46


2. Οί νεκροί του Εμφυλίου

Εκατοντάδες ήταν αυτοί που καί στο νομό μας έχασαν τη ζωή τους κατά τη διάρκεια του εμφυλίου από διάφορες αιτίες (π.χ ένοπλοί αλλά καί πολίτες σε μάχες-επίχείρήσείς, εκτελεσμένοί μετά από αποφάσεις στρατοδικείων κ.α). Μέχρι τώρα δεν έχει γίνει δυνατό να φτιαχτεί ένας κατάλογος απ ' αυτούς, ούτε πολύ περισσότερο υπάρχουν αριθμητικά στοιχεία. Φυσικά ot ερευνητές του μέλλοντος θα πρέπει να «σκύψουν* ιδιαίτερα στη αναζήτηση των στοιχείων αυτών.

Στη παρούσα μελέτη αξίοποίούνταί (ως μ<α μικρή συμβολή) στοιχεία από αναμνήσεις αγωνιστών της αντίστασης καί του ΑΣΕ, καθώς καί τα επίσημα αρχεία του ΓΕΣ.

Νεκροί του ΑΣΕ(αναφέρονται και άλλο), ιδιαίτερα στη μάχη της Νάουσας, καθώς

κα) δίάσπαρτα σε διάφορα κομμάτια του βιβλίου) :Από τη Βέροια: (Λπό στο/χε/α που προέρχοντο; από έρευνα

του σ/ωνιστ^ ^vncrmotyç Γίάνν^ ΓαΜ/χσ): Χαραπιανός Γιώργος του Βασίλη, ίωαννίδης Κώστας του ίγνατίου, Παρασκευόπουλος Ηλίας του Αριστείδη, Παρασκευόπουλος Χαράλαμπος του Αριστείδη, Ζαρκάδας Μανώλης του Παύλου, Καισαρίδης Γιάννης του Μιχάλη, Σιδηρόπουλος Αριστοτέλης του Γιάννη, Λυμπερόπουλος Γιώργος, Ιακωβίδης Γιαννού- λης, Φάντας Γ ιώργος του Μιχάλη, Αρμενόκης, Κρ<αράς Μιχάλης. Ακόμη καταγόμενοι από το Σέλι και διαμένοντες στη Βέροια οι : Καραγιάννης- Καραμανώλας Αντώνης του Μανώλη, Κανέλης Νίκος του Τζιμα, Σίμος Τά- κης του Παναγιώτη, Πίτσης Γιάννης του Γεωργίου, Σκαραπτσής Τάκης του Γεωργίου, Παλάρας Γούλας του Γιώργου. Χατζής Βασίλης του Στεργιου, Τόσκας Γιάννης του Δημητρίου.

Και ακόμη ; Χατζόπουλος Δημήτρης. Γεννήθηκε το 1917 στη Προύσσα ράφτης στο επάγγελμα. Υπήρξε στέλεχος του ΚΚΕ (μέλος της Αχτιδικής Επιτροπής Βέροιας) και δολοφονήθηκε από την ασφάλεια στην αυλή του σπιτιού που κρυβόταν στις 9/5/1948. Κιτσόπουλος Αντώνης, μέλος του ΚΚΕ από το 1930. Ακροναυπλιώτης, στέλεχος του ΚΚΕ κατά τη διάρκεια της αντίστασης στην περιοχή της ίΊπείρου, εκτελέστηκε μετά από


απόφαση Στρατοδικείου τον Μάη του 1949.Σωφρόνης Πολάτογλου του Αλεξάνδρου, σκοτώθηκε το 1947 στην περιοχή του Τριλόφου. Ψωμιάδης Ιωάννης του Δημήτρη, σκοτώθηκε το 1947.

Από το χωριό Φυτίά: Λιόλιος Θωμάς (Μπαρούτας). Λιόλιος Κωνσταντίνος του Θωμά (Μπαρουτάκης. γιος του Μπαρούτα, διοικητής λόχου του ΔΣΕ σκοτώθηκε το ίούνη του 1949 στο Βίτσι), Λίόλίου Κατίνα (κόρη του Μπαρούτα σκοτώθηκε τον Δεκέμβρη του 1948 στο Μπίκοβίκ), Γκα- λίτσιος Γιώργος του Στεφάνή, Γκιλιόπουλος Αντώνης του Αργύρη (μέλος του ΚΚΕ ανθυπολοχαγός Α' σειράς ΣΑΓΑ. έπεσε στη μάχη της Φλώρινας στις 12/2/49 και ονομάστηκε λοχαγός τιμημένος νεκρός με απόφαση της ΠΔΚ), Λιόλιος Θανάσης του Θωμά (αξιωματικός μηχανικού του Γ.Α του ΔΣΕ σκοτώθηκε στους Χ)ονάδες Ηπείρου στις 6/6/49. ταγματάρχης μηχανικού, τιμημένος νεκρός του ΔΣΕ). Μακρυκώστας Νικόλαος (σκοτώθηκε το 1948 στο Καϊμακτσαλόν, τιμημένος νεκρός του ΔΣΕ με τον βαθμό του λοχαγού). Μπεσίνας Σωτήρης του Μαργαρίτη, Μπεσίνας Λεωνίδας του Εμανουήλ, Νεδέλκος Γιώργος του Στέργιου. ΤσέοςΔημήτρης του Βασιλείου. Λαφάρας Στέφανος (από το Αρκοχώρι ανθυπολοχαγός ΔΣΕ). Επίσης αναφέρονται ως θύματα του εμφυλίου οι Βύζα Ανθία του Χρήστου, Βύζα Μαρίο του Χρήστου, Γιτόπουλος Αποστολής του Κώστα. Νικολόπουλος Βασίλειος του Σπύρου. Ντάμτσιος Δημήτρ<ος του Γεωργίου, Ντάμτσιος Γεώργιος, Στογισναττούλου Ελένη.(Πη/ή.- 7ο /3</3//ο <r fro δρόμο rou χρέους# της Ο. Μάστορα κα; Γ rôvvf?ç ΓαΑΑ/'κσς).

Αττό το Κομνήνίο (Βέροιας): Μουρατίδης Γιώργος του Αντύπα, Ανδρεανίδης Ξενοφών, Ανδρεανίδης Αλέκος, Κοτσίδης Γεράσιμος του Κυριάκου, ίακωβίδης Βύρων του Ευσταθίου, ίσαακίδης Γερβάσηςτου ίορδά- νη (πηγή ; ΧσραΑαμπος /ντζε/3/δης)

Από το χωριό Βεργίνα: Αηδονίδης Κώστας (στέλεχος του ΑΚΕ), Αηδονίδης ίωάννης. Παγιαίδης Αριστείδης, Παγιανίδης Λύσανδρος, Σα- λονικίδης Θεμιστοκλής. Γυρειχίδης Ρήγας, Χιονίδης ίσαάκ, Καραγίώργος Γιώργος (Μπατσίλας). Κωστακίδης Γιώργος, Λαζαρίδης Παντελής (του Δημητρίου γεννήθηκε το 1912, μέλος του ΚΚΕ. σκοτώθηκε στη μάχη της Φλώρινας, με διάταγμά της η Π.Δ.Κ τον προήγαγε σε υπολοχαγό Π.Ε (τιμημένο νεκρό), ίακωβίδης Κώστας, Κουράς Δημήτριος, Γεραρίδης ίωάννης. Καραίδου Γαλάτεια (ανθυπολοχαγός). Χριστοδουλίδου Χρυσούλα


(ανθυπολοχαγός). (Από το βιβλίο του Μ. Αηδονίδη «Έ να ανταρτόπου- λο θυμάται!*).

Αττό το χωριό Παλατίτσια : (βπό tpcuva rot/ ίκπα;5ίυπκού Μ. /7σπα5όπουΑου/

Βατσάχα Μαρία (σκοτώθηκε Γράμμο το 1948), Διαμαντίδης ίω- άννης (σκοτώθηκε το 1947) Ζάχος Γεώργιος (σκοτώθηκε σε Κατερίνη το 1946), ίωακειμίδης Χρηστός (σκοτώθηκε σε Γράμμο 1948) ίωακειμίδου Ελένη (σκοτώθηκε σε Κατερίνη) Κακακαγιάνης Χρηστός. Κορυφίδης Λευ- τέρης, Κυριακίδης Γιώργος (σκοτώθηκε σε Σφηκ)ά), Κυριακίδης Δημή- τρίος, Παπαδόπουλος Αριστοτέλης (σκοτώθηκε στη μάχη της Φλώρινας 1949) Παπαδόπουλος Μιλτιάδης (σκοτώθηκε στο Γράμμο). Παπαδόπουλος Νικόλος του Αγγέλου (σκοτώθηκε το 1949) Παρχαριδης Αλκιβιάδης . Σβάρνας Γεώργιος. Στιλπνοπούλου Μαρία , Στυλίδης Κλεάνθης (σκοτώθηκε στη Κοζάνη το 1948). Στυλίδης ίσαάκ. Στυλίδης ίωάννης, Στυλίδης Χρήστος (σκοτώθηκε σε Αμύνταιο). Στυλίδου Ελένη, Στυλίδου Κυριακή , Στυλίδου Παρθένα . Τσίμκας Αθανάσιος.

Από Νάουσα : (Πηγτ) Στέργιος Σπυρ. Αποστό^ου-συγγρσφίσς καθώς κα; η Κατ/να Βο/ιατ^ή-Πρόππα α/ων/στρ/α της Εθνικής 4νπ- ατασης^:

Αγελαδάρης Νικόλαος. Αδαμίδης Κων/νος, Αϊνατζής Χρήστος, Ασι- ατίδης Απόστολος. Βασάλας Στέργιος. Γαλανού Ελένη (το κομμένο κεφάλι της μεταφέρθηκε στη Νάουσα και χρησιμοποιήθηκε ως μπάλα για τους στρατιώτες που την συνέλαβανί), Γκέρος Δημήτριος, Δημητρούλης (Γο- λινας) Αναστάσιος, Δήμπαλας Βασίλειος, Ζντρίγκης Θεόδωρος. Καμπούρης Αντώνιος, Καραΐσκος Δημήτριος. Καραμάνος ίωάννης, Καραπέτσας Νικόλαος. Καρασίμος Ζήσης. Καψαλιάρης Στέργιος, Κελεμουριδης Ευριπίδης, Κιτσέλης Δημήτριος, Κιτσέλης Παναγιώτης. Λαδάς Δημήτριος, Λιόλιος Θωμάς, Λαπατούρας Νικόλαος, Μάστορας (ίτσιος) Δημήτριος, Μάστορας (ίτσιος) Θοδόσιος, Μαυρίδης Χρήστος, Μητρέγκας Αναστάσιος, Μπομπότσης Μιχαήλ. Μουσικίδης Στέφανος, Παλαμάς Χαράλαμπος, Παντελίδης Μιχαήλ, Παρόλας Λάκης, Πίνες Νικόλαος. Σαγρής Θωμάς. Σα- καλής Γεώργιος. Σαράφης Θωμάς, Σκαπέρδα Αγγελική, Σιπιτάνος Τάκης, Ταμπακιάρης Χρήστος, Τατάτσης Κωνσταντίνος. Τάχας Βασίλειος, Τουρλι- δάκης Ευάγγελος, Ιουσιάκης ίωάννης, Τράιος Σταύρος, Τριφτανίδης Πα-


ναγίώτης. Τσαγκέρας Λνέστης, Τσάκνας Παναγιώτης, Τσίότσης Γεώργίος, Φραγκόπουλος Λαοκράτης, Φραγκοτσίνός Δημήτριος. Φυτιάνος ίωάννης, Χατζηνώτας Θόδωρος, Χατζηλοζαριδης Κων/νος, Χωροπανίτης Νικόλαος

Ψαρογιάννης Νικόλαος κα) Σεβαστή Πράτπτα. Φανή Μυλωνά (και ot δύο τις σκότωσαν αφού τις βίασαν πρώτα),

Από cpcuvo κσ/ ρε^έτ^ του Γκσν/Cf? Χρήστου, σγων/στή r/;ç αντ/στοσ^? οπό ro 7ρ/κσ/σ Wpo8/oç προκύπτουν κσ/ ro παρακάτω στο;χοσ.

Αρσχος Ελευθεριάδης Κώστας (γεννήθηκε το 1928 αξιωματικός ΔΣΕ-σαμποτέρ, σκοτώθηκε στη μάχη της Νάουσας το 1949), Μαυρομάτης Νικόλαος (στο Βέρμιο 1948), Αλεξίάδης (ή Αλεξανδρίδης) Στέφανος (εθνοφύλακας στο ναυάγιο της Χεψάρας), Αλεξ)άδης(ή Αλεξαδρίδης) ίσαόκ (γεννήθηκε το 1919, εκτελέστηκε το 1947 σε γεγονότα Ποντοκερα- σ'ός).

Αλεξάνδρεια: Σαραφόπουλος Μιχαήλ, εκτελέστηκε το 1946 κατα- δίκασθει'ς από το στρατοδικείο Γιαννιτσών.

Νησί: Ναλμανίδης Παναγιώτης του Συμεών (γεννήθηκε το 1929- σκοτώθηκε στα Πριόνια Νάουσας το 1948), Πίτσης ίωάννης του Γεωργίου (γεννήθηκε το 1925,σκοτώθηκε στα Πριόνια 1949). Βογίατζής Ευάγγελος Γεωργίου (γεννήθηκε το 1926, σκοτώθηκε στα nptôvta 1948), Χαλάτσης Νικόλαος του Θεοδώρου (γεννήθηκε το1930, σκοτώθηκε σε Σαμαρίνα το 1948), Σίμος Δημήτριος του Παναγιώτη (γεννήθηκε το1925, σκοτώθηκε σε Γράμμο το 1949), Μητσιώτης Δημήτριος του Παναγιώτη (γεννήθηκε το 1925 σκοτώθηκε σε Γράμμο 1949). Μητσιώτης Αναστάσιος του Βασιλείου (γεννήθηκε το 1900 εκτελέστηκε στη Βέροια το 1948 μετά από απόφαση στρατοδικείου), Κρεμίδας Χρήστος του Γεωργίου (γεννήθηκε το 1927 σκοτώθηκε στο Γράμμο το 1948)

Παλ)όχώρί:Τσάκαλος Γεώργιος του Νικολάου (γεννήθηκε το 1926, ΕΠΟνίτης, σκοτώθηκε από φασίστες τον Μάη του 1946).

Παλιό Σκυλίτσκ Μαυρομάτης Νικόλαος, γεννήθηκε το 1928, ΕΠΟΝίτης, κατατάχτηκε στο ΔΣΕ, σκοτώθηκε στο Βέρμιο το 1947. Ελευ- θεριάδης Κώστας, γεννήθηκε το 1928, ΕΛΑΣίτης, σκοτώθηκε στη μάχη της Νάουσας το 1949.

Σχοινάς. Χατζόπουλος Νικόλαος Αθανασίου (εκτελέστηκε


Btpyiw %xi#!oc ΕΠΟΜοασο fro ΔΣΕ* απ' κ) J947 mt/ΔΣΕ &MW στη ptydAn ράχη ίου Μάλ Md& n? Zrrm/6pn πχ.*

MiAct !oe ΚΚΕ fro ΛΕΕ on* :ο

Moo7oponou/oç Θωμόζ', οπό rry /Scwôrrcrpo, ycnv<)&!<(f ro Ï929 κσ/ σχοΓώθηκί OT/)V ntp/o//) r/?f Λ/όουσσς ορχέ^ του 7949,σαν μαχητές rot/ /SZE στο τμήμα rot/ Korrcrôv 77/pf).

nt? Σίο ΑΣΕ πίί' io J946 Tpc/t

89

Αλέξανδρος Λ. Χατζηκώστας

σπς 23/6/49 στον Προφήτη Ηλία στη Βέροια)Ραψωμανίκι: Παπαδόπουλος Κωνσταντίνος του Βασιλείου σκο

τώθηκε το 1946 από ταγματασφαλήτες. Στεργιόπουλος Αντώνιος του Εμμανουήλ, σκοτώθηκε το 1947 στη Ξεχασμένη από συγχωριανούς του.

Νεκροί αξιωματικοί κα< οπλίτες του κυβερνητικού στρατού (προερχόμενο/ από ΰ/όφορε^ περ/οχέ( Ε/Αάΰσς)

Αξιωματικοί που εμφανίζονται ω ς σκοτωμένοι σ ε μάχες στη περιοχή Ημαθίας: Αντισυνταγματάρχης !. Αθανοσιάδης (12/1/49 στη Νάουσα), Ταγματάρχης X. Μάρκογλου (28/10/47 Νάουσα). Ταγματάρχης ). Καραμπέτσος (26/2/48 Νάουσα). Λοχαγός Κ. Καρακώστας (26/2/48 στο Βέρμιο), Υπολοχαγός Γ. Κόντος (15/9/47 Πιέρια), Υπολοχαγός Ν. Πολίτης (14/1/49 Νάουσα), Ν. Πολίτης (28/4/47 Βέροια), Υπολοχαγός Μ. Σούμπασης (3/3/48 Βέρμιο), εφεδ. Υπολοχαγός Α. Ταμπακόπουλος MAY (30/12/47 Βέροια), εφδ. Αντυπολοχαγός Ν. Αναδωλής (12/1/49 Νάουσα), ανθυπολοχαγός Δ. Δημήτρίος (24/5/47 Βέρμιο), εφεδρ. Ανθυπολοχαγός Μ. Δούμτσης MAY (18/10/47 Νάουσα), Α. Ζαβές (28/10/47 Νάουσα), Κα- ρύδης Α. (16/7/49 Βέρμο), ανθυπολοχαγός Καρύδας Α. (7/5/47 Βέρμιο), εφεδρ. Ανθυπολ. Γ Κολωνιόρης (13/1/49 Νάουσα),εφεδρος ανθυπολοχα- γός. X. Πελειάδης (13/6/47 Βέρμιο), ανθυπ. Πορτολιός Μ. (31/8/47 Νάουσα),εφεδρ. Ανθυπ. Σταματόπουλος Π (13/1/49 Νάουσα), εφεδρ. Ανθυπ. ΧαίδευτόςΑ. (22/12/48 Νάουσα). αθυπασπιστήςΑρτόπουλος Ν. (17/5/48 Βέρμιο). Μετά από σύλληψη : Αν/χης Κοντώσης X (13/1/49 Νάουσα), λοχαγός Σταματόπουλος Α. (13/1/49 Νάουσα), εφεδρ. Ανθυπίατρος Δημη- τριάδης Γ.(24/5/47 Βέρμιο ), ΔΕΑ Παπαδρικόπουλος Χρ. (24/5/47 Βέρμιο), Ποντίδης Γ. (24/5/47 Βέρμιο). Από το χωριό Κεφαλοχώρι ot Μπιτζιόπου- λος Νικόλαος του θωμά (14/2/48 από νάρκη στη περιοχή της Δράμας) και ο Αριστείδης Λιαμόπουλος (θεωρείται «εξαφανισθείςκ στη μάχη της Νάουσας).

Με έγγραφο (2/9/48) της η Μητρόπολη Βέροιας προς την ιερά Σύνοδο αναφέρει ως θύματα της περιόδου τους παρακάτω ιερείς: Αναστάσιος Παπαγιαννόπουλος (εφημέριος Μονοσπίτων), Γεώργιος Μαγαλιός (εφημέριος Π. Προδρόμου) και Αθανάσιος Πέϊος (εφημέριος Κοπανού) (πηγή: ΠΑΥΛΕίΟΣ ΛΟΓΟΣ τ. 63).


ΚΕΦΑΛΑΙΟ Ε'

ΧΡΟΝΟΛΟΓίΟΠΟΛΠΊΚΟΝ - ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΩΝ ΓΕΓΟΝΟΤΩΝ ΕΜΦΥΛίΟΥ

(31/10/1946-Αρχές Σεπτέμβρη 1949)

fro χρονολόγνο που ακολουθεί γίνετα/ προσπόθε/σ να καλυφτεί το σύνολο ίων πολ/πκών κα/ στρατ<ωτ<κών γεγονότων που συνέβη σαν στη Ημαθία oc συνδυασμό πάντα με τ/ς γεν/κότερες εξελίξεις στην Ελλάδα. ΊΕγ/νε προσπάθε/α να ύπαρχε/ δ/ασταύρωση των στο/χε/ων, με βάση r/ς υπόρχουσες πηγές (*σνσκο/νώσε/ς ΛΣΕ κα/ ΓΕΣ, αναμνήσε/ς αγων/στών, δημοσ/εύμστα Τύπου κ.α), ώστε ο αναγνώστης να έχε/ κατά χρον/κή σε/ρσ την εξέλ/ξη των γεγονότων rou Εμφυλίου.

Οσον αφορά τ<ς ανακο/νώσε/ς rou ΓΕΣ ("που ε/νσ/ στην καθαρεύουσα) σφα/ρέθηκαν επίμαχες εκφράσεις όπως «συμμορίτης^ κ.α) ενώ 0α πρέπε; νσ σημε/ωθεί κσ< ο χαρακτήρας προπαγσνδ<στ/- κής υπερβολής που έχουν ορ/σμένα από τα στο/χεία που αναφέ- povrori ^π.χ σπώλε/ες ανταρτών /ΙΣΕ, καταστροφές σε κστο/κημένες περ<οχές, στρστολόγηση σπς γραμμές του^ΣΕ κ.α). Επίσης π/θανά κάπο/ες από τ/ς ημερομηνίες να μην είνα< ακριβείς (νσ ύπαρχε/ δη- /αδή σπόκλ/ση f-2 ημερών) εξα/τίας σφαλμάτων στην μετάδοση των ε^ήσεων σττό τ/ς δ/σφορες εφημερίδες της εποχής.

1946

31 Οκτώβρη: Δυνάμεις του ΑΣΕ με επικεφαλής τον Απ. Τριαντα- φυλίδη χτυπούν το σταθμό χωροφυλακής στη Καστανιά και συλλαμβάνουν 4 χωροφύλακες.

4 Νοέμβρη: Μερικός ανασχηματισμός της Κυβέρνησης του Λαϊκού Κόμματος, των υπουργών των Εσωτερικών και της Δημόσιας Τάξης, δείγμα των δυσκολιών που αντιμετώπιζε στην αντιμετώπιση του ΔΣΕ. Την ιδία περίοδο κατατίθεται σχέδιο Ψηφίσματος με τίτλο Μ Περί μέτρων επιείκειας και αναστολής διώξεως των παραπλανηθέντων αναρχικών)).

5 Νοέμβρη: Σε σχετικό δημοσίευμα του «Ριζοσπάστην καταγγέλλεται πως στη Βέροια εξαιτίας της τρομοκρατίας που έχει εξαπολυθεί συ- νελήφθησαν ή αναγκάστηκαν να φύγουν 250 δημοκράτες από την πόλη.

Αλέξανδρος A. Χστζηκωστας

5 & 6 Νοέμβρη: Από το 517 Τ Γ! διενεργήθηκαν εκκαθαριστικές επιχειρήσεις στις περιοχές Γεωργι- ανοί-Τριπόΐαμος-Κομνήνίο καθώς κα) σπς 13/11 στην περιοχή Βερμίου, στ<ς 15/11 σπς Βαρβάρες καί την 21/11 σε Γεωργιανούς.

6-12 Νοέμβρη: Από δυνάμεις της 33ης ταξιαρχίας πραγμα-

? τοποίήθηκε εκκαθαριστική ετπχεί- ρηση σε Βέρμιο. Κατά τ)ς μάχες σύμφωνα με τα στοιχεία του ΓΕΣ υπήρχαν 2 αξιωματικοί τραυματίες,1 οπλίτης νεκρός κα) 3 τραυματίες, ενώ από την μεριά των ανταρτών 5

6πί6;σ,) Μ τ;,ά. νεκροί. Σε ανακοίνωση του το Αρ-Ρ/ΖΟΣΠΑΓΤΗΣ 27Λ2/46 χηγείο Κεντρικής κα) Δυπκής Μακε

δονίας του ΑΣΕ αναφέρει :«Ο εχθρός crp/ίζεί εκκαθαρ/στ/κές ε/τ/χε<ρ/)σε/ς ενόντνα στο τρ/)ρατά

ρας του Βερρίου ρε ρ;α Μεραρχία της Βέρο<ας κα/ ρ/α Ταξ/αρχία σπό Π] ΦΛώρ/να που βάστοξοί/ ως τ/ς ^/^2/46, τα τρηρατά ρας, το πρώτο συ- γκρούστηκε ατ/ς 9/?2/46 κα/ ώρα 09.40 που υττοστήρ/ζ&ν αερο/τ/άνο κα/ ΠυροβοΛ/κό. 0< ράχες βάσταξαν 48 ώρες κα/ πήραν ποΜές φάσεις ο/τότε ο εχθρός υποχρεώθηκε κάτω α?τό το* χτυπήματα ρας να ορ/ανώσε/ εστίες αντίστασης σ/α υψώρατα ΚουτσούφΛ/ανης κα/ να περ/ορ/στεί σε καθαρά σρυντ/κό cr/ώνα Εως ότου έφτασε όΑΑο 7aypa ρε arrooro//) ραζί ρε το /Ιαροβο/ίκο κα/ την Αεροπορία να καΛύψε/ τη σύρπτυξη του.

7έ//κά ο εχθρός ενώ ανέβηκε //σ εκκαθαρ/στ/κές επ/χε/ρήσε/ς, αναγκάστηκε να συ^ππ^θεί άτακτα προς Γίαννακοχώρ/-Λίάουσα. ΠοΜούς τραυρατίες του επέδεσε στο ίΐσννοκοχώρ/ ΛπώΑε/ες εχθρού* ο φασίστας Λοχαγός /7/Λίκας. ένας ανθυπο/οχα/ός κα/ 25 υπαξ/ωρστ/κοί, στρατ/ώτες κα/ χωροφύλακες κα/ ποΑΑοί τρσυρατ/ες. Ζί/κές ρας αττώ/ε/ες 3 νεκροί κα/5 τραυρσπες. Λάφυρα ένα ρπρεν κα/ ποΜό ττυροραχ/κά δ/αφόρων ε/δών. Η παρουσία rou πυροβοΛ/κού κα/ της αεροπορίας στ/ς παραπάνω/ εττ/χε/- ρήσε/ς χωρίς α/τοτέ/εαρα. Στρατ/ωτ/κόςΔ/ο/κητής Κ/κίτσας .

10 Νοέμβρη: Ομάδες του ΑΣΕ οναπνάζουν τη γέφυρα της Αραπί- τοας Νάουσας και κόβουν την τηλεφωνική γραμμή με τη Βέρο<α Επίσης


ομάδα του ΔΣΕ ανατινάζει τμήματα του δρόμου Βέροιας-Κοζάνης στην Καστανιά και καταστρέφει πολλούς τηλεγραφικούς στύλους.

13-14 Νοέμβρη: πραγματοποιείται περιορισμένης έκτασης εκκαθαριστική επιχείρηση στο Βέρμιο με τη συμμετοχή των 518 καί 519 ταγμάτων του «εθνικού στρατού 9.

15 Νοέμβρη: Ομάδα του ΔΣΕ επιτίθεται σε φυλάκιο στις Βαρβάρες και ανατινάζει το πορθμείο του Αλιάκμονα, τραυματίζοντας έναν στρατιώτη.

15 Νοέμβρη: Ομάδα του ΔΣΕ κυκλώνει τη συνοικία Παναγία της Νάουσας.

18 Δεκέμβρη: Επίθεση του ΔΣΕ στο Παννακοχώρί. Γιατηκαταδίώ- ξή του ο στρατός χρησιμοποιεί και αεροπορία!

19 Δεκέμβρη: Απόσπασμα του ΔΣΕ που επιχειρεί πέρασμα από το Βέρμία στα Πιέρ<α δέχεται αεροπορική επίθεση στην περιοχή του Αλιάκμονα.

20 Νοέμβρη: Μετά τη επίσκεψη του Π. Κανελόπουλου στη Β. Ελλάδα κατά την παρέμβαση του στη Βουλή αναφέρει ανάμεσα στ άλλα για την κατάσταση που συνάντησε : κΜέσα στη Νάουσα ο κυβερνητικός στρατός έχει περιχαρακωθεί σε μία μόνο συνοικία της πολιτείας καί περιορίζεται στο να φρουρεί τα εργοστάσια Λαναρά*. («ΡίΖΟΣΠΑΣΤΗΣ* 20/11)

20 Νοέμβρη: Το Γενικό Αρχηγείο του ΔΣΕ με Διακήρυξη του, καλεί όλους όσοι οπλίστηκαν ή καλούνται να οπλιστούν από την Εθνοφυλακή να παραδώσουν τα όπλα ή να αρνηθούν να οπλιστούν.

21 Νοέμβρη: Δημοσιεύεται απόφαση του Π.Γ του ΚΚΕ με τη οποία το ΚΚΕ αποκρούει τη συκοφαντία, ότ) ο εμφύλιος πόλεμος «υποκινείται από τα έξω* και δηλώνει ότι Αριστερά δέχεται συνεννόηση με βάση την έκθεση της αγγλικής κοινοβουλευτικής αποστολής στη Ελλάδα.

22 Νοέμβρη: Σε μάχη μεταξύ δυνάμεων Tou ΔΣΕ με ομάδα στρατού (518 τάγμα) στο Αρκοχώρι πέφτει νεκρός ο Βασίλης Γ. Γκαλίτσος (επι- κηρυγμένος με 5.000.000δρχ.) καί συλλαμβάνεται ο Κ. Κουγούσης από τη Βέροια, ενώ ανακαλύπτεται καί κρύπτη με πυρομαχικά.

24 Νοέμβρη: Διμοιρία χωροφυλακής συγκρούεται με 25μελή ομάδα του ΔΣΕ στην «Κουτσούφλιανη*. Μετά από 5ωρη μάχη νεκροί από μέρους του ΔΣΕ ήταν οι ίωόννης Χορόπουλος και Θεόδωρος Συμεωνίδης.

25 Δεκέμβρη: Δύναμη 200 ανταρτών (με επικεφαλής το καπετάν Τίγρη-Πέτρος Πετριδης) χτύπησε τη Φυτίά την οποία υπεράσπιζε ένας λό


χος χωροφυλακής καθώς κα) ΜΑΥδες του χωρ<ού. Μετά από 5ωρη μάχη εγκατέλείψαν το χωριό ο< υπερασπιστές του και για λίγες ώρες κατέλαβαν το χωριό ot δυνάμεις του ΔΣΕ. Στ<ς εφημερίδες της εποχής αναφέρονται ως νεκροί 4 αντάρτες του ΔΣΕ, καθώς κα) 1 στραπώτης, 1 χωροφύλακας (Λχιλλέας Τρομπούκης), ενώ τραυματίστηκαν 4 στρατιώτες κα) 3 χωροφύλακες.

Σε σχετική ανακοίνωση του Γ'ΣΣ αναφέρετα) : ((...Ο/ Κ/συμμορία; /ενόμενο/ κύρ/ο/ rou χωρ/ού ε/εη/άτησσν /τερί roç 40 ο/κία( οπός των orro/ων εκόησσν ^ώντεζ* 77 γέροντες κα; ττα/δ/ά. Ανεξακρίβωτος παρέμε/- νεν ο σρ/θμός των σφα/ζασθέντων εθν/κοφρόνων κατοίκων του χωρ/ού. Εκ της δυνάμεως rou /όχου χωροφυ/σκης εφονεύόη ε/ς χωροφύ/αξ κα< ετραυματίσθησαν 4. ίω ν Κ/Σ α/ αττώ/ε/α/ δεν εξακρ<βώθησαν. /\όχος rou 592 71/1 κσ/ rou 578 7ί/1 κ/νηΟέντες ε/σή/θον ε/ς ro χωρίον την 26ης δεκεμβρ/ου. rr/ην ο/ Κ/Σ είχον ήδη αποχώρησε/ προς ro Κάτω Βέρμ/ον^. Από εφημερίδες της εποχής αναφέρονται ω ς νεκροί από τους πολίτες ο) : Γεώργιος και Εμμανουήλ Τίμτζας, Δήμητρα και Ελισάβετ Τίμτζα, Ευανθία. Μαρία κα) Κώστας Χρήστου. Ελένη Τόσκα και Σωτήρης Περηφανόπουλος. Γ)α την μάχη σε ανταπόκρισή του ο «ΡίΖΟΣΠΑΣΤΗΣ)) (2/1/47) δίνε) την παρακάτω ενδιαφέρουσα είδηση: <? Ο Μητροπολίτης Βερο/ας ΑΑέξσνδρος κατά τον/ό/ο rot/ στη κηδεία rou χωροφύλακα που σκοτώθηκα στη Φυτε/ά σποκά/υφε or/ <ro/ αντάρτες ε^χον ε/δοπο/ήσε/ rou κατοίκους να τταραδώ- σουν τον orrZ/σμό τους δίνωντας ε/ς auroûr τετραήμερον προθεσμίαν ήπς έΛηξεν την ημέραν των Χρ/στου/έννων. μετά την εκττνοήν της orro/ας είχαν δη/ώσε; ε/ς αυτούς or/ 6α τους εκτυττούσαν;;.

1947

3 Γενάρη: Αντάρτες του ΔΣΕ μπήκαν στο χωριό Πατρίδα για 6 ώρες και μίλησαν στους κατοίκους για τους σκοπούς του ΔΣΕ. Στη συνέχεια αποχώρησαν αφού πήραν τρόφιμα και έναν εθελοντή.

8 Γενάρη: Δυνάμεις του ΔΣΕ συγκρούονται με χωροφύλακες στη Λευκόπετρα με έναν τραυματία χωροφύλακα.

9 Γενόρη: Σύγκρουση δυνάμεων του ΔΣΕ με χωροφύλακες στη Γ εωργιανή.

9 Γενάρη: Δύναμη 200 ανταρτών μπήκε στα Λευκάδία. παρέλαβε τρόφιμα , ρουχισμό κα< ζώα κα) μετά από 4ωρη παραμονή αναχώρησε. Ως επίκεφαλείς φέροντα) ο Άγρας, Βεροίώτης κα) Ερμής.


ΣΥΓΚΡΟΥΣΗΣ nu ΑΑΚΟΜΑ ΧΑί ΑΡΧΑΙΑ

Ετπ&ν/ι arty Βέροια.Ρ/ΖΟΣΠΑΣ7ΉΣ 5/ϊ 7/47

11 Γενάρη: Επίσκεψη ίου διαδόχου Παύλου κα< της πριγκίπίσσας Φρειδερίκης στη Βέροια, στα πλαίσια της ανόρθωσης του κλονισμένου ηθικού των «εθνικών δυνάμεων*). Στα δημοσιεύματα της εποχής διαβάζουμε :

«7ην 77.30 π.μ αφικετο εις τηί* πό/\ιν της Βφοιας η A M ο διάδοχος ΠαΜος. συνοδευόμενος ί/πό της πρι/κιπ/σσης Φρειδερίκης, του σωματάρχου Βεντήρη, του ανώτερου δ/οικητή κ. 7σστα/ού κα/ ττοΜών άΑΑω^ ανωτέρω)/ αξιωματικών. Ε ξω 7ης πό/εως το ασι/ικόί/ εύ/ος υττοδέχθη ο νομάρχης κ. Πεντ^ϊκης, ο δήμαρχος κ. 7σ/ράκο//ου. ο μητροπολ/της ΑΛέ- ξανδρος κα; -Αοιπαι αρχαί. Εττίσης ε^ο ν παρατοχθή κατά μήκος της οδού ο/ μαθητσ/ κα/ ο/ μαθήτρια/ των σχοΛώί/ μετά του δ/δσσκό^ος ττροσωττ/κού Εκε/θεν κατευθύνθησαν ε/ς νομαρχ/αν, εν μέσω ακράτητου ενθουσιασμού, χειροκροτούμενο/ υπό τους ττ/ήθους. Ο δε διάδοχος εν συί/εχε/σ μετέ^η μετά των αρωματικών εις τον στρατώνα και επιθεώρησεν τη)/ ταξ/αρχ/"αν, η δε πρψκ/π/σσο Φρειδερ/'κη εδέχθη διαφόρους επίτροπός, συΜό/ους και σωματεία και δ/ένε/μεν 350 δέματα ρουχισμού. Λκο/ούθως το δισδοχικόν ^εύ/ος κστευθύνθη εις το /υμνασ/ον και εις το στρατιωτικό νοσοκομε/ον

;! U) AMMUHV) îttAAAMAUt ; HAtÎBA)MOVh 7Wh IP tlh ΣΕΑΠΕΡΠΑΑίΑΡΚΕίΑΣ

ΠΡΟΕΛίΚΕΛΕΓ

ΕΠίΒΕΣΗ Π Ο ΗΛΕΚΐΡΜΟ EPrOHAIiCT ΤΗΣ ΒΕΡΡΟίΑΣ, t ΧΑΜ. ΑΠΟ ÎHW nûAH

,-πίίΜ'ΐί-ιι ίΜ'

Eni&twt στο W^t^rp/w ίρ/οστάσιο nr)ç BtptMOf. Ρ/ΖΟίΠΑίΤΜΣ Î7/Vf/47


ôrrou επ/θίώρ^σε τους ασθενείς. /Ipoç πμήν του ζέύ/ους ετέθ/) ε^/σήμον /εύμο ε<ς ro ίστ/ΟΎόρ/ο «ΑΛΤ/ί... Μετά τας προσφωνήσε/ς των εκπροσώπων ο διάδοχος* ευχορ/στ^σί δ<σ roç εκδ^/ώσε<ς καί τόν/σε όπ θο /ίνε< ro rro ώστε να αποκατασταθή ή τσξ<ς καί σσφά/ε/σ^ («ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΒΟΡΡΑΣ» 12/1/47)

13 Γενάρη: Λεωφορείο κινούμενο από Κοζάνη, στο ύψος των Γεωργιανών ανατίνάσσεια) από νάρκη με αποτέλεσμα δύο νεκρούς επιβάτες κα) τέσσερις τραυματίες.

16 Γενάρη: Επίθεση ανταρτών σε χωροφύλακες - σκοπούς του εργοστασίου ηλεκτρισμού «Βέρμιον» έξω από τη Βέροια.. Συλαμβάνονται δύο από αυτούς

21 Γενάρη: Κηρύχτηκε πανελλαδική απεργία των δημοσίων υπαλλήλων, που κράτησε 8 ημέρες.

25 Γενάρη: Ανακοινώνεται ο σχηματισμός κυβέρνησης από το τραπεζίτη Δ. Μάξψο. Μετέχουν οι Τσαλδάρης, Γονατάς, Αλεξανδρής, Πα- πανδρέου, Βενιζέλος, Κανελόπουλος, Ζέρβας.

^Αντάρτες πήγαν στο Μοναστήρι του Προδρόμου rrjç Βέροιας. ?τή- ρσν τρόφ/μα το οπ*ο<*σ φόρτωσαν σε 22 ζώα χα/ έφυ/αν προς το ΠοΑυόέν- δρο) (ΡίΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 25/1/47)

27 Γενάρη: Ομάδα ανταρτών μπαίνε) στον Τρίπόταμο. 7 χωρικοί ακολουθούν τους αντάρτες.

29 Γενάρη: Τμήματα του ΔΣΕ κατέστρεψαν 53 τηλεφωνικούς στύλους μεταξύ των χωριών Γεωργίανοί-Καστανίό, ενώ διακόπηκε η επικοινωνία με την Κοζάνη.

31 Γενάρη: Ομάδα ανταρτών μπήκε στο χωριό Τρίλοφος και έβαλε φωτιά σε σπίτια εθνίκοφρόνων. Ταυτόχρονα κουβάλησαν προμήθειες με16 ζώα για το βουνό

1 Φλεβάρη: Το ΕΑΜ με ανακοίνωσή του επαναλαμβάνει τη πρόταση του για ανακωχή και διακηρύσσει το ιερό και απαραβίαστο της ακεραιότητας του ελληνικού εδάφους.

2 Φλεβάρη: Δυνάμεις του ΔΣΕ μπαίνουν σε Τρίπόταμο κα) ΠολλάΝερά.

8 Φλεβάρη: Ο Γ.Γ του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ ζητά από την ελληνική κυβέρνηση να αναστείλεί τις εκτελέσεις μέχρι να εκδοθεί η απόφαση του Συμβουλίου.

8 Φλεβάρη: Επίσκεψη υφυπουργού Εφοδιασμού Οεοχαρίδη στη Βέροια. Σε ομιλία του στη πλατεία Αγίου Αντωνίου τονίζει : « Εντός μίκρού

Μ ίΐμαυια στον εμφύλιο 1946-1949

δ/σστήμστος θα παπτχθε/ η ανταρσ/α κα/ θα επ/βΑηθή ro κράΓος του νόμου. Ε/ς την ΕΑΑόδα έχουν θέσ/ν μόνο ο/ ττρα/μαπκοί Έ/^ηνες^

8 Φλεβάρη: Στις 11 μ.μ δύναμη ανταρτών χτυπά στρατιωτική δύναμη που βρισκόταν στο 5ο δημοτικό σχολείο { Καρσι μαχαλά)

2-14 Φλεβάρη: Πραγματοποιούνται-χωρίς ιδιαίτερα αποτελέσματα- εκκαθαριστικές επιχειρήσεις στις περιοχές νοτίου Βερμίου και Πιεριων Σ' αυτές συμμετέχουν 3 τάγματα για το νότιο Βέρμιο και άλλα 3 για τα Πιερία. Στις ανακοινώσεις του ΓΕΣ αναφέρεται πως κατέστρεψαν αποθήκες με τρόφιμα και πυρομαχικά των ανταρτών, ενώ από τις μάχες που δόθηκαν με τις δυνάμεις του ΔΣΕ ξεχωρίζει αυτή στις 5 Φλεβάρη στη περιοχή της Βεργίνας, όπου σκοτώθηκαν πέντε αντάρτες και τραυματίστηκαν 5 στρατιώτες, ενώ όπως τονίζει η ανακοίνωση του ΓΕΣ κσυναφθηκαν δύο συμπλοκές, συνε/ήφθησαν 2 αι/τάρτες καθώς* κα/ την κομματ/κή εττ/τροττή Γης Βερ^/νας (6μεΑή^. Συνολικά οι επιχειρήσεις αυτές (πάντα σύμφωνα με το ΓΕΣ) είχαν απώλειες για τον εθνικό στρατό 2 νεκρούς και 11 τραυματίες, ενώ για το ΔΣΕ 18 νεκρούς, 7 συλληφθέντες και 2 παραδοθέντες.

13 Φλεβάρη: κΠέθανε or/? Μάοί/σαο στρατ/ώΓης/ΐττ. Τσακίρης αττό το <4ρκοα5οχώρ/. E/χε συΜηφθε; στ/ς 73/6/46 μαζ/ με 20 στρατιώτες αττό τη Βέρο/α κα/ είχε βασαν/σθε/ απάνθρωπα. Στ/ς 70/70/46 δ/κόστηκε αττό τα irporro&KE'o f ιανν/ΓΟών κα/ αθωώθηκε. /3rrô τον κα/ρό της σύΑ/ηί//ής rot/ ήταν κατόκο/τος από Γαβασαν/στήρ/α^ (ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 19/2/46).

17 Φλεβάρη: Αντιπροσωπεία της Κ.Ε του ΕΑΜ παρουσιάζεται στη Επιτροπή Έρευνας του ΟΗΕ. εκθέτει την κατάσταση που επικρατεί στη Ελλάδα και αναπτύσσει τις απόψεις των κομμάτων του ΕΑΜ για τη λύση του Ελληνικού ζητήματος.

19 Φλεβάρη: Δυνάμεις του ΔΣΕ μπαίνουν σε Μονόσπιτα και Ριζώματα

20 Φλεβάρη: Το Πρωτοδικείο Αθηνών βγάζει απόφαση για τη διάλυση της ΕΠΟΝ.

21 Φλεβάρη: κΟ αδειούχος στρατιώτης Μιχαλόπουλος απήχθη από την ΟΠΛΑ στη συνοικία Καλλιθέα της Βέροιας. Αντάρτες απήγαγαν από την Πατρίδα τον Κ. ίωαννίδη» (Από τηλεγράφημα του Γ'ΣΣ στον Τύπο)

22 & 23 Φλεβάρη: Δυνάμεις του ΔΣΕ μπαίνουν σε Πατριδα-Τρίλο- φο-Αρκουδοχώρι-Μ. Σάντα-Τριπόταμο-Βεργίνα-Παλστίτσία-Καστανιά και στρατολογούν 230 κατοίκους.

25 Φλεβάρη: Ομάδα ανταρτών χτύπησε τα Μονόσπιτα.


26 Φλεβάρη-10 Μόρτη: Πραγματοποίηση εκκαθαριστικής επιχείρησης από το Γ'ΣΣ με την κωδική ονομασία «ΓΛΑΡΟΣ» στο Βέρμιο.

1 Μάρτη: Δυνάμεις του ΔΣΕ καταλαμβάνουν γ)α λίγες ώρες τα Ασώματα και τις Βαρβάρες.

2 Μάρτη: Η Αγγλία καλεί την Αμερική να αναλάβε) τα βάρη της κατοχής στη Ελλάδα. H αμερικάνικη κυβέρνηση δηλώνει, ou θα υποβάλει σχετική πρόταση στο Κογκρέσο.

3 Μάρτη: Ομάδα ανταρτών του ΔΣΕ μπαίνε) στα Μονόσπιτα κα< αφοπλίζει 6 μοναρχικούς κα) παίρνε) μαζί της παπά του χωριού που αρ- νήθηκε να παραδώσε) τον οπλισμό του.

6 Μάρτη: Ενώπιον του Τριμελούς Εφετείου Θεσ/ν)κης εκδικάστη- καν 9 (!) μηνύσας κατά του Ανέστη Σπανίδη, διευθυντή της εφημερίδας (που είχε παυτεί) «Ελεύθερος Λαός Βέροιας» γ)α συκοφαντική δυσφήμη- ση «δ)α του Τύπου». Το δικαστήριο το καταδίκασε ερήμην σε 28 μήνες φυλάκιση.

8-10 Μάρτη: Με αφορμή πληροφορίες όπ ομάδες του ΔΣΕ βρισκόταν στην περιοχή Μικρής Σόντας καί ποταμού Αλιάκμονα δ)οργανώνεται επιχείρηση από την X) μεραρχία. Σ' αυτή συμμετέχουν 2 λόχοι του τάγματος 592 καθώς και δυνάμεις των ΛΟΚ.

Η περιγραφή των μαχών που πραγματοποιήθηκαν εκεί μέσα από τα αρχεία του ΓΕΣ :

<τΗ δι/οχίο του 592 τό/ματος μεταφερθείσα δ/'συτοκινήτων μέχρι του χωρ/ou Γεωργ/ανοί, κατευθύνθη εκε/θεν οδικώς προς* την καθορισθεί- σαν θέσιν. ΑΜόΛό/ω της* επε/3ούσης νυκτός η ε&ρεύνησις απέ;3ή άκαρπος και η <5//οχία εττανήΛθεν προς δ/σνυκτέρευσιν εις* f εωρ/ιανούς.

Ο 3ος* ΛΟΚ /ό/ω της μικρής του δυνάμεως, ανερχομένης εις 54 μό/ις άνδρες, εκινήθη ο/όκ/ηρος. όταν ειχε προχωρήσει περί τα δύο χι- /ιόμετρα και ευρίσκετο της* εσπέραν εις* το ύψωμα 473, εβ^ήθη δρασπκώς υπό ενεδρευόντων ανταρτών κάτι καθη/ώθη.

Βραδύτεροι ο /όχος ήρχισε αλ^όμενος και εκ ovorro/ικώς του ποταμού αντερεισμάτων. Καθ'ό/ην την νύκτα συνεχίσθη η ανταΑ^α/ή παρών μεταξύ του /όχου και των ανταρτών. Η δι/οχια του 592 διεταχόείσα περί )*ην ΐΟμμ. Λία σίτευση εις* ενίοχυσιν του /όχου, ή/θεν εις* επαφή)/ μετ'αυτού μό/ις* τις 6π,μ της επομένης. <Λμφότερσ τα τμήμστα εκ/νή0ησσν τότε προς Μικρή ν Σάνταν. Ευθύς ως όιή/θον περί την 7π.μ την νότισν παρυφήν του χωρίου, εδέχθησαν πυρά 4-5 αυτομάτων όπ/ων εκ του υψώματος* 516.

Επ/τεθέντσ τα τμήματα κατέ/α^ον εντός ;8ρο[^έος χρόνου το ύφωμα


των oyraprcày συμπτυχθέντω^ περ/ ra 600-800 μέτρα wn^rcpos/, οπόΟεί/ δίίΓήρησα^ oüro/ τη^ επαφήν /3άΑΑοντες κατά rtuy στραπωπκών τμημάτων δί'οκτώ ουΓομότωί/ όπΑων.

/-/ ΓΟίούΓη ίί/έρ/ίίο απεσκοπε/ προφανώς ε/ç την ατταοχό/ησί)/ rou orporoù προς κόΑυφ/y της δ<εκπα<ραίώσεως δ/α rou πόρου Λο/κ/ό, π/η- σ/oy rou οπο/ου ή ray συ/κε^ρωμέ^ο; ως εξακρ;/3ώ8η 400-500 αντάρτες, έχο^τες προορ/σμόν ra Πίέρ/α. 7ηκ* 8 π.μ της <δ/ας ημέρας 9ης Μαρπ'οα απεστάΑη εκ Βερροίας ε/ς ε^/'οχυσ/ των τμημάτων Α^ίόκμονος καί τρίτος

Αλέξονδρος Α. Χατζηκώστας

Αόχος του 592 τάγματος υπό τον Αοχαγό Σεβαστόκη. Ο Αόχος οΰτος αφ/- χθη την 5μ.μ ε/ς ro ύψωμα 665 αΑΑά Αόγω rou δύσβατου κα/ κεκαΑυμμένου εδάφους, δε)/ ηδυνήθη να πΑησ/άση ro έτερσ τμήματα του πόρου Λο/κ/ά παρσμε/'ναντος υττό τον έΑεγχον των ανταρτών.

7ος αττοτυχουσας ενεργε/ας των στροτ/ωτ/κών τμημάτων κατά την ημέραν της 9ης Μαρτίου ανεπΑήρωσαν επ/τυχε/ς προσβοΑα/ των ανταρτών υττό της αεροπορ/ας*. ΕκτεΑέσασα σύτη τρεις εξόδους εντός δύο ωρών. προξένησε σοβαρός αττωΑε/ας ε/ς τούτους, τταρουσ/άσαντας καταφανή στόχον Αό/ω της συγκεντρώσεως των ε/ς περ/ωρ/σμένον χώρον.

Προωθηθείς ουΑαμός πυροβοΑ/κού εττεσήμανεν από της ήμέρας την θέστν του ττόρου κα/ έβαΑΑε κατ' αυτής δ/αρκούσης της νυκτός. Η ευ- ρ/σκομένη αττό της 7% Μαρτ/ου ε/ς Κουμαρ/όν δυτ/κώς Βερροί'ας δ/Αοχ/'α του 7α/ματος Βαθμοφόρων, προωθήθη ε/ς Γεωργ/ανούς ένθα αφ/χθη την 4μ.μ τής 9ης Μαρτίου. Εκε/θεν απέστε/Αεν /σχυρόν τμήμα ε/ς τον νοτ/'ως /σβόρου ττόρον.

W ετέρα δ/Αοχ/α Βαθμοφόρων εττεστρέφουσα εκ Ναούσης ε/ς Οεσ- σαΑον/κην εκρατήθη ε/ς Βέρρο/αν κα/ αττεστόΑη ε/ς Μ/κρήν Σάντα ένθα αφ/χθη την 8μ.μ. Εκε/ ετέθη ε/ς της δ/αθεσ/ν rou 7αγμστόρχη Λ/αούμ. Δ/ο<- κητού της δ/Αοχ/ας του 592 7αγματος.

W μετά των ανταρτών ετταφή δ/ετηρήθη μέχρ/ την ΐμ.μ τής ΐΟης Μαρτ/ου. <4να/νωρ/σε/ς εκπεμφθε/σα/ της 4μ.μ δεν συνάντησαν αντάρτες. Κατά τήν εττακοΑουθε/σαν εξερεύνησ/ν της ττερ/οχής ανευρέθησαν 44 πτώματα ανταρτών, δ/άφορα υΑ/κά κα/ κτήνη φόρτου, τταρεδόθήααν δε 9 αντάρτες, αττοκοττέντες του τμήματός των^.

12 Μάρτη: Ο Πρόεδρος των ΕΠΑ X. Τρούμαν διακηρύχνε) ανοικτά στο Κογκρέσο την άμεση ανάμιξη της χώρας του στα εσωτερικά της Ελλάδας.

13 Μάρτη: Δίλοχία του 592 Τ.Π κίνήθηκε προς Κουμαριά όπου δέχτηκε επίθεση από αντάρτες με αποτέλεσμα να έχε) δύο στρατιώτες τραυματίες. Το χωριό με την παρέμβαση του στρατού εγκαταλείπεταί από τους κατοίκους του.

17 Μάρτη: Το ΕΑΜ με τηλεγράφημά του προς την Διάσκεψη των τεσσάρων υπουργών των Μεγάλων Δυνάμεων στη Μόσχα διαμαρτύρεται Yta την αμερικάνικη επέμβαση κα< τονίζει ότι ο ελληνικός λαός ^αποκρούει σύσσωμος κάθε πρόταση, οθενδήττοτε προερχομένην κα/ θψουσσ τη Εθν/κήν 7/μήν .

17 Μάρτη: Επίθεση δυνάμεων του ΔΣΕ στη Μελίκη. Η μάχη κρά


τη σε 9 ώρες. Υπήρχε ένας MAY νεκρός καί 5 σπίτια καμένα στη περιοχή «Γερόκη».

20 Μάρτη: Δολοφονείται στη Θεσσαλονίκη ο Γιάννης Ζεύγος μέλος του Π.Γ της Κ.Ε του ΚΚΕ και πρώην υπουργός της κυβέρνησης Εθνικής Ενότητας.

21 Μάρτη: Δυνάμεις του ΔΣΕ μπαίνουν στο Χωροπάνι (Στενήμα- χος) καί σύμφωνα με τηλεγράφημα των αρχών «απαγάγουν 14 εθνικό- φροναςκ

22 Μαρτίου: Ο υπουργός δημόσιας Τάξης Ν. Ζέρβας επισκέπτεται τη Βέροια κα< Νάουσα. Επισκέφθηκε τη νομαρχία όπου δέχτηκε προϊστάμενους διάφορων υπηρεσιών και στη συνέχεια πραγματοποίησε σύσκεψη με τη συμμετοχή αξιωματικών του στρατού και της χωροφυλακής. Στη συνέχεια δέχτηκε επιτροπές «ανταρτόπληκτων)) δηλώνοντας : <ϊ7οσον αυτός προσωττ/κώς όσο κα/ r? κυ^έρν/^σ/ς θα εφαρμόσουν δυναμ/κό μέσα κα/ εντός ηΑίγου το μίασμα της αναρχίας θα εξαφαν/σθ/) τ&Αε/ως. Στ/? συνέχεια αφ<χ&7 f /ς Νάουσαν κα/ τον υπεόέχθ^σσν ο δ/ο/κ^ς χωροφυλακές Φ<ο- ράκ/?ς, ο έπαρχος ίωανν/ό^ς, ο δ<ο/κ τ/)ς του 518 τάγματος, ο δήμαρχος κα/ π^/)θοςκόσμουχ («ΕΛΛΗΝίΚΟΣ ΒΟΡΡΑΣ)) 23/3/47).

23 Μάρτη: Δυνάμεις του ΔΣΕ μπαίνουν στον Τρίλοφο και παίρνουν τρόφιμα και ρούχα.

28 Μάρτη: Έξω από τη Βέροια εκτελείται ο υπολοχαγός Πολεμικής Διαθεσιμότητας Θ. Σκουλαριώτης.

30 Μάρτη: Επίθεση μοναρχικών στα τυπογραφεία της εφημερίδας του γραφείου περιοχής Μακεδονίας του ΚΚΕ «ΑΓΩΝίΣΤΗ)). Εκτελούν με αυτόματο τρεις τυπογράφους και τραυματίζουν 7.

3 Απρίλη. Δυνάμεις του ΔΣΕ μπαίνουν σε Παλατίτσια και Γεράκη (Μελική).

10 Αττρίλη: Το Στρατοδικείο Θεσσαλονίκης καταδικάζει σε 10 χρόνια φυλακή τους υπεύθυνους των εφημερίδων «ΑΓΩΝΙΣΤΗΣ)) και «ΑΝΕ- ΞΑΡΤΗΣίΑ)) και κλείνει για ένα χρόνο τις εφημερίδες, επειδή αναδημοσίευσαν το γράμμα του Ν. Σιδηρόπουλου, με το οποίο αποκάλυπτε τα παρασκήνια της δολοφονίας του Γ. Ζεύγου.

14 Αττρίλη: Δυνάμεις του ΔΣΕ ανατινάζουν το εργοστάσιο ηλεκτρο- φωτισμού στη Βέροια, τοποθετώντας 60 κ<λά δυναμίτη. Επικεφαλής ο κοπετόν Νύκτας.

17 Αττρίλη: Ομάδα του ΔΣΕ χτυπά το χωριό Τριπόταμος όπου συλλαμβάνει δύο αγροφύλακες καθώς και τη Ραχιά παίρνοντας τρόφιμα


Ετπχφφτ?) "Φώ/ηττος" 23-30 ΑπρίΜου 7947 ΓΕΣ

102


κα) ζώα γ'α τις μεταφορές ίου.22 Απρίλη: Στρατιωτικό αυτοκίνητο ανατινάζεται από νάρκη έξω

αττό τη Μελική με αποτέλεσμα ένας νεκρός κα) ένας τραυματίας στρατιώτης.

24 Απρίλη: Δυνάμεις του ΔΣΕ μπαίνουν στους Γεωργιανούς κα) σύμφωνα με ανακοίνωση των Αρχών καπαγάγουν τους X. Μπατσαρά και Ν.Δήμουκ.

25 Απρίλη: Δυνάμεις του ΔΣΕ με βλήματα «Πίατο χτυπούν σπίτι σε Βέροα (περ)οχή Λαδομύλων).

25 Απρίλη: Σύμφωνα με ανακοίνωση των Αρχών «Στραπωπκαί δυνάμεις κατέλαβον το χωριό Σέλ). Σμήνος αεροπλάνων διεσκόρπισε δια ρουκετών και πολυβολισμών συμμορίτας. Ευρέθησαν εις το πεδίον μάχης 50 ημίονοι νεκροί».

26 Απρίλη: Σε περιοχή δυτικά της Νάουσας βρέθηκε κατεστραμέ- νο το αεροπλάνο που είχε χαθεί στις επιχειρήσεις ίανουαρίου. Ο πιλότος σμηναγός Διδασκάλου βρέθηκε σκοτωμένος. «Δεν «δευκρίνίσθη αν το αεροπλάνον κατερρίφθη από τους αντάρτας» σύμφωνα με το επίσημο τηλεγράφημα.

27 Απρίλη: Δυνάμεις του ΔΣΕ χτυπούν το Νεόκαστρο. Ο) δυνάμειςτων MAY σε συνεργασία με το 513 τάγμα αποκρούουν την επίθεση. Από τους MAY αναφέροντα) 15 νεκροί ενώ από τους αντάρτες 3.

27 Απρίλη: Δυνάμεις του ΔΣΕ μπαίνουν στη Μέση.

28 Απρίλη: Δυνάμεις του ΔΣΕ (20 αντάρτες) μπαίνουν στη συνοικία της Βέροιας «Γιολά Γκελντί» παίρνουν τρόφιμα και με

103

Λλεςανορος A. Χατζηκώστας

Π)ΑΓ καταστρέφουν 3 σπίτια με αποτέλεσμα έναν νεκρό και ένας τραυματία.

29 Απρίλη: Σύμφωνα με τηλεγράφημα των αρχών <τΣτη θέσ^ ΜτορτόποΑη στο Βέρμιο ομάς στρστ/ωτών ευρέΟη αντ/μέτωπη μετά ομάδας ανταρτών εκ των οττο/ων δύο ήσαν γυνα/κες. Εττ/κο/οΰΟησε συμττ/ο- κή κατά τη οττο/αν εφονίύθ^ η ϊ 7επ'ς ΕΑένη Γα/ανού εκ Λ/αούσης, η οττο/α ε/χίν αναχώρησε/ εκ της* ττόΛεως την Μ. Παρασκευήν δ/ο να συνταχθε/ε/ς ανταρπκής ομάδα. Π/ησίον του τττώμστος ευρέθη εκτός του όττΛους της* κα/ μαθητ/κόν ττηΛ/κ/ον. Η κεφσ/ή της αττοκοττε/οα εξετάθη ε/ç κο/νήν Θέαν rrpo του τμήματος Γεν/κής ΑσφαΑε/ας της Λ/αούσης. Ο/ υττάΛο/ττο/ 7 συμ- μορ/τσ/ κατόρθωσαν να δ/αφύ/ουν^ (ΡίΖΟΣΠΑΣΤΉΣ 2/5/47).

29 Απρίλη: Κάρο προσκρούει σε νάρκη έξω από τις Βαρβάρες με αποτέλεσμα έξι νεκρούς.

23-30 Απρίλη: Διενεργειται εκτεταμένη επιχείρηση εκκαθάρισης Βερμίου με την επωνυμία «Φίλιππος)). Την επιχείρηση διεξήγαγε η X) Μεραρχία με 8 τάγματα πεζικού, 11 Λόχους Ορεινών Καταδρομών, 2 Λόχους Χωροφυλακής. 4 ουλαμούς Πυροβόλων και Τμήματα Τεθωρακισμένων. Επρόκεσο για μια αποτυχημένη όσον αφορά τους στόχους της επιχείρηση του εθνικού στρατού που δεν πέτυχε το στόχο της που ήταν η εξόντωση των δυνάμεων του ΑΣΕ στο Βέρμιο, οι οποίες μετά από ελιγμό κατέφυγαν σε Πιέρια και Κάίμάκσταλάν. Από την πλευρά του εθνικού στρατού ανα- φέρονται ως απώλειες των ανταρτών 15 νεκροί. 25 συλληφθέντες και 8 παραδοθέντες.

2 Μαίου: Ομάδα του ΑΣΕ μπαίνει στο χωριό Διαβατός και συγκεντρώνει τους κατοίκους στη εκκλησία όπου και τους παρουσιάζει τους στόχους πάλης του και ταυτόχρονα συγκεντρώνει τρόφιμο και ιματισμό.

5 Μαίου: Τμήματα του ΑΣΕ χτυπούν την Μελίκη και το Νεόκαστρο. Υπάρχουν 27 νεκροί και 40 σπίτια καμένα.

6 Μαίου: Στη θέση «πριόνια» του Σελίου συλλαμβάνεται 7μελής ομάδα ανταρτών με επικεφαλής των Αντώνη Τσέο (καπετόν Αμίκο) από τη Φυτειά, ο οποίος τα προηγούμενα χρόνια ανήκε στην ομάδα του Καπετόν Μπαρούτα.

6-7 Μαΐου: Τμήματα του ΑΣΕ (περίπου 150 ανδρών χωρισμένοι σε έξι ομάδες) από το αρχηγείο Πιερίων με επικεφαλής τον Δουλγκί- ρίδη (άλλες πηγές αναφέρουν ως επικεφαλεις τον καπετάν Νύχτα και τον Ζάντζαλη) χτυπούν τη Βέροια στις περιοχές <(Λαδόμυλοΐ'ί «Εληό)) και κΚυριώτιοα»: Δυνάμεις του στρατού (στη Βέροια εκείνη τη περίοδο

η ημαΰΐα στον bpvûAio 1946-1949

βρισκόταν 3 τάγματα. 2 λόχοι κομάντο, μηχανοκίνητο τμήμα και διοίκηση χωροφυλακής)) τους απωθούν. Υπάρχουν 6 νεκροί, 6 τραυματίες και 11 σπίτια καμένα. Νεκροί είνα) οι Πρ. Φανόπουλος. Βαρβάρα Φανοπούλου καί οί Ελπίδα. Μαριγώ, Κατίνα καί Χρήστος Βλαχόπουλος. Η ταφή τους με πρωτοβουλία φορέων της πόλης μετατρεπεταί σε συλλαλητήριο στονΆγίο Αντώνιο στο οποίο ζητείται να παρθούν μέτρα κατά του ΚΚΕ Με στόχο την κτόνωσηκ του ηθικού ο υπουργός Β. Ελλάδας Ροδόπουλος συνοδευ- όμενος από τον αρχηγό του Γ' Σώματος Στρατού, επισκέπτεται στις 10 Μάη την Βέροια κα< τη Νάουσα πόλη υποσχόμενος ότι «αν οι κομουνιστές τολμήσουν νέα επίθεση, αυτό 8α τους στοιχίσει πολύ ακριβά)).

21 Μαϊου: Πεθαίνει στην Αθήνα ο Γιώργης Σιάντος μέλος του Πολιτικού Γραφείου του ΚΚΕ. ο οποίος την περίοδο από το 1941 μέχρι την επιστροφή του Νίκου Ζαχαριάδη τις 29 Μαϊου 1945 από το Νταχάου, ήταν A γραμματέας της Κ.Ε του ΚΚΕ.

25 Μαίου: Επίθεση του 518 τάγματος του «εθνικού στρατού)) στο στρατηγείο του Βερμίου (12 χλμ. Δυτικά της Νάουσας) με αποτέλεσμα 1 αξιωματικός και 12 οπλίτες νεκροί καθώς και 4 τραυματίες. Ακόμη υπήρχαν 3 νεκροί μαχητές του ΔΣΕ των οποίων τα πτώματα ετέθησαν όπως αναφέρουν οι εφημερίδες της εποχής «εις κοινήν θέαν)) στη Νάουσα.

29 Μαϊου: Αυτοκίνητο προσκρούει σε νάρκη στο σιδηροδρομικό σταθμό της Βέροιας.

1 )ούνη: Σε σύγκρουση δυνάμεων του ΔΣΕ με το «Εθνικό Στρατό*, οι αντάρτες κυριεύουν μεγάλο αριθμό οπλισμού.

3 ίούνη Στο δρόμο για το Αρκοχώρι δυνάμεις του 519 τάγματος σκοτώνουν 2 αντάρτες, τα πτώματα των οποίων τέθηκαν «εις κοινήν θέθ) στη Νάουσα.

9 !ούνη: Απολύεται ο νομάρχης Μπεντζίκης. Νέος νομάρχης διορίζεται ο Ανδρέας Ευσταθίου.

12 ίούνη Δυνάμεις του ΔΣΕ μπαίνουν στα Μονόσπιτα.13 ίούνη: Δυνάμεις του ΔΣΕ μπαίνουν σε Ξεχασμένη και Κεφαλο

χώρι και παίρνουν τρόφιμα.19 !ούνη: Σε ανταπόκριση της εφημερίδας «ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ)) ανα-

φέρονται τα εξής «Σύμφωνα με πληροφορίες της εφημερίδας του ΣΑΝ στο χωριό Ξεχασμένη σκοτώθηκε ο αντισυνταγματάρχης Στεργιόπουλος Δεν ανοφέρετα) αν ο αξιωματικός σκοτώθηκε σε μάχη με τους αντάρτες))

20 ίούνη: Στο στρατοδικείο της Θεσσαλονίκης καταδικάζεται σε θάνατο ο διευθυντής της Εαμικής εφημερίδας της Νάουσας «ΕΞΟΡΜΗΣΗ*


Καβαλλάρης με τη κατηγορία ότι «διενεργούσε κατασκοπία)'.21 ίούνη: ΜΑΥδες εττέδραμαν στο χωριό Ξεχασμένη κα) έσφαξαν

στην πλατεία τον Αντώνη Στεργίόπουλο 55 χρονών. Έκαψαν επίσης το σπίτι του καθώς καί τα σπίτια των δύο αδερφών του. Το θύμα ήταν αγωνιστής της Εθνικής Αντίστασης κα) ήταν έγκλειστος στο στρατόπεδο του «Παύλου Μελό» το 1944.

27 ίούνη: Ο Μ. Πορφυρογένης εκπροσωπώντας το ΚΚΕ στο συνέδριο του Γαλλικού Κ.Κ διακηρύττει ότι κ <7 οποφοσ?στ/κή έκδοσή κα; ofô- ?ττυ&7 του ΔΣΕ.. .ανα/κασπκό τε/νο οπτικρίνσταΜω&/ κα; σττοκρυστοΑ- Αώνετσ; κ/όΑσς προς* τη δ^μ/ουρ//σ μ/aç /ίύτίρ^ς δημοκρσπκής ΕΑΑόόσς, με ό<κή κυβέρν^σ/? κσι όίκή της απόστασή.

30 ίούνη Πραγματοποιούντο) τα εγκαίνια της (στρατιωτικής) γέφυρας του Αλιάκμονα η οποίο είχε καταστραφεί, στη περιοχή του χωριού Βαρβάρες. Σύμφωνα με δημοσιεύματα της εποχής παραβρέθηκε χιλιάδες κόσμος και ot πολιτικές κα) στρατιωτικές αρχές.

1-3 ίούλη: Πραγματοποιείται πλατείά ολομέλεια της Επιτροπής περιοχής Μακεδονιας-Θράκης του ΚΚΕ. Σ'αυτήν γίνεται αναφορά στην κατάσταση που επικρατεί στη Β. Ελλάδα όπου ανάμεσα στ' άλλα ανα- φέρονταί τα παρακάτω στοιχεία. Μέσα σ ένα χρόνο στην περιοχή αυτή 25.000 δημοκρατικοί πολίτες πιάστηκαν, φυλακίστηκαν και εκτοπίστηκαν. Ακόμη πάνω από 50.000 είναι καταδίωκόμενο). 270 στήθηκαν στα εκτελεστικά αποσπάσματα, 700 έπεσαν θύματα από συμμορίες της δεξιάς ενώ ot ξεσπιτωμένο) κάτοικοι ξεπερνούν τους 100.000.

5 ίούλη: Συλλαμβάνοντα) μετά από επιχείρηση της χωροφυλακής με τη κατηγορία ότι ήταν μέλη της ΝΟΦ κα) παραπέμφθηκαν στο στρατοδικείο ot αγωνιστές Λουμπουρδής Θωμάς, Γκέσίος !. και Ζολύλης Γιώργος κάτοικοι Μονοσπίτων.

7 ίούλη: Συλαμβάνοντα) ως μέλη της ΝΟΦ ο< αγωνιστές Δημή- τρης Σαπουντζής, Γ. Δίάκογλου, Χρήστος Μίλης, Aptcn. Λιάπης, Γρηγόρης Μπάγκος, Σ. Λυκόφτης, Ν. ίωάννου, Γ. Παλάμης από Μονόσππα και Χρήστος Γκιάτης από Μαρίνα.

12 ίούλη: Αυτοκίνητο της συνοδείας του ταξίαρχου Λάϊου προσέ- κρουσε σε νάρκη έξω από τη Βέροια κα< ανατινάχτηκε με αποτέλεσμα δύο στρατιώτες νεκροί κα) τρεις τραυματίες.

17 ίούλη: Δημίουργείται ο ραδιοφωνικός σταθμός του ΔΣΕ «ΕΛΕΥΘΕΡΗ ΕΛΛΑΔΑ».

20 ίούλη : Πραγματοποιείται συλλαλητήριο διαμαρτυρίας στη Βέ-


ροία γ<α την «εκμεταλλευτική τακτική*) όπως καταγγέλλεται του εργοστασίου Ηλεκτρισμού της, <(Βέρμιον**.

24 ίούλη: Συλλαμβάνετα) ο Αντώνης Παπαγεωργόπουλος με την κατηγορία ότι ήταν «αρχηγός αυτοάμυνας Ριζωμάτων» καθώς κα< Θωμάς Βαρνογίάννης, Αριστείδης καί Βασίλης Γκατζολίκας από Δάσκιο.

26 ίούλη: Αντάρτες μπαίνουν σε Πατρίδα και Ραχίά.

30 ίούλη: Αντάρτες φτάνουν μέχρι το Πρεβαντόριο του Ελβετικού Ερυθρού Σταυρού, 3χλμ, έξω από τη Βέροια. 16 εργάτες προσχωρούν στον ΔΣΕ.

31 ίούλη : <? Μ ταξιαρχία της Βέροιας πήρε μαζί* της 3 κρατούμενους* που βρέθηκαν αρ/ότερα δολοφονημένο/ στο χωριό

Σταυρός*. Ανάμεσα στα θύματα είναι ο φοιτητής της Γεωπονικής Μ'κος ΜεΑπφνάς /υιός του Αριστείδη Μελιτζάνα μέλους της Κ.Ε του ΑΚΕ που εί/ε δολοφονηθεί τον Φεβρουάριο του ?945 στη ΜεΑίκη. Εκατοντάδες Βεροιώτες έχουν συΜηφθεί και βσσαν/φνται από την ΕΣΑ. 7ο σύστημα της κΛούβας εξακολουθεί να εφαρμόζεται. Από τις 9/4/47 έχουν πιάοει τον αντιπρόεδρο του Ερ/ατικού Κέντρου, αυτοκινητιστή ΜππζΕΛη και τον χρησιμοποιούν μαζί με όλβους σαν οδη/ό /ια την εξερεύνηση των δρόμων αττό νάρκες^ (ΡίΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 31/7/47)

10 Αυγούστου: Εκδίδονταί οί Πρώτες Πράξεις και Αποφάσεις του Γ ενικού Αρχηγείου του ΔΣΕ που έχουν την ευθύνη της κεντρικής εξουσίας στις ελεύθερες περιοχές μέχρι τη δημιουργία Προσωρινής Δημοκρατικής Κυβέρνησης, για την οργάνωση της Λαϊκής εξουσίας, Δικαιοσύνης, διανομή της γης, υποχρεωτικής δωρεάν παίδείας-κ.α.

κΣκ) αγρόκτημα Λαναρά που βρίσκεται έξω αττό το σιδηροδρομικό σταθμό της Νάουσας μπήκαν αντάρτες και πήραν ποσότητα χαρτιού^ (Ρί- ΖΟΣΠΑΣΤΉΣ 10/8/47).

Δυνάμεις του ΔΣΕ συγκρούονται με το «εθνικό στρατό** σε Πλατύ, Αγκαθίά κα< Κεφαλοχώρι.

16 Αυγούστου: Δυνάμεις του ΔΣΕ μπήκαν στο Παννακοχώρι και ττήραν τρόφιμα.

ΑΝΆΡΙΕΣ ΣΤΟΝ ΚΑΜΠΟ 8ΕΡΡ0ίΑΣ-8ΕΣΣΑΛ0Ν)ΚΜ

04 !ί

Ε9ΝΚΟ ΕΓΚΛΜΜΑ

— 1 MCA K ATAA ttfM

P/ZO ffM rW f T 2/8/4 7


17 Αυγούστου; Ομάδα ανταρτών μπήκε στο χωριό Νικομήδεια, 48 κάτοικο) ακολουθούν τους αντάρτες.

18-19 Αυγούστου: Τμήμα του ΔΣΕ μπαίνουν στη Νάουσα. Τη Νάουσα υπερασπίζουν το 592 Τάγμα με δυνάμεις 275 οπλιτών κα) 25 αξιωματικών καθώς κα< η υποδιοίκηση της Χωροφυλακής με 42 χωροφύλακες,3 αξιωματικούς και 60 άνδρες των MAY. Οι δυνάμεις του ΔΣΕ ανερχόταν κατ εκτίμηση (υπερβολική) του ΓΕΣ στους 600 άντρες.

Να πως περιγράφει τη σχετική επιχείρηση το ΓΕΣ:«Ή ενέργε/α των ανταρτών ε&δ/?Λώ&? 7ην 2 U 0 της 78% ^υγού-

arou δ/α ρ/πών αυτομάτων όπ/ων. βαΑ/ομένων αττό ^opf/crç κσΐευθύν- σεως κατά των υποκαταστημάτων της Υττοδ/ο/κήσεως Χωροφυ/ακής, rou Τμήματος <4σφσ/είσς «ο/ του στυκομ/κού Τρήματος. Ο; ά^δρες της Χωρο- φυ/σκής cr/ παρά ra πυκνά πυρά ε/ς σ ττροσετέθησαν κα/ το/αύτα όΑμων, δ/ετήρουν σταθερώς τας θέσε/ς των.

Περί τ/;ν 27.30 η επίθεσης επεξετάθη δυπκώτερον ε/ς το χώρον σταθμεύσεως rou 3ου /όχου όστ/ς προσε^/ήθη εκ τριών κατευθύνσεων. αΜό δ/ετήρησε σταθερώς τας θέσε/ς rou, κα/roz ο/ αντάρτες εχρησ/μοποί- ησσν Kar ouroù crvr/αρμστ/κά ίΐ/ατ κα/ όλμους*. Η επίθεσ/ς εγεν/κεύθη ττερί την 27.45 δ/α ταυτοχρόνου προσβολής του σταθμού Δ/ο/κήσεως rou 7αγ- μσος του /όχου Δ/ο/κήσεως κα/ των ανεπτυγμένων επί της δυτ/κής τταρυ- <ρής τμημάτων του ίου Λόχου, ενώ ταυτόχρονα ο 4ος Λόχος κα/ ra ανεπτυγμένο τμήματά rou εδέχοντο πυκνά ττυρά ελαφρών κα/ βαρέων όττΛων Æ επ/ των υψωμάτων Πρσφητης Μ ίας κα; γ/ος Θεολόγος δ/μο/ρία/, ττρο- σ^Ληθε/σα/ εττίσης δ/α πυρών, δ/ετ/)ρουν σταθίρώς roç θέσε/ς των.

Περ/ τη 22.00 εξερρσγη πυρκα/ά ε/ς δύο σημείο της ττό/εως, επε-

κταθείσα Λόγω rou πνεόντος ανέμου «στ της ττυκνότητας των κτ/σμάτων ε/ς

ra γε/rov/Kà τετράγωνα.

Ο αγών συνεχίσθη, μέχρ/ των πρώτων ωρών της 19ης Αυγούστου. 4πό της 4.15 ο/ αντάρτες ήρχ/σαν αττοσυρόμενο/.

επ/δραμούσα δύναμ/ς ανερχομένη ε/ς 600 κα/ π/έον αττετεΛείΓο ε* 400 ανταρτών rou Αρχηγείου Βερμίου κα/ 200 το Αρχηγείου ίΐ/ερίων- ΟΑύμττου. Την ό/ην δ/εύθυνσ/ν της εττ/θέσεως είχεν ο δ/ο/κών το Αρχηγείο Βερμίου Δ/άκος. Ο μεί^ων όγκος της δυνάμεως τούτης ε/σέ^3σΑεν ε/ς τ/ ν πό//ν δ/α της Πορείας παρυφή εκ της θέσεως ΑΛών/α, καθοδηγούμενος υπό εν^οττίων ανταρτών. Δ/α τη καθυστέρησ/ της αφίξεως c/σχύσεων εί- χεν ναρκοθείηθή ε/ς τρία σημεία η ττρος Βέρρο/αν οδός Την /δία νύκταν προσεβ/ήθη ανεπ/τυχώς (ίτροφανώς γ/α αντ/περ/σπασμό) κσ/ το χωρίο

H HpaCia στον Εμφύλιο 1946-1949

Μαρίνο.Μ εν Βερροία δ/οίκ/?ο/ς ?ης* 5 7 ^ 7αξ/αρχ/α ε/ς /;ν ονήκε ro 592

ΐα/μα, /απούσα ro πρώτον /νώων ττ;ς επ/θέσεως περί την 22.00 επε^ί- ^3ασεν αυτοκ/νήτων άπαντα τα δ/αθέσ/μα τμήματα ήτο/ /όχον rou 5?6 κα/ το/ούτον rou 675 τά/ματος κσ; rot/ 33ο Λόχο s/ Ορε/νών Καταδρομών.

/-/ φά/α/ξ εκ/νήθη εκ Βερρο/ας r/?v 23.75 συνοδευομέντ/ υπό ουσάρου ττεδ/νού πυρο^3ο//κού κα/ στο^είου τεθωρακ/σμένων. /ίύτ/] δεν τ^κο/ούθησε ττ?ν προς Λ/όουσσν αμαξ/τήν οδό)/, err/ τ/? προόφε/ ναρκο- θετήσεως r/)ç, a//' ετέρου avaro//Kiàrcpoy, ήπς εί^εν σνσ/νωρ<σθή rrpo ε/κοσα^μέρου ω ς jSarr) ε/ς τροχόν. M5r? όμως* ή οδός aùr/? ε/ç απόστασ/ν οκτώ χ/Ζ/ομέτρων arro Βερρο/ας* ευρέΟή δ/ακεκομμέντ; «α< κεκα/υμμένή υπό ομ/3ρίων υδάτων ε/ç μήκος* 500 κσ/ πΛέον μέτρων.

W φόΖα//ξ ευρεΟε/σα rrpo απροόπτου roùrou κωλύματος σντ/ ν' αναστροφή κσ/ ε/σέ/θ/) f /ς* τ/) αμαξ/τήν οδόν, απεβ/βσσε τους /ôyouç οίτ/- νες* εκ/νήθτ?σαν οδίκώς αφ/χθέντες ε/ς* Λ/όουσα την 6π.μ της 79ης <4υ/ού- στου, πέντε ώρα^ μετά την αποχώρησ/ν των ανταρτών. 7ην ιδίαν ώραν αφίχθη δ/' auroK/νήΓων εξ Εδέσσης /όχος* ro 578 7α/ματος. 7σ τμήματα εν/οχύσεω ν κα/ ro ανασυνταχθέντα ro/aùra rou 592 7α/μστος ετέθησαν ε/ς κ/νησ/ν μό/<ς περί την 8π.μ προς raç κατευθύνσε/ς Ντορτόπο// κα/ No που Βερμίου δ/α την καταδίωξ/ν των συμμορ/τών αΛ/ ' επανή/ίθον χωρίς να επ<- /ύχωσ/ν επαφήν /ό/ω rou μεσοΑα^ήσαντος χρόνου. /-/ προς Λίτορτόπο/ί Κίνηθείσα φά/α/ξ άνευρε δύο πτώμα ro ανταρτών.

Α/ οπώ/ε/α/ rou arparoù, Χωροφυ/ακής κα/ αμάχου π/ηθυσμού ήσσν.* 7 νεκρός* κα/ 6 τραυματία/ on/S/'ra/ rou 592 7α/ματος, 2 νεκροί κα/ 3 τραυματία/ οπ/ίτα/ Χωροφυλακής, 4 νεκροί, 7 τραυματία/ κα/ 83 απαχθέ- ντες εκ των κατοίκων. Ζί/αφυ/όντες 20 εκ των απαχθέντων εττανήΛθον. Αποτεφρώθησαν ro καταστήματα τ/?ς Δημαρχίας, δημοσίου 7αμείου, Ο/- κονομ/κής Εφορίας κα/ 7μήματος Χωροφυλακής, ο Ναός rou <4/ίου Μήνα κα/ περί τας 700 σ/κ/α/.

Ο/ αντάρτες έοχον δέκα νεκρούς* κα/ ένα παραδοΟέντα. Κατά τας* μεταδοθε/σας υπό των επανε/θόντων εκ της* απα/ω/ής /δ/ωτών, ο σρ/θ- μός των τραυματ/ών ους παρέΑα^3ον ο/ αντάρτες φεύγοντες* ανήρχετο ε/ς τρ<όκοντα^ (ΔίΣ/Φ. 1041 /Α/44α).

Σε ανταπόκριση του ΡίΖΟΣΠΑΣΤΗ στον απόηχο των γεγονότων αναφέρονται τα εξής : <τΟχθεσ/νός 7ϋπος* δημοσ/εύε//ετττομερείς avrano- κρίσε/ç /<α την επίθεσή στη Λ/όουσα. Σύμφωνα με r/ς πληροφορίες* αυτές* ο/ αντάρτες επ/τέθηκα στ/? Λ/όουσα ήταν 600-7000 με επ/κεφα/ής τον Δ/ό-


Ew&of? σΜ?ν Λ/όοκσσ 78-79/8/47 ΓΕΣ

<ο, συμμίτ^αν 5c cnvyv c/τ/χφήση δύο /όχο; του Κα/μακτσα/όν pc rouf Λαμπη κσ/ /ΐρίστε/δή. Ό/cç ο/ ττ/ηροφορ/ÎEÇ Γων σν/αποκρ//ών συμφωνούν ότ/ στόχος των ίπ/θέσίων υπήρξαν το αστυνομ/κσ κα/ δήμόσ/α καταστήματα. Jrr? Λ/άουσο βρ/σκότσν ένο /ά/μσ, 25 χωροφύλακες κσ/ δύναμ/? Μ<4Ϋδων. Ταυτόχρονα επ/'θεση έ/ίνε κα/ στο χωρ/ό Μορ/να όπου υπήρχί ένα τάγμα. Δύο /έφυρες στο δρόμο Λ/όουσας-Βέρο/σς κα/ σνατο^/κά του Κοπανού ανατ/νάχτήκσν. Ε(^αν cm'c/yç ναρκοθετήθε/ κα/ ο; δρόμο/ Λ/όου- σας-Βέρο/ας κα/ Λ/όουσας-Κοπανού. Σύμφωνο με r/ç ίδ/cç πληροφορίες ο/ αντάρτες «μπήκαν στη ττόΛή οπό το διάκενα των φυ/ακ/ων^Μ/ΙΚΕΔΟΛ/Μ)


κα/ ^εξεδή/ωσαν επ/θεσ/ν κατά τ/ς δ/ο/κήσε/ς του τά/ματος ro ono/'ov υποχρέωσαν ver κσθηΑωθή)' (ΦΩΣ). O/ αντάρτες επέτυ/αν «να κυρ/αρχήσουν ευθύς εξαρχής του μί/σ/Surcpou τμήματος της πό/εως^ (Μ<4ΚΕΔΟΛ/Μ).0 μοναρχ/κός τύπος προσπαθώντας να με/ώσε/ τη στραπωπκή κυβερνητική αττοτυχίσ στην όμυνσ της* Λ/άουσας μ//άε/ //ο σαμποτέρ που είχαν μπε/ στην πό/η πρ<ν μία εβδομάδα κα/ στη βοήθεια των ντόπ/ων κομμουνιστών, ϊο επ/χε/'ρημα αυτό /κανό στους μοναρχικούς /ία να δίκαίο/ο/ήσουν νέες σφα/ές των πο/πών δεν παρουσ/άφ τη στραπωπκή μορφή της επίθεσης που υπήρξε κεραυνοβό/α, κυκΑωπκή κα/ με συ/κεκρ/μένους στόχους. Ο/ κυβερνηπκές δυνάμε/ς σύντομο άδε/ασαν ra κτίρ/α που κατε/χαν κα/ ο/ αντάρτες τσ'καφαν. Ο/ αντάρτες το πρω/ προχώρησαν ανενόχλητο/ (κο/νή ομο/oyia όΑων των εφημερ/δων) π/ην της ΕΛΕΥΘΕΡ/ΑΣ που μας /ράφε/ ότ< «ο/ συμμορ/τα/ raç πρω/νας ώρας απωθήθησαν^ Επ/σημη ανακοίνωση ανσφέρε/ όπ ο/ εν/αχύσε/ς έφτσσαν μετά τ/ς 6 ro πρω/' κα/ ο/ αντάρτες άρχ/σσν να αποχωρούν από πς 4.

Πληροφορίες επίσης από την π/ευρσ των μοναρχ/κών εφημερίδων αναφέρουν ότ/ #η επ/θεσ/ς αναμενόταν^. Από ποΜές ημέρες ε/χε παρατηρηθεί με/ά/η κίνηση ανταρτών που ε/χαν σταθμεύσε/ 25χ/μ. έξω από τη Λ/αουσα. Αναφέρουν επίσης ότ/ έ/κα/ρα ε/χαν ε/δοπο/ηθε/ προ δύο εβδομάδων δηλαδή, ο/ στρατ/ωπκές αρχές y/a νο στεΜουν εν/σχύσε/ς ο/ οποίες δενέφτασαν. Απεναντίας το 2ο τό/μα που υπήρχε στη Λίάουσαμετακ/νή- θηκε Προφανώς πρόκε/τα/ y/a ro τά/μα της Μαρίνας που η κυβερνητ/κή στρατη/ίκή ro προόρ/ζε y/a εφεδρεία μ/α που περ/μενε την επίθεση, αΜό που κα/ αυτό καθηλώθηκε με την ταυτόχρονη επίθεση του ΔΣΕ. Κα/ ενώ ό/ίες ο/ πληροφορίες μ//ούν y/a σφοδρές μάχες που fy/vav σε ouyKiKp/- μένους στόχους, δη/αδή στα κτ/ρ/α όπου ήσαν μυρωμένο/ κα/ σπ όπου ό/ώχτηκαν ο/ κυβερνητικές δυνάμε/ς ο τύπος γράφε/ ότ/ ο/ κυβερνητ/κές δυνάμε/ς ε/χαν απώ/ε/ες 16 στραπώτες, 2 χωροφύ/ακες κα< 3 MAY!;; (ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 21/8/47).

Το θέμα μάλιστα πήρε διεθνείς διαστάσεις μέσω του πρακτορείου Ρώυτερ που σε τηλεγράφημα του αναφέρει :

<?7ο ημ/εττ/σημον εΑΑην/κο πρακτορείο ε/δήσεωνμετέδωσε σήμερον όΜ ί ΟΟΘ έψηνες αντάρτα/ υπέστησαν σοβαρές απώ/ε/ες όταν η απόπε/ρσ προς κατά/ηφ/ με/ά/ης μακεδον/κής πόΑεως της Λίάουσας συνετρ/βη υπό των εθν/κών δυνάμεων. Ο/ ακρ/βείς απώ/ε/ες δεν ε/νώσθη ε/σέπ. Υπό rtjv εΑΑήνων όμως στρστ/ωτών σνευρέθησαν 25 πτώματα, μετά μίαν επί ?ων ανταρτών σεροπορ/κή επ/δρομήν. W εναντίον της Λίαούσης επ/θεσ/ς

ΑΛΕξανορος A. Χατζηκώστας

tâ*'"

Κλ μο{ );:00 000

siî"if"

-- ';"*ΐ '.Ομόρ -ΜΟί Λ

,KsStOC!3iM .ΑγΠοίλο: ,* *----' 'AuMC<n\<< .,.**1.....hcvw^p. '

„,. .SyTp.ot V^MAOi:t; -'s****, '

ί- οάκ. -ΧγΜ. λοΜ''< ^.s" *ί' .-.

" " ^

Έ π ^Μ Ρ^Β ^ ΑΡΜ ΙΟ ΤΕΛΗ Σ. C^m o$ôpto^ τού BtppÎou ( 25Ανγ


οτποτεΑε/ μ/σ εκ των ποΑΑών ro/αάτων εναντ/ον ποραμεθορ/ων χωρ/'ων. <4/ σντσρτσ/ ε/χον εξαποΑύσε; απε/νωσμένος* επ;θέσε<ς κατά των έξω της Λ/α- ούσης κυβερνηπκών φυΑακ/ων, ενώ τη /δ<ο ώρο κομμουν/στα/ not/ είχαν δ/ε/σδύσε/ ε/ç την πόΑίν ro^ rcAfuraioç ημέρας έθεταν πυρ ε<ς ro δημόσ/ο κτηρ/α. Ενισχύσεις* rou εΑΑην/κού στρατού εβοήθησαν ε/ς την απόκρουσή των επ/τηθεμένων ο/ οπο/ο/ υπεχώρησον ε/ς ro όρος Βέρμ/ον .

Η επίθεση προκάλεσε έντονη ανησυχία καί στον ^συμμαχικό παράγοντα». Έτσι την πόλη για «τόνωση ηθικού» το απόγευμα της ίδιας ημέρας επισκέπτεται ο αρχηγός της αγγλικής αποστολής Ρώλιγκς ί

Μετά την ολοκλήρωση της επιχείρησης αντιπροσωπεία αποτελού- μενη από τον Έπαρχο Νάουσας ίωαννίδη και τον Δήμαρχο Οικονόμου επισκέπτονται την Αθήνα κα) εξασφαλίζουν κονδύλίο 150.000.000 δρχ. yta την αντιμετώπιση των καταστροφών. Αυτές σύμφωνα με σχετικό υπόμνημα που κατέθεσαν ήταν 195 πυρποπολημένες. 95 καταστήματα ενώ οι «απαχθέντες» (που προσχώρησαν στον ΔΣΕ) ήταν 67.

24 Αύγουστου: Δυνάμεις του ΔΣΕ χτυπούν στο Νεόκαστρο.25 Αυγούστου- 8 Σεπτεμβρίου: Ξεκινά η εκκαθαριστική επιχεί

ρηση με τη επωνυμία «ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ» στη περιοχή Βερμίου - Πάϊκου - Κρούοα- Καίμακτσαλάν. Την επιχείρηση αναλαμβάνει η X) μεραρχία του Γ' Σώματος Στρατού. Κατά τη διάρκεια της επιχείρησης αναφέρεται η διάλυση 4-5 Σεπτέμβρη) τάγματος (δύναμης 250 ανδρών) ΔΣΕ με επικεφαλής τον κοπετόν Πόνο. Σε ανακοίνωση του το ΓΕΣ για την επιχείρηση αναφέρει:

R... 7ο τάγμα ακοΑουθούμενον i/rrô εικοσάδας μεπψω/<κώ ν μεταφε- ροντων τρουμοπας προπθετο να δ/οπερα<ωθή δ/α του πόρου Λο/γ<ά (στον Μ'όκμονα περ/οχή /σβορου) ε<ς* ro Π/έρ/α. W 5^η 7οξ/αρχίο υπαχθε/σα ^ροσωρ<νώς οπό τη 3η)/ Σεπτεμβρίου υπό τη δ/ο/κησης* ης X/ μεραρχίας χσ< εν/σχυθε/σα υπ' ουτής δ/α των 592 με/ον δ/Αοχ/α τά/μοτος κο/ του 77ου Λόχου Καταδρομών, προώθησε την επομένην με εντοΑήν εξερευνήσεων ro μεν 592 7ά/μο ε ς την Μ<κρήν Σάντον rov δε 77ο Λόχον ε/ς Μούρην Χαράδραν. Συγχρόνως δ/έτοξε τη δ<Αοχ/'αν του 6?5 7ά/μοτος, ε<ς ην δ/ε- θεσε κο; το επανεΑθόντο εκ Βερρο/ας ουΑσμόν rrupojSoAixou.va κοτοΑόβη ^ δ/οβάσε/ς Χάδοβος-7ρ/ποΓάμου-/1εωρ//ονών οπο/ορεύσασσ ενδεχο- ρένην αναστροφήν των ανταρτών προς Βέρμ/ον. Πρ/ν εκκ/νήση η δ/Αο- Χ<α δ/α raç νέος θέσε/ς ο ε/ς ΚοΑύβες Σπσνού Αόχος της. εξερευνών την περιοχήν συνεπΑάκη περ/ την 7Î30 μετά 75μεΑούς ομάδας* ανταρτών με ππΌτέΑεσμσ την σάΑΑη^η πέντε κα/ την παρόδοσ/ν εξ ανταρτών, απάντων


ενόπλων, εν ο/ς /<ο< δ/μο/ρ/Υης rot/ Λόχου Κανέ/η. Εις χε/ρας /ου Aqyou περ/ή/θον 2 οπ/οπο/υβό/α Μπρεν, 1 αυ/όματον, 6 οτομ/κό /υφέκ/σ κο< ττοσότης πυρομοχ/κών.

7ο εξερευνών την περιοχήν Μ/κρός Σάντας 592 7ο/μο ή/θε ε/ς επαφήν περ/ /ην 19.00 με/ά τμήματος οπ/σθοφυΛσκής /ου δ/ορρέον/ος προς /ον ΑΑ/όκμονα /ό/μσ/ος Πόνου με αποτέλεσμα Γην σύΛ/ηψ/ν δύο ανταρτών. Ο ενεδρεύων πσρά rov πόρον Λο///ό /όχος Χωροφυ/ακής. ανπΑηφθε/ς περ/ /ο μεσονύκτ/ον την προσέ///σ/ν σν/ορ/ών επ/χε/ρούντων να δ/έΑθωσ/ ro ποταμόν, όνο/ξεν /τοτ αυτών ομοδ/κό πυρ. 7ηρήσσς τον πόρον υπό /ο πυρά /ου μέχρι της 04.00 7ης 5ης Σεπτεμβρ/ου, ηξηνάγκασί /ους αντάρτες νο παρσ/τηθώσ/ της προθέσως των.

Ού/ο/ δ/σσκορπ/σθέντες, εκ/νήθησσν κο/ά μ/κροομάδας προς /ον σνόρρουν /ου πσ/αμού, ασύντακτο/ κα/ σδ/ο/κητο/ ανσ^ήτούντες πόρον δ<- σ/3άσεως. Κστσ π/^ροφορ/'ας μετοδοθε/'σας υπό nopo5o9fvmjv, ro τά/μα /ου Πόνου εν /η προσπάθε/ο rou νο δ/έ/θη ro πόρον έσχεν εκτός μόχ^ς περ/ /ους είκοσι νεκρούς κσ/ /ρομοτ/σς.

7ο υπο/ε/μμσ/σ επέτυχον νο δ/απερα/ωθώσ/ τεΛ/κώς ε/ς /ο Π/έρω δ/'ε/έρων πόρων κε/μένων ε/ς σπόοτοσ/ν -15 χ///ομέτρων οπό /ο πόρρον Λο///ά. /3/α rou πόρου Λο///ό δ/ή/θον οκ/ώ αν/όρ/ες o/r/νες συνε/ήφ8^- σον υπό /ου Λόχου Χωροφυ/σκής, ε<ς χε/ρος rou οπο/ου περ/ή/6ον 1Û κτήνη φόρ/ου, 14 οτομ/κά /υφέκ/σ. /κανή ποσό/ης πυρομοχ/κών κα/ δ<α- φορσ υ/ίχό.

Προς οπασχό/ησ/ν /ων σνα/ο//κώς rou πο/ομού σ/ροτ/ωπκώ V τμ/]- μό/ων. δύνομ/ς /ου Λρχηγε/ου Π/ερ/ων-Ο^ύμπου προσέ^3ο/ί δ/α πυρών ανεπ//υχώς την ουτήν νύκζο ro χωρ/ο Ρ/ζωματα, /νο δ/ευκο/ύνη την υ/τύ του /όμστος Πόνου δ/ά/?ασ;ν rou πο/αμού. Ε/ς ro συνεχ/φντην εξερευνήσ) εν /η περ/οχή Μ/κρός Σάντσς 592 7ο/μα, πσρεδόθησον /η 5ης Σεπτμ<3ρ<- ου δύο ένοπ/ο/ κα/ επτά όοπ/ο/ αντάρτες. Η δώοχ/σ του 651 7ο/μστο( εν/οχυθε/σα δ/σ /ο /ου 77ο Λόχου Κα/αδρομών δ/ε/όχθη ν'οποφράξη rf? δ/ό^οσ/ν Χάδοβας κσ/ νο προβή ε/ς την εξερεύνησ/ν του μέχρ/ του ΛΑ/όκ- μονος χώρου, εν συνερ/οσ/ο μετά rωv ε/ς ΠοΛύμυ/ον σταθμευόντων τμημάτων rou Β'Σώμο/ος Στρατού. Ε/ς την δ/Αοχ/'ον τούτην πσρεδόθησαν ^ επομένη τέσσσρες άοπ/ο/ αντάρτες.

7μήμστσ /ου 513 Το/μοτος υπσ/ομένου υπό /ην Ζί/ο/κησ/ Συν/ΟΜ- σμού Κστερ/νης, ήΑθον ε/ς επαφήν /ην πρω/ον της 7ης Σεπτεμ^ρ/ου παρά /ο ύψωμα Θωμά Ράχη μετά /οχυρός αντσρτ/κής δυνσμεως /ου ρχη/ε<ου ΟΜμ/του-Π/ερ/ων. Κατά την εττσκο/ουθήσαν συμπ/ίοκήν, ήτ/ς τταρε/ά0<7


με/Ρ' των αττο/ευματ/νών ωρών. τα στρατ/ωπκά τμήματα έσχον δύο νεκρούς κα/ εξ τραυματίας οπΛ/τσς (Αρχείο Δ)Σ/Φ.1240/Α/1).

28 Αυγούστου: Δυνάμεις του ΔΣΕ χτυπούν ιη Μέση. Για ενίσχυση καταφεύγουν μηχανοκίνητες δυνάμεις από τη Βέροια.

29 Αυγούστου: Αυτοκίνητο που μεταφέρει κρατουμένους προσκρούει σε νάρκη στο 11 χλμ Νάουσας-Βέροιας. Τρεις κρατούμενοι τραυματίζονται σοβαρά, ο ένας από αυτούς (Παπαδοπούλας) εξέπνευσε στο νοσοκομείο

7 Σεπτέμβρη Σχηματίζεται κυβέρνηση Λαϊκών-Φιλελευθέρων με πρωθυπουργό το Σοφούλη.

10 Σεπτέμβρη: Ομάδες MAY περικυκλώνουν την Νικομήδεια ψάχνοντας για κρυμμένους αντάρτες με επικεφαλής τον καπετόν Βαρδάρη. Σκοτώνουν τον Στ. Κετόγλου και συλλαμβάνουν έναν αντάρτη.

12-13 Σεπτέμβρη: Συνέρχεται η 3η ολομέλεια της Κ.Ε του ΚΚΕ η οποία αποφάσισε κ.,.όπως το κέντρο βάρους y/a όΛη την κομμστ/κή δουΛε/ά μετατοπ/στε/ σποφασ/στ/κά στο στρατ/κοποΛ/τ/κό τομέα, y/a την ανάδειξη του ΔΣΕ στη δύναμη εκείνη που θα φέρε/, στον mo σύντομο δυνατό χρον/κό διάστημα, τη δημ/ουραία Λεύτερης ΕΛΛάδας βασ/κό σ ' όΛες τ/ς περ/οχές της Βόρε/σς ΕΛΛάδας^.

13 Σεπτέμβρη: στα πλαίσια της πολιτικής κατευνασμού η κυβέρνηση Σοφούλη παραχωρεί με το Ψήφισμα ΚΘ' αμνηστία σε όσους αντάρτες παραδινόταν εντός ενός μηνός.

15 Σεπτέμβρη: Μάχη μεταξύ δυνάμεων του ΔΣΕ και της ΜΑΔ Μελικής στη Συκιά Νεκρός ο διοικητής της Υπολοχαγός Γ. Κοντός.

Στις αναμνήσεις iou ο Θ. Ανάγνου (επιτελής τάγματος) αναφέρει :<? Ο 280ος Λόχος, στη δύναμη του οποίου ανήκω, μαζί με ένα Λ(%ο

του Βερμίου με δ/ο/κητή το σύντροφο ΚανέΛη. ττου προσωρινά ενταχθηκε στο τάγμα μας, στ/ς 75 του Σεπτέμβρη κα/ ώρα 4.30 τα χαράματα, εξαπο- Μσαμε σφοδρή επίθεση. Η μάχη ήταν σκΛηρή κσ< α/μστηρή. Η αντίσταση, τελικά του εχθρού κάμφθηκε κα/ ο εχθρός τράπηκε παν/κόβΛητος σε φυ/ή με ττοΛΛές αττώΛε/ες. ε/καταΛε/ποντας κ/ ένα νεκρό. 7α Λάφυρα ήταν ένας ό^μος με 5 βΛήματα, ένα οπΛοποΛυβόΛο με τα/νίες κα/ ποΛΛές σφαίρες, ίνα ποΛυβόΛο με σφαίρες, χε/ροβομβίδες κ,α. Επίσης ε/κατέΛε/ψε κα/ 25 βόδια που ε/χε συ/κεντρώσε/ απ' τη περ/οχή, τα οποία περ/φέρονταν αδέ- αττοτα. Στη μάχη σκοτώθηκε με το οπΛοποΛυβόΛο στα χέρ/α ο ατρόμητος φ/ο/ερός ετταναστάτης Λοχαγός του Βερμίου ΚανέΛης. Ε/χαμε επίσης δύο τραυματίες^ (<ϊΣτα κάστρα του αγώνας).


?Τ,6*"Ό"Μ-ί*'!*'!. )0Μ '

,P «< ix « t

Κ λ ίρ σ ί 1*200 000

Î3 ^ )B τ& γ ρ .

Αίλοχία n t (m o ü

[ 4 3 , AtXexia Χ Μ ρ οφ νλπ ^ ί

ΔΣΕ

------ κ ο τ ίύ ^ ν ν σ ί ί tn ^ tO L M i

MATEPÎMW

Φ Aewot

'Cvtpynat Τα{*ορχίθί (16-26 Itsttnppiev 19 7)

π ίΐμαΰια στον εμφύλιο 1945-1949

Ομάδα ανταρτών χτυπά τη νύχτα τα Παλατιτσια. Ενας ανθυπασπι- στής τραυματίας.

17 Σεπτέμβρη: «0< αρχές της Νάουσας δ/έταξαν ver κυκΛωθεί ακραία εργσπκή συνο/κ/α της πόΛης με τη δίκα/οΛογία όπ εκεί κρύβοντα/ αντάρτες. ^άυνάμε/ς της χωροφυΛσκής κα/ του στρατού εκύκΛωσαν τη συ- νο/κία κα/ άρχ/σσν επίθεση εναντίον των αττ/τ/ών. -4πό τ/ç εμπρηστ/κές χε/- ρο/3ομ/3ίδες προκΛήθηκαν πυρκσγ/ές σε /τάνω από 20 αττ/'τ/α. Ο αρ/θμός ro/vατόμων που απανθρακώθηκαν φαίνετα/ ότ/ είνα/ μεγάΛος)ί (ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 18/9/47)

18 Σεπτέμβρη: Πραγματοποιείται εκκαθαριστική επιχείρηση στη περιοχή Συκιάς-Χαρόδρας-υψώματα Ντελίγιάνη με τη συμμετοχή ενός λόχου από τα τάγματα 592 και 615, διλοχια τάγματος χωροφυλακής, τμήμα ΜΑΔ και ουλαμού πυροβολικού. Το ΓΕΣ σε ανακοίνωσή του αναφέρει :

<fO Λόχος του 592 7αγμστος εξορμήσας την πρω/αν της 78ης Σεπτεμβρίου μετά της ΜΑ/3 εκ rou χωρίου Βεργίνα, προσέκρουσε περ/ /η 70.70 επί /σχυράςανταρτ/κής δυνάμεως κατεχούσης τα υψώματα 677 κα/ Μ/τάρα. ΒΛηθε/'ς δε δραστ/κώς δ/'ομαδ/κού πυράς ανετρά/τη δ/αρρεύσας εν δ/αΛύσε/ ε/ς Βεργίναν, ένθα συνεκεντρώθη. Ο Λόχος α/τώΛεσεν 7 νε- κράν. 7 τραυματίαν κα/ 74 αγνοουμένους ΟΓτΛίτσς, 7 ασύρματον κα/ 7 όΛ- μον. 7ο τμήμα έσχεν 7 νεκρόν κα/ 7 τραυματίαν, ο/ δε αντάρτα/ 6 νεκρούς, Ο Λρχος του 675 7αγμστος κατευθυνθε/ςεκ Βεργ/νας προς ύψωμα Κούκος Συκ/άς έσπευσε προς Μπάραν, όπως εν/σχύση τον συμττΛακέντα Λόχον, σΛΛό καθηΛώθη προ του υψώματος.

Η δ/Λοχία ΧωροψυΛακής εξορμήσασα εκ της περ/οχής ίΙοΛυδένδρ/ κατέΛαβε τας σπογευματ/νός ώρας κατόπ/ν επεμ^άσεως της αεροπορίας κα/ επ/τυχούς βοΛής του παρά την Βεργίναν τετσγμένου ουΛσμού πυροβο- Λ/κού. το ύψωμα 947. ^ποσταΛείς εκ Βερροίας κα/ έτερος Λόχος του 592 7αγματος εβΛήθη περί την 22.00 εκ ου υψώματος 687 κα/ μη δυνηθείς να ενεργήση Λόγω του σκότους, κστηυθύνθη ε/ς Βεργίναν.

^/σ το συντον/σμόν των ενεργε/ών των τμημάτων εγκατεστάθη περί την εσπέραν ε/ς /ΙοΛυδένόρ/ ο Επ/τεΛάρχης της Τοπαρχίας. Συγχρόνως δίετάχθη το σταθμεύον ε/ς Ρητίνην 573 7ογμα να προώθηση ε/ς Βορρσν δίΛοχ/αν με εντοΛήν καταΛήψεωςμέχρ/ των πρω/νών ωρών της 79ης Σεπτεμβρίου τω υψωμάτων ΕΛσφ/νσ-ίΙΛστύδρομος. όττως παρεμποδ/σθή η προς Νότον ô/αφυγή των ανταρτών. Η δ/Λοχία εν/σχυθείσα δ/α του τμήματος ΜΑ<4 ήχθη εγκαίρως ε/ς το npoop/σμόν της κα/ ανατρέψασα μ/κρά δύναμην ανταρτών κατέΛσβε τα υψώματα.


7ήν πρωίαν ττ?ς αυτής ημέρας 19ης Σετττεμβρ/'ου, οφίγθη ε/ς Πο- /υδενδρ/ ro 7αγμα Βαθμοφόρων του f Σώματος Στρατού μετά οΑμσρχ/σς. Ε/ς το Toypc σνετέθη η ε^ερεύνησ/ς της ττερ/οχής του χωρίου Ε/αφίνα. Κ/- νηθέν ττρος τη κατεύθυνσ/ν τούτην ττροσέκρουσίτν ε/ς σοβαράν σντίστασ/ν της κστεχούσης το χωρ/ον σνταρτ/κής δυνσμεως μετά της οττο/ας κα/ συ νε- ττ/άκη μέχρ/ς εττεΑεύσεως της νυκτός. Ο κατευθυνθείς αττό της ττροηγου- μένης ττρος ra υβώματα 677 κα/ Μττάρσ Αόχος του 615 7α/ματος* ανή/θεν ττερ/ τη 10.30 επ αυτών σκω/ύτως, καθ' όσον ε/χον εγκσταΑε/φή κατά τη δ'άρκε/αν της νυκτός. Προς τα αυτά υψώματα είχε κστευθυνθή εττίσης κα/ ο δεύτερος /όχος* του 592 Ταγμστος. <4μφότερο/ ο/ /όχο/ εττεδόθησσν ε/ς rryv εξερεύνησ/ν της ττερ/οχής Μττάρσ-/\νήΑ<ον κα/ εστάθμευσσν ττρος <5'α- νυκτφευσ/ν ε/ς θέσ/ν Πσ/ηάμττεΑα. /-/ ευρ/σκόμενη εττί του υψώματος 941 δώοχίσ Χωροφυλακής εττ/χε/ρήσσσα νσ κατσ/άβη τα νοτ/οσνστοΑ/κσ του υψώματος τούτου αντερείσματα. εβΑήθη δραστ/κώς κσ/ συνεττ7ύχθη ττρος το χωρ/ο Χαράδραν...^ (Δ)Σ/Φ.1055/Γ/Ε, Φ. 1240/Α/1).

Στις αναμνήσεις του ο Θ. Ανάγνου αναφέρει :<τ Στ/ς 18 Σεπτέμβρη ώρσ 10.30 το ττρωί ύστερα αττό ττροτ7σρα-

σκευή ττυρο/3ο/\/κού κα/ κάλυψη της αεροπορίας, βομβαρδίζοντας κα/ μυ- δρα//οβο<4ώντας πς θέσε/ς μας, εττ/τ/θετα/ ο εχθρός y/a va ονσκαταΑάβε/ το ύψωμσ της Συκ/άς. Με τη σθεναρή αντίστασή μας. αττοκρούσαμε την εχθρ/κή εττ/θεση κσ/ περνάμε σε μσχητ/κή κσ/ θυεΑΑώδη σντεπ/θεση. Ο εχθρός τρέττετσ/ γ/α άΑΑη μ/α φορά σε φυγή. 7ον κυνηγάμε μέχρ/ τα υψώματα έ^ω σττ' τη βάση του. ΕγκατσΑείπε/ δέκα νεκρούς κα/ ττοΑΑά Αόφυρα Π/άνουμε δύο α/χμαΑώτους. Εμείς χάνουμε το αγαπητό μας ττοΑ/τ/κό επίτροπο του 280ου Αόχου μας, σκσμτττο σ/ων/στή, το Σσμ/ώτη, σττό β/ήμσ ττυροβοΑ/κού τη στ//μή ττου δίττΑα μου έβγσζέ φωτο/ραφίες σττ' τη μάχη. Ν μάχη δ/όρκεσε μέχρ< πς σπογευμστ/νές ώρες#. (κΣτσ κάστρα του ay^-VOA))

29 Σεπτέμβρη: Με στόχο την ανύψωση του ηθικού του στρατού κα) του ντόπιου πληθυσμού ο βασιλιάς Παύλος περιοδεύει στη Β. Ελλάδα. Στα πλαίσια αυτά επισκέπτεται τη Βέροια και τη Νάουσα. Μετά τη σχετική δοξολογία παρουσία πολιτών και μαθητών, σε σχετικό γεύμα που παρατέθηκε στην κΕληόο ο τότε νομάρχης Ευσταθίου στο χαιρετισμό του υπογραμμίζει : «Ο /αός της Βέρο/ας σποτε/ε/ το προμαχώνα της δοκ/μα- ζομενης ττστρ/δος μας;*

Τέλη Σεπτέμβρη: Σε ανακοίνωση του Υπουργείου Εργασίας σχετικά με πρόσφατη σπογραφή που πραγματοποίησε στη Β. Ελλάδα για το


ζήτημα της ανεργίας σημειώνονται τα παρακάτω στοιχεία που αφορούν το νομό μας: Βέροια: Επιχειρήσεις 691, εργαζόμενοι 1225, άνεργοι 454. Νάουσα; Επιχειρήσεις 212, εργαζόμενοι 1542 και άνεργοι 520.

9 Οκτώβρη : "/οχυρό ομός rou Αρχη/ε/ου Βερμίου προσέΛαβε &σ πυρρών τη νύ^τα της 9ης Οκτω^ρ/ου 7947 την βόρ&αν παρυφήν της ττό- /εως Βίρρο/σς, προς 5ημ/ουρ//σν εντυπώσεως Στρστ/ωτ/κό τμήματα καί το<αύτα MA/ ό<εσκόρττ/σσν τους αντάρτες". ( ΔίΣ/Φ/1240/Α/1 ).

10 Οκτώβρη: Δυνάμεις ου ΔΣΕ χτυπούν τα Λευκάδια.14 Οκτώβρη: Δυνάμεις του ΔΣΕ μπαίνουν σε Λαζοχώρι και Πατρί-

δο.18 Οκτώβρη: Δημοσιεύεται ο νόμος "Περί Τύπουχ που απαγορεύ

ει την έκδοση και κυκλοφορία των δημοκρατικών εφημερίδων. Απαγορεύεται η έκδοση του «Ριζοσπάστην.

22 Οκτώβρη: ιδρύεται το Αρχηγείο περιοχής Κεντρικής Μακεδονίας του Δ Σ Ε .

27 Οκτώβρη: Πραγματοποιείται παράσταση διαμαρτυρίας του Εργατικού Κέντρου Βέροιας στο νομάρχη Ημαθίας με αίτημα την επαναπρό- οληφη 200 απολυμένων εργατών αττό το νηματουργείο «Βέρμιον».

28 Οκτώβρη: Στρατιωτικό αυτοκίνητο κινούμενο στο δρόμο Βέροι- ας-Νάουσας προσέκρουσε σε νάρκη με αποτέλεσμα να σκοτωθούν 4 αξιωματικοί και ένας οπλίτης.

5 Νοέμβρη: Αρχίζει η ανάδειξη Επαρχιακών Λαϊκών Συμβουλίων σιις ελεύθερες περιοχές της Ελλάδας.

5 Νοέμβρη: Αντάρτες χτυπούν την Επισκοπή και στρατολογούν 43 άνδρες και 4 γυναίκες.

23 Νοέμβρη: Στρατιωτική φάλαγγα που κινήθηκε από Βέροια προς Σφηκιά πέφτει σε ενέδρα του 280ου λόχου του ΔΣΕ, ο οποίος την αιφνι- διάζεί και την εξοντώνει παίρνοντας λάφυρα 80 ζώα φορτωμένα τρόφιμα και οπλισμό, καθώς και 17 πολίτες, απ' τους οποίους οι 10 κατατάσσονται εθελοντικά στο ΔΣΕ, ενώ οι υπόλοιποι αφέΒηκαν ελεύθεροι.

26-27 Νοέμβρη: Ομάδα του ΔΣΕ (280ος λόχος) με επικεφαλής τον Λιακόπουλο χτυπά το σταθμό Χωροφυλακής που έδρευε ση Σφηκιά. Οι απώλειες για τους αντάρτες 5 νεκροί και 10 τραυματίες, ενώ για τη χωροφυλακή 1 νεκρός και 2 τραυματίες.

28 Νοέμβρη: Τμήμα του 282ου λόχου του ΔΣΕ χτυπά δύο αυτοκίνητα με στρατιωτική δύναμη στο δρόμο Βέροιας-Κόκοβας. Την εξοντώνει προξενώντας απώλειες 15 νεκρούς και αχρηστεύοντας τα αυτοκίνητα.


30 Νοέμβρη: Ομάδα ανταρτών με επίκεφαλή τον καπετόν Μάλαμα (Νίκο Ιωακαμίδη) χτυπά τη Επισκοπή και συλλαμβάνει 5 MAY και 11 χωρικούς.

Νοέμβρης: ιδρύεται Κοινό Αμερικανοίλληνικό Στρατιωτικό Επιτελείο για το συντονισμό του πολέμου ενάντια στο ΔΣΕ.

4 Δεκέμβρη: Δυνάμεις του ΔΣΕ χτυπούν τη Μαρίνα Νάουσας. Εναντίον τους κινήθηκαν δύο τάγματα. Νεκροί 1 αντάρτης ενώ 4 συνελήφθη- σαν. Εξι κάτοικοι ακολουθούν τους αντάρτες.

16 Δεκέμβρη: Στην έδρα του Αρχηγείου Πίερίων περνούν από στρατοδικείο και εκτελούνται ot Τσάρας Σωτήρης από τη Μελίκη καί ο γέρο-Ολυμπος από το Νεόκαστρο (επικεφαλής ανεξάρτητης ομάδας κρούσης) γιατί ενεργούσαν (ομολόγησαν γί'αυτό) κατασκοπεία σε βάρος των τμημάτων του ΔΣΕ.

17 Δεκέμβρη: Ομάδα σαμποτέρ ανατίναξε τρεις γέφυρες, μία οδική. μ<α σιδηροδρομική στο Μεγό Ρέμα καί μια της Αράπίτσας.

18 Δεκέμβρη: Δυνάμεις του ΔΣΕ χτυπούν την Βεργίνα, παίρνοντας 40 φορτία τρόφιμα καί στρατολογούν 12 νέους.

23 Δεκέμβρη: Σχηματίζεται προσωρινή Δημοκρατική Κυβέρνηση από τον ΔΣΕ. Στη ίδρυπκή της διακήρυξη αναφέρονταί ανάμεσα στ' άλλα:

κΈχοντες υπόψη:1. Τ<ς καταστατικές διατάξεις του Γενικού Αρχηγείου του ΔΣΕ

της 10ης Αυγούστου 1947 καί2. Την εππακπκή ανάγκη, που δημιούργησε η εκμηδέν<ση

της εθνικής ανεξαρτησίας από τους ιμπεριαλιστές, η ουσιαστική ανυπαρξία ελληνικής εθνικής κυβέρνησης, η ανάπτυξη του εθνικού κα' δημοκρατικού κινήματος καί η πολεμική επίδοση του Δ.Σ για το σχηματισμό μέσα σπς ελεύθερες περιοχές της χώρας μ<ας κεντρικής κυβέρνησης.

Συγκροτούμε: Τη προσωρινή Δημοκρατική Κυβέρνηση της Ελεύθερης Ελλάδας, που αποτελεπα) από τα υπογραφόμενα μέλη Κύριος καί πρωταρχικός σκοπός της Προσωρινής Δημοκρατικής Κυβέρνησης είνα<:

1. Να συνεχίσει κα) να εντείνει με όλα τα μέσα καί όλες τ<ς δυνάμεις του Λαού το αγώνα γ<α την απελευθέρωση της Ελλάδας από το ζυγό των ξένων ιμπεριαλιστών κα< των οργάνων τους, γ<ο την αποκατάσταση της εθνικής ανεξαρτησίας, γ<α την επικράτηση

Η Ημαθία cnov Εμφύλιο 1946-1949

καί νίκη της Δημοκρατίας στην Ελλάδα καί yta την κατοχύρωση τω ν δημοκρατικών δικαιωμάτων καί ελευθεριών του ελληνικού λαού.

2. Να κυβερνήσει τη χώρα ττόνω σε λαϊκές καί δημοκρατικές βάσεις, παίρνοντας όλα τα μέτρα γ<α την ανάτττυξη τω ν λαίκοδημο- κρατίκών θεσμών καί μεταρρυθμίσεων, όττως των λαϊκών συμβουλίων, της λαϊκής δικαιοσύνης, της αγροτικής μεταρρύθμισης, της λαϊκής παιδείας κλττ. Kat γ<α τη αντιμετώπιση τω ν άμεσων αναγκών του λαού στις ελεύθερες κα< στις απελευθερούμενες περιοχές.

3. Να επιδιώξει την πραγματοποίηση καί επέκταση της συμφιλίωσης καί ενότητας του λαού πάνω στη βάση της εξασφάλισης της εθνικής ανεξαρτησίας καί του σεβασμού τω ν δημοκρατικών τους δικαιωμάτων καί ελευθεριών καί

4. Να εκπροσωπεί τη δημοκρατική Ελλάδα στο εξωτερικό καί να αποκαταστήσεί φιλικές σχέσεις με όλους τους δημοκρατικούς λαούς καί τ<ς κυβερνήσεις τους.

Γ)α να πραγματοποιεί τους σκοπούς της η Προσωρινή Δημοκρατική Κυβέρνηση εκδίδει νόμους κα< διατάγματα. Ot νόμο) αποφα- σίζονταί καί εκδίδονταί από ολόκληρη τη κυβέρνηση. Τα διατάγματα αποφασίζονταί από το αρμόδιο υπουργό καί εκδίδονταί από το Πρόεδρο της κυβέρνησης. Δημοσιεύονται όλα στην επίσημη Εφημερίδα της Προσωρινής Δημοκρατικής Κυβέρνησης καί ισχύουν αμέσως με τη δημοσίευση τους, εκτός αν ρητά οριστεί αλλιώς*.

Τα μέλη της πρώτης κυβέρνησης ήταν : Πρόεδρος κα) υπουργός Στρατιωτικών Μάρκος Βαφείάδης. αντιπρόεδρος και υπουργός Εσωτερικών Γιάννης ίωαννίδης. Εξωτερικών Πέτρος Ρούσος, Δικαιοσύνης Μιλτιάδης Πορφυρογένης, Υγιεινής και Πρόνοιας και προσωρινά Παιδείας Πέτρος Κόκαλης, Οικονομικών Βασίλης Μπαρτζίώτας, Γεωργίας Δημή- τρης Βλαντάς, Εθνικής Οικονομίας και προσωρινό Επισιτισμού Λεωνίδας Στρίγκος.

29 Δεκέμβρη: Επίθεση ανταρτών στο Παννακοχώρι. Κάηκαν 24 σπίτια. Νεκροί, από πλευράς «εθνικού στρατού)) ο υπολοχαγός Αλεξ. Τα- μπακόπουλος, ο επίλοχίας Κουλούρδας καί ο δεκανέας Γούγκας, επίσης υπήρχαν καί 10 τραυματίες. Πενήντα νέοι ακολουθούν τους αντάρτες. Την ίδια μέρα επίθεση του ΔΣΕ σε Μονόσπσα και Πατρίδα.

Αλέξανδρος A, Χατζηκώστας

1946 -------------------------------------------------------------------------------------

3 Γενάρη: Στη έδρα του στρατηγείου του αρχηγείου των Πιερίων το ανταρτοδίκείο καταδικάζει σε θάνατο 9 πληροφοριοδότες του στρατού που συνελήφθηκαν σε Μελίκη, Βεργίνα κα) Παλατίτσία.

4 Γενάρη: Τμήματα του ΔΣΕ με επικεφαλής τον Καπετόν Τίγρη χτυπούν το Κοπανά, Χαρίεσσα, Μονόσπιτα και Μαρίνα. Πυρπολήθηκαν 55 σπίτια και καταστήματα. Εφονεύθη στο Κοπανά ο ιερέας του χωριού.2 πολίτες, 1 MAY, ενώ τραυματίστηκαν 4 πολίτες κα) 2 στρατιώτες, ενώ 12 νέο) στρατολογήθηκαν στο ΔΣΕ. Στα Μονόσπιτα κάηκαν 10 σπίτια και στρατολογήθηκαν στο ΔΣΕ 10 νέοι. Στη Χαρρίεσσα υπήρχαν 2 νεκροί στρατιώτες, ενώ στρατολογήθηκαν 14 νέοι.

7 Γενάρη: Επίθεση ομάδας ΔΣΕ στη Μελίκη. Καίγονται 5 σπίτια, ενώ μαζεύονται τρόφιμα και εφόδια γιο το βουνό.

8 Γενάρη: Η κυβέρνηση ψήφιζε) τον αντικομουνίσπκό νόμο 509 «Περί κατασκοπίας)).

9 Γενάρη: Τμήματα του ΔΣΕ ύστερα από μάχη μπήκαν στα χωρ'ά Κοπανάς, Χαρίεσσα καθώς κα) Μονόσπιτα. Εξοντώθηκαν 23 ΜΑΥδες κα) πιάστηκαν4 αιχμάλωτοι. Εκτός από τα άλλα λάφυρα πόρθηκαν 50 φορτία τρόφιμα και 105 ζεύγη άρβυλα. Επίσης 40 νέο) κατατάχτηκαν στο ΔΣΕ.

10 Γενάρη. Σαμποτέρ του ΔΣΕ κατέστρεψαν τη γέφυρα Αραπίτσα καθώς και δύο μικρότερες στο δρόμο Βέροίας-Νάουσας.

10 Γενάρη: Επίσκεψη στη Βέροια - Νάουσα-Γιδά του υφυπουργού του Πολιτικού Γραφείου του Πρωθυπουργού Μαυρογορδάτου κα) συνεργασία με τις τοπικές Αρχές όπου δόθηκε η υπόσχεση γ<α «ταχεία εξάληψίν της αναρχίας)).

10 Γενάρη: Ομάδα 4 ανδρών ΔΣΕ έπεσε σε ενέδρα του στρατού κοντά στη Φυτειά. Μετά από μάχη σκοτώθηκαν ot αντάρτες Αντώνιος θεοδωρόπουλος από τη Μέση και Σταύρος Σίδηρόπουλος από Πατρίδα, ενώ συνελήφθηκε ο επικεφαλής τους Κώστας Καραφόλας από Βέροια.

10-13 Γενάρη: Πραγματοποιείτο) εκκαθαριστική επιχείρηση με την κωδίκή ονομασία «ίΕΡΑΞν της X) μεραρχίας του στρατού στο Βέρμιο με στόχο πς δυνάμεις (300 αντρών) του ΔΣΕ που βρισκόταν εκεί. Σ' αυτήν συμμετέχουν 4 τάγματα, πυροβολικό κα) ένας ουλαμός τεθωρακισμένων. Από το ΓΕΣ αναφέρετα) ότ< ο) απώλειες του ΔΣΕ ήταν 13 νεκροί. 2 συλ- ληφθέντες κα) 5 παραδοθέντες, ενώ από τον στρατό 1 νεκρός και 6 τραυματίες.

Η ΗμαΒία στον Εμφύλιο 1946-1949

^ 36 MUCMCMMOUΜα ΰλο Αγ Παΰλοί

*"' ,ο:Β^1ΐΓ-"202? !

* "ic, ntm"-roûn,. ____

/ 20 !0 .. „ 4 "* 1/rieovc*n . AyTpseç *_. gg;,.Ύζομί!7H2 Î tPÔ!()

'MS

-J)

ΑΛΕςανορος Α. χατςηκωστας

12 Γενάρη: Συλλήψεις 19 μελών κα< οπαδών του ΚΚΕ από πς συνοικίες «Κεμόλ Μπέηχ κα) «Καρσί Μαχαλά)) με τη κατηγορία όπ ήταν μέλη της «Λαϊκής Αυτοάμυνας)).

14-15 Γενάρη: Επίθεση ανταρτών στο σταθμό χωροφυλακής της Μελικής ττου τότε αποτελούνταν από 8 οπλίτες και το διοικητή τους. Στρατολογούνε 50 νέο) για τοΔΣΕ. Επίσης χτυπιέται κα) η Βεργίνα με αποτέλεσμα τον τραυματισμό 4 στρατιωτών κα) 1 MAY.

15-16 Γενάρη: Γίνεται σύσκεψη κομμαπκών-πολίτικών κα) στρα- τιωπκών στελεχών του ΔΣΕ. Από τη σύσκεψη αυτή ρίχνετα) το σύνθημα: «τΟΛο; στα «^ρμοτα, όΛα //α n? ν/* )).

21 Γενάρη: Δυνάμεις του ΔΣΕ χτυπούν τα χωριά Πολυπλατανος κα) Χαρίεσα.

Γενάρης: Εκδίδετα) το μηνιαίο στραπωπκό-πολίπκό όργανο του Γενικού Αρχηγείου του ΔΣΕ ^Δημοκρατικός Στρατός)).

24 Γενάρη Η Γενική Ασφάλεια της Βέροιας συλλαμβάνει επώνυμους «Βεροιώτες)) αλλά και άλλους (σύνολο 30 άτομα) με την κατηγορία ότι ενίσχυαν με λίρες και εφόδια τους αντάρτες. Επρόκειτο γ)α τους Κώστα Πρωτόπαπα γεωπόνος, (αδερφός του καπετάνιου Κίκιτσα), Ευριπίδη Βασιλείου γεωπόνος. Καλπτόπη Ρίζου κτηματίας. Θεοδόσιο Δέλλα, Σταμάτη Γεωργίάδη. Επίσης συνελήφθησαν οι Αργυρής Οικονόμου δημοδιδάσκαλος. Λαμψίδης δημοδιδάσκαλος. Σωτήρης Σωτηρόπουλος, Χρήστος Σωτηρίου πρόεδρος Ενωσης Γεωγίκών Συνεταιρισμών, Μιχάλης Κυρατσός υπάλληλος ΤΤΎ, Λεωνίδας ίωσηφίδης καθηγητής, Περικλής Γούναρης δημοδιδάσκαλος απολυθείς. Νασίκας. Παύλος Μπίσμπας, ίωάννης Κωνστα- ντινίδης Σφηνίτσας (εκδότης του «ΘΑΡΡΑΛΕΟΥ))) . ίωάννης Σπανίδης. Αντώνης Τζίκας υπάλληλος Ενωσης. Δημήτρης Νικολής εργάτης, Γεώρ- ytoç Οδοιπορίδης υπάλληλος κινηματογράφου, Γεώργιος Ζυγουλίάνας κτηνοτρόφος, Λάζαρος Μουρατίδης υπάλληλος, Δημήτρης Χατζόπουλος. Γεώργιος Λουλίάρος, Γεώργιος Ζαμπογίάννης κτηνοτρόφος. Κοτρίδης Συμεών, Στυλίδης εργάτης.

9 Φλεβάρη Δυνάμεις του ΔΣΕ χτυπούν τη Μαρίνα Νάουσας.23 & 24 Φλεβάρη: Επιθέσεις ανταρτών στο σταθμό χωροφυλα

κής Παννακοχωρίου. Οι αντάρτες είχαν 7 νεκρούς κα) 3 συλληφθέντες, 2 νεκροί στρατιώτες (λοχίας Ορφανίδης κα) Παννακίδης) και δύο αγνοούμενοι.

24 Φλεβάρη: Δυνάμεις του ΔΣΕ χτυπούν στην Αγία Μαρίνα δίλοχία του στρατού και συλλαμβάνουν 2 αιχμαλώτους, καθώς κα) παίρνουν τρό-


φ<μα και στρατιωτικά Είδη ως λάφυρα.25 Φλεβάρη: Δυνάμεις του ΔΣΕ χτυπούν τους σταθμεύοντες στη

Φυτείά λόχους των 517 και 30ου τάγματος Εθνοφρουράς. Νεκροί 2, τραυματίες 4 και αγνοούμενο) 8 οπλίτες. Από πς δυνάμεις του ΔΣΕ 4 νεκροί.

25 Φλεβάρη: Λεωφορείο της γραμμής Νάουσα-Θεσσαλονίκη πέφτε) σε νάρκη με αποτέλεσμα 9 τραυματίες πολίτες.

26 Φλεβάρη: Τμήματα του ΔΣΕ Βερμίου χτύπησαν δυνάμεις του εθνικού στρατού που κίνήθηκαν από Βέροια προς Κωστοχώρι-Κουμανίτσ) κα< πς ανάγκασαν να συμπτυχθούν. Στο πεδίο τη μάχης έμειναν 10 νεκροί του εθνικού στρατού κα< ανάμεσα τους ο λοχαγός Κων/νος Καρακώστας του 519 τάγματος. Αλλά τμήματα χτύπησαν διλοχία της εθνοφρουράς στα υψώματα της Φυτειάς και την έτρεψαν σε φυγή. Ακόμη χτύπησαν διλο- χία που κινήθηκε από Νάουσα προς Αρκουδοχώρι. Σκοτώθηκαν 13 και τραυματίστηκαν 14 στρατιώτες, ενώ καταστράφηκαν 2 τανκς και ένα αυτοκίνητο.

26 Φλεβάρη: Αυτοκίνητο του 518 τάγματος ανατολικά της Νάουσας χτύπησε σε νάρκη. Νεκροί ο ταγματάρχης ί. Καραμπέτσος και δύο οπλίτες.

1 Μόρτη: Επίθεση με βολές ορειβατικού πυροβόλου σε Νάουσα, με αποτέλεσμα να υπάρχουν 6 νεκροί και 14 τραυματίες πολίτες. Επίσης επιθέσεις με βολές πυροβολικού έγιναν και σπς 3 κα< 4 του Μάρτη

4 Μαρτίου: Τμήματα του ΔΣΕ σπέκρουσαν αποτελεσματικά στο Βέρμιο επίθεση 3 ταγμάτων που κίνήθηκαν από Νάουσα-Πτολεμαίδα - Έδεσσα-Σκύδρα προς Βέρμιο. Στο Άνω Γραμμαπκό είχαν απώλειες 18 νεκρούς και 11 τραυματίες.

5 Μάρτη: "7ο 592 7α/μσ εκινήθη προς την περιοχήν της Σφηκιάς. Ενισχυόμενον εκε/ δια δι/οχ/ας του 577 7αγματος θα προέ;3αινεν συμφώ- νως προς σχετικός οδη/ίσς του /1ΣΣ εις την απόφρσξιν των πόρων rou ΑΑιόκμονος ποταμού. &' Ενδεχόμενη ν προσπάθειαν του συ/κροτήματος ΠαΛαιο/ό/ου νσ διεπεραιωθή εις Βέρμιον. 7ο 592 7α/μσ άμα τη σφίξει του εις την καθορισθείσαν περιοχήν, ε ΒΑήθη σνεπιτυχώς υπό αντσρπκού πυρο^ό/ου τετσ/μένου περί τα τέσσερα χι/ιόμετρα νοτίων τουδασκίου^. (Αρχείο ΔίΣ/Φ. 1018/1)

9 Μάρτη: «7ο ενισχυμένον 7α/μα 592 εκινήθη προς ra Βόρε/σ Πιερία, ένθα εσημειώθη ανΓαρτική συ^κέντρωσ/ς. Εν τη κινήσει rou προσέ- κρουσεν ovcrro/ικώς της Σφηκιός επί διαδοχικών αντιστάσεων, ας ανέτρε- ψε. Kora τας διεξαχθείσσς συμπ/οκός έσχεν 7 νεκρόν οπ/ίτην, τραυματίας


δε 2 ανθυπο/οχα/ούς κα/ 2 οπ//τας. Ε/κατασταΘέν err/ των καταΑηφθκ- σών θέσεων, εδέχθη rryv νύκταν /σχυραν εττ/θεσ/ν, η orréxpot/œv ευτυχώς. Έτερο; 2 ανθυπο/οχα/ο/ κα< 8 orr /ra< ετραυμαπσθησα ν. (Αρχείο Δ)Σ/Φ. 1018/1)

3-26 Μάρτη: Νέα εκκαθαριστική επιχείρηση με τη κωδική ονομασία «ΣΑΡΙΣΑ^ πραγματοποιείται από την X) μεραρχία. Σ' αυτήν παίρνουν μέρος τα 513.514,518.519 τάγματα καθώς και ουλαμός πυροβολαρχίας κα< ομάδες πολυβόλων, ενώ επίσης χρησιμοποιήθηκε και αεροπορία. Σύμφωνα με ανακοίνωση του ΓΕΣ κατά της επιχείρηση οι απώλειες του στρατού ήσαν 1 αξιωματικός νεκρός (υπολοχαγός Μ. Σούμπασης), 3 αξιωματικοί τραυματίες. 32 τραυματίες κα) 9 αγνοούμενοι οπλίτες. Πα τις απώλειες του ΓΕΣ αναφέρουν 62 νεκρούς. 28 συλληφθέντες και 43 παραδοθέντες.

6 Απρίλη: Δύναμη 150 ανταρτών ετπτέθησαν κατά της φρουράς ης γέφυρας, στο χωριό Τρίπόταμος. Εκεί συνάντησαν την άμυνα του 45ου τάγματος εθνοφρουράς με επ<κεφαλή τον ανθυπολοχαγό Σεμερτζίδη. Δύο αντάρτες νεκροί, ενώ καταστρόφηκαν 80 τηλεγραφικοί στύλοι και διακόπηκε η συγκοινωνία Βέροιας-Κοζάνης.

21 Απρίλη: Επαναρχίζει η σιδηροδρομική συγκοινωνία Θεσσαλο- νίκης-Βέροιας που είχε διακοπεί. Τα εγκαίνια κάνει ο υπουργός Β. Ελλάδας.

23 Απρίλη: Τμήμα σαμπστέρ του ΔΣΕ καταστρέφει 58 στύλους τηλεφωνικών γραμμών μεταξύ Βέροιας - Κοζάνης.

4 Μάη: Πραγματοποιείται η Α' Συνδιάσκεψη Δημοκρατικής Νεολαίας Κεν. Μακεδονίας. Σε χαιρετιστήριο «προς τον στρατηγό Μάρκον αναφέρεται πως "... υποσχόμαστε να δτ?μ/ουρ/ήσουμε αμέσως τά/μα /1η- μοκρατ<κής Λ/εο^α/ας κα/ να το αναδεύουμε σε επΜεκτο στρατίωπκό σχη- μαπσμό.,.Η.

13 Μάη: <f Τμήμα rou 45ου 7α/ματος Εθνοφρουράς κ;νούμενον ε m οδού Βερρο/ας- Κσστσν;άς προς ε/κατάστασ/ν ε;τ' αυ^ς φυ/σκ/ων εττ/- τ^ρήσεως. ε/3/ήθη εξ' cyyuror% οποστάσεως υπό ενεδρευόντων ανταρτών. Προίτορευόμενον ναρκα//ευπκόν όχημα προσκρούσαν επτ νάρκης ανετ/νάχόη. /^ποστα^έντα εκ Βερρο/σς τμήματα rou αυτού 7α/ματος μετ ουλαμών τεθωρακ/σμένων καί rrupo/3o/fKoù, εττετέθησαν κατά ανταρτών, o/r/νες ε^κατα^ε/ψαντες δύο νεκρούς κα/ έναν τρααματ/σν συΜ^φθέντα. σονετττύχθησσν εοττευσμένως rrpoç βορρσν. 7ο 7ίί/μα έοχεν δύο νεκρούς κα/ δύο τραυματίας οπΛ/τας.ν (Δ)Σ/Φ.1126/Α/1 )

15 Μάη: Επίθεση δύναμης του ΔΣΕ στα Μονόσπιτα με αποτέλε-


Λ * / .*Ρφφ<Μ?ρ

//7/7V

1tyrct/<?vAW<r 7/ 7*. 7o M<yroc

^ ^ 3 7û( ary<?c ί— ^ τ7 τ/ατζ 7o /prra<p

^ ΔΣΕ

3ia -j

^ ^^ j }

Sk"<* \ ^ W ) °

: # / / : i

/

ÎW

v \ Æ

7 '

Err<xf/pi?of? 14Ε70Σ" (*ΐ6-23 Μα<ου 7948)


σμα το τραυματισμό 3 MAY.16-23 Μάη: Πραγματοποιείται Εκκαθαριστική επιχείρηση στο Βέρ

μιο με στόχο να χτυπηθούν ο: δυνάμεις του ΔΣΕ με επικεφαλής τον κοπετόν Λευτεριά. Η επιχείρηση φέρει την ονομασία «ΑΕΤΟΣ)) και συμμετέχουν τα 514.517 και 518 τάγματα καθώς και το 45ο τάγμα εθνοφρουράς, καθώς και δυνάμεις πυροβολικού και έφιππή ίλη. Η αναλυτική περιγραφή από το Αρχείο του ΓΕΣ αναφέρει:

«Την πρωίαν της 77ης Mo/ou τα τμήματα εκ/νήθησαν συγ/ά/νό- ντως προς την κοθορ/σθε/σαν δ/α της αποστολής των περιοχήν, χωρίς να συναντήσωσ/ συμμορίτας. Ου/αμός της X/ εφίππου *Μης δ/αταχθείς να εκτε/έση ανσγνώρ/σ/ν από Λ/έαν ΚούκΑσ/ναν ('σημερ/νός 7ρΜοφος) προς Φυτ/άν. συνεπλάκη περί την 74.00μετά δυνάμεως 750 περίττου ανταρτών. Κατά τονεπακο/ουθήσαντα αγώνα ο ου/σμός κυκλωθείς υπέστη σοβαρός απω/είας κα/ δ/&ΑύΟη. Εφονεύθη ο ανθυπασπ/στής Λ/. Αρτόττου/ος κα/ ε/ς οπλίτης, συνε/ήφθη δε ο δ/ο/κητής της 7/ης ΕπΜαρχος /I Με/ίδης όστ/ς εξετελέσΟη της 25ην Μα/ου. Συνε/ήφθηοαν επίσης εννέα οπΑίτα/.

Κατόπ/ν του γεγονότος τούτου δ/ετόχθη η αναστροφή του 578 7σγ- ματος προς Φυπάν. 7ο 574 7αγμα παρέμε/νεν επί του υψώματος Στουρνάρι, η δε δώοχ/α του 5 7 7 ε/ς Τρείς πύργους.

7ην 78ην Μα/ου το 57 8 Τάγμα εκίνησε δίΑοχίαν προς Κουμαρ/όν κα/ ετέραν δ/α Μπας Καρτέρι ττρος Καταφ/ίώρα. καθ όσον δ/επ/στώθη ότ/ ο< αντάρτες εκ/νήθησαν εκ Φυτ/ας προς Κουμαριάν, μέρος δε τούτων προς τα βορε/ως Γκα/3ο/άκκου υψώματα. ^ προς Κουμαρ/άν κ/νηθε/σα δί/οχία ενεπ/άκη ε/ς αγώνα μετά ανταρτών κατεχόντων το χωρ/ον κα/ τα ανατο- Α/κώς τούτου υψώματα. 7ας θέσε/ς τσύτας δ/ετήρησαν ο/ αντάρτες καθ' όΑην την ημέραν. 7ο 7αγμα έσχεν ένα νεκρόν κα< τέσσαρας τραυματίας οπ/ίτας.

7ο 574 7σγμσ συνεπ/όκη μετά ανταρτών κατεχόντων το ύψωμα 766. 7ο Ταγμα επττεΟέν τη υποστηρί&; μαχητ/κών αεροπΑάνων σνέτρεψε τους αντάρτες, εγκατσ/1ε/ψαντες εξ νεκρούς. 7ο Ταγμα εσχεν επτά τραυμτ/ας οπ/ίτας.

7ην νύκταν της 78ης Μαίου ο όγκος των ανταρτών δ/έρρευσε ττρος Λ/ότον. /Ιερί την 7.30 της επομένης 79ης εσημε/ώ&η κατεχών /σχυρώς το ύψωμα 7672 εξ' ου έβα/ε δ/α μυδραλίων κατά της δ//οχ/'ας του 577 Τάγματος κατεχούσης το ύψωμα 7ρε/ς Πύργο/. Η δ//οχία δ/' επ/τυχούς επ/θετ/κής ενεργε/'ος κατέλαβε περ/ την 76.00 το ύψωμο των ανταρτών συμπτυχθέντων προς την δασώδη περ/οχήν 'E/tara. Επί του κατα/ηφόέ-


ντος υψώματος σνευρέθησσν δύο τττώρατα ανταρτών. Η δ^οχία έσχεν δύο orr/ίτας τραυρατίας.

Το 578 Τα/ρα εκ/νή9η /τρος Λ/ότον. 7b 574 ε(ερευνησαί/ την j3a- θί/ό)/ /ραρρήν f καβο/άκκου. κατέστρε<//ε crvropwiç ε/καταστάσε/ς. Την εσπέραν <7 δ/Αοχ/α του 577 7ατ/ρατος κατείχε τα υφώρατα Τρε/ς Πύρ/ο/ xm 7672. 7ο 578 ευρ/οκετο νοτ/οσί/στο/ί<κώς του χωρίου ΞηροΑε/^αδου pi δ/Αοχίαν εττ/ του υψώματος 7557. 7ο 574 7a/pa cm του υψώματος 7597 με Λόχον δυτ/κώς Μεσοβούν/. Κατά τη δ/άρκε/α της νυκτός ο/ αντάρτες ετταναστραφέντες δ/έρρευσσν ττρος τη)/ ττερ/οχην Φυτ/ας.

7ην πρωίαν της 20ης Μαίου το pit/ 576 7α/μα εκ/νήθη cm τα /χνη τω^ σκαρτών. το δε 574 ττρος Κουμσρ/άί/-Φυτ/όν. Δυτ/κώς Κουραρ/ός συνέ/α/3ε έναν αντάρτη, /-/ δ/Λοχία του 577 7ο/ρστος εξερευ^ήσασα την ττερ/οχ/ ν E/ατο ανεύρε δύο πτώρατα κα/ αρχείου ανταρτών. /1;οφυ/ω^ υτταξ/ωρατ/κώς εκ των συλ^ηφθέντων της X/ Εφίππου Μης ττσρουσ/άσθη ε/ς την δ/Λοχ/αν. Ούτος σνέφερεν ότ/ ο/ αντάρτες συναπεκόμ/φν δέκα επτά τραυματίας εκ των συμττ/οκών της 78% κα/ 79ης Μα/ου. Μεταξύ αυτών ήτο κα/ ο κσπετάν Δ/όκος ο οττο/ος υποκϋφας εντσφ/άσθη ε/ς Φυτ/άν. 77? ^ύκτα ο/ αντάρτες εκ της περ/οχής Φυτ/άς εκ/νηδησαν ττρος /Ιαννακοχώρ/- Μέ/α Ρεύμα.

7ην πρω/ay της 27% Μα/ου το 574 7α/μα εκ/νή9η δ/α Φυτ/άς-Αρκο- χωρίου-Λ/αούσης ττρος Γίαννακοχώρ/. 7η 76.00 σνατρέψαν μ/κροομάδα κα/ύπτουσα τη^ ανταρτ/κή φάΛα//α προσέ/3α/ε ταύτην δ/α ποΛυβόΑων. 7ο 578 7α/μο ήχόη δ/α Φυτ/άς ε<ς Λίέαν Κουκ/awav... σπώΛε/α/ του στρατού κατά την δ/ε^αχθε/σαν εττ/χε/ρησ/ν ήσαν 2 -4<^ωμαπκοί κα/ 2 οπ/ίτα/ ί εκρο 73 οπ/ίτα/ τρουροτ/οί κα/ 6 οπΑίτα/ a/νοούμενο/. Ο/ αντάρτες έο^ον 78 νεκρούς, 2 συΑΑηφθέντες κα/ 8 τταρσδοθέίτεςΒ (Δ)Σ/Φ.1174/Γ.6)

18 Μαΐου: Δύναμη από δύο τάγματα ίου εθνικού στρατού κίνήθηκε κοντά στη Κουμαριά. Τμήματα του ΑΣΕ ανάτρεψαν τ)ς δυνάμεις του 518 τάγματος με αποτέλεσμα να σκοτωθούν 4 στρατιώτες.

31 Μαΐου: Δημοσιεύτηκε δήλωση της Προσωρινής Δημοκρατικής Κυβέρνησης στη οποία τονίζεται πως <ψ/α το καΑό του τόττου κα; της ειρήνης. η 77ΔΚ ε/Va; ττάντσ έτο/ρη να δεχτεί κα/ να ενθαρρύνει οττο/αδήποτε πρωτοβουλία κα/ από οπο/αδήποτε ττ/ευρό, ττου 9α έτε/νε να /3οτ?#/)σε< ατο να /?ρε/ η ΕΜόδα το εαυτό της κα/ την ησυχ/α της, ρε ρ/α ττροϋττόθεση. on 9α εξασφα//στε/ ανετπφύ/ακτα η δηροκρατ/κή ^ωή του Ααού κα/ ότ/ 6α κατοχυρωθεί χωρ/ς οττο/αδήττοτε ^ένη ανάρ/ξη, η εθν/κή αυτοτέ^ε/α κα/ ανεξαρτησία, ότ/ ο Λαός της ΕΜάδας ρόνος κα/ ελεύθερος 9 αττοφσσ/σε/


130 ------

Ρ


//ο πς* τύχες* rou .4-18 ίούλη Πραγματοποιούντο) εκκαθαριστικές επιχειρήσεις στο

Βέρμιο με στόχο την καταστροφή του Αρχηγείου του Βερμίου. Από το ΓΕΣ αναφέρονται απώλειες, νεκροί 2 και τραυματίες 5 οπλίτες, και δύο εφέδρους αξιωματικούς. Για το ΔΣΕ αναφέρουν 36 νεκρούς, 9 συλληφθέντες και 2 παραδοθέντες.

Ανακοίνωση για τις εκκαθαριστικές επιχειρήσεις σε Βέρμιο-Πάικο που πραγματοποίησε η 33η Ταξιαρχία εξέδωσε ο νομάρχης Ημαθίας Α. Ευσταθίου στην οποία αναφέρει :

<τΕρμ?7νεύων τα αισθήματα ό/ων ?ων κστο/κων ττερίοχ^ εκ- φράφμεν ro σα^χαρ^τήρία κω rf)v ευ/νωμοσύν/? 7τρος rr;v ηρωίλήν 33ί?ν 7α(ίσρχ/σν X/ Μεραρχ/ας, δ ο κεραυνο^ό^ου ενερ/είος* πετώσσ orro rou Βερμ/συ rrpoç Πά/κον ε$εμ^δέν<σε δύναμ/ν ?300 εαμο^ου//άρων ο/πνες* κατφχοντο να εν/σχύσουν roL/ς* ψί/χοραγούί/τας ε<ς Γοάμμον ομο- ίδέακτς* των προδό^ος.

/\/ ττό/ε/ς Βερρο/σς* κα; Λ/αούσσ^ς τταν^/^ρίζουν ίδ/α έρως το %3ω- wôv κστόρθωμα 33f?ç Tcr^opy/oç, ήπς επ/ εξάμηνον σ/ρυτη/ούσο κα< ακαταπόνητων α/ων/ζόμενη cm του Βερμ/ου κα/ Π/ερρ<ων έχε; εδρα<ώσε< το α/σθημα ασφα/ε/σς των κατο/κων δ/αΛύουσο καί εκμ/?δεν/φυσα εν "? /ενέσε/ πάσαν συ/κέντρωσ;ν των αναρχικών, αν/κανων ττ/έον να εφαρμόσουν σχέδ/ον επιχειρήσεων)).

7ο εΓπθεπκό ττνεύμα τ ς* Τσ^ορχ/αν μαζ<' ρε το αίσθημα ασφα/ε/ας εδραιώνει κα< r^v π/στ/ν του Εθνους* or; ο Στρατός τ ς* ΕΜόδοςΑί'αν συντόμως θα απαΆΑά^ την EA/^vw^v ^ ν αττό το μ/ασμσ αυτό των :ομ/3ου//όρων και θα μας* δ<σνο^η την οδόν τ^ς Εθν/κής μσς* αναδημ/ουρ- /<ας-)) (ΘΑΡΡΑΛΕΟΣ 9/8/1948).

7 ίούλη: Δεκαμελής ομάδα Tou ΔΣΕ χτυπά αυτοκίνητο του 518 Τάγματος που κατευθυνόταν από Νάουσα προς Σιδηροδρομικό Σταθμό με αποτέλεσμα να υπάρχουν 3 νεκροί και 10 τραυματίες.

8 ίούλη Ανατινάζεται από νάρκη που τοποθέτησαν δυνάμεις του ΔΣΕ μηχανοκίνητη «τερεζίνα» μεταξύ Πλατέος και Αλεξάνδρειας. Νεκροί οι εργάτες των ΣΕΚ Ν. Ψάλτης (οδηγός). Αριστ. Γαλούπης και Π. ίσκενδε- ρίδης και ο οπλίτης ί. Πετρόπουλος. Επίσης τραυματίες ήταν οι ; Λ. Καλαϊ- τζίδης. Π. Γαλούπης, Δ.Τζήμας.Δ. Κεσερλής. ί. Μικράκης, Ν. Μπακιρτζής και 3 οπλίτες.

12 !ούλη: Ομάδα του ΔΣΕ χτυπά δυνάμεις των MAY στο Λαζοχώρι. Τρεις νεκροί και δύο τραυμοτίες ΜΑΥδες.


13 ίούλη: Ομάδα του ΔΣΕ κτυπά στην Κουλούρα, με στόχο τη διάσωση οικογένειας αντάρτη.

15 ίούλη: Τμήμα του ΔΣΕ στη Ραχίά συγκρούεται με τμήμα το 45ου Τάγματος Εθνοφρουράς και ομάδα ΜΑΥδων με αποτέλεσμα δύο νεκροί αντάρτες. 1 MAY και 1 τραυματίας οπλίτης.

18 !ουλίου: Με πρωτοβουλία της Ένωσης Γεωργικών Συνεταιρισμών Βέροιας πραγματοποιείται σύσκεψη φορέων στην Αλεξάνδρεια με θέμα την αύξησης της πμής του σίτου στις 2.500 δρχ. ανό οκό. Συμμετέχουν εκπρόσωποί αγροτικών συνεταιρισμών (Σχοινά Α. Μηνόπουλος, Μαρίνας Π. Αλαγκιοζίδης, Τρικάλων Σ. Καλλιάγρας, Διαβατού Μελιτζανίδης, εκπρόσωποι φορέων Εργατικού Κέντρου Μανέας, Συνδέσμου Επιστημόνων Γ. Χατζηδήμος, Δικηγόρων Κυρόπουλος κ.α). Εκδίδεται ψήφισμα το οποίο επιδίδεται στις Αρχές. Επίσης με ψήφισμα της συγκέντρωσης απο- κηρύσσεται (to συμμοριτισμός)).

9 Αυγούστου: Ομάδα του ΔΣΕ στρατολογεί 17 κατοίκους, μετά από επιχείρηση στη Νάουσα.

14 Αυγούστου: Φάλαγγα αυτοκινήτων πέφτει σε νάρκη έξω από το Πολυδένδρι. Νεκροί 5 πολίτες και 1 εθνοφρουρός.

19 Αυγούστου: Δύο αντάρτες σκοτώνονται σε ναρκοπέδιο βορειοδυτικά του σιδηροδρομικού σταθμού Νάουσας.

28 Αυγούστου. Επίθεση ανταρτών σε Αγκαθίά και Νεοχώρι. Δύναμη της υποδιοίκησης Χωροφυλακής Αλεξάνδρειας στάλθηκε για να ενι- σχύσει της εκεί δυνάμεις, έχει ως αποτέλεσμα το τραυματισμό δύο χωροφυλάκων.

12 Σεπτέμβρη: Σύσκεψη δήμων και 45 κοινοτήτων της Ημαθίας υπό την προεδρία του Γ ενικού Διοικητή Β. Ελλάδας με στόχο το συντονισμό του κεθν<κού cr/ώνα κστσ ίων συμμορτών;;.

22 Σεπτέμβρη: Ομάδα ανταρτών συγκρούεται με δυνάμεις της εθνοφυλακής στη Βέροια. Τραυματίστηκαν οι Μιζαντζίδης (στέλεχος του ΚΚΕ ο οποίος πέθανε κατά τη σύλληψη του) και Τζιώτζιος.

23 Σεπτέμβρη: Δυνάμεις του ΔΣΕ χτυπούν τη Επισκοπή Νάουσας.

25 Οκτώβρη: Στην Ελεύθερη Ελλάδα ιδρύθηκε η Πανελλαδική Δημοκρατική Ένωση Γυναικών (ΠΔΕΓ).

3 Νοέμβρη: Σύγκρουση ομάδας του ΔΣΕ με δυνάμεις του στρατού, με αποτέλεσμα 1 στρατιώτης νεκρός.

4 Νοέμβρη: Τμήμα του 45ου Τάγματος Εθνοφρουράς έπεσε σε


ενέδρα νοτιοανατολικά της Βέροιας με αποτέλεσμα ένα νεκρό κα: πέντε αγνοούμενους.

5 Νοέμβρη. Εφοδιοπομπή κοντό στη Νάουσα πέφτει σε ενέδρα με αποτέλεσμα να έχει δύο άνδρες αγνοούμενους.

24 Νοέμβρη: Δύναμη του ΔΣΕ με επικεφαλής το Φεραίο προερχόμενη από τα Πιέρια. χτύπησε το χωριό Βαρβάρες που κατέλαβαν φορτώνοντας τρόφιμα και εφόδια. Νεκροί 2 στρατιώτες, 2 τραυματίες και 48 άτομα στρατολογήθηκαν στο ΔΣΕ.

22-23 Δεκέμβρη: Επίθεση των δυνάμεων του ΔΣΕ (18 ταξιαρχία της X μεραρχίας με επικεφαλής τον Βαγενά) στη Νάουσα. Στο ανακοινωθέν του ΓΕΣ αναφέρονται τα εξής:

Ή εττ/θεως εξεδηλώθη την 04.30 της 22ας Δεκεμβρ/ου. 7ο ύψωμα Προφήτης /-/λ/ας κατελήφθη, εξουδετερωθε/σης της κατεχούσης αυτό δί- μο/ρ/ας. /Ιερ/ την 06.30 ομάδες ανταρτών ε<χον δ/ε/σδύσε/ ε/ς ro βόρε/ον τμήμα της /τόλεως. <4ττό της 7V.00 ο/ αντάρτες ήρχησαν εττ<πθέμενο< κατά rou βορε/ως Λ/αούσης υψώματος Κουκούλι όττερ κα/ κατέλαβον ττερ/ την 73.30. Η εκκαθάρ/σ/ς των ε/σχωρησάντων ε/ς το /3όρε/ον τμήμα της πάψεως ανταρτών. ανατεθε/σα ε/ς την δίλοχ/αν του 579 7α/ματος δεν ε^εν ολο- κληρωθή μέχρ<ς εσπέρας. Περ/ το μεσονύκτ/ον ανταρτ/κό τμήμα ε/σέδυσε ε/ς την νόπαν ττσρυφήν της πόλεως, εκ της κατευθύνσεως rou /7αλα/ού Λ/εκροταφε/ου. ^ττό της 03.00 της 23ηςδεκεμβρ/ου η ανταρτ/κή ταξ/αρχ/α ήρχ/σε συμτττυσσομέι/η ττρος Βορε/οδυσμάς, συναττοκομ/φυσα πολλούς τραύμα r/σς κα/ τεσσαράκοντα πέντε απαχθέντες κστο/κους Λ/αούσης.

Προς καταδ/ω&ν rtuv ανταρτών εκ/νήθησαν την πρω/αν της 24ης Δεκεμβρίου η δ/λοχ/α του 579 7α/ματος εκ Λ/αούσης ττρος το χωρ/ον Μέ/α Ρεύμα. Μ δ/λοχ/α του 579 7α/ματος αττο <4//ον /Ιαύ/ον ττρος Μεταμάρ- φωσ/ι/-Μέ/α Ρεύμα. Η αφ/χθε/'σα εκ Βερρο/ας ε/ς Πολλά Λ/ερά δ/λοχ/α του 575 7α/ματος ττρος τα υψώματα Κουκουρούτσ/-<4νω Κράστα. /\φ/χ0έντες εκ Κατερ/νης κα< Βερρο/ας ε/ς σ/δηροδρομ/κόν σταθμόν Λ/αούσης δύο ου- λαμο/ ττυροβολ/κού, προωθήθησαν ε/ς το χωρ/οι/ Map/t/av, /να άλωσ< Kara

των συμπτυσσόμενων ανταρτών κα/ υττοστηρ/ξωσ/ τα ενερ/ούντα τμήματα.

/Ιερ/ την 77.30 η δ/λοχ/α του 575 7α/μστος έλαβεν ετταφήν μετά <σχυρών ανταρτ/κών τμημάτων κατεχόντων την /ραμμήν των υψωμάτων Γκέρντ/-<4νω Κράστα-648. Εττ/τεθε/σα ττερ/ την 7345 ττροσέκρουσεν ας /οχυράν αντ/στασ/ν κα/ καθηλώθη. Μετά δ/ωρον ε/τετέθη τη υττοστηρ/ξε/ των ουλαμών ττυροβολ/κού κατά του υψώματος Γκέρντ/. αλλά κα/ ττάλ/ν


σίτέτυχεν. <4; ετέρσί δύο δ/ οχ/σ/ δεν êAojSov εττσφ/)ν pcro των σντσρτών. Karo r/yv δ/όρκε/ον rryç ε^ε/θούσ^ς νυκτός rn σνταρπκό τμ^μστσ c/κστέ- Λε/ψσν roç χστεχομένσς 5έσε<ς, συμΜτυχθέ^ο προς Βοροοδυσμός. Απο- Λεσθε/σης r^ç επαφές ro στραπωπκό ψ^μστσ δίετάχθησον νο εττανέΑθω- σ<ν ε/ç roç 5έσε/ς των.

/Φ σ^ώΑε<σ< rr?ç 33ryç 7α^αρχ/σς σ^/θον ε<ς 2 α^ωμσπκσύς vt- κροί/f yot/ Tb/porôpx^ wpo/3o^<Kot) X ΣταμστόττοΜΑον κο; rov έφεδρον ανθυπΌ/οχαγόν rou 579 7α/ματος ^ Χοίδευτόν ως κσ< 2 αξίωμσπκού τροτυμαπας OrrA/roç νεαρούς* 73, ίρσυ/vor/oç 27 κ<π α^νοομμενους 72 Ανδρσς* ΜΕΑ 2 νεκρούς, 2 τραυμστ/σς κα/ 6 αγνοουμένους. Αττω^έσθ^ cm'a^ç οπλισμός περ</αμ/3όνων 7 ό/μον 4,2", 7 ό/μον 3"κω 2 όλμους 60χμ, 6 orî/orro/υ^ό/σ Μπρεν, 7 αυτόματο κα/ 3 στομ/κό Γυφέκ/ο. Εκ του αμάχου ττ^^θυσμού ο^χθ^σον 27 όρρενες /το/ 24 νεόν/δες. Ε^εψ\ο^- θ^σσν ο/κί'ο/ ί/νές κσ< κατοστφατσ τ/?ς Λ/σούσ^ς κα/ οττε^εφρώθ^σαν 73 ο/κκπ. 0< αντάρτες ε/κατέ/είψαν 24 νεκρούς κσ/ 77 συλ^^φθέντες r) πσρο- δοθέντίζ-".(ΔίΣ/Φ.1013/Γ/10)

1949__________________________________________________________

12-13 Γενάρη: Τμήματα της 10ης Μεραρχίας του ΔΣΕ ύστερα από σκληρές μάχες κατέλαβαν τη Νάουσα. Ο) νεκροί και ο< τραυματίες ξεπέ- ρασαν τους 950. Αιχμαλωτίστηκαν 352 αξιωματικοί και στρατιώτες και 600 νέο) κα< νέες κατατάχτηκαν στο ΔΣΕ. Κυριεϋθηκαν άφθονα λάφυρα.

30-13 Γενάρη: Συνήλθε στο Γράμμο η 5ης Ολομέλεια της Κ.Ε του ΚΚΕ που ασχολήθηκε με την πολίτική, οικονομική κα) στρατιωτίκοπολε- μ)κή κατάσταση, όπως είχε διαμορφωθεί ύστερα από την αποτυχία της εκστρατείας του κυβερνητικού στρατού στα Γράμμο και την ήττα του στο Μάλί-Μόδι.

20 Φλεβάρη: Στα μπουντρούμια της Ασφάλειας της Αθήνας, δολο- φονήθηκε ο Γενικός Γραμματέας της ΓΣΕΕ Μήτσος Γ)απαρήγας.

5-6 Μάρτη: Συνήλθε η 2η κομματική σύσκεψη των καθοδηγητικών στρατιωτικών και πολιτικών στελεχών του ΔΣΕ. Η σύσκεψη μελέτησε τη στρατιωτικοπολεμική δράση του ΔΣΕ από τη σύσκεψη του Γενάρη του 1948 μέχρ) τον Μάρτη του 1949 και με βάση την πρόσφατη πείρα επεξεργάστηκε τα προβλήματα που είχε θέσει η 5η Ολομέλεια της Κ.Ε του ΚΚΕ.

3 Απρίλη: Ανασχηματισμός της Προσωρινής Δημοκρατικής Κυβέρνησης της ελεύθερης Ελλάδας με συμμετοχή του ΕΑΜ, του ΚΚΕ, του


ΑΚΕ. της ΓΣΕΕ κα) της Πανελλήνιας Συνομοσπονδίας Γεωργικών Συνεταιρισμών. Πρόεδρος της ανέλαβε ο Δημήτρης Παρτσαλίδης, πρώην γραμματέας του ΕΑΜ.

Αΐτρίλίος-Μόίος: Με αφορμή την επίθεση του ΔΣΕ στη Νάουσα ο τότε Πολίτικός Επίτροπος του ΔΣΕ Κ. Λουλές (αντισυνταγματάρχης σε άρθρο του στο περιοδικό «Δημοκρατικός Στρατός» 6/49) σημειώνει.

κΣτη Λ/όουσα κάΛεσαν τε/ευτσ/α το /αό να πόρε/ όπ/σ να φυ/ά- ε/ την πόΛη. Ο /αός αρνήθηκε Σχηματίστηκε εππροπή που <5/αμαρτυρή- θηκε στ/ς αρχές* της Λ/όουσσς κα; στο τα^σρχο της Βέρο/ας. Ο τσ^/αρχος τους σπεώε/ κα; τους έδ/ωξε. Πσρ' ό/σ αυτό αρνήθηκαν ττά/ί να πάρουν όπ/σ. Κλείσανε μέσα 75 που ετο/μόφυν να τους* περάσουν στρατοδικείο. Στη Λ/όουσα παρα/τήθηκε ο δήμαρχος καί το^ημοπκό Συμβού/ίο σ'ένδε/- ξη δ/αμαρτυρίας y/cr τ<ς συΜήφος* που τε/ευτα/α έ^/ναν. Στην /<5<α πό/η ο< άνδρες /όχου του 30ου τά/ματος εθνοφρουράς σε συ/κέντρωση του /όχου τους, φώναζαν κθέ/ίουμε απσ/υτήρ<α^. Σε προσπάθεια του /οχα- /ού να /3ρε< ποίος φώναζε, φωνόζανε όΑοί μσζί ^θέΑουμε άΑο/ απο/υτη- ρ/αν. Ύστερα από πς δίσμαρτυρ/ες τους αποΑύσσνε^. Κα/ είνα< αυτό σε ενα με^ά/ο ποσοστό αποτέλεσμα κα; της δράσης των ομάδων ποώπκών επ/τρόπωνλ).

1 ίούνη: 20 μελής ομάδα του ΔΣΕ χτυπά στη Αγκαθιά το 44ο Ίαγμα Εθνοφρουράς. Νεκροί ένας αντάρτης κα) ένας εθνοφρουρός.

17 ίούνη: Πραγματοποιούνται στο Βέρμιο επιθετικές αναγνωρίσει από τα 514 τάγμα, καθώς και τα 30ο. 43ο και 45ο τάγματα εθνοφρουράς μαζί με ΜΕΑ από Έδεσσα. Βέροα και Νάουσα. Κατά τη διάρκεια των μαχών σκοτώθηκαν 3 οπλίτες και τραυματίστηκαν 4.

24 ίούνη: Πεθαίνει σε ηλικία 89 ετών ο πρωθυπουργός της κυβέρνησης κα) αρχηγός του κόμματος των Φιλελευθέρων Σοφούλης.

25 ίούνη: Ορκίζεται η νέα κυβέρνηση με πρωθυπουργό τον Αλέξανδρο Διομήδη.

2 ίούλη: Δυνάμεις του ΔΣΕ χτυπούν με μυδράλια και όλμους εξωτερικά φυλάκια της Νάουσας.

16-21 ίούλη: Πραγματοποιούνται εκκαθαριστικές επιχειρήσεις στο Βέρμιο με τη ονομασία «ΚΑΡΑΜΠΕΤΣΟΣχ Κατά τη διάρκεια τους υπάρχουν 3 νεκροί κα) 16 τραυματίες από το «εθνικό στρατόν και 8 νεκροί, 2 συλληφθέντες και 12 παραδοθέντες αντάρτες.

28 ίούλη: Από έκρηξη νάρκης σκοτώνεται στη Σφηκιά ο έφεδρος ανθυπολοχαγός του 44ου τάγματος ί. Χατζηβασίλης.


'.f /7/ Jri//"? 4 /f


30 ίούλη: Από ενέδρα του 71ου Τάγματος Εθνοφρουράς σκοτώνεται σε συμπλοκή 1 αντάρτης.

16 Αυγούστου: Ομάδα πληροφοριών του στρατού πέφτει σε ενέδρα του ΑΣΕ στη Συκιά με αποτέλεσμα 3 νεκρούς και 1 τραυματία.

20 Αυγούστου: Τμήματα του 45ου τάγματος εθνοφρουράς συνεπλάκησαν με δυνάμεις του ΑΣΕ στο Αρκοχώρι με αποτέλεσμα 1 τραυματία οπλίτη και 11 παραδοθέντες αντάρτες.

22 Αυγούστου: Μετά από ενέδρα του 44ου Τάγματος Εθνοφρουράς στη Φυτειά, σκοτώνονται 2 αντάρτες.

28-29 Αυγούστου: Οι δυνάμεις του ΑΣΕ εγκαταλείπουν τον Γράμ- μο. Τελειώνει ο τρίχρονος αγώνας του ΑΣΕ.

29 Αυγούστου: Μετά από ενέδρα του 16ου Ελαφρού Συντάγματος κοντά στην Επισκοπή Νάουσας σκοτώνονται 2 αντάρτες.

30 Αυγούστου: Τμήματα του 45ου Τάγματος Εθνοφρουράς συνεπλάκησαν στο Αρκουδοχώρι με 50μελή ομάδα ανταρτών με αποτέλεσμα 1 νεκρό οπλίτη και 3 νεκρούς αντάρτες.

2 Σεπτεμβρίου: Ομάδα ανταρτών πέφτει σε ενέδρα κοντά στη Συκιά με αποτέλεσμα να έχει 3 νεκρούς και 1 τραυματία.

Παρά την «επίσημη» λήξη του εμφυλίου μικρές δυνάμεις του ΑΣΕ μένουν πίσω. στο Βέρμιο και στα Πιέρια. μέχρι τα μέσα του 1950! Γράφει σχετικά ο Ολγα Μάστορα («Στο δρόμο του χρέους») :

κΣτο Βέρμιο ε/χαμε με/νε< αρκετό; (*σ.σ αναφέρε/ ο /Ιάννης Ψαρο- /ιόννης από Λ/όουσσ).* Ο Πάννης Μπέρσος, ο Γρη/όρης Λ/όώος. ο Βύζσς Κωνσταντίνος, ο Μσκρής Κώστας, ο σ. ΑΑέκος ('πρόκε/τα/ y/α το Ο. /1α- παπανσ/ζώτου. πρώην εττ/τροττσ της 24ης Γσ&σρχ/σς σττό τον ΤρΜοφο) κ.α. Μέχρι το Μάη του 7950 περόσαμε ποΜές άύσκο/ες στψμές. Βρισκόμασταν στα μετόπισθεν. Ο κόσμος που πρώτα μας τροφοδοτούσε, τώρα μας απόφευ/ε. Ο/ φαΑακές κα/ ο< εξορ/ες^ταν /εμάτες. Κα/ τα δ<καστήρ<α έβγαζαν κάθε μέρα καταδ/καστικές σποφασείς. Ήταν αδύνατο να μείνουμε όΜο. Βάζαμε σε κ/νδυνο καί πς ποΖ/πκές ορ/σνώσείς. Έτσ/. πήραμε εντολή να περάσουμε στην^/βαν/α^


ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 1

Η μάχη της ΝάουσαςΜέσα από τα ντοκουμέντα (ΚΚΕ, ΔΣΕ, ΓΕΣ)

Η Επ/θεση στη Μτουσσ (επικεφαλής των δυνάμεων των μονάδων της ΐΟηςμεραρχ/σς του ΔΣΕ-?4, 8,^03 τα&αργ/ες-ήταν ο Μ. Θεο- χαρόπου/ος- *Σκοπ5αςι* με ττοΑτπκό εττ/τροπο τον ΛΛ /ΜπεΑο/ίόνν^ η κστάΑηψη κσ/ το ο/ί/οήμερο <τκράτ^μα^ πρώτη φορά^ μεγά- Αης πό/ης από το ΔΣΕ σποτέ/εσε σημαντικό /ε/ονός στον εΜην<κό εμφύΑ/ο.

Η συζήτηση ^ α τσ αποτε/έσμστσ της, τσ συμπεράσματα orr' αυτήν, συνεχ/ζετα/ κα/ σήμερα μέσα από σρθρο/ραφ/α σε τοπ/κό αΛ/ό κα< πανελλαδικής κυκλοφορ/ας έντυπα. Σε μία προσπάθεια ο/οκ/ηρωμένου φωτίσματος της μάχης στη Νάουσα, παραθέτουμε στη συνέχε/α ντοκουμέντα κα< <τσπό τ/ς δύο πΑευρές^.

Κατ' αρχήν πς εκπμήσε<ς του ΚΚΕ μέσα από αχετ/κή απόφασή του Π.Γ της Κεντρικής Επιτροπής καθώς κα/ την έκθεση των υπεύθυνων της μάχης υποστρατήγων Δ. ΒΑσντά (εκπρόσωπος του Γενικού Αρχηγέ/ου) κα/ λ/. Σκοτ/δα.

Κα/ από τη άΜ η τ/ς εκτ/μήσε/ς του *εθν/κού στρατού^ μέσσ από τα αρχε/α του ΓΕΣ (Γ'.ΣΣ κα; ΓΕΣ).

Αττόφαση του Πολιτικού Γραφείου του ΚΚΕ (10/2/1949) Αποσττάσματα

«Ot επιχειρήσεις μας στο χώρο Έδεσσας - Αρδέας-Νάουσας, απο- τελούν μέρος του σχεδίου μας. για το χειμερινό πόλεμο, ενάντια στο μο- ναρχοφασισμό. Αυτές οι επιχειρήσεις υπαγορεύτηκαν απ' την ανάγκη μιας αδιάκοπης φθοράς του εχθρού καί συγκέντρωσης των απαραίτητων σί μας εφεδρειών.

Κάνοντας μία γενική εκτίμηση των αποτελεσμάτων στις επιχειρήσεις αυτές, που κράτησαν ένα μήνα μπορούμε να πούμε όΐ) έκλεισαν μί δύο αποτυχίες και δύο επιτυχίες. Οί αποτυχίες στην Έδεσσα -Αρδέα είναι αποτέλεσμα δικών μας λαθών. Ποια είναι η βασική αιτία αυτών των αποτυχιών; Τα σχέδια των επιχειρήσεων σε Έδεσσα - Αρδέα ήταν ανεπαρκή, η διοίκηση δεν είχε στα χέρια της εφεδρεία και δεν εξασφάλισε τη ζωντανή καθοδήγηση στη διάρκεια της κάθε μάχης. Ot επιτυχίες στη Νάουσα και


*^3,.^ n u s t Î ^Αγ < 9

^ 'ΑϊΠτΛλο γ W /V

. ( - Λ /y-/ .Μ"

^ t.


' / '* ; iL'

ί

140

H Ημαοισ στον Εμφύλιο 1946-1949

στον ελιγμό κερδήθηκαν ακριβώς γιατί αποφύγαμε τα λάθη που παρουσιάσαμε στις δύο πρώτες επιχειρήσεις...

Στη Νάουσα κερδίσαμε μια μεγάλη νίκη. Για πρώτη φορά ο ΔΣΕ κατέλαβε ολοκληρωτικά μια πόλη και την κράτησε όσο θεώρησε πως ήταν απαραίτητο. Η νίκη της Νάουσας ήταν αποτέλεσμα της σωστής λύσης των παρακάτω προβλημάτων, από τη διοίκηση αυτής της επιχείρησης.

Πρώτο: Έβγαλε τα αναγκαία διδάγματα από τις αποτυχίες μας στην Εδεσσα. Δεύτερο: Με βάση αυτά τα διδάγματα ανάλυσε τη γραμμή και τη τακτική μας. Χτύπησε τις ταλαντεύσεις και άλλες οπορτουνιστικές εκδηλώσεις. Ανόρθωσε το κλονισμένο ηθικό μαχητών και στελεχών. 'Εκανε συμπληρωματική εκπαίδευση από τμήματα μας. Έπεισε μαχητές και προ πάντων τα στελέχη, πως μπορούσαμε να κερδίσουμε ολοκληρωτικά τη μάχη στη Νάουσα.

Τρίτο: Επεξεργάστηκε ένα σωστό σχέδιο επιχείρησης κι ένα λεπτομερειακό σχεδιάγραμμα της Νάουσας. Συγκέντρωσε πς απαραίτητες πληροφορίες. Εξασφάλισε τον απαραίτητο αριθμό έμπειρων οδηγών. Βοήθησε όλα τα στελέχη ν' αφομοιώσουν το σχέδιο στο σύνολό του και ιδιαίτερα κάθε στέλεχος το μέρος που άμεσα το αφορούσε.

Τέταρτο: Έκανε με μυστικότητα, μαστοριά, ταχύτητα τον ελιγμό από το Καϊμακτσαλόν στη Νάουσα.

Πέμπτο: Έκανε ένα τολμηρό σωστό συνδυασμό όλων των μέσων και των ζωντανών δυνάμεων που είχε στα χέρια της.

Εχτο: Είχε στα χέρια της πάντα αρκετή εφεδρεία, που την διέθεσε σωστά και πάντα φρόντιζε να τη μεγαλώνει.

Έβδομο: Έδωσε βασική προσοχή στην παραπλάνηση του εχθρού και στην πράξη τον παραπλάνησε.

Όγδοο: Εξασφάλισε κάτω απ' όλες τις συνθήκες, τη ζωντανή καθοδήγηση των τμημάτων μας μέσα στη φωτιά της μάχης.

Στη μάχη της Νάουσας παρουσιάσαμε σειρά αδυναμίες, που οι πιο βασικές είναι:

Πρώτον: Παρουσιάστηκαν περιπτώσεις κλονισμών π.χ ζητήθηκε από την 18η Ταξιαρχία επέμβαση εφεδρείας, χωρίς να υπάρχει λόγος και γι'αυτό δε δόθηκε. Επειδή δεν είχε πέσει το νοσοκομείο, βασικό εχθρικό οχυρό, δημιουργήθηκε η εντύπωση στη διοίκηση της επιχείρησης πως πρέπει να θεωρηθεί τελειωμένη η επιχείρηση.

Δεύτερο: Δεν εφαρμόστηκαν σωστά το σχέδιο επιστράτευσης και γενικότερα δεν οργανώθηκε καλά η δουλειά αυτή. Τα συνεργεία επιστρά-


Μ'κοζ- Μ^ο//όνν/?ς. παΑίπκός imrporroç n;ç μίρσρχί'ας* του /ΙΣΕ παυ χτύττ^σε 7 Λίόουσσ.


τευσης οργανώθηκαν την τελευταία στιγμή, ενώ έπρεπε να οργανωθούν πριν ξεκινήσει απ' την Ορμα η φάλαγγα. Στα συνεργεία δε διατέθηκαν τα απαραίτητα κα) ικανά στελέχη και ο απαραίτητος αριθμός μαχητών, δεν κατατοπίστηκαν καλά για την αποστολή τους. Στην ουσία υποπμήθη- κε η δουλειά της επιστράτευσης απ' τη διοίκηση της επιχείρησης. Όμως κι' αυτά έστω τα ελαττωματικά συνεργεία επιστράτευσης, αντί να βρουν όλους τους τρόπους να διευκολύνουν τον επίστρατεύσιμο πληθυσμό να ακολουθήσει τα τμήματα μας. έκαναν τυπικές επισκέψεις στα σπίτια, επηρεάστηκαν από τ<ς ρεβεράντζες κα< τα κεράσματα που έκαναν οι γυναικούλες. Έτσι δεν πήραμε όσους μπορούσαμε να επιστρατεύσουμε. Αυτό αποτελει τη βασικότερη αδυναμία της επιχείρησης γιατί πραγμαπκό έπρεπε απ' τη Νάουσα να ακολουθήσουν τα τμήματά μας τουλάχιστον διπλάσιο) νέοι κα) νέες απ' αυτούς που ήρθαν.

Τρίτο: Εγίναν αντιλαϊκές πράξεις που μας έβλαψαν πολιτικά Ορισμένο) μαχητές μας δεν κατάλαβαν όπ εμείς δεν μπορούμε να βάλουμε σε ίση μοίρα το μεγαλοβιομήχανο λαναρά, που πρέπει να του κατάσχουμε ολόκληρη την περιουσία γιατί ανήκε) στο λαό. με το φτωχό επαγγελματία και βιοτέχνη που πρέπει να σεβαστούμε την περιουσία του.

Τέταρτο: Η επιμελητεία μας απότυχε. Ο) επιμελητές μας κα) πρωτ' απ' όλους η επιμελητεία του Κλιμακίου του Γ.A έδειξαν πλήρη ανικανότητα. Υπήρχαν τόσες και τέτοιες ποσότητες υλικών, για να φάνε. να ντυθούνε μαχητές μας και να πάρουμε μεγάλες ποσότητες. Αντί να γίνει αυτό, τα τμήματά μας δεν τράφηκαν καλό. δεν πήραν παρά ελάχιστο ιματισμό κα) επίστρέψανε σχεδόν με αδειανά χέρια.

Πέμπτο: Παρουσιάστηκαν δισταγμοί να μπει στην πόλη το ορειβατικό μας πυροβολικό κα) άργησε να χρησιμοποιηθεί από την στιγμή που μπήκε στην πόλη.

Έχτο: Δεν πάρθηκαν μέτρα διάσωσης κα< χρησιμοποίησης των 4 πεδινών πυροβόλων, των άλλων όπλων -και πυρομαχίκών που πήραμε από τον εχθρό. Αυτό μας δυσκόλεψε και υποχρέωσε τη διοίκηση της επιχείρησης να βάλε) τέρμα στη μάχη πρόωρα, γ<ατί μείνανε τα τμήματα μας μόνο με τα πυρομαχ<κά ασφαλείας.

Ο ελιγμός από Ορμο προς Νάουσα και από εκεί στο Βίτσ) αποτελει αναμφισβήτητα μ<α μεγάλη νίκη. Ο) παράγοντες που εξασφάλισαν αυτή τη νίκη eivat;

Πρώτο: Στην πολιτική προετοιμασία των τμημάτων.Δεύτερο: Στην τεχνική προπαρασκευή του ελιγμού. Ο ελιγμός έγ)νε


με μυστικότητα, αθόρυβα με ταχύτητα, με όλα τα μέσα Εμπροσθοφυλακής

του εχθρού.

Τρίτο: Στη νίκη μας στη Νάουσα, που έδωσε μεγάλη αντοχή στους μαχητές μας.

Τέταρτο: Στην έστω λε<ψή δουλειά του μηχανικού σπς γεφυρώσεις κ.λ.π. Πέμπτο: Στους καλούς οδηγούς που εξασφαλίστηκαν.

Ο ελιγμός παρουσίασε σειρά αδυναμίες, που ot πιο βασικές είναι:Πρώτο: Το μηχανικό μας δεν μπόρεσε να κάνε) όλες τ<ς απαραίτη

τες γεφυρώσεις και διορθώσεις των δρόμων, που ήταν απαραίτητες, από δ)κή του ανεπάρκεια κα< από έλλειψη ελέγχου από τη διοίκηση της επιχείρησης. Ετσι η φάλαγγα καθυστέρησε πολλές ώρες σε μερικά άλματα και αντικειμενικά κινδύνεψε.

Δεύτερο: Μερικές φορές δεν πάρθηκε έγκαιρα η διάταξη που καθορίστηκε στους χώρους κάλυψης, με συνέπειες καθυστέρηση στο ξεκίνημα της φάλαγγας κα) αδικαιολόγητες δικές μας απώλειες.

Τρίτο: Τα μέτρα γ)α ενεργητική αεράμυνα ήταν μηδαμινά. Αυτό είχε σαν συνέπεια αδικαιολόγητες απώλειες.

Τέταρτο: Παρουσιάστηκαν σε στελέχη υπερβολική κόπωση, κάποιο ζάλισμα, υποχώρηση στην έγκαιρη κα) με ακρίβεια εκτέλεση των διαταγών, έλλειψη του απαιτούμενου ελέγχου. Αυτά επιδείνωσαν όλες πς άλλες αδυναμίες.

Η νίκη μας στη Νάουσα μας δίνε) πολλά συμπεράσματα κα) διδάγματα. Τα πιο σοβαρό είνα) :

Πρώτο: Παρά την ικανότητα, τόλμη μαχητών κα) στελεχών είνα) φανερή η δίοίκηπκή κα) τεχνική ανεπάρκεια τω στελεχών, η ελαττωματική εκπαίδευση των μαχητών μας. η έλλειψη της απαίτούμενης πείρας από στελέχη και μαχητές, για αγώνα σε κατοκημένο. γερά οργανωμένο τόπο Αυτά βέβαια δεν παρουσιάζονται ίσόμερα σε όλες πς ταξιαρχίες που πολέμησαν στη Νάουσα. Το βασικό συμπέρασμα και καθήκον που βγαίνει από την παραπάνω διαπίστωση είναι: Εκτός από πς ασκήσεις, κείνο που θα φέρει βασικά τη ποοπκή αλλαγή σε στελέχη κα) μαχητές είναι οι μάχες σε πόλεις, η λεπτομερειακή εξαντλητική μελέτη της πείρας από την κάθε τέτοια μάχη, η άσκηση μετά με βάση αυτή την πείρα.

Δεύτερο: Ο πόλεμος σε οχυρωμένους, κατοίκημένους στόχους εκτός από την τόλμη, ταχύτητα, απαιτεί ακόμα επαναστατική πονηριά, δεξίοτεχνία. περίσκεψη, σωστό συνδυασμό όλων των μέσων κα) ζωντανών δυνάμεων που έχει κάθε διοικητής. Στη μάχη της Νάουσας βρίσκου

Η ΗμαΒία στον Εμφύλιο 19Λ6-1949

με πολλά παραδείγματα τόλμης, ταχύτητας, περίσκεψης, επαναστατικής πονηριάς, σωστού συνδυασμού μέσων κα) μαχητών. Τόλμη δείχνε) το χτύπημα κάθε φορά του βασικού εχθρικού στόχου πριν πέσουν οι γύρω δευτίρεύοντες στόχοι. Τόλμη δείχνει το μπάσιμο μέσα στην πόλη του μοναδικού ορειβατικού πυροβόλου που διαθέταμε κα) που τόσο σπουδαία αποτελέσματα έφερε με άμεσες βολές από 50-60 μέτρα. Ταχύτητα δείχνει η κατάληψη του πιο γερού εξωτερικού οχυρού της Νάουσας σε 15 λεπτά. Επαναστατική πονηριά είνα) όταν π.χ μαχητές μας για να εξοντώσουν εχθρικό οχυρό που δεν έπεφτε ανέβαιναν στα κεραμίδια διπλανού σπιτιού και τίναζαν πάνω του δέσμη τέλερμαν, είτε τρυπούσαν σειρά σπίπών ώσπου να φθόσουν ακίνδυνα μπρος σε εχθρικά πολυβολεία, που άλλοτε χτυπούσαν απ εκεί με πάντζερ και άλλοτε έβαζαν με οπλοπολυβόλα κα) διευκόλυναν άλλους μαχητές μας να εξοντώσουν με χειροβομβίδες. Περίσκεψη δείχνει η περίπτωση ομάδας σαμποτέρ όταν έφερνε βόλτα το νοσοκομείο. σπουδαίο οχυρό του εχθρού, βάζοντας με πυρά οπλοπολυβόλου, γ<α να βρει το αδύνατο σημείο της εχθρικής άμυνας κα) που το βρήκε και το κατέλαβε χωρίς απώλειες. Στη μάχη της Νάουσας έχουμε πολλές περιπτώσεις σωστού συνδυασμού δράσης πεζικού, με ταυτόχρονα πυρά ορειβατικού πυροβόλου, αντιαρματικού πυροβόλου, αυτομάτων, πάντζερ. χειροβομβίδων, ατομικών όπλων, μπουρλότων κλπ. Που αυτά εξόντωναν κα< τα πιο γερά οχυρά, όπως π.χ το συγκρότημα των εργοστασίων Λαναρά. Η μάχη της Νάουσας απόδείξε ότι τα μέσα μας είναι παραπάνω από αρκετά, αν τα χρησιμοποιήσουμε σωστά και τα συνδυάζουμε με τη δράση του πεζικού, αν ενεργούμε με ταχύτητα, δεξίοτεχνία. περίσκεψη κα) επαναστατική πονηριά.

Τρίτο: Η ταχύτητα στη διείσδυση σε μια πόλη είναι απαραίτητη, αλλά πρεπεί να συνοδεύεται από εξαιρετική προσοχή γιατί πουθενά αλλού δεν υπάρχει τόσος κίνδυνος κύκλωσης της σφήνας που δημιουργείς όοο σε μ)α πόλη. Τέταρτο: Στη μάχη σε πόλη, βασικό στοιχείο της ταχτικής μας πρέπει να είνα) η απομόνωση ορισμένων στόχων, με οδοφράγματα που έχουν ναρκοπέδια, με άλλα στηρίγματα κλπ. Για το ξεκαθάρισμα με συγκεντρωμένες δυνάμεις των στόχων κατά σειρά. Η πείρα της Νάουσας μας διδάσκει όπ η σε βάθος κα) κοντό στο εχθρό δημιουργία στηριγμάτων μας. ενάντια στις εφεδρείες του εχθρού, σε πεζικό κα) μηχανοκίνητα απο- τελεί ένα από τους πιο αποφασιστικούς συντελεστές της νίκης.

Πέμπτο: Η μάχη της Νάουσας απόδείξε πως είνα) απαραίτητο να ξέρουν όλοι οί μαχητές μας του πεζικού, στοίχείώδικη χρήση των εκρηχιι-

Αλέξανδρος Α Χατζηκώστας

κών κα< για δημιουργία οδοφραγμάτων. Με βάση την πείρα της Νάουσας πρέπει ν' αρχίσει σ' όλα τα τμήματα του πεζικού του στρατού μας μ<α τέτοια πρσχτική εκπαίδευση.

Έχτο: Η μάχη της Νάουσας απόδειξε ποος είναι ο καλύτερος τρόπος χρησιμοποίησης των μονάδων σαμποτέρ σε κάθε μάχη σε πόλεις Μέσο στην πόλη πρέπει οι μονάδες σαμποτέρ να μην δρουν σαν ανεξάρτητα τμήματα. Πολύ περισσότερο δε πρέπει να δρούνε σαν πεζικό. Σωστή χρησιμοποίηση των μονάδων σαμποτέρ μέσα στη πόλη είναι να δίνουμε σε κάθε λόχο πεζικού μια ομάδα σαμποτέρ για ανατινάξεις, για ναρκοθέτηση ενεργητικής πυροδότησης των οδοφραγμάτων κλπ. Δεν πρέπει όμως να σπάζουμε τη συνοχή μιας τέτοιας ομάδας. Οι μονάδες σαμποτέρ έξω από την πόλη. στους άξονες κίνησης, είτε στα σημεία πιθανής ανάπτυξης του εχθρικού πεζικού . πρέπει να δρουν σαν αυτετελή τμήματα, κάτω από τη διοίκηση του διοικητή πεζικού της δοσμένης πλαγιοφύλαξης, για ναρκοθετήσεις και ενεδρευπκό αγώνα.

Εβδομο: Η πείρα της Νάουσας απόδειξε ότι, τα τμήματα που δρουν μέσα στη πόλη πρέπει α μένουν απερίσπαστα στη δουλειά τους, από τη έξω από τη πόλη κατάσταση. Αντιμετώπιση του εχθρού που έρχεται νο ενισχύσει τη φρουρά του σε μια πόλη πρέπει να την αναθέτουμε σε άλλα τμήματα, που αν παραστει ανάγκη θα τα ενισχύσουμε με την εφεδρεία που διαθέτει η διοίκηση της δοσμένης επιχείρησης.

Ογδοο: Σε μάχη σε πόλη. η εφεδρεία είναι εντελώς απαραίτητη Αυτό αφορά όλες τις διοικήσεις από πάω ως τη διμοιρία. Στη πόλη. στηριγμένος ο εχθρός στην οχύρωση που ακόμα δεν του ξήλωσες και στο μηχανοκίνητα του. στις ενισχύσεις που του στέλνει η παραπάνω διοίκηση του, μπορεί να σου ξαπολύσε) αντεπιθέσεις, να σου αφαιρέσει εκείνα που κέρδισες και να σε θέσει σε κίνδυνο. Με την ύπαρξη εφεδρείας μπορείς ν' αντιμετωπίσεις κάθε κατάσταση, ν' αντιμετωπίσεις τις εχθρικές αντεπιθέσεις. να εκμεταλλευτείς στο ανώτατο βαθμό ευνοϊκές καταστάσεις που δημιουργούνται κατά την διάρκεια μιας μάχης. Βασικό κεντρικό στη σκέψη της διοίκησης μιας επιχείρησης πρέπει να είναι όχι να έχει απλώς εφεδρεία στα χέρια της και να τη χρησιμοποιεί σωστά, αλλά και να την αυ- ξοίνει στη πορεία της μάχης κάνοντας τις αναγκαίες αναδιατάξεις ύστερο από κάθε επιτυχία. Η ύπαρξη εφεδρείας στα χέρια κάθε διοικητή αποτελίΐ νόμο του πολέμου, που δεν μπορεί να τον αγνοεί ατιμώρητα.

Ενατο: Η ζωντανή καθοδήγηση της μάχης, τόσο από τη διοίκηση της δοσμένης επιχείρησης όσο και από τα παρακάτω κλιμάκια αποτελεί


σοβαρότατο δίδαγμα από τη μάχη της Νάουσας. Η διοίκηση μίας μάχης στο σύνολό της, η διοίκηση ενός τομέα μάχης, δεν μπορεί να διευθύνει τη δοσμένη μάχη πίσω από την πλάτη της.

Δέκατο: Η άμεση επίμονη εκλαϊκευση σ'όλους των νικών μας, κατά τη πορεία της μάχης . η άμεση χωρίς διακοπή εκλαϊκευση ηρωισμών μαχητών και στελεχών μας. αποτελεί σπουδαίο μέσο παρόρμησης, γ)α πιο μεγάλες νίκες, για πιο μεγάλους ηρωισμούς.

Ενδέκατο: Η σχολαστική επίμονη διαφωτισιική δουλειά στους φαντάρους και αξιωματικούς του αμυνόμενου εχθρού, όχι μόνο σε πολιτικά ζητήματα, είτε με το σύνθημα «παραδοθειτε να γλυτώσετε». αλλά και με τη μετάδοση πληροφοριών για τους στόχους που εξοντώθηκαν, για το ανελέητο πελέκημα των εχθρικών ενισχύσεων, τονίζοντας πως αυτές ποτέ δεν θα κατορθώσουν να μπουν στην πόλη, όλα αυτά αποτέλεσαν μια θαυμάσια μέθοδο στη μάχη της Νάουσας και συντέλεσαν στη νίκη.

Δωδέκατοί Η αποφυγή ατομικής λαφυραγώγησης κατά τη διάρκεια της μάχης και μετά. η καλή οργάνωση της στρατολογίας η καλή οργάνωση της υγειονομικής υπηρεσίας, η καλή οργάνωση της επιμελητείας, όλα αυτά σποτελούν σοβαρούς συντελεστές της νίκης σε κάθε μάχη και προπάντων σε πόλη.

H νίκη μας του ελιγμού μας δίνει επίσης πολλά διδάγματα. Τα πιο σοβαρά είναι:

Πρώτο: Τέτοιοι ελιγμοί απαιτούν ακούραστη πολιτική προετοιμασία πριν τον ελιγμό και σ'όλη τη διάρκεια του σε μαχητές και στελέχη.

Δεύτερο. Τέτοιοι ελιγμοί απαιτούν ολοκληρωτική επιστράτευση όλων των σωματικών και ψυχικών δυνάμεων από το καθένα, αλληλεγγύη στον ανώτατο βαθμό προς τους αδύνατους, αδιάσπαστη συνοχή και σιδερένια πειθαρχία.

Τρίτο: Τέτοιοι ελιγμοί απαιτούν από πς διοικήσεις των τμημάτων πρόβλεψη, περίσκεψη, εξονυχιστική μελέτη και των λεπτομερειών, τόλμη, σβελτάδα στη λήψη αποφάσεων έλεγχο με μεγάλη επιμονή. Αυτό πρέπει να εκφράζονται και με διαταγή για κάθε άλμα

Τέταρτο: Κάθε ελιγμός, για να πετύχει χρειάζεται απαραίτητα έναν πραχτικό κανονισμό πορείας, που να εξασφαλίζει τη γρήγορη πορεία, σε συνοχή και με ασφάλεια.

Πέμπτο: Η ενεργητική και παθητική αεράμυνα αποτελεί παράγοντα νίκης στο ελιγμό, αν λύσεις αυτό το πρόβλημα στην πράξη, αλλά και μεγάλο κίνδυνο αν δεν λύσεις πραχτικά αυτό το πρόβλημα.


Το Π.Γ θεωρεί ότι η πείρα από την παραπάνω εκστρατεία, θεπκή, καί αρνητική, πρέπει ν' αποτελεί βαωκό συστατικό στοιχείο της πραχπκής αλλά κα) θεωρητικής εκπαίδευσης στις σχολές μας κα) σπς ασκήσεις στα τμήματα. Η μάχη της Νάουσας κα) του ελιγμού απόδειξαν την αντοχή και ικανότητα του στρατού μας να συντρίβει το εχθρό και μέσα στα κέντρα του, να τα παίρνε) αλλά και να κρατάει γ)α πάντα. Ο εχθρός περνάε) μια βαθιά κα) ολόπλευρη κρίση. Δ)κό μας άμεσο και διαρκές καθήκον είναι να χτυπάμε ασταμάτητα μαστορικά, θανατερά. Ετσι θα φθόσουμε πιο γρήγορα στη νίκη. Αιώνια η μνήμη των συντρόφων που έπεσαν σ' αυτές τις επιχειρήσεις, χαρίζοντας με τη ζωή τους περίλαμπρες νίκες κα) πλούσια πείρα για π<ο μεγάλες νίκες".

Αϊτό τη έκθεση τω ν Δημ. Βλαντά κα) Νίκου Σκοτίδα υποστρατήγων του ΑΣΕ

Ο' ίχθρικές δυνάμεις που πήραν μέρος στη μάχη της Νάουσας ήσαν: Πρώτο: Μέσα στην πόλη. 3 λόχο) του 44ου τάγματος εθνοφρουράς, που μαζί με το μηχανισμό του τάγματος υπολογίζουμε τη δύναμή τους σε 350. Μία δίλοχία του 519 τάγματος πεζικού της 33ης ταξιαρχίας με δύναμη περίπου 250. Ο μηχανισμός της 33ης ταξιαρχίας π.χ λόχος στρατηγείου κλπ. Περίπου 100. Μια πεδινή πυροβολαρχία των 4 πυροβόλων με δύναμη περίπου 80 κα) που μετά το πάρσιμο από μας των πυροβόλων μας πολέμησε σαν λόχος πεζικού. Αφού ο εχθρός είχε μέσα στην πόλη της Νάουσας 7 αλυσοφόρα τανκς. 21 κόριερς. 220 φορτηγά αυτοκίνητο.27 μοτοοκλέτες. πρέπει να υπολογίσουμε το προσωπικό όλων αυτών των μέσων, τουλάχιστο σε 250 που κι αυτοί μας πολέμησαν μέσα από ί άρματα και σαν πεζικό. Η υποδιοίκηση της χωροφυλακής κα) ασφάλεια είχαν 60 δύναμη, που μας πολέμησαν λυσσασμένα. Υπήρχαν κα) περίπου 520 ΜΑΥδες που όμως είναι ζήτημα αν μας πολέμησαν 100. Ετσι, η συνολική δύναμη του εχθρού στη Νάουσα ήταν περίπου 1.120 εχτός τους ΜΑΥδες.

Δεύτερο: Ο εχθρός κίνησε για ενίσχυση της φρουράς του στη Νάουσα, πς παρακάτω δυνάμεις: ΔιΑοχίο του 556 τάγματος πεζικού, της 26η( ταξιαρχίας από Σκύδρα προς Γάστρα-Νάουσα, δύναμης 250 Προς την tôtc κατεύθυνση δύο λόχους φανατικών ΜΑΥδων, δύναμης 200. Από Βέροΐί προς Χοντροσούβλα-Παλαμάρι-Νάουσα έφερε δίλοχία του 516 τάγματος πεζικού της 32ης ταξιαρχίας, δύναμης 250. Το 517 τάγμα πεζικού της 33ης ταξιαρχίας δύναμης 500. Το 591 τάγμα πεζικού της 73ης ταξιαρχίας δύναμης 550. Από Κοζάνη μέσω Γραμματικού Βερμίου έφεραν τα 597 κο

H ημαοία στον εμφύλιο 1946-1949

612 τάγματα πεζικού της 77ης ταξιαρχίας δύναμης περίπου 1.000. Δίλοχία του 514 τάγματος πεζικού της 32ης ταξιαρχίας που μένει μόνιμα στη Κουτσουφλιανη-Ντορτό- πολη και που είχε δύναμη 250. Την άλλη διλοχία του 514 τάγματος πεζικού από Μουχαρέμ Χάνι πλην δύο διμοιριών που είχε δύναμη 190. Σύνολο δυνάμεων που κίνησε ο εχθρός για ενίσχυση της φρουράς του στη Νάουσα 3.190. Συνεπώς αντιμετωπίσαμε μέσα κι έξω από τη Νάουσα σύνολο εχθρικών δυνάμεων 4.310. αλυσοφό- ρα τανκς 7 και 5 απ' έξω, 21 κάργιερς, μια πεδινή πυροβολαρχία από τη κατεύθυνση της Βέρροίας, ένα πεδινό ουλαμό από την κατεύθυνση Σκΰδρας. Ένα σμήνος αεροπλάνων βρίσκονταν πάντα πάνω από το πεδίο της μάχης.

Τι ανππαρατάξαμε εμείς στο εχθρό:3 ταξιαρχίες πεζικού συνολικής δύναμης 2.069. Τρεις λόχοι σαμποτέρ με δύναμη

170. Μισό ουλαμό ορειβατικού πυροβολικού με δύναμη 25. Ένα λόχο Βερμίου με δύναμη 55. Οι σχηματισμοί της X Μεραρχίας με δύναμη 92. Σύνολο δικών μας δυνάμεων 2.438. Από άποψη μέσων διαθέταμε: Ένα ορειβατικό πυροβόλο. 2 αντιαρματικά πυροβόλα των 37 χιλιοστών, 2 αντιαρματικά των 20 χιλιοστών. 14 ομαδικούς όλμους, 14 πυροβόλα, πάντζερ. ίκρηχπκό υλικό και τον ατομικό οπλισμό των μαχητών μας. Τα πυρομα- Χ'κό μας ήσαν περιορισμένα. Στην πορεία της μάχης χρησιμοποιήσαμε λάφυρα που πήραμε οπό τον εχθρό, ένα ολμοβόλο με 250 βλήματα, ένα αλυσοφόρο τακς, δύο κάρνιερς.

H μάχη της Νάουσας άρχισε στις 11 προς 12 Γενάρη στιςΐ 1.15' και τελείωσε με την ολοκληρωτική κατάληψη της πόλης-πτώση εργοστασίων Λαναρά στις 13 Γενάρη σπς 19.30' Με πλήρη κατοχή από μας ολόκληρης της πόλης, οι μάχες συνεχίστηκαν έξω απ' αυτήν ως τις 14 Γενάρη το βράδυ. Ο υποχωρητικός ελιγμός άρχισε με τάξη σπς 18.00'.

Αποτελέσματα της μάχης στη ΝάουσαΠοια τ' αποτελέσματα από τη μάχη της Νάουσας; Αυτό είναι τ ακό

/7σ!7αίώάίΌί/ rou ΑΏΕ σπϋ Σταυρό, σ*οτώ&7Κί κσπί rr? άόρκίκτ του ίλψμού μίΓό rf? Μάχί) rf)r Nôouaor.


λουθα σε βάρος ίο εχθρού:Πρώτο: Νεκροί, μέσα κι έξω από τη Νάουσα, εξακριβωμένο) 500.

Ο) τραυματίες υπολογίζονται στους 700. Αιχμάλωτο 300 που ανάμεσα τους είναι ο διοικητής του 44 τάγματος εθνοφρουράς αντισυνταγματάρ- χης Κοντόσης Χρηστός, ένας λοχαγός, ένας υπομοίραρχος, ένας στρατιωτικός γιατρός, τρε<ς ανθυπολοχαγο) και ο αρχηγός των ΜΑΔ. Σύνολο λοπτών απωλειών 1.500. Δεύτερο: Λάφυρα 4 πεδινά πυροβόλα, με 3.000 βλήματα. 7 αλυσοφόρο τάνκς, 21 κάργίερς. 210 αυτοκίνητα φορτηγά και5 τζιπ 27 μοτοσυκλέτες, 1 ολμοβόλο με 250 βλήματα. 5 ομαδικοί όλμοι, με 2000 βλήματα, 9 καναδέζικοι όλμοι, με 3.000 βλήματα. 15 πολυβόλα βίκερς. 110 οπλοπλυβόλα μπραν, 550 ατομικά όπλα. 70 ημιαυτόματα. Περίπου 2.000.000 σφαίρες, 15 ασύρματοι αμερικάνικοι και 4 Νο22 γραφομηχανές 13. ράδιο 5. χλαίνες 170, στρατιωτικές στολές 120, ζεύγη όρβυλα 130, μουλάρια ειδικού φόρτου 135. μουλάρια κοινού φόρτου 120, ηλεκτρογεννήτριες 2. τηλέφωνα 33, τηλεφωνικοί πίνακες 3. Πολύ υγειονομικό υλικό Πάρα πολλά υφάσματα και τρόφιμα, που απ' αυτά ελάχιστα πήραμε, αρκετά μοιράσαμε στο λαό και τ' άλλα κάηκαν στις αποθήκες, παρά τις προσπάθειες μας. κατά τη διάρκεια της μάχης. Ένα τσουβάλι επιτελικοί χάρτες. Τα αρχεία της υποδιοίκησης χωροφυλακής, ασφαλείας, αστυνομικού τμήματος. 44ου τάγματος. 33ης ταξιαρχίας.519 τάγματος.

Τρίτο : Ζημιές, κάηκαν m ανατινάχτηκαν οι στρατιωτικές αποθήκες ιματισμού, κλπ. Όλα τα εργοστάσια γιατί ήταν οχυρωμένα. Ρίξαμε δύο αεροπλάνσ . Κάηκαν και ανατινάχτηκαν όλα τα οχυρωμένα δημόσια χτίρια και πλουσιόσπιτσ όπως π.χ Δημαρχείο, τηλεγραφείο, επαρχείο, ειρηνοδικείο, δημόσιο ταμείο, τράπεζα Αθηνών, στρατιωτικά γραφεία, διοίκηση χωροφυλακής. ασφάλεια, αστυνομικό τμήμα, αίθουσα Τιτάνια, βίλες Πετριδη, Χρηστίδη, Λαναρά Αγγελάκη. Πάψη. Κιλιμουρίδη. ΚιτσέληΔημοβίκη κλπ Ανατινάχτηκαν όλες οι γέφυρες στο ποτάμι Αράπιτσα που διασχίζει την πόλη, καθώς και η βεροιώτικη γέφυρα,

Τέταρτο: Εχτελέσαμε τους περισσότερους προδότες βασανιστές του λαού. Οι περισσότεροι χαφιέδες της ασφάλειας αυτοχτόνησαν.

Πέμπτο: 600 νέοι και νέες ακολούθησαν τα τμήματα μας.Από την πλευρά μας είχαμε τις παρακάτω απώλειες: Νεκροί 58,

τραυματίες 174. Αγνοούμενοι 36. που ασφαλώς οι περισσότεροι σκοτώθηκαν. Λιποτάχτες 4. Σύνολο 272.

Η Ημαθία ατον Εμφύλιο 1946-1949

Εντρομοί ο ίΛέγχομενοζ τύπος τ^ς ί?π%ής

Ποιο) οί ηροστάτοί τοΰ Μποκοπούλου

Ή Νάουσα φλέγΕτα ίΔίΕΞλΓΟΝΤΑί ΛΓΡ!Α! ΟΔΟΜ ΛΧ!Α!

Ε Λ Ε Υ Θ Ε Ρ Ι ΑΟ ^ Σ Ο Φ Ο Υ Α Η Σ Ε Θ Ε Σ Ε Ν

Α ! Φ Ν 1 Δ ί Ω Σ Ο Ρ Ο Υ Σ

0 -. HEXmAUI AntAC!TCM AtAnpirnATtYiEsa ^

H AMTWAÜO Ι ΚΑλΑΑΑΟΜ MHA OnOVAOY Π!ΤΤΑΑΑ

ï ï T ^ o w i l O O . O O O χ ρ υ ο ω ν λ φ ΰ ν

_ _ _ ^ ^ δ ί έ θ Ε Ο ί ν ô Κ α ν ελ λ ό π ο υ λ ο ς

wmwftAînArAro τον AAor^nnrmY

ΠΟΑίΣ ThX !\ΑΟΥΣ!!Σ ΑΕί\ ΥΠΑΜΧΕ) ΠΑΕΟΚ

- ' - ."^-=τήΜ HUM τ ^ :π ' -'fi .!Τ :— - Μ? ***** m MU *

Ο κ. θ . Σ Ο Φ Ο Υ Λ Η Σ Κ Α Τ Α Ρ Γ Ε Ι ΤΗΜ Κ ΥΒ Ε ΡΜ Η Σ !Μ ^

[ Ή πρ?ο6ί!ο Βέρνηζ SinwôAuvc τήν onôSpootv τοϋ Wnoxonoi'Aou!

müMAiMti: m yuan in: ni'* ssTtiï et: r*: tMEPru.u ni:

j rj^ïl Ο δ ή δ ίν € λ ίγ χ ο ς ànortAci φ ίνάκην

151


!<) KÎKAM HQ N ΕΝΟΧΟΝ OAOKENtVPYNfTA!

;-ΐ! Αττηλίυθίρώθη - χ 9 ές ή Mdtouootj

Ε Λ Ε Υ Θ Ε Ρ Ι Α

0! * ΜΕ!ΑλΟ) ΑΠΟΚΡΟΥΟΥΝ ,ίΗΧ ΠΡ0Υ*ΒΜ ΙΟΥ MAMHH -

Ε Λ Ε Υ Θ Ε Ρ Ι Αϊ^ρός Μ ίίργ π ο^Μ ς tôp M ïêïo u M jyw nso^w ô Η Ι Ο Τ Μ Α ! Α [ Γ Ο ih A H A A A O X ΑΠΛΚΟΠΟΥΛΟΥ Π ΕΤΑ ^^

Η Ε Μ Τ Ο Λ Η ίΑ Ν ε Τ Ε Θ Η ^ J Î^ i^ E A A n n in A O IX H ^ ÏΕ ! Σ ΙΟ Μ κ. ΣΟ Φ Ο Υ Λ Η Ν*AvT)tipo(3p;o Α!ομί)5π - άρ !θϊροΐπ }ο Ποηόον

ο . 4/0*ΜΑ*Α V-ΤΛΜ 4

ό ρ χ η γ ο ί δ *κ6 ν ο ύ ^ σνμμσρ'Ο^

ρ r rr.x r . -

Wiat άποκαλύφΕίςAM !Μ* Af AM)!or t.e

152


Ε Μ Π Ρ Ο ΣHM EPHE!A ΕΘΜίΚΜ E^WMEPŒ

Η ΑΝΑ6ΕΗΣ ΤΗΣ ΑΡΧίΣΙΡΑΤΗΓίΑΣ

* ΕΙΣ I 0 W ΣΤΡΑΤΗΓΟΊ ΠΑΠΑΓΟ^

8ά cnt5)^Qô οήμ^ρον ίκκσθόρ'Οίζ τήζ ηοΑπκήζ ΜΤθθτόθ€Μς

ΣΥΜΕΧίΖΟΝΐΑί ΣΦΟΔΡΑ! Α)ΜΑΧΑ)Ε)Σ ΐΗΝΜΑΟΥΙΑΜ

Dt.lPOYHA"OAMrOCYfVMΜΕ ΠΜ ΠΑΑΜ

Ε Μ Π Ρ Ο ΣHM EPM HA EeW!MW ΕΦ Μ Μ ΕΡίΣ

153


ΕλιγμόςΚατά το υποχωρητικό ελιγμό στο Βίτσι ο εχθρός κίνησε πς ακό

λουθες δυνάμεις για να μας φράξει το δρόμο και να μας εκμηδενίσει. Τα 597 και 612 τάγματα πεζικού της 77ης ταξιαρχίας. Το 514 τάγμα πεζικού της 32ης ταξιαρχίας. Αυτά τα τρία εχθρικά τάγματα προσπάθησαν να μας κυκλώσουν, πιάνοντας Κουτσούφλιανη-Ντορτόπολη-Δραζίλοβο υψ. Αγίας Φωτεινής, προσπαθώντας να πιόσουν τα υψώματα Τσίκλα- Καραούλι κλπ. Από Καϊλάρια έφερε στο χωριό Κομνηνό και υψ. Προζύμι το 105 τάγμα πεζικού της 77ης ταξιαρχίας, για να μας κόψει το δρόμο προς Ρά- δοσι. Τα 503 και το 509 τάγματα πεζικού της 22ης ταξιαρχίας, για να μας κόψουν το δρόμο προς Ράδοσι, προσπάθώντας να πιόσουν τη γέφυρα Μπράμορ και τις γύρω θέσεις.

Μετά το πέρασμα μας από χωριό Κομνηνό . ο εχθρός μετέφερε γρήγορα το 105 τάγμα, που πιο πάνω αναφέρομε, προς Κλεισούρα για Δροσοπηγή, για να μας κόψει το δρόμο προς Γκλάβατα-Μακρυχώρ). Κίνησε για τον ίδιο σκοπό, μια διλοχία του 568 τάγματος πεζικού της 37ης ταξιαρχίας, από Περκοπάνα προς Τέμνι-Βρι κίνησε μια διλοχία του 504 τάγματος πεζικού της 22ης ταξιαρχίας προς Κριαρένια-Νερά για να μας κόψει το δρόμο προς Τριανταφυλλιά-Κούλα-Μακρυχώρι και προς Ανω Υδρούσα-Ελάτεια-Δροσοπηγή-Γ κλάβατα-Μακρυχώρι. Όταν περάσαμε το Ράντοσι ο εχθρός στέλνει γρήγορα από την περιοχή Αμυνταίου το 508 τάγμα πεζικού της 22ης ραξιαρχίας προς υψώματα Ανω Υδρούσας για να μας κόψει τα περάσματα Τριανταφυλλίά-Μακρυχώρι και Ανω Υδρού- σα-Δροσοπηγή-Γκλάβατα-Μακρυχώρι. Ετσι κατά το υποχωρητικό ελιγμό μας ο εχθρός κίνησε ενάντια μας για το εγκλωβισμό τάγματα και 2 διλοχίες πεζικού συνολικής δύναμης περίπου 4.500. Επίσης κίνησε 15 τανκς κο άλλα θωρακισμένα, 6 πεδινά και πάντα σμήνος από 6 αεροπλάνα πάνω από τα κεφάλια μας.

Απέναντι σ' αυτές τις εχθρικές δυνάμεις εμείς αντιπαρατάξαμε την αρχική μας δύναμη, πλην τις 272 απώλειες που είχαμε στη Νάουσα . συν δύο τάγματα της 108 ταξιαρχίας που έποιασαν τη γέφυρα Μπράμορ κα) τα υψώματα Ράντοσι και που στη μετέττειτα πορεία της φάλαγγας έπαιξαν ρόλο οπισθοφυλακής.

Κατά τη διάρκεια του αποχωρητικού μας ελιγμού δώσαμε μάχες Ύψωμα Αγίου Προδρόμου, ύψωμα Καραούλι, δύο χιλιόμετρα Β.Δ Ντό- μισκο, υψ. 1056 Κουρή Καψάλα, υψ. 431 Κρόστα,υψ. 1040 Β.Δ αντερείσματα Δραζίλοβο. υψ. 1058 Προζύμι. Στο δρόμο Κομνηνό-Μεσόβουνο.


μέχρι υψ. 768. Στο δημόσιο δρόμο ανάμεσα Πέρδικα-Φιλώτα. Στη γέφυρα Μττρόμορ. Στα υψώματα Φλόμπουρου-Ανω Υδρούσας-Κριθαρένια Νερά. Τα τάγματα του εχθρού που κινήθηκαν προς Δροσοπηγή-Τέμη-Βρι, αλλά στασίασαν και άλλα δεν έφτασαν από απροθυμία αξιωματικών και φαντάρων να μπλεχτούν σε μάχη.

Σ' όλες αυτές τις μάχες, ο εχθρός είχε εξακριβωμένες απώλειες: Νεκρούς 160, τραυματίες 230. Καταστρέψαμε δύο τανκς, δύο αυτοκίνητα. Οι πραγματικές απώλειες του εχθρού είναι ασύγκριτα πιο μεγάλες.

Από την πλευρά μας είχαμε τις παρακάτω απώλειες: Νεκροί 49, τραυματίες 111, αγοούμενοι 33, λιποτάχτες 8. σύνολο 201. Επίσης χάσαμε μερικούς αιχμαλώτους και νεοεπιστρατευμένους και περίπου 60 μουλάρια.

Εδώ πρέπει να τονίσουμε ότι αυτές οι απώλειες ήσαν βασικά αποτελέσματα απαράδεχτων αδυναμιών που παρουσιάσαμε, κατά το υποχω-

στρατού cm?y Λ/άουσα

ρητικό ελιγμό. Θα τις αναφέρουμε πιο κάτω. Αν δεν παρουσιάζαμε αυτές τις αδυναμίες δεν θα είχαμε αυτές τις απώλειες και θα καταφέρναμε στο εχθρό ασύγκριτα πιο μεγάλες απώλειες)).

Ονόματα στελεχών του ΑΣΕ που έπεσαν στη μάχη της Νάουσας

(Σύμφωνα με έρευνα το συγγραφέα Δημήτρη Κατσή από το πολύτομο έργο του «Το ημερολόγιο ενός αντάρτη του ΔΣΕ& στη οποία συμπερίλαμβάνονταί καί βίογραφίκά στοιχεία του καθένα καί που φυσικά δεν είναι ολοκληρωμένη)

1 -Αναστασόπουλος Πάννης του Αναστάση. Γεννήθηκε το 1918 στον Κολυδώνα Ολυμπίας. Δάσκαλος, μέλος του ΚΚΕ, στοΔΣΕ από


τις 5/7/47. Με διάταγμα η Προσωρινή Δημοκρατική Κυβέρνηση (ΠΔΚ) τον προήγαγε σε αντισυνταγματάρχη πεζικού του ΔΣΕ.

2.Ανδρέου Ευθυμία του Αποστόλη, απ' την Κορυφή Καστοριάς. Μέλος ίου ΚΚΕ. στο ΔΣΕ από 7/1/48, σκοπεύτρια οπλοπολυβόλου. ΜεΔ/γμα της ΠΔΚ ονομάστηκε τιμητικά ανθυπολοχαγός πεζικού και της απονεμήθηκε το μετάλλιο ανδρείας

3.Βογδάνης Στρατής του Θανάση, από το Βαψίώρι Φλώρινας. Μέλος του ΚΚΕ, εργάτης, στο ΔΣΕ από 24/5/48. Πολιτικός Επίτροπος διμοιρίας της 18ης Ταξιαρχίας. Με διάταγμα της ΠΔΚ ονομάστηκε τιμητικό ανθυπολοχαγός Πολιτικός Επίτροπος.

4.Γκελεβίτης Νίκος του Πολύχρονη. Απ' το Βαψιώρι Καστοριάς. Μέλος του ΚΚΕ, στο ΔΣΕ απ' τις 8/5/47. Με πρόταση της Χί Μεραρχίας του απονεμήθηκε το μετάλιο στρατιωτικής αξίας Β' τάξης. Λοχαγός πμημένος νεκρός με Διάταγμα της ΠΔΚ.

5.Γκούμας Κώστας του Γιάννη. Γεννήθηκε το 1926 στο Ελληνοχώρι Διδυμοτείχου. Μέλος του ΚΚΕ. στο ΔΣΕ από 22/10/46. Ανθυπολοχαγός πεζικού τηςΔ' σειράς της ΣΑΓΑ. Με Διάταγμα της ΠΔΚ έχει προήχθη τιμητικά σε υπολοχαγό.

6.Γαρδάνης Μιχάλης του Διαμαντή. Γεννήθηκε το 1926 στο Πίσωδέρι Φλώρινας. Στο ΔΣΕ από 10/8/47 Μέλος του ΚΚΕ, ομαδάρχης στη 18η Ιαξίαχία. Ονομάστηκε τιμητικά σε ανθυπολοχαγό πεζικού.

7.Ελευθεριάδης Κώστας του Θεόδωρου από το Σιδερόνερο Δράμας. Γεννήθηκε το 1928, μέλος του ΚΚΕ, στο ΔΣΕ από 28/8/46 ανθυπο- λοχαγός πεζικού της Γ σειράς της ΣΑΓΑ. Με Διάταγμα της ΠΔΚ προήχθη τιμητικά σε υπολοχαγό μηχανικού.

8.Θωμόπουλος Νίκος του Λαζάρου. Γ εννήθηκε το 1922 στο Κρανο- χώρι Καστοριάς. Μέλος του ΚΚΕ, στο ΔΣΕ από 18/11/46. ανθυπολοχαγός της Δ' σειράς της ΣΑΓΑ.

9-Καλογιόννης Πέτρος του Γιώργου. Από το Μπόχοβο Αριδαίας. Μέλος του ΚΚΕ. στο ΔΣΕ από 25/1/47. Ανθυπολοχαγός τηςΔ' σειράς της ΣΑΓΑ. Με Διάταγμα της ΠΔΚ προήχθη πμητικά σε λοχαγό πεζικού.

ΙΟ.Κατσιαμακης Νίκος του Αχιλλέα. Από το Γιαννακοχώρι Καστοριάς. Μέλος του ΚΚΕ. στο ΔΣΕ από το 1946. Απόφοτος ανθυπολοχαγός της Γ' σειράς της ΣΑΓΑ. έπεσε στη μάχη της Νάουσας σαν διοικητής δί- μορίας σαμποτέρ.

11.ΚοτσιόναςΔημήτρης του Κώστας. Γεννήθηκε το 1915 στα Γαυ- ράκια Δομοκού. Μέλος του ΚΚΕ. στο ΔΣΕ από το 1946, ανθυπολοχαγός


;?ου.Trpcrr/ijrcç παρουσιάζουν ό ^ σ στ/? "Βίροίώπχηίΐτ/σκέφ^Μ Λίόουσσ μίΓό r^v αττό rovzSfE.

7ο βασικό (iù/oç im- OMTiTiroi rr? Λ/άουσα pirô r/)v σίτο rov

/ίΣΕ


Προήχθη μετά θάνατο τιμητικά σε υττολοχαγό μηχανικού.12.Κοσμίδης Κυριάκος του Ευσταθίου από την Ξιφιανή. Γενήθηκε

το 1926, μέλος του ΚΚΕ, στο ΔΣΕ από 15/8/46. Ηταν Πολίτικός Επίτροπος διμοιρίας. Ονομάστηκε τιμητικά υπολοχαγός Πολιτικός Επίτροπος.

13.Μανώλης Αλέκος του Βάιου. Γεννήθηκε το 1918 στο Βουνέσι Καρδίτσας. Στο ΔΣΕ από 20/10/47, μέλος του ΚΚΕ, ανθυπολοχαγός επιμελητείας. Προήχθη τιμητικά σε υπολοχαγό επιμελητείας.

14.Μητούσης Κώστας του Αντώνη. Γεννήθηκε το 1924 ση Νέα Βήσσα Εβρου. Μέλος του ΚΚΕ, στο ΔΣΕ από 17/1/48. Πολιτικός Επίτροπος διμοιρίας. Ονομάστηκε τιμητικά σε υπολοχαγό Πολιτικό Επίτροπο.

15.Πέτσας Κώστας του Γιάννη. Γενήθηκε το 1927 στη Τσαρίτσανη Ελασσώνας. Μέλος του ΚΚΕ, στο ΔΣΕ από 1/5/46. Ανθυπολοχαγός της Γ' σειράς της ΣΑΓΑ.

16.Τζιδημπόπουλος Σάββας του Παναγιώτη. Από το Τρανόβαλ- το Κοζάνης. Γενήθηκε ίο 1921, μέλος του ΚΚΕ, στο ΔΣΕ από 18/11/46, ανθυπολοχαγός Πολιτικός Επίτροπος. Προήχθη τιμητικά σε υπολοχαγό μηχανικού.

17.Τζίμα Κωνσταντίνα του Πασχάλη. Γεννήθηκε το 1922 στο Γλυ- κονέρι Καστοριάς. Μέλος του ΚΚΕ, στο ΔΣΕ από 7/7/47. Ονομάστηκε ανθυπολοχαγός Πολιτικός Επίτροπος για ανδραγαθία. Της απονεμήθηκΕ τιμητικά το παράσημο «ΗλέκτραΜ.

18.1οπούζης Χρήστος του Θανάση. Γεννήθηκε το 1922 στη Διδιά Σουφλίου. Στο ΔΣΕ από 4/5/47, μέλος του ΚΚΕ, ανθυπολοχαγός πεζικού Προήχθη τψητικά σε λοχαγό πεζικού.


Η Κατάληψη της Νάουσας 11-15 Γενάρη(Αττό τα αρχεία του ΓΕΣ-Γ'ΣΣ)

" Η ανταρτίκή επίθεσίς εξεδηλώθη την 23.30 της 11ης ίανουαρίου 1949 δία ταυτοχρόνου προσβολής του Βορείως Ναούσης υψώματος Κουκούλι κα) των σημείων στηρίγματος Προφήτης Ηλίας κα) Αγιος Θεολόγος, ζωτ'κής σημασίας δ)α την άμυναν της πόλεως. επεξετάθη δε και εις την περιοχήν Γυμναστηρίου και Παλαιού Νεκροταφείου. Η επί του Κουκούλι δφορία κα< το σημείον στηρίγματος Αγίου Θεολόγου εξουδετερώθησαν ευθύς αμέσως καταληφθέντα υπό των ανταρτών, οίτίνες ήρχισαν διεισ- δύοντες εις την πόλίν εκ των κατευθύνσεων Γ υμναστηρίου κα) Παλαιού Νεκροταφείου και από Αλώνια προς το εσωτερικόν και προς την έδραν του 44ου Τάγματος Εθνοφρουράς.

Προ της δημιουργηθείσης καταστάσεως η Ταξιαρχία εκίνησε δύο διμοιρίας του λόχου Σχολείου Μεταμορφώσεως προς Παλαιόν Νεκροτα- φείον-εργοστάσίον Εστία κα< ετέρας δύο του λόχου εργοστασίου Λαναρά μετά στοιχείου τεθωρακισμένων προς Ωρολόγ)ον-Αλών)α με εντολήν εξεδουτερώσεως των δίεισδυσάντων ας το εσωτερικόν του κατωκημένου τόπου ανταρτών. Τα τμήματα ταύτα ενεπλάκησαν εις αγώνα χωρίς να επ)- τυχώσι του σκοπού των. Προσπάθεια ανεφοδιασμού δια πυρομαχικών των εις την περιοχήν του Κρατικού Νοσοκομείου τμημάτων απέτυχε, του Στρατηγείου της Ταξιαρχίας απομονωθέντος εκ του υπολοίπου πόλεως.

Περί την 04.30 της 12ης ίανουαρίου υπέκυψε και το σημείον στηρίγματος Προφήτου Ηλία όπερ μετά του τοούτου Αγίου Θεολόγου απε- τέλουν το ερείσματα του σκελετού αμύνης. Τας πρωινός ώρας ε)ς την περιοχήν Γυμναστηρίου τμήμα συνετπύχθη προς τας θέσεις του ουλαμού πυροβολικού, όσπς εξετέλε) τας προπαρασκευασθεισας βολάς. Αλλά λογω της συνεχώς αυξανομένης πιέσεως διεκόπη η βολή και τα μεν πυροβόλο ερυμουλκήθησαν προς το Κεντρικόν Νοσοκομείον το δε προσω- τΐίκόν καταλαβόν θέσεις εντός αυτού εμάχετο με τα τυφέκια του. Περί την μΕαηβρίαν η διοίκησις του 44ου Τάγματος απεσύρθη ε)ς την έδραν της Υττοδιοίκήσεως Χωροφυλακής. Εις το υπ αυτής εγκατελείφθέν κτίριον ^γκατασθέντες αντάρτες έβαλλσν δραστίκώς κατά του νοσοκομείου. Εκ ίων αμυνομένων έπεσε μαχόμενος ο έφεδρος Ανθυπολαχαγός πυροβολικού Αναδωλής Νικόλαος ετραυματίσθησαν δε ο Διοικητής του ουλαμού κα) ε'ς οπλίτης Λόγω εξαντλήσεως των πυρομαχικών εγκατελείφθη περί την μεοηβρίαν το νοσοκομείον κα) η ομάς δίοκήσεως του 2ου λόχου μετά των


ανδρών του ουλαμού συνεπτύχθησαν προς τον σιδηροδρομικόν σταθμόν Ναούσης ένθα αφίχθησαν. πλην του διοικητού του λόχου Λοχαγού Σταμο- τοπούλου Αθανασίου και τινών οπλιτών οίπνες συνελήφθησαν υπό των ανταρτών.

Μετά την απώλειαν του συγκροτήματος του νοσοκομείου εναπέμει- ναν τρία μόνον σημείο ανπστάοεως. Η Υποδιοίκησις Χωροφυλακής και τμήμα της διλοχίας 519 Τάγματος &ς το κέντρον της πόλεως, το συγκρότημα εργοστασίου Λαναρά καί το φυλάκιον Δεξαμενής Υδραγωγείου Το τμήμα του 519 Τάγματος υπό τον Διοικητήν της διλοχίας συνοδευόμενον υπό του Υποδιοικητού Χωροφυλακής καί ομάδος χωροφυλάκων επεχεί- ρησε τη νύκτα της 12ης ίανουαρίου να κίνηθή προς την νόπαν παρυφήν της πόλεως ίνα συνδεθή μετά των έξωθι ενεργούντων τμημάτων αλλά προσεβλήθη ίσχυρώς και διελύθη φονευθέντος του Διοκητού της διλοχίας Ταγματάρχου Αθανασιάδου ίωάννου.

Περί την μεσηβρίαν της επομένης 13ης ίανουαρίου εξουδετερώ- θη το συγκρότημα της Υποδιοκήσεως Χωροφυλακής εξαντληθέντων των πυρομαχικών της φρουράς του. Το βάρος της ανταρτικής ενεργείας, κα- τευθύνθη τότε κατά του εργοστασίου Λαναρά όπερ από της 15.30 ήρχίσί πίεζρμενον ισχυρώς, εξουδετερουμένων διαδοχίκώς των αμυντικών του έργων. Η θέσ<ς της ΔίΟίκήσεως της Ταξιαρχίας κατέστη κρίσιμος. Προς οττοφυγήν. πλήρους εξοντώοεως ή αιχμαλωσίας απεφασίσθη να επίχει- ρηθή επιθετική έξοδος ήπς και επραγματοποιήθη περί την 17.20 Κατά την ενέργειαν ταύτην εσημειώθησαν σοβαραί απώλεια!. Τελευταία συνε- πτύχθη η ομάς του φυλακίου Δεξαμενής Υδραγωγείου άνευ απωλειών Μετά την αποχώρησή της Ταξιαρχίας ολόκληρος η πόλις περιήλθεν εις τους αντάρτες.

Η X) Μεραρχία άμα ως έλαβε γνώσιν περί το μεσονύκτιον της 11ης ίανουαρίου τα της επίθέσεως διέταξε την άμεσον κίνησίν προς την προ- σβληθείσαν πόλίν των εις Εδεσσαν και Βέρροιαν ευρισκομένων λόχων του 556 Τάγματος, Διλοχίας του 517 Τάγματος από Μουχαρέμ Χάνι δία Μαρίνας προς το ύψωμα Προδρόμου, βορείως Ναούσης. Της διμοιρίας προστασίας της Μεραρχίας μετ' ουλαμού τεθωρακισμένων προς σίδη- ροδρομίκόν σταθμόν Ναούσης. Λόχον του 514 Τάγματος εκ του βορείου Βερμίου ε<ς Νάουσαν Λόχον του 519 Τάγματος εξ' Εδέσσης εις σιδηροδρομικό σταθμόν Ναούσης, ουλαμού πεδινού πυροβολικού εξ' Εδέσσης προς Μαρίναν. Ταυτοχρόνως προώθησε εις σίδηροδρομίκόν σταθμόν Ναούσης την διοίκησιν του Τακτικού Στρατηγείου Εθνοφρουράς Βερροίας


προς ανάληψιν της δίοκήσεως των εκτός της πόλεως Τμημάτων.Εντός της αυτής νυκτός 11ης ίανουαρίου το Γ' Σώμα Στρατού έθε-

σεν εις την διάθεον της X! Μεραρχίας ουλαμόν τεθωρακισμένων, δύο ουλαμούς πεδινού πυροβολικού και την διοίκησιν μετα των ετέρων δύο λόχων του 556 Τάγματος. Κατά δε τας επομένας ημέρας δύο ουλαμούς πεδινού πυροβολικού, ουλαμόν αρμάτων μάχης, δύο δίλοχίας εκ των 553 κα< 556 Ταγμάτων και λόχον του 511 Τάγματος. Την 77ην Ταξιαρχίαν εκ δύο ταγμάτων μετά δύο ορειβατικών πυροβολαρχιών κα) το 591 Τάγμα της 73ης Ταξιαρχίας. Η 77η Ταξιαρχία κα) το 591 Τάγμα δίετέθησαν υπό του Β' Σώματος Στρατού, κατόπιν εντολής του ΓΕΣ.

Την πρωίαν της 12ης ίανουαρίου αφίχθησαν εις τον σιδηροδρομικών σταθμόν ο εξ' Εδέσσης λόχος του 556 Τάγματος κα) η μεραρχιακή διμοιρία προστασίας μετ' ουλαμού τεθωρακισμένων. Τα τμήματα ταύτα εκινήθησαν δία της αμαξιτής οδού προς Νάουσαν. Αμα ως έφθασαν περί την 06.30 ε)ς απόστασίν τριών περίπου χιλιομέτρων από της πόλεως, ήρχίσαν βαλλόμενα δρασπκώς δ)' όλμων κα) μυδραλλίων. Προωθηθείς ο ουλαμός τεθωρακισμένων προς εξουδετέρωσα των πρώτων αντιστάσεων. ευρέθη προ κατεστραμμένης γεφύρας και καθηλώθη, ενώ χρόνω το εν των οχημάτων του ανετινάσσετο υπό νάρκης. Δια την ασφάλειαν ίου ουλαμού παρέμείνεν η διμοιρία προστασίας καλύπτουσα συγχρόνως δια πυρών την προώθησιν του λόχου.

Ο εκ Βερροίας προερχόμενος λόχος του αυτού Τάγματος, αφίχθείς εις τον σιδηροδρομίκόν σταθμόν, ενήργησεν επιθετικώς προς τα νοτίως Ναούσης υψώματα, αλλά προσκρούσας εις ισχυρός αντιστάσεις καθηλώθη. Το 556 Τάγμα μείον των ανωτέρω λόχων, αφίχθέν εκ Θεσσαλονίκης εκ<νήθη επιθετικώς από της 10.00 νοτίως της πόλεως υψώματα αναλαβόν υπό της δίθίκησ<ν του κα) τον προς αυτήν κατεύθυνσή προσηνατολίσμένον λόχον του. Η δίλοχία του 517 Τάγματος φθάσασα εις το χωρίον Μαρίναν, προωθήθη. προς το ύψωμα Προδρόμου παρενοχλούμένη συνεχώς δια πυρών όλμων καί μυδραλλίων. Σχηματισθείσα δίλοχία εκ του αφιχθέντος εξ' Εδέσσης λόχου του 516 Τάγματος και λόχου του 556 Τάγματος προωθήθη την νύκταν μέχρ) της νοτιοανατολικής παρυφής, ένθα βληθείσα δραστίκώς συνπετύχθη προς την αμαξίτήν οδόν παρά την Βερροιώτικην Γέφυραν, Οι αφίχθέντες δύο ουλαμοί πεδινού πυροβολικού ετάχθησαν παρά το7 σ)δηροδρομ)κόν σταθμόν και έβαλον κατά τας υποδείξεις της 33ης Ταξιαρχίας. Ο δίαταχθείς υπό της τελευταίας λόχος του 514 Τάγματος να κινηθεί εκ της περιοχής του χωρίου Αγιου Παύλου Βερμίου προς

ΑΛΕξανόρος A. λατςηκωστας

Νάουσαν προσκρούσας επί ισχυρών αντιστάσεων εις το ύψωμα 1058 καθηλώθη.

Την πρωίαν της 13ης ίανουαρίου η κατάστασίς είχεν ως εξής: Εις το δεξίόν η δίλοχία του 517 Τάγματος επί του υψώματος Προδρόμου. Ε)ς το κέντρον λόχος του 515 Τάγματος επί της αμαξιτής οδού παρά την Βερ- ροιώτίκης Γέφυραν. Λόχος του 556 Τάγματος πλησίον της ανατολικής πο- ρυφής της πόλεως «at ε)ς το αριστερόν το 556 Τάγμα μείον λόχος επί των νοτίως ταύτης υψωμάτων. Λόχος του 519 Τάγματος συνέδεε τα τμήματα του κέντρου με τα του αριστερού.

Το 556 Τάγμα επιτεθέν τη υποστηρίξει του πυροβολικού και του ουλαμού αρμάτων, κατέλαβε περί την 15.30 το ύψωμα Γκλόμπα και εγκατα- σταθέν σταθερώς απέκρουσε τας κατ' αυτού συμμοριακάς αντεπιθέσεις. Το Τάγμα συνέχισε την προσπάθειαν προς το ύψωμα Νταλαμάρι χωρίς να επιτυχή την κατάληψίν των τμημάτων καθηλωθέντων επί των ανατολικών αντερεισμάτων του.

Εις το δεξιάν επιθετική ενέργεια της δίλοχίας 517 Τάγματος προς Κουκούλι απέτυχε παρά την παρασχεθείσαν υπό του πυροβολικού και της αεροπορίας υποστήριξή. Ανταρπκή αντεπίθεσίς, εξαπολυθείσα μετά προπαρασκευαστικήν βολήν όλμων κατά του υψώματος Προδρόμου τε- λικώς απεκρούσθη. H δίλοχία έσχεν απώλειας 2 οπλίτας νεκρούς, τραυματίες δε 2 Αξιωματικούς και 9 οπλίτας. Λόγω των απωλειών της και της δυσχερούς καταστάεως εις ην είχε περίέλθει. εξαντλήσασα προσέτι και τα πυρομαχικά της, η διλοχίο πρωτοβουλία του Διοικητού της εγκατέλειψεν την εσπέραν το ύψωμα Προδρόμου, αποσυρθεισα εις το χωρίον Μαρίναν. Μαχητικά αεροπλάνα προσέβαλον διαρκούσης της ημέρας τας ανταρτι- κάς θέσεις.

Προερχομένη εκ Σερρών απεβιβάσθη την 10.30 της 13ης ίανουαρίου ε<ς τον σιδηροδρομίκόν σταθμόν Χωροπανίου. νοτιοανατολικούς του σιδηροδρομικού σταθμού Ναούσης δίλοχία του 553 Τάγματος Αύτη προ- ωθήθη προς Αρκοχώριον σταθμεύσασα τας εσπερινός ώρας νοτιοαναιο- Αίκώς του χωρίου περί τα πέντε χιλιόμετρα νοτίως της Ναούσης. Εις τον οιδηροδρομικόν σταθμόν Ναούσης αφίχθη ε)ς ακόμη ουλαμός πεδινού πυροβολικού. Ούτω διετίθεντο τρεις ουλαμοί του 107 Συντάγματος Πεδινού Πυροβολικού.

Η δίάταξις της εσπέραν της 13ης ίανουαρίου είχεν ως εξής: Εις το δεξιόν η δίλοχία του 517 Τάγματος εις το χωρίον Μαρίναν. Οι λόχοι του κέντρου ως είχον. Το 556 Τάγμα επί του υψώματος Γκλόμπα κα' των


'EfactTnct καττνίζοντοΕ nett ir tbtiOCTor e ί<ΐ ΎΤ ν f âo ocxA'!ΪΧ Υ Τ * Α ) A Y N A W E t t Τ Ο Υ H Κ Α ) Ι Ο Υ Γ* Τ Ο Μ Α Τ Ω Ν Σ Τ Ρ Α Τ Ο Υ ΚΑΤΓΑΛί!Μ«)ΥΝ ΤΟ\Τ: ΣΥΜΜΟΡ'ΤΑΣ Α Υ Κ Κ Ο ί ΤΟΥ Β!π*Μ!ΟΥ

ανατολικών κλιτύων του υψώματος Νταλαμάρί. Ο λόχος του 519 Τάγματος νοτιανατολικώς του Αρκοχωρίου. Λόχος του 511 Τάγματος εις Ανω Κοπανάν. Δύο ουλαμοί τεθωρακισμένων, τρεις ουλαμοί πεδινού πυροβολικού καί ε<ς αρμάτων παρά τον σιδηροδρομικό σταθμόν Ναούσης.

Την Μην ίανουαρίου νέα προσπαθεια του 556 Τάγματος προς ολο- κλήρωσιν της καταλήψεως του υψώματος Νταλαμάρί απέτυχε.Ο παρά την ανατολικήν παρυφήν λόχος του αυτού Τάγματος π<εσθείς ισχυρώς συνε- πτύχθη προς το ύψωμα Γκλόμπα καί ηνώθη με το Τάγμα του. Ο λόχος του 515 Τάγματος κατέλαβε μετά μίκράν αντίστασ<ν το ανατολικώς Ναούσης ύψωμα Γάστρα. Ο λόχος ούτος μετά του λόχου του 519 Τάγματος ετέ- θησαν υπό ενιαίαν δίοίκησίν. Συγκροτηθέν απόσπασμα από αφιχθείσαν εκ Σερρών διλοχίαν του 558 Τάγματος, δύο ουλαμούς τεθωρακισμένων


κα) τον ουλαμόν αρμάτων ήρχισεν από 10.00 ενεργούν εν τη κατευθύνω Λευκάδι-Νέα Στρούμτσα-Νάουσα με αποστολήν παραβίάσεως της ανταρ- τικής αντίστάσεως καί εισόδου του εις την πόλίν. Το σπόσπασμα έφθαπί μέχρι της παρυφής, αλλά δε προχώρησεν εις το εσωτερικόν λόγω σοβαρός αντίδρόσεως των επί των υψωμάτων Κουκούλί-Προφήτης Ηλίας και ενδιαμέσως ανταρτών. Το 591 Τάγμα προερχόμενον εκ Κοζάνης αφίχθη εις το χωρίον Μαρίναν. Εκείθεν εκ<νήθη επιθετικώς από 11.30 κατά των υψωμάτων Κουκούλί-Προδρόμου. λαβόν περί την εσπέραν επαφήν μετά των κατεχόντων ταύτα ανταρτών. Η δίλοχία του 553 Τάγματος εκ της περιοχής Αρκοχωρίου αφίχθη την εσπέραν περί τα δυο χιλιόμετρα νοτίοδυ- τίκώς Ναούσης. λαβούσα επαφήν μετά των κατεχόντων το ύψωμα Σαρί- φί. Υπό της αεροπορίας προσεβλήθησσν συγκεντρώσεις καί θέσεις των ανταρτών περί την Νάουσαν. Μαχητίκόν αεροπλάνον βληθέν κατέπεσε κα< συνετρίβη επί του Βερμίου όρους.

Η διάταξίς την εσπέραν της 14ης ίανουαρίου ήτο η ακόλουθος. Το 591 Τάγμα εν επαφή προ των υψωμάτων Προδρόμου καί Κουκούλι. Το απόσπασμα νοτίως Νέας Στρούμτσας. Οι λόχοι των 515 καί 519 Ταγμό των από το ύψωμα Γ άστρα μέχρι βορείως της αμαξιτής οδού. Το 556 Τάγμα επί του υψώματος Γκλόμπα και εγγύς της κορυφής Νταλαμάρί H δίλοχία του 553 Τάγματος νοτίως του υψώματος Σαρίφ) εν επαφή. Η δίλοχίο του 517 Τάγματος εις Μαρίναν-Λευκάδ). Λόχος του 511 Τάγματος και δύο ουλαμοί πεδινού πυροβολικού ε<ς το σιδηροδρομικόν σταθμόν Ναούσης Ο τρίτος ουλαμός παρα το χωρίον Μαρίναν.

Η X ανταρτική Μεραρχία διαβλέπουσα ότι η παραμονή της εις Νάουσαν απέβαίνεν επισφαλής λόγω του δημίουργουμένου περί αυτήν κλοιού. εγκατέλείψε δίαρκούσης της νυκτός της 14ης ίανουαρίου την πόλιν κα) τα πέρίξ υψώματα συμπτυχθείσα. με γενίκήν κατεύθυνσή προς Μέγο Ρεύμα-Αγία Φωτενήν-Ανω Γραμματίκόν

Διαπίστωθείσης την πρωίαν τα 15ης ίανουαρίου της αποχωρήσε- ως των ανταρτών, προς καταδίωξιν και αποκοπήν του δρομολογίου συ- μπτϋξεως αυτών εξετελέσθησαν αι ακόλουθα) κινήσεις.

Το 591 Τάγμα προωθήθη προς ύψωμα 481. Δίλοχία εκ λόχων των 515 καί 519 Ταγμάτων αφ<χθείσα εις Αγίαν Φωτείνήν εξέπεμψεν αναγνωρίσεις προς Μαύρες Πέτρες, οπόθεν εβλήθησαν αύτα) δρασπκώς κα) συνεπτύχθησαν προς την δίλοχίαν έχουσαι δύο τραυματίας καί ένα αγνοου- μενον σπλίτας Η 77η Ταξιαρχία του Β' Σώματος Στρατού αφιχθείσο ταζ απογευματινός ώρας της 14ης tavouapiou εις Άγιον Παύλον, προώθησή


το εν εκ των δύο ταγμάτων της βορείως Μεταμορφώσεως. Την πρωίαν της 15ης ίανουαρίου ανατρέψασα συμμορίακός αντιστάσεις ανατολίκώς Μεταμορφώσεως. ήχθη &ς την περιοχήν Ορλώφ-Τσίκλας-Μέγα Ρεύμα. Η δίλοχία του 553 Τάγματος κινηθείσα δία Νταλαμάρ< προς σίδηροδρομι- κόν σταθμόν Ναούσης ανεύρε εξ πτώματα κα) νωπόν ομαδίκόν τάφον ανταρτών. Μαχητικό αεροπλάνα προσέβαλον καθ' όλην την ημέραν δία βομβών, πολυβόλων καί ρουκετών τους συμπτυσόμενους αντάρτες.

H διάταξίς την εσπέραν της 15ης ίανουαρίου είχεν ως εξής: Η διοίκησή της 77 ης Ταξίαχίας εις Άγιον Παύλον με τα τάγματα της επί Tou υψώματος Τσίκλας κα< περί το χωρίον Μέγα Ρεύμα. Το 591 Ιαγμα ε<ς Παν- νακοχώρί με διλοχίαν επί του υψώματος 481. Η δίλοχία 515 κα) 519 Ταγμάτων βορείοδυτίκώς Αγίας Φωτεινής. Ουλαμός πεδινού πυροβολικού εις Μαρίναν. At λοπαί μονάδες ανεχώρησεν δία τας έδρας των.

Τη νύκτα της 15ης ίανουαρίου απωλέσθη επαφή μετά των ανταρτών, οίτίνες δίέρρευσαν προς νοτίοδυσμάς. Ο όγκος των ενετοπίσθη την επομένην πρωίαν υπό αεροπορικών αναγνωρίσεων ένδεκα χιλιόμετρα νοτίοδυτίκώς Tou χωρίου Ανω Γραμματικού περί το χωρίον Μεσόβουνον της περιοχής του Β' Σώματος Στρατού ένθα προσεβλήθη υπό μαχητικών αεροπλάνων. Κατόπιν των υπό αέρος πληροφοριών δίετάχθη η προς τη κατεύθυνσίν των ανταρτών αναστροφή της 77ης Ταξιαρχίας, επανερχομέ- νης υπό την διοίκησιν του Β Σώματος Στρατού. Το 591 Ταγμα μετά εξερεύνησή του περί το χωρίον Μέγα Ρεύμα χώρου εις ον ανεύρεν εξ πτώματα ανταρτών, ήχθη εις Αγίαν Φωτείνήν. Σϋνεχίσας τας επομένας ημέρας τας εξερευνήσεις, μετεκίνήθη τη 22αν ίανουαρίου ας Σκύδρας-Γίαννίτσά. οπό- θεν αναχώρησε την 26ην ίδιου επανελθόν ε<ς το Β' Σώμα Στρατού.

Α) απώλειαι το Στρατού κατά τους δίεξαχθέντας αγώνας εντός και εκτός της πόλεως ανήλθον ε<ς 5 νεκρούς, 14 τραυματίας καί 6 αγνοουμένους. Αξιωματικούς, 32 νεκρούς, 106 τραυματίας κα< 199 αγνοουμέους οπλίτας. Εκ τούτων οι 4 νεκροί καί Β τραυματία) Αξιωματικοί κα< οπλίτα) ανήκον εις τη φρουράν Ναούσης. Οί υπόλοποί ανήκον εις τα εκτός της πόλεως ενεργήσαντα τμήματα Ε)ς τους αριθμούς τούτους περιαλμβάνο- ντοί 8 νεκροί, 1 τραυματίας καί 4 αγνοούμενο) οπλίτα) Χωροφυλακής. Οι πεσάντες εντός της πόλεως μαχόμενοί Αξιωματικοί ήσαν ο Διοικητής της Δίλοχίας 519 Τάγματος,Ταγματάρχης Αθανασίάδης ίωάννης, ο έφεδρος Ανθυπολοχαγός του ουλαμού πυροβολικού Αναδωλής Νικόλαος και οι έφεδρο Ανθυπολοχαγοί του 44ου Τάγματος Εθνοφρουράς Κολωνιάρης Γρηγόριος και Σταματόπουλος Παντελής. Εκ των εκτός της πόλεως τμη-


μότων εφονεύθη μαχόμενος ο Υπολοχαγός πεζικού της X) Μεραρχίας Πολίτης Νικόλαος. Εκ των εξ αγνοουμένων επανήλθον βραδύτερον οι τέσσαρες. Δεν επανήλθον ο Διοικητής του 44ου Τάγματος Εθνοφρουράς Ανπσυνταγματάρχης Κοντώσης Χρήστος και ο Λοχαγός του αυτού Τάγματος Σταματόπουλος Αθανάσιος. Ούτοι συλληφθέντες υπό των ανταρτών εξετελέσθησαν. Αι απώλεια) των ανταρτών ήσαν 94 νεκροί, 11 συλληφθέντες κα) 6 παραδοθέντες.

Υπό των ανταρτών καταστράφησαν δ<α πυράς εις Νάουσα α< στρο- τίωτίκαί εγκαταστάσεις μετά των υλικών κα) αρχείων. Κατεστράφησαν επίσης τα δύο πυροβόλα του Α1 ουλαμού του 107 Συντάγματος Πεδινού Πυροβολικού και τα στρατιωτικά αυτοκίνητα

Εκ του αμάχου πληθυσμού εφονεύθησαν 36 κα) απήχθησαν 684 άτομα εξ ων 223 γυναίκες. Εκ του συνόλου των απαχθέντων επανήλθον μέχρ) τέλους ίανουαρίου 136 άτομα.

Κατά τη παραμονήν των ε)ς Νάουσαν ot αντάρτες προέβηοαν ε)ς διαρπαγάς ιδίως καταστημάτων κα< παντοειδείς καταστροφάς. Ενέπρη- σαν ένδεκα δημόσια καταστήματα, οκτώ εργοστάσια, τα ε<ς το κέντρον της πόλεως ξενοδοχεία και καταστήματα, ως κα) τινάς οικίας. Φεύγοντες ουναπεκόμ<σαν άνω των 300 κτηνών, βοοειδή κα< αιγοπρόβατα. Το σύ- νολον σχεδόν των φόρτων αποτελούμενον εκ των δίαρπαγέντων είδών ανευρέθη την 18η ίανουαρίου υπό διλοχίας του 556 Τάγματος νοτίως του χωριού Μεγάλου Ρεύματος)).

Στο πρώτο *Εντυπο σήμα^ (τηλεγράφημα) μετά τη λήξη της επιχείρησης σπό το Γ 'ΣΣ προς το ΓΕΣ/Α1-Α2 (Α.Π 1872/20 - 15/1/ 49.2215) αναφέρονταί τα εξής :

«10073/Α1. Πρώτα) πληροφορία) περί ΝΑΟΥΣΗΣ. Εκ της φρουράς παρουσίάσθησαν μέχρ) 16ης ώρα 180. Εκ του Στρατηγείου 33 Ταξιαρχίας δε παρουσίάσθησαν ε<σέτ) Επιτελάρχης Δόρτας και ε<ς Αξ/κος. Ανευρέθη- σαν εντός πόλεως 57 νεκροί Μεταξύ τούτων πιθανόν κα) Στρατιωτιχοι- ανεγνωρίοθησαν 5 νεκροί Αξ/κοί. Κατεστράφησαν ή υπέστησσν σοβαρός ζημείας εργοστάσια πόλεως. Επυροπλήθησαν ή υπέστησαν σοβαρός ζη- μείας μεγάλας 200 περίπου οικία) εκ των οποίων πλείστα) Οικία) στρατιωτικών εγκαταστάσεων. Ομοίως δημόσια καταστήματα. Εκ του αμάχου πληθυσμού εξηκρίβώθηκε μέχρι στιγμής ότ< απουσιάζουν 300 περίπου άτομα των οποίων περισσότερα νεαράς ηλικίας, μαθήτρια) πρόσκοπο) οδηγοί Μεταξύ εκτελεσθέντων ο δήμαρχος. ε<ς δημοτικός σύμβουλος, 2 δημόσιο' υπάλληλοί Ηθίκόν πληθυσμού καλόν πάντες εξαίρουσ) αυτοθυσίαν Μ'


ηρωισμόν απάντων στρατιωτικών τμημάτων not Χωροφυλακής".I t σχετική έκθεση του ΓΕ Σ (Δ/νσ<ς A1/ÎV) αναφέροντα) κρ<τ<κές

εκτψήσείς γ)α τη μάχη της Νάουσας και εττίρρίτττονταί ευθύνες σε ηγετικά στελέχη του εθνικού στρατού, δείγμα καί της μεγάλης απήχησης ττου είχε η επιτυχία των δυνάμεων του ΔΣΕ :

^Παρατηρήσεις καί συμπεράσματα27 Από της 9.1.49 εφ' ης κατέστη γνωστή η εγκατάστασή επί ΒΕΡ-

ΜίΟΥ σημαντικών συμμσρίακών δυνάμεων και διεφαίνετο σαφώς η απειλή κατά ΝΑΟΥΣΣΗΣ, έπρεπε:

α) Να ληφθούν μέτρα, δία γοργής αναπροσαρμογής της δίατάξε- ως, προς ενίσχυσιν και προστασίαν των αμέσως απειλούμενων μεγάλων αστικών κέντρων ΕΔΕΣΣΗΣ-ΝΑΟΥΣΣΗΣ-ΒΕΡΟΙΑΣ.

- Είδικώτερον δία την ΝΑΟΥΣΣΑΝ θα έπρεπε δυνάμεις των Σημείων Στηρίματος ΝΤΟΡΤΟΠΟΛΕΩΣ ΑΓ. ΠΑΥΛΟΥ καί ΠΑΤΩΜΑΤΟΣ να συ- μτπυχτούν προς ΝΑΟΥΣΣΑΝ δ)' ενίσχυσιν της φρουράς προς απόκρουσή της καθ' αυτής δίαφαίνομένης απειλής. Τα Σημεία ταύτα στηρίγματος ως δυνάμεθα ευκόλως κατά την νύκτα να παρακαμφθώσίν παρά των Κ/Σ και συνεπώς μη εκπληρούντα ουδένα σκοπόν έπρεπε οπωσδήποτε να συμπτυχθώσίν εις ΝΑΟΥΣΣΑ.

- Κύριαν ευθύνην δία την μη αναπροσαρμογήν της δίατάξεως φέ- ρουσίν κατά πρώτον λόγον η 33 Ταξιαρχία καί ε συνεχεία η X) Μεραρχία

Β) Η 33 Ταξιαρχία μετά την 8/1 καθ' ην ενεφανίσθησαν επί του ΒΕΡΜίΟΥ αι Κ/Σ δυνάμεις θα έπρεπε να ελάμβανε μέτρα δία τη δημιουργίαν μίας Γραμμής Εππηρήσεως προςΔυσμάς δία περιπόλων, αναγνωρίσεων και ενεδρών. Ούτω δεν θα αίφνίδιάζετο καί δεν θα εδέχετο, κατά μοιρολατρίκόν καί παθηπκόν τρόπον την κατά της ΝΑΟΥΣΣΗΣ εκδήλωσίν ιης Κ/Σ επίθέσεως.

Γ) W X) Μεραρχία έπρεπεν δία διαταγής της να είχεν καθορίση την αμοίβαίαν υπσστήρηξιν καί συνδρομήν τω τμημάτων, εις τρόπον ώστε να γνωρίζη ο καθείς τ< πρόκειται να πράξη και να αποφευχθούν οι κατά την τελευταίαν στιγμήν επικίνδυνο) αυτοσχεδίασμοί.

Δ) Θα έπρεπε οπωσδήποτε αφ' ης στιγμής εξετιμήθη ως πλέον πιθανή η κατά της ΝΑΟΥΣΣΗΣ επίθεσις των Κ/Σ να εδημίουργήτο εφε- 5ρικόν τμήμα με συγκεκριμένη αποστολήν, δία την επέμβασίν του προς πέμβασίν του καί να είχεν προβή εκ των προτέρων εις τη εκτέλεσή των απαραιτήτων αναγνωρίσεων.

28. Αύτη η οργάνωος της αμύνης της πόλεως δία των δ)ατ)θ)μένων


δυνάμεων υπήρξεν πλημμελής δ)ότ<:α) Τα κύρ<α στηρίγματα της πόλεως ΑΓ ίΩΑΝΝΗΣ ΘΕΟΛΟΓΟΣ

κα< ΠΡΟΦΗΤΗΣ τα αποτελούντα ζωτικόν έδαφος εκρατούντο δ)α μίας διμοιρίας εθνοφρουράς έκαστον υπό την δίοίκησιν ενός εφέδρου Ανθ/γού, ενώ εκρατούντο ως εφεδρεία δυο Λόχο) Στρατού. Παρεγνωρίσθη η βασική αρχή καθ ην η άμυνα βασίζεται κυρίως επί του σχεδίου πυρός δια την εξυπηρέτησή του οποίου διατίθενται τα 2/3 του συνόλου της δυνόμεως και δευτερευόντως ε)ς τας εφεδρείας δ<α την εκτέλεσιν αντεπιθέσεων και δ<α τας οποίας ουδέποτε διατίθεται δύναμ<ς μεγαλύτερα του 1/3.

β) Τα Σημεία Στηρίξεως δεν είχον επιτήρησιν (προωθημένα φυλάκια, ενέδρας, περιπόλους κ.λ π) ôtôTt εάν συνέβαινε τούτο δεν θα αιφνι- δίάζοντο.

γ) Η άμυνα της πόλεως αφέθη εις τμήματα εθνοφρουράς, τα ΜΕΑ κα) τα ΚΜΕΑ. ήτο) ε<ς τμήματα μαωμένης μαχητικής αξίας και πλαισιωμένα με Αξ/κούς μη διαθέτοντας πολεμίκήν πείραν.

29. Είναι απορίας άξιον δια τίνα λόγον η όιοίκησις της 33Ταξιαρχίας δεν ενήργησεν δ)α της αξίομάχου διλοχίας την οποίαν δίέθετεν ως εφεδρι- κήν αντεπιθέσεις ôta την ανακοτάληψίν των ζωτικών υψωμάτων του ΑΓ. ίΩΑΝΝΟΥ ΘΕΟΛΟΓΟΥ κα) ΠΡΟΦ. ΗΛίΑαλλά άφησε την διλοχίαν ταύτην να αμυνθή παθητίκώς Tou χώρου σταθμεύσεως της υπό δυσμεναστάτας συνθήκας δία να Εξουδετερωθή τελίκώς. Δεν δίαφαίνετα) η ψύχραιμος και η άμεσος αντιμετώπισις της καταστάσεως.

30. Δεν είνα) άμοιρος ευθύνης η Δίοίκησίς της X) Μεραρχίας δ'όπ δεν είχε επίληφθή και δεν είχεν ελέγξει το Σχέδίον αμύνης της ΝΑΟΥΣ- ΣΗΣ.

31. Σχετικώς με τας παρατηρήσας παραλείψεις και σφάλματα των εκτός της ΝΑΟΥΣΣΗΣ κληθέντων να ενεργήσωσ) τμημάτων άξ<α μνείας είναι τα κάτωθ) ουσιώδη:

α) Χαρακτηριστική είνα) η έλλειψη Διοκήσεως δια την κατεύθυνσή του αγώνος κα) τον συντονισμόν των προσπάθείών. Το Τ Σ Ε ΒΕΡΡΟΙ- ΑΣ (Ταξίαρχος Πετείνης) απεδέχθη ανεπαρκές κα) ακατάλληλον. Δίέθετεν αμελετήτος και κατά μέτωπον εξ Α προς Δ παν αφίκνούμενον τμήμα επί του πεδίου μάχης με σκοπόν την απώθησίν των συμμοριτών προς Δυ- σμάς ήτοι προς τον άξονα συμπτύξεως των. Δεν εξεπονήθη ένα στοιχειώδες σχέδίον ενεργείας ε<ς στοιχειώδης ελιγμός με σκοπόν την συντριβήν των συμμοριτών, καίτο) η αξία του ελιγμού της δίλοχίας του 553 Τ.Π δι ΑΡΚΟΥΔΟΧΟΡί κατεδείχθη από της πρώτης στιγμής. Δυστυχώς η κατεύ-


θυνος αύτη δε ετροφοδοτήθη επαρκώς από της πρώτης ημέρας. Είναι φανερόν ότ) το αποτέλεσμα της μάχης θα ήτο πολύ διαφορετικόν, εάν από της πρώτης ημέρας εγένετο ενέργεια από ΒΟΡΡΑ δια ΓίΑΝΝΑΚΟΧΩ- ΡίΟΝ προς ΝΤΟΡΤΟΠΟΛίΝ.

32. Εις την κατά μέτωπον κρούσιν δεν δικαρίνει τις την εκτίμησίν της κατστάσεως υπό του ηγήτορος, τον ελιγμόν, την εκλογήν του σημείου κρούσεως προς διάσπσσιν του κλοιού, και την συγκέντρωσή των απαι- ιούμενων μέσων. Τα πάντα έβαίνον κατά τύχην και αι δυνάμεις δίετίθεντο αραχνοείδώς, ως εάν να επρόκείτο να προστατεύουσν τον εις τον Σίδ. Σταθμόν ευρισκόμενον Σ.Δ από συμμοριακή προσβολήν, Η ευθύνη βαρύνει την Χί Μεραρχίαν καί του Γ'ΣΣ, ιδίως την πρώτην ήτις εφυσήχασεν αναθέσασα την δίεύθυνσιν του αγώνος εις Διοίκηων γνωστής αξίας, χωρίς να εκδηλώση στρατίωτικοτέραν επέμβασιν εις τον αγώναν ε<μή μόνον την.,.ήτοί μετά...ημέραν από της εκδηλώσεως της Κ/Σ προσβολής.

33. Τα προς ενίσχυσιν της ΝΑΟΥΣΣΗΣ δίατεθέντα διαδοχικώς και ΣΤΑΓΔΗΝ εις τον αγώνα τμήματα χαρακτηρίζονται από ανομοιογένειαν δυνάμεων έλλειψίν οργανικών δεσμών, έλλείψιν Δίοικήσεως Τάγματος έλλειψίν συντονισμού προσπαθειών. Εξοικονομήθησαν απασπαθείσαι εκ των διαφόρων φρουρών κατά το πλέον πρόχειρον τρόπον. Εχαρακτη- ρίζοντο τα περισσότερα εκ τούτων ως εφεδρικά τμήματα χωρίς εις την πραγματικότητα να είναι τοίαύτα. Γ ενική εντύπωσις εκ της διαθέσεως και ης χρησιμοποιήσεως τούτων είναι η κυριαρχούσα παραδεκτός δίασπορά εν τόπω και χρόνω και η πλήρης διάσπασίς των οργανικών δεσμών.

34. Κατά τη διεξαγωγήν του αγώνος προς διάσπασιν του κλοιού δεν παρετηρήθη ζωηρό δράσίς περιπόλων κατά τη νύκτα. Ούτε και ετη- ρήθη η επιβαλλόμενη στενή επαφή μετά των συμμοριτών. Το αποτέλεσμα υπήρξεν να δυνηθώσι ο< Συμμορίταί ανενόχλητοι κα) με πλήρη πρωτοβουλίαν ενεργείας να αποχωρήσωσί της πόλεως κατά την νύκτα της 14- 15/1 συναποκομίζοντες τους βίαίως στρατολογηθέντας μετά των πάσης φύσεως λαφύρων.

35. Η Δ.Μ καί ο ανεφοδιασμός ελείτούργησαν ικανοποιηπκώς. Αι Διαβιβάσεις εις τας πλείστας των περιπτώσεων ίκανοποίητ<κώς καίτο) το δικτυον του Μερ/κού Τ.Σ ήτο υπεφορτωμένον.

36. Δεν εμελετήθη. ούτε και προπαρασκευάσθη ως έδει Σχέδι- ον πυρός Πυρ/κού προ κα) κατά την διάρκειαν της επίθέσως. Κατά τη 4ήμερον μάχην δεν ετηρήθη ακριβής και ενημερωμένος χάρτης πληροφοριών καί επιχειρήσεων.


37. Τέλος δέον να τονίσθή όΐ) το ατύχημα ΝΑΟΥΣΣΗΣ δεν οφείλε- ταί ος την έλλείψίν δυνάμεων, διότ) αύταί εξευρέθησαν έστω και καθ' ον τρόπον εγένετο. Οφείλετα) εις την μη πρόβλεψίν κα< τη μη τήρησ<ν στοιχειωδών αρχών πολέμου (τακτική, ομοιογένεια, ετπθετικότης, ασφάλεια και πληροφορία)).

Η ήπα της ΝΑΟΥΣΣΗΣ υπήρξεν ήττα των Διοικήσεων της 33 Ιαξ/ χίας της Χί Μεραρχίας του Γ'ΣΣ. Ο Αρχηγός του ΓΕΣ».

Νέκρο) αττό τη πλευρό του κυβερνητικού στρατού :Ονόματα οπλιτών κα< χωροφυλάκων (αττό τα αρχεία του ΓΕΣ

καί της Χωροφυλακής) ττου σκοτώθηκαν στη επιχείρηση:Από τη Χωροφυλακή: Ν. Φωκέας ανθυπασπίστής, Γ. Καπετανάκης

ενωμοτάρχης, Λ. Μητρόπουλος υπενωμοτάρχης κα) ot χωροφύλακες I. Οίκονομόπουλος. Α. Δοίκας, ί. Δημητράκης, Κ. Αναγνωστάκης. Σ. Τσερέ- πας, Ν. Μανωλούδης, Α. Χατζηανέστης. ). Κυρίακίδης, Δ. Ποβανάκης, 0. Γρηγορίάδης. ί. Κοκολάκης, Κ Καραπάς.

Από το Στρατό: Αθανασίάδης Γιάννης διοικητής της δίλοχίας του 519 τάγματος, Αναδωλής Νικός εφεδρος ανθυπολοχαγός, Πολίτης Νίκος, υπολοχαγός πεζικού Ο) έφεδρο) ανθυπολοχαγοί των T E Κολωνίάρης Γρη- γόρης, Σταματόπουλος Παντελής, οι λοχίες Ρίζος Δημήτρης, Μάρας Χρή- στος καί Τζούμας Κωνσταντίνος κα) ο δεκανέας Σαυρόπουλος Στρατός. Ακόμη ο) στρατιώτες: Λαζής Φίλιππος, Λίτσας Κώστας, Βαλσαμίδης Πέτρος, Ζίώγας Γιάννης, Λεφούσης Κάσανδρος, Παπακωνσταντίνου Αντώ- νης, Νέλης Μίχάλης, Μαραγρίτης Θεράπων. Λίαπούσης ίουσπνιανός. Τσόλης Σταύρος, Γκλέτσος Ανδρέας, Βαλαούρης Αναστάσιος, Χρυσάφης Γ'άννης Κολίαντής Βασίλης, Μίχαλόπουλος Κώστας, Δέλτσίος Χρήστος. Στο)5ης Στέργίος, Σιώλης Σωτήρης, Θεοδοσίου Κώστας, Θωμάς Γιώργος. Ζαμανάκης Γρηγόρης, Καρούσης Αλέκος, Αβραάμ Κώστας. Καραδήμας Δημήτρης, Μπαμίχας Μανόλης, Στρέμπλης Γιάννης, Δρακόπουλος Κώστας, Μανώλης Αναστόσης, Φουρναράκης Μερκούριος, Κυρίακίδης Ανα- στάσης, Ορφανός Νίκος, Αμουντζόπουλος Θωμάς.



Κομματικά σώματα του Κ Κ Ε

Την περίοδο που εξετάζουμε, λόγω και των συνθηκών που υπήρχαν έχουμε τρείς συνεδριάσεις της Κ.Ε του ΚΚΕ, ενώ στο ενδιάμεσο διάστημα υπήρχαν αποφάσεις του Π.Γ, του οποίου μεγάλο κομμάτι βρισκόταν στο βουνό και δούλευε ως «κλιμάκιο του Π.Γ)).

Η εξέταση των αποφάσεων των κομματικών αυτών σωμάτων, βοηθά στην ουσιαστική κατανόηση της ακολουθούμενης τακτικής από το ΚΚΕ, φωτίζει πλευρές της πολιτικής και στρατιωτικής κατάστασης τόσο στη χώρα όσο και διεθνώς, αλλά και δίνει πλευρές της εξελισσόμενης στρατιωτικής σύγκρουσης.

3η Ολομέλεια της Κ .Ε του ΚΚΕΛυτή πρσγμστοττοΜΣΡηχε την περ/οδο 12-15 Σεπτέμβρη 1947.

Of ερ/ασίες δ;ε&ύτ&?σσν σε δύο τμήματα. Ένα στο βουνό (2ο Μ;μόχ/ο, 7 μέλη και αρκετά στρατ/ωπκσ στί/ίέχη) *α< ένα στ/? Αθήνα (1ο Μίμάκ/ο, με τη συμμετοχή g με/ών^. Η 3?) ΟΑομέΑε<σ μετά crrro εισήγηση του λ/. Ζαχαρώδη σποφάσ/σε να μεταφερθεί το δέντρο ^ôpouç της δουΛ;α^ του Κ Κ Ε στη ορ/άνωση κα/ δ/ε^α/ωγη του ένοπλου σ/ώνα, ενώ αποδέχτηκε την έκθεση τη^ στρατ/κοποΛίΠκής Q/εσ/ας του ΑΣΕ, γνωστή ως Ιχέδ/ο <τ/\/ΜΜΕΣν. Στη ανακο/νωση του Προεδρε/ου αναφέροντα( ανάμεσα στ' άλλα τα ε&)ς ;

«Η Ολομέλεια διαπίστωσε και διακήρυξε:1ον. Ότι η πολιτική του ΕΑΜ για τη συμφιλίωση και τη λάικη ενότη-

ια αποτελεί το μοναδικό δρόμο σωτηρίας για την Ελλάδα.2ον Ότι πρωταρχικό και βασικό εμπόδιο για να πραγματοποιηθεί

η πολιτική αυτή του ΕΑΜ είναι η ιμπεριαλιστική αμερικάνικη και αγγλική κατοχή και επέμβαση στην Ελλάδα, που κατήργησε την ελληνική εθνική ανεξαρτησία και κάθε έννοια δημοκρατίας στη χώρα...

3ον Ότι η καινούργια κυβέρνηση του Σοφούλη αποτελεί συνέχιση και επέκταση στη μεταδεκεμβριανή πολιτική καταστροφής της πατρίδας μας. Αποστολή του Σοφούλη είναι δίπλα στη δυναμική πολιτική και τη δολοφονική τρομοκρατία να χρησιμοποιήσει πιο έντονα το όπλο της δημο- κοπίας και της απάτης. Για μια ακόμα φορά ο Σοφούλης και το κόμμα του ττρόδωσαν τη δημοκρατία, το λαό , την Ελλάδα.

4ο. Ότι η ξενική κατοχή και η μοναρχοφασιστική κτηνωδία και με

Α Π Ο Φ Α Σ Η T O Y n c A m X O Y Γ ^ Α Φ Ο Ο Υ Τ Η Σ Κ .Σ . T O Y Κ . Κ . Σ . C2û - n - 4 4 S

Α Π ΤΗ ΙΠ Α Ρ ΙΗ Μ ΤΗ Α Α Ρ !Σ Α =τί?ΚΑ) IMW ΗΠΒΡΟ BtTOHH ΑΡΑΙΗΣΕτΓί Ε (ΠΠΕί ΟΜΑΛΕΣ iTW ΘΕΣΈλλίΑ- τ=; Ο! EnfxetPMintrrw MMtEAOnt*

^ΜΗΧΑΜΟΡΡΑΦίΕΙ!<ΠΑ ΤΗ ΑίΑΣΑΑΣΥΣΗ ί

ί\ΛΕςανορος

ΡίΖΟίΜΑΣΤΗΣ

την κυβέρνηση του Σοφούλη δεν αφήνουν στο λαό άλλη εκλογή από την ανειρήνευτη κα) αποφασιστική πάλη για την ανεξαρτησία, τη λευτεριά, τη δημοκρατία.

5ον, Ότι ο ένοπλος αγώνας του ΔΣΕ αποτελεί τη μοναδική επιβεβλημένη απάντηση που ο λαός και η Ελλάδα έχουν να δόοουν στους ξένους κατακτητές και τους ντόπιους υποτακτικούς των. Έξω από τον αγώνα αυτό δεν υπάρχει ζωή και τιμή για την Ελλάδα και το λαό. Γι'αυτό και πρωταρχική υποχρέωση για το κάθε έλληνα πατριώτη είναι να δόσει όλες του τις δυνάμεις για να πετύχει το έργο του ΔΣΕ. με την ατράνταχτη πεποίθηση ότι όσο πιο γερός και αποφασιστικός και νικηφόρος είναι ο

ΠΑΚΟ ΣΤΗΜ ΠΟΑίΉΚΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ!


ΡίΖΟΣΠΑΙΤΗΙΥΠΕΡ Β9ΜϋΝ ΚΑ! EiT!QI\

ΝΟΘΕΣ ΚΑ) AKVPEIΟ' λΟίΕΙϊΜΣ ΥΠΡΟΥ

λ :ΗΐΗί3ίΕ0λ0ΜΕΑύΑί ΠΛ TOVt ΰΗΑΛΣίΕ?:Μ &

W ονο^ο/νωσ^ 3r;ç ο^ου^οο^ π%* < P στον Ρ/ΖΟ^ΠΑΣ7Η

173


λαός και ο ΔΣΕ στο αγώνα τους ενάντια στους βέβηλους καταχτητές κα< τους ντόπιους δούλους των. τόσο περισσότερο θα τους υποχρεώσουν να δεχτούν τη δημοκρατική λύση για το ελληνικό ζήτημα που προτείνει το ΕΑΜ κα) υποστηρίζει όλη η δημοκρατική ανθρωπότητα.

Η 3η Ολομέλεια καταδίκασε αποφασιστικό όλους τους δισταγμούς και τις ταλαντεύσεις που εκδηλώθηκαν από μεμονωμένους κομμουνιστές στη συνεχή μέχρι τέλους διεξαγωγή του λαϊκού και απελευθερωτικού αγώνα, δισταγμούς και ταλαντεύσεις που δεν συμβιβάζονται με την ιδιότητα του μέλους του ΚΚΕ. Η Ολομέλεια διαπίστωσε ότι η δουλιά των κομμουνιστών στις πόλεις, το ξεσήκωμα του λαϊκού αγώνα σ'αυτές καθυστερούν, και ότι επιτακτικό καθήκον για τους κομμουνιστές στις πόλεις, που δεν επι

Ρ Α 1 Χ Σ Τ Α Γ ΚΑΠΟΦΑΣΗ ΤΉΣ ΟΛΟΜΕΛΕΙΑΣ. ΤΉ Σ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣΠΕΡΙΟΧΗΣ MAKEAOMiAï-ePAKHSÎ ΤΟΥ Κ. Κ Ε.

Τ Α Δ Υ Ο Κ Ρ Α Τ Η

CT* can* rev MfronKoy. ----- --------— ------J ...

lid IDnPH

rr?ç Emrpon-ήζ* Θράκης* rou ΚΚΕ 5 6/47


δέχεται καμμιά αναβολή, είναι να κινητοποιήσουν όλες τις δυνάμεις τους για να ξεπεράσουν μαζί με όλους τους δημοκράτες και μαζί με το λαό τη καθυστέρηση αυτή.

6ον. Η Ολομέλεια κόλεσε όλα τα μέλη του ΚΚΕ να συνεχίσουν με όλες τους τις δυνάμεις τη πρωτοπόρα με αυταπάρνηση και αυτοθυσία αποφασιστική συμβολή τους στο αγώνα μέχρι την νίκη της δημοκρατίας, μέχρι τη τελική κατοχύρωση της ανεξαρτησίας της Ελλάδας. Η Ολομέλεια απόκρουσε κατηγορηματικά της αμερικανοαγγλικές συκοφαντίες εναντίον του ΚΚΕ και διακήρυξε για μια ακόμα φορά, ότι μοναδική και αποκλειστική επιδίωξη του ΚΚΕ είναι: Η ανεξαρτησία, η ακεραιότητα, η δημοκρατία της Ελλάδας...a.

4η Ολομέλεια της Κ.Ε του ΚΚΕπραγμστοτπΜή8ηχί cmç 28-29 /οάΑη Ϊ948 κατά π? &όρ-

xc/σ rou Γράμμου. Πήραν pcpoç ÏS raxnxô κα/ ανσπΑηρω-μσπχό ρέΑη Κ.Ε. W Ολορέ/c/a την πο/?μ<κή κα/ ττοΑ/πκήκατάστασή κα/ rcr του κάρματος ενώ fvc*p;vf την απόφασή rov Γραφτού /7Αηροφορ/ών των Κορρουν/στ/κών κα/ εργαπχών Κομμάρων <τσχεπκό p r την κατάσταση στο ΚΚ Που/κοσ/α)3/α^.

Στην απόφαση τη( σνσρ^σα στ' όΑ/α τον/φν^α/ ra«Η 4η Ολομέλεια της ΚΕ του ΚΚΕ διαπιστώνει ότι σήμερα το τέλος

του μοναρχοφασισμού είναι πιο κοντά, από κάθε άλλη φορά. φτάνει ο κάθε έλληνας πατριώτης να κάνει ακέραιο το καθήκον του απέναντι στην πατρίδα, πραγματοποιώντας το μαχητικό εγερτήριο σάλπισμα του λαού μας. Όλοι στ' άρματα) Όλα για τη νίκη!

2. Η μοναρχοφασιστική πολιτική χαντακώνει από μέρα σε μέρα περισσότερο την Ελλάδα και το Λαό. Σε όλους τους τομείς της δράσης του ο μοναρχοφασισμός συσσωρεύει ερείπια και καταστροφές. Την Ελλάδα την έχει πουλήσει στους αμερικάνους ιμπεριαλιστές, που την καινούργια τους αυτή αποικία την οργανώνουν γοργά σε πολεμικοστρατιωτική βάση και ορμητήριο. Με το πρόσχημα της ψυχαγωγίας για τις αμερικάνικες δυνάμεις στη Μεσόγειο ιδρύονται κιόλας στην Ελλάδα στρατόπεδα για τις αμερικάνικες στρατιωτικές δυνάμεις. Οικονομικά ο μοναρχοφασισμός συ- ντηριέται αποκλειστικά και μόνο απ' τα αμερικάνικα ψίχουλο ενώ η εθνική οικονομία στο σύνολό της βρίσκεται στη χειρότερη κατάσταση ύστερα απ' τον παγκόσμιο πόλεμο. Η οικονομική κατάσταση του Λαού έφθασε στο απροχώρητο...

Στην Αθήνα και στις άλλες πόλεις φουντώνει και ξεσπά ένα μαζικό


λαϊκό κίνημα διαμαρτυρίας ενάντια στη πλουτοκρατική καταλήστευση και το απεργιακό κίνημα ανεβαίνει. Οι μεγόλΕς στρατιωτικές αποτυχίες του μοναρχοφασισμού και η ετπμονή του στο μακελειό παρά τ<ς προτάσεις για έντιμη δημοκρατική συνεννόηση, που επανειλημμένα έκανε η Προσωρινή Δημοκρατική Κυβέρνηση φουντώνει την αγανάκτηση μέσα στα πλατιά λαϊκά στρώματα και πρωτ' απ' όλα μέσα στους φαντάρους και τους εθνο- φρουρίτες. Ο μοναρχοφασιστικός στρατός ύστερα και από το τσάκισμα της προσπάθειας του στη Β. Πίνδο, παρουσιάζει σοβαρά σημεία κούρασης και αποσύνθεσης....

Ποτέ η αντικειμενική κατάσταση δεν ήταν τόσο ευνοϊκή για να χτυπηθεί αποφασιστικά η μοναρχοφασιστική ληστρική σφηκοφωλιά. Στο διάστημα που πέρασε απ' την 3η ολομέλεια, ο ΔΣΕ δυνάμωσε και αναπτύχθηκε ακόμα πιο πολύ. H δημιουργία της Προσωρινής Δημοκρατικής Κυβέρνησης έδειξε το μέστωμα του κινήματος μας, αποτέλεσε σοβαρή κατάχτηση του Λαού και παράγοντα για το παραπέρα ξεδίπλωμα των δυνάμεων του και για τη σταθεροποίηση των θέσεων του τόσο στο εσωτερικό όσο και διεθνώς. Ιο παν εξαρτάται, περισσότερο τώρα από κάθε άλλη φορά απ' τη δική μας ικανότητα να χτυπήσουμε αποφασιστικά.

Η βασική και κύρια αδυναμία που παρουσιάζει το ΚΚΕ μέσα στις τις ευνοϊκές αντικειμενικές συνθήκες βρίσκεται στο ότι δεν κατορθώσαμε να συντρίψουμε την οπορτουνιστική συνθηκολόγηση και τις ταλαντεύσεις μέσα στις κομματικές οργανώσεις, πρώτ απ' όλα των πόλεων. Δεν μπορέσαμε να ξεσηκώσουμε στις πόλεις ένα παλλαϊκό κίνημα πάλης,να σπάσουμε τους δισταγμούς και το πνεύμα αναμονής που δημιούργησε μέσα σε πλατιά λαϊκά στρώματα η δολοφονική τρομοκρατία και ο ψυχολογικός εκβιασμός που εφαρμόζουν οι μοναρχοφασίστες λακέδες και οι αμερικα- νοάγγλοι καταχτητές...

Η αποτυχία του μοναρχοφασισμού στη Β Πίνδο και η δύναμη και αντοχή που δείχνει ο ΔΣΕ δημιουργούν στην Ελλάδα μια καινούργια κατάσταση. H εξέλιξη οδηγεί αναμφισβήτητο μπροστά σε μια αποφασιστική καμπή: μπορεί ο μοναρχοφασισμός ν' αντέξει σε μια τέτοια συσσώρευση από αποτυχίες: Μπορεί ο ΔΣΕ ν' αναπτύξει την εποποιία στη Β Πίνδο σε ανατροπή του μοναρχοφασισμού, ανατροπή που θ' ανοίξει για το λαό και το κίνημα μας το δρόμο για άμεσα και θετικά αποτελέσματα: Την απάντηση στο ερώτημα αυτό μπορεί να δόσει πρωτ' απ' όλα η δουλιά των κομμουνιστών, όπου κι αν βρίσκονται όπου κι αν δουλεύουν. Αυτό το δρόμο χαράζει η 4η Ολομέλεια της ΚΕ του κόμματός μας...

Η Ημαθία cnov Εμφύλιο 1946-1949

Η 4η Ολομέλεια διαπιστώνει ότι η καθυστέρηση του κινήματος μας στις πόλεις αποτελεί μια απ' τις πρωταρχικές και βασικές αδυναμίες μας.0) κομματικές μας οργανώσεις δεν πραγματοποίησαν τα καθήκοντα που τους έβαλε η 3η Ολομέλεια όσο και ο< κατοπινές αποφάσεις. Αυτό δημιουργεί στον ΔΣΕ μεγάλο εμπόδιο για τη πραγματοποίηση της αποστολής του. Τώρα στα αστικό κέντρα φουντώνει ένα μαζικό λαϊκό κίνημα. Οι κομμουνιστές στις πόλεις πρέπει αποφασιστικά να μπουν επικεφαλής του. να το πλατύνουν, να το βαθαίνουν...

Η 4η Ολομέλεια της ΚΕ του ΚΚΕ για μια ακόμη φορά διακηρύττει ότι άμεση και πρωταρχική πολιτική επιδίωξη του ΚΚΕ σήμερα είναι να στερεώσει και ν' αναπτύξει ακόμα πιο πλατιά τη δημοκρατική συσπείρωση και συμφιλίωση Tou λαού. με βάση την έντιμη δημοκρατική συνεννόηση. Η συνεννόηση αυτή για πρόγραμμα της πρέπει να'χει: ν' απαλλάξει τη χώρα απ' τη ξένη κατοχή, να κατοχυρώσει τη Εθνική Ανεξαρτησία της Ελλάδας και να εξασφαλίσει την απρόσκοπτη δημοκρατική ανάπτυξή της...))

5η Ολομέλεια της Κ Ε του ΚΚΕΠρσγματοποίήΡηκε στο / ράμρο crnç 30-37 Γενάρη 1949. Πήροτν

μέρο^ 29 τσκπκσ α^αττ^ηρωμσπχά μέΑη τ/yç Κ .Ε Ψήφκτί ττοΑιπκή απόφαση, αττόφσση y/σ <ττη άί&σ οπορτουν/σπκή παρέκκλιση μέσα στο ΚΚΕ*, κα; πήρε οργανωτικό μέτρα (ττροσΑηψε< στ?} Κ.Ε,καθα;ρέσε^, ανασύστασή τον /7./1 δημ/ουρ/ία Πο/^μ/κού Συμβου//- Οί/. σνσσχημστ/σμό τη( /7ροσωρ/νη Λημοκρατ/κή^ Κυβέρνηση^.

Στην σττόφσση ΕΑ/άδα στο δρόμο npoç τη νίκη, μπροστά στην αποφασιστική κσμττή^ ανάμεσα στ' άΑΑσ ίτπσημα/νοντσ; τσ

«Η αμερικάνικη και μοναρχοφασισπκή εκστρατεία στα 1948. που έβαζε για σκοπό να συντρίψει τον ΔΣΕ, να πνίξε) στο αίμα το λαϊκοδημο- κρατικό κίνημα του λαού και να μετατρέψει τη Ελλάδα σε σίγουρο ιμπεριαλιστικό στρατιωπκοπολεμικό προγεφύρωμα απότυχε. Ο Γράμμος και το Βίτσι υψώθηκαν σε ακατάλυτα σύμβολα, σε φλάμπουρα της απόφασης του λαού να παλέψει και να νικήσει. Η αμερικάνικη «βοήθεια)) μεγάλωσε το ματοκύλισμα στην Ελλάδα, δεν μπόρεσε όμως να βγάλει το μοναρχο- φασισμό απ' την κρίση του. Τις σημερινές συνθήκες τις χαρακτηρίζουν τα παρακάτω: Πρώτον το παγκόσμιο στρατόπεδο της δημοκρατίας και του σοσιαλισμού, με επικεφαλής τη μεγάλη Σοβιετική Ένωση, προχωρεί σταθερά και με ολοένα επιταχυνόμενο ρυθμό προς νέες επιτυχίες και καταχτήσεις.


Απ' τη άλλη στο ιμπεριαλιστικό στρατόπεδο ολοένα βαθαίνει η γενική του κρίση, μεγαλώνουν ot δυσκολίες, χάρη ακριβώς στο σχέδιο Μάροαλ καί ot λαοί. τόσο σπς κεφαλαιοκρατικές χώρες, όσο, ιδιαίτερα, στις εξαρτημένες χώρες και στις αποικίες ξεσηκώνονται αποφασιστικά ενάντια στην ιμπεριαλιστική υποδούλωση, με πρωτοπόρο το λαό της Κίνας, που νικηφόρα καταχτά τη λευτεριά και τη ανεξαρτησία Μέσα σ' αυτές τις συνθήκες ο μοναρχοφασισμός χάνεται ολοένα και πε ρισσότερο μέσα στις δυσκολίες, στη κρίση και στο αδιέξοδο που ο ίδιος προκάλεσε.

Ο ΔΣΕ βγήκε πιο γερός, πιο μεγάλος και ττιο εμπειροπόλεμοςοπ τη δοκιμασία το 1948. Το λαικοαπελευθερωτικό κίνημα ξάπλωσε σε καινούργιες περιοχές πρώτ' απ' όλα στη Πελοπόννησο. Το κύρος της ΠΔΚ. που ακούραστα και με συνέπεια παλεύει για τη ειρήνη και τη έντιμη δημοκρατική συνεννόηση στερεώθηκε και μεγάλωσε. Οι λαϊκές μάζες στις πόλεις αντιμετωπίζουν πιο έντονα τη πλουτοκρατική επίθεση και τη δολοφονική τρομοκρατία. Οι φαντάροι, οι εθνοφρουρίτες και οι τίμιοι αξιωματικοί όχι απλώς καταλαβαίνουν ότι το αίμα στην Ελλάδα χύνεται γιατί αυτό συμφέρει μόνο στους αμερικανοάγγλους ιμπεριαλιστές και στους ντόπιους πλουτοκράτες μα άρχισαν ανοιχτά και μαζικά να εκδηλώνουν τη θέλησή τους για ησυχία και ειρήνη. Ο μοναρχοφασισμός απομονώνεται όλο και περισσότερό από το λαό και μόνο στο αίμα ψάχνει να βρει διέξοδο. Η τύχη του μοναρχοφασισμού και της αμερικανοκρατίας στην Ελλάδα στο 1949 εξαρτάται αποκλειστικά και μόνο απ' την μαχητική επίδοση του ΔΣΕ, απ' το ξεσήκωμα το λαού στις πόλεις, απ' την αποφασιστική και με συνέπεια εφαρμογή της πολιτικής μας για συναδέλφωση, συνεννόηση κα) ειρήνη. Τα βάσανα του λαού μπορούν να τελειώσουν μέσα στο 1949 και η Ελλάδα να δει φως και λευτεριά όταν όλοι οι πατριώτες και πατριώτιο- σες κάνουν ως το τέλος το καθήκον τους. Οι κομμουνιστές καλούνται νο μπουν επικεφαλής των μαζών με πιο μεγάλη αποφασιστικότητα, πάντα πρώτοι στις μάχες και στους αγώνες, πάντα αυτοί υπόδειγμα και παράδειγμα για όλους. Πρέπει να τσακίσουμε κάθε λιποψυχία, κάθε πνεύμα γιο συνθηκολόγηση και υποταγή, κάθε πανικόβλητο και οπορτουνιστή μέσο στις ίδιες μας γραμμές.

Έτσι πιο δυνατοί, πιο ενωμένοι, πιο γεροί θα οδηγήσουμε το Λαό στη Νίκη της λαϊκής επανάστασης στη Ελλάδα...

Στα 1948 το λαϊκόδημοκρατικό μας κίνημα αντιμετωπίζοντας τεράστιες δυσκολίες, παρουσιάζει σταθερή ανάπτυξη. Το έργο της ΠΔΚ προ


χωρεί με θετικά αποτελέσματα. Ο) λαϊκοί μας θεσμοί ριζώνουν κα) καταχτούν το Λαό, επηρεάζουν τ)ς λαϊκές μάζες κα< στις κατεχόμενες περιοχές. Ο Λαός βλέπε) κα< πείθεται ότ) η ΠΔΚ κα) το λαϊκοδημοκρατίκό καθεστώς μας, παρά τα λάθη μας καί πολλές αρνητικές μας εκδηλώσεις, αποτελούν τη βάση για να ξεπεραστεί το χάος, που δημιούργησαν και που τρέφουν η ξενική κατοχή κα< ο μοναρχοφασίσμός καί γ<α να βγει καί η Ελλάδα στο φως της λαϊκοδημοκρατίκής αναδημιουργίας, αποχτώντας ανεξαρτησία, λευτεριά, ειρήνη καί καινούργια ζωή...

Ο ΔΣΕ πέτυχε να ματαιώσει όλα τα σχέδια του εχθρού, δεν μπόρεσε όμως να πραγματοποιήσει στο σύνολό της τη δική του στρατηγική επιδίωξη γιατί το κόμμα μας δεν μπόρεσε να συγκεντρώσει τις απαραίτητες εφεδρείες που προέβλεπε το στρατηγικό μας σχέδιο...

Μέσα στο 1948 το ΚΚΕ σταθερό κράτησε τη θέση του, του καθοδηγητή καί οργανωτή του λαϊκού αγώνα σε όλους τους τομείς, σε όλες Τις γωνιές της χώρας. Ot κομμουνιστές παλεύοντας μαζί με το Λαό, επίκε-

Μ &7 Ο/ίομέΛ&α r% ΚΕ rou ΚΚΕ rrou σ υ ^ & στ Φούσκα rot/ Γράμμου ro Γcvdpr? rot/ 7949. Æaxp/vovraf από aptoTepo o' : ΜπαρΓφώΓσς. Ζαχαρώδης, Σ;νάκος.Χαρα/<ώρ/ης, Πορφυρο/έ^ς, Β/αντάς. Μαυρομάτας, Λουφές. Χα^βα-σί/t/ou, Γκρόζος, Στρ/}γος. Ερυθρ<όδί?ς, ASi/<fpa tfarrêra, Ζω/ράφος, Korod/3paç,

Γούσ/ας, Κο/ψίάννης


φαλής του ΔΣΕ στάθηκαν πόντο πρώτοι στην τφή, πρώτοι στον πόλεμο, πρώτοι στη θυσία...

(Ανάμεσα σπς αποφάσεις της ολομέλειας αναφέρεταί ακόμη καί η παρακάτω θέση που προκάλεσε πολλές συζητήσεις το επόμενο διάστημα κα) η οποία χρησψοπο<ή8ηκε πολύπλευρα τα επόμενο χρόνια ενάντια στο ΚΚΕ. στα μέλη καί τους οπαδούς τους, η οποία όμως άλλαξε στη επόμενη ολομέλεια της Κ.Ε αναγνωρισμένη ως λαθεμένη)

...Στη Βόρεια Ελλάδα ο μακεδονικός (σλαβομακεδονίκός) λαός τα δοσε όλα για το αγώνα καί πολεμά με μία ολοκλήρωση ηρωισμού και αυτοθυσίας που προκαλούν το θαυμασμό. Δεν πρέπα να υπάρχει καμμιό αμφιβολία, ότι σαν αποτέλεσμα της νίκης του ΔΣΕ και της λαϊκής επανάστασης, ο μακεδονικός λαός θα βρει την πλήρη εθνική αποκατάσταση του έτσι όπως το θέλε) ο ίδιος, προσφέροντας σήμερα το αίμα του για νο την αποχτήσε). Ot μακεδόνες κομμουνιστές στέκονται πάντα επικεφαλής στην πάλη του λαού των. Ταυτόχρονα ot μακεδόνες κομμουνιστές πρέπει να προσέξουν πς διασπαστικές καί διαλυτίκές ενέργειες που ξενοκίνητο σοβινιστικά και αντιδραστικά στοιχεία αναπτύσσουν, για να δίασπάσουν τη ενότητα ανάμεσα στο μακεδονικό (σλαβομακεδονίκό) καί τον ελληνικό λαό. διάσπαση που μόνο τον κο<νό εχθρό, το μοναρχοφασίσμό καί τον αμερίκανοαγγλίκό ιμπεριαλισμό θα ωφελήσει. Παράλληλα το ΚΚΕ πρέπει ριζικά να βγάλει απ' τη μέση όλα τα εμπόδια, να χτυπήσει όλες πς μεγα- λοελλαδίτίκες σοβινιστικές εκδηλώσεις και τα έργα. που προκαλούν δυσαρέσκεια κα< δυσφορία μέσα στο μακεδονικό λαό κα< έτσι βοηθούν τους διασπαστές στη προδοτική δράση τους. ενισχύουν το έργο της αντίδρασης Ο σλαβομακεδονίκός καί ελληνικός λαός μόνον ενωμένο) μπορούν να νικήσουν. Δίασπασμένοί μόνο ήττες μπορούν να πάθουν Π'αυτό η ενότητα στην πάλη των δύο λαών πρέπει να φυλάγεται σαν κόρη οφθαλμού και να ενίσχύεται και να δυναμώνει σταθερά καί καθημερινά Η λαϊκή επανάσταση στη Ελλάδα συνεχίζει σταθερά το δύσκολο μα νικηφόρο δρόμο της. Ο μοναρχοφασίσμός μόνος δεν θα μπορούσε ποτέ να κρατηθεί. Οι δυσκολίες για το κίνημα βρίσκονται στην ξένη αμερικανοαγγλίκή ένοπλη επέμβαση...

Στη παγκόσμια αντιπαράθεση ανάμεσα στη δημοκρατία κα) τον ιμπεριαλισμό η Ελλάδα της Λαϊκής Δημοκρατίας στέκει στέρεα και ακλό νητα στην πρώτη γραμμή της πάλης γ)α την πρόοδο, την ε<ρήνη. το σοσιαλισμό. Η Ελλάδα ποτέ δεν θα γίνε) ιμπεριαλιστικό στραπωτίκοπολεμι-


κό προγεφύρωμα ενάντια στη Σοβίεπκή Ενωση καί τη Λαϊκή Δημοκρατία στα Βαλκάνια και σ' όλην την Ευρώπη...Το ΚΚΕ προσφέρει κ< αυτό τη συμβολή του στο παγκόσμιο κομμουνιστικό κίνημα, παλεύοντας για να εξασφαλίσει τη νίκη της Λαϊκής Δημοκρατίας στη Ελλάδα. Τα σχέδια του μοναρχοφασίσμού και οι ιμπεριαλιστικές αμερικανοαγγλικές επιδιώξεις θα καταρρεύσουν, γ<ατί αυτή είναι η θέληση του Λαού. Μέχρι τη συντριβή του εχθρού, μέχρι τη νίκη της Λαϊκής Δημοκρατίας παλλαϊκό προσκλητήριο σάλπισμα παραμένει: ΟΛΟί ΣΤ'ΑΡΜΑΤΑ! ΟΛΑΠΑΤΗ ΝΙΚΗ».



ΥΠΟΜΝΗΜΑ ΤΟΥ Δ ΣΕ ΠΡΟΣ ΤΟΝ ΟΗΕ

«ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΟΣ ΣΤΡΑΤΟΣ ΕΛΛΑΔΑΣ ΓΕΝίΚΟ ΑΡΧΗΓΕΙΟ

ΕΠΙΤΕΛΕΙΟ - ΓΡΑΦΕΙΟ Πα Σ.Δ. Γενικού Αρχηγείου 14 Μαρτίου 1947

ΥΠΟΜΝΗΜΑπροςΤην Εξεταστική Επιτροπή του Ο.Η.Ε.

«Για τα αίτια που προκάλεσαν τον εμφύλιο πόλεμοκαί η γνώμη μας για το σταμάτημό του))

Ο Ελληνικός λαός από την πρώτη μέρα που άρχισε ο πόλεμος τω' Δημοκρατικών Λαών ενάντια στη φασιστική οπισθοδρόμηση καί σκλαβιά βρέθηκε στ<ς επάλξεις του αγώνα αυτού και από τους πρώτους δέχτηκι τα χτυπήματα του Γερμανοϊταλικού φασισμού, με την τετράχρονη κατοχί της χώρας του κάτω από αφάνταστα βασανιστήρια. Πιστός ο Ελληνικοί Λαός στη Συμμαχική υπόθεση της συντριβής του φασισμού κα) αποφα σίσμένος-ύστερα από πολύχρονη ζωή κάτω από φασιστικό καθεστώς κα προ της κατοχής- να ζήσει ελεύθερος καί ανεξάρτητος, απαλλαγμένο- από κάθε είδους φασισμό, οργάνωσε με αφάνταστες στερήσεις και θυσιε; μα κα< απαράμιλλο ηρωισμό, τον αγώνα της αντίστασης του ενάντια στου< κατακτητές και τους κουΐσλιγκ όργανα τους.

Τον αγώνα αυτό οργάνωσε καί καθοδήγησε - όπως ήταν φυσ<κ( γ<α τη χώρα μας- το Ε.Α.Μ. με συνέπεια μέχρι το τέλος κα) τη βοήθεια ηθική κυρίως- των μεγάλων μας Συμμάχων. Ο Ελληνικός Λαός ενωμένοι μέχρι τέλος έφερε σε νικηφόρο τέλος τον αιματηρό του αγώνα και με Τ)

βοήθεια των Συμμάχων έδιωξε τους κατακτητές απ' τη χώρα του.Δεν υποπτευόταν ο λαός μας καί ο< οργανώσεις του, που τον κα

θοδήγησαν στον αγώνα του, ότ) το τέλος της σκλαβιάς του θα είχε ω< αποτέλεσμα να βρεθεί Σ Ε μ<α άλλη, αυτή τη φορά συμμαχική και φιλί κή. μα πιο άγρια κα< εξοντωτική. Δεν υποπτευόταν ότι ήταν δυνατό ποτέ να παραγνωριστούν οι τόσες μεγάλες θυσίες του, τα αμέτρητα θύματα, <


Ρ ΪΖ0 ΪΠ Α ΙΤΗ ΙΣΤΟ ΣΥΜΒ0ΥΑ!0 ΑΣΦΔΑΕ!ΔΣ Ο Σ Ο Β ίΕ ΤΗ ίΟ Σ Α Μ Τ!Π ΡΟ ΣΩ Π Ο Σ ΖΗΤΗΣΕΜ ΑΚΟΥΣΘΕίΗΦΟΜΗ

THI ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΗ! tAAAAAl ^

ΑΠΑΛΛΑΓΗΤΟΝ ΙΥΝΔΚΑΤΟΝ Δ Π Ο Τ Ο Φ Α ϋ Γ Μ Ο ί

0< ττσρί /3σσί<ς* rr?ç ΕΗΑ κα< του ΕΑΜ στον OHC

0 Α Γ Γ Α Ι ) : ί Ο Υ Μ Υ Π Η Κ Τ Μ Α ί Μ Ι Α ί Π ί ! 0 Υ Σ E A M H E t t H U P I H

ΤΟ ΕΑΜ ΣΤΗΙΝ ΕΠ!ΤΡΟΠΗ ΤΟΥ Ο.Η.Ε.Ικντρητπκά κατηγορητήριο κατά τού καάίστώτος τοΰ αϊματος,τοϋ τρόμον, τού ν:οφαακ!μού.-ΆποκάλΜψη τόν αιτίάν τής έοίίτί-ρ<κής μας Ανστοροχής χαί τύν itntuAuvuv τοΰ ίμφυλίου πολέμου

ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΗ ΓίΡΟΤΑΙΕίΓ ΠΑ ΝΑ ΒΓΒ Η ΧΟΡΑ ΑΓ)0 ΤΟ Α Α ίΕϊΟ Α Ο . ΕΞ Α ΙΦ Α λΙΙΚ THE ΟΥΑΕΤΕ- POTHTOI ΤΜΣΕΛΛΑΔΑΕ ΑΠΟ TON OHE ΚΑΙ AMEEH A n oX Q P rtIH ΤΟΝ ΑΓΤΛΟΝ.-ΝΕΑ ΚΥΒΕΡΝΗΤΗ ΚΑΤΑ T W ΑΠΟΦΑΙΗ TH t Π Α Λ ΤΑ ί-Ο ΡίΓΠ Κ Η ΚΑΤΑΠΑΥΙΚ E X S P O n P A ïtW .-rE tW H ΠΟΛΓΠΚΗ A M N htII)A .-A nO KA TA ITA IH ίΙΟ Π Ο λΠ ΕίΑ Ι - AIAAYSHTH I «Β Ο Υ Α Η Ι-Κ Α ) ΓΥΝΤΟΜΕΙ ΕΚΛΟίΈΙ

Ολόκληρος έ λόγος τοΰ συνογ. MML ΚΥΡΚΟΥ

183

ΑΛε^ανόρος Α, Χατζηκώστας

P tIO IH A ITH IA)ABHMA TOY EAM ΣΤΟΝ κ. MA=!MCM A M A I T O A H I O N Ε Π ί Χ Ε ί Ρ Η Ι Ε η Ν - Γ . , . ρ η ι τ ρ η Π Μ ieKTEAKBi-tYAAAAHTMPto.-OAK)-' tnH c im rU ttrt

*rcptYOf B untponov

. DATUM ΕΠ)ΐΡ0ΠΗ Π ί ί ΕΠΑΡΧΙΕΣ. OS ΕΧΤΟΠΕΕΚΙ EPEYWHL TOY OHE

MàBéot' κοί ή«Μ6έρνηση rcnp*mtlMwDmMMn τό ζήτημα τίΜ ΚύηροΜ! '"Τ*.""**' '***"

/Sp8po τον Λ/. Ζοχορ«ί5η rrot/ orrodttxvt/ouv τ<}ν rot/ MŒ/<σ ομοΑότηπϊ. κρ^νίί/σ^ χαί 6f]^o*p<rn<o} rropoo

ΡίΖΟ ΙΠΑΣΤΗΙΚΑΤΕΥΝΑΣΜΟΣ!

*ΥΜΟ ΤΟ ΤΕΤΑΡΤΟ ^ΥΑ'Φ ΟΤΓΑΣΕΑίΔΟ

184


ολοκληρωτική καταστροφή του. Δεν υποπτευόταν ότι ήταν δυνατό οι κου- ΐσλιγκ πράκτορες των κατακτητών, που βοήθησαν όσο μπορούσαν τους Γερμανοϊταλοβουλ γάρους κατακτητές ληστές, που συμπολέμησαν χέρι με χέρι τους κατακτητές. ντύθηκαν τη γερμανική στολή και εξοπλίστηκαν, ότι οι λεγεωνάριοι και ταγματασφαλίτες κάθε χρώματος, θα έρχονταν εποχή που θα μπορούσαν ακόμη μια φορά να σηκώσουν το δολοφονικό τους χέρι ενάντια του, για να τον δολοφονήσουν, για να τον υποτάξουν σε νέους αφέντες με νέα πιο γερά δεσμά.

Ο λαός μας δεν έδωσε και πολλή σημασία στις ραδιουργίες ξένων πρακτόρων που βρίσκονταν στα ελεύθερα βουνό του, κοντά στο μαχό- μενο λαό και στρατό της αντίστασης στα τέσσερα χρόνια της σκλαβιάς του. Τα απέδιδε σε κακή ερμηνεία, παρανόηση των αποφάσεων καί διακηρύξεων των συμμάχων εθνών. Δεν πίστευε ποτέ ότι αυτές ot διαβο- λές μπορούσαν να είναι έκφραση μελλοντικής πολιτικής ενός από τους συμμάχους μας. Κα< στην προσπάθεια κατασυκοφάντησης του αγώνα του από τους ξένους καί ντόπιους, από τους οποίους, άλλο) μεν το δίπλωσαν μπροστά στον κατακτητή, κάνοντας ένα ατιμωτικό συμβιβασμό, άλλοι δε αντέδρασαν φανερά, περνώντας τυπικά καί ουσιαστικά στο αντισυμμαχί- κό στρατόπεδο, ο λαός μας με την πανεθνική του οργάνωση, το Ε.Α.Μ., απάντησε με τη πραγματοποίηση της εθνικής ενότητας, με το σχηματισμό αντιπροσωπευτικής Εθνικής Κυβέρνησης.

Καί όταν απ' την χώρα μας διώχτηκαν ot κατακτητές, ο λαός μας με αφάνταστο ενθουσιασμό καί ανυπόκριτη αγάπη δέχτηκε τα πρώτα στρατιωτικά τμήματα των Συμμάχων μας Άγγλων. Είχε πιστέψει ότι μπήκε τέλος στα βάσανα του. ότ< ανεξάρτητος κα< λεύτερος και με τη βοήθεια των μεγάλων μας συμμάχων, θα τακτοποιούσε το νοικοκυριό του, όπως αυτός νόμιζε καλύτερα, θα ανοικοδομούσε θα γιάτρευε τις πληγές του.

Η διαδοχή από κατάσταση κατοχής σε κατάσταση απελευθέρωσης κο αποκατάστασης της Εθνικής καί Λαϊκής κυριαρχίας έγινε με απόλυτη τάξη Με την Κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας επικεφαλής, με τη συμβολή ιης Πανεθνικής οργάνωσης του Ε.Α.Μ.. με τον Εθν<κό Στρατό Ε.Λ.Α.Σ. κα) την Εθνική Πολιτοφυλακή του κάτω απ πς οδηγίες της Κυβέρνησης, επί τρε<ς (3) ολόκληρους μήνες επικράτησε παραδειγματική τάξη και άρχισε το έργο της ανοικοδόμησης, με λαϊκό ενθουσιασμό πρωτοφανή, σε κάθε γωνία της χώρας μας.

Όμως όπως εξελίχθηκε η πολιτική κατάσταση στη χώρα μας στο τρίμηνο αυτό διάστημα, τα δραματικά γεγονότα προτού Δεκέμβρη, ο Δε


κέμβρης και η περίοδος μετά το Δεκέμβρη, έπεισαν το Δημοκρατικό Ελληνικό Λαό καί τους αγωνιστές της Εθνικής Αντίστασης πόες ήταν ot πραγματικές προθέσεις των συμμάχων Αγγλων κα) των ντόπιων πρακτόρων τους στην Ελλάδα Σήμερα καμιά αμφιβολία δεν μένει στο Λαό μας και τους αγωνιστές της Εθνικής Αντίστασης, όπ η σημερινή κατάσταση που υπάρχει στη χώρα μας, καλά κα) ψύχραιμα μελετήθηκε Κ) άρχισε να μπαίνε) σ' εφαρμογή απ' την εποχή ακόμη της Γερμανοφασίσπκής κατοχής, εποχή που ο Λαός μας. αδιαφορώντας για πς καταστροφές που πάθαινε, πολεμούσε αδιάκοπα.

Πιστεύουμε όπ τα ντοκουμέντα και οι αποδείξεις που παρουσίασε η ηγεσία του Λαϊκού Δημοκρατικού Κινήματος μπροστά στην παγκόσμια κοινή γνώμη, πως κα) από πού προκλήθηκε ο Δεκέμβρης, αλλά και οι ομολογίες των ντόπιων πρωταγωνιστών του Δεκέμβρη - όπως του τότε πρωθυπουργού Παπανδρέου -δείχνουν ολοκάθαρα όπ ο Δημοκρατικός Λαός κα) η ηγεσία του, όχι μονάχα δεν είχαν συμφέρον να προκαλέσουν τα Δεκεμβριανά γεγονότα, αλλ' αντίθετα είχαν κάθε συμφέρον να αποφευχθεί ο πόλεμος του Δεκέμβρη. Συμφέρον είχαν καί τον προκάλεσαν ot σύμμαχο) Αγγλο) καί Ο) πράκτορες τους μοναρχοφασίστες, γιατί yt' αυτούς η Ελλάδα έπρεπε να μην ακολουθήσει το δρόμο της Δημοκρατίας, το δρόμο της Λαϊκής Κυριαρχίας, αλλά να αποτελέσει κράτος αποικιακό, εξαρτημένο, κρότος δοσίλογων, υποτακτικών, με σκοπούς καί σχέδια αντίθετα από το πνεύμα του συμμαχικού αντιφασιστικού αγώνα. Μοναδικό όμως εμπόδιο στα σχεδία αυτά ήταν το λαϊκό δημοκρατικό κίνημα του Ε.Α.Μ.- Ε.Λ.Α.Σ. κα) αυτό έπρεπε να αφανιστεί. Ο) σφαγές του Αθηναϊκού Λόου με τα πιο σύγχρονα πολεμικά μέσα του στρατηγού Σκόμπυ. οι χιλιάδες αγωνιστές της Δημοκρατίας που στάλθηκαν στην Αφρική, είναι η πρώτη μαρτυρία.

Μα η ηγεσία του Δημοκρατικού Λοού, με την πατριωτική χειρονομία να υπογράψει τη συμφωνία της Βάρκιζας, απόδείξε ακόμα μ<α φορά, ότι χωρίς κομματικούς υπολογισμούς, θέλε) να απόφυγε ) παραπέρα λαϊκές θυσίες καί έδωσε τη δυνατότητα απ' τη δική της πλευρά να μπε) η χώρα στον ομαλό πολίΤ'κό βίο.

Τα τι επακολούθησε μετά τη Βάρκιζα εις βάρος του λαϊκού δημοκρατικού κινήματος, των αγωνιστών της Εθνικής Αντίστασης ιδιαίτερα, είναι ανώτερο πάσης περιγραφής. Τα χιτλερικά μεσαιωνικό μέσα μαρτυρίων, ωχριούν μπροστά στα βασανιστήρια στα οποία υπεβλήθησαν χιλιάδες αγωνιστών, απ' τα χεριά των πρώην ταγματασφαλιτών κα) πρακτόρων


των Γερμανών καταχτητών, που βαπτίστηκαν με τ' όνομα του «εθνικό- φροναΜ κα) με λύσσα πέσαν ενάντια στον άοπλο και ανυπεράσπιστο λαό Kat σ' όλο αυτό το διάστημα των οργίων και του αίματος, κανένας δολοφόνος κα) βασανιστής όχ< μόνο δεν τφωρήΒηκε από τα δικαστήρια, αλλά όλο αυτοί οί εγκληματίες απετέλεσαν εξέχοντα στελέχη του μοναρ- χοφασισμού, τιμήθηκαν με ανώτερα αξιώματα της πολιτείας. Οι σύμμαχο) Αγγλο), που αυτοί πολέμησαν τον Ελληνικό Λαό το Δεκέμβρη μαζί με τους ταγματαοφαλίτεςτης κατοχής, σαν εγγυητές της συμφωνίας της Βάρκιζας όχ) μόνο δεν υποχρέωσαν τις εκάστοτε κυβερνήσεις να εφαρμόσουν τη συμφωνία αυτή, αλλά αντίθετα βοήθησαν με όλα τα μέσα το μοναρχοφα- σίσμό στον εκτραχηλ)σμό.

Χωρίς να αναφερθούμε γ<α την περίοδο που μεσολάβησε απ' την ανακωχή μέχρ) τη συμφωνία της Βάρκιζας, και η ευθύνη των Αγγλων είναι άμεση για ό.τι έγινε. αρχίζουμε παράθεση χαρακτηριστικών γεγονότων μετά τη Βάρκιζα. Βάσε) των συμμαχικών διακηρύξεων γ)α την τιμωρία των κουίσλιγκ, σε κάθε χώρα και υστέρα από απόφαση της Κυβέρνησης Εθνικής Ενότητας, σ) αναγνωρισμένες απ' την Κυβέρνηση αρχές κάναν συλλήψεις αποδεδειγμένων συνεργατών του κατακτητού. που είχαν διαπράξει πολλές δολοφονίες πατριωτών στο διάστημα της κατοχής και πολέμησαν μαζί του κατά του λαού κα) των συμμάχων. Όλο) αυτοί παραδόθηκαν στις αρχές που προήλθαν από τη συμφωνία της Βάρκιζας και τους Αγγλους. Δεν κροτήθηκαν ούτε μια ώρα στη φυλακή απ' τη στιγμή της παράδοσης τους και αφέθηκαν όλοι ελεύθερο) και εξοπλίστηκαν, (Δεν αναφερόμαστε στο γεγονός ότ) το Δεκέμβρη όσο) πολέμησαν μαζί με τους Αγγλους το λαό μας. στην πλε'οψηφία τους προέρχονταν από τα τάγματα ασφαλείας που οργάνωσε ο κουίσλιγκ Ρόλλης και ο αρχιδολοφόνος Γονατάς).

Έτσι άνοιξαν οι φύλακες σ' όλη την Ελλάδα και όλα τα καθάρματα και οι εγκληματίες που βγήκαν απ' αυτές, εντάχθηκαν στα αστυνομικά τμήματα κα) στην Εθνοφυλακή.

Έτσι άνοιξαν οι φύλακες σ' όλη την Ελλάδα και όλα τα καθάρματα κα) ο) εγκληματίες που βγήκαν απ' αυτές, εντάχθηκαν στα αστυνομικά τμήματα κα< στην Εθνοφυλακή. Αφέθηκαν εγκληματίες αρχηγοί γνωστότατοι γ)α τη δράση τους, όπως ο<:

1) Πίπιλίάγκας, νομάρχης Τρικάλων επί κατοχής, ντυμένος τη γερμανική στολή, καθοδηγητής των ταγμάτων ασφαλείας (ΕΑΣΑΛ) Θεσσαλίας, αποχωρήσας μετά των γερμανικών στρατευμάτων από τα Τρίκαλα. Πιάστηκε σε μάχη παρά του Ε.Λ.Α.Σ. στην περιοχή της Μακεδονίας. Ο

ΑΛΕζανορος A. λατςηκωστος

μεγαλοδοσίλογος αυτός παραδόθηκε με δικογραφία - όπως κα) όλοι οι πράκτορες των κατακτητών - στ<ς αρχές που προήλθαν από τη συμφωνία της Βάρκιζας κα) αφέθηκε ελεύθερος. Αναφέρουμε χαρακτηριστικά ότ) τον Π)π<λ)άγκα, το δικαστήριο που τον κδίκασεκ τον απάλλαξε «λόγω βλακείας;*, δικαιολογία με την οποία απαλλάχθηκαν σχεδόν στο σύνολο τους όλα τα στελέχη των ταγμάτων ασφαλείας. Σήμερα ο Π)π<λιάγκας είναι βουλευτής!

2) Τσαντούλας. αρχηγός ενόπλου εκτελεστικού τμήματος στη Γερμανική κατοχή (Τρίκαλα). Πα τα πολλά του εγκλήματα εις βάρος του αγωνίζόμενου επί κατοχής λαού. καταδικάστηκε τρε<ς φορές ερήμην ο: θάνατο. Αυτός αμέσως μετά τη Βάρκιζα εμφανίστηκε σαν αρχηγός εξοπλισμένης συμμορίας στην περιοχή Τρικάλων καί σε συνεργασία με τα όργανα της χωροφυλακής, δολοφόνησε πολλούς δημοκραπκούς πολίιες, βίασε γυναίκες, άρπαξε περιουσίες κτλ

3) Νικολής, οργανωτής και καθοδηγητής των ταγμάτων ασφαλείας ίΕΑΣΑΔ) στη Θεσσαλία. Όχ) μόνο δε δίώχθηκε, αλλά σήμερα υπηρετεί σαν καθηγητής στο ) Γυμνάσιο Μουζακίου.

4) Μπόκαρης. διευθυντής Λυκείου στη Λάρισα. Επί κατοχής ήταν οργανωτής καί καθοδηγητής των ταγμάτων ασφαλείας στη Λάρισα. Καταδικάστηκε ερήμην σε θάνατο κα< σήμερα γυρίζει ελεύθερος στην Αθήνα.

5) Καραγίώργος, δάσκαλος, διοικητής λόχου των ταγμάτων ασφαλείας στη Λάρισα. Αμέσως μετά τη Βάρκιζα εμφανίστηκε με εξοπλισμένη συμμορία στην ίδ)α περιοχή. Πα τα εγκλήματα του καταδικάστηκε ερήμην σε θάνατο. Σήμερα βρίσκεται ελεύθερος, είνα) αρχηγός μοναρχοφασιστι- κής συμμορίας κα) συνεργάζεται επίσημα με τα κρατικά όργανα.

6) Κώστας Παπαδόπουλος. έφεδρος ανθυπολοχαγός από το Κ'λ- κίς, που στην κατοχή οργόνωοε στρατιωτικά τμήματα σύμφωνα με το υπόδειγμα του συντα /ματάρχη Πούλου. που ακολούθησε τους Γερμανούς με τους 250 άνδρες του ντυμένους γερμανικά στην υποχώρηση τους. Ο Κώστας Παπαδόπουλος με τα ίδ)α του τα χέρια κα) την ομάδα εκτελεστών που είχε μαζί του, έσφαξε στην περιφέρεια Κιλκίς πάνω από 500 πατριώτες. σε επιδρομές που έκανε στα χωρ<ύ μαζί με Γ ερμανούς κα) Βούλγαρους Έκαψε ολόκληρα χωρ'ά, ατίμασε κα) πλιατσικολόγησε με τους εγκληματίες του ολόκληρη την περιφέρεια. Ο Παπαδόπουλος αυίός, γιο πολύ καιρό μετά τη Βάρκιζα, χρησφοποιήθηκε στο Γραφείο Πληροφοριών της Στρατιωτικής Διοικήσεως Μακεδονίας σαν αξιωματικός πληροφοριών. Γ <ερα είναι «λαοπρόβλητος βουλευτής


7) Παπάς, πρώην χωροφύλακας της Ασφάλειας Θεσσαλονίκης και πρώτος βοηθός του τρομοκράτη του λαού της Θεσσαλονίκης Δάγκουλα. Ο Παπάς αυτός, στο δρόμο σκότωνε στην κατοχή όποιον ήθελε και σε 84 φτάνουν τα θύματα που εκτέλεσε με τα ίδια του τα χεριά, χωριστά απ' τις εκατοντάδες θύμστα του αρχηγού του, Δάγκουλα.

8) Μιχάλ-Αγάς (Μιχαήλ Παπαδόπουλος) και Κολλάρας, σφαγείς ίου λόου της περιφερείας Κοζάνης-Γρεβενών. Στις εκκαθαριστικές επιχειρήσεις της Πίνδου που έγιναν από τους Γερμανούς το 1944, αυτοί οι εγκληματίες μαζί με τους Γερμανούς, έκαψαν ζωντανούς στο χωριό Κη- πουριό Γρεβενών, 17 γυναικόπαιδα, στο χωριό Κοσμάτι Γρεβενών εκτέ- λεοαν 29 πατριώτες, στο Ξερολίβαδο Βερμίου 280 γυναικόπαιδα, στο χωριό Κλεισούρα 350 γυναικόπαιδα κτλ. Πλιατσικολόγησαν απ' όλα τους το υπάρχοντα ολόκληρα χωριά.

9) Κοπετόν Γιώργης. υπαρχηγός του Κισά-Μπατζάκ (Κυριάκου Πα- παδόπουλου). που κατάσφαξε το λαό της περιφερείας Κατερίνης. Όλο ouToi στην κατοχή πολέμησαν μαζί με τους Γ ερμανούς το λαό μας κα τη συμμαχική υπόθεση και σαν αρχηγοί του «Ελληνικού» Γερμανικό' στρατού, πήγαν στη Γερμανία για επίσκεψη στον Φύρερ τους, Χίτλερ. C φωτογραφίες τους κοσμούν τις σελίδες των γερμανικών περιοδικών τη εποχής

10) Βρετάκος. διοικητής των ταγμάτων ασφαλειας στην Πελοπό\ νησο υπό του Παπαδόγκωνα. Τα θύματα του στην κατοχή ανέρχονται c 7 000. Σήμερα είναι βουλευτής!

11) Λιαράκος, στέλεχος των ταγμάτων ασφαλειας Πελοποννήσο στην περίοδο της κατοχής Σήμερα υπηρετεί στο στρατό με το βαθμό το λοχαγού και διέπραξε σωρεία από καινούρια εγκλήματα σε βάρος το λαού της περιοχής Κισσάβου. (Με τα ίδια του τα χέρια εξετέλεσε τοί πολίτες Κ. Κέρκυρα. Κ. Ναοικα και Ν. Τσαλαντά Tou χωριού Ανατολή, une βάλλοντας τους σε φρικτά βασανιστήρια).

12) Μπουντουβάκης, Νερατζής, Παπούλιας, συνεργάτες των Γε[ μανών, οργανωτές ταγμάτων ασφαλειας, που σε εκατοντάδες ανέρχοντι τα θύματα τους στην περιοχή της Νιγρίτας.

13) Βόιδαρος, στην Ήπειρο.Όλοι αυτοί, από την πρώτη στιγμή αφέθηκαν ελεύθεροι και άρχισί

γη δράση τους όπως και πριν, αυτή τη φορά με την προστασία των Α' γλων κα< της δοσίλογης αστυνομίας.

Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση του αρχιδολοφόνου Κολλάρι


υπαρχηγού του Μιχάλ-Αγά που έδρασε στην περιοχή Καϊλαρίων Κοζάνης. Ο ΚολΑόρας αυτός πολλές φορές εθεάθηκε να γυρίζει με αυτοκίνητο τζιπ (το 1945 μετά τη Βάρκιζα) μαζί με τον Αγγλο λοχαγό "Εβανς. που ήταν αντιπρόσωπος της αγγλικής αποστολής κοντά στους αντάρτες του Ε.Λ.Α.Σ.. στην περιοχή του όρους Βίτσι. Ο Κολλάρας αυτός, δυο μέθοδες χρησιμοποιούσε γ)ο να δολοφονεί τους αγωνιστές που πέφταν στα χέρια του στην περίοδο της γερμανικής κατοχής: α) τους έσφαζε με τη δίκοπη λάμα του. λέγοντας στο θύμα του: «Μη φοβάσαι, δε θα πονέσεις καθόλου Το μαχαίρ) μου κόβε) σαν ξυράφι Κανένας δεν είπε λέξη οΰτε έβγαλε αχ... κτλΒ. β) Με καρφιά καρφωμένα στην άκρη μίας σανίδας, χτυπούσε το θύμα του στο κεφάλι ώσπου να ξεψυχήσει.

Μερικές εκατοντάδες οπό τέτοια φασιστικά κτήνη, πλαισιωμένα με άλλους εγκληματίες καθάρματα, συνέχισαν μετά τη Βάρκιζα το όργιο των δολοφονιών των λαϊκών αγωνιστών, σαν όργανα του μοναρχοφασισμοϋ με την ανοχή και καθοδήγηση των Άγγλων. Διατήρησαν ένοπλες τις συμμορίες τους σ' όλο το διάστημα μετά τη Βάρκιζα. Οι ανακριπκές αρχές υστέρα απ' την πίεση του λαού και. των οργανώσεων του. αναγκάστηκαν να βγάλουν εντάλματα Κανένας όμως δεν πιάστηκε απ' την αστυνομία, παρόλο που πολλές φορές υποδείχτηκαν σε αστυνομικά όργανα, σε ποιο ξενοδοχεία μένουν, σε ποια σπίτια κάθονται ή όταν πήγαιναν επιδρομές στα χωριά. Ένα μήνα μετά τη Βάρκιζα, ο ταγματασφαλίτης Παπούλιος δολοφόνησε μέρα μεσημέρι στην αγορά Νιγρίτας. 5 πολίτες, χωρίς νο ενοχληθεί και μπρος στα μάτια της δοσίλογης αστυνομίας. Η δολοφονία έγινε χωρίς λόγο. μόνο και μόνο για νο τρομοκρατηθεί ο λαός της Νιγρίτας που είναι δημοκρατικός στην παμψηφία του.

Ολοι αυτοί μαζί με την αστυνομία ξεφάντωσαν στα δυο χρόνια μειά τη Βάρκιζα. Ποτέ δε διέλυσαν τις συμμορίες τους, που έδρασαν συστηματικά για την εξόντωση του λόου. Και σήμερα πια. επίσημα, καθοδηγούν τις συμμορίες που εξοπλίστηκαν με όλα τα μέσα. ντύθηκαν τη στολή του χωροφύλακα και τροφοδοτούνται από τον εφοδιασμό του στρατού που τον παραχωρούν οι Άγγλοι.

Η συμμοριακή δράση της δεξιάς δεν περιορίστηκε μόνο σ' αυτούς Ο περιβόητος Σούρλας και Καλαμπαλίκης στη Θεσσαλία, οι Βουρλόκης, Κρανιάς, Μπούρος στη Ρούμελη, ο Μαγγανός και ο Κατσαρέας στην Πελοπόννησο. συγκρότησαν συμμορίες αμέσως μετά τη Βάρκιζα και είναι άπειρες οι επιδρομές που κάναν και κάνουν στο χωριά και τις πόλεις, μαζί με την αστυνομία και το στρατό. Οι δολοφονίες, ατιμώσεις γυναικών, συλ


λήψεις και πλιατσικολογήματα είναι αμέτρητα. Χαρακτηριστικά αναφέρουμε την περίπτωση του λήσταρχου Σούρλα, που εγκαταστάθηκε επίσημο στη Λάρισα, μπροστά στα μάτια ολόκληρου Σ. Στρατού και των Άγγλων και του Μάγγανα που κατάσφαξε το λαό των Καλαμών σε συνεργασία με την αστυνομία. Αναφερόμαστε σε περίοδο που ούτε ένας αντάρτης της αριστερός δεν υπήρχε έξω στο βουνό και είναι φανερό γιατί ο μοναρχο- φασιομός άφησε ελεύθερους ανθρώπους εξασκημένους στο έγκλημα και με τόση λύσσα στράφηκε ενάντια στο λαό.

Αμέσως μετά τη Βάρκιζα και παράδοση των όπλων απ' τον Ε.Λ.Α.Σ., άρχισε η αποκατάσταση των νέων αρχών. Άρχισαν να στέλνονται αστυνομικές δυνάμεις και τμήματα εθνοφυλακής στις διάφορες πόλεις της υπαίθρου και στην ύπαιθρο. Ο μοναρχοφασισμός και οι Άγγλοι, στην οποστολή αυτών των δυνάμεων έδωσαν χαρακτήρα εκκαθαριστικών επιχειρήσεων. Είχαν διαλυθεί τα τμήματα του ΕΛΑΣ. και οι μόνες ένοπλες δυνάμεις που είχαν μείνει κατόπιν συμφωνίας για να παραδώσουν στις νέες αρχές, ήταν 5-6 πολιτοφύλακες και η τάξη που επικρατούσε ήταν παραδειγματική. Απ' τη στιγμή όμως που φτάσαν η χωροφυλακή και η εθνοφυλακή, άρχισε το έργο της δολοφονίας του λαού και οι επιδρομές στα γραφεία των οργανώσεων.

Έτσι στη Λιβαδειά πυροβόλησαν αθώα συγκέντρωση πολιτών και σκότωσαν έναν πολίτη. Σπάσανε όλα τα γραφεία των οργανώσεων και συνέλαβαν όλα τα στελέχη των εθνικοαπελευθερωτικών οργανώσεων. Στη Βέροια σκότωσαν 8 πολίτες, σπάσανε όλα τα γραφεία και τα κατέλαβαν. Στη Θεσσαλονίκη σκότωσαν 1 πολίτη και κατέλαβαν τα γραφεία του Ε.Α.Μ. της περιοχής και του Κ.Κ.Ε. Στην Εδεσσα σκότωσαν 3 πολίτες και κάψαν τα γραφεία των οργανώσεων. Στην Αλεξανδρούπολη σκότωσαν 3 πολίτες και σπάσαν τα γραφεία των οργανώσεων. Στην Κατερίνη σκότωσαν τον ταγματάρχη του Ε.Λ .Α.Σ. Νικήτα (Κώστα Συννεφάκη). Στη Λάρισα σκότωσαν τον επονίτη Δενδραμή, τραυμάτισαν 7 πολίτες σε αυθόρμητη λάική εκδήλωση και κατέλαβαν όλα τα γραφεία των οργανώσεων και συνέλαβαν τους ηγέτες τους. Από την Εθνοφυλακή και την αστυνομία άρχισε σωστό πογκρόμ ενάντια στο λαό και τις οργανώσεις του. Στη Θεσσαλονίκη σπάσανε τα τυπογραφεία των δημοκρατικών εφημερίδων. Σ' όλες τις πόλεις της χώρας, δεκάδες φορές, καταστράφηκαν τα γραφεία όλων των οργανώσεων. Κάθε μέρα. κατά εκατοντάδες άρχισαν οι συλλήψεις και κλείστηκαν αγωνιστές της αντίστασης στις φυλακές, με μάρτυρες κατηγορίας τους ταγματασφαλίτες.


Μα εκεί που πήρε μορφή σωστής τραγωδίας ο διωγμός, είναι οι περιοχές που καιοικούνται από Σλαβομακεδόνες. Ενεργήθηκαν επιδρο

μές και πλιατσικολογήθηκαν όλα σχεδόν τα χωριά που πήραν μέρος στην Εθνική Αντίσταση.....

Έτσι ξεκίνησε ο εμφύλιος......«Μετά τη συμφωνία της Βάρκιζας ο Ε.Λ.Α.Σ. παρέδωσε τον οπλι

σμό του με πρωτόκολλο στους Άγγλους αξιωματικούς που ορίστηκαν γιο το σκοπό αυτό. Λογικό ήταν τα όπλα αυτά να διαφυλαχτούν κα) να διατηρηθούν γ<α τις ανάγκες του στρατού ή ν' αχρηστευθούν. Έγινε όμως το αντίθετο. Δόθηκαν όλα σε χεριά δοκιμασμένων πρακτόρων τους από τον καιρό της κατοχής. Εξοπλίστηκαν ot λεγάμενες «εθνικόφρονεςκ οργανώσεις χιτών, βενιτών κτλ. Λειτούργησαν κα) λειτουργούν σε στρατιωτικούς σχηματισμούς με εσωτερικό στρατιωτικό οργανισμό. Δεν χρειάζεται περισσότερο από το να ελέγξει κανείς τα αρχεία τους και τις διαταγές τους Ο) οργανώσεις αυτές μαζί με την αστυνομία ή τη βοήθεια και ανοχή της, έβαλαν σα σκοπό τους να διαλύσουν με την τρομοκρατία κάθε μορφής, τις δημοκρατικές οργανώσεις Στο Βόλο κάψαν τα γραφεία της Ε.Π.Ο.Ν., σπάσαν πολλές φορές τα τυπογραφεία της «Αναγέννησης?* και τραυμάτισαν το προσωπικό. Στη Λάρισα ρίξανε χειροβομβίδα και βάλανε φωτιά με βενζίνη στα γραφεία του Κ.Κ.Ε.. σπάσανε τα τυπογραφεία της εφημερίδας «Αλήθειαν πολλές φορές.

Στη Θεσ/νικη έκαψαν τα γραφεία και λέσχη του εκπολιτιστικού συλλόγου Μ.Ε.Ν.Τ. με 25 χρόνια προοδευτική δράση, που τα σεβάστηκε ακόμα και η κατοχή. Στην Κοζάνη έριξαν χειροβομβίδα στη λέσχη της Ε.Π.Ο.Ν. σε ώρα που 100 και πάνω νέοι βρισκόταν συγκεντρωμένοι με άδεια της αστυνομίας. Στην Έδεσσα κόψανε τα γραφεία του ΕΑΜ κοι Κ.Κ.Ε. και επακολούθησαν εκατοντάδες συλλήψεις δημοκρατικών με τη δικαιολογία ότ) auToi βάλανε τη φωτιά. Στα χωριά δόθηκαν όπλα σε όλους όσους είχαν εξοπλιστεί στην κατοχή με όπλα των κατακτητών και είχαν αφοπλιστεί από τον Ε.Λ.Α.Σ. Υπάρχει διαταγή του στρατηγού Μελισσινου, στρατιωτικού διοικητού Καβάλας, που δημοσιεύτηκε και στις εφημερίδες, «να δοθούν όπλα σε κάθε χωριό στους δοκιμασμένους εθνικόφρονεςκ Έτσι εξοπλίστηκαν και τα χωριά. Ύα όπλα δόθηκαν στα χωριά με τη δικαιολογία της ατομικής τους ασφάλειας και σαν επικουρία της αστυνομίας Μα στην περίοδο αυτή και μέχρι το Μάρτη Tou 1946, δεν υπήρχε ούτε σε βουνό ούτε και σε κανένα χωριό ή πόλη ούτε ένας ένοπλος της αριστερός Όσοι ΕΛΑΣιτες και στελέχη των οργανώσεων ΕΑΜ-ΑΚΕ-ΚΚΕ-ΕΠΟΝ-ΕΑ


μπόρεσαν να διαφύγουν τη σύλληψη ή δολοφονία κατέφυγαν στις μεγάλες πόλεις κατά 90%. Μικρός αριθμός απ' αυτούς κρύβονταν στα δάση κοντά στα σπίτια τους χωρίς να έχουν οπλισμό. Στο χρόνο του 1945 και στο μισό του 1946, είχαν τελείως κλείσει όλα τα γραφεία των εθνικοαπε- λευθερωτικών οργανώσεων στις μικρές πόλεις και τα χωριό, ύστερα από αλλεπάλληλες καταστροφές των γραφείων τους, δολοφονία ή σύλληψη, ξυλοδαρμό και φυλάκιση των καθοδηγητών τους.

Το έργο της αστυνομίας στην ύπαιθρο με ενίσχυση και των εξοπλισμένων συμμοριών του μοναρχοφασισμού ήταν η εξοντωτική δίωξη, όχι μόνο του ΕΛΑΣίτη και ΕΑΜίτη, αλλά και κάθε πολίτη που τολμούσε να εξωτερικεύσει τα δημοκρατικά του φρονήματα. Το μεγαλύτερο έγκλημα που μπορούσε να διαπράξει Έλληνας πολίτης ήταν να μιλήσει για δημοκρατία και αυτό και μόνο ήταν αρκετό να τον στείλει στην φυλακή και να καταδικαστεί σαν «εκτελεστής» με ψευδομάρτυρες. Αποσπάσματα με ληστοσυμμορίες διέτρεχαν την ύπαιθρο ακατάπαυστα και μοναδική τους απασχόληση ήταν να μπλοκάρουν τα χωριά, να ξυλοκοπούν μαζικά το λαό. να συλλαμβάνουν εκατοντάδες και να τους οδηγούν στις έδρες των αστυνομικών διοικήσεων, για να αφήνονται οι περισσότεροι ελεύθεροι ύστερα από ταλαιπωρία ολόκληρων ημερών.

Χαρακτηριστικό είναι ότι απ' όσα αρχεία έχουμε κατασχέσει από αστυνομικούς σταθμούς και υποδιοικήσεις που καταργήσαμε, εκείνο που φαίνεται είναι ότι δεν υπάρχει ούτε μια διαταγή που να ασχολείται με ζητήματα άλλα εκτός από διαταγές και οδηγίες που αφορούν την εξόντωση του λαϊκού δημοκρατικού κινήματος και του Κομμουνιστικού Κόμματος ιδιαίτερα.

Έ χε ι ξεχωριστή σημασια-όπως φαίνεται και πιο πάνω- ότι το 1945 τα μπλόκα και οι επιδρομές γίνανε από αγγλικά και ελληνικά στρατεύματα από κοινού και υπάρχουν περιπτώσεις που γίνανε μόνο από αγγλικά στρατεύματα.

Ετσι με τις εκλογές στις 31 Μάρτη του 1946 υπήρχαν στη χώρα μας πάνω σπό 100.000 καταδιοκώμενοι από τον κρατικό μηχανισμό του μοναρχοφασισμού και τις συμμορίες του. Ο μοναρχοφασισμός δεν μπορει να ισχυριστεί ότι ό.τι έγινε. έγινε από αγανακτισμένους και ανεύθυνους πολίτες χωρίς τη συμμετοχή των κρατικών οργάνων. Ίσα-ίσα, χωρίς τη συνεργασία, καθοδήγηση και ανοχή των κρατικών οργάνων και των Αγγλων ήταν αδύνατο στους συμμορίτες του μοναρχοφασισμού να κάνουν έστω και την παραμικρή δράση και ζημία στο λαό και τις οργανώσεις του.


Αποκλειστικός σκοπός των διώξεων, δολοφονιών κα) φυλακίσεων, εμπρησμών κα) ατιμώσεων ήταν κα< παραμένει η χωρίς όρους υποταγή του λαού μας στην αντεθνική πολίτική του μοναρχοφασίσμού. Οι εκλογές στις 31 Μάρτη που γίνανε κάτω από καθεστώς αιματηρής τρομοκρατίας και το δημοψήφισμα της 1η; Σεπτέμβρη, δεν άφησαν καμία αμφιβολία σε μας ότι ο μοναρχοφασισμός απογυμνωμένος από κάθε λαϊκό έρεισμα, προσπαθεί να μονιμοποιήσει την εξουσία του yta να ολοκληρώσει το έργο της καταστροφής που άρχισε στη χώρα κα< στα δυο χρόνια που διοικεί κάτω απ' την ξενική καθοδήγηση.

Το καθεστώς του μονόπλευρου εμφύλιου πολέμου που καθίέρωσΕ σ' όλο αυτό το διάστημα, αυτό το σκοπό είχε. Καθεστώς ομαλού πολπικού βίου για το μοναρχοφασισμό αποδείχθηκε ότι είναι ο πιο σίγουρος θάνατος και αυτόν προσπαθεί να αποφύγεί με όλα τα ότφα χιτλερικά τερτίπια κα< χαφίεδοκρατία που καθιέρωσε στη χώρα Μ.

«Η ηγεσία του δημοκρατικού λαού μας, το Ε.Α.Μ., στο διάστημα αυτό των δύο χρόνων ακολούθησε σταθερά το δρόμο της ομαλής λύσης του εσωτερικού μας προβλήματος. Όλη της η πολιτική ήταν και είναι μιο ηρωική προσπάθεια να σταματήσει το μονόπλευρο εμφύλιο πόλεμο που κήρυξαν οι Άγγλοι και ο μοναρχοφασισμος ενάντια στο λαό μας, να απο- τρέψει την ολοκλήρωση του εμφύλιου πολέμου που γίνεται σήμερα στη χώρα μας. Γta το σκοπό αυτό έκανε κάθε υποχώρηση και σπς άγριες καταδιώξεις χιλιάδων αγωνιστών του λαού. στα βασανιστήρια στα αστυνο- μ!κά τμήματα, στ<ς δολοφονικές επιθέσεις, σπς συγκεντρώσεις του. στους εμπρησμούς των γραφείων των οργανώσεων, σπς φυλακίσεις και δολοφονίες. απάντησε με την εθνοσωτήρια συμφιλίωση.

Ma η ψύχραιμη αυτή στάση του είχε σαν αποτέλεσμα ν' αποθρασύνει ακόμη πιο πολύ τον μοναρχοφασισμό, τους δοσίλογους κα) ταγματασφαλίτες. Επίσημες κραπκές αρχές, παρακρατικές οργανώσεις και συμμορίες πολλαπλασίασαν τ<ς διώξεις εναντία στο λαό μας. Κα) αυτή ακόμα η ηγεσία του δημοκρατικού μας λαού δεν απέφυγε ιις δολοφονικές επιθέσεις κα) τραυματισμούς οργανωμένους από τους Άγγλους κα< μοναρχοφασίστες ταγματασφαλίτες. Kat το πογκρόμ αυτό ενάνπα στο λαο μας μετατράπηκε σε σωστή κόλαση στ*ς παραμονές των εκλογών της 31 η; Μάρτη, που έγίναν κατ' εππαγήν των Άγγλων κατακτητών και μετά Ttç εκλογές και το δημοψήφισμα της 1ης του Σεπτέμβρη. Ολοι ο< δρόμοι ειρηνικής διαβίωσης κλείσαν γ<α το λαό μας.

Ήταν αδύνατο νο εξακολουθεί να ανέχεται πς δολοφονίες κα) ατ-


μώσεις χωρίς απάντηση και υποχρεώθηκε να κάνει χρήση ενός δικαιώματος που έχουν όλο) οι ελεύθερο) άνθρωποι, αυτοαμύνθηκε. Απάντησε με τα ίδια μέσα. Προτείνοντας πάντοτε στις παράνομες μοναρχοφασιστικές αρχές και τον πολιτικό κόσμο, το δρόμο της συμφιλίωσης και της ειρηνικής λύσης του εσωτερικού προβλήματος. Αλλά τη συμφιλίωση όχι μόνο δε, τη δέχεται ο μοναρχοφασισμός. αλλά και επίσημα την καταπολεμά. Κρατά- με στα χέρια μας έγγραφο του ίδιου του πρώην Υπουργού της Δημόσιας Τάξης, Θεοτόκη, που συνιστά στα κρατικά όργανα να πολεμήσουν κάθε άνθρωπο που κηρύσσει το σύνθημα της συμφιλίωσης.

Δεν ήταν στο βουνό ούτε 100 αντάρτες ακόμη και ο μοναρχοφασι- σμός άρχισε τις περίφημες εκκαθαριστικές του επιχειρήσεις, με τα απο- σπάσματα της χωροφυλακής, τους συμμορίτες που πάντα τους είχε ένοπλους και τα τμήματα στρατού. Έργο μοναδικό των αποσπασμάτων ήταν να συλλαμβάνουν όλο τον πληθυσμό των χωριών, να τους βασανίζουν να τους πλιατσικολογούν και να τους κουβαλούν στις φυλακές. Καθιέρωσε τα δολοφονικά στρατοδικεία, που καταδίκαζαν με ψεύτικες κατηγορίες και εκτελούσαν πατριώτες που δεν είχαν καμία απολύτως σχέση με τους ένοπλους του βουνού.

Στις μεγάλες πόλεις κάθε υπόλειμμα ελευθερίας που είχε παρα- μείνει μετά τη Βάρκιζα καταργήθηκε και άρχισε άγριο το κυνηγητό των στελεχών και αγωνιστών της αντίστασης και των οργανώσεων. Η τακτική αυτή της δολοφονίας και, λαϊκής εξόντωσης έσπρωξε κι άλλες εκατοντάδες στην αρχή και χιλιάδες αργότερο ανθρώπους στο βουνό. Και ο εμφύλιος πόλεμος άναψε σ' όλη τη χώρα με τις καταστροφικές συνέπειες του. Έτσι κάθε απόπειρα του μοναρχοφασισμού να ρίξει αλλού τις ευθύνες του εμφύλιου πολέμου, να κατηγορήσει τις γειτονικές μας δημοκρατικές χώρες, ότι αυτές οργανώνουν και ενισχύουν το Δημοκρατικό Στρατό μας. γιατί επιβουλεύονται τάχα την ανεξαρτησία και, ακεραιότητα της χο3ρας μας, θα συντρίβει κάτω από την ωμή πραγματικότητα. Γιατί ο Δημοκρατικός Στρατός που οπλίζεται και τροφοδοτείται αποκλειστικά και μόνο από τις δυνάμεις που αντιπαρατάσσει ο μοναρχοφασισμός για να μας «εξοντώσει, έχει πλήρη επίγνωση της αποστολής του και η δύναμη του έγκειται στην αμέριστη υποστήριξη των πλατιών λαϊκών μαζών, που επί δυο χρόνια δοκιμάζουν τα «αγαθά της αγγλικής κατοχής» και των μισητών ττρακτόρων της.

Και δεύτερο, γιατί ο Δημοκρατικός Στρατός μας. είναι στρατός της ελευθερίας, της προόδου και της ειρήνης. Και την πρόοδο δεν υπάρχει


καμία δύναμη στον κόσμο που να μπορεί να τη δαμάσει. Ο Δημοκρατικός Στρατός είναι σταθερό προσηλωμένος στο δίκαιο κα) την ηθική. για την οποία αγωνίζεται ο ελληνικός λαός με τη δημοκρατική του ηγεσία επικεφαλής. Ο Δημοκρατικός Στρατός μας ενσαρκώνει ολόψυχα τα ιδανικό του αντιφασιστικού αγώνα που έκαναν οι φιλελεύθεροι και δημοκρατικού λαοί στον μεγάλο αυτόν πόλεμο, με ανυπολόγιστες θυσίες, ενάντια στο φασιστικό σκοτάδι και τη βαρβαρότητα. Οι μαχητές του αποτελούν μια ατέλειωτη φάλαγγα ανθρώπων που θυσίασαν τα πάντα για την υπόθεση της ελευθερίας και της ειρήνης, της ομαλότητας κα) ανοικοδόμησης. Έχουν σταθερή την απόφαση τους να συνεχίσουν τον αγώνα, με όσες Ουσίες κι αν χρειασθούν. μέχρι την πλήρη δικαίωση τους)).

«Ο Δημοκρατικός Στρατός εμπνεόμενος σπό το πνεύμα της συμφιλίωσης και της ομαλής δημοκρατικής λύσης του εσωτερικού προβλήματος που απασχολεί το λαό μας. δεν παρέλειψε μέχρι σήμερα καμιά ευκαιρία Πρότεινε τα μέτρα εκείνα που θα ανοίξουν το δρόμο στην ομαλή δημοκρατική λύση του, σε απόλυτη σύμπτωση γνωμών με την έγκυρη δημοκρατική ηγεσία του Λαΐκοδημοκρατικού μας κινήματος, που εκπροσωπεί τη θέληση του δημοκρατικού λαού μας. ως προς τα αίτια που προκάλεσαν τον εμφύλιο πόλεμο στη χώρα μας και το τέρμα του. Επιμένουμε και επαναλαμβάνουμε ότ) χωρίς:

1. την αποχώρηση των Αγγλικών στρατευμάτων από τη χώρα μας2. τη συμμετοχή του ΕΑΜ σε Κυβέρνηση3. τη Γενική Αμνηστία4. το ξεκαθάρισμα του κρατικού μηχανισμού από τους δοσίλογους

και ταγματασφαλίτες5. την αποκατάσταση της δημοκρατίας και ελευθερίας στο στρατό

και τα σώματα ασφαλείας6. τη διενέργεια λεύτερων εκλογώνδεν είναι δυνατό να ησυχάσει η χώρα μας, να εξασφαλιστεί η ομα-

λότητα και οι λαϊκές ελευθερίες. Δημοκραπκός Στρατός και λαός θα συνεχίσουν την πάλη τους μέχρι την ολοκληρωτική πραγματοποίηση των δικαίων και ποθούν τους. βέβαιοι ότι όλοι οι δημοκρατικοί λαοί θα συντρέξουν στο έργο τους αυτό

Ο Δημοκρατικός Στρατός πιστεύει ότι η Εξεταστική Επιτροπή του ΟΗΕ που αντιπροσωπεύει όλους τους δημοκρατικούς και φιλελεύθερους λαούς που πολέμησαν με αφάνταστες θυσίες yta την ήττα του φασισμού, ακολουθώντας το δρόμο της αντικειμενικής έρευνας της κατάστασης που

Μ ίΐμαυια στον Εμφύλιο 1Η46-1949

υπάρχει στη χώρα μας, θα βρει τα πραγματικά αίτια που προκάλεσαν τον εμφύλιο πόλεμο και θα βοηθήσει στην εκπλήρωση των πόθων του λαού μας, που δεν είναι άλλος απ' αυτούς που πολέμησαν όλο) οι δημοκρατικοί και αντιφασίστες λαοί: Η ΕΛΕΥΘΕΡίΑ

ΤΟΓΕΝίΚΟ ΑΡΧΗΓΕίΟ ΤΟΥΔ.Σ ΕΛΛΑΔΟΣ»


Πηγές :Γενικά Αρχεία του Κρότους Ν. Ημαθίας (ιδιαίτερα το αρχείο Μίχάλη Αδαμίδη το οποίο επεξεργάστηκε ο φιλόλογος Χρήστος Σκούπρας)Αρχεία Πρωτοδικείου Βέροιας (Ειδικό Δικαστήριο Δοσιλόγων)Από το Αρχείο του Κωνσταντίνου Καραμανλή (Εκδοση Καθημερινής 1ος τόμος) Εταιρεία Διάσωσης ιστορικών Αρχείων 1940-1974 (ΕΔ)Α)Αρχεία Σύγχρονης Κοινωνικής ιστορίας (ΑΣΚί)Εθνική Βιβλιοθήκη (Ψηφιακή ανατύπωση των εφημερίδων Ρ ίΖΟ ΣΠΑ ΣΤΗΣ, ΕΜ ΠΡΟΣ. ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ).Ανέκδοτες πηγές:Πρακτικά συνεδριάσεων του Εργατικού Κέντρου Βέροιας Αναμνήσεις Αντώνη Τσέου (καπετάν Αμίκος) από Φυτειά Αναμνήσεις Νίκου Γίάγκογλου (Φεραίος) από Βέροια.Εφημερίδες:Ρ ΙΖΟ ΣΠ Α ΣΤΗ Σ (Σκόρπια φύλλα 1946-47)ΘΑΡΡΑΛΕΟΣ (1ο τόμος)ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ (1946.1947.1948.1949)ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΒΟ ΡΡΑΣ (1946.1947,1948.1949)ΕΛΕΥΘ ΕΡΙΑ (1946. 1947.1948.1949)ΕΜ ΠΡΟ Σ (1946,1947. 1948.1949)ΦΩΣ (1947)ΕΜΦΥΛίΟΣ ΤΥ Π Ο Σ : Εβδομαδιαία συλλεκτική σειρά (Όλα τα τεύχη)Περιοδικά:ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΉΚΗ ΕΠ ίΘ ΕΟ ΡΗΣΗ 4/1996. 7/1997. 6/2006 ΕΘΝίΚΗ Α Ν ΤΙΣΤΑ ΣΗ : Τριμηνιαία έκδοση της ΠΕΑΕΑ (Όλα τα τεύχη) ΑΡΧΕΙΟΤΑΞίΟ:Περιοδική έκδοση των Αρχείων Σύγχρονης Κοινωνικής ίστορίας (Τεύχη 1-8)

Β!ΒΛ)ΟΓΡΑΦίΑΑηδονίδης Μιχάλης, Ένα ανταρτόπουλο θυμάται. Βέροια 2003.Αιγαίο. Αρχιπέλαγος Μαρτυρίων.ΥπουργείοΑιγαίου-ΕταιρεΙα Διάσωσης Ιστορικών Αρχείων 1940-1974.2004.Αλεβιζάτου Νίκου, Οι πολιτικοί θεσμοί σε κρίση 1922-1974. Οψεις της ελληνικής εμπειρίας. Εκδόσεις: ΘΕΜΕΛίΟ 1983.Ανάγνου Θ. Γ., Στα κάστρα του Αγώνα. Με το Δ ΣΕ. Εκδόσεις: ΣΥΓΧΡΟ ΝΗ ΕΠΟΧΗ 1998.Αποστόλου Σπυρ. Στέργιος, Η κομματική οργάνωση Νάουσας του Κ Κ Ε και το πανελλήνιο αριστερό κίνημα (1918-1937), Νάουσα 2003.Βαρδινογιάννης Βαρδής - Αρώνης Γ. Παναγιώτης. Οι μισοί στα σίδερα. Εκδόσεις: ΦΙΛΙΣΤΩΡ 1995Βουρνάς Τάσος. Ιστορία της Σύγχρονης Ελλάδας. Ο Εμφύλιος. Αθήνα 1981.Γούναρης Κ. Βαοίλης, Εγνωσμένων κοινωνικών φρονημάτων. Εκδόσεις: ΠΑΡΑ-


ΤΗ Ρ Η ΤΗ Σ 2002.Γεροζήσης Αθ. Τρίσντάφυλλος, Ανταρτόπουλο crro ΔΣΕ. Το χαμένο ημερολόγιο. Εκδόσεις: ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΕΠΟΧΗ 2000.ΓΈΣ: Αρχεία εμφυλίου πολέμου (16 τόμοι). Εκδοση: Δ/νση ιστορίας Στρατού 1998.ΓΕΣ: Ο Ελληνικός Στρατός κατά τον Αντισυμμοριακό Αγώνα (1946-1949). Επιχειρήσεις του Γ Σώματος Στρατού (1947-1949). Εκδοση: Δ/νση ιστορίας Στρατού 1976ΓΣΕΕ.Φωτογραφίζοντας...τις Μνήμες και την ιστορία του Εργατικού Συνδικαλιστικού Κινήματος: Εκδοση ΓΣΕΕ-Αρχείο Ιστορίας Συνδικάτων 2001.Γρηγοριάδης Ν. Φοίβος. Ιστορία του Εμφυλίου πολέμου 1945-49 (Το Δεύτερο Αντάρτικο). Εκδόσεις: Κ. ΚΑΜΑΡΙΝΟΠΟΥΛΟΣ.«Δεν θέλω να μου δέσετε τα μάτια...ο. Εταιρεία Διάσωσης Ιστορικών Αρχείων 1940-1974 (ΕΔΙΑ). Αθήνα 2004.Δασκαλάκης Απόστολος. Ιστορία Χωροφυλακής 1936-1950.Αρχηγείον Χωροφυλακής, Αθήναι 1973Ζαούσης Α. Αλέξανδρος. Η τραγική αναμέτρηση (Α+Β τόμος). Εκδόσεις: ΩΚΕΑ- ΝΙΔΑ1993.Ζαφ&ρόπουλος Δημήτριος. Ο Ελληνικός Στρατός κατά τον αντισυμμοριακόν αγώνα 1946-1949. Εκδοση: 1956Ηλιού Φίλιππος. Ο Ελληνικός εμφύλιος πόλεμος. Η εμπλοκή του ΚΚΕ. Εκδόσεις: ΘΕΜΕΛίΟ 2004.Οεοχαράρος Χρήστος, Χαρίλαος Φλωράκης και λαϊκό κίνημα. Εκδόσεις: ΤΥΠΟ- ΕΚΔΟΤΙΚΗ 2001.Ιστορία του Ελληνικού Εθνους (τόμος Ι Σ Τ ) . Εκδοτική Αθηνών Α.Ε Ιστορία του νέου ελληνισμού 1770-2000 τόμος 8ος). Εκδόσεις ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΓΡΑΜΜΑΤΑ 2003.Ιστορία των Ελλήνων (1940-1949 13ος τόμος). Εκδόσεις ΔΟΜΗ 2006. Καποπουλος Κώστας. Αναμέναμε το θάνατο. Εκδόσεις: Κ. Καπόπουλος 1989. ΚατσήςΔημήτρης, Το ημερολόγιο ενός αντάρτη του ΔΣΕ 1946-1949 (1ος. 2ος, 3ος, 4ος. 5ος τόμος).Καραγιάννης Ν. Γιώργος. Η εκκλησία από την κατοχή στον εμφύλιο. ΠΡΟΣΚΗΝίΟ 2001.Καρανόσιος Κ. Χρήστος, Η Νάουσα στην εθνική αντίσταση και στον εμφύλιο. Αθήνα 2004.Εκδόσεις ΚΚΕΤρίχρονη εποποιία του Δ ΣΕ 1946-1949. Εκδόσεις ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ-ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΕΠΟΧΗ 1998Δοκίμιο ιστορίας του Κ Κ Ε (Α'τόμος). Εκδόσεις: ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΕΠΟΧΗ 1995 Δημοκρατικός Στρατός (Α+Β). Εκδόσεις: Ρ ΙΖΟ ΣΠΑ ΣΤΗΣ (επανέκδοση).Επίσημα κείμενο του ΚΚΕ (6ος τόμος). Εκδόσεις: ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΕΠΟΧΗ.1987. Διακήρυξη της Κ Ε του ΚΚΕ για τα 60 χρόνια του ΔΣΕ (ΚΟΜΕΠ4-5/2006)


Ο αντικομμουνισμός χθες και σήμερα: Εκδοση Ιδεολογικής Επιτροπής της Κ .Ε του ΚΚΕ. Εκδόσεις: ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΕΠΟΧΗ 2006.Στα σαράντα χρόνια του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας. Εκδόσεις : ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΕΠΟΧΗ 1987Δελτίο Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας Δ ΣΕ. Εκδοση Γενικού Αρχηγείου ΑΣΕ (επανέκδοση, εκδόσεις ΜΝΗΜΗ).Κουλούρης Νίκος, Ελληνική βιβλιογραφία του εμφυλίου πολέμου 1945-1949. Εκδόσεις: Φ ΙΛ ίΣΤΟ Ρ 2000.Κυρίτσης Νίκος. Δημοκρατικός Στρατός Ελλάδας. Βασικοί σταθμοί του αγώνα.. Εκδόσεις: ΣΥΓΧΡΟ ΝΗ ΕΠΟΧΗ 2003.Κυτόπουλος Νίκος, Η μάχη της Νάουσας. Εκδόσεις : ΣΥΓΧΡΟ ΝΗ ΕΠΟΧΗ 1999 (επανέκδοση).Κωστόπουλος Τάσος, Η αυτολογοκριμένη μνήμη. Τα τάγματα ασφαλείας και η μεταπολεμική εθνικοφροσύνη. Εκδόσεις: Φ ΙΛ ίΣΤΟ Ρ 2004Λάζαρης Βασίλης, Ο εμφύλιος πόλεμος στη Αχάια. Εκδόσεις. ΣΥΓΧΡΟ ΝΗ ΕΠΟΧΗ 2006.Λυμπεράτος Π. Μιχάλης, Στα πρόθυρα του Εμφυλίου πολέμου. Εκδόσεις: ΒΙΒΛΙ- ΟΡΑΜΑ 2006.Mazower Mark, Μετά το πόλεμο . Ανασυγκρότηση της οικογένειας, του έθνους και του κράτους στην Ελλάδα. 1943-1960. Επιμέλεια : Εκδόσεις: ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑ 2000 .Μαργαρίτης Γιώργος, Η ιστορία του ελληνικού εμφυλίου πολέμου (Α+Β). Εκδόσεις: ΒΙΒΛΙΟΡΑΜΑ2Μ1.Μάστορα-Ψαρογιάννη Ολγα, Στο δρόμο του Χρέους. Εκδόσεις: ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΕΠΟΧΗ 1995Μαυρίκος Γιώργος, Το εργατικό συνδικαλιστικό κίνημα 1918-1948.Εκδόσεις: ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΕΠΟΧΗ 2002.Ματθαίου Αννα-Πολέμη Πόπη, Η εκδοτική περιπέτεια των ελλήνων κομμουνιστών Από το βουνό στην υπερορία 1947-1968. Εκδόσεις: ΒΙΒΛΙΟΡΑΜΑ-ΑΣΚΙ 2003. Μελέτες για τον εμφύλιο πόλεμο 1945-1949. Εκδόσεις: ΟΛΚΟΣ 1992. Μπαρτζιώτας Βασίλης. Ο Αγώνας του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας. Εκδόσεις: ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΕΠΟΧΗ 1981.Μπαρτζιώτας Βασίλης. Εξήντα χρόνια κομμουνιστής. Εκδόσεις: ΣΥΓΧΡΟ ΝΗ ΕΠΟΧΗ 1986.Μπενάς Τόκης, Του Εμφυλίου. Εκδόσεις: ΝΕΑ ΣΥΝΟΡΑ 1996.Μπουρλίδης Τάκης, Τα λουλούδια περιμένουν περισσότερο φως. Θεσσαλονίκη 2005.ΝικολήΔ., Ιστορική πορεία του Ελληνικού Εθνους Αθήνα 1990.Ο Εμφύλιος Πόλεμος. Εκδόσεις : ΘΕΜΕΛΙΟ 2002Ο) άλλοι καπεταναίοί. Αντικομμουνιστές ένοπλοι στα χρόνια της κατοχής και το εμφυλίου. Εκδόσεις: Ε Σ Τ ΙΑ Σ 2006.Πτυχές του εμφυλίου πολέμου 1946-1949. Εκδόσεις: Φ ΙΛΙΣΤΟΡ 2000.

π πμυοιυ utov Ε μ φ υ Α ΙΟ lH4b-lH4H

50 χρονιά μετά τον Εμφύλιο. Εκδόσεις: ΕΡΜ ΗΣ 1996Παπαγεωργίου Αλέκος. Εμπειρίες ένοπλων αγώνων.. Εκδόσεις: ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΕΠΟΧΗ 2001.Παπαγιάννης Αστέρίος. Τα παιδιά της Λύκαινας. Σταύρος Εκδόσεις: ΣΟΚΟΛΗ. Παπαδάκης Ιωάννης, Μισός αιώνας πολιτικών αγώνων και εθνικής δράσεως. Πηγαδάς Νίκος. Αίγινα...κάθε κελί σελίδα ιστορίας. Εκδόσεις: ΠΟΝΤΙΚί. Πολυζωιδης Κ. Σταύρος, Η Ιατρική στη Βέροια. Βέροια 2002 Σακελλαρίου Νώντας. Το Υγειονομικό του Δημοκρατικού Στρατού. Εκδόσεις: Αφων ΤΟΛΙΔΗ.Σέρβος Δημήτρης, Το παιδομάζωμα και ποιοι φοβούνται την αλήθεια. Εκδόσεις: ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΕΠΟΧΗ 2001.Σέρβος Δημήτρης. Παράνομες Χειρόγραφες Εφημερίδες στις φυλακές και στις εξορίες. Εκδόσεις: ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΕΠΟΧΗ 2003.Σταθάκης Γιώργος. Το δόγμα Τρουμαν και το σχέδιο Μάρσαλ. Η ιστορία της αμερικάνικης βοήθειας στην ΕλλάδαΕκδόσεις: ΒΙΒΛΙΟΡΑΜΑ2004.Στιόκας Γιάννης. Μια ζωή στο αγώνα. Βέροια 2006.Σφήκας Δ. Θανάσης. Πόλεμος και Ειρήνη στη στρατηγική του ΚΚΕ 1945-1949. Εκδόσεις: Φ ΙΛΙΣΤΩΡ 2001Σφήκας Δ. Θανάσης. Οι Αγγλοι εργατικοί και ο Εμφύλιος Πόλεμος στη Ελλάδα. Ο ιμπεριαλισμός της «Μη Επέμβασης)). Εκδόσεις ΦΙΛΙΣΤΩΡ 1997.Τασιόπουλος Τάσος. Κεφαλοχωρινά νέα. Εκδοση : ΤΕΔ Κ νομού Ημαθίας, Βέροια 2006Τερζόγλου Νίκος. Η στρατιωτική εκπαίδευση στελεχών στο Δημοκρατικό Στρατό Ελλάδας. Εκδόσεις: ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΕΠΟΧΗ 2003.Τζαμαλούκας Γιώργης. Ενάντια στο θάνατο στο Γράμμο και το Βίτσι. Εκδόσεις: ΕΙΡΗΝΗ 1978.Φλάισερ Χάγκεν (επιμέλεια). Η Ελλάδα '36-'49. Από τη Δικτατορία στο Εμφύλιο. Τομές και συνέχειες.Εκδόσεις: ΚΑΣΤΑΝΙΩΤΗ 2003.Χουζούρης Στέφανος, Γιατρός σε τρεις πολέμους, Θεσσαλονίκη 1988.Ψιμούλη Βάσω. κΕλεύθερη Ελλάδα»/ «Η φωνή της Αλήθειας)). Εκδόσεις: ΑΣΚΙ- ΟΕΜΕΛΙΟ 2006.


ΑΡΧΕ!0 ΦΩΤΟΓΡΑΦίΚΟΥ ΥΛίΚΟΥ 1941-1949

Περιλαμβάνονται και ντοκουμέντα της περιόδου 1941-1946 τα οποία δεν συμπεριλήφθησαν στα δύο προηγούμενα βιβλία.

203


rtPOKHPYHISΓ 1 Ρ Ο Σ T o n Β Β Ρ Ρ Ο ΙΚ Σ

ΑΡΧΕίΟ Μ. ΑΔΑΜίΔΗ ΓΑΚ N. ΗΜΑΘίΑΣ Προκήρυξη που κυκλοφόρησε στη Βέροια με την είσοδο των γερμανών (9/4/41)

Χωρίς σχόλια...

η πμααία στον εμφύλιο 1946-1949

$ 3 3 3 3 $ " ^

------------------------€

ΚυΜΜ, ^ΜΜΑ ΕλλΑ!ίΑΣ gΠΕΡίΦΕΡ. ΕΠίΤΡΟΠΜ ΒΕΡΟίΑΣ 8

ΠΡΟΣ^ΛΜΣΜ ί'--- ' '. : $

Σ ύ ν τ ρ ο φ ο ί #^ g

A ü p t c , 8 & γ ί λ ε ί 6 γ ι ο ρ τ κ ΰ μ ά ί τ ω ν 3 6 χ ρ ό ν ο ν ^τ ο ϋ n p s i i x b û Κ ο μ μ ο υ ν ί ο τ ι χ ο ϋ Κ ο μ μ χ τ ό ; μ ^ ί - ^Σ τ ή \ π λ χ τ ε ί χ τ ο ϋ ώ = ό λ ο γ : ο ΰ 3 ά γ ί ν ε ! μ ε γ χ λ η ^σ ν γ χ έ ν τ ρ ω α η c r n v o n o t x ο μ ι λ η τ ή ς 6 ά ά ν ο ί π τ ύ ξ ε ί ^τ ή ν ί ο τ ο ρ ί κ τ ο ϋ Κ ό μ μ ί χ τ ο : μ < χ : π ο ύ ί ά ρ ύ & η χ ε n p t \ ' ^ά π ο 26 x p ô v t a , τ ο ύ : Α γ ώ ν ε ς τ ο υ τ ί ζ ε υ τ υ χ ί ε ς τ ο υ , ^χ κ ί τ η ν ο λ η έ π ί 5 ρ χ 3 η τ ο υ 3 τ ή ^ ' π ο λ ι τ ί χ ή ζ ω ή τ ή : ^χ ώ ρ χ ; μ χ : . - R

Π ^ ί ρ τ ε o Â o t μ έ ρ ο ς σ τ ο γ ι ο ρ τ α σ μ έ Μ < : t e ή & ρ κ ^

" η τ Μ τ & 26 χ ρ ό ν ι χ τ ο ϋ ά τ ο χ λ έ ν ι ο υ Κ ό μ μ χ τ ό ς μ χ ; ^

Ζ η τ ώ ό & ) < ΰ γ ΐ 3 τ ο ς ά ρ χ η γ ό ς τ ο υ Ζ κ χ κ ρ ί ό ί ά η ς

^ P X a o Μ. AÆ4M//ÏH fRK Λ/. ^Μ^Θ/ΑΣ


^ Π ρ έζ Ττΐζ- ϋ έ ρ ο ί ί ^ ^

*0 M ovrsp )(o^(jtr}iQ <, ο ! b o o t \ e y o Î , σ ννΒ ρ γΑ * :^ του &λκo-r?Î% cJc y i v c t . -:4xe T o C .^ .- .K w a p ^ t^ s a s o v Â ^ vm d ^ rovcr* çy tn a v -:t$ T o u t eyanrtv τ η ν ένίη ξ^ ίτη o w ^ u ^ o v μ ο ο ^ Α γ γλ ίπ ζ .

*=û^ ^.-'τγλί^Η^ν A p x 5 ^ c ^ o f v & jv , μ & τ:6 — νύχοράγ*!μ κ Α γρίΜ θ#νν o t.γ^.νά ονραγ ό στφν Muic-του na( <?-coJ( κκρυ?:λσν 6ν00ζ.

*Η τά\-:{. η τοοζ κ&Ύτί μΗ-ί -την'-λ Τκ nâ en*ë ?οβίρί^'γ^τ^ ροβον^ 'o t ^ ^ ν ΐ - τ ί ς . ?-?c ^ p s ç t l n τ ο ν ς *(c/ μ ί &vctx*r% t :a p ^ u p ^ -ιρ!-γύύ&ηι

u o v a p ïn ç ^ n t .'n û v ^ ρ ^ β ω ν ^ β^λ^*τί ^p<*Y^-fT-r^v ^ν^ρ^οσ-τη <r-:(ùni & p m p c w v χΜρο^.' - k o ^ , ^ ίν Λ ί X(^ lpà^v^*Tipo\;$f5t-?t ^ ty y v & s i , ΰ Γ να ί v a -rs^C)-

τ -^v '*0 c\)TC4 ^ c û ^ έ ν λ : 5 γ .? € nnp^c ^ -:οός ^ ^ ^ χ τ η τ ί ζ ^ v

v n o ^ o v n *7in; t^ v ^ t νσ 0 % \n τ ί ξ η ^ v * :^ ^τΗ^ς t t p ç ^ , b c v

H. Λ .^ . H^onmc

^ P X E / O Μ . Α Δ 4 Μ / /1 Ν Î ^ K f i Η Μ ^ Θ Μ Σ

Προττσγαν&στ^ό rvrt/yyo rtjv αρχώ^ Trot/ χυκ^οφορούο^ cry^v Maxpôv/ytyo.- - *rn Α^ο^Ο ΤΜ ΙΕΛ Λ λΔ^^.


Α Π Ο Χ Η Α Π Ο Χ ΗΤΟΜ ΕΠΠΉΚΜ Ε . Α . Μ . ίίΙ'ΜΗ

Π Ρ Ο Κ Η Ρ Υ Ξ ΗΠρά; τό Λ αό Γ^EptφÉρe^άs uas

n c t T p t ü ï e g Δ η μ ο χ ρ : ζ τ ( χ ο ί π ο λ ΐ τ Ε < ;

'Attexn! Mai μόνον Αποχή! Μαχρ*:χ "πέ τι; ΚόίλΛί !

^ Έ ή τ ω ή Λ Π Ο Χ Η !—Κοίτω το tx^oytxôxaTatOM^-

aoua ΐη: τοΰ Μ^ρτη

Α Ρ Χ Ε Μ ) Μ . Α Δ Α Μ Μ Η Μ Κ Μ. Η Μ Α Ο ίΑ Σ

207


Π.Σ. Ε . Π . Ο . Ν . BEPOiRÏ

Ζ ΗΤ Ω Η 23 ΦΛΕΒΑΡΗ 1943Μ ΕΡΑ ίΔ Ρ Υ Σ Η Σ ΤΗΣ ΕΠΟΝ j_<;m

F n o v tÎm ^ 'Xtot κχί \ έ ί ί , Λκέ τη$ Bipem ;

όίϊς Mcrir Ε9ΜΙΚΗ ΣΥΓΙΕΙΔϊ*Σ Η Π Ε Ρ Ν Α Ν Ε ! A έ.γν63ζω- ιό ννφ 3 ν

Κσ( a û r t s Π Ο ΤΕ ΠΕ!Α α.Α Σ!Σ.Μ 0Σ- Π Ο Τ Ε ΠΕ!Λ ΠΟΑΕ/ΛΟΣ. ΣΥΜ Φ 'Λ !3ΣΜ TQM ΊΞ Ο -Ί A W E = \P lH T A Α Π Ο !ΔΕΟ Λ Ο Γ!^Ε*:.

& νώ τ:ρ3 ο ΰ τ ά t& av^c. ΑΠΟΤΕίΜ ΟΥΜ Ε ΤΟΗ Π Ε ίΟ Ά Ε ΓΑ Λ Ο ΦΟΡΟ Τ ίΜ Η Σ ΚΑ! ΕΥ ΓΝ Ω- $ ΟΣΥΝΗΣ

ô?.mics, tïvm.càviOYt Β*3τ;9.:ίρίνη v< ooytΗ Ε Η Ο ΙΗ Τ Α ΑΥΤΗ ΆΟΝΟΜ Σ Τ Ο Υ Σ ΕΧ

Θ Ρ Ο Υ ί ΤΗΣ Ν ΕΟΛ ΑΪΛ Σ Δ ΕΝ ΣΥλΙΦ ΕΡΕί. ΑΥΤΟ! ΜΟΜΟΝ ?ΟΜ ΑΛΛΗΑΟΣΠΑΡΑΓΛϊΟ Τ Ή Σ ΠΟΘΟΥΝ.

Κ a λ ο 3 μ s

-Z H T C H ΜΕΟΛΑίΑ I H I Β ρ ρ Ο ίΑ ΣXEC! ΚΑΙ ΧΕΕΣ ΕΜ ΠΡΟΣ Γ ί A TC ΜΕΛΛΟΧ ΜΑΣ

^PXe/O Μ. ΑΑ4Μ/ΑΗ ΜΚ Λ/. ΗΜ^ΘΜΣ


Η ΑΠΕΡΠΑΚΗ ΕίΉΤΡΟΠΗ ΕΡΓΑΐΟΝ ί(Αί ΕΡΓΑίΡΜΝ ΕΡΓΟΣΐΑΣ!!!Ν ΒΕΡΟίΑΣ

Προ; όλον τον Λαό ifn πόλη$ pasΓΜΠΎ Αηεργοΰμ^. rcii .yju.Î 7 svsjv vi àxa-

pxft ïc? iviym rHiss 3ii έργ??:ά :ί !:v όηίρχο Sps- xa: î:n ci ^^:0t^pct is

ί?χ^7 ^ Â p r â ? : ^ ; . για:: si έργί3τ?3^χ ΐ:χ:^&ύν î- P?S!pyr%y Y-i vi ή 5*53# -tâ -<a3H*o-c-j tv2

: 2?μ:νο Δίχ:μζ?γ;. ^ y p a ^ i i t i : va.i - 2ρ κ λ ίΖ ί^ . ι&ΰ; 5t i 7 ï ? .μ -pspçc&^np τά- ûriiis:;::; ?:υ.

μΛ τψ^/.ίρ^; 200('ίκ3ρ7χμ: μ:;οίίίμιτ& 250 z^J^Ôop. τρί^η&χ^

^ * * ή ^ -t ^ ^ 'pY^^=- ΐψ ^ λίρχ: o^t) -ό7 Ι5(λ0()') 2s. ^ίρ7?ΰμ: μ^ρίχ^μΐΐί 7 )ΰ ί-3ς_2,00() S?. '"" .'Κ ^3έ-η:ΐ3γν!^ΐ:; ΐ ? μ -ρ ίϊίά μ χπ τ -1 rpc.3^^:^& μί 2 udvsv

ν η μ τ ΐ ^ ^ ημ^ρήτ^ "xpSY w yi/îx^v^Û yjtï μέ ^ιμ^! - 3 /κ ΐΰΰ^ΟΟΟ 5ρίΥργάίί^ xt* ίργΛτρχ; x&Â:t. π:πίί&^3Βίί

xn îpY n xs 3γώ^υ *î vi' έξ<ί3?3λ:32ίίμϊ 6ππ^ρτ^ xod γΜ- τ! ]d τ ί r^ p jin n xtpS^ to '^ 3iv :5ΰχ&τρ!^ * i ôÎxati χίτ^μΐτάμις.

3^v ^ λω ι^ ; γίά âvx ^(ρ?χ3μχ?3.Οί ip Y in : xai &ί àpYâ?p:cç $μω; 7ΐ3^;:ρ-?υ-/ â^.tôouv γ:^Υ3 ά ω ^ τ ιο ;

ίνω μέ/e: κ λ ό / , μ^χρ^ΐ xa&i i-.jÊpY:te &à Ri:xsX?^3& vv ΐ γ /ίι^ ρ ^ ίιμ ίχρ : τ^μ n/.r<^; λΊ^ιη^ τ^-' ^:τ<^μχ:ων x :t ^ ρ* ί -:*^'- ίξι==^-ίΐμ ίνη ytat! :tTct:û&ut': γ : ί ό^μ^ μ3ζ, ';?Α *-*"'

Ζ ^ ρ ϋ μ ϊίχτ? 5λ? *s Àa& 'ά ày&iyy'p^ '6^ωί t!iÿ)tkv ο: έ^ Y Y sÀ pxti!: ^ : 6:oi^yvt; τΐ}: π ^ ; μ ^ .

β ρ 5 3 Χ ϊλ ? ϋ \ϊϊ: ίλ&: ρ: 4ργάίες ΐργτΐρ:5: 'ό*<< :ργ53ΐ2?ίων Rai ά?κντ6ορ- γ<ίων Β κ ο ία ;ό ^ a5xc K'jptux^xal A s: 9.30' κ.μ. :i; τ^ 'ίΕργ,

B ip o n τή 12 Is'^cujpfo!: Ι-94Η Η ΑΠΕΓΓ(ΑΚΗ ΕΠΪΤΡΟΠΗ ΕΡΓΑΤΜ^!. EPfATPtON ΕΡΓΟ ΙΤΑ Μ Μ ΒΕΡ?!ΑΣ

McTFvat AtXurritif ^K iwn Mcev voL i jtiÎKΠηγή . , . ?ίr ^ v e i U n Βο-ρβ&ρχ SsAM^tAçvXpuacôX=t Μά:αίν . ï'ajpyt&i 'AcXxgt 'eyAeu

/SPXE/O Μ. ΑΑΑΜΜΗ Π4Κ A/. ΗΜΑΘίΑΣ


Δ Η Μ Ο Κ Ρ Α Τ Ε Σ

Έ γ γ ρ α φ ή τ ε σ τ ο ύ 5 ΕΚλ, ίίΑΐΑλΟΓΟΥΣΑΝΑΚΟ!ΝΩΣΗ

n p ô g

1C ΑΑΟ ΒΕΡΟΙΑΣ ΚΑΙ ΠΕΡίΧΟΡΩΝΌ ουνχοπίομ6; Κ&μμάτων EAAf Βεροίας χκλεΤ

xct&e πολίτη ?t&ù 5tv Etvxt γραμμένος οτοΰξ έχλο-

ytxoù χκτκλέγοΰ; νά 3.nÛ3Et νά έγγραφεΐ έμέοως.

Χρέος χ&§ε δημοχοάτη a vut νά μή iyiost νά

χα8εΐ ή KÙxmpt'a ποί) τ ν οίνε-α γίά và Ttâpet μέ-

οο;, με τήν ψτ)γο nu οτήν μάχη ft& τή Δημο- χρητία.***0ί έκτροπε; ,ί/χουντάξεω: των ixXoYtx&v ΧΛ- **** \ 'ΟΗχόγων λειτουργούν χχ^ημερίνά.

*OXm. xt' St3*ot πού γεννήθηχχν τ& 1925 νά

φρο\τίοητε άμέσωΓ yti τήν έγγραφή σκς προτού

τελε'ώσεί ή npothontu, ή 5ποία λήγει οτ!ς 2 τού

Ίοΰλου 194G.

Η E H IT P O Ïm T o r ΕΑΜ ' ΚΟΜΟΥ Β Ε ΡΟ ΙΑ Σ

ΛΡΧΕ/Ο Μ. ΑΔΑΜΜΜ fl4K Μ. ΗΜΑΘ/Α^


ΖΗΤΩ H 25 ΜΑΡΤΊΟΥ

tmtnmim nmnm ΕΑΜ mu;Π Ρ Ο Κ Η Ρ Υ Ξ ΗΠΡΟΣ ΤΟ ΛΑΟ ΐΟΥ NOMOV ΜΑΣ

Ελλη ϊΑ .Ytop?n τή ;-*rcû :!

Me τ& pfyatlÔHVcx n^rp^Ttuât

( ^ ΓΜί ΔΜΜ-Ι^Ρ^λ.fi A ΑΗΕΞΑΡΓΜΣ)?..*

? - ί θ Σ ^ ί \ E L Σ rÎ^ 25 τcù M i^rn

24 N ip ïn !?46

H ΔΙΑΚΟΜΜΑΤΙΚΗ ΕΑΜ ΒΕΓΟΑΣ

APXE/O M. AAAMMW Γ4Κ N. ΜΜ^ΘΜΣ

211


ΠΟΑ. ΣΥΝΑΣΠίΣ. K0MMATQN Ε. Α. Μ.

π Ρ Ο Κ Η Ρ Υ Ξ ΗΠρό;

Το λαά Bépotas, Νάουσσα καί Kcrrep(vn5

* ΚΕ) ΝΟ ΠΟΥ ΠΡΕ- ΠΕ) ρ λ Π Ε Ρ ίΣ ΙΟ Τ Ε Ρ Ο -,κ ^

Δί)<&π&ρχΜ ΛμφίΡολία Βλη αότή ήxa-rùoce^ Λτκ: sf) μοναρχο ρο*tntttd) ocvfpyo^Îo^pi^pta wmt^vgt οΜ^α-

ΥΜΜ^ήΤ^^*ΛγέτΗ^^!!?ΥΛΑ ΟΛΟΦTA

!!ίφνλα^ή^Μ^)ρό. tw^tvo, Auvcnô. το<.

ZHTQ Η ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΗ ΕΛΛΛΑΑ ΖΗ τΟ Η ΛΑ-!-ΚΗ A H E ^A P lH tiAXiHTQ Ο ΜΡΏ ί ΚΟΣ ΑΗΜΟΚ. ΑΑΟΣ

ΑΡΧΕ/Ο Μ. /UMMMW /14Κ Μ. ΜΜ/ίΘΜΣ

π πμυο!υ υιόν ΕίμφυΛίΟ ίΐ^4θ-1!^4^

ΜΜΪίΜΣ ΣΥΜΑΜίΚι)ΟΣ ΜΜΜΑΤ!)Ν Ε . Α . Μ .

Π Ρ Ο Κ Η Ρ Υ Ξ Ηn p cg Te Aate ^spoiocg nEpuy&pîocc

Οί μ ο νχρ χο φ χ3 :3 ΐίς τΫ); π 3λζώ ς μχ^ u^Yipx άρχ^τές μ ^ ρ ^ σ χ ζ ΐ ί -οργΛ^ω^χν i(h3<iv έ ψ ^ μ ^ γ ^ τ χ i&'j$ οχέ2&<χ.

i.<uv X^tcTÎsrYÊv^nv γ ν ω τ τ ^ Χ-τ^Ξ ρ^τχ^ϋ τ5τ^ Π χνος P :3 c \^ x x s^ c xx? Βχ^ε^οη: ^ γρκόχ^ τ& γ /ύ ^ 3 ΐχ 3ον6^ .

μ χ τ χ c n j ç — Τΐ^φχ χ& 5-rt ιτ νύ χ τχ xùiYf ΰ ^ ρ χ χ - / ?xô Tio)J.ic ?:asi-ττολ^ζ- μ ί T id x ^ îx 7 :â /3 vàTmpso=cà3&!yv Ε Α Μ χχ< Κ Κ Ε 5τ:

t<5ix *.ΰχτχ ί^ γ ^ λ ίί/ τή λ ϊβ ό χ /ά x d / âî: τΐ: /-.ab ^ έΐϊΧ '/χ^τχ- C7,, έχ μίο^Μ ί 3^0:^ *=οΰ

Τ τ yôvc τ -ϋ Bp-n 'rs-u iïyo5opso CÎ7j X x s u l x n ^ γ :χ cü^^γΈ /=:ζχτ!^, τ ΐν 3'^û: x^p^nnvc?^s:, irtstc^ ^rÿ? ^^Β/ίχόψρω*/*: x i v3c iô ? έχμ^τχλ/-εοθ9ΰν τ:ολ!*π*χχ.

Tt ΰ χ ΐ χ τ^ν €3^x3x-^ τ χ ^ ρ χ ^ ί^ χ τ^ϋ K AH B i c s t i :^ χ ίχ χ τέ3 τ ρ ί0 5 :^ τί,τί ρ ^ .^ χν μ ίο χ . ^ 3πχ3ον 7t&pT<=r, ^ ζχ μ !χ , ^λ^χτ^χχ^

γρκ^ίΧΫ, υλ^ χ^.ττ. xx^ cày χ λ ε ύ ε ς ^λ^ρω μ^/οι m j sivxt, rxccÿtar/ χ χ ί τ το^: χλέϋ^-^τχς 5 ,n μποροΰΒχΎ.

Q: Q=^3ûasiÂ^r τ ί^ ο ^ χ χ τ ^ ^ ι 7tp^yr^p^3xv ct-^v όλ^χλ?^ω 3^ ïsH ^ x M n û ensîujxx^. Â^^3 otô^3Kv SÏL χΎέλχ€χ^ ^ΐ Γ ονχτ^ ;^

Β ι^.ζίλϋς^ AxlÎx?t, χ ^ ί ) εγ ρ χ -ίζν τχ^ ΰΰ'Π 'ϊχ ? υ νθ ^ μ χτχχτ^ ζ ? ^ χ 3 χ ν τ χ ^ γ ρ χ - ^ ΙΣ χ ρ χ ς^ κ χ /^ τ -τ ρ ^ γ ρ χ ρ ι^ μ Χ ; ?&ρ^ςτ^γ χ ^ έ ρ ν ^ ^ χτ^ ζ^τ^θ7\*χχηρ% ΐχο^

JÂ^Î ^χτ^ς ^^}ιο_<, &φρ5.ί. ir:xvxytx3?;. Τ ^ τ η λ ^ Υ ^ & ^ ^ χ ι ^ ό -ττ^γ^ψ χ'7 ό ! \c j*Î=c -; έ χ ;ίΞ^υ^ ιτης X .- 1)χρρ^χω3τ^: γ;Χ τ^ι? "EêjtTQ

Hovtx^^pÿytr S έ Μ χ^ ιζι^ ςγ ϊχ ^^TrîEEN i. ίΧ.ρΐ" τ ρ ο ύ λ ο Ο "Âv Ο^μχ-n r / . " Κ ττ ^ χ χ^ ίίχ /ΰ ^ τ ^ ί ci xxpxnævtd τ:^έξ=^ χ^^τ^λ^ύ^ ?-j/Éê:=c άρ.γ,χ

Κ2τχ^,'*^.χ^ομ= 3τί< λχ^ τ-?^ς 5^ατρρ-^χτζς ^ χ ΐ ^-χ^γχ^τ^τ. τ-^ς ίΧ. χκ : ^ù-' î^^:xoyp.<5-.^*J& ιτ^ο iô^^^ôvQ^xix^ p i τώ ν ώ r *:ά?χ* x p ^ j(c ;^ τ:ργξ^ων. côp^r prriÿxav χ ^ χ χ ιέ ^ τ ρ .ψ ^ / τ ίγ & ^ τ ΐ^ χμ 2 ; !ί2 fp.iwz^ ά ^ λ λ τ ^ ν ^ : . *Η Α:ο:χν^9^ ÛTïo^y^rOrxs ^ττχ ν :χ χ χ λ ^ :1 ^ τ & ίί^ 3 ρ 3 3 !3 ίτ ^ γ 6 6 :; ί^ % 3 3 ^ ς :;:ώ 5 3 ν ^ .

Π Ξρίμ^ύ^μ: &τ:^τεΧ^σμχτΐχ èî/ΐργ^ίΑ ν τ ^ς &j*r^cpLfx;.-V' A< v&9jiE έ π ^ ^ μ χ 5ixx\^5ittFÜp^ Tÿpôç Ô/^g Ί:ς χχτ€θθύνσέ:= ^ n

3 :^ 0 χνχλά^α^ΐΗ l*r; ψρ^ΰ^τ^Ίτη χ^ή τά)\< Yça^zif μζρ, π^-j μ χ : i t / ^ τύ -τμ^μΛ.

K cÀ c ju t λΛ^ i/' &γρ^7ΐν^ .* Xàr μ^ ô c /it j^td ι :^ ^ μ 3 ί ΐ^ τ^ γτι]: X . X & x ^ ^ y s ^ ^ - n x p s p a : ^ ^ ά ξ ίΐ^ ΐ3 0 ^ ί* Χ 2 TnxxÎ^s: χ χ -

4e rpo=7ià^tt& γ^ά όημισ^:.γίη ^ τσ ί^ ω ν .^ -Γ) *κ& ^ ίζρ^ ρ^ ρ^ 5?ι.η ,η ν^ ^ λότ^ γ% -τ:& ^ ν^ ά^^ρχ!τΥ]ΐ?) y tx y y .

&ν:χχτ5?μΐί2'?η τ7 : ^ΐολύ-^τ^ΈΛλ^χς îxj. * "HNJt. BEPOHZ-KATtP!NHI ν

ysPXE/O Μ. ΑΛ^ΜΜΗ U K Ν. ΜΜΑΘΜί


ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΑΓύ Ν ίΣ Τ ύ Ν Ε.Λ-Π.Σ. ΒΕΡΟ ίΑΣ*Ηρωΐχ& nattitx ΐοΰ Ε.Λ.Α.Σ.!

οπέ??: ιό xépt xdBi ίολοφόνΛΜ TOM λκοϋ

Π Ρ Ο Κ Η Ρ Υ Ξ ΗΑδέρφι EÀaoÏTCS-twcs! Λαε] Νεολαία}

Σέ συναγερμό γΐά την υπεράσπιση τ?ι$ζω?ΰ pas

T^Xi^t'u&^ûptï. ^

AtOÎ<Îf]<KC. ό ?ôôyûs ^ o ù tc ix ô s :.0^ 31*0!ϊά ι τ ο ν ς : ^ τ ^ ΐ ήγΜ<ος

SuvsryMvmi; *È).MtTi$!Λ ot έ ! Xeeâttst!

" Atzxnpvsaoonf ivot^dt:

-Έμπρό;! Ε.Λ.Α.Σ.γίά *ή\ Έλλκίίί!^

τ ο AtOMWTlKO ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ

ΑΡΧΕ/Ο Μ. AÆ4MMH Π4Κ Μ. WMAO/Af


ΕΡΓΑΐϋίΟ ΚΕΝΤΡΟ ΒΕΡΰίΑ!ΤΜΗΜΑ r . E F f .

ΠΡΟΚΗΡΥΞΗΠ Ρ C 2

"CÀcu; ?eù; 'Epyas?:;, *Εργχτρί&$ xac; ^ΥκοίλληλοΌ

Ή x x i i s n s i ; sr?) μ3; μ$ργ μ ι μ*ρχ χέ^νίί τίτο:^ μ*??^^^μ^ζτ: χ ρ ί^ χ 3Ελ%ά. %&;:ζ χχ :ο χ^ :.

*0 u ssn s; Ksv &$ζ(μ%:ί τό?χ i s jx n i χ?&κΑ 1^;

μ: 3cÀ csSypé* Τή μ ιί =σ:ί ίχό&μΒ çiva :τ& X°r*^ tvat, ϊλλη ?τ&

Σ*)γάόϊλ?οί,H χ χτ ζ 2:%:η μ ί ; λέγ^ ?:ό; ή τριμ^χ&χ^χή τόν χ:τ&ν r?Î57t: 5 tzs:s-

xatf ^ ίμ539 χ ίν !τ ^ Π :ι τή μ ^ .Τχ 5 ^ μ ϋ ;χ m i ; χχτχτ?3?η; μ^: μ2?τυρ95ν *:χ γ$γ&ν6τχ "&J

1 34ÇVSU*' χχί ^ fv w . ç&v^:, ξ^λ5^Λ:μ5ί, χχί χζ^μ :ρ ίν^ ί χυρ55?λ;?μ^ μπρί5(*ν. Ι!:&χθ^; χχ^μχ ί Π χν:γ :& τ^ Γ ^ν^χχχχ^ ; Τ ίγ ίτη ; Tcj Β<ρμ:$^ Τ5

3πω; χο ί ί Ιίχ^χγίά τι^ Κ χζχνιζί3% 3 ΐι^ Κγ&λ& *4 s::-=τ:λ: τ?υ χχ ί χ?!ίλη:^ τον èpyir^ Μχνώ).^ Σύί^η.

Xa^ ιώ ρο ρΦτονμε Α ρχ:;.Ποώ? cvOvveToL γ ά αύτό;Ή ρύΟννη έξ Μοκλήρον :ιέφΎίί ct&v χ . A)*n;.i^; Xmp)xij: xai οτό ύπόΛΟί-

n c δ ρ ^ α ν ? .* 0 ^ &a&.\tvnvt!n ση;ν πόλη μας d v o t χαλά σχηνοΟΕίημένα χοΐ Λ{^οΜ^τΐ(}ύένα. *Η έρ*,*ατ^ τόξη πον Λρ^οψΒρε χα ί ^pM q^pet τά πάντα V3te- Q0 έπυ τη 10χρο\-η σχ /^β ίό ^éÀet Τά^η— Ά σ ρά ?^ ίκ —Ή σνχία . Tt* avr& M axe- οη ή Έ ρ γ α ΐc3ιΛ?-/.η/J ^ί; Τάξη ξητάτί?

1) ΧΑ χομοχρυν βΐ έ Δ)ϊη?τή? Χωρ(χηί2) Χό ο^.ηφΟοΰ\' ύμέσως δλοί ο! ί^λοφ^ρ^ΰντίς τρομοχοάτ:ς naÎ νά

&u?.vûz? ή τρομοχρηηχή 4ργΛ?(ΜΤ X3) Nà njn&pq&nüi' π3ραδ2^ματίκ\ ο: σν?.ληψβίνΐ6$ δυ'.0φό\0λ χαί4) Να ύ^οχαταοτοΰεΐ ή ίά^η χαί

Κ ot λ ί ΐ'0^χ/.ΐ)ρη ϊί)γ *Η(γατοΰπ&υ.ψ. ή Τύίηοέ άπ&ργίκ xuÎ γϊΜχηχά&οδοοΐό Επαρχείο γ*ά Β*το\^ δ:αμκρττρ(α xtu

Δ η λ ν ν e %Σ ε π^(^πτ<ύση χον &ev ληφύουν 3μ*πα S p a ^ x à μέτρα ένάνπα τ^ ν τρομοχρα- τών, γ ίέ n n %η?;φίΙ d x ^çn a τΐ)Υ ίύΟννη &ά την ipipow ot

20)Îi)4C Η Δ ΙΟ ΙΚ Η Σ Η

ΑΡΧΒΟ Μ. ί^ Κ λ/. ΗΜΑΘ/ΑΣ


ΕΝΩΣΗ Κ Λ Ω Σ Τ Ο Υ - Φ Α Ν Τ Ο Υ Ρ Γ Ω Ν

ΕΡΓΑΤΗΝ, ΕΡΓΑΤ?!3 Μ Κ?! TEXK!TÛN

ΕΡΓΟΣΠΒΟΝ B^PQtAi

Π Ρ Ο Κ Η Ρ Υ Ξ Ηtpc$* ολους feùc έργ ?ε$, έργχτρίε$

?:pèç σλον τον έργκζόμενο Aetè ?nc Bέpo 5t

ΣΥΝΑΔΕΛΦΟ).,Οί χλκΌτοΰφαντοοργοί πού γνωρίζυυν τι] σκληρή χα ί

σκολη ζωή σ α ΐ χΛί πού γ Ά τη β ^ τ ίο σ η π ά λσ 'ψ α ν καί παλομψουν ο 5 ς χαλούν τήν Κυοίαχή στήν Πσνδημοκρα-

ή συγκέντρωση στά προαύλιο 'Α ποστόλου Παύλου."Ολοι- ot δη μ οχρ ά τκ . δλοί σι ^pvaCôpevot, δλοί at

tot "Ελλ.ην?ς. δλοί δσοί πονούν τόν τόπο μ σ ς. χα! τόν τανίομένο λ π ά p a r δλ3). u t πίστη καί φανατισμό v<Tr πά- JμE υέρος στή σογκέντροση νά ^ροντ^φ^νίσουμ^ s tà ψ ο

κ τ ί ο π ο λ ί ί ά Υ '.ά i \ E t . 8 i o ! s s , y àtxf) άμνηστεία, γ ίά νά t ατσ ίώ ορύυ: τά σχοτε(νά σγέδία έχθοών τού ΛαοΟ πού πηγαίνουν νά νομιμοποιήσουν Stnocjvioouvid γάος τή ς τρομ οχΓ 'α τία ς .'τη ΐ ns!va<: -<αί

3λίωσης άπ^'.χίοτηίησης τ ϊ^ νώ ρας μα^ χα) τοΟ Έ - coû uas έξίυτίλ ίσμοΰ .

έμποδίσ^υμΕ τά φασιστικό πραξί'ηόπηυα πού ÈTOt- ;ουν ένοπλα χσ! μέ iH vôQsî έ'.'ωυέ'Έζ. ο! oxoTttvëç &υ- EH μέ τήν ένίσχυση τ<&ν Ά γγλ ίχ& ν ά ρ χ ΰ ν κατοχής.

λ α έ της BÉpotcc.Ή ζωή. ή τψή.. ή nspiouota, ή λευτεριά μας βρίσχόν-

σέ xtvRuvo νά π α λ,ο ίφ -υμ Ε 'ίνω μ ίΌ ί Ytà τήν ήσνχίσ xat τόζη γίό τή Δημοχρατίοίχηίτήν έ3νί*ή μαζ ά νίζαρτησ ία .

— Ζήζύ) ή ΛημΟκρατίπ

— Ζητ/t) ή ενότητα τ ^ ί^ ρ γ α τ ίχ η ; τά ξη ;

ëpoLa 22)3)46 Η^ΟίΜ ΙΟΥΣύΜ ΑΐΕίΟΥ

ΑΡΧΕ/Ο Μ. AAAMMW Π4Κ Μ. ΗΜΑΘΜΣ


ΕΡΓΑΙΰΎίΜ ΑΛΜ Μ HEMIP0M ΒΕΡΟΙΑΣΤΜΗΜΑ__ Γ. Ε. Ε Ε.

Π Ρ Ο Κ H Ρ Y Ξ ΗΓΤρό; όλου; τού; 'Εργάτε;/Εργάτρ!Ε; καί υπαλλήλου;'H dvnxpM onturtir?! Ateix^^Y35K:vipou έχφράζ:: itjv

:t^v στις τίρχ=: ίθίί ιτ^ς Γ ί/ίχ ί^ίνν5μΜΚ9-^^χ: ΈργΛΐ&ν 'EX lxM jrêiB?^Jcvn; ιήν 5λ.η οίχο'^άμίχη ΧΛΪ Î^CHC- 3ΐ:χή 3^τ& ?:χιη 0ίΛ^:?τω3κ τ^ΰ; ολόκληρη ^ ίργπ33πκλλ!]λ:χή τ ^ , 6 ρ ^ χ κ : ί J i^ v re ts iQ ^n Ûi?t) x s î μ^' τ$ν !ρχ^μ^ΐ3ύ χ!ψώ/Λ ϊίν ΐψ Μ νκ ζκ χ^νοόργίΛ xxl /κ ρ - ^ ^ ο χ * * ^ νχ j 941-1912.

TKÇ^.atô-?:çtc uavni^rc nx: _. χύμμ^ΐ: ?s5 'EÂÀi^7:χ^ί) Attcô. α'αύτή ιή / ?:&ù ? :^ ρ ζ ϊψ : =^τη ^ ΰτ:3ίρξητ^ί *R3j.dozj, μ^αίν^ μπρ5?ΐά τ τ ^ ίν ι ^rîy.c Χ2Η ή ΘΑΤ^ΑΤΟίΧ.

Ü μή in^c-^χη -nû /.5^^ώ ΐ3:3^ ΰ7τ5μντ;{ί2^0ί τ% T cv :^ ; Έ ρ-τ% 'h'.A^Sx; in^-n)v Κι^ίρίτΜτς χ^ί si έ*/=ργί:5ς τών :3ω 'Αρχόγ x s t oùi:

- -ô $È- iç3ini;:si6t?-v *r?ùj έ^ϊγΛζ^μϊνΰυί, M^rvcov ηώς ιίοο ^ Κϋ^ίρλΐ}??^ίλλο Χ3: σί Ά ρ ^ έ;χ^?λ^ρ9^5ν y i 5τ:κττζρίζ&ϋν-*:3ύ; μ^γχίομάορ^γο- prrtç, -/.c-.^cxpiic;. ί χ μ ^ τ ^ . ^ κ ί τΐΰ :*Ελλψ:χίά Aacû χαί F:at. γίνοντχί 3άτ9ΐ)ργο! χχ^Μ ίχή ; τό^ = ιγ -ζτμ ί\ 'ο ο ^^ΰ 3τόν. &άν^τ<.-&?*τήνσ?5^Λ. Γι* a^- *ό ^Ι^*ηχή Σίη<^μ^77:^!'5κ:''Εργ-^ν 'Ε?^έί5ς^7:ο<Μίσί7ε^ρί&Λ 10—^— 46 ?ή7

2:κ^=^ΓτρΛωρης xat * : ^tpi^rr^T^ ^èv Ào6c5vτ& edn^xœ : Ûx M -p^dtx ί* κύτ^ ' τ ψ ^TjtoïKÇ^. ^ Μ^ΐί7:ρθ5ίί)-^rynxÂ tsix^ÿq τ&ΰ if

. Η A A Ε !â).cxÀ%?) την i^yii-rsûnsâXip.rA^ "ri); B tp sm : Jhtsp^toioitxf; v iâp:^pcup^:n i i ; iœp'fÎKi'dKÎ'xiOt έχΰρ^ χ^ί άκ?ργ&3η^ττ^ xai

A x 0.37 a c i C c *^ήν χ ι^ ξ η rsAtx^s Ά κ :ργ ίχ ς i?:* ΐ^Λζ^μίν&ν^μί ^υμ^:3χτ^ ?/.^ν.Ύ(3νχλά ^ω /χ^ : KAp?*3;m)V xjtH^:aLe: - ^ " .

1) Τ '^ 5μ:τη λύ3η ?3ϋ αίτ^μϊϊ?^ τ^; Γίν.Έργχτών *EX?.dc^ç ig* !;7/ΛΕ\)6€ρνλ^

2) Τ:μα::Μμτχ μιρτ^μτίΐ 6â<] 7() -ρτπολΐ!μ:χ TtzÎΤ ^ άμί^η] ^δττίνομ^ -yw/wy.. ΰ^ο.^ημ&τι^ .yjR''- τ ^ ^ μ μ ζ τ ^ )

τ&ν 3ργΰίν^7 Îsits r*CXc$ ê cpyatjôpEvog βpίgχ τaE c?è πλάι μ χ:.

Te οΰνΒημτ μχ; ttvat CACt ΠΗΜ ΠίΑΗ KM H N)KH HME HHH Μ)ίΣ - Η Τ Ώ H Α Π Ε Ρ Γ Ι Α

B ip o m lQ — 1—46 Γ!& τή Δ ψίχ^ση*0 Π ρόίΒρος Ό <\1 ΓρκμμΐτΓίύς *0 B! Γ ρα μ μ κττ ί ς Ό Τσμίαζ

Ν. ΛΑΓΟΥΛ^^ X!' 2KW W "AHS Χ.^^Λ ΛΙΑΓΗΣ Π . Α!ΑΧΕΑΣΤ& ίήέλη

! !ΜκκΛμίδής, *. ΜΒ ζέλης. Κ. Δημη ρο δπουλος ϊ ί . Γ * ίμ Μ ζ η ς . Γ. Π έ τ ο α ς . Γ Μ ένος*

ΛΡΧΕ/Ο Μ. ΑΔ4ΜΜΗ Γ^Κ Λί. ΜΜΑΘΜί


r t p o w p y s i gΜΕ ΐΜ B E f f t n ΗΕΡίΦΕίΉ

X t ! v π λ ΐ ; γ μ 3 y 3 i ; τ ό i s n i p e ; Χ 3 .τ : : έ ρ 8 η c i : τ ή ν Α η μ ο χ ρ ί ' ί χ ή ^ π α ρ ^ ι ζ ξ ί ν * 0 Χ ^ 3 ΐ ί 5 ο υ / < : ^ Π ^ * ρ :5 τ ; : s 5 η μ : χ ρ < ! " χ : : Δ τ , μ ^ ρ χ : ; K = c Û 3 i;i χ ΰ έ : t i 6 p i t u v É x p i ; χ χ ΐ ω χ κ έ τ ί ^ S s X s ç s u x Ê : α ? = ί -p î{ t tü v ϊ " ^ ρ χ : χ : μ μ ^ '- 'ν ' . 3 ΐ '5 ν . ..

û . t s ? : c 8 i : i i r i τ ί ϋ n ^ p : ) .6 : / - : 's ; : τ : ο : 5 π ά τ ή ς K u 5 t : v i q : i t a ; Η λ κ a l l i é e ή τ χ - η τ ί τ ^ : έ γ ρ ί κ : â i À n p s s i c t * ::u τ ά χ ^ Β η χ ί ν τ : ; T su ω ;π ρ ώ τ ο υ z j / s ' ^ ï a ; τ ι ] ; γ :ίτ5 ΐ< 3 ς ίχω <* ώ ; ί3 % γ έ ν τ ό έ 8 ν ί χ ί«χ κ 8 ? ) Χ ΐ ν Î s u ώ ; Π ο τ ρ ί ώ ΐ : υ Έ λ λ ^ ν : ; , ά ; τ έ κ ' / s v * f j ; c ù z y î p c u X a - c j J 7 * ; . - τ Ε ρ η Β ί ί ; -:f ,s n E p t s u c i c i -ccu χ = τ έ ! κ ν *:!}; 5 x i * :6 " έ ^ μ : χ ^ μ - μ - υ < :3 ί& ν λ ί ψ ^ : = ; = : 4 i Y o s Î = c i n ) * ::u 5 τ Λ ί è '/Ê À ^ S i 8 ; ίΰ 6 ΰ ν -c tv *:s0 Δ ή μ : υ X $ 3 u :7 ] : ί τ α ξ ϊ ν ώ ; -μ έ ',^ ν o x e n i y τ ? ; : τ : υ τ ί ; '.έ : υ τ : ^ : έ ΐ η : ι ν *:& / σ υ μ π ί λ ί ι ώ ν τ ^ υ χ ^ : î f , ; s : i V i ^ e 8 : ù ? i ; ; U a i p i â s ; .

Λ = ίί ΐ ? , ; B : ? : s c : x e : ^ e p t ? : p : : 3 i ί 6 χ 9 ? ^ ί x ' ^ * ^ ΐ ή ν π ^ ρ τ ζ μ = : ό χ = ί ρ ό ς μ ί : 6 : ί ζ κ . ' ;-

*Η M a x i S ^ ï i μ = : y _ s n : a t x e : ?; * Ε λ λ ί ! = μ : : έ λ ^ χ λ -η ρ η x :v ô t)v E Û ît Χ ϊ ί π έ λ ί ^ . ;!

- ί ΐ ί α ΐ κ γ ί ΐ : τκ :ν K a t5 :& y . iS s ! . ï Î 5 y χ χ : η τ τ έ ρ ίο '^ μ = ; in s 9 p e 3 M '. '9 :v - τ : ; ΐ ί λ ϊ '^ τ κ ί ΐ ΰ ; : κ ί : ? . : ί ν μ : ν έ ο υ ; Λ ίχ : μ 5 ρ : = υ ί .

— 3ϊ tû c t s 13. σ χ ς ΐ— Χ ώ σ τ ίï ? : i τ ί ί : = υ τ έ ν = a ; χ ^ ί λ ί 5 ^ ΐ ϊ τ ά μ έ τ ρ Λ σ α : ! Ό ρ γ ϊ ν ω θ ^ τ ί

" : τ ί τ7}ς έ η ίρ χ ^ μ έ ν γ , ς χ = - = : γ : 5 ί ; ! Ό Ε μ π ο ρ ο ; xm ! i t û t s p : ; μ : τ ή ν χ : : * ί χ ρ ^ μ = ΐ : υ . ί ΐ ί γ ά τ η : x a t ό ί γ ρ ^ τ η { μΕ *:ά μ π ρ ζ ΐ σ χ

τ : κ X 9 Î ^ ^ ^ ë ^ 8 :^ )σ :e o μ έ ï s u , έ ! ί ζ ν ί : ΰ μ : ν : : μ έ τ έ κ ί ί & μ κ τ : υ , s i v À 2 - τ ίΟ x e : ττ ;ν κ έ ν ν η τ : υ .

— æ p o ^ x ^ s T S τ ^ ν ^ ΰ ζ λ λ ί !Ά λ λ ^ ίμ ^ Υ ίν έ ν χ α ί n i i . t v μ ΐ ; 5 ί χ θ ρ ό ; i K c p n x t u a s ^ ' j :

χ : : ϊ ^ & ρ γ έ κ Λ τ : ^ ί π ω : e î ; τ ή κ r i p i s s a v χ ϊ ΐ ί χ ^ ζ . —

" ί ί λ ο ί σ έ v e v tx ^ έ? :ίψ νλα χ?] ë*:cm i,ot μ.ε oTTQv vixvjv -Îÿ;;

BÎpCÎÜ Έ?) H 'I c v c u c tp io u 19 4 G

iHMOKfAHXH ΠΑΡΑΜίΗ ΒΕΡΡΟΜΑΡΧΕ/Ο Μ. ΑΑΑΜίΛΗ ΓΑΚ Λ/. ΜΜΑΘ/ΑΣ


Π Ρ Ο Σ Κ Λ Η Σ ί Σ"Υστερα άπο τδ Τρομαχτικό έγκλημα των Άναρχο-

χομμοννίστών τής άνανδρης δολοφονίας 15 τίμιων πα- ληχαρίών εντεταλμένων γίά τή φρούρησί τής Πατρίδας μκς, προοχαλοϋμεν τό Aab τής Βερροίας χαΐ περίχώ- ptov oÈ Παλλαϊκό συλλαλητήριο, γενίκοΰ συναγερμόν αύριο Τρίτην 17ην τρέχοντος χαΐ ώραν 12ην πρωΐνήν στόν Περίβολον τοΟ 'Αγίου 'Αντωνίου γίά và δίαδηλώ- σουμε τήν άγανάχτηοί μας γίίί τά φριχτά εγκλήματα των Έαμοβουλγάρων που χύρω σχοπό ί/ονν và φέρουν τήν έξα&λίωαί στο τόπο μα; καί νά παραδώοουν τή Μακεδονία μας στα χέρια των &χ#ρών τής Πατρίδος μας.

ΛΑΕ ΤΟΥ ΝΟΜΟΥ ΒΕΡΡΟίΑΣ^ χ λ η ψ η χ χ ν έ ν χ ς σ χ ς χ ύ ρ ίο χ?:ό τά ν 'Μ θνϋχό χ ύ τ ό e u

v xy sp p k o , 6X ot τ χ ;^ .x y x ïtx σ χ ς x x t έ λ χ τ ι ν χ φ ω ν χ -σ τή Μ υ6?έρνηο ί ν χ σ τ χ ^ χ τ ή σ η n tx χ ύ τ ό τ ά χ χ χ ό χ ^ ί

ν χ v i s r t p x ) ^ τ ή ν τ χ ς ί. ? tx τ τχ ν τ χ σ τό. . < .^ χ ν χ ?ù ?a tiv x?c' τ χ Π :ρ χ χώ μ ^χτχ τ η ς Κλλχ&Φ=

μ .χ ς άλοϋ ο ί 'Α ρ γ υ ρ ώ ν η τ ο ϋ τ η ς ς έ ν η ς ??ρα??χγχν(?χ : χ χ ί ;Λ .ίίνουμ.: n ô v a t μ .χ ς ή ρ , ί ί ς ο ί ? :ρ χ γ μ .ζ τ ίΧ ^ :Κ μ .? :ρ ό ς X ot^f)v ί^λο: π τ ό ν χύρ& χνά σ ^ ν χ γ :ρ :λ ό .

ί ί A:œ*!AΗ Ε Π ΙΤ Ρ Ο Π Η

'E)tHoptxO& Συλλόγου Στέφονος Σνντίχνία: ΠΛν:ΰπω?40ν ΓρηΥ- Γρηγορ:^δή:Α ^ η γορίχον Σν?Α όγου ACavâo. Βαιρκδης la ip t x o û Σ υλλύγου Β . Σ^δtp));'ί'ΜρμαχΒνϊίχο& Σ ν λ λ ό /o u Ά . Αντωνκί&!!ς Σωματίου Κφφ:χολων Ανίώνίο^ ^Ιαοούρο;ΣννΜ^νίος Κουρέων ΛΕωνίδος Γίωργίέ5η(Σ ν λ . *E&Ytxoq?p6vdw Δημ]?.!ον Κ ω '. Ή λώ ^ουλοί ^Ev(ÎM!. *A/^ovtottxMv Μ ηχανών Χ ο ρ . Ά ^ ρ ^ ίδ η ?

Σνν)όμο& Λ οχανοχη^ουρώ ν Γ^ώργ Μ παχάλώη;Ε 8 ν . λ ί ί ϊ . Έ ργοζομένω γ Π αν. Γίανν&χάχης *Εθν. Έ ρ γ ο ! ο ν ^ ο λ 7 ^ χ ο ϋ Κ έντρου Σχαλιόηης Σ υ νδ ίομ ου KpcJLHioXAv Γεώργ, K noô^ ou)^ ?Έ νώσΕΦ; Γ ίω ρ γ . Σ νν]σ μ ώ ν Σ τέφ . Γχψτζή^*&νω<!ω; Φορίο χφορτ των Σιέργώ; Μανέος 'Λρϊοπωλων Άγ5ρίας Χρίοτουλάχη;

^ΡΧΕ/Ο Μ. Π4Κ λ/.


ΕΘΝΙΚΗ ΣΤΑΥΡΟΦΟΡΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΛΑΟΥ(Ε - Σ - Ε - Λ )

25 MAPHOY 1821 - 25 ΜΑΡΤΊΟΥ 1946

Πρ^ ?ον *EJJmvtx3v Λ^όν.'Ε π ί τ$ μεγάλϋ Mvut^ ίπ τ η ίφ

ΕΘΧΙΚΗ ΣΤΑΥΡΟΦΟΡΙΑ ΕΛΑΗΝ^ΟΥ

01 ποοαίώνωί ίχΟροί μα; Ρόηύούμρνο'

"*Π 25 Μ αρΐίον Ι94& 5 ; σημά?ΐ) τ^ν

αγώνα v a ic τη; ΰ^άρξ:ω; χαί τη; <Ρΐάη; μα;.

Ο! nvcvponxot ταγοί μ κ ; &; o?tcvoow νΑ

άχΌμαχρννομένον? αχά :ό; έο:ίσς τνν.Πρός ?ά$ 'Ενέπλοΰ$

'AxtvHvvôntvot χρόί τά ήοϊορίά tôvn

*^Ελληνί$ *Axpt?act.

n p o a o m c a r t & tô τήν β^βήλη^^ν tâ ; ίχ ιΛησία; μ ο;.

Δίύτνλ ητζ ΰ άτήν αρπαγήν χα τήν 4τ!-

^ïûaivtL·

ü p è g T tàg i^cvûépoog A n ^ e x p ^ t x e ù ^ Aetcùg τ ^ 5 x c c p e u .

Κ σλο!^:ν ^ â v w ; νά Λσρωίολον&ήοωΰ* τον Tné*ttOv μ α ;. Rn$tryO(iiv μ ο ά π ίί-

Π οίΜ ίσμοί τό Ανθρώπινον πν^νμα.

^ λ λ π ν tΌ λ ο ι ί ί ; τά; ίπ ά λ ς:^ . Ή νίχη βά o t ^ a

τον 5ί%κων τίμΜΜί Αγώνα μα;.Τ ό :6γον τη; κΐφηνη; ^ v c o a v t xot

q w ta B τήν όλοχλήροοιν τών ?nxa{cov {BvsnAv

Ζ Η Τ Ο Τ Ο Ε Θ Ν Ο Σ

Z H TQ Ο Β Α Σ ΙΛ Ε Υ Σ

ΖΗ Τ Ο Σ Α Χ AI H P Q I Κ Α Ι Ε Ν Ο Π .\Ο Ι ΔΥΧ ΑΜ ΕΊΣ Μ Α Σ

TC ΓΒΜ !ΚΟΡ XYMDCYA!CM ΤΗ Σ Ε@Χ!ΚΗΣ ΣΤΑ ΥΡ ΒΛΛΗΝ ΛΑΟΥ

ΑΡΧΕ/Ο Μ. AAAMMW fXK /V. ΜΜΑΘ/ΑΣ


T d Λ ΙΝ Τ Σ Α Ρ ΙΣ Μ Α Τ Ο Υ Ν Ε Κ Ρ Ο Θ Α Π Τ Η

Α Ρ ΙΣ Τ Ε ΙΔ Η Μ Ε Λ ΙΤ Ζ Α Ν Α

Π Ο Ύ ^ Ε 0 Π Η Ι Ε Ρ Α Σ .

Φ Ο Γ Η Κ ;

οό&<Τΐή ^ ίλημοτία Λΐίτλ(τζονά γίά t \Cv. Λ-ά 6 . ùù f n Tujp vj^.j^cTO -rrxj.

*0\^3?.\η^τίχ; ά τ^ς ôcDp-rîcy; co^ 'Ο ν π ^ ρ - χ φ ^ ν

- c ôn^j<c^ θν''<ΐΓης. Μίά #.α1 <^τ\Ό : τΛ ίρ,'.τ. ο./ν=Γ,'ί^*.<ζόρ<!τ^ος Αλλ^^.<T:\to! ;7e .*€opE-Îô#*p*STr7onr) ç.iÎ ?cv; nt =àrcp<vL ό. 5οοοτ< .ς j s ^ U Î . p n - 3 f $ ^ ^ ô ' '.Ao' τρ n f^ r

. 1. ί,. . . . ^ E3PO< 3u.,9 ..v ζί' ^ ΰ τό ^ ^ p ^ - - ,n ^ '< f^ ^ rÇ ^ s .T ! jo c τ&ί'>4 τ^3 n X n ^ i ^ l ^ ô > v λ,& χί*ρ*3ν

<o- ο-;4ΐί^ί στ-^-ς ^-.r-n^^^n5\L .T^ <α) ua u rô έ ΐ ί ο τ ύ ν τ ό δ ό ρ ^ ν ά nü)5<3 πού

tit UtAtAAE! ίίίΡΕ! HA) ΟΡΦΑΜΑ

/)ΡΧΕίΟ Μ. ΑΔ^ΜΜΗ ΠΑΚ Ν. WM/SOMi

221


oÎsi5ntoi Βχ(τρ3*ος ^

I) Γ:^γκ): ΖΛ.ίτΛ^:^ι^^/χΐί^ρ/^ή? /

" *ι*ίΤΤ" /?y/f^ Â' ùpeas '*.ο- Όλ& -η;;At<.vt&ct Ι^Λ-το^ης . ^

Π λορ μος beoçavcm \J

L r^^ .o t ζο: ; V ! 4*c u Y

A j - . , i-/ . . .vue? ίo o

t.)).^caï-kâvv^cÎ^ i ί.,^-.j ^

\

r -

:\K<i iat BirAa{ie nsrI \

'* ^ ! t - . . . . ^χίί:κ!ζη:!{β

3ΐ$υ/λν:ονί.ρ? '*32^txjv^ Γ^ργίΛ&ηζ ^ ^ ^^33)l^jv6âvttves * \ι,)4 .ηλί3 ϊ.ί/ V ^3 0tO&<jpoi Π3Λαγί - ι ^ - . * ' ν^^

3i&Stw*9s&&9t^M<*'!^^^

- /^ 'y^** ^ <*/ / *

3;%/?. 7///y^-3'f? 'îrejr **

A ^<

Π/νόχ/ο rtuv ΜπηγοροΜ/νένων οτ^ν C/xn /<σ 5οσίΑσ/<σμό.

Η Ημαθία σιον Εμφύλιο 1946-1949

-ρ ο : ι -yy ρχ?ρ*)ν aôct.ü:ocm τ^ ^ ,^ ?^ 3 λ υ ν^ τ?ς οντ&) την *=;α ι^ ; 'Βλλη^ίκω Α3^3,Β)^ν cvvtpy-oJa *:n we την Λοη^ίίαν 3ρο0 έγένοντο oni,^)L h ^ v ^à^ç icLVcôcr^ e n την -οοοΒολην ραί^τητ^? τη ί Z^pcr exporiYYv5t.ôv &(.α την κάτον;ψηοί.ν τη^ίΧίρ χης -ίί τη? os δηΟιν ιτ χομένηζ Μτα λίίϋόηοί,Βν ηιο ? υμανί ζοντ^^ net. T)rv ot.tnpa^t:. μζτα ?ων ί:3γυ\^^ αρ^^

*'*ίΡ&λ?,; û-pôcu^ ^ .λ .χ .,5 7 nttt, 109 -!*ν noLv-i^^^j.- 2ν Scpr-OLA τν Ιη ^βρ^οαρ ίον 1?4ό

ExtTp3*ÎOÇ ^ /

^?)h-v-:; r.nv-Tpj:.-:.,'',.^ y

* '' \ΛνόρέΑ^ ^ '4 .ο τ ρ υ λ ο .η ί ;1 \ /

^Λ^<.v^^c;^ Ι ^ τ ο ^ - η ζ * ^V ;7 p i .c ;

^ n ip m ç Π ν λ ο ρ ^ ^ a *

μος b e o ç a v c ü ç i_ / , y

ί ^ ί / χ η : ϊ .< -ρ /χ ή ; /

^ / ^ . v

-! -).ί)ί ;'VM&( t ., Y

-Jvç^ Λ.ίΧ :..'-υί. ;

Îv K C 7 ào to s 3ίβτζΛ5&μη? ^ .ί*ίί\Τί; ί.)).λ03Λ-γίΛννηίώ/

^K<i\iat Βαλα ονη -ΐΙ /'ίΰρ- ος ΧΛμ^-νη^^^Τ?^ ^

tyin&k&c: Σ. Λ2 9 άτiv*rÎ.\3f I!n. Ι μμΰ ν ζ τ*30^^mi3c\c Κί.χ.Πκτ(>*ί3 *op V

t'32 txjv,X Tr pna5t)? ^ ΐ%- 1 '% 33)ljjv6iav?Lveq ** ,)<.πλ4.ΰι ν

Â))nntj^\y)çrcps.n.in^.^ ^

3 j

)jt/^ ^ 7^/ '3 ^ /f- - /'-/?/%- -

3' '? **

1 1 ! Γ * *3 *)'*'*-'

Π<νάχ<ο των μαρτύρων OTf;v 5/*r) y<n δοσίΑο/ίσμό.

223


ΑΝΩΤΕΡΑ A. X. Κ. ΜΑΚΕΑΟΝίΑΣ

ΊΗ Μ !ί! 8 Μ ΚΜΜίΚΙΑ!...,,

*Ταν!ρχτρ: Πολί .-λογσγός Δ Α 1 Σ !0 Σ ΜΐΧΑΛΗΣ ΣΤΡ^ΓΓΟ Υ Λ Α Σ ΠΑΠΑΔΗΜΜΤΡίΟΥ ΘΡΟΟ(λΟΣ ΤΑΝΟνΡΗΣ Μ)ΜΗΣ 1ΈΡ.ΊΟ Σ MJ1A ί ΖΑΜΑΣ ΜΟΡΛΒΑΣ Θ ΡΑ ΣΟ Σ ΒΟΣΚΟΣ

τά γμ α το ς Α Ρ !ΣΤΕ !Δ Η

ΚΑΡΑΓ!ΟΡΓΗΛΑΦΟΠΟΥΛΟΥΑΠΟΣΤΟΛΗ

ΒΟΛΑΝΗΖΑΡΑΑ ΡίΣΤΕ 'ΔΜΖΑΡΑΑ Ρ !ΙΤ Ε )Δ ΗΚΑΡΑΓ!Α ΜΗΣ A&nou αάτ. Κ!ΤΣΟΥΛί

ΛΕΥΤΕΡΗΣ Τ ά γμ α το ς ΚΟΛ)ΛΑΜΤΒΠΜΣ

A^ejyôs ΦΟΥΜΤΑΣ ^ΗίΚΟΣ *Ζ 3 Ί Τ Σ Α *-ΣΤΕΦΑΗΟΣ ^Μ ΗΤΣΟΣ ^Λ ΕΟ Η ίΔΑ Σ *ΦΟΤΕίΜΟΣ *ΛΑΜΠΡ!ΔΗΣ *

ΤΡ ^ ΑΥΜΑΤί Αίοχης APH ÉTE tÂ H l"

ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΥΚΟΑΙΑ

ΔΚΜ. Ν Ε Ο Λ Α ΙΑ ! Α ΡΙΣΤΕΙΔ Η SOAAMH

Îtr^!p)W A P ^ E t A H i ^ ' ^ ° ^ ' τ ' ^ ϊ σ w ' ΑΡΕΣΤΕ-Αρ

ΑΡΧΕ/Ο Μ. ΑΔΛΜ/ΛΗ ΓΛΚ Μ. ΝΜΑθ/Αί Προττσ^σνδίθτ<κά τρίχ του ΕΟνίχον Στρατού.

224


Ταγϊρχης ΜΛ1ΑΣ; Ιου Τάγματος ΔΗΜ.ΉΕΟΑΛ1Α2* ΣΑΜΠΑΓίΗΪ 2ου ^ ^^ Γ Α Ρ Ε Φ Η Σ ^ Γ Α Ρ Ε Φ Η

Λ ο χ α γ ό ς Γ Ρ ίΒ Α ΣΒ ^ Σ ίΑ Μ Σ Α Χ ίΛ Λ Ε Α fjAPYM * ^* ΚΙΤΈΟΥλΗΣ Α&τ^Ου Α ύ τ ό μ α τ ίό τ & ν* ΓίΙΙΜΟΖ > - Τοί^. Τ ομ ^ ολϊδ ίΥ

Η ά τ ώ ρ α καί τ ό κ ά ϊ ά ν ί η μ ά τ Β ν χ έ ρ ϊφ ή μ ϊΰ ν Τ α γ μ ά τ ω ν ? ο ΰ Μ ά ρ κ ο : *A?t' Τ ά γ μ α τοΟ Α Λ Ε Υ Ρ Α ,.ίμ ^ ν α ν ά π ά 250 n o b ? jo â v μ ό ν ο 67^

Tcryuc: ι ο ϋ Λ'.ΑΚΕΔΟ^ΐΑ, ι^-:ό 2QC r o ù fto ^ v μ ό ν ο 55. *Λ?ί' τ6 Λό/ο^ Λ ΰτομστ^ιώ '.- ΓΐΤ!?ΐ0Υ μόνο 17.'Α χ ' ϊ ό λΐ& χο Α ύ ^ ο μ π τ ίσ τ & ν Κ ίΤΣΟ Υ Λ Μ , & ή ό /7 0 μ ό ν ο 13.

τ ρ τ ά γ μ ό τ α Δ η μ ο κ ρ α τ ικ ή ς ^ - ο λ ά ί α ς Σ Α Μ Π Α Μ Β κ αί Λ Α 1 Π Ρ Ο Υ . Τ ό τ ά ν μ α Α Ρ !Σ Τ Ε !Δ Η , τ ό τ ά γ μ α Α Π Ο Σ Τ Ο Λ Η κ α ί τά τ ά / ^ ά Γ Λ Ρ ^ ο Η .

- ' - Γ ί ' Λ . .Ο Σ ; ? e ü ^ \ά ρ κ ο '. ' η 5 έ ν e t v c :

ν ο Ρ ό ^ κ α τή ^ ^ λ α ΐκ ά ά α ς . : c TTortînd σ α ς . τ ο ύ ς γ ο ν ε ί ς , σ ά ς .!ό ν καλίίΐ^ρο ΐρ σ ^ ο οάς τόν ό ôuvaScXçôq σ α ς το ύ

Α Α χ ο ^ Π Α ^ Λ ^ Π Λ ^ Ο Υ 'τ ο ά τ & γ μ α τ ί^ Χ Ρ Υ Σ Ο Σ Τ Ο Μ Ο Υ . n o ù σκάτω ο*: τ έ ί Π ο λ !ϊ< ^ * ί-CiTpoYio το ύ Λ ό χο ^ A M T D N H τ δ σ κ α ? ί κ α ί ζ ί^σΜ ^ ίρ α ίλ ^ ί!@ 5 ^ ς ^ * ^ ^ ^ ^ 'γ :σ 1 ^ " τό ν^ 7 )ΐ^ ν ο " ^ ο \< τΔ ο ι έ& γ α ή ή ; : ? ά ίτ ο υ τ :ρ ί ! ά ^ π α .

Ή *Ελ^&5α σάς &έλt^ κοντά της, νά σ α ς κ α μ α ρ ώ ν η οτή δου- X n â . στην €ύτνχ ία OOC.

Λ φ ή ο τ ί ;ιόνο^ .ς τ ο ύ ς ^ ρ ΐ ϊ ΐτ ά ν ίρ υ ς ν ά y t û io o u v μ έ τ ά x op m ôr

ô o ά ^ ίο ^ ό ^ τ : τ ή ν κ α τα στρ οφ τ? τ ^ ς Ε λ λ ά δ ο ς ;Ο Τ ίτ ο *κ α τη /ορ ή Β η κ ί ο ά ν Γ Ε ^ \ι^ {οτής κ α ϊ δ ίώ χτ η χ^ à n * τή^ν

Κ ό ρ ^ ό :ο ρ μ {ίπ.έίδή έν ΰ :α ^ ίρ & η κ ί ;γίά ττ - χ ^ ρ α τ ο ο , y t â τή λ ί ο ν ρ ί ά τ**ς κ α ί τ ή ν άν€& .αρτησία της. Σ ί σ ά ς δ έ ν ύ π ό ρ χ ί ί τ ίπ ο τ ε μ έ σ α σ α ς y t d τ ή ν ^ Ε λ λ ά δ α ; < . - ^ ^

1 - 6 - 4 0 E O W Î K O I Σ Τ Ρ Α Τ Ο Ι

ΑΡΧΕ/Ο Μ. AAAMMW Μ Κ Λ/. WMAOMf ΠροτΗίγαν&στίκά rptK rot/ ΕΡν/κού frp a ro ù


MMMH ΜΜΜί NMt) BifMI

— 4 —

ΠΡΟΚΗΡΥΞΕΣK o t& ttv -iiv οημί?"'ώ ν -,εγο\ότω ' τή; (S.-oxrÎpa: <pôvau γο ύ μ εν η ; i-.tù

vc.tvt&j; xa tô ÎW .ttvu d p n ά ιο τυ μ φ ^ η ΰ ί^ Μ ; ίχ τ&ν ^κλα χώ ν Ά ρ χ ίγ ο ύ iSs Ο ΠΛ Α *α 9 .οΓ -α ί:η ώ ; tlvut Μ οίγνωοτον 3 tt ε ΐχ ί πρΜ ίΰ ΐί/ίθύ ;/.πγρυ ; #ΰ- μα Έλαοοχρο'-ίπ: cl; την ά ιο ία ν ά τ ^ λ ίκ ^ ή 5ολ3φονία ιού ίΜ φ ο ΰ τη; to Ε- j)vtxôv Κόμμα ^Xi:mv, χόμμα Γ^ολί tLxhv ό .ιω ; όλα τά ^ό μ μ ο ί'ΐ τή ΐ &&vut^s Jüi- p a tâ ç M ;, ίίίο λ ρ ί'μ ιν ο ν ί! ί r!]V τή ; Μ^ρλογίαςτου xat μόνον iy tv t-το..ώ:-μη.φψίίλΕ on)%o; :Δ ν οχλη^όν x s t ίν ϊ? ^ ^ έ ρ ω ν μ ίτρ ο ν ι ο ί χ . Έ κάρχοΰ xat τή; àtomt^æà; Xmg)<d}; xst S λα,ό; κφρίοτη $ tç % ιο&^πρ<ϊ)!&ίρανοΰ .γίγρ- νότρς νά ί.τ-< ί*ργάν^γ ! 'n M y to ; ή ^ tvaxt; xdt t& Σ ίέμ μ ό tovΠαοαρτήματό^ B;$Co{9h top^& V M tpi Χί^μμπτο; Xn& y ώ ; xo^ ή ntvaxïs f t Î ή Σ'μί&ώ ϊ ή ΐ 'Β^ώοιω: 'E&YMRW'TfmT Β έροια?. l \ f n i παρέί^υοίν Stmoou ίχ ά τά ν oùtûtv Apïtâv và"<{7^xà&;omv!at xet πσ?.λν la v ta t t ; τά ; ^ io s t ; ίω ν χοί τίλος προ; τό :3 -έρ ο : τ έ !.ΐ3νπχ3τοβίβέξ(ΰν'αί (!!!) χαί 3à?.tv τήν φοράν τσύτητ μόνον ή ruvri/.i; χοί ιό ίΧϊέμμΚ το5 ΠαρπρτήμΒτΑ; ^ a ; .

A t ίνέρΥ Ε a t i i u t c t : ί : ι ή ν έ ν τ ί λ η ψ ί ν ; t c v t& ; O ^ v S c p o u ^ o ) . ( t o v O m p u i s -

ταίώ; Tt^im;àvfÂEÙÎ)cpotxat .tpoepyoptvat όπό χομμοτίχήν τού ?.r/o)ttvov K t v t p o u ο χ ο π ψ ό τ η τ α . ά λ λ ά ό ΰ ' / Ά ; σ ^ ε κ ιό μ ε ν ο ; Έ ^ Μ ,χ ό φ ρ Μ ν Κ έ Ε μ ο ; ο ί χ ί μ ό

νον ti^JÜü)$i<i; J i .} ^ xat Αλοχλήρον S ή : Έ ϋ -dSo; Ο ^δόοη τ ή ν r rp M o u O a v ά π ά ν -

τ τ ^ ί ν t t w p t f ) * 3 i η ν ^ t a q t 'n t ) * t j ^ i p a v ι ώ ν ί χ λ θ γ ^ Υ . χ α ! tov; μ ε ? χ α ί ^ ρ ό :

tfA^S^ s j^ to y r ) Btt3th)0(ÎKta$ÿ)Ya^) ^ποία n^MV t5n^c(W]3EXCtl· άιό μικ ρο ί; xat Kw*ntYtHoü; χ α ^ 'ψ & !;^ ΐ^ ) ί . '; -Ε ^ .? .η ν ο $ ? ά % " W SiMû?J!p- β ά ν ο υ ο α : ή ν ό ρ μ ό ^ ο υ ο α ν t tu ! ] ! t x r ,v & Éotv τ η ; .

B?potc 20 Φ :β]ρίοο 1946

ΐηΜ M O M Μ VÜ s ί T u M ^ !H ΡΟΠ A 3!

APXE/O M. ΓΚΚ Λ/. ΗΜΑΘΜΣ


ΑΝ8ΤΕΡΑ A. X. Κ. ΜΑΚΕΑΟΝ!ΑΣ

Π Ρ Ο Κ Η Ρ Υ Ξ ί Σ

ΠΑΡΑΣΥΡΜΕΝΑ ΕΛΛΗΝΟΠΟΥΛΑ,

οΛσρτά. tù φρούτα* u c t 5λοί ϋχονν οννεγή τήν αγω νίαν Λ ω; νά γλιηώαονντό χ ίφ ά λ ί το τς y t a ü tT<n τύ ^^έλ^^ôΠo^α(^7^ΐçη^. ό Τ ^ροβονζη;, ό Μ α ίρ ο ς . ό Δ ^λο^Λ χο;. 6 Στράτα;, ύ Hwpmvô; Στάθης 5* 10 άχ ρα 5v0pwnot σντηγμίνοί ατό Λίμα xut σττ] ττρο οοία.

ΠΑΡΑΣΥΡΜΕΝΑ ΕΛΛΗΝΟΠΟΥΛΑ.

ΠΑΡΑΣΥΡΜΕΝΑ ΕΛΛΗΝΟΠΟΥΛΑ,

ΑΡΧΕΊΟ Μ. AASMMW Π4Κ Λ/. ΗΜΑΘ/ΑΣ Προττσ/σν&στίχά του Ε8ν<χού Zrpoyoû.

ί\ΛΕςανορος a . λατςηκωσιας

h - . mu - Maun - trnmm

n t m : - ΗΒΗ - ΜίΚί

ÜPOKHPVSISAati ^

ot) cor T t ôt<^ JJ Îtot ÎÎTOJYXR. *jL αέτ^ M 4* Έϋ Λα

το r^korj?. iro^A ro^jj^ jroA ïiiN y^.

X-ÎTC 3MV <M τύ ^ R iar ί^ ; <«*S-

ZHTO ΤΟ ΕΘΝΟΣZHTQ H ΕΛΛΗΚίΚΗ ΜΛΚΕΑΟΝίΑ

tntiFontt ictt mtpr*zt!nnon tettHiM Mxxnc< mum

-4PXE/0 Μ. AAAMMH M K N. ΜΜΑΘΜΣ


ίίίίΙϋΙΙ ΜΗΜΙΙΙ MMHttttlCtln s p n p iH M BEPPCin:

----

ZHTS μ 3ί ΜΗΡΤίΟΥ <946mppotzs

wis OPïÊfÔnÔyOyAiEôHas^WcÎ^vloxi; <!' il ot

Μί /ΪΛΓΚ^Α.^

O jiAj 5L4 JX7YA* ΑΌΑίΟ.Σ ww xatoAuwi ίΜ το τέ Φοίτ,ά.

*d xi owÎv ïj ot<nïi tc#c etc haîj <Δν Jpa?r<} vHC* ^ 3tV3StCHÔ Td iMUt/tacr <*&< *(ϋΛ oêi

(pyan*"r: d wpno&aon sa . i*d td ta ar cty isat ytd % άνχ-si t'c ss^ tô Wp tooM-ê aviv s simoç p y;MtscKÔç "Βλλ ν Φέν

νά λ έψ!; Mvptzxi; άχά sô JKOvtxa η Μ ληι ρΜ* ^ A/tAAiHC

ΖΗΤΟ Ο ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟΣ ΚΟΣΜΟΣ ZHTO ΎΟ ΕΘΝΟΣ Ζ Η Τ η H 3 ! ΜΑΡΤΊΟΥ ZHYO W Ν!ΚΜ Ε Μ* Ε

ΑΡΧΕ/Ο Μ. ΑΛΑΜΜΗ fAK Ν. ΗΜΑΘ/ΑΣ


ΕΚΎΑντηγ ΠΡΟΚΗΡΥΞΜ !7 8 48

n a p o w A a v n u c v a χα ! BwaÎan: ο τ ο α τ ο λ ο γ η ρ έ ν ^ Ε λληνόπουλα ,

Ψ γου.ονΟλενχος o i ^ m a x v n a i t ^ χτ^ς ?tKpn<p<ryH στο -ύψίυμ^ ΓΡΑ Μ Μ Ο Σ (25^^). *0 *Ε&*τ.χος στρατό; p i ίν α χαταχληχτιχο ^ή - ^ημα {^ρέ^ηχε στήν χορνφή τον σνντρίβοντας utr&e τ \ ?tov βρε^ηχε tt-ϊροστό τον. ilooo^à^gêc όντε^^έσείσς τον Μ όρχον &πό το i n t r o s ίή ς ^Αλβανίας πνίγηχαν στο α ίμ α not ά^ετνχαν

*Α^ο το νότο ^ *Ε&νίχος Στρί#Εθ? μέσα στ μία μερ<ι χήρε τό ^χ^^ρό τον AnSxov Στανρός, Π έτρα Μ ονχα χα ΐ τά χωριά

την ΑΕΤΟΜΗΛ!ΎΈΑ ^ ^ . Κ *

νονς σνντρόίρονς οαί χα ί το βογγητό τώ ν λαβωμέναίν. Λον daôav" ot &xoi οας στήν ^νχη τονς ο^αράζ^ τΐ]^ xapôtdJ Κσταοτρο<ΓΉ χαί σνμ- ψορα xÂâxuioe το στρατό τοΰ Μάρχο. xt* δλα αντά ^γ^ναν ανήμερα της Π Α Ν Α Γ ΙΑ Σ Ή Μ εγαλΑχαρη^χανε τΟ &ανμα της. Καί ^έν εΐγαι μονον αντό. *H 'A âvtTvrt, μ^ τήν όχοίαν ^έλησε να σνμμα-

Σ νχάΐΗ ιχε τά έγχλήμίίτα τον Μάρχο χα ί τόν Ε Γ Κ Α Τ Ε Λ Ε 1 Ψ Ε . Τον έγχατέλείψε ε^λ^xp^vό χα ί y tà χτΐντη.

Λεν μ εν^ λοΜίον ^αρά ή τελεία χατάστροφή ή ή παρα^οσ^ς. Σ νν - τρ ίν τε i.outov τις έτνμωτ^χε^ ΰ).νσσ(δες τής προδοσίας.μ^ τ ις <^χοΐες σά; έδεσαν οί πονλημένο^ Αρχηγοί ο ας, οχοτώοτε τονς έν έναγχτ) xaÀ ελάτε στήν άγχα/Λά τής Μ Α Ν Α Σ Ε Λ Λ Α Δ Α Σ . Kt* αντή σαν χολή Μ ΑΝΑ ΰ ό σάς ονγχίΜρήσπ. Σ Α Σ Υ Π Ο Σ Χ Ε Τ Α Ι Η Μ ΑΝΑ Ε Α ΛΑΛΑ ΝΑ Σ Α Σ Σ Υ Γ Χ Ω Ρ Η Σ Η χα ί νά σάς $üMrQ cm v ύγχαλ^ί τής οίχογενείαΰ σα^

H& η ότοτταγή τ ο ν 'E Ô v tx è v Σ τρ ο ίτό .Ε Λ Λ Η Ν Ε Σ Σ Τ Ρ Α 'Γ ϊΩ Τ Α ί ΊΓΟΥ Ε Θ Ν ίΚ Ο Υ Σ Τ Ρ Α Τ Ο Υ ^

Γράμμος ςεφνχάεί χάτω τά χτυπήματα σας. Φ ανείτε γ ε ν α ^ ι^ χ ο . xat Π Ρ Ο Σ Τ Α Τ Ε Υ Σ Α Τ Ε Ε Κ Ε ΙΝ Ο Ν Π Ο Υ Π Α Ρ Α Δ Ι- Δ Ε Τ Α ί άλλα owrpim&Tt χαμένα ττον έξαχολον(^ήνάάγτίστέχετ<*^-

'Eujcpôç, έλάτε χοντ^/ χλ' 'ΐλΖΆ μαζν χατ03^ν ^ α δώ οονμί τ^μ ^Υ ^η μάχη γ^ά τήν Α Ν Ο ΙΚ Ο Δ Ο Μ Η Σ Η Κ Α Ϊ Τ Η Ν Ε Υ Τ Υ Χ ΙΑ Τ Η Σ Ε Λ Λ Α Δ Ο Σ

ί Ο Γ Ε Μ . Ε Π ! Τ Ε Λ Ε ! Ο Ν Σ Τ Ρ Α Τ Ο Υ

ΑΡΧΕ/Ο Μ. AA4MMW Μ Κ Ν. ΜΜΑΘ/ΑΣ Προ!τσγσνδ;στ^ά rp<ff rot/ ECvwoô irpcrroM.


Ε.Σ. Ε.Λ.Ά.Σ.

X Μ Ε Ρ Α Ρ Χ Ι Α

ΑΠΟΑΥΤϋρΐρΝi ) Ο ν ο μ κ τ ε π ώ ν υ μ ο ν -

3) *Oto anacTp0s _3 ) * Μ η τ ρ ό ς _____

4) Β α θ μ ό ς

5 ) . " Ο π λ ο ν ή 2 ω μ κ - .

6 ) ί - ΐ ό ν ι μ ο ς . έ φ Ε δ ρ ο ς έ κ μ ο ν ί μ ω ν , Ε φ ε δ ρ ο ς

7 ) Κ λ ά σ η π -τ< ] ί ό π ο ι α ά . ή κ Ε ί ^ --------------.— --

8; Χ ρ ^ ^ α λ ο γ ίσ καττάττξ!}^ σ τ ο ν μ ό ν ιμ ο Ε Σ. Ε .Λ .Α .Σ.

9 ) ί Ί ό ί ά δ ο ί ο τ ή ν ό π ο ί α ί ε λ Ε υ τ α ί α ύ ϋ η ρ Ε τ ο ΰ σ Ε

t O ) 1 ό π ο ς K c n a \ ; . ) \ ï [ q

11) δκχμονηζ(2) *Επ<ΐγγίλμα: ..._____ _ ______ _____ ______

Ο π ο φ α π τ ά ν ω ô c n o X Ù E ta c t ά π ό τ ά ξ Ε ί ς τ ο Ο Ε Σ . Ε Λ Κ Σ ! ί < r n iT n ' τ η ς ύ ΐ ΐ à p t S . 2 6 9 7 ) ! 5 3 4 5 5 ) γ ή ς τ ο ύ Γ Ε ν ί κ ο ΰ Σ τ ρ < τ τ η γ Ε ί ο υ - o ù Η .Χ Κ .Λ Α .Χ . ά π σ σ ή μ ε ρ ο ν .

Β έ ρ ο ί κ . . ί ! 9 4 5

-H Δ ι ο ί κ η σ η τ η ς X Μ ε ρ α ρ χ ί α ς

. Σ υ ντα γμ α τά ρ χη ς r. ΠΗΛΚίΟΛΟΓΟΕ Kcfnf.Tdtvtoq Σ. ΠΡΟΙΟΠΗΠΜ - ΚίΚίίΣΜ

Αττο το ο ρ χ ί/ο του ανπστίκπαχού /op50vf) Κσρσσάρ/?α σττο την Βέρο;α

Η ΑΠΟΧΗ EMAiΜΑΛΜΠΑ TOVOM)


Ρ!ΖΟΙΠΑΣΤΗΣΔΗΜΟΚΡΑΤΕΣ. ΑΠΟΧΗ!

ΜΑΚΡΥΑ ΑΠΟ ΉΣ ΑΠΟ!Κ!ΑΚΕΣ ΕΚΛΟΓΕΣ ΤΟΥ ΜΠΕΒ!Μ! Η ΧΟΕΣίΝΗ ΜΕΓΑΑΕ!ΟΑΗΣ Α Η Μ Ο Κ ΡΑΉΚΗ ΣΥΓΚΕΜΤΡΩΣΗΑ π τ ό η τ η ή α δ ο ύ λ ω τ η *Α 8ήνα ό ρ ^ ν τ ο φ ώ ν η σ Ε τή 6 έ λ η σ η κ α ί τ ή ν ά π ό ^ ο ο ή τη ς γ ιά ά ν έ ν - 5 ο τη AÎTOXH.- Β ά ρ ΰ ό ρ η έ π ίΒ ε ζ η τ ή ς α σ τ υ ν ο μ ία ς . 40 τρ ο υ μ α τίΕ ς , 1 έ .τ ο ίμ 0 6 ά ν α το ς

- A O/SCfCtTOY-RiaAtiWYY

r

Μ OTTcy/j arro vôCff tttA oytf rou ϊ946.ΡίΖΟΣΠΑΓΓΗΣ 3^/03/46

Η Ημαθία στον ΕμφύλίΟ 1946-1949

. —r?,-

Ρ!ΖΟΣ ΠΑΣΤΗΣΉ cMvtpM!t!*<S άττοκή, Αρ!ορ6ος τ ς Αμο ρστt

H Κ Y B t P M H Î H A M A K O t M O W E ) ο : T O P A 4 ? " , Α Π Ο Χ Η M A Α Κ Υ ΡΟ Ο Ο ΥΜ Ο) Μ ΟΡΕΣ ΕΚΛΟΓΕΣ!Ή μάνη & ίξ ο ίο ς : Κυδίργηαη δημοκρατικής αυνΕννόησης.- CAcüacpcs <tat ά5<ό6^ητίς ίκλογές . -Μένο τό Πανΰημακρστίκό Μέτκπο δά oùoci τά ίό νο ς .- Κυ6ίρνηση Από γή μοναρχική μοοφηφία 6 ' AnoTtAiott πρόκληση στό λαό

A H A Q K I I ΤΟΥ ο. Π Α Ρ Γ ί Α Α Μ Η Γ * ô t ΑΓΓΛΟ) ΜΠΛΕ Χ Τ ΗΚ ΑΝ r r n Α λ π = = η Λ π π -^ ^ ΐίΑ Ih't t &TTtfHt ΕΠΠΡΟί!-.; ΤΟΥ^ίίτον Ε Κ Λ Ο ΠΚ Ο Υ ΕΚΤΡ Ο Μ Α Τ Ο Ι Π Ο Υ Ο Ρ Γ Α Ν Ω Σ Α Ν !

° liKIEr? j=^L?S^\=i===r 3; r?i')rr-&i οι "ΚΛΟΓΗ« ΕΔ^ΑΚ tMN ΓΥΜΜΑ

MONAFXiKHr ME]OOHC)AHr'^$^;?.'=^:=^---

W αττοχτ? σπΌ r<( v o 8 t( txAoytç lot/ 7946 tn -όνω "P" 2/4/46 κάτω "P" 4/4/46

Άνακοίν<Αοη τΰ ν καρμάτων τής ApitrrcpAc;

Σ Α Α Π ! Σ Μ λ Ε Ο Ν ! Κ Η Σ Σ Ο Τ Η Ρ ί Λ Σ !ΜΟΝΟ Η ΕΜΟΣΗ ΚΑίΟ ΑΠΟ TU ΣΜΜΑίΑ ΤΗΣ ΔΜΜΟΚΡΑΙίΑΣ KA)IHLE8NIKHIANEAPÏHHAI ΟΑ ΣΟΣΕί ÎHW ΕΑΑΑΑΑ ΑΠ'ΤΜΜ ΚΑΐΑΣΙΡΟΦΗί

PÎZOIÊÀITHI


/ν5ο< σ τρα τιώ τη του cyyAtpxou Στρατού Κατοχής στην Βέρο/α. Arro το σρ χοο του σντ<στασ<σ^ού /ορ5άνη Κ αρασόρβσ

σττο την Βέρο/α.

Μ'κο^ Πσττσ/<σννούΑη^. Εττ/τροττή τη^ U/VRA στο ΚίφαΑοχώρ;Σωτήρης Μούρο/Αου,Κώστας Πατταστίρ/Ζου, ίζ/ότ^οζ-,ίΜίχόΑη Κρίσρό^(*σ/ωνίστές οπ ό τη Βέρο<α σ ί φωτο του ΕΛΛΗΝ/KOV ΒΟΡΡΑ μ ί τ/τΑο<τΚσί αυτο/ φροντίζουν την ίΑ :υ6ίρ/α poçj

Η Ημαθία στον Εμφύ/no 1946-1949

ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗ!ί ΜΟΝΗ ΛΥΣΗ: ΚΥΒΕΡΝΗΣΗ ΜΕ ΙΣΟΤΙΜΗ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΤΗΣ ΑΡΙΣΤΕΡΑΣ ίΟΦΟΥΑΗΣΚΑ) ΑΑΐΚΟΙ ΟΑ ΑΥΞΗΣΟΥΝ ΤΗ ΑΔΕΛΦΙΚΗ ΑΙΜΑΤΟΧΥΣΙΑ

Η n ç tx r tA c w ? παρά n ç n p o ra c t /fK.E rot) CAM /α

ΡίΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

HffMfWhiPnxMÎOKM

ΡΕΚΟΡ!Η nmttutH Μ* ίΜΤΑ

235


* θ! - yί^^λοέφίρφανο}

Χ ίτρ ό ^ ρ ο ^ ο yywyTK ^ l ^ P ^ T H o ÿ ç M ccA uw ? EAAô3oç f ro tt A IE ? r r w rpu xporwoù <yrporo</

7p<?r της Λ^μοκρσπ^ς MeoAo/aç EMd&jç ÆTE npoç rovç ροχ^τές τον κρατικού στρατού που γρόφο; «Ιτραπώτες κα< οξ<ωμοπκο/: Πστ< ποΑεμότί

τ'οΛέρφ/ο coç/N

Tpw ^wo^par/KFiç Nco/σ/σ^ EAAdSaf


< f O / / / 77C L % M y y 7 ty < S € ^

< 5 έ ν

^rro ΰημοσκυμα αφ<ίρώμοτο^EAcueiport/iT/oç " r^ 'o n o ^ M ^ o t.o -

Βάρ<πζο oe ivc συλ AcA^pta Acv στοτρ -

όΑΑο 2

hr

Ε Φ Η Μ Ε Ρ ! Α ΑT m

Π Ρ Ο Σ Ω Ρ ίΝ Η Ι ^Υ Β Ε Ρ Ν Η ϊΗ ΐ

r^ '..w κκΛ*-* - -

ΑΕλΤ!0 " " "

ΠΡλΙΕΟΜ ΚΑ! ΑΠΟΦΑΙΕ^TOY rEWtXOY APXHrE!OY TOY A.I.E.

KAYAÏTAHKM êtAYAgMï ΠΑ ΤΗ* ΜΗΥΘΪΡΒ tAA44*

Στα έντυπο αυτά &ημοθ€ύοντον ο< aruxpéocx; τουί^ν^Αρκηγ€^καπ^ΠροσωρνήςΚυ^€ρντ)οη{;


EAAI/ytf α π ό ra /7α/σπτσ<α.Op8/o< σττό σρίσΐίρσ.' Β όσο? ΠσττσδόπουΑο^ κο< Χρήστου /MO^cfp/fcN/;ç

fa*for(j&!*f σ#ο Λ.Σ).Κσ6<στο< σττό αριστερό. Κώστα? ΣπΑττνόττουΑο? καί Θ όδω ρος /ωσκίψ/3??ς.


1. Ta xouvoùxtot των Αμερίχκνών (Maxe&w a, 2 Μαρτίου 1948)

010! ΑΓΑΠΟΥΜ ΑΛΜΘ!ΜΑ ΤΜΜ ΕΛΑΑΑΑ ψΗ^ίζΟ*/?

ΑΑΪΚΟΗ K0JAMA Ο/ /ίλ<ο/ραφ/ί^ σπ?ν υττηρίσ/α rot/ Αντ/χομμοί/νίσμού


IrtAijff? τον ΓίΑ rou Α ίΕ ^ρήρα ΰίαφώ πσ^ς). Αττό αριστερό ôp8<oç ο ^ ίρ ο ίώ τη ς Α. Μίζσντζ/5η^.

7cr rou Π.Γ rot/ ΚΚΕ Πέτρος Ροόσο^,Γ /o)ow/5f)f

κα<Βσσ/'As*Myrapr(<Mrof

240


* Π Ο Λ ί Τ ί κ π Ο ί κ Ο Ν Ο η ι κ π 3 ) ) Λ Ο Λ Ο Π κ π κ Λ ι Σ ϋ Τ Ι Π Κ π *

ΤΟ ΑΜΕΡίΚΑΝΙΚΟ ΕΠίΐΕΑΕίΟr io tè q π ρ ο 5 ( δ ε ί TH M Κ Υ Π Ρ Ο ;

Η έκτακτη σύνοδος τοΰΚΟΓΚΡΕΣΟΥ

Γο rtAfivnHO rot/ P/ZOV rr?f A f YTEPAf 24/^!/47

241

Αλέξανδρος A Χατζηκώστας

CAO! r r AtxvrAtOAA ru m ]smn)

F 7 D 0 f m M # r# /MOOATO ri m-ATtXr HAAAAI ] tARHXîTÎMÎ M-HXBTAA ) xrOWAtAMV- YS.H'

Ta w m m M i i m s w m n a w i i m n a M8PEHM MN I ' C S E IΤΠ B S tm i n m M M I ! Μ Π Μ Η Μ U K H

A Ti*44 ^^ #,*4., * # 4 4ncPiOXH ΘΚΙΑΑ!λΙ

*—+* 4ίγ * *< t%

^"***3?Γ7 i .Dc*^-**n** - è A ^ ^ AT^r- Bw?***f: 4^

ΠΑ ^ 4 4# p*- <C " #*** -4 44Τ4- 4 v-fit+Î *4^ 4#< 4*4 - 1- 4 . b* 4 #s;*- τ* Μι*;*Γ-**Ίί*τ+ ί*****Μί 44< # 4,... r,.r<* **+A , *HU44 ; 4** ** '44 t -* 4 ^ *w- 44. 4 )f*w44<$ - 4-**4 — '*$** '4 T w re t* ^ 4 τ #τ * S V tJ *%r *** ***** '*44 #*4 *4 C ^ <- i* 4# ^ *t** t-t 4 - *— ** 4M #v - * **" Λ'"*##' ***) 4 ewr4#vt -4 #4 4 -44 **** ^ c ^ ^ ^( **1 * 4*î L ^

^ ---- tu*

Ο Χ Α ίΡ Ε Ή ^ Ο Σ Τ Ο Υ Π Ω Λ Ε Λ Υ Α Ρ '^ ^ '^ - - ΣΤΟΥΣ ΜΑΧΗΤΕΣ ΤΟΥ Δ.Ι.Ε,

Η MAXfi ΠΑΤΗΜ ΒΡΗΝΗ74 -Μ- 4 Γ>*ί—t. *< -à

^ #4 <5ί*< Μί -* .#(€ ί* MU -** Τ !Μ* w f ί4Λ<**'4ΐ^<ΧΓ* * AMt* ^

ί***ΐ2, - 4 44^^^ **+. (h*tJirV

.* 4ί* Ί -4 - 4

#4* ^ . f Μ. ^ ^4 .^—A .. *1ί Α*.Α4 χ ^ *4

CX ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟ) ΣΤΗ ΣΚ*Αί ΕΛΛΑΔΑ ΑΓΟΜίΖΟΝΤΑ!

*3*ww*i* ^ A*. 4<-AAM .** #4 f,-.T ^ - *- ÏHÎ***-**1. ^ A 4 ^ ^ 4 * # H*+4 Î*y *

******* t* **1 * *** L-'M' LÎ'C 4 * * 4 4 f *V# ***"

\ 1 0 ΒΙΤΠ ΠΕΡίΜΒΝΒ!/ T#4 4 <wA#h # 'AM PAfh

**< ^*Λ*ν *** r ^ ^4-

-*t ... *\ 4—#A *** .t — —K,,<4 <<Ψ' ( 4 44 ^ <4 . < - -< s4- ,%„H 4* # . w ***ί A4-* *t f44-***n-t**.tt y# Af 44< Λ- -4 .tT* 4. ,. 4 ^ ^ 4 ^'* * t * \ ' * *1*1 *-«-*+**. 3 r 4 ^ . 4 f - y . 4 ^ ; ^ A . . u. '4W.#*< ^ -*4 *,..1? ** ^}. a -4ww A*f* 44-M- #v* -*—1)

y W*,.# S -4- )< A ^4..^A ^,.

— *** **** tt* -#-*i! 4*4- *- '* w4 .y 4**

WWW *** 4#*# ^A-v-4% ***4^-^ **

4* 4 LAL· .+ 0 * 1 ^

W ffoe^cpfv/) :<ρ^μίρίί5α ΔΙΈ "Προ? τ^ M/<ff)"


ΖΗΤΩ Η Π Ρ Ο Σ Ω Ρ ΙΝ Η ΔΗ Μ Ο Κ ΡΑ ΤΙΚ Η Κ Υ Β Ε Ρ Ν Η Σ Η T H S ΚΑΕΥΘΕΡΗΧ ΚΑΛΑΔΑ2!

PtiAm njufÎnà; toB Δ .Σ Ε . 24—12—47Ά ναχοίνί^οη τοΰ nt,mxtooEtou <*Ελ:ΰ&ίρη;*Ελλά5α$*γί.ά

o^nntittouv τή; Πυοσκ)(μνή;Αημ.ο<ίρ*ϊίχη^ Κυβέρνηση; τή ; Ε λεύ^ε^η ; 'Ελλάδας.

*Τό π^αχτο^εΐο Έλ.εΰό^ίρη 'Ε λλ ά δ ι* dv^xj^vst <)ti. χ 9 έ ; ^χημ^τίο^ηχε στην *Ελ:ΰ&ε^η Ε λλά δα η πρώτη lïcéo ^Q t- V)) Δημοχρατ^χή Κυβέρνηση τή ; Ελεύθερη; Ε λ λά δο ς .

*Η ούνόεοη τη- Κυβέρνηση; είναι η άχόληύ&η: . ' .Π ρόεδρο; χαί 'Υ πουργό; t&v XtpcmmTtxùèv, ; Σ ίο α τη γό ;

M nuxo;.Ά ν ^ π ο ό εδ ^ ο ; χα ί 'Υπουργό; tôiv .'Eamte^m<jôv, 1 \ά ννη ;

Ίω α ν ν ίδη ;'Υ πουργό; τίΰν *Εξωτε(^χΜν, Π είρ ο ; Ροϋσσος.Υ π ο υ ρ γ έ Δικαιοσύνη;, Μ ίλίίάδη ί Πορφυρογένης.Υπουργός "YYtetv^; χα ί Π ρονοία; χα ί προσωρινά τήζ

n e tH tit t ; Π έτρο; Κόχχαλη:-'Υπουργός Oίxovoμ^χMv, Βαοίλης Μπαρτ{ίώϊα;. !Υ π ο υ ρ γό ; Γ ε^< γί^ ;, Δημήτρη; Β λανϊα;.'Υ πουργό; Έ ^ ν ίχ ή ; Οίχονομ*ας χα ί προσωρινά 'E n tâ t

ΐίσμοΰ, Λεο-νίδας Σ τ^ ίγγο^T ta τά οχημΜϊίομό τή ; Προοω^ίΫή; Κυβέρνηση; ύπεγρά-

φη ίδ ρ υ ^ χ ή πρ&ξη.Κοντά otôv Ηρω&υπονργδ ίδρί'εταί Γενίχή Δ*εύ&υνοη 'Κ&

ν^χών Μείονοτήτων Ytà τήν άμε<τη έξ^πηρ?τη#η τΑν ζητη μάΐ!"ν των *E6vtxAvMctOvOT^td)v.

Ή Π ροα ω ^νή Δημοχ^ατ^χή ΚυβέργηΗη άττήυ&ηνε δίάγ γελμα πρ# ; τόν Έ λληνίχό Λαό.

Ή Προσωρινή Δ ημοχρατ^ή Κυβέρνηση πτήν πρώτη ou νεδρίαοή τη ; αποφάσισε νν στείλε4 àvttncôaM nà τη ; #τό έξω τερ^ό , Ytà νά ^ ^ e t οέ έκαφή μ ί τού; Δ ημοχ^κ^χούς Λ αού; χα ί τις Κυβερνήσει; του;*. _ - .... . - -

Έ λληνες Πατριώτε;!"Ολοι o tè πλευρό τή ; Upoowptvi^; Α ημοχρατιχής Kupép-

νηαης.*Ολο^ στόν άγώναί *W.ot στ* άρματα! Γ ίά τή γρήγορη

Ν ίχη, y tà τή Λευτεριά, τή Αημοχρατία χα ί Α νεξαρτησία .A.Y.F. ÿ

Προκήρυ^ /<α τη 5r)p<oup//a της Προσωρινής Αημοκρσπκή? Κυβέρνησης οπό rov ΑΣΕ


"Ενας μ εγά λο ς σ ύ ντρ ο φ ο ς μάς gy tvet...

ΠΕΘΑΝΕ Χ Θ Ε Σ Ο Γ .Σ ίΑ Ν Τ Ο Σ

ΕΜΨΥΧΩΤΗΣΒΡΥΛίΚΟΥ HhHMA!0

ΓίΩΡΓΗΣ ΣΙΑΝΙΟΣ

ΣΗΜΒΆ ΙΟ ΠΡΟ! ΣΤίΣ 11 ΟΑ ΠΜΕί Η ΚΗΑΒΑΤΟΥ ΑΠΟ ΤΗ ΜΗΤΡΟΠΟΛΗ

«ΑλΥΠΙΤΟΣΣπΐ ΕΠΑΛΞΕΙΣ! ΕΰΠΜΚΐΕΑΕΥΤΑΙΑΤΟΥΠΜΟΚ...< ottto προ ΰνηρα

Ο eàvaroç rot/ /ΐ f /σντου μέΛους rot/ Π.Γ rot/ ΚΚΕ

ΡίΖόίΠΑΙΤΗΣΟ ΛΑΟΣ ΚΗΑΕΥΣΕ ΧΘΕΣ

ΤΟΝ Γ. Σ)ΑΝΤΟ"Κώ νεκρός ό μεγάλος

^ , κΤίροςκτούαγώνα ζίϊ,.χ AMR EMHAomrnoMOY mt nixeov:

Δ!Α Γί TOY Π/

M KHAEjA TOY

ΙΕλΕΠΑΙΟΣ ΧΑ)ΡΕΠΣΜ3Σ


Ρ!ΖΟΣΠΑΣΤΗΣΗ ΥΠΟΔΟΥΛΩΣΗ ι ΣΥΜΦΩΝ!Α ΑΠΑΡΑΑΕΚΤΗ

H H h EAAH MI KH ΥΠΕΓΡΑΨΕ Η KTBEPMRI H ^ΥΠΜΟίΧΑΜΠΑΜΕΣ ΟΧ) 0 Ε Μ Η Μ ί Κ Ο Σ ΑΑΟΣ

S s ^ s I H M A t W O W W ΜίΧΗ n n : ,. . ^ S aiM^i ipYtTO'^'^f-i:

- C! OPCM M I n o e e u A I

Η...ΤΕΛΕΤΗ!

n t ï û Α Π Ο TMM BKTtAHM T 0 W ! 7 ,0 < A M fU tt AWOI

Το Δό/μο Τρούμαν

ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

ΖΚΓΗΣΕ THM ΕΓΚΡΙΣΗ ΤΟΎ ΚΟΓΚΡΕΣΣΟΥ MA ΜΕΤΑΒΑλΕ! ΣΕ ΤΥΦΛΑ ΟΡΓΑΜΑ ΙΟΥ ΤΉ Ν ΕΛ ΛΑΔ Α ΚΑ! T H N TO V PK !A

HWam MMC -ΠΜΠ! ΜΜΜ! UMMf Μ ÜUtM! f**H!6 tw ύΐΒΟττίρξηόί Ι ίν^^ ίΙ&λπΜΜΎ

ή üA-otCtp w όν'κοηνάέπ<ίη6ίίατρ

ΚΥΠΡΟΣ^ΕΜΩΣΗ!Ο ΑΓ3ΜΑΣΘΑ ΚΡ!ΘΕ! ΣΤΜΡ) ΑΘΗΝΑ ΚΑ! THH ΚΥΠΡΟ

245


0! ΑΜΕΡΙΚΑΝΟ! AIETAÎAN ΧΟΕΣ ΟΜΑΑΙΚΑ ΕΓΚΑΗΜΑΤί ΚΑΙ ΠΑΥΣΗ ΤΟΥ ΤΥΠΟΥ ΤΗΣ ΑΗΜΟΚΡΑΤΙΚΗΣ ΑΡΙΣΤΕΡΑ!

Ο -ΕΘΝΙΚΟΣ ΣΎΉΑΓΕΡΜΟΣ- TBh ΓΡΑΙΚΥΛΏΝ ΑΡΧΙΣΕ ME H ΕΚΤΕΛΕΣΕΙΣ ΣΙΜ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΟ lO ^ C f AtHOI ΦΑ ΙΙΙΜ Ο Ι ΑΠΜ ΑΛ ί ΤΟ Π^ΟΙΟΠίΙΟ Ο M O tÎU k ïM t ΑΚλΟΜΜΤΟΙ ÏTWW MWttfW tri A ASH

Μ ΕΤΩΠΟ Π ΕΙΗ Α ΣΟ) ίΡΓΑΙ0Μ &)0) OAlYMtXHOTW TOM AroMA r<A TWH trtiainiw

ΜίΜΕί ΟΣΤΑΛίΜ xnmmmttrm*!tMtfrtu

ίΤίιπνχΛιΐ;

.O) ANAY.sC

ΜΑΜύΛΗΣ ΓΑΕΙΟΣ ΚΑΙ ΓΚΡΙΣΓΟΥΟΛίίΤ

-h ÎYNEfTAHA ATM θΑΜΑΙΧΑΤΑΙΤΡΜίΒ-ί

ί^ΕΠΙΘΕΣΜ AMTAFtûWi; ;ΠΗ ΜΑΚίΑΟΜ* ΚΑΙ 6ΡΑΑΗ';OMWttCOl

νΰοο ΜΕΟΙ

Γο rc /tu ro /o yûAo rot/ P/ZOf/TAfTM. ί 8/70/47


(p) Etc '33*&w+k*w!):_JCM

<γ) ^" " "* .ϋ.4*<

S??o

*ί<;;*ΐε

^yro έ//ρσφο rou ΓΕΣ //cf /7àyiy στ ?ν πτρ/οχή ^cç.


Δ Η Λ'Β'Σ ) Σ

Μ rrtp<sof) f? "ίί^λωσ^ Νομιμοφροσύνη"

248


249


10 ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ n Z H I H K Χ3ΕΣ Î OEAAHWIKOΤΟΣΧίΛίΟΜΑΡΙΑλ

ΚΑ) HIOB.ENntH

Η ΕΑΑΑΑΑ 2 ΧΡΟΜίΑ ΚΑΤΩ ΑΠ ΤΗ MEA ΚΑΤΟΧΗ Η σ η μ ερ ινή κατάσταση καί τά π ρ ο θλ ή μ α τά τη ς

ΒΑΡΥΣΗΜΑΝΤΟΣ ΛΟΓΟΣ ΤΗΣ ΑΝΉΠΡΟΣΩΠΕ!ΑΣ ΤΟΥ Κ.Κ.Ε. ΣΤΟ ΣΤΡΑΣΒΟΥΡΓΟ

"Ετοψοί γ ίά μίά δημοκρατικά ά ν εκ τ ή σ υ ν εν ν ό η σ η ά λ λ ά . . .

- Η ΑΜΕΡ!ΚΑί*ΟΑ!ΤΛΚΗ ί(Α ' ΜΟΝΑΡΧΟΟΑΣ!ΣΤ'ΚΗ ΑΑίΑ/ΐΛΑ3Α Ω9ΒΑΝΑΓΧΑΣΤΜ(Α ΣΤΚΔΗΜ!ΟΥΡΤ(Λ ΕΛΕΥΘΕΡΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ ΜΕ ΔΚΗ ΤΜ Ι KYBEPNWIW!* '

Τ Ο Ε .Α .Μ .Ε Ο Ε Κ IH T H M A ΖΕΡΒΑ x*m*n*MAPtOY


g ] ΡίΖΟΙΠΑΙΤΗΣ -) g r

ΡίΖΟΙΠΑΣΤΗΙΦΟΒίΣΜ ΕΝΗ Η ΕΝΟΧΟΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΗ ΔΕΝ ΑΦΗΣΕ ΤΟ ΛΑΟ ΝΑ Κ ΗΔΕΨΕ) ΤΟΝ ΑΓΩΝΙΣΤΗ Γ. ΖΕΒΓΟΜΕ ΑΣΤΥΝΟΜίΚΗ ΔίΑΤΑΓΗ

Η ΚΗΔΕίΑ ΕΠ Ν Ε Χ Θ ΕΣΣΤΟ ΝΕΚΡΟΤΑΦΕΙΟ ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΤΡΙΑΣ

Ά ίΚ!Ι)ρΜπ)_ί!ΠγίίγίΙ 'ίν π ά ν ηό<ο !ής χήρος m i 'i j t

ΑΣΤΥΝΟΜΙΑ ΚΑΙ ΧΑ-ΜΕΑΕΣ ΏΣ ΤΟ ΤΈΛΟΣ ΣΦΑΓΗ ΣΤΟ ΓΥΟΕίΟΙΥΜΜΟΡΠΕΣ ΙΟΥ ί(ΑΐΣΑΡ5Α ΕΕΙΕΛΕΖΑ^ ΦΥ/υΜΣΜΕΝΟΥΣ APj^EPOYI 7 HO AticI

Ή Μώίργηοη <φν6ίΐ την tsnoon τΰ\ γίγονίτο* Ή ΖΥ MB A WE! ÏTHW* n Ê A 0 n 0 WHHIO ;

^l^rtr=r '—* '— - Σ Τ Ο Γ Υ θ Ε !0

ΛΟΛΟΦΟΝΜΘΗΚΕ ΧΘΕΣ

Η 3οΑοφον/α του Γ Zrûyou μέλους rou /1.Γ rou ΚΚΕ arf] Stc/v«c/) 20/3/47

ΓΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Ο ΓίΑΝΝΗΣ ΖΕΒίΌΣΑΜ.υίΛΗΡΟΜΑΤΤΚΟ ΜΕΛΟΣ ΤΟΥ ΠΟΛίΤίΚΟΥ ΓΡΑΦΕΙΟΥ TIC KENTPtKHS ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΤΟΥ' ΚΟΜΜΟΥΝίΣΤίΚΟΥ ΚΟΜΜΑΤΟΣ. nPOHh' ΥΠΟΥΡΓΟΣ Al'XHrOi THI ΑλΤίΠΡΟΪΟΠΕίΛί ΙΟΥ CAM m i ΜΛΚΕΛΟΜΙΛΠΑ fils ΰΊΙίΤΙΌΙΙΙΙ ίΡΕΥΜΙΙ

Ο Φ Ο Ν Ο Σ Ε Γ ί Ν Ε Μ Ε Τ Α Τ Η Ν Α Φ ί Ξ Η Τ Ο Υ Ζ Ε Ρ Β Α Κ Α ) Τ Ο Υ Α Λ Ε Σ Α Ν Δ Ρ Η

Η Κ Υ Β Ε Ρ Ν Η Σ Μ K P Y B E T A t Π ) Σ Π Α Π Ο M t A Α Ν Α Ν Δ Ρ Η Σ Κ Η Ν Ο Ο Ε Σ ί Α

Α^ΑΚΟΪίΪΩΣΗ ΤΉΣΚΕΜΤΡίΚΗΣ

ΕΠΙΤΙΌΠΜΙ ΤΟΥ )\ Κ.Ε-

251

Η Ημαθία στον εμφύλιο 1946-1949/ Αλέξανδρος Αντωνίου...

Documents

Transcript of Η Ημαθία στον εμφύλιο 1946-1949/ Αλέξανδρος Αντωνίου...