Κώστας Αγγελάκης, Φιλόλογος1ο ΓΕΛ. ΧορτιάτηΠαρασκευή, 14/1/2011

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ ΣΤΑ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑΓ΄ ΛΥΚΕΙΟΥ

1. Τίτλος

Γιγνώσκω, άρχομαι, αισχύνομαι, φαίνομαι, επίσταμαι : Ρήματα της Αρχαίας

Ελληνικής Γλώσσας που συντάσσονται με απαρέμφατο και κατηγορηματική μετοχή,

διερεύνηση και σημασία τους. Η παράλληλη σύνταξη και σημασία των ρημάτων στα

αρχαία και στα νέα ελληνικά.

2. Εμπλεκόμενες γνωστικές περιοχές

Κείμενα αρχαίων Ελλήνων συγγραφέων / Διαδίκτυο / Έκφραση-Έκθεση Β΄ Λυκείου :

α)Η χρήση του παραδείγματος στην ανάπτυξη παραγράφου και ευρύτερου κειμένου,

σ. 63-68, β)Παράγραφος. Ανάπτυξη με σύγκριση και αντίθεση, σ. 127-135 /

Έκφραση-Έκθεση Γ΄ Λυκείου : α)Αναπτύσσω το θέμα κατά παράγραφο, β)Ελέγχω το

κείμενό μου, σσ. 283-287

3. Στόχοι

α) Η καλλιέργεια της ικανότητας πρόσληψης της σημασίας των ρημάτων στην

αρχαιοελληνική τους μορφή, ώστε να αποκωδικοποιούν την πολιτιστική αξία του

συγκεκριμένου παρελθόντος, του οποίου είναι φορείς.

β) Η ενίσχυση του εννοιολογικού οπλοστασίου των μαθητών, ώστε να

αντιλαμβάνονται τις διαφοροποιήσεις των εννοιών στην αρχαία ελληνική και να

μπορούν να αποδίδουν το αρχαίο κείμενο σε κατανοητό νεοελληνικό λόγο.

Κατανόηση της διαφοροποίησης της γλώσσας στον άξονα του χρόνου.

1

γ) Η επακόλουθη ευχέρεια στη χρήση του ηλεκτρονικού υπολογιστή, ώστε με

μεγαλύτερη ταχύτητα, αποτελεσματικότητα και ελκυστικότητα να μπορούν οι

μαθητές να προσπελάσουν τη νοηματοδοσία των συγκεκριμένων ρημάτων.

4. Λογισμικό – συνδυασμός λογισμικών

Η Πύλη για την ελληνική γλώσσα (www . greek - language . gr ) με τα ηλεκτρονικά

λεξικά και τα σώματα κειμένων για τη Νέα Ελληνική Γλώσσα, τα σώματα κειμένων,

το βασικό λεξικό και οι αρχές σύνταξης για την Αρχαία Ελληνική Γλώσσα.

5. Διάρκεια

Η όλη διερευνητική εργασία κατανέμεται σε 3 διδακτικές ώρες. 1 ώρα για έρευνα στο

διαδίκτυο και καταγραφή της σημασίας του ρήματος στην Αρχαία Ελληνική και για

την αντίστοιχη διερεύνηση της σημασίας στη Νέα Ελληνική. 1 ώρα για την

παραγωγή κειμένου στη νεοελληνική γλώσσα μιας παραγράφου. 1 ώρα για την

παρουσίαση του κειμένου και έλεγχος της δομής της παραγράφου.

6. Οργάνωση τάξης

Η τάξη των 20 μαθητών οργανώνεται σε 5 ομάδες των τεσσάρων ατόμων. Η κάθε

ομάδα διαθέτει 1 υπολογιστή συνδεμένο στο διαδίκτυο, αν είμαστε στην αίθουσα

διδασκαλίας ή 2 υπολογιστές, αν είμαστε στο σχολικό εργαστήριο. Οι δύο μαθητές

αποτελούν την ηλεκτρονική ερευνητική ομάδα και οι άλλοι δύο τους παρατηρητές-

καταγραφείς.

7. Απαιτούμενη υλικοτεχνική υποδομή

α)Χρησιμοποιούμε τους 10 υπολογιστές του σχολικού εργαστηρίου ή 5 φορητούς

υπολογιστές στην τάξη διδασκαλίας, με σύνδεση στο διαδίκτυο και φυλλομετρητή

(explorer) και μηχανή αναζήτησης (google). β)Επίσης, Τα εγχειρίδια της Έκφρασης-

Έκθεσης Β΄ και Γ΄ Λυκείου. γ) 5 έντυπα λεξικά της κοινής νεοελληνικής γλώσσας. δ)

2

5 αντίτυπα λεξικού ανωμάλων ρημάτων της αρχαίας ελληνικής (π.χ. του

Γεωργοπαπαδάκου)

8. Φύλλα εργασίας

α)Στην κάθε ομάδα δίνεται ένα φύλλο εργασίας, υπολογιστικό φύλλο (excel)

χωρισμένο σε τέσσερις στήλες (όπως φαίνεται στα συνημμένα υπολογιστικά φύλλα),

όπου καταγράφεται το ρήμα που τους αναλογεί και στη μία στήλη υπάρχει η σύνταξη

με απαρέμφατο και στην άλλη η σύνταξη με κατηγορηματική μετοχή. Στις

απομένουσες δύο στήλες καταγράφεται η παραγόμενη μορφή κειμένου σε

παράγραφο, η μία που αφορά στη σημασία του με τη σύνταξή του με απαρέμφατο και

η άλλη που αφορά στη σημασία του με κατηγορηματική μετοχή.

β)Οι ομάδες έχουν την εναλλακτική δυνατότητα να συντάξουν κάθε παράγραφο σε

αρχείο επεξεργασίας κειμένου(word) και μετά να το «αγκιστρώσουν» με

υπερσύνδεση, επιλέγοντας το ανάλογο ρήμα και τη σύνταξή του, στο χώρο της

αντίστοιχης στήλης για την παράγραφο, όπως φαίνεται για παράδειγμα στο

υπολογιστικό φύλλο της ΟΜΑΔΑΣ Α.

9. Περιγραφή σεναρίου

Η κάθε ομάδα καταλαμβάνει 2 θρανία . Οι 2 χρήστες των υπολογιστών στο κέντρο

και αριστερά και δεξιά οι δύο παρατηρητές – καταγραφείς. Στις ομάδες κατανέμουμε

εξίσου τους δίγλωσσους μαθητές. Π.χ :

.

3

ΟΜΑΔΑ Α΄

Θρανίο 1 Θρανίο 2υπολογιστής

Μ1 Μ2 Μ3 Μ4

Τους δίνεται το Φύλλο Εργασίας που τους αναλογεί . Καθοδηγούνται να συνδεθούν

με την Πύλη της Ελληνικής Γλώσσας (www . greek - language . gr ) και να εισέλθουν

στην Αρχαία Ελληνική Γλώσσα και Γραμματεία > Εργαλεία > 01 Συμφραστικός

Πίνακας Λέξεων του Ανθολογίου Αττικής Πεζογραφίας. Επίσης, Εργαλεία > 04

Αρχές Σύνταξης της Αρχαιοελληνικής Γλώσσας > Πίνακας περιεχομένων > το

άναρθο απαρέμφατο. Επιστροφή στα σώματα κειμένων για επιβεβαίωση της

μετάφρασης του κάθε ρήματος στο γλωσσικό του περιβάλλον. Η ίδια εργασία γίνεται

και από τη σύνδεση Νέα Ελληνική Γλώσσα-Εργαλεία-Λεξικά σώματα κειμένων. Η

κάθε ομάδα συμβουλεύεται και το έντυπο λεξικό της Νεοελληνικής Γλώσσας και των

Ανωμάλων Ρημάτων της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας. Μετά από όλα αυτά

παράγουν μια παράγραφο για την κάθε περίπτωση σε νεοελληνικό λόγο. Σ’ αυτό

έχουν συμβάλει οι δύο παρατηρητές-καταγραφείς, που ήδη έχουν καταγράψει τις

σκέψεις τους σε ένα απλό χαρτί Α4 και τώρα συντίθεται σε φύλλο επεξεργασίας

κειμένου στον υπολογιστή, ώστε να παρουσιαστεί η τελική τους εργασία και να

κριθεί από την άλλη ομάδα. (Η 1η ομάδα θα κρίνει τη 2η, η 2η την 3η, η 3η την 4η, η 4η

την 5η και η 5η την 1η ). Στη συνέχεια ο διδάσκων, που ήδη έχει εναλλάξ ασχοληθεί

με τη βοήθεια της κάθε ομάδας, ανακεφαλαιώνει τη σύνταξη και σημασία των

ρημάτων.

4