แผนการจัดการเรียนรู้ที่ 1 6 10 ชั่วโมง...

แผนการจดการเรยนรท 1

สาระการเรยนรวทยาศาสตร ชนประถมศกษาปท 6

หนวยการเรยนรท 1 รางกายของเรา เวลา 10 ชวโมง

เรอง เราเจรญเตบโต เวลา 3 ชวโมง

ผสอน นางสาวกรรณการ กลอมเกลยง วนทสอน...... /......./…..

1. สาระสาคญ

มนษยมการเจรญเตบโต และมการเปลยนแปลงทางดานรางกายตงแตแรกเกดจนเปนผใหญ

2. มาตรฐานการเรยนร

ว 1. 1 : เขาใจหนวยพนฐานของสงมชวต ความสมพนธของโครงสราง และหนาทของระบบ

ตางๆ ของสงมชวตททางานสมพนธกน มกระบวนการสบเสาะหาความร สอสารสงทเรยนรและนา

ความรไปใชในการดารงชวตของตนเองและดแลสงมชวต

ว 8. 1 : ใชกระบวนการทางวทยาศาสตรและจตวทยาศาสตรในการสบเสาะหาความร

การแกปญหา รวาปรากฏการณทางธรรมชาตทเกดขนสวนใหญมรปแบบทแนนอน สามารถ

อธบายและตรวจสอบได ภายใตขอมลและเครองมอทมอยในชวงเวลานนๆ เขาใจวา วทยาศาสตร

เทคโนโลย สงคม และสงแวดลอมมความเกยวของสมพนธกน

3. ตวชวด/จดประสงคการเรยนร

ตวชวด

ว 1.1 ป.6/1 อธบายการเจรญเตบโตของมนษยจากวยแรกเกดจนถงวยผใหญ

จดประสงคการเรยนร

1. อธบายการเจรญเตบโตของมนษยจากวยแรกเกดจนถงวยผใหญได

4. สาระการเรยนร

สาระการเรยนรแกนกลาง

- การเจรญเตบโตของมนษยในแตละชวงวย

สาระการเรยนรทองถน

-

5. สมรรถนะสาคญของผเรยน

ความสามารถในการสอสาร

- มความสามารถในการถายทอดความรโดยใชภาษาอยางเหมาะสม

(การนาเสนอผลงานหนาชนเรยน)

ความสามารถ ในการใชทกษะชวต

- การทางานและอยรวมกบผอน

(กระบวนการทางานกลม)

6. คณลกษณะอนพงประสงค

- ใฝเรยนร

- มงมนในการทางาน

7. การอาน คดวเคราะห และเขยนสอความ

- เขยนแผนผงความคดการเจรญเตบโตของมนษยในแตละชวงวย

8. กระบวนการจดการเรยนร

เทคนคการสอนแบบ การเรยนรดวยกระบวนการสบเสาะหาความร(inquiry)

1. ขนนา

2. ขนสารวจ

3. ขนอธบายและลงขอสรป

4. ขนขยายมโนมตและการประยกตใช

5. ขนประเมน

9. กจกรรมการจดการเรยนการสอน

ใชเทคนคการสอนแบบ การเรยนรดวยกระบวนการสบเสาะหาความร(inquiry) ซงมทงหมด

5 ขนตอน ดงน

1 ขนนา

1. ครแจงจดประสงคการเรยนรใหนกเรยนทราบ

2. ครใหนกเรยนทาแบบทดสอบกอนเรยน

3. ครถามนกเรยนวา “นกเรยนคดวารางกายของเราตงแตเดกจนโต มการเปลยนแปลงไป

อยางไรบาง” นกเรยนชวยกนตอบ พรอมยกตวอยางประกอบ


1. ครใหนกเรยนสงเกตภาพคนในชวงวยตางๆ ในกจกรรมนาสการเรยนร จากหนงสอเรยน

(หนา 2) และสนทนาซกถามกบนกเรยนในประเดนตอไปน

- ภาพคนทเหนมความแตกตางกนในดานใด

- นกเรยนคดวา พฒนาการทเกดขนเปนพฒนาการดานใด และมลกษณะอยางไร

2. ครใหนกเรยนแบงกลม กลมละ 4-5 คน สบคนขอมลจากหนงสอเรยน (หนา 4-5) และจาก

ใบความรเรองเราเจรญเตบโต โดยครชวยอธบายวารางกายของเราจะมการเจรญเตบโตจากวยทารกส

วยเดก วยรน และวยผใหญ ซงในแตละชวงวย ขนาดของรางกายจะมการเปลยนแปลงแตกตางกนไป

และมพฒนาการดานรางกายแตกตางกน

3. ครใหนกเรยนแตละกลมผลดกนวดสวนตางๆ ของรางกาย และชงมวล แลวบนทกขอมลลง

ในใบงานเรอง ฉนเตบโต

4. นกเรยนแตละกลมนาเสนอผลงานหนาชนเรยน และรวมกนอภปรายเกยวกบการ

เจรญเตบโตของนกเรยนในชนเรยน

5. นกเรยนแตละกลมผลดกนวดสวนสง และชงมวล แลวนาผลไปเปรยบเทยบกบกราฟแสดง

มาตรฐานการเจรญเตบโตทครแจกให บนทกผลลงในใบงานเรอง ฉนอวน ผอม หรอสมสวน


1. นกเรยนแตละกลมอภปรายผลรวมกนในกลม เพอสรปการเจรญเตบโตของแตละคนเมอ

เทยบกบมาตรฐานการเจรญเตบโต

2. ครและนกเรยนรวมกนอภปราย และสรปรวมกนวา การเจรญเตบโตของตวเรา เปนสงหนง

ทบงบอกถงสขภาพของตวเรา เพราะหากรางกายของเรามการเจรญเตบโตทเหมาะสมกบวย

กจะทาใหสามารถพฒนาจากวยหนงไปยงอกวยหนงไดอยางเหมาะสม


1. ครใหนกเรยนแตละกลมรวมกนอภปรายในกลมวาควรทาอยางไรจงจะทราบถงความ

ผดปกตทเกดขนกบตนเองได และสามารถปองกนและแกไขปญหาสขภาพไดอยางถกตองเหมาะสม

2. ครใหตวแทนแตละกลม นาเสนอผลงานทไดจากการอภปรายของกลมตน

3. ครอธบายใหความรเพมเตมวาเราควรวดการเจรญเตบโตของตนเองดวยการชงน าหนก

และวดสวนสง อยางนอยปละ 2 ครง


- ครใหนกเรยนรวมกนอภปรายเกยวกบเรองการเจรญเตบโตของรางกาย พรอมยกตวอยาง

การนาความรเรองนไปใชในชวตประจาวน

- นกเรยนแตละกลมเขยนแผนผงความคดการเจรญเตบโตของมนษยในแตละชวงวย

- ครประเมนการเรยนรของนกเรยนจากการสงเกตพฤตกรรมขณะทางานรวมกน

10. สอ/แหลงการเรยนร

สอ

1. หนงสอเรยนวทยาศาสตรชนประถมศกษาปท 6

2. ใบความรเรองเราเจรญเตบโต

3. ใบงานเรองฉนเตบโตและใบงานเรองฉนอวน ผอม หรอสมสวน

แหลงการเรยนร

1. รางกายของนกเรยนเอง และรางกายของเพอนนกเรยน

2. หองสมดโรงเรยนวดพวงนมต

11. การวดและประเมนผล

ดานท ตวบงชความสาเรจ วธวด/ประเมนผล เครองมอ

1. ดานความร ดานความร

- อธบายการเจรญเตบโตของ

มนษยจากวยแรกเกดจนถงวย

ผใหญได

ดานปรมาณ รอยละ100

ดานคณภาพ รอยละ80

- ตรวจการเขยน

แผนผงความคด

แบบประเมนผลงาน

2. ดานทกษะ

กระบวนการ

ดานทกษะ

- สามารถสอสารและนาความร

เรอง การเจรญเตบโต ไปใชใน

ชวตประจาวนได



- จากการตอบคาถาม

ใบงาน


3. ดานคณธรรม

จรยธรรมและ

เจตคตทาง

วทยาศาสตร

ดานคณธรรมจรยธรรมและเจต

คตทางวทยาศาสตร

- เขยนแผนผงความคดการ

เจรญเตบโตของมนษยในแต

ละชวงวย



จากการทางานกลม แบบสงเกต

12. ขอเสนอแนะของผบรหาร

ขอเสนอแนะของรองผอานวยการโรงเรยน

..................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................................

ลงชอ..........................................................

(นายสมศกด แสงแจม)

รองผอานวยการโรงเรยนวดพวงนมต

ขอเสนอแนะของผอานวยการโรงเรยน

..................................................................................................................................................................

............................................................................................................................ ......................................

..................................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................................

ลงชอ..........................................................

(นายสมยศ เพชรวงษา)

ผอานวยการโรงเรยนวดพวงนมต

13. บนทกผลการเรยนร

ดานท ตวบงชความสาเรจ ผลการประเมนผานเกณฑ

คดเปนรอยละ

จานวนนกเรยน

(คน)

ดานปรมาณ ดานคณภาพ ผาน ไมผาน


- อธบายการ

เจรญเตบโตของ

มนษยจากวยแรกเกด

จนถงวยผใหญได




- สามารถสอสารและ

นาความรเรอง การ

เจรญเตบโต ไปใชใน


3. ดาน

คณธรรม




ดานคณธรรม

จรยธรรมและเจตคต

ทางวทยาศาสตร

- เขยนแผนผง

ความคดการ

เจรญเตบโตของ

มนษยในแต

ละชวงวย

ลงชอ.............................................................ครผสอน

(นางสาวกรรณการ กลอมเกลยง)

ตาแหนง พนกงานราชการ

ใบความร

เรอง เราเจรญเตบโต

การเจรญเตบโตของมนษย

พชและสตวมการเจรญเตบโต ตวเรากมการเจรญเตบโตเชนเดยวกบตนพช เมอกอนเราตว

เลก เดยวนเราตวโตขน ทเราตวโตขน เพราะเราไดกนอาหารทกวน อาหารทเหมาะสม และชวยให

เดกๆ อยางพวกเราเจรญเตบโตไดดชนดหนง คอ นม

การรบประทานอาหารทดมประโยชนจะชวยใหรางกายของเราเจรญเตบโตและแขงแรง สงท

แสดงใหเหนวารางกายของเรามการเจรญเตบโต คอ การมน าหนกและสวนสงเพมขน

ความสงของรางกายคนเรา จะเพมขนอยางพอเหมาะกบน าหนกตวเรา เดกผหญงจะมสวนสง

เตมทเมอมอายระหวาง 14 – 15 ป หลงจากนนกจะสงเพมขนอกเลกนอย สวยเดกผชายสวนสงจะ

เพมขนทเมออายระหวาง 17 – 18 ป หลงจากนนสวนสงจะเพมขนอกเลกนอย

รางกายคนเรา มการเจรญเตบโตจากวยทารกสวยเดก วยรน และวยผใหญ ซงในแตละ

วยขนาดของรางกายจะมการเปลยนแปลงแตกตางกนไป

การเจรญเตบโตทางรางกายของคนเรา สกเกตไดจากสงตอไปน

1. น าหนก

2. สวนสง

3. ความยาวของลาตว

4. ความยาวของชวงแขนเมอกางเตมท

5. ความยาวของเสนรอบวงศรษะ

6. ความยาวของเสนรอบอก

7. การขนของฟนแท

การวดการเจรญทางรางกาย

1. นาหนก การชงน าหนกเปนเครองบงชทชดเจนทาไดงาย เดกทมน าหนกลดอยางรวดเรว แสดง

วาสขภาพและ โภชนาการไมด การชงน าหนกหลายๆ ครง แลวนามาเปรยบเทยบถงการเปลยนแปลง

จะมประโยชนและทราบสภาพของเดกไดดกวาการชงน าหนกเดกครงเดยว เดกทอวนฉ มน าหนกมาก

ไมไดหมายความวาเดกคนนนมสขภาพด เดกทมกลามเนอสมบรณจะมสขภาพดกวาเดกอวนฉและ

ปวกเปยก

2. สวนสง การวดสวนสงแสดงถงการเจรญเตบโตของรางกายทแนนอนอยางหนง การ

เปลยนแปลงทางความสงจะเกดขนชากวาการเปลยนแปลงของน าหนก เดกทสงชากวาปกตแสดงวาม

สภาพโภชนาการไมสมบรณเปนระยะเวลานานพอสมควร เชน วยทารก จะใชเวลาประมาณ 2-3 เดอน

จงจะเหนวาความสงชากวาปกต การวดความสงทาใหไดความแนนอนยากกวา การชงน าหนก เดกอาย

ต ากวา 2 ป ตองนอนวดและมผชวยคอยจบ

3. ขนาดของสมอง สมองมการเจรญเตบโตอยางรวดเรว โดยเฉพาะชวงแรกของชวต การ

ประเมนขนาดของสมองอาจทาไดโดยการวดความยาวของเสนรอบศรษะ ในเดกปกตแรกคลอดมความ

ยาวประมาณ 35 เซนตเมตร เมออาย 1 ป จะยาว 47 เซนตเมตร จากอาย 1 ปจนถง 2 ป จะยาวขนเพยง

2-3 เซนตเมตร และมขนาดประมาณ 55 เซนตเมตรเมออาย 6 ปเมออายครบ 1ป เซลลของสมองจะม

การเจรญเกอบสมบรณแตทาหนาทยงไมสมบรณ การทางานของสมองจะดหรอไมขนกบการทสมอง

ไดรบอาหาร การกระตน และการใชอยางถกตอง

4. เนอหนง ลกษณะของผวหนงและเนอทวไป จะบอกถงสภาพโภชนาการวาดหรอเลวได เชน

ผวตง เนอเปง แขนขาเปนปลอง แสดงถงความสมบรณ พวกผวหนงแหง มรอยยนตามยาวของแขนขา

คลายรวปลาแหง มกลามเนอและไขมนใตผวหนงนอย กลามเนอออนปวกเปยก แสดงถงสภาพ

โภชนาการไมด การดสภาพเนอหนงน เราสามารถวดไดโดยวดเสนรอบวงแขน วดความหนาของ

ไขมนใตผวหนง หรอวดขนาดของกลามเนอ

5. ฟน ฟนชดแรกของเดก เรยกวา "ฟนน านม"ม 20 ซ จะเรมขนตงแตอาย 6 เดอน และขนครบ

เมออายประมาณ 24-30 เดอน การขนของฟนจะมอนดบกอนหลงของแตละซ โดยเรมจากฟนหนา

กลางลาง และสนสดทฟนกรามหนา การงอกของฟนจะขนกบสภาพโภชนาการของเดก เดกทไดรบ

โภชนาการเลว ฟนจะขนชา ฟนชดทสองเรยกวา "ฟนแท" มจานวน 32 ซ จะเรมขนเมอ อาย 6 ป ทฟน

หนาบนกอน หลงจากนนกคอยๆ แทนฟนน านมทหลดไป

กจกรรมท............

เรอง ฉนอวน ผอม หรอสมสวน

ชอ ......................................................................... ชน ...............................................................................

วนท.......................................................................กลม ................................................................................

คาชแจง นกเรยนแตละกลมพากนชงน าหนกวดสวนสง

ชอ

นาหนก

สวนสง

คาถาม 1. ในกลมนกเรยนใครหนกทสด หนกเทาไร ................................................................................................................................................................. 3. ในกลมนกเรยนใครหนกตาสด หนกเทาไร ................................................................................................................................................................. 4. คนทน าหนกมากทสด มน าหนกมากกวาคนทน าหนกนอยทสดเทาไร ................................................................................................................................................................. 5. ในกลมนกเรยนมคนน าหนกเกน น าหนกตากวาเกณฑและนาหนกตามเกณฑเทาไร ................................................................................................................................................................. 6. นกเรยนคดวาตนเองเจรญเตบโตหรอไม ดจากอะไร

.................................................................................................................................................................

7. นกเรยนคดวาตนเองอวน ผอม หรอสมสวน

...........................................................................................................................................................

กจกรรมท...........เรองฉนเตบโต

ชอ………………………………..นามสกล…………………….เลขท………………..

สวนของรางกาย

เดอนท

1 2 3 4 5 6

นาหนก

ความยาวแขน

ความยาวขา

รอบเอว

สวนสง




เรอง ระบบอวยวะในรางกาย เวลา 5 ชวโมง

ผสอน นางสาวกรรณการ กลอมเกลยง วนทสอน........ /........./.....


ระบบยอยอาหาร ทาหนาทยอยอาหาร ใหเปนสารอาหารขนาดเลกแลวจะถกดดซมเขาส

ระบบหมนเวยนเลอด แกสออกซเจนทไดจากระบบหายใจจะทาใหสารอาหารเกดการเปลยนแปลงจน

กลายเปนพลงงานทรางกายนาไปใชได


มาตรฐาน ว 1. 1 เขาใจหนวยพนฐานของสงมชวต ความสมพนธของโครงสราง

และหนาทของระบบตางๆ ของสงมชวตททางานสมพนธกน มกระบวนการสบเสาะหาความร สอสาร

สงทเรยนรและนาความรไปใชในการดารงชวตของตนเองและดแลสงมชวต

มาตรฐาน ว 8. 1 ใชกระบวนการทางวทยาศาสตรและจตวทยาศาสตรในการสบเสาะหา

ความร การแกปญหา รวาปรากฏการณทางธรรมชาตทเกดขนสวนใหญมรปแบบทแนนอน สามารถ




ตวชวด

ว 1.1 ป.6/2 อธบายการทางานทสมพนธกนของระบบยอยอาหาร ระบบหายใจ และ

ระบบหมนเวยนเลอดของมนษย


1. อธบายการทางานของอวยวะในระบบตางๆได

2. อธบายการทางานทสมพนธกนของระบบยอยอาหาร ระบบหายใจ และระบบหมนเวยน

เลอดได



- ระบบยอยอาหาร

- ระบบหายใจ

- ระบบหมนเวยนเลอด

- ระบบขบถาย


-












- เขยนแผนผงความคดแสดงอวยวะภายในของรางกายในระบบหายใจ ระบบยอยอาหาร

ระบบหมนเวยนเลอดและระบบขบถายได



1. ขนนา








1 ขนนา

1. ครนารปภาพแสดงตาแหนงของอวยวะตางๆ ของรางกาย รปภาพโครงสราง

สวนประกอบของปอด หวใจ กระเพาะอาหาร ลาไสเลก ลาไสใหญ และไต ตดหนาชนเรยนแลว

รวมกนอภปรายโครงสรางของอวยวะเหลาน วามลกษณะอยางไร และมหนาทแตกตางกนอยางไร

- นกเรยนคดวาถารางกายของเราขาดอวยวะใดอวยวะหนงไป จะมผลตอรางกายอยางไร

2. ในการสนทนาซกถาม ครเปดโอกาสใหนกเรยนเปนผแสดงความคดเหนอยางกวางขวาง

ครเขยนคาตอบของนกเรยนไวบนกระดานดา และรบฟงทกคาตอบทนกเรยนตอบโดยไมสรปวาถก

หรอผดเพอใหนกเรยนไดมการคนควาหาคาตอบดวยตนเองตอไป


แบงกลมนกเรยนกลมละ 6-7 คน นกเรยนศกษาเรอง อวยวะตางๆ ในใบความรและทาใบงาน


1. นกเรยนแตละกลมนาเสนอผลงานจากการปฏบตกจกรรม

2. ครและนกเรยนรวมกนอภปรายผลจากการปฏบตกจกรรม โดยใชแนวคาถามตอไปน

- อวยวะในรางกายวามลกษณะ แตกตางกนอยางไร

3. ครและนกเรยนรวมกนสรปผลการปฏบตกจกรรม โดยเนนใหนกเรยนเขาใจวาอวยวะตางๆ

ในรางกายมรปรางและขนาดทแตกตางกน เพอทาหนาทเฉพาะอยาง และประสานกนเปนระบบ


ใหนกเรยนศกษาวธการดแลรกษาอวยวะตาง ๆ ใน รางกาย


ครทดสอบความเขาใจของนกเรยนโดยการใหตอบคาถาม เชน

- อธบายลกษณะและหนาทของอวยวะในรางกายทนกเรยนสนใจมา 1 อวยวะ

- นกเรยนแตละกลมเขยนแผนผงความคดแสดงอวยวะภายในของรางกายในระบบหายใจ

ระบบยอยอาหาร ระบบหมนเวยนเลอดและระบบขบถาย



สอ


2. ใบความรเรอง อวยวะตางๆ ภายในรางกาย

3. ใบงานเรอง อวยวะตางๆ ภายในรางกาย

4. ใบงานเรองชพจรของฉน ใบงานเรองเมอฉนหายใจและใบงานเรองลมหายใจของฉน






- อธบายการทางานทสมพนธกน

ของระบบยอยอาหาร ระบบ

หายใจ และระบบหมนเวยน

เลอดได









- อธบายการทางานของอวยวะ

ในระบบตางๆได




ใบงาน








- เขยนแผนผงความคดแสดง

อวยวะภายในของรางกายใน

ระบบหายใจ ระบบยอยอาหาร

ระบบหมนเวยนเลอดและระบบ

ขบถายได






..................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................................

ลงชอ..........................................................




..................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................... .......................

.................................................................................................................................................................

ลงชอ..........................................................







(คน)



- อธบายการทางานท

สมพนธกนของระบบ

ยอยอาหาร ระบบ

หายใจ และระบบ

หมนเวยนเลอดได




- อธบายการทางาน

ของอวยวะในระบบ

ตางๆได

3. ดาน

คณธรรม








ความคดแสดงอวยวะ

ภายในของรางกายใน

ระบบหายใจ ระบบ

ยอยอาหาร ระบบ

หมนเวยนเลอดและ

ระบบขบถายได

ลงชอ.............................................................ครผสอน



แบบฝกหด

1. ลาดบการเจรญเตบโตของรางกายเราจะเปนไปตามขอใด

ก. วยเดก – วยแรกเกด – วยรน

ข. วยแรกเกด – วยเดก – วยรน

ค. วยรน – วยเดก – วยผใหญ

ง. วยเดก – วยผใหญ – วยรน

2. การเปลยนแปลงของคนเราสวนใดทมองไมเหน

ก. จตใจ

ข. แขน

ค. ขา

ง. ลาตว

3. การเปลยนแปลงของรางกายสวนใดทเราจะทราบไดดวยการชง

ก. ขนาดของแขน

ข. ความยาวของขา

ค. ความอวนผอม

ง. ความแขงแรง

4. สวนใดของรางกายทไมมมาพรอมกบการเกดครงแรก

ก. ตา

ข. ห

ค. จมก

ง. ฟน

5. ขอใดทเราไมอาจถอเปนเกณฑวดความเจรญเตบโตของรางกายได

ก. น าหนก

ข. ความยาวของเสนผม

ค. ความยาวของลาตว

ง. สวนสง

เฉลยแบบฝกหด

1. ข. 2. ก. 3. ค. 4. ง. 5. ข.


เรอง การเจรญเตบโตและพฒนาการของเดก

การเจรญเตบโตของรางกายของเดกกอนวยเรยน

เดกกอนวยเรยน

ในวยนจะมอายอยในชวง 3 -6 ป รปรางและสดสวนของเดกจะเปลยนไปจาก

วยแรกเกด ดงน

รปรางคอยๆ ยดตวออกใบหนาและศรษะเลกลงเมอเทยบกบลาตว มอและ

เทาใหญและแขงแรง อกและไหลขยายกวางขน แตหนาทองแฟบลง

เดกวยเรยน

เดกในวยเรยนอายระหวาง 6 – 12 ป จะมการเจรญเตบโต ดงน

น าหนกโดยเฉลยจะเพมขนประมาณ 2 – 3 กโลกรมตอป สวนสงเพมประมาณ 4 – 5

เซนตเมตรตอป ฟนน านมจะเรมหกเมออายประมาณ 6 ป และจะมฟนแทขนมาแทน

การเปลยนแปลงทางดานสดสวนของรางกายตามวย

แผนภมแสดงมาตรฐานการเจรญเตบโตของเพศชาย

แผนภมแสดงมาตรฐานการเจรญเตบโตของเพศหญง


เรอง การเจรญเตบโตและพฒนาการของวยรน

การแบงชวงอายของวยรน นกจตวทยาไดแบงชวงวยรนและเกณฑอายของแตละชวงวยไดดงน

1. วยยางเขาสวยรน หญงอายประมาณ 11 – 12 ป ชายอายประมาณ 12 – 13 ป

2. วยรน แบงออกได 3 ชวง ดงน

2.1 วยรนตอนตน หญงอายประมาณ 13 – 15 ป ชายอายประมาณ 14 –16 ป

2.2 วยรนตอนกลาง หญงอายประมาณ 16 – 18 ป ชายอายประมาณ 17– 19 ป

2.3 วยรนตอนปลาย หญงอายประมาณ 19 – 20 ป ชายอายประมาณ 20 – 21 ป

การเจรญเตบโตของเดกวยรน

การเจรญเตบโต หมายถงการเปลยนแปลงทางดานขนาดของอวยวะตาง ๆ ของรางกายมการ

เพมจานวนและขนาดของเซลล การเจรญเตบโตทางดานรางกายของวยรนจะมการเปลยนแปลงอยาง

มากเปนเพราะการทางานของฮอรโมนทหลงออกมาจากตอมไรทอ การเจรญเตบโตเดกวยรนชายและ

เดกวยรนหญงจะมลกษณะดงตอไปน

1. การเจรญเตบโตของวยรนชายในชวงอาย 12–14 ป จะมสวนสงเพมอยางรวดเรวโดยเฉลย

ประมาณปละ 7– 8 เซนตเมตร ชวงอาย 14 –15 ป สวนสงจะเพมโดยเฉลยประมาณ 4 – 5 เซนตเมตร

ชวงอาย 15 – 17 ป สวนสงจะเพม โดยเฉลยประมาณปละ 2 - 3 เซนตเมตร ชวงอาย 17–18 ป สวนสง

เพม โดยเฉลยประมาณ 1 เซนตเมตร หลงจากนนกจะไมสงขนอกแลว ความสงของผชายจะตามทน

และมากกวาผหญงในชวงอาย 13 –14 ป

สาหรบน าหนกนนในชวงอาย 12 –15 ป น าหนกจะเพมโดยเฉลยประมาณปละ 4–5

กโลกรม ชวงอาย15 -18 ป น าหนกจะเพม โดยเฉลยประมาณปละ 2–3 กโลกรม ชวงอาย 18 – 20 ป

น าหนกจะเพมโดยเฉลยประมาณปละ 1 กโลกรม หลงจากนนน าหนกกจะเพมขนอกปละเลกนอยหรอ

อาจคงท ทงนกขนอยกบการรบประทานอาหาร น าหนกจะแปรเปลยนไดไมหยดคงทเหมอน

สวนสง และน าหนกของผชายกจะตามทนและมากกวาผหญงในชวงอาย 13 –14 ป

เนองจากวยรนชายซงอยในชวงอาย 12–14 ป จะมการเขารวมกจกรรมตางๆ ทงกบเพอน

ครอบครว ตลอดจนโรงเรยนหรอหนวยงานตาง ๆ อยางเตมท เชน การเลนกฬา เลนดนตร กจกรรม

พฒนาชนบท พฒนาชมชน จงทาใหเดกเกดความหวตองการอาหารในปรมาณทเพมมากขนและควร

ไดรบสารอาหารทครบทกหม เพอสงเสรมการเจรญเตบโตของวยรนชาย

2. การเจรญเตบโตของวยรนหญง ในชวงอาย 10 –12 ป จะมสวนสงเพมอยางรวดเรวโดยเฉลย

ปละประมาณ 6 – 7 เซนตเมตร ชวงอาย 12 – 13 ป สวนสงจะเพมโดยเฉลยประมาณ 45 เซนตเมตร ชวง

อาย 13 – 16 ป สวนสงจะเพมโดยเฉลยประมาณปละ 1-2 เซนตเมตร ชวงอาย 16 –17 ป สวนสงจะ

เพมโดยเฉลยประมาณ 0.5 เซนตเมตร หลงจากนนกจะไมสงอก แลวความสงของผหญงในชวงอาย

10 –13 ป และกอนอาย 10 ป จะสงกวาผชายอยพอชวงอาย 13 –14 ป ความสงของผชายจะตามทน

และมากกวาในชวงน

สาหรบน าหนกนน ในชวงอาย 10 – 13 ป น าหนกจะเพมโดยเฉลยประมาณ 3 – 4 กโลกรม

ชวงอาย 13 –15 ป น าหนกจะเพมโดยเฉลยประมาณ 1 – 2 กโลกรม ชวงอาย 15 –18 ป น าหนกจะเพม

โดยเฉลยประมาณ 0.5 – 0.7 กโลกรม หลงจากนนน าหนกกจะเพมขนอกปละเลกนอยหรออาจคงท

ทงนกขนอยกบการรบประทานอาหาร น าหนกอาจจะแปรเปลยนได ไมหยดคงทเหมอนสวนสง

ทงนน าหนกของผหญงจะถกผชายตามทนและมากกวาในชวงอาย 13 –14 ป

ขอแนะนาเพอการเจรญเตบโตทสมวยของกรมอนามย กระทรวงสาธารณสข

1. รบประทานอาหารมอหลกใหครบ 3 มอ และครบ 5 หมในแตละวน

2. ดมนมวนละ 1 - 2 แกว เปนประจา นมมคณคาทางโภชนาการสง คอมโปรตน และ

แคลเซยม เพราะแคลเซยมในนมเปนแคลเซยมทมคณภาพ นมจงชวยใหนกเรยนเจรญเตบโตมรปราง

สงใหญและแขงแรง

3. ออกกาลงกายหรอเลนกฬาอยางตอเนองเปนเวลาอยางนอย 20 นาท และสมาเสมอไมตา

กวาสปดาหละ 3 ครง การออกกาลงกายจะทาใหรางกายแขงแรงไมเจบปวยบอยและทสาคญจะชวยให

รางกายสงใหญ


ใหนกเรยนตอบคาถามตอไปน

1. การเจรญเตบโตทางดานรางกายของวยรนจะมการเปลยนแปลงอยางมากเพราะอะไร

..................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................

1. ความสงของเดกวยรนเพศชายจะตามทนและมากกวาวยรนเพศหญงในชวงอายกป

..................................................................................................................................................................

............................................................................................................................................... ...................

2. น าหนกของเดกวยรนเพศหญงจะตามทนและมากกวาวยรนเพศชายในชวงอายกป

................................................................................................................................................................

................................................................................................................................................................

4. การเจรญเตบโตทสมวยตามคาแนะนาของกรมอนามย 3 ประการ ควรปฏบตอยางไรบาง

4.1.......................................................................................................................... ...............................

................................................................................................................................................................

4.2...........................................................................................................................................................

...............................................................................................................................................................

4.3...........................................................................................................................................................

................................................................................................................................................................

5. หนวยงานทกาหนดเกณฑมาตรฐานการเจรญเตบโตคอหนวยงานใด ?

................................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

เฉลยคาตอบแบบฝกหด

( 1 ) เพราะการทางานของฮอรโมนทหลงมาจากตอมไรทอ

( 2 ) 13 - 14 ป

( 3 ) 13 - 14 ป

( 4 ) 4.1 รบประทานอาหารใหครบ 3 มอ และครบ 5 หม ในแตละวน

4.2 ดมนม วนละ 1 -2 แกว

4.3 ออกกาลงกายหรอเลนกฬาอยางนอยวนละ 20 นาท ไมตากวา สปดาหละ 3 ครง

( 5 ) กรมอนามย กระทรวงสาธารณสข


พฒนาการในวยผใหญ

การวยผใหญออกเปน 3 ระยะ ดงนคอ

1. วยผใหญตอนตนหรอวยฉกรรจ อาย 18 – 35 ป

2. วยผใหญตอนกลางหรอวยกลางคน อาย 35 – 60 ป

3. วยผใหญตอนปลายหรอวยชรา อาย 60 ปขนไป

วยผใหญตอนตน (อาย 18 – 35 ป)

การเปลยนแปลงทเกดขนในวยผใหญตอนตน มดงน

1.การเปลยนแปลงทางดานรางกายความเจรญเตบโตทางกายสมบรณและพฒนาเตมท

ประสทธภาพและความสามารถของอวยวะตาง ๆ ของรางกายสงสด รวมทงความสามารถทางดานการ

สบพนธเตมท

- ประสทธภาพทางรางกายจะมสงสดในชวงอายประมาณ 20 – 30 ป หลงจากนน

ความสามารถตาง ๆ กจะลดลงอยางชา ๆ และจะทรงตวในอาย 40- 45 ป แลวจงลดลงตออก

- ความสามารถและความแขงแรงของอวยวะตาง ๆ ของรางกายจะมมากทสดในชวง

อาย 20 – 30 ป อตราการตอบสนองสงสดในชวงอาย 25 ป หลงจากนนกเรมลดลง

วยผใหญตอนกลาง วยกลางคน (อาย 35 – 60 ป)

การเปลยนแปลงทเกดขนในผใหญวยกลางคน มดงน

1. การเปลยนแปลงทางรางกาย การเคลอนไหวทางดานกลามเนอทางานชาลง และกาลงเรม

นอยลง เหนอยงาย ประสาทสมผสตาง ๆ รบรชา สายตาเรมสนหรอยาว รปรางเปลยนแปลง ผมเรม

หงอก ความตองการทางเพศลดลง ผหญงอายประมาณ 45-60 ป ประจาเดอนจะหมด วยนโรคภยไขเจบ

เรมรบกวน เชนโรคความดนโลหตสง เบาหวาน ความไมแขงแรงของกลามเนอทาใหไมมแรงเกดความ

เฉอยชา

วยผใหญตอนปลาย วยชรา (อาย 60 ปขนไป)

การเปลยนแปลงทเกดขนในผใหญวยชรา

1. การเปลยนแปลงทางกายและประสาทสมผส ลกษณะการเปลยนแปลงทางรางกายของคนวย

ชราจะเปนไปในลกษณะเสอมโทรม ลกษณะทเปนเครองบงชถงความชราภาพทเหนไดชดทสดคอ

- ผวหนงจะแหงหยาบ

- ฟนในวยชราจะรอยหรอไปหมด

- ดวงตาจะฝาฝาง

- ผมจะบางและหงอก


เรอง อวยวะตางๆ ภายในรางกาย

รางกายมนษย ประกอบดวยอวยวะภายนอกและ

ภายใน อวยวะภายในรางกาย ไดแก อวยวะททาหนาท

เกยวกบระบบยอยอาหาร เชน ปาก,หลอดอาหาร,

กระเพาะอาหาร, ลาไสเลก,ลาไสใหญ, ถงน าด,ทวาร

หนก อวยวะททาหนาทเกยวกบการหายใจ เชน จมก,

ปอด, หวใจ ซงอวยวะบางอวยวะมหนาทแตกตางกนแต

มความสมพนธกน

หนาทของอวยวะตางๆ ทสาคญ

- ปาก เปนอวยวะ สวนแรกทมหนาท บด เคยว อาหาร

- กระเพาะ มหนาทยอยอาหารตอจากปาก

- ลาไสเลก มหนาทยอยอาหารตอจากกระเพาอาหาร และมหนาทดดซมสารอาหารไปเลยง

รางกาย

- ลาไสใหญ มหนาทลาเลยงกากอาหารสออกมาจากทวารหนก

- ทวารหนก มหนาทขบถายของกากอาหารออกจากรางกาย

- จมก เปนอวยวะสวนแรกทสดอากาศเขาสรางกาย

- หลอดลม เปนทางเดนของอากาศเขาสปอด

- ปอด มหนาทใชอากาศฟอกโลหต

- หวใจ มหนาทสบฉดโลหตเขาสปอดนาไปเลยงรางกาย

การดแลรกษาอวยวะตาง ๆ

- ปาก ดแลรกษาโดยการแปรงฟน ไมเคยวอาหารทแขงมากๆ

- ลาไสเลก ดแลรกษาโดยรบประทานอาหาร ใหตรงเวลา ไมรบประทานอาหารรสจด

- ลาไสใหญ ดแลรกษาโดยขบถายใหเปนเวลา กนผกเปนประจา เพอชวยระบบขบถาย

- ทวารหนก ดแลรกษาโดยชาระลาง ทาความสะอาดเปนพเศษ

- จมก ดแลรกษาโดยไมใชของแขงแคะรจมก ไมสงน ามกแรงๆ

- ปอด ดแลรกษาโดยไมสบบหร หรออยในทฝ นละอองเยอะ

- หวใจ ดแลรกษาโดยหมนออกกาลงกายอยางสมาเสมอ ไมดมของมนเมา

ใบงาน


3

4

2

5

6

1 7

1. หมายเลขท 1 คอ อะไร.................................................................................................

2. หมายเลขท 2 คอ อะไร................................................................................................

3. หมายเลขท 3 คอ อะไร.................................................................................................

4. หมายเลขท 4 คอ อะไร.................................................................................................

5. หมายเลขท 5 คอ อะไร.................................................................................................

6. หมายเลขท 6 คอ อะไร.................................................................................................

7. หมายเลขท 7 คอ อะไร.................................................................................................

ใบงาน.......


3

4

2

5

6

1 7

1. หมายเลขท 1 คอ อะไร ลาไสใหญ

2. หมายเลขท 2 คอ อะไร ตบ

3. หมายเลขท 3 คอ อะไร หลอดลม

4. หมายเลขท 4 คอ อะไร ปาก

5. หมายเลขท 5 คอ อะไร ตบออน

6. หมายเลขท 6 คอ อะไร ลาไสเลก

7. หมายเลขท 7 คอ อะไร ทวารหนก

ใบงานท …..

เรอง ระบบยอยอาหาร

ชอ…………………………………………………. ชน…………………………………

วนท……………………………………………กลม……………………………………

คาชแจง ใหนกเรยนเขยนชออวยวะทอยในระบบยอยอาหารพรอมกบบอกหนาท

1. ………………………………………หนาท……………………………………

2. ………………………………………หนาท…………………………………

3. ………………………………………หนาท…………………………………

4. ………………………………………หนาท…………………………………

5. ………………………………………หนาท…………………………………

เฉลยใบงานท 1

เรอง ระบบยอยอาหาร

ชอ…………………………………………………. ชน…………………………………

วนท……………………………………………กลม……………………………………

คาชแจง ใหนกเรยนเขยนชออวยวะทอยในระบบยอยอาหารพรอมกบบอกหนาท

1.ปาก

หนาท ฟนบดเคยวอาหารใหเลกลง ลนชวยตะลอมอาหาร ชนเลกๆ ใหรวมเปนกอนเพอ

สะดวกในการกลน

2. หลอดอาหาร

หนาทชวยผสม อาหารและผลกดนใหอาหารเคลอนลงไปสกระเพาะอาหาร

3. กระเพาะอาหาร

หนาทบบนวดอาหาร ใหมขนาดเลกลงไปอก ในกระเพาะอาหารมสารเคมททา ใหอาหารม

ขนาดเลกลง จนมอาหารลกษณะเปนของเหลวขน

4. ลาไสเลก

หนาท ยอยอาหาร จนเลกลงถงขนาด ทจะถกดดซมเขาสกระแสโลหต

5. ลาไสใหญ

หนาทดดซม น าและเกลอ จะอาหารทยอยไมไดหรอกาก อาหาร เซลลทตายแลว แบคทเรยท

ตายแลวทอยในลาไสใหญ รวมเรยกวาอจจาระ กลามเนอในลาไสใหญ จะขบอจจาระออก ไป

ทางทวารหนก

2. ทวารหนก

หนาททวารหนกเปนทางออกของอจจาระทวารหนกมกลามเนอทแขงแรง การบบและ

คลายตวของกลามเนอทวารหนก ชวยใหรางกาย กาจดกากอาหาร (ของเสยทเปนของแขง) ออกไป

ใบงานท 2

เรอง การทางานของระบบยอยอาหาร

ชอ…………………………………………………. ชน…………………………………

วนท……………………………………………กลม……………………………………

คาชแจง ใหนกเรยนเขยนอธบายการทางานของระบบยอยอาหาร

การทางานของระบบยอยอาหาร

……………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………


เรอง ระบบการยอยอาหาร

ระบบยอยอาหาร มหนาทยอย และดดซมสารอาหาร เพอไปเลยงสวนตางๆในรางกาย ระบบยอย

อาหารจะประกอบดวย ปาก หลอดอาหาร กระเพาะอาหาร ลาไสเลก ลาไสใหญการยอยอาหารใน

ทางเดนอาหาร ม 2 วธคอ

1. การยอยเชงกล เปนการเปลยนแปลงขนาดโมเลกลของอาหารใหเลกลง โดยการบดเคยวของ

ฟน การบบตวของกลามเนอทางเดนอาหาร

2. การยอยทางเคม เปนการเปลยนแปลงขนาดโมเลกลของอาหารใหเลกลง โดยใชน ายอยเขามา

เกยวของ ทาใหอาหารมโมเลกลเลกทสดทสามารถดดซมไปเลยงรางกายได

การยอยทางเคมมความแตกตางกบการยอยเชงกล คอ นอกจากจะเปลยนแปลงขนาดโมเลกลของ

อาหาร แลว ยงมการเปลยนแปลงโมเลกลของสารอาหารดวย

อวยวะในระบบยอยอาหาร

1.ปาก

ฟนบดเคยวอาหารใหเลกลง ลนชวยตะลอมอาหาร ชนเลกๆ ใหรวมเปนกอนเพอสะดวกใน

การกลน

2. หลอดอาหาร

เมออาหารถกกลนลงในคอ อาหารจะผานตอไปทาง คอหอยลงไปในหลอดอาหาร ซงม

กลามเนอ ชวยผสม อาหารและผลกดนใหอาหารเคลอนลงไปสกระเพาะอาหาร

3. กระเพาะอาหาร

กระเพาะอาหารมรปรางเปนตว J เปนสวนทางเดนอาหารทขยายใหญ สามารถรองรบอาหาร

ได 2 - 4 ลตร อาหาร จะถกเกบไวทน เพอใหกลามเนอกระเพาะบบนวดอาหาร ใหมขนาดเลกลงไปอก

ในกระเพาะอาหารมสารเคมททา ใหอาหารมขนาดเลกลง จนมอาหารลกษณะเปนของเหลวขน

4. ลาไสเลก

ของเหลวขนจะเคลอนตอไปยงลาไสเลก ซงเปนสวนทแคบทสด ของทางเดนอาหาร (เสนผาน

ศนยกลาง 2-4 เซนตเมตร) แตเปนสวนทยาวทสด ทนอาหารจะถกยอย จนเลกลงถงขนาด ทจะถกดด

ซมเขาสกระแสโลหต

5. ลาไสใหญ

อาหารสวนทยอยไมไดจะผานไปยงลาไสใหญ น าและเกลอ จะถกดดซม โดยลาไสใหญ

อาหารทยอยไมไดหรอกาก อาหาร เซลลทตายแลว แบคทเรยทตายแลวทอยในลาไสใหญ รวมเรยกวา

อจจาระ กลามเนอในลาไสใหญ จะขบอจจาระออก ไปทางทวารหนก

3. ทวารหนก

ทวารหนกเปนทางออกของอจจาระทวารหนกมกลามเนอทแขงแรง การบบและคลายตว

ของกลามเนอทวารหนก ชวยใหรางกาย กาจดกากอาหาร (ของเสยทเปนของแขง) ออกไป


คาชแจง จงทาเครองหมาย x ทบตวอกษรหนาคาตอบทถกตอง

1. อวยวะขอใดเกยวของกบระบบยอยอาหาร

ก. ตบ ข. ไต

ค. ปอด ง. กระเพาะ

2. ขอใดไมเปนการยอยอาหารแบบเชงกล

ก. การบดเคยวของฟน ข. การบบตวของกระเพาะ

ค. การบบตวของกลามเนอทางเดนอาหาร ง. การใชน ายอยทกระเพาะ

3. ขอใดเปนการยอยอาหารทางเคม

ก. การบดเคยวของฟน ข. การบบตวของกระเพาะ

ค. การบบตวของกลามเนอทางเดนอาหาร ง. การใชน ายอยทกระเพาะ

4. อวยวะขอใดไมเกยวของกบการยอยอาหาร

ก. ตอมน าลาย ข. หลอดอาหาร

ค. กระเพาะอาหาร ง. หวใจ

5. อะไรทาใหการยอยอาหารไดดขน

ก. น าปสสาวะ ข. น าด

ค. น าเลอด ง. น าตา

6. น าลายถกผลตในสวนใด

ก. คอหอย ข. ตอมน าลาย

ค. ลน ง. หลอดอาหาร

7. ขอใดไมใชหนาทของลน

ก. คลกเคลาอาหารใหสมผสกบน าลาย ข. ชวยในการกลนอาหารจากคอหอย

ค. สราง น ายอย ง. รบรรสของอาหาร

8. ขอใดเปนลกษณะของคอหอย

ก. คลกเคลาอาหารใหสมผสกบน าลาย

ข. ชวยในการกลนอาหารจากคอหอย

ค. เปนทออยหลงหลอดลมและปาก เปนทอาหารและลมมาพบกน

ง. รบรรสของอาหาร

9. อาหารจะถกดดซมเขารางกายบรเวณใด

ก. ลน ข. ปาก

ค. หลอดอาหาร ง. กระเพาะอาหาร

10. ขอใดเปนลกษณะของกระเพาะอาหาร

ก. ลกษณะเปนทอขดไปมา ยาวประมาณ 6 - 8 เมตร

ข. ลกษณะเปนทอหนา ตดกบชองทวารหนก

ค. ลกษณะเปนถงขนาดใหญ ผนงดานในเปนรอยยน

ง. เปนทออยหลงหลอดลมและปากเปนทอาหารและลมมาพบกน

11. หนาทของลาไสเลก คอ

ก. ทาหนาทดดซมสารอาหารทยอยแลวเขาสกระแสเลอด

ข. สงเคราะหวตามน น าทอยในกากอาหาร

ค. บบตวใหอาหารคลกเคลากบน ายอย

ง. เคยวและบดอาหารใหละเอยด

12. ขอใดเปนลกษณะของลาไสใหญ


ข. ลกษณะเปนทอหนา ตดกบชองทวารหนก


ง. เปนทออยหลงหลอดลมและปาก เปนทอาหารและลมมาพบกน

13. ขอใดคอลกษณะของไสตง


ข. ลกษณะเปนหลอดปลายตนทตอยนออกมาจากลาไสใหญสวนตน


ง. เปนทออยหลงหลอดลมและปาก เปนทอาหารและลมมาพบกน

14. การกาจดกากอาหารออกจากรางกายสามารถขบออกไดทางใด

ก. ทวารหนก ข. ผวหนง

ค. ไสตง ง. ลาไสใหญ

15. หนาทของตบออนคอ

ก. ทาหนาทดดซมสารอาหารทยอยแลวเขาสกระแสเลอด

ข. สงเคราะหวตามน น าทอยในกากอาหาร

ค. สราง เอนไซม ทใชในการยอยอาหาร

ง. เคยวและบดอาหารใหละเอยด

เฉลยแบบทดสอบ

1. ง 2. ง 3. ง 4. ง 5. ข

6. ข 7. ค. 8. ค 9. ง 10. ค

11. ก 12. ข 13. ข 14. ก 15. ค


เรองระบบหมนเวยนเลอด

ระบบหมนเวยนเลอด

หลงจากทมการยอยอาหารและถกดดซมเขาสเสนเลอด โดยลาไสเลก ระบบการหมนเวยน

ของเลอดจะลาเลยงสารอาหารทอยในกระแสเลอด จะถกสงไปยงสวนตางๆ ของรางกายโดยอาศยการ

หมนเวยนของเลอดในหลอดเลอด

สวนประกอบของเลอด

ภายในหลอดเลอดประกอบไปดวยเลอด ในรางกายคนเรามเลอดอยประมาณ 9 - 10 ของ

น าหนกตว เลอดมสวนประกอบทสาคญ 2 สวน คอ

1. สวนประกอบทเปนของเหลว เรยกวา น าเลอด หรอ พลาสมา (Plasma) จะมอยประมาณ

55 เปอรเซนต โดยน าเลอดจะประกอบดวยน าประมาณ 91 เปอรเซนต และนอกจากนเปนสารอนๆ

ไดแก เอนไซม ฮอรโมน และกาซ รวมทงของเสยในรางกายทไมตองการเชน ยเรย กาซคารบอนไซด

ออกไซด เปนตน น าเลอดทาหนาทลาเลยงสารอาหาร เอนไซม ฮอรโมน และแกสไปเลยงเซลลตางๆ

ของรางกาย และลาเลยงของเสยตางๆ มาทปอด เพอขบออกจากรางกาย

2. สวนทเปนของแขง ไดแก เซลลเมดเลอด (Corpuscle) และ เกลดเลอด (Platelet) ซงมอย

ประมาณ 45 เปอรเซนต ของปรมาณทงหมด

2.1 เซลลเมดเลอด มอย 2 ชนดคอ

1. เซลลเมดเลอดแดง มรปรางคอนขางกลมแบน เมอโตเตมทจะไมมนวเคลยส เซลลเมด

เลอดแดง จะประกอบดวยสารประเภทโปรตน ทเรยกวา ฮโมโกลบน ซงมธาตเหลกเปนสวนประกอบ

ทสาคญ ฮโมโกลบน จะทาหนาทในการรวมตวกบแกสออกซเจนเพอนาไปเลยงเซลลตางๆ ทวรางกาย

และลาเลยงกาซคารบอนไดออกไชดจากเซลลกลบไปสปอดเพอทาการแลกเปลยนกาซ เมดเลอดแดง

มอายประมาณ 100 - 120 วน หลงจากนนจะถกทาลายโดยตบและมาม แหลงสรางเซลลเมดเลอดแดง

คอไขกระดก

2. เซลลเมดเลอดขาว ไมมสมนวเคลยส มรปรางกลมใหญกวา เมดเลอดแดง เซลลเมด

เลอดขาวในรางกายมอยหลายชนด โดยมหนาทตอตานและทาลายเชอโรคหรอสงทแปลกปลอมทเขาส

รางกาย เซลลเมดเลอดขาวมอายประมาณ 7 - 14 วน แหลงทสรางเซลลเมดเลอดขาว ไดแก มาม

ไขกระดก ตอมน าเหลอง

เกลดเลอด มรปรางเปนรปไขและแบบ มขนาดเลกมากไมมสไมมนวเคลยสเปนสวนประกอบ

ของเลอดทไมใชเซลล แตเปนสวนของเซลล ชวยทาใหเลอดแขงตวเมอเลอดออกสภายนอกรางกาย

โดยจะจบตวเปนกระจกรางแหอดรของหลอดเลอดฝอยจะชวยใหเลอดหยดไหล เกลดเลอดจะมอาย

เพยง 4 วน กจะถกทาลาย แหลงทสรางเกลดเลอด คอไขกระดก

การหมนเวยนของเลอด

หวใจ (Heart) เปนอวยวะททาหนาทเสมอนเครองสบฉดทาใหเกดแรงดนในหลอดเลอด

เพอใหไหลไปยงสวนตางๆ ของรางกายและในขณะเดยวกนกจะสบเลอดกลบเขาสหวใจ หวใจของ

คนเรามทงหมด 4 หอง เปนโพรงแบงเปนหองบนสองหอง เรยกวา เอเตรยม (Atrium) หองลางสอง

หองเรยกวา เวนตรเคล (Ventricle) หวใจหองบนซายและลางซายมลนไบคสพด (Bicuspid Valve) คน

อย ซงลนทงสองขางทาหนาทปดและเปดเพอไมใหเลอดไหลยอนกลบ

หวใจหองเอเตรยมขวาจะรบเลอดจากหลอดเลอดดาชอซพเรยเวนาคาวาโดยจะนาเลอดมาจาก

ศรษะและแขน และรบเลอดจากหลอดเลอดดา ชออนฟเรยเวนาคาวา ซงนาเลอดจากลาตวและขา กลบ

เขาสหวใจ

เมอหวใจหองเอเตรยมขวาบบตวเลอดจะเขาสบรเวณเวนตรเคลขวาโดยผานลนไตรคสพด เมอ

เวนตรเคลขวาบบตวเลอดจะผานลน พลโมนารเซมลนาร หลอดเลอดนจะนาเลอดไปฟอกยงปอด เพอ

แลกเปลยนกาซ โดยเปลยนกาซคารบอนไดออกไซด และรบกาซออกซเจนไหลกลบสหวใจทางหลอด

เลอดดา เขาสหองเอเตรยมซาย เมอเอเตรยมซายบบตวเลอดกจะผานเลอดกจะผานลนไบคสพดเขาส

หองบรเวณ เวนตรเคลซาย แลวบบตวดนเลอดใหไหลผานลนเอออรตกเซมลนาร เขาสเอออรตา ซง

เปนหลอดเลอดใหญ จากเอออรตาจะมหลอดเลอดแตกแขนงแยกไปยงสวนตางๆ

ภาพแสดงวงจรการทางานของหวใจ

ในรางกายหลอดเลอดของเราแบงออกเปน 3 ชนด คอ

1. หลอดเลอดแดง (Arteries) เปนหลอดเลอดทนาเลอดทฟอกแลว ออกจากหวใจยงสวนตางๆ

ของรางกาย เลอดแดงเปนเลอดทออกชเจนมาก ยกเวนหลอดเลอดทสงไปยงปอดหลอดเลอดแดงมผนง

หนาและแขงแรงเพอใหมความทนทานตอแรงดนสงทถกฉดออกจากหวใจ

2. หลอดเลอดดา (Veins) เปนหลอดเลอดจากสวนตางๆ ของรางกายเขาสหวใจ โดยเลอดใน

สวนนจะมปรมาณคารบอนไดออกไซดมาก ยกเวนหลอดเลอดดาทนาเลอดมาจากปอดมายงหวใจ จะ

เปนเลอดแดง

3. หลอดเลอดฝอย (Capillaries) เปนหลอดเลอดทมขนาดเลกละเอยดมอยจานวนมากในรางกาย

หลอดเลอดฝอยประกอบดวยเซลลชนเดยว หลอดเลอดฝอยมอยเกอบทกสวนในรางกายและมจานวน

มาก บรเวณผนงของเลอดฝอยเปนบรเวณทการแลกเปลยนสารอาหาร แกสตางๆ ระหวางเลอดกบ

เซลลของรางกาย

ใบงาน

เรอง ระบบไหลเวยนเลอด

คาชแจง ใหนกเรยนทากจกรรมตอไปน

1. ใหนกเรยนเขยนชอสวนประกอบของหวใจ

1. ……………………………………

2. ……………………………………

3. ……………………………………

4. ……………………………………

5. ……………………………………

6. ……………………………………

2. หวใจ ตงอยบรเวณใดของรางกาย……………………………………………….

3. หวใจมรปรางอยางไร……………………………………………………………..

4. หวใจมขนาดเทาใด……………………………………………………………….

5. หวใจมหนาทอะไร…………………………………………………………………

6

5

4

1

2

3

ใบงาน

เรอง ระบบไหลเวยนเลอด

1. ใหนกเรยนเขยนชอสวนประกอบของหวใจ

1. เสนเลอดแดง

2. หวใจหองบนซาย

3. หวใจหองลางซาย

4. หวใจหองลางขวา

5. หวใจหองบนขวา

6. เสนเลอดดา

2. หวใจ ตงอยบรเวณใดของรางกาย ชองอกดานซาย

3. หวใจมรปรางอยางไรคลายดอกบวตม

4. หวใจมขนาดเทาใดกาปนของตนเอง

5. หวใจมหนาทอะไรสบฉดโลหต

ใบงาน

เรอง ชพจรของฉน

คาชแจง นกเรยนบนทกผลการตรวจวดการเตนของชพจรจานวนครงและอตราการหายใจ

เขา – ออก กอนและหลงการออกกาลงกาย และตอบคาถามขางลางน

อปกรณ นาฬกาจบเวลา

วธการ 1. นกเรยนจบชพจรทขอมอดานซาย โดยใหนบจานวนครงของการเตนของชพจรและ

ลกษณะการเตนของชพจร เปนเวลา 1 นาท

2. นบอตราการหายใจเขา-ออก เปนเวลา 1 นาท

3. นกเรยนออกกาลงกายประมาณ 2 นาท แลวจบชพจรอกครงทนททตาแหนงเดม

นบจานวนครงของการเตนของชพจรและลกษณะการเตนของชพจร เปนเวลา 1 นาท

4. นงพกใหหายเหนอยสกคร

5. นกเรยนออกกาลงกายอกครงประมาณ 2 นาท แลวนบอตราการหายใจเขา-ออกทนท

เปนเวลา 1 นาท

6. บนทกผลการทากจกรรม

ตารางบนทกผล

การตรวจวด กอนออกกาลงกาย หลงออกกาลงกาย

ลกษณะการเตนของชพจร

จานวนครงของการเตนของชพจร

อตราการหายใจ

คาถาม

1. ลกษณะการเตนของชพจร ของการเตนของชพจรกอนและหลงการออกกาลงกายแตกตางกน

หรอไม อยางไร

2. จานวนครง ของการเตนของชพจรกอนและหลงการออกกาลงกายแตกตางกนหรอไม อยางไร

3. อตราการหายใจเขา – ออก กอนและหลงการออกกาลงกายแตกตางกนหรอไม อยางไร

สรปผล……………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………

เฉลยใบงาน

เรอง ชพจรของฉน

ตารางบนทกผล

การตรวจวด กอนออกกาลงกาย หลงออกกาลงกาย

ลกษณะการเตนของชพจร

จานวนครงของการเตนของชพจร

อตราการหายใจ

คาถาม

2. ลกษณะการเตนของชพจร ของการเตนของชพจรกอนและหลงการออกกาลงกายแตกตางกน

หรอไม อยางไร

หลงออกกาลงกายชจรเตนเรว

2. จานวนครง ของการเตนของชพจรกอนและหลงการออกกาลงกายแตกตางกนหรอไม อยางไร

แตกตางกน หลงออกกาลงกายเตนเรวกวา

3. อตราการหายใจเขา – ออก กอนและหลงการออกกาลงกายแตกตางกนหรอไม อยางไร

แตกตางกน หลกออกกาลงกายอตราการหายใจเขา – ออก ถกวา

สรปผล

อตราการเตนของชพจรกอนและหลงการออกกาลงกายแตกตางกน คอ หลงการออกกาลงกาย

การเตนของชพจรจะเรวกวาการออกกาลงกาย ทราบไดจากการจบชพจร ซงกคอ การหดและ

ขยายของหลอดเลอดตามการเตนของหวใจ


เรอง อตราการเตนของหวใจ

หวใจจะบบตวและคลายตวเปนจงหวะตลอดเวลาซงทราบไดจากฟงการเตนของหวใจหรอจาก

การจบชพจร

ชพจรมอยในเสนเลอดทกเสน แตสามารถคลาไดชดเจนทสด คอ เสนเลอดทอยใกลขอมอ

ดานหนา ซงเปนบรเวณทมกระดกรองรบ การตรวจวดชพจร สามารถใชปลายนวสมผส จะรสกมแรง

กระทบเบาๆ ซงเปนจานวนทบงชจานวนครงทหวใจบบตว

คาปกตของชพจร

ขณะตนนอนตอนเชา การเตนของชพจรในผใหญเพศชายทสขภาพสมบรณประมาณ

60-65 ครง/นาท การเตนของชพจรสาหรบผหญงเรวกวาผชายเลกนอยประมาณ 7-8 ครง/นาท

ชพจรเปลยนแปลงตามอายจะลดลงทละเลกละนอย ตงแตเกดจนถงวยหนมสาวและจะเพมในอาย

คอนขางสงมาก คนผอมสงชพจรเตนชากวาคนอวนเตย ดงนน จงควรบนทกขนาดและรปรางของ

รางกายแตละคน เพราะอาจมผลตอการเตนของชพจร สมาคมหวใจของอเมรการยอมรบวาผใหญปกต

มการเตนของชพจรระหวาง 50-100 ครง/นาท

การเตนของชพจรทผดปกต

1) ชพจรเตนชากวา 50 ครง/นาท เรยกวา หวใจเตนชา คนทออกกาลงกายสมาเสมอ เชน

นกกฬา หวใจจะเตนชา อาจจะชาลงถง 40 ครง/นาท การทหวใจเตนชาจงไมใชสงผดปกตเสมอไป

นอกจากจะมอาการหนามดเปนลม เวยนศรษะ ออนเพลย หรอหมดสตดวย จงถอวาผดปกต

จาเปนตองรกษา

2) ชพจรเตนเรวกวา 110 ครง/นาท เรยกวา หวใจเตนเรว คนทมรปรางเลก เชนเดก

ทารก หวใจยงเตนเรว อาจเตนถง 110-120 ครง/นาท ในภาวะปกต นอกจากนน คนทออกกาลงกาย

ใหมๆ หรอตนเตน โกรธ กลว ตกใจ หรอมอารมณรนแรงอนๆ กจะมหวใจเตนเรวได ซงถอวาเปน

ปกต แตถาหวใจเตนเรวกวา 100 ครง/นาท ตลอดเวลาแมแตขณะหลบจะถอวาผดปกต วงในกรณ

เชนนจะตองทาการรกษาการเตนชพจรเรวกวา 100 ครง/นาท สามารถแบงตามสาเหตการเกดไดดงน

ก. ชพจรเตนระหวาง 100-160 ครง/นาท อตราของหวใจจะเปลยนแปลงไดงาย เชนนาทน

จบชพจรได 140 ครง/นาท อก 2-3 นาท จบชพจรใหมได 120 ครง/นาท หรอชพจรในทานง

ทานอนและทายนจะตางกน เปนตน ลกษณะการเตนของหวใจแบบน เรยกวาหวใจเตนเรวแบบ

ธรรมดาซงสวนใหญเกดจากความเครงเครยดกงวล การออกกาลงกาย และะอารมณรนแรงตางๆ

สวนนอยเกดจากการมไขสง ภาวะคอพอกเปนพษ และอนๆ

ข. ชพจรเตนมากกวา 160 ครง/นาท และไมเปลยนแปลงไดงายๆ เชนนาทนจบชพจรได

180 ครง/นาท อก 2-3 นาท กจบชพจรไดเทาเดม ไมวาจะนอน นง กจบชพจรไดเทากน ลกษณะ

การเตนของหวใจแบบน เรยกวา หวใจหองบนเตนเรว เกดขนเฉพาะบางคนทมการดาเนนชวต

ทไมเหมาะสม เชนทางานหนกเกนไป อดหลบอดนอน เครงเครยด สบบหร ดมสรา ชา กาแฟ

เปนตน


เรอง ระบบการหายใจ

ระบบหายใจ

มนษยทกคนตองหายใจเพอมชวตอย การหายใจเขา อากาศผานไปตามอวยวะของระบบหายใจ

ตามลาดบ ดงน

1. จมก (Nose)

จมกสวนนอกเปนสวนทยนออกมาจากตรงกงกลางของใบหนารปรางของจมกมลกษณะเปน

รปสามเหลยมพระมด ฐานของรปสามเหลยมวางปะ ตดกบหนาผากระหวางตาสองขาง สนจมกหรอดง

จมก มรปรางและขนาดตางๆกน ยนตงแตฐานออกมาขางนอกและลงขางลางมาสดทปลายจมก อกดาน

หนงของรปสามเหลยมหอยตดกบรมฝปากบนร จมกเปดออกสภายนกทางดานน รจมกทาหนาทเปน

ทางผานของอากาศทหายใจเขาไปยงชองจมกและกรองฝ นละอองดวย

2. หลอดคอ (Pharynx)

เมออากาศผานรจมกแลวกผานเขาสหลอดคอซงเปนหลอดตงตรงยาวประมาณยาวประมาณ 5"

หลอดคอตดตอทงชองปากและชองจมก จงแบงเปนหลอดคอสวนจมก กบ หลอดคอ สวนปาก โดยม

เพดานออนเปนตวแยกสองสวนนออกจากกน โครงของหลอดคอประกอบดวยกระดกออน 9 ชน

ดวยกน ชนทใหญทสด คอกระดกธยรอยด ทเราเรยกวา "ลกกระเดอก" ในผชายเหนไดชดกวาผหญง

3. หลอดเสยง (Larynx)

เปนหลอดยาวประมาณ 4.5 cm ในผชาย และ 3.5 cm ในผหญง หลอดเสยงเจรญเตยโตขนมา

เรอยๆ ตามอาย ในวยเรมเปนหนมสาว หลอดเสยงเจรญขนอยางรวดเรว โดยเฉพาะในผชาย เนองจาก

สายเสยง (Vocal cord) ซงอยภายในหลอดเสยงนยาวและหนาขนอยางรวดเรวเกนไป จงทาใหเสยง

แตกพรา การเปลยนแปลงนเกดจากฮอรโมนของเพศชาย

4. หลอดลม (Trachea)

เปนสวนทตออกมาจากหลอดเสยง ยาวลงไปในทรวงอก ลกษณะรปรางของหลอดลมเปน

หลอดกลมๆ ประกอบดวยกระดกออนรปวงแหวน หรอรปตว U ซงมอย 20 ชน วางอยทางดานหลง

ของหลอดลม ชองวาง ระหวางกระดกออนรปตว U ทวางเรยงตอกนมเนอเยอและกลามเนอเรยบมายด

ตดกน การทหลอดลมมกระดกออนจงทาใหเปดอยตลอดเวลา ไมมโอกาสทจะแฟบเขาหากนไดโดย

แรงดนจากภายนอก จงรบประกนไดวาอากาศเขาไดตลอดเวลา หลอดลม สวนทตรงกบกระดกสนหลง

ชวงอกแตกแขนงออกเปนหลอดลมแขนงใหญ (Bronchi) ขางซายและขวา เมอเขาสปอดกแตกแขนง

เปนหลอดลมเลกในปอดหรอทเรยกวา หลอดลมฝอย (Bronchiole) และไปสดทถงลม (Aveolus)

ซงเปนการทอากาศอย ใกลกบเลอดในปอดมากทสด จงเปนบรเวณแลกเปลยนกาซออกซเจน

กบคารบอนไดออกไซด

5. ปอด (Lung)

ปอดมอยสองขาง วางอยในทรวงอก มรปรางคลายกรวย มปลายหรอยอดชขนไปขางบนและ

ไปสวมพอดกบชองเปดแคบๆของทรวงอก ซงชองเปดแคบๆนประกอบขนดวยซโครงบนของกระดก

สนอกและกระดกสนหลง ฐานของปอดแตละขางจะใหญและวางแนบสนทกบกระบงลม

ระหวางปอด 2 ขาง จะพบวามหวใจอย ปอดขางขวาจะโตกวาปอดขางซายเลกนอย และมอย

3 กอน สวนขางซายม 2 กอน

หนาทของปอดคอ การนากาซ CO2 ออกจากเลอด และนาออกซเจนเขาสเลอด ปอดจงมรปราง

ใหญ มลกษณะยดหยนคลายฟองน า

6. เยอหมปอด (Pleura)

เปนเยอทบางและละเอยดออน เปยกชน และเปนมนลน หมผวภายนอกของปอด เยอหมน

ไมเพยงคลมปอดเทานน ยงไปบผวหนงดานในของทรวงอกอก หรอกลาวไดอกอยางหนงวา เยอหม

ปอดซงม 2 ชน ระหวาง 2 ชนนม ของเหลวอยนดหนอย เพอลดแรงเสยดส ระหวางเยอหมมโพรงวาง

เรยกวาชองระหวางเยอหมปอด

กระบวนการในการหายใจ

1. การสดลมหายใจ เมอเราหายใจเขา อากาศจากภายนอกรางกายจะผานจมกเขาไปตามชอง

จมก อากาศจะถกปรบอณหภมและความชนใหเหมาะสมกบรางกายจงจะผานหลอดลมลงเขาในปอด

มการเปลยนแกสคารบอนไดออกไซดออกจากปอดสบรรยากาศ การหายใจเกดจากการทางานของ

อวยวะ 2 ชนด คอ กะบงลม และเนอยดซ โครง กระบวนการหายใจ สรปไดดงน

การหายใจเขา การทเราหายใจเขา กระดกซโครงเลอนสงขน กะบงลมลดตาลง ทาใหปรมาตร

ชองอก มมากขน ความดนอากาศจะลดลง ทาใหปรมาตรชวงอกมมากขน ความดนอากาศลดลง

การหายใจออก อากาศภายนอกเขาสปอด กระดกซโครงเลอนตาลง กะบงเลอนสงขน ทาให

ปรมาตร ในชวงอกนอยลง ความดนในอากาศภายในชองอกสงขนอากาศภายในจงออกจากปอดส

บรรยากาศภาย นอกรางกาย

2. การแลกเปลยนแกส ระหวางปอด กบ เลอด ปอดมถงลมเลกๆ เปนจานวนมากซงมหลอด

เลอดฝอย โดยเขาไปรวมตวกบฮโมโกลบนในเมดเลอดแดงจากนนจะไหลไปตามหลอดเลอดกลบ

เขาสหวใจ เพอใหหวใจกลบไปสบฉดไปยงสวนตางๆ ของรางกาย

3. การแลกเปลยนแกสระหวางเลอดกบ เซลล ขณะทเลอดถกลาเลยงไปตามหลอดเลอด

นน ออกซเจนในเลอดจะแพรจากเซลลเมดเลอดแดง เขาสเซลลตางๆ ของรางกาย ในขณะท

ออกซเจน เขาสเซลลนน คารบอนไดออกไซด กจะแพรจากเซลลสหลอดเลอดและละลายในน าเลอด

จากนนเลอดทมคารบอนไดออกไซดกจะไหลกลบเขาสหวใจโดยทางหลอดเลอด

ใบงาน

เรอง เมอฉนหายใจ

วธปฏบตกจกรรม

1. แบงกลมนกเรยนกลมละ 6-7คน ปฏบต กจกรรม ลมหายใจเขา- ออก ปฏบตกจกรรม ดงน

- นกเรยนวางมอทาบไวบนกระดกซโครง

- หายใจเขาลก ๆ แลวกลนหายใจไวอดใจหนงกอนทจะหายใจออก สงเกตการณเคลอนท

ของมอ

- นกเรยนสงเกตการหายใจเขา-ออก โดยใชมอทาบบรเวณทรวงอกและบรเวณซโครงขาง

ลาตว แลวสงเกตการเคลอนทของมอในขณะหายใจเขาและหายใจออก

- ใหนกเรยนสงเกตการสดลมหายใจ วาขณะหายใจเขา-ออก บรเวณทรวงอกและซโครงเปน

อยางไร

- บนทกขอมลลงในตารางบนทกผลการทดลอง

อวยวะ การหายใจเขา หายใจออก

กระดกซโครง

กระบงลม

ทรวงอก

สรปผล

…………………………………………………………………………………………………………..

…………………………………………………………………………………………………………..

…………………………………………………………………………………………………………..

…………………………………………………………………………………………………………..

…………………………………………………………………………………………………………..


คาชแจง นกเรยนเขยนหนาทและอธบายการทางานของอวยวะทเกยวของกบระบบการหายใจ

หนาท……………………………………………

หนาท……………………………………………

หนาท……………………………………………

จมก

หลอดลม

ปอด

เฉลย ใบงาน

เรอง ลมหายใจเขาออก

ตารางบนทกผลการทดลอง

อวยวะ การหายใจเขา หายใจออก

กระดกซโครง ยกตวสงขน ลดตาลง

กระบงลม ลดตาลง ยกตวสงขน

ทรวงอก ขยาย ลดลง

สรปผล

ขณะหายใจเขา กลามเนอกะบงลมหดตวตาลง กระดกซโครงยกตวขน ทองปอง เมอหายใจ

ออกกะบงลมคลายตว กระดกซโครงลดตาลง ทองจะแฟบ


คาชแจง นกเรยนเขยนหนาทและอธบายการทางานของอวยวะทเกยวของกบระบบการหายใจ

1. จมก (Nose)

จมกทาหนาทเปนทางผานของอากาศทหายใจเขาไปยงชองจมกและกรองฝ นละอองดวย

2. หลอดลม (Trachea)

เปนบรเวณแลกเปลยนกาซออกซเจน กบคารบอนไดออกไซด

3. ปอด (Lung)

การนากาซ CO2 ออกจากเลอด และนาออกซเจนเขาสเลอด ปอดจงมรปรางใหญ มลกษณะ

ยดหยนคลายฟองน า

ใบกจกรรม

เรอง ลมหายใจของฉน

คาชแจง นกเรยนปฏบตกจกรรมการทดลองตามขนตอน ดงน

อปกรณการทดลอง 1. กระจกใส 2. หลอดกาแฟ 3. แกว 4. น าปนใส

วธการทดลอง 1. หายใจรดกระจกใส สงเกตการเปลยนแปลง

2. เปาลมลงในน าปนใส สงเกตการเปลยนแปลง

3. บนทกผลการสงเกต

ผลการสงเกต

……………………………………………

……………………………………………

…………………………………………...

…………………………………. ……….

ผลการสงเกต

……………………………………………

……………………………………………

…………………………………………...

……………………………………………

สรปผล

………………………………………………………………………………………………………….

………………………………………………………………………………………………………….

………………………………………………………………………………………………………….

………………………………………………………………………………………………………….

………………………………………………………………………………………………………….

เฉลยใบกจกรรม

เรอง ตรวจสอบลมหายใจ

คาชแจง นกเรยนปฏบตกจกรรมการทดลองตามขนตอน ดงน

อปกรณการทดลอง 1. กระจกใส 2. หลอดกาแฟ 3. แกว 4. น าปนใส

วธการทดลอง 1. หายใจรดกระจกใส สงเกตการเปลยนแปลง

2. เปาลมลงในน าปนใส สงเกตการเปลยนแปลง

3. บนทกผลการสงเกต

ผลการทดลอง

หายใจรดกระจกใส ไมเปลยนแปลง

เปาลมลงในน าปนใส น าปนใสขน

สรปผล

ในลมหายใจออกมกาซคารบอนไดออกไซด ซงทาปฏกรยากบนาปนใส ทาใหนาปนใสขน


1. ขอใดกลาวถกตอง

ก. เมอหายใจเขาบรเวณทรวงอกจะพองขน

ข. เมอหายใจเขาบรเวณทรวงอกจะแฟบลง

ค. เมอหายใจเขาหวใจเราจะหยดเตนไปชวคราว

ง. เมอหายใจเขาระบบไหลเวยนโลหตจะหยดไหลไปชวคร

2. อวยวะขอใดไมเกยวของกบการหายใจ

ก. ปอด

ข. จมก

ค. หวใจ

ง. หลอดลม

3. เมอเราออกกาลงกายเราจะหายใจอยางไร

ก. หายใจปกต

ข. หายใจชาลงกวาเดม

ค. หายใจหยดเปนชวงๆ

ง. หายใจถขนกวาเดม

4. เมอเราหายใจจะมการแลกเปลยนแกสทใด

ก. ปาก

ข. จมก

ค. ถงลม

ง. หลอดลม

5. ขอใดเปนอาการของการหายใจเขา

ก. ทองปอง

ข. ทองแฟบ

ค. กระดกซโครงยบลง

ง. หวใจเตนเรว

เฉลยแบบฝกหด

1. ก 2. ค 3. ง 4. ค 5. ก


1. อาหารเมอยอยแลวจะเหลออะไร

ก. น าตาล

ข. กากอาหาร

ค. เศษอาหาร

ง. สงทเปนประโยชนตอรางกาย

2. รางกายเราขบถายกากอาหารออกมาทางใด

ก. ทวารหนก

ข. ทวารเบา

ค. จมก

ง. ผวหนง

3. ขอใดเกยวของกบการขบถายปสสาวะ

ก. ตบ

ข. หวใจ

ค. ทวารหนก

ง. ไต

4. อวยวะขอใดขบถายแกสคารบอนไดออกไซด

ก. ปอด

ข. ตบ

ค. ไต

ง. ผวหนง

5. ขอใดเปนอวยวะระบบขบถายทงหมด

ก. ไต ตอมเหงอ ลาไสใหญ ปอด

ข. ไต ตอมเหงอ ลาไสใหญ ลาไสเลก

ค. ไต ตอมเหงอ ลาไสใหญ ตบ

ง. ไต ตอมเหงอ ลาไสใหญ กระเพาะอาหาร

เฉลย

1. ข 2. ก 3. ง 4. ก 5. ก


เรอง ระบบขบถาย

ระบบขบถาย

การขบถายเปนระบบกาจดของเสยจากรางกาย และชวยควบคมปรมาณของนาในรางกายให

สมบรณประกอยดวย ไต ตบ และลาไส เปนตน

ไต มหนาทขบสงทรางกายไมไดใชออกจากรางกาย อยดานหลงของชองทอง

ลาไสใหญ มหนาทขบกากอาหารทเหลอจากการยอยของระบบยอยอาหารออกมาเปนอจจาระ

โครงสรางของระบบขบถาย

ไตเปนอวยวะทกรองของเสยเพอกาจดของเสยออกจากรางกาย ไตของคนม 1 ค อยในชอง

ทองสองขางของกระดกสนหลงระดบเอว มรปรางคลายเมลดถว ตอจากไตทงสองขางมทอไตทา

หนาทลาเลยงน าปสสาวะจากไตไปเกบไวทกระเพาะปสสาวะ กอนจะขบถายออกมานอกรางกายทาง

ทอปสสาวะเปนน าปสสาวะนนเอง

การดแลรกษาระบบขบถาย

เคยวอาหารใหละเอยด และรบประทานอาหารทชวยในการขบถาย คออาหารทมกากใย

เชน ผก ผลไม และควรดมน าใหมาก

การกาจดของเสยออกทางไต

ไต เปนอวยวะทลกษณะคลายถว มขนาดประมาณ 10 กวาง 6 เซนตเมตร และหนา

ประมาณ 3 เซนตเมตร มสแดงแกมน าตาลมเยอหมบางๆ ไตม 2 ขางซายและขวา บรเวณดานหลง

ของชองทอง ใกลกระดกสนหลงบรเวณเอว บรเวณสวนทเวา เปนกรวยไต มหลอดไตตอไปยงม

กระเพาะปสสาวะ

โครงสรางไต ประกอบดวยเนอเยอ 2 ชน หนวย

ไต ชนนอก เรยกวา คอรดเทกซ ชนในเรยกวาเมดลลา ภายในไต

ประกอบดวย หนวยไต มลกษณะเปนทอขดอยหลอดเลอดฝอยเปน

กระจกอยเตมไปหมด

ไตเปนอวยวะททางานหนก วนหนงๆ เลอดทหมนเวยนใน

รางกายตองผานมายงไต ประมาณในแตละนาทจะมเลอดมายงไต

ท 1200 มลลลตร หรอวนละ 180 ลตร ไตจะขบของเสยมาในรปของ

น าปสสาวะ แลวสงตอไปยงกระเพาะปสสาวะ มความจประมาณ 500 ลกบาศกเซนตเมตร รางกายจะ

รสกปวดปสสาวะเมอน าปสสาวะไหลสกระเพาะปสสาวะประมาณ 250 ลกบาศก

เซนตเมตร ใน 1 วน คนเราจะขบปสสาวะออกมาประมาณ 1 – 1.5 ลตร

การกาจดของเสยออกทางผวหนง ในรปของเหงอ เหงอประกอบไปดวยน าเปนสวน

ใหญ เหงอจะถกขบออกจากรางกายทางผวหนง โดยผานตอมเหงอซงอยใตผวหนง ตอมเหงอ

ม 2 ชนด คอ

1. ตอมเหงอขนาดเลก มอยท วผวหนงในรางกาย ยกเวนทารมฝปากและอวยวะสบพนธ ตอม

เหงอขนาดเลกมการขบเหงอออกมาตลอดเวลา เหงอทออกจากตอมขนาดเลกนประกอบดวยน ารอย

ละ 99 สารอนๆ รอยละ 1 ไดแก เกลอโซเดยม และยเรย

2. ตอมเหงอขนาดใหญ จะอยทบรเวณ รกแร รอบหวนม รอบสะดอ ชองหสวน

นอก อวยวะเพศบางสวน ตอมนมทอขบถายใหญกวาชนดแรกตอมนจะตอบสนองทางจตใจ สารท

ขบถายมกมกลน ซงกคอกลนตวเหงอ จะถกลาเลยงไปตามทอทเปดอย ทเรยกวา รเหงอ

การกาจดของเสยออกทางลาไสใหญ

กากอาหารทเหลอกจากการยอย จะถกลาเลยงผานมาทลาไส

ใหญ โดยลาไสใหญจะทาหนาทสะสมกากอาหารและจะดดซม สารอาหาร

ทมประโยชน ตอรางกายไดแก น า แรธาต วตามน และกลโคส ออกจาก

กากอาหาร ทาใหกากอาหารเหนยวและขนจนเปนกอนแขง จากนนลาไส

จะบบตวเพอใหกากอาหารเคลอนทไปรวมกนทลาไสตรง และขบถายส

ภายนอกรางกายทางทวารหนก ทเรยกวา อจจาระ

การกาจดของเสยทางปอด

กาซคารบอนไดออกไซด กาซและน าซงเกดจากการเผาผลาญ

อาหารภายในเซลลจะถกสงเขาสเลอด จากนนหวใจจะสบเลอดทมกาซ

คารบอนไดออกไซดไปไวทปอด จากนนปอดจะทาการกรองกาซ

คารบอนไดออกไซดเกบไว แลวขบออกจากรางกายโดยการหายใจออก

ประโยชนของการขบถายของเสยตอสขภาพ

การขบถายเปนระบบกาจดของเสยรางกายและชวยควบคมปรมาณของน าในรางกายให

สมบรณประกอบดวย ไต ตบและลาไส เปนตน การปฏบตตนในการขบถายของเสยใหเปนปกตหรอ

กจวตรประจาวนเปนสงจาเปนอยางยงตอสขภาพอนามยของมนษย เราไมควรใหรางกายเกดอาการ

ทองผกเปนเวลานานเพราะจะทาใหเกดเปนโรครดสดวงทวารหนกได

การปสสาวะ ถอเปนการขบถายของเสยประการหนง ทรางกายเราขบเอาน าเสยในรางกาย

ออกมาหากไมขบถายออกมาหรอกลนปสสาวะไวนานๆ จะทาใหเกดเปนโรคนวในไตหรอทาให

กระเพาะปสสาวะอกเสบและไตอกเสบได

การดมน า การรบประทานผกผลไมทกวน จะชวยใหรางกายขบถายไดสะดวกขน การดมน า

และรบประทานทานอาหารทถกสขลกษณะ ตลอดจนการรบประทานอาหารทมเสนใยอาหารเปน

ประจาจะทาใหรางกายขบถายของเสยอยางปกต


1. ถาเรากลนปสสาวะไวนานจะเปนผลเสยตออวยวะใดมากทสด

ก. ตบ ข. ไต

ค. หวใจ ง. ปอด

2. การขบถายปสสาวะเปนการทางานรวมกนของอวยวะใดบาง

ก. ไต หลอดไต กระเพาะปสสาวะ กระเพาะอาหาร

ข. ไต หลอดไต กระเพาะปสสาวะ ทอปสสาวะ

ค. ไต หลอดไต กระเพาะปสสาวะ ตอมเหงอ

ง. ไต หลอดไต กระเพาะปสสาวะ ปอด

3. ขอใดเปนหนาทของตอมเหงอ

ก. ทาหนาทผลตน ายอย ข. ขบถายกากอาหาร

ค. ขบถายแกสคารบอนไดออกไซด ง. ขบถายของเสย (เกลอ) ออกจากเลอด

4. การขบถายกากอาหารเปนการทางานรวมกนของอวยวะใดบาง

ก. ลาไสใหญ ลาไสเลก ทวารหนก ข. ลาไสใหญ ลาไสตรง ทวารหนก

ค. ลาไสใหญ ลาไสตรง ผวหนง ง. ลาไสใหญ ลาไสตรง ปอด

5. อาการทองผก เปนความผดปกตของอวยวะใด

ก. ลาไสเลก ข. ลาไสใหญ

ค. กระเพาะอาหาร ง. หลอดอาหาร

6. ผวหนงในรางกายสวนใดไมมตอมเหงอ

ก. ฝามอ เปลอกตา ข. รมผปากและอวยวะสบพนธ

ค. หลงมอ หนงศรษะ ง. ใบห รกแร

7. ขอใดเปนหนาทของปอด


ค. ขบถายกาซคารบอนไดออกไซด ง. ขบถายของเสย (เกลอ) ออกจากเลอด

8. หนาทของลาไสใหญคอ


ค. ขบถายกาซคารบอนไดออกไซด ง. ขบถายของเสย (เกลอ) ออกจากเลอด

เฉลย

1. ข 2. ข 3. ง 4. ข 5. ข 6. ข 7. ค 8. ข


เรอง ความสมพนธของระบบตางๆ ในรางกาย

รางกายมนษยประกอบดวยระบบตางๆ ประกอบกนเปนรางกาย การทางานของอวยวะจะ

ทางานสมพนธกนอยางเปนระบบ เชน ระบบยอยอาหาร ประกอบดวยอวยวะหลายอวยวะ ซงอวยวะ

บางอวยวะ ไมมสารยอยแตเกยวของกบระบบยอยอาหาร ระบบหมนเวยนเลอดในรางกาย อวยวะท

เกยวของคอ หวใจ เสนเลอด การหดและการขยายตวของเสน

เลอดตามจงหวะการเตนของหวใจ เรยกวา ชพจร

ระบบหายใจ การหายใจของมนษยมผลตอการ

แลกเปลยนแกสในถงลมปอด ซงประกอบดวยอวยวะ

ตางๆ คอ จมก ปอด ถงลม กลามเนอ กะบงลม และซโครง

ระบบขบถายจะมอวยวะทเกยวของกบการขบถายของ

เสยในรปของเหลว คอ ไต และผวหนงในรปของ

แกส คอ ปอด ในรปของของแขง คอ ลาไสใหญ

ขณะออกกาลงกาย รางกายตองใชพลงงานมาก จง

ตองการแกสออกซเจน และสารอาหารเพมมากขน เพอใชใน

กระบวนการเปลยนแปลงสารอาหารใหเกดพลงงาน ระบบ

หายใจจงตองทางานหก เราจงหายใจถและเรวเพอนาแกสออกซเจนเขาสรางกาย และนาแกส

คารบอนไดออกไซดออกไป การหมนเวยนเลอดในรางกายกจะเปนไปอยางรวดเรว หวใจจะเตนเรว

เพอสบฉดเลอดใหทนตอความตองการของรางกาย ของเสยในรปของเหลวกจะเกดขนอยาง

รวดเรว ระบบขบถายของรางกายกจะขบเหงอออกจานวนมาก หลงจากออกกาลงกายกจะรสก

หว และกระหายน า เราจงตองดมน าและกนอาหาร สงผลใหระบบยอยอาหารตองทางานตอไป การ

ทางานของระบบตางๆ ทางานสมพนธกนอยางตอเนอง หากระบบใดระบบหนงบกพรองไปรางกายก

จะออนแอสงผลตอสขภาพได


1. อวยวะใดบางทเกยวของกบทางเดนอาหาร

ก. หวใจ ข. ตบ

ค. ปอด ง. ลาไส

2. การเตนของหวใจเกยวของกบอะไร

ก. การยอยอาหาร ข. การไหลเวยนของเลอด

ค. การขบถายอจจาระ ง. การขบเหงอ

3. ขอใดจบคการทางานของอวยวะถกตอง

ก. หวใจ : ขบถายของเหลว ข. ปอด : ขบถายแกสคารบอนไดออกไซด

ค. ตบ : บดยอยอาหาร ง. กระเพาะอาหาร : ลาเลยงเลอด

4. เราดมนาทางปากแลวอวยวะใดจะทางานตอ

ก. ไต ข. ปอด

ค. หวใจ ง. ลาไสเลก

5. ขอใดกลาวไมถกตอง

ก. หวใจจะเกยวของกบการลาเลยงเลอด

ข. กระเพาะจะเกยวของกบการลาเลยงอาหาร

ค. ปอดจะทางานอยางอสระไมเกยวของกบอวยวะใด

ง. ถาตบบกพรองจะทาใหอวยวะอนมปญหาไปดวย

เฉลย

1. ง 2. ข 3. ข 4. ก 5. ค


เรอง อาหารหลก 5 หม

อาหาร คอสงทเรารบประทานเขาไปแลวเปนประโยชนตอรางกาย ชวยทาใหรางกายของ

เราเจรญเตบโตสรางพลงงานและความตานทานโรค และชวยซอมแซมสวนทสกหรอใหอยใน

สภาพปกต

ประเทศไทยเราได แบงอาหารออกเปน 5 หม โดยจดอาหารทใหสารอาหารคลายกน เขาไวใน

หมเดยวกน เพอใหเราสามารถพจารณาไดวาไดกนอาหารครบถวนเพยงพอกบความตองการของ

รางกายหรอไม

อาหารหลก 5 หม มดงน

หมท 1 นม ไข เนอสตวตางๆ ถวเมลดแหง และงา ซงจะชวยใหรางกายเจรญเตบโต

แขงแรง และชวยซอมแซม สวนทสกหรอ

หมท 2 ขาว แปง เผอกมน น าตาล ใหพลงงานแกรางกาย

หมท 3 พชผก ตางๆ เพอเสรมสรางการทางานของรางกายใหเปนปกต

หมท 4 ผลไมตางๆ ใหประโยชน เชนเดยวกบหมท 3

หมท 5 น ามนและไขมนจากพชและสตว ซงจะใหพลงงานและความอบอนแกรางกาย

ดงนน ในวนหนงๆ เราจะตองเลอกกนอาหารใหครบทง 5 หม ในปรมาณทพอเหมาะและใน

แตละหม ควรเลอกกนใหหลากหลาย เพอใหไดสารอาหารตางๆ ครบตามตองการของรางกาย อนจะ

นาไปสการกนดมผลใหเกด "ภาวะโภชนาการด"

กนอาหารครบ 5 หม แตละหมใหหลากหลาย คอ การกนอาหาร หลายๆ ชนด เพอใหรางกาย

ไดรบ สารอาหาร ตางๆ ครบในปรมาณ ทเพยงพอ กบความตองการ ถากนอาหารไมครบทง 5 หม หรอ

กนอาหาร ซ าซากเพยง บางชนด ทกวน อาจทาใหไดรบ สารอาหารบางประเภท ไมเพยงพอ หรอมาก

เกนไป อาหารแตละ ชนด ประกอบดวย สารอาหาร หลายประเภท ไดแก โปรตน คารโบไฮเดรต

ไขมน แรธาต วตามน น าและยงม สารอนๆ เชน ใยอาหารซงมประโยชนตอรางกาย ทาใหอวยวะตางๆ

ของรางกาย ทางานไดตามปกตในอาหาร แตละชนดจะประกอบดวยสารอาหาร ตางๆ ในปรมาณทมาก

นอยตางกน โดยไมมอาหารชนดใดชนดหนง ทจะมสารอาหารตางๆ ครบในปรมาณทเพยงพอกบความ

ตองการ ของรางกาย ดงนน ในวนหนงๆ เราตองกน อาหารหลายๆ ชนด เพอใหได สารอาหารครบ

ตามทรางกายตองการ

อาหารหลก 5 หม มดงน

หมท 1 นม ไข เนอสตวตางๆ ถวเมลดแหง และงา

ซงจะชวยใหรางกายเจรญเตบโต

แขงแรง และชวยซอมแซม สวนทสกหรอ

หมท 2 ขาว แปง เผอกมน น าตาล ใหพลงงานแก

รางกาย

หมท 3 พชผก ตางๆ เพอเสรมสรางการทางานของ

รางกายใหเปนปกต

หมท 4 ผลไมตางๆ ใหประโยชน เชนเดยวกบ

หมท 3

หมท 5 น ามนและไขมนจากพชและสตว ซงจะให

พลงงานและความอบอนแกรางกาย

ใบงานท ......

เรอง อาหารและพลงงาน

คาชแจง

1. ใหสมาชกศกษาใบความรเรอง อาหารและสารอาหาร รวมกนอภปรายแสดงความ

คดเหน เพอตอบคาถามทกาหนดให

2. สมาชกแตละคนนาผลงานการตอบคาถาม และองคความรทไดกลบไป Home Group

ของตนเอง

1. สารอาหาร หมายถง ..........................................................................................................................

............................................................................................................................................................

2. สารอาหารทใหพลงงาน ไดแก

............................................................................................................................................................

............................................................................................................................................................

3. สารอาหารทไมใหพลงงาน ไดแก

............................................................................................................................................................

............................................................................................................................................................

4. นกเรยนสามารถจาแนกสารอาหารตามการใหพลงงานและไมใหพลงงานไดอยางไร

............................................................................................................................................................

............................................................................................................................................................

เฉลย

1. สารเคมตาง ๆ ทเปนสวนประกอบในอาหาร

2. ไขมน โปรตน และคารโบไฮเดรต

3. วตามน เกลอแร น า และเสนใยอาหาร

4. สารอาหารทใหพลงงาน และสารอาหารทไมใหพลงงาน

ใบงานท ......

เรอง สารอาหารทใหพลงงาน

คาชแจง

1. ใหสมาชกศกษาใบความรเรอง สารอาหารทใหพลงงาน รวมกนอภปรายแสดงความ




1. ไขมนมประโยชน คอ

.........................................................................................................................

............................................................................................................................................................

2. ถารบประทานไขมนมากเกนไปจะเกดผลอยางไรตอรางกาย ...........................................................

............................................................................................................................................................

3. ถาขาดโปรตนจะเปนอยางไรตอรางกายของนกเรยน ........................................................................

............................................................................................................................................................

4. น าหวาน น าอดลม มสารอาหารประเภทใดและมประโยชนและโทษตอรางกายหรอไมอยางไร

............................................................................................................................................................

............................................................................................................................................................

เฉลย ใบงานท .....

1. ทาใหรางกายมพลงงานและใหความอบอนตอรางกาย

2. ไปสะสมใตผวหนง ทาใหอวนและเปนโรคหลอดเลอดหวใจอดตน

3. รางกายจะไมเจรญเตบโต ไมมภมคมกนโรค

4. คารโบไฮเดรตประเภทน าตาล มทงประโยชนคอ ทาใหมพลงงาน และมโทษคออาจทาใหทองอด

กระเพาะอาหารไมยอย เพราะในน าอดลมจะเปนกรด

ใบงานท .........

เรอง สารอาหารทไมใหพลงงาน

คาชแจง

1. ใหสมาชกศกษาใบความรเรอง สารอาหารทไมใหพลงงาน รวมกนอภปรายแสดงความ




1. วตามนมประโยชน คอ (ใหบอกอยางนอย 3 ขอ)

............................................................................

............................................................................................................................................................

............................................................................................................................................................

2. ประชาชนทมโอกาสเปนโรคคอพอกมากทสดในประเทศไทย พบมากในภาคใด เพราะเหตใด

และจะมวธปองกนไดอยางไร

............................................................................................................................................................

............................................................................................................................................................

............................................................................................................................................................

............................................................................................................................................................

3. ผทเปนโรคกระดกออนและฟนผ เปนเพราะขาดธาตชนดใด และควรเลอกรบประทมนอาหาร

ชนดใดบาง

.................................................................................................................................................

............................................................................................................................................................

เฉลย ใบงานท .......

1. ชวยทาใหกระดกและฟนแขงแรง รกษาสขภาพ บารงสายตา ฯลฯ

2. ภาคเหนอและภาคอสาน เพราะขาดธาตไอโอดน เนองจากอยหางไกลทะเลจงไมไดรบประทาน

ไอโอดน วธปองกนคอตองรบประทานเกลอไอโอดนและอาหารทะเลมาก ๆ

3. ขาดธาตแคลเซยม ฟอสฟอรส ควรเลอกรบประทานอาหารพวก นม เนอ ไข กงแหง คะนา

มะเขอพวง ถวเหลอง และปลาไสตน


เรอง สารอาหาร

สารอาหาร หมายถงสารเคมทอยในอาหาร ไดแก แบงออกเปน 6 กลมใหญ คอ

คารโบไฮเดรต โปรตน ไขมน วตามน เกลอแร และน า สารอาหารเหลานจะทาหนาทควบคกน มการ

เปลยนแปลงในรางกายคนแตกตางกน

อาหารแตละชนดจะประกอบดวยสารอาหารหลายประเภทในปรมาณมากนอยแตกตางกนไป

อาหารแตละชนดจะมปรมาณสารอาหารตางๆ มากนอยตางกน ดงตวอยางตอไปน

ตาราง แสดงคณคาอาหารในอาหารชนดตางๆ 100 กรม

อาหาร พลงงาน

(กโล

แคลอร)

นา

(กรม)

โปรตน

(กรม)

ไขมน

(กรม)

คารโบไฮเดรต

(กรม)

เสนใย

อาหาร

(กรม)

ขาวจาว 141 65.4 2.8 0.5 31.2 -

ขาวเหนยว 231 42.9 4.1 0.6 52.3 0.5

ขนมจน 77 80.7 0.9 0.1 18.2 -

กวยเตยวเสนเลก 220 45.7 4.4 0.6 49.2 -

กวยเตยวเสนใหญ 135 67.1 2.5 0.8 29.5 -

นมถวเหลอง 72 85.5 2.4 3.1 8.6 -

นมสดยเอชท 65 88 2.3 3.9 4.1 -

โยเกรต 107 77.4 3.8 4 13.9 -

เนอหม 108 75.8 19.6 3.3 0 -

ไขไก 160 73.5 12.3 11.7 1.4 -

ถวลสง 538 11.4 29.7 38.7 17.7 -

ถวเหลอง 430 11.1 34 18.7 31.4 -

ปลาชอน 122 73.1 20.5 3.8 1.4 -

ปลาทนง 136 67 24.9 4 0 -

ดอกกยฉาย 32 91.9 2.5 0.3 4.8 2.3

ผกกาดขาว 11 96.6 1.5 0.1 1.1 -

กะหลาปล 16 95.3 1.6 0.1 2.2 1.2

ขาวโพดออน 33 91.8 2.3 0.3 5.3 2.1

อาหาร พลงงาน

(กโล

นา

(กรม)

โปรตน

(กรม)

ไขมน

(กรม)


(กรม)

เสนใย

อาหาร

แคลอร) (กรม)

ยอดใบข เหลก 87 78.4 7.7 1.4 10.9 5.6

คนชาย 23 93.3 1.6 0.5 3.1 2.6

ดอกแค 38 90.1 2.1 0.2 6.9 7.2

แครอท 42 89.7 1.6 0.4 7.9 -

แตงกวา 15 96.1 0.8 0.1 2.6 0.7

ตาลง 39 90.7 3.3 0.4 5.5 -

ถวงอก 39 90 2.8 0.1 6.6 -

ตะไคร 143 65.6 1.2 2.1 29.7 -

กระเทยม 143 63.1 5.6 0.1 30 -

เงาะ 76 81 1 0.3 17.4 1.6

แตงโม 8 98 0.3 0 1.6 0.3

มะมวงแรดดบ 51 87.1 0.4 0.1 12.2 1.8

มะละกอสก 53 86.9 0.8 0.3 11.8 -

สมเขยวหวาน 42 89.9 0.6 0.4 9.0 1.3

ลาไย 77 80.2 0.9 0.1 18.2 -

มงคด 82 79.2 0.5 0 20.1 1.7

ทเรยน 163 62.5 2.1 3.3 31.2 -

นอยหนา 98 75.2 1.4 0.2 22.6 2.7

ขาวขาหม 152 68.1 6.7 5.7 18.5 -

ขาวคลกกะป 209 56.5 6.9 8.2 26.8 -

ขาวมนไก 199 59.3 6.5 8.2 24.8 -

ขาวผดหมใสไข 178 65.2 4.8 8.4 20.7 -

ทมา : หนงสอตารางแสดงคณคาทางโภชนาการ คณะกรรมการสวสดการกรมอนามย กระทรวง

สาธารณสข, 2545

เมอเรารบประทานอาหารเขาไปในรางกายจะมกระบนการสลายสารอาหารแปรเปลยนเปน

พลงงาน เพอนาไปใชในกจกรรมตางของรางกาย

พลงงานทไดจากอาหารมาจากอาหารทถกยอยใหมโมเลกลเลก ๆ จนกลายเปนสารอาหาร

แลวจะถกดดซมเขาสระบบไหลเวยนเลอด ซงเลอดจะนาสารอาหารไปยงเซลลตาง ๆ ทวรางกาย

สารอาหารแบงเปน 2 กลมใหญ ๆ คอ

1. สารอาหารทใหพลงงานไดแก ไขมนจะใหพลงงาน 9 กโลแคลอร ตอ 1 กรมโปรตน

จะใหพลงงาน 4 กโลแคลอรตอ 1 กรม คารโบไฮเดรต จะใหพลงงาน 4 กโลแคลอรตอ 1 กรม

2. สารอาหารทไมใหพลงงาน ไดแกวตามน เกลอแร และเสนใยอาหาร


เรอง สารอาหารทใหพลงงาน

สารอาหารทใหพลงงาน ไดแก ไขมน โปรตน และคารโบไฮเดรต

1. ไขมน

ไขมน เปนสารอาหารทใหพลงงานแกรางกายสงกวาคารโบไฮเดรตและโปรตน นอกจากนน

ยงชวยในการดดซมวตามนบางชนด ในรางกายจะพบไขมนในบรเวณใตผวหนงและรอบอวยวะ

ภายในตาง ๆ ไขมนประกอบดวย กลเซอรอล และ กรดไขมน ซงมธาตคารบอน ไฮโดรเจน และ

ออกซเจน เปนองคประกอบ

เนองจากความตองการพลงงานของแตละบคคลแตกตางกน ผทตองการพลงงานวนละ

2,100 กโลแคลอร ควรไดรบไขมนรวมไดไมเกน 65 กรม ไขมนอมตวไมเกน 20 กรม และ

คลอเลสเตอรอลไมเกน 300 มลลกรม หากรางกายใชไขมนในอาหารทรบประทานเขาไปไมหมด

รางกายจะเกบสะสมไวในรปไขมน ซงจะเหนเปนชนไขมนใตผวหนง การกนอาหารทมไขมนมาก

เกนไป จะทาใหเกดโรคอวนได และยงเสยงตอการเกดโรคอน ๆ อกหลายโรค เชน โรคหวใจ และ

โรคความดนโลหตสง เปนตน อยางไรกตาม การลดความอวนโดยการงดบรโภคไขมนอยางเดดขาด

จะทาใหรางกายขาดไขมนทจาเปนสาหรบกระบวนการดารงชวตได

2. โปรตน

โปรตน เปนสวนประกอบสาคญของอวยวะและเซลลทกเซลล เปนสารอาหารทจาเปนตอ

การเจรญเตบโต ชวยซอมแซมสวนทสกหรอของรางกาย สรางน ายอย และสรางภมคมกนโรค

โปรตนในเนอสตวเปนโปรตนทดและสมบรณทสด มกรดอะมโนครบตามทรางกายตองการ สาหรบ

ถว ผกและผลไมบางชนด จะมโปรตนทไมสมบรณ เพราะมกรดอะมโนทไมครบตามทรางกาย

ตองการ คนทวไปควรไดรบโปรตนอยางนอยวนละ 1 กรมตอน าหนกตว 1 กโลกรม โปรตน

หลายชนดยงเปนเอนไซมทชวยเรงและควบคมปฏกรยาเคมในสงมชวต บางชนดทาหนาทควบคม

ระบบตาง ๆ ใหทางานไดเปนปกต นอกจากนนในกรณทรางกายขาดพลงงานจากสารอาหารประเภท

คารโบไฮเดรตและไขมน กยงสามารถไดรบพลงงานจากการสลายโปรตนไดอกดวย อาหารทม

โปรตนมาก ไดแก เนอสตว ไข นม และถวชนดตาง ๆ

3. คารโบไฮเดรต

คารโบไฮเดรต จะอยในรปของแปงและน าตาล ซงพบมาในขาว ขนมปง ผก และผลไม

นม และผลตภณฑจากนม สวนเครองดมประเภทน าหวาน น าอดลม มแตพลงงานจากน าตาล ไมม

สารอาหารประเภทวตามน โปรตน และไขมน จงไมมประโยชนตอรางกาย ทงนบคคลทตองการ

พลงงาน 2,100 กโลแคลอร ตอ 1 วน ควรไดรบคารโบไฮเดรตประมาณ 300 กรม ตอ 1 วน

สาหรบคารโบไฮเดรตทรางกายใชไมหมด รางกายจะเปลยนสภาพใหเปนไกลโคเจน เกบไวทตบ

และเปลยนเปนไขมนสะสมไวใตผวหนงเปนชนไขมน

โรคทเกดจากการขาดสารโปรตนและแคลอร

เปนโรคทเกดจากรางกายไดรบสารอาหารประเภทโปรตน คารโบไฮเดรต และไขมน นอย

เกนไป หรอสารอาหารเหลานมคณภาพไมด โรคนพบไดบอยในเดกทมอายต ากวา 6 ป โดยเฉพาะ

ทารกและเดกกอนวยเรยน อนเนองมาจากการขาดดแลเอาใจใสเรองการกนอาหารหรอไมมความรทาง

โภชนาการ หรอการนานมขนหวาน และนมผงผสม ทมสารอาหารนอยเกนไปสาหรบเดกมาใหเดก

ทาน อาการของโรค รางกายจะผอมแหง จะมการบวมททอง หนา ขา ศรษะโต ผวหนงเหยว การแกไข

ใหปองกนโดยการดมนมวว หรอนมถว เหลอง เพมขนเพราะน านมเปนอาหารทประกอบดวย

สารอาหารทสมบรณทสด


เรอง สารอาหารทไมใหพลงงาน

สารอาหารทไมใหพลงงาน ไดแก วตามน เกลอแร น า และเสนใย

วตามน

วตามน เปนสารอนทรยทมความสาคญตอการทางานของระบบตาง ๆ รางกายตองการ

วตามนในปรมาณไมมากนก แตเมอขาดวตามน จะสงผลใหเกดภาวะผดปกตเนองจากความบกพรอง

ของกระบวนการเคมภายในรางกาย

อาหารทเรารบประทานมวตามนหลายชนด วตามนแตละชนดมสมบตและความสาคญตอ

รางกายแตกตางกน

ตารางแสดงประเภทของวตามน

วตามน แหลงอาหาร

ปรมาณท

ตองการใน

1 วน

(อาย 12-15 ป)

ประโยชน อาการเมอขาด

วตามน

A ผกทมสเหลอง เชน

ฟกทอง มะเขอเทศ

ตบ ไขแดง นม

เนย

0.75 mg รกษาสขภาพของผวหนง

บารงสายตา ชวยใหตอม

น าตาทางานเปนปกต

นยนตาแหง ตา

อกเสบ ผวหนง

แหง

D นม ไข น ามนตบ

ปลา ผวหนง

รางกายสรางเองได

เมอไดรบแสงแดด

ขนอยกบ

ปรมาณ

แสงแดดทไดรบ

ชวยใหกระดกแลฟนม

สขภาพด

เปนโรคกระดด

ออน

E ตบ พชใบเขยว

ไขมนจากพช เชน

ขาวโพด ถวลสง

10 mg ไมเปนหมน เซลลเมด

เลอดแดงแขงแรง

เปนหมน (พบใน

สตว เชน หม)

K ผกขม กะหลาปล

ตบ (แบคทเรยใน

ลาไสใหญสามารถ

สรางวตามนนได)

ไมคอยพบผท

ขาดวตามนน

ชวยในการแขงตวของ

เลอดเวลาเกดบาดแผล

ทาใหเลอดแขงตว

ชา

วตามน แหลงอาหาร

ปรมาณท


1 วน

(อาย 12-15 ป)

ประโยชน อาการเมอขาด

วตามน

B –

Complex

(บรวม)

B1, B2

B6, B12

กรดโฟลก

ไข นม ตบ ยสต

ขาวซอมมอ ถว

เหลอง ปลา

เนอสตว เมลด

ธญพช ผก และ

ผลไม

25 mg - บารงสมอง

- ชวยการทางานระบบ

หายใจ

- การทางานของหวใจ

- การเจรญเตบโตใน

เดกเปนไปอยางปกต

โรคเกยวกบสมอง

ประสาทโรคหวใจ

ผวหนงแหง

ปากนกกระจอก

ประสาทเสอมการ

เจรญเตบโต

หยดชะงก

โลหตจาง

C ผลไมสกลสม

หอมหวใหญ

มะเขอเทศ

กะหลาปล

มะละกอ

30 mg - รกษาสขภาพของ

ผวหนง

- ชวยใหหลอดเลอด

แขงแรง

- ชวยใหรางกาย

ตานทานโรคไดด

มเลอดออกตาม

ไรฟน หลอดเลอด

ฝอยเปราะ เปน

หวดไดงาย

โรคขาดวตามน ทพบมากในประเทศไทยเปนโรคทเกดจากวตามนเอ บหนง บสอง

ขาดวตามนเอ ทาใหเกดโรค ตาฟาง ตาบอดกลางคน ปองกนกนอาหารประเภทไขมน และ

ผกใบเขยว ใบเหลอง เชน มะละกอ คะนา ตาลง ไข นมมะมวงสก ผกบง

ขาดวตามนบหนง ทาใหเกด ใจสน โรคหวใจโตและเตนเรว หอบ เหนอย โรคเหนบชา การ

ปองกนทาไดโดยการกนอาหารทมวตามนบหนงเปนประจา เชน ขาวซอมมอ ถวเมลดแหง และควร

หลกเลยงอาหารททาลาย วตามนบหนง เชน ปลารา หอยดบ หมาก เมยง ใบชา

ขาดวตามนบสอง ทาใหเกดโรค ปากนกกระจอก เปนแผลทปาก แกไขไดโดยกนอาการ

ประเภท นมสด น าเตาห ถวเหลอง เปนตน

ขาดวตามน ซ ทาใหเกดโรค ลกปดลกเปด เลอดออกตามไรฟน แกไขไดโดยทางอาหารทม

รสเปรยว เชน สม มะนาว มะขาม มะเขอเทศ เปนตน

เกลอแร

เกลอแร มความจาเปนตอรางกาย เนองจากเปนสวนประกอบของสารหลายชนดทม

ความสาคญตอการทาหนาทของเซลลและอวยวะตาง ๆ ตลอดจนเปนสวนประกอบหลกในอวยวะ

เชน กระดกและฟน และเปนสารอาหารอกประเภทหนงทไมใหพลงงาน รางกายตองการในปรมาณ

นอย แตขาดไมได

ตารางแสดงประเภทของเกลอแร

เกลอแร แหลงอาหาร

ปรมาณท


1 วน

(อาย 12-15 ป)

ประโยชน

แคลเซยม นม ไข เนย ผกใบเขยว 1,200 mg ชวยใหฟนและกระดกแขงแรง

ชวยในการแขงตวของเลอด

ควบคมการทางานของหวใจ

กลามเนอ และระบบประสาท

ฟอสฟอรส เนอสตว ไข นม พชผก

ตาง ๆ

1,200 mg ทางานรวมกบแคลเซยมเปน

สวนประกอบของกระดกและฟน

ชวยสรางเซลลสมองและเซลล

ประสาท

ไอโอดน อาหารทะเล เกลอทะเล 0.15 mg ชวยในการเจรญเตบโต ปองกน

โรคคอพอก

เกลอแร แหลงอาหาร

ปรมาณท


1 วน

(อาย 12-15 ป)

ประโยชน

เหลก ตบ เนอสตว ไขแดง 12 mg เปนสวนประกอบของฮโมโกลบน

ในเซลลเมดเลอดแดง

แมกนเซยม ผกสเขยว 250 mg ชวยการทางานของระบบประสาท

โซเดยม เนอวว นม ปลา เกลอแกง 1,500 mg ชวยในการทางานของระบบ

ประสาท รกษาปรมาณน าในเลอด

และเซลลใหคงท

โรคขาดแรธาต

ถารางกายขาดสารแรธาตกจะทาหนาของอวยวะผดปกตและจะทาใหเกดโรคตางๆ ขาดธาต

แคลเชยม จะเปนโรคกระดกออน กระดกไมแขงแรง มกจะเปนในเดกและหญงใหนมบตร อาการของ

โรคจะทาใหขอตอกระดกบวม ขาโคงโกง กลามเนอหยอน กระดกซโครงดานหนารอยตอนนทาใหอก

เปนสนเรยกวา อกไก

การปองกนการขาดธาต แคลเชยม ใหกนอาหารประเภท นมสด ปลาทกนไดทงกระดก

กระดกออน ผกสเขยว และควรเสรมดวยน ามนตบปลา

ขาดธาตเหลก จะเปนโรคโลหตจาง รางกายออนแอ เบออาหาร ความตานทานโรคตา เปลอก

ตาขาวซด ลนอกเสบ เลบเปราะ การปองกนการขาดธาตเหลก ใหรบประทานอาหารจาพวกเครองใน

เชนตบ หวใจ เลอด เนอสตว ผกใบเขยว เปนตน

ขาดธาตไอโอดน ไดแกโรคคอหอยพอก ตอมไทรอยดบวม และถาเปนในเดก จะทาให

รางกายแคระ สตปญญาเสอม หรอทเรยกวาโรคเออ (เกลอทมาจากทะเล)

ปองกนได โดยกนอาหารทะเล ของเคม เกลอสมทร

นา

รางกายมนษยมน าเปนสวนประกอบประมาณ 60 เปอรเซนต ของน าหนกตวทาหนาท

ลาเลยงอาหารและสารตาง ๆ ไปทวรางกาย ควบคมแรงดนเลอด ถารางกายขาดน าจะทาใหอณหภม

ของรางกายสง เกดตะครว หมดแรง หนามด วงเวยน จนเสยชวตได ดงนนในแตละวนเราจงควรดม

น าอยางนอย 6 – 8 แกว หรอรบประทานผกผลไมทมนาสะสมอยมาก เชน แตงโม สม สบปะรด

และผกตาง ๆ

โดยทวไปมนษยจะขาดน าไดไมเกน 7 วน ปรมาณน าทจาเปนตองดมตอวนขนอยกบ

ความรอนของอากาศและกจกรรมของมนษยในวนทอากาศรอนจด รางกายอาจสญเสยน าถง 2 ลตรตอ

ชวโมง หรอนกกฬาทตองออกกาลงมากเปนระยะเวลานาน เชน นกวงมาราธอนจะตองดมน าเพม

มากกวาปกต เพราะรางกายสญเสยน าไปมากทงทางเหงอและลมหายใจออก เนองจากตองหายใจเรว

และแรงมากกวาปกตนกวงอาจจะสญเสยน า 1 – 2 ลตรตอชวโมง จงตองดมน าตลอดเวลาทวงแขงขน




เรอง วเคราะหสารอาหาร เวลา 2 ชวโมง

ผสอน นางสาวกรรณการ กลอมเกลยง วนทสอน...... /......./….


สารอาหาร ไดแก โปรตน คารโบไฮเดรต ไขมน แรธาต วตามนและน า มความจาเปนตอ

รางกาย มนษยจาเปนตองไดรบสารอาหารในสดสวนทเหมาะสมกบเพศและวยเพอการเจรญเตบโต

และดารงชวต


ว 1. 1 : เขาใจหนวยพนฐานของสงมชวต ความสมพนธของโครงสราง และหนาทของระบบ

ตางๆ ของสงมชวตททางานสมพนธกน มกระบวนการสบเสาะหาความร สอสารสงทเรยนรและนา

ความรไปใชในการดารงชวตของตนเองและดแลสงมชวต

ว 8. 1 : ใชกระบวนการทางวทยาศาสตรและจตวทยาศาสตรในการสบเสาะหาความร

การแกปญหา รวาปรากฏการณทางธรรมชาตทเกดขนสวนใหญมรปแบบทแนนอน สามารถ




ตวชวด

ว 1.1 ป.6/3 วเคราะหสารอาหารและอภปรายความจาเปนทรางกายตองไดรบสารอาหาร

ในสดสวนทเหมาะสมกบเพศและวย


1. บอกประเภทและประโยชนของสารอาหารได



- วเคราะหสารอาหาร

- ประเภทและประโยชนของสารอาหาร


-









- มวนย




- เขยนแผนผงความคดประเภทและประโยชนของสารอาหารได



1. ขนนา








1 ขนนา

1. ครตงคาถามใหนกเรยนรวมกนอภปรายในประเดนตอไปน

- อาหารและสารอาหารแตกตางกนหรอไม เพราะอะไร

- วนนนกเรยนรบประทานอาหารทมสารอาหารอะไรบาง

- นกเรยนคดวาอาหารแตละชนดทเรารบประทานเขาไปในแตละมอ มสารอาหารปรมาณมาก

นอยเพยงใด

2. ครและนกเรยนรวมกนอภปรายคาตอบของนกเรยน โดยครยงไมเฉลยคาตอบ


1. นกเรยนแบงกลมออกเปน 4 กลม คละตามความสามารถ ชาย – หญง เลอกประธาน

เลขานการกลม แบงหนาทและมอบหมายงานทรบผดชอบ

2. นกเรยนแตละกลมวเคราะหสวนประกอบ และสารอาหาร แลวจาแนกสารอาหารทให

พลงงานและไมใหพลงงานจากอาหารทรบประทานใน 1 วน ลงในแบบบนทกการวเคราะหและ

จาแนกสารอาหาร


1. สมเรยกนกเรยน 2-3 กลมออกมานาเสนอผลการวเคราะหแลวกนอภปรายผลการวเคราะห

สารอาหาร

2. ใหนกเรยนรวมกนวเคราะหผลงานของแตละกลมแลวรวมกนอภปรายผลการวเคราะห

สารอาหารใหถกตอง

3. ใหนกเรยนแสดงความคดเหนเกยวกบประโยชนของสารอาหารททรบประทานใน 1 วน


1. ใหนกเรยนไปสารวจโรงอาหารวามอาหาร หรอขนมชนดใดทนกเรยนชอบซอมาทาน นา

ขนมชนดนน ๆ มาวเคราะหวาประกอบไปดวยสารอาหารประเภทใด มประโยชนหรอไม

2. นาเสนอผลการวเคราะหหนาชนเรยน


- ใหนกเรยนจดรายการอาหารสาหรบตนเองทมสารอาหารครบถวน 1 มอ สงคร

- นกเรยนแตละกลมเขยนแผนผงความคดประเภทและประโยชนของสารอาหารได



สอ


2. ใบความรเรองประเภทของและประโยชนของสารอาหาร

3. ใบงานเรองวเคราะหสารอาหาร

4. ใบงานเรองความตองการพลงงานของรางกาย






- บอกประเภทและประโยชน

ของสารอาหารได









- สามารถสอสารและนาความร

เรองการวเคราะหสารอาหาร

ไปใชในชวตประจาวนได




ใบงาน








- เขยนแผนผงความคดประเภท

และประโยชนของสารอาหารได






..................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................................

ลงชอ..........................................................




..................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................................

ลงชอ..........................................................







(คน)



- บอกประเภทและ

ประโยชนของ

สารอาหารได




- สามารถสอสารและ

นาความรเรองการ

วเคราะหสารอาหาร

ไปใชใน


3. ดาน

คณธรรม








ความคดประเภทและ

ประโยชนของ

สารอาหารได

ลงชอ.............................................................ครผสอน




เรอง การรบประทานอาหารใหถกสดสวน

รางกายไดรบพลงงานสาหรบการทากจกรรมตาง ๆ ในชวตประจาวนจากอาหารท

รบประทานเขาไป สารอาหารหลกทใหพลงงาน ไดแก คารโบไฮเดรต โปรตน และไขมน พลงงาน

การรบประทานอาหารใหถกสดสวน

การเลอกรบประทานอาหารใหถกสดสวนจะทาใหรางกายแขงแรงสมบรณ ความตองการ

พลงงานและสารอาหารแตละประเภทของรางกายคนเรานมความแตกตางกน ขนอยกบปจจยหลาย

ประการ ดงน

1. ความแตกตางทาง เพศ ทาใหมการเลอกรบประทานอาหารตางกน เชน ผใหญในวยทางาน

เพศชายตองการพลงงานและอาหาร มากกวาเพศหญง เพราะกจกรรมของเพศชายจะเกยวของกบ

การใชแรงงาน การใชพลง การออกกาลงจานวนมาก จงทาใหผชายมความตองการอาหารมากกวา

เพศหญง

2. ความแตกตางของ วย เชนผหญง วยทอง อายประมาณ 20 ขนไป จะมความตองสารอาหาร

นอยกวาผหญงทอย ในวยเรยน และวยรน

3. สภาพของรางกาย เชนหญงมครรภ ตองการอาหารเพอสงตอไปใหลกทอยในครรภ

คนปวย ตองการสารอาหารบางประเภทจานวนมาก เพอซอมแซมสวนทสกหรอ

นอกจากปจจยทง 3 อยางประการดงกลาวมาน ยงมปจจยอนอกมากทมความสาคญตอความ

ตองการพลงงานและสารอาหาร เชน อณหภมของอากาศ การทางาน ความแตกตางของขนาดใน

รางกายของแตละคน ดงตารางตอไปน

ตารางแสดงปรมาณพลงงานทควรไดรบในแตละวนสาหรบคนไทยในวยตาง ๆ

สถานภาพ อาย (ป) พลงงาน (กโลแคลอร)

ชาย หญง

ทารก 0 – 5 เดอน ควรไดรบพลงงานจากน านมแม

6 – 11 เดอน 800

เดก 1 – 3 ป 1,000

4 – 5 ป 1,300

6 – 8 ป 1,400

วยรน 9 – 12 ป 1,700 1,600

13 – 15 ป 2,100 1,800

16 – 18 ป 2,300 1,850

ผใหญ 19 – 30 ป 2,150 1,750

31 – 50 ป 2,100 1,750

51 – 70 ป 2,100 1,750

71 ป ขนไป 1,750 1,550

ตงครรภ 3 เดอนแรก +0

เดอนท 4 – 9 +300

ใหนมบตร +500

อาหารแตละชนดแตละชนดทกนเขาไปใหปรมาณสารอาหารและคาพลงงานมากนอย

เพยงไร สามารถเปรยบเทยบไดดงน

ตารางแสดงคาพลงงานและสารอาหารในอาหารบางชนดตอมวล 100 กรม

อาหาร

(100 กรม)

คาพลงงาน

(กโลแคลอร)

โปรตน

(กรม)

ไขมน

(กรม)


(กรม)

เสนใย

(กรม)

มะมวง 62 0.6 0.3 15.9 0.5

เนอหม 376 14.1 35.0 0 0

ไขไก 163 12.9 11.5 0.8 0

ตาลง 28 4.1 0.4 4.2 1.0

ผกบงไทย 30 3.2 0.9 2.2 1.3

กวยเตยว 88 1.0 0 20.3 -

ขาวเจา 155 20.5 0.4 34.2 0.1

นมถวเหลอง 37 2.8 1.5 3.6 0.1

นมวว 62 3.4 3.2 4.9 0

ถวลสง 316 14.4 26.3 11.4 1.3

วนเสน 79 0 0.1 19.3 -

กลวยน าวา 100 1.2 0.3 26.1 0.6

จากขอมลในตารางนกเรยนจะเหนไดวา ในปรมารทเทากน อาหารแตละชนดจะใหคาพลงงาน

และสารอาหารเปนปรมาณทตางกน กลาวคอ อาหารประเภทแปงและเมลดธญพชบางชนดใหคา

พลงงานมากกวาอาหารบางประเภท สาหรบอาหารประเภทผกและผลไมใหคาพลงงานนอยทสด

การบรโภคอาหารเกนความตองการของรางกายจะมผลทาใหมน าหนกมากกวาเกณฑปกต

คอ เกดภาวะทรางกายสะสมไขมนไวมากมายเกนไปจนอวน ซงเกดไดทงเดก วยรน และผใหญ และ

มผลตอรางกาย คอ เสยงตอการเกดโรคหลายชนด ซงจะปรากฏในวยผใหญ เชน โรคความดนโลหต

สง โรคหวใจขาดเลอด โรคเบาหวาน โรคขออกเสบ และประสทธภาพในการทากจกรรมและการ

เรยนลดลง เปนตน

โรคอวน เกดจากการทรางกายรบประทานอาหาร มากเกนความตองการของรางกาย ทาใหม

การสะสมไขมนในรางกายเกนความจาเปน โรคอวนจะทาใหมอาการโรคอนผสมไดงาย เชน

โรคเบาหวาน โรคหวใจ โรคความดน เปนตน การปองกนโรคอวนใหหมนออกกาลงกาย เลอก

รบประทานอาหารทไมมไขมน ควรปรกษาแพทย ไมควรกนยาลดน าหนก

ใบงาน..........

เรอง วเคราะหสารอาหาร

รายการอาหาร

ประเภทอาหาร

มอเชา

มอกลางวน

มอเยน

1. โปรตน

2. ไขมน

3. คารโบไฮเดรต

4. วตามน

5. เกลอแร

ใบงาน


คาชแจง

1. จดกลมนกเรยนเปนกลมละ 4 คน แบบคละความสามารถและเพศแลวกาหนดสมาชกใน

กลมเปนหมายเลข 1, 2, 3 และ 4

2. ใหนกเรยนแตละกลมศกษาเกยวกบความตองการพลงงานทแตละคนควรไดรบโดยใช

ตาราง แสดงพลงงานทควรไดรบในแตละวนสาหรบคนไทยในวยตาง ๆ จากใบความร แลว ให

นกเรยนระดมสมองชวยกนคดหาคาตอบใหสมาชกทกคนในกลมเขาใจ

1. คนในแตละชวงอายตองการพลงงานแตกตางกน เพราะเหตใด

................................................................................................................................................................

................................................................................................................................................................

................................................................................................................................................................

2. ในแตละวนเพศชายหรอหญงตองการพลงงานมากกวากน เพราะเหตใด

................................................................................................................................................................

................................................................................................................................................................

................................................................................................................................................................

3. หญงมครรภและหญงใหนมบตรตองการพลงงานแตกตางจากหญงปกต เพราะเหตใด

................................................................................................................................................................

................................................................................................................................................................

................................................................................................................................................................

4. ยกตวอยางปจจยอนๆ ททาใหความตองการพลงงานในแตละคนแตกตางกน

................................................................................................................................................................

................................................................................................................................................................

................................................................................................................................................................

เฉลยใบงาน


คาชแจง

1. จดกลมนกเรยนเปนกลมละ 4 คน แบบคละความสามารถและเพศแลวกาหนดสมาชกใน

กลมเปนหมายเลข 1, 2, 3 และ 4

2. ใหนกเรยนแตละกลมศกษาเกยวกบความตองการพลงงานทแตละคนควรไดรบโดยใช

ตาราง แสดงพลงงานทควรไดรบในแตละวนสาหรบคนไทยในวยตาง ๆจากใบความร แลว ใหนกเรยน

ระดมสมองชวยกนคดหาคาตอบใหสมาชกทกคนในกลมเขาใจ

1. คนในแตละชวงอายตองการพลงงานแตกตางกน เพราะเหตใด

ความแตกตางของ วย เชนผหญง วยทอง อายประมาณ 20 ขนไป จะมความตองสารอาหาร

นอยกวาผหญงทอย ในวยเรยน และวยรน

2. ในแตละวนเพศชายหรอหญงตองการพลงงานมากกวากน เพราะเหตใด

ความแตกตางทาง เพศ ทาใหมการเลอกรบประทานอาหารตางกน เชน ผใหญในวยทางาน

เพศชายตองการพลงงานและอาหาร มากกวาเพศหญง เพราะกจกรรมของเพศชายจะเกยวของกบ

การใชแรงงาน การใชพลง การออกกาลงจานวนมาก จงทาใหผชายมความตองการอาหารมากกวา

เพศหญง

3. หญงมครรภและหญงใหนมบตรตองการพลงงานแตกตางจากหญงปกต เพราะเหตใด

สภาพของรางกาย เชนหญงมครรภ ตองการอาหารเพอสงตอไปใหลกทอยในครรภ

คนปวย ตองการสารอาหารบางประเภทจานวนมาก เพอซอมแซมสวนทสกหรอ

4. ยกตวอยางปจจยอนๆ ททาใหความตองการพลงงานในแตละคนแตกตางกน

สภาพรางกาย รางกายทเจบปวยตองการอาหารแตกตางจากคนปกต

ใบความร เรองประเภทและประโยชนของสารอาหาร

สารอาหาร

อาหาร หมายถง สงทรบประทานเขาสรางกายแลวไมเปนโทษตอรางกายและมประโยชนโดย

ทาใหรางกายดารงชวตไดอยางปกตสข และใหพลงงานแกรางกาย ซงพลงงานเหลานนามาใชในการ

ดาเนนกจกรรมและใหความอบอนแกรางกาย ประกอบดวยสารอาหารหลายประเภท คอ

คารโบไฮเดรต โปรตน ไขมน วตามน และเกลอแร

ซงหากแบงสารอาหารโดยใชเกณฑการใหพลงงานของสารอาหาร จะแบงไดเปน 2 กลมใหญ

คอ

- กลมสารอาหารทใหพลงงาน

- กลมสารอาหารทไมใหพลงงาน

กลมสารอาหารทใหพลงงาน

สารอาหารทใหพลงงานแกรางกาย ไดแก คารโบไฮเดรต ไขมน และโปรตน อาหารทงหมดในกลมน

จดเปนสารอาหารหลกทจาเปนตอรางกาย และจะขาดไมได

1. คารโบไฮเดรต สารอาหารประเภทคารโบไฮเดรต เปนสารอนทรยทใหพลงงานทสาคญแกรางกาย

มกพบอยในรปของแปง และน าตาลเปนสวนใหญ พบมากในขาว แปง ขนมปง ผก ผลไม นม และ

ผลตภณฑจากนม คารโบไฮเดรต 1 กรม ใหพลงงาน 4 กโลแคลอร หากปรมาณคารโบไฮเดรตใน

รางกายมมากเกนความตองการ รางกายจะเปลยนคารโบไฮเดรตสวนเกนนใหอยในรปของไกลโคเจน

และเกบสะสมไวในรางกาย

2. ไขมน สารอาหารประเภทไขมน เปนสารอาหารทใหพลงงานสง ประกอบดวยกรดไขมนและ

กลเซอรอล พบมากในไขมนจากพช มนสตว นม เนย ถว กรดไขมนแบงเปน 2 ประเภท คอ

2.1 กรดไขมนอมตว เปนไขมนทพบมากในเนอสตว มนสตว หนงสตว เครองใน ไขแดง กง ป

นม และผลตภณฑจากนม ไขมนประเภทน หากมมากเกนไปจะเสยงตอการเกดโรคหลอดเลอดอดตน

2.2 กรดไขมนไมอมตว เปนไขมนทพบมากในถว เตาห เหด น ามนพช (ยกเวนน ามนมะพราว

น ามนปาลม) ชวยลดการดดซมไขมนอมตว ปองกนโรคหลอดเลอดอดตน

สาหรบไขมน 1 กรม จะใหพลงงาน 9 กโลแคลอร สารอาหารประเภทไขมนชวยใหอาหารมรส กลน

และเนอสมผสทดขน ชวยในการดดซมวตามน เอ ด อ และ เค ไขมนทมมากเกนความตองการของ

รางกายจะถกสะสมเปนชนไขมนใตผวหนง ชวยปองกนการกระทบกระเทอนของอวยวะภายใน

ปองกนการสญเสยความรอนของรางกาย

3. โปรตน สารอาหารประเภทโปรตน เปนสารอาหารทมในรางกายมากเปนทสองรองจากน า ม

หนวยยอยทเลกทสด คอกรดอะมโน ซงมประมาณ 12 -22 ชนด แบงเปน กรดอะมโนทจาเปนตอ

รางกาย และกรดอะมโนทไมจาเปนตอรางกาย

สารอาหารประเภทโปรตนมความจาเปนตอการเจรญเตบโตของรางกาย ชวยซอมแซมสวนท

สกหรอ สรางสารควบคมการทางานของรางกาย เชน ฮอรโมน และเอนไซม รกษาดลยภาพของสาร

ตางๆ ในรางกาย ใหพลงงานและความรอน เชนเดยวกบคารโบไฮเดรตและไขมน ชวยปองกนโรค

ไขมนอดตน และสรางภมคมกนโรค โปรตนจะพบมากในไข นม เนอสตว ถว ขาว ขาวโพด ผกและ

ผลไมบางชนด โปรตนในเนอสตวเปนโปรตนทสมบรณเพราะมกรดอะมโนครบตามความตองการ

ของรางกาย แตหากผใดไมรบประทานเนอสตวกสามารถรบประทานอาหารประเภทถว ขาวโพด ผก

และผลไมชดเชยได แตอาหารประเภทนกจะมกรดอะมโนไมครบตามทรางกายตองการ โปรตน 1 กรม

ใหพลงงาน 4 กโลแคลอร

กลมสารอาหารทไมใหพลงงาน

สารอาหารทไมใหพลงงาน ไมมความสาคญตอการทางานของระบบตางๆ ในรางกาย ซงรางกาย

ตองการในปรมาณนอยแตขาดไมได ไดแก วตามน แรธาต และน า

1. วตามน เปนสารอนทรยทไดจากสงมชวต ชวยควบคมการทางานของระบบตางๆ ของรางกาย

โดยเปนตวชวยในการทางานของเอนไซม ทาใหเซลลทาหนาทไดตามปกต เชน วตามนซจากผกและ

ผลไม เปนตน

วตามนจาแนกตามลกษณะของการละลายไดเปน 2 ประเภท ดงน

1.1 วตามนทละลายในน า ไดแก วตามนบและวตามนซ

1.2 วตามนทละลายในไขมน ไดแก วตามนเอ วตามนด วตามนอ และวตามนเค

2. แรธาต เปนสารอาหารอกประเภทหนงทไมใหพลงงาน แตรางกายตองการและขาดไมได

ประโยชนของแรธาตทมตอรางกายมดงน

- เปนสวนประกอบของอวยวะบางอยาง เชน กระดก ฟน กลามเนอ เซลลประสาท เปนตน

- เปนสวนประกอบของสารตางๆในรางกาย เชน เลอด น าในเซลล เปนตน

- ชวยในการควบคมการทางานของอวยวะตางๆใหทาหนาทเปนปกต

- รางกายของคนมความตองการแรธาตตางๆ หลายชนดและตองการในปรมาณ ทแตกตางกน

3. น า เปนสารทมความสาคญตอการดารงชวตของสงมชวตทกชนดในรางกายของเรามน าเปน

องคประกอบอย 2 ใน 3 สวนของน าหนกตว น าจงมความสาคญตอรางกาย ดงน

3.1 เปนองคประกอบของอวยวะตางๆในรางกาย เชน เลอด ตบ ไต ลาไส หวใจ เปนตน

3.2 ชวยควบคมอณหภมของรางกายใหคงท

3.3 ชวยใหกลไกการเกดปฏกรยาเคมในรางกายเปนไปตามปกต

3.4 ชวยกาจดของเสยออกจากรางกายทางเหงอและปสสาวะ

รางกายจะไดรบน าโดยตรงจากการดมน าสะอาดและไดจากอาหารทรบประทานเขาไป ซงม

ปรมาณน าเปนองคประกอบในปรมาณทแตกตางกน

แผนการจัดการเรียนรู้ที่ 1 6 10 ชั่วโมง...

Documents

Transcript of แผนการจัดการเรียนรู้ที่ 1 6 10 ชั่วโมง...