Post on 08-Jul-2020
ZORGANNONUMMER 133 - 1
Ideeënuitwisseling versterkt onze positie
Zonder geheugen geen toekomst
ZORG
AN
NON
U NU’91 MAGAZINE - Juli 2013 - 22e jaargang - Nr.133
Meer autonomie voor zorgprofessionals
ZORGANNONUMMER 133 - 2
8
Ideeënuitwisselingversterkt onze positie
NU’91 is Nederlands vertegenwoordiger in een aantal belangrijke internationale netwerkorganisaties voor verpleegkundigen.
Inhoud6
Vragen en antwoorden over de NU’91 website
Met deze nieuwe, interactieve website en de praktische apps wordt de informatievoorziening geoptimaliseerd.
10 Meer autonomie voor zorg- professionals
Transformatie van een hiërarchische structuur naar een platte organisatie; zelfsturend werken is in opmars in Nederland.
13 Een moeizame combinatieRamadan en diabetes gaat moeilijk samen. Hoe ga je daar als behandelaar mee om?
14Jonge zorgprofessionals
met elkaar in discussieTerug- en vooruitblik op de bijeenkomsten
van het NU’91 jongerenplatform.
16Zonder geheugen geentoekomst
Uiteenlopende wetenswaardigheden over herinneren en vergeten.
ZORGANNONUMMER 133 - 3
Zorg anno NU is het verenigingsblad van Nieuwe Unie ‘91, beroepsorganisatie van deverpleging en verzorging. Hoofdredactie en eindredactie: Yvonne Sturkenboom
Redactie: Sinanda Benjamins, Ruth Heiligers, Jos Kaldenhoven, Susan Konst, Redactieadres: Bernadottelaan 11, Postbus 6001, 3503 PA Utrecht, Tel. 030 - 296 41 44,
Fax. 030 - 296 39 04, communicatie@nu91.nl Bladmanager: Yvonne Sturkenboom. Vormgeving en productie: Meneer E. / illustratie & vormgeving - Amsterdam www.meneer-e.nl,
Advertentie-exploitatie: NU’91, Utrecht, T 030-2964144, communicatie@nu91.nl. Uitgever NU’91, Utrecht, ISSN 0927 - 4774.
De redactie behoudt zich het recht voor ingezonden brieven en artikelen in te korten en te redigeren. De in Zorg anno NU verkondigde standpunten of meningen zijn niet noodzakelijk de standpunten
en menigen van NU’91.
Hoofdkantoor NU’91 en regio’s: Postbus 6001, 3503 PA Utrecht. T 030-296 41 44, F 030-2963904, Groningen, Friesland, Drenthe: Richard Wisman, Overijssel, Gelderland:
Gorrit Smit, Utrecht, Flevoland: Ymke Hylkema Noord-Holland: Esther Tibbe, Limburg, Noord-Brabant: Peer Meesters, Zeeland, Zuid-Holland: Mark Froklage
Telefonische spreekuren Serviceloket NU’91: Maandag t/m woensdag van 9.00 - 17.00 uur, donderdag van 9.00 - 15.00 uur en vrijdag van 9.00 - 13.00 uur. Tel. 030 - 296 41 44 of
serviceloket@nu91.nl. Graag lidmaatschapnummer vermelden. Zowel voor beroepsinhoudelijke als juridische zaken. NU’91 online: www.nu91.nl
Opzegging van het NU’91 lidmaatschap kan halfjaarlijks. Dit dient schriftelijk te geschieden vóór 1 mei of vóór 1 november. Uw opzegging gaat respectievelijk per 1 juli of 1 januari in.
U ontvangt een schriftelijke bevestiging van uw opzegging. NU’91 ledenadministratie, Postbus 6001, 3503 PA Utrecht. colo
fon
Dat de tijd je soms door de vingers lijkt te glippen, zal iedereen wel
eens ervaren. Gelukkig zorgt ons geheugen ervoor dat we belangrijke
- leuke én vervelende - ervaringen niet vergeten; daarvan leren we.
Meer wetenswaardigheden over ons geheugen in het artikel Zonder
geheugen geen toekomst.
Twee jaar geleden leerde ik Karin Hoekman - betrokken en actieve
representant van de aanstormende generatie van verpleegkundigen -
kennen tijdens het ICN congres. Als student en beginnend professional
keek zij haar ogen uit. NU vertegenwoordigt zij NU’91 bij activiteiten
voor en door jongeren en is een jaar geleden zelfs voorzitter van de
European Nursing Students Association geworden. Inmiddels is zij
student af en staat aan het begin van een ongetwijfeld mooie loop-
baan. In deze editie haar verhaal.
En omdat de tijd vliegt en NU’91 zeker niet stil wil staan, vind je in deze
Zorg anno NU - heel ouderwets gewoon op papier - uitleg over onze
nieuwe website. Ik geef eerlijk toe, ook ik moest er aan wennen, was
van alles kwijt, kon niet eens mijn eigen weblog vinden. Maar ik moet
bekennen dat NU de kinderziektes er uit zijn en ik er een beetje aan
gewend begin te raken, ik zie dat het een website is die helemaal van
deze tijd is! Laat ons vooral weten wat jij ervan vindt.
En… geniet van de zomer (vakantie); voor je het weet is ie voorbij!
De tijd vliegt
Monique Kempff
Voorzitter NU’91
Column
ZORGANNONUMMER 133 - 4
NUinhet Nieuws!
uz elzp
De VAS vertaler is een hulpmiddel voor zorg-
verleners die met anderstalige patiënten te
maken hebben. De patiënt maakt zelf de taal-
keuze. De app vertaalt dan vragen die je aan
de patiënt wilt stellen bij klachten als pijn,
vermoeidheid, stress of angst. De patiënt kan
via het scherm in zijn eigen taal de instructie
lezen en kan daarna op een VAS schaal
(Visual Analogue Scale) van 0 tot 100 aangeven
in welke mate het probleem speelt.
De app bevat 15 talen waaronder Engels,
Arabisch, Chinees en Spaans en is verkrijg-
baar voor iPhone en iPad. Binnenkort ook
beschikbaar voor Android.
De Transmurale Zorgbrug, een initiatief om de
zorg aan kwetsbare ouderen te verbeteren, kreeg
in mei de Anna Reynvaan Praktijkprijs. Het doel
is een betere overdracht van de zorg aan kwets-
bare ouderen tussen ziekenhuis, wijkverpleeg-
kundige en mantelzorg te bewerkstelligen.
‘Het besef moet groeien dat patiëntenzorg niet
ophoudt bij ontslag,’ aldus de projectleider,
verpleegkundig onderzoeker Bianca Buurman.
De Transmurale Zorgbrug screent oudere
patiënten op verhoogd risico op functieverlies.
Indien nodig wordt een zorgbehandelplan op-
gesteld. De wijkverpleegkundige komt naar het
ziekenhuis om kennis te maken met de patiënt
en de mantelzorger en om de overdracht te
ontvangen van het geriatrieteam. De wijkver-
pleegkundige zoekt de patiënt gedurende een
half jaar na ontslag regelmatig thuis op en biedt
ondersteuning op het gebied van medicatie,
ADL (algemene dagelijkse levensverrichtingen)
en leefstijl. Ervaringen in de Verenigde Staten
leren dat dit leidt tot minder heropnames
in een ziekenhuis.
Vanaf medio juli staan alle NU’91 trainingen, workshops,
presentaties, congressen en events in de nieuwe NU’91
Kennisloper. Hij zal zowel online als in print beschikbaar zijn. De kennis-
loper geeft een overzichtelijk, aantrekkelijk en vlot te lezen overzicht van
alle scholingsmogelijkheden bij NU’91. En…. ieder kwartaal een nieuwe
aanbieding, speciaal voor onze leden.
Uit de goede inzendingen hebben we tien winnaars getrokken. Zij hebben inmiddels hun prijs (ladyshave/scheerapparaat) ontvangen.
App voor overbrugging taalproblemen
Zorgbrug
Kennisloper
Winnaars ZAN 133 De juiste oplossing van de puzzel uit Zorg anno NU 132:
INFECTIEPREVENTIE
Heleen Bervoets MaassluisErik Bouma SoestWilly van Doorn ZaandamLeny Helderman DelftMarianne Kraan Utrecht
Bernadette Marras EmmenRita Möhlmann WinsumM.G. van Rijt HeemstedeAstrid Stuth DrutenHannie Tissink Kapelle
ZORGANNONUMMER 133 - 5
NU in het Nieuws
Ben jij werkzaam in een zieken-huis, academisch ziekenhuis, de VVT, Gehandicaptenzorg of GGz? Dan biedt jouw cao je de moge-lijkheid de NU’91-contributie voor een deel via je salaris te laten verrekenen. Jouw voordeel kan oplopen tot 50%. Hoe het precies in z’n werk gaat lees je op onze website. Je hebt in ieder geval een kopie van bewijs van lidmaatschap nodig. Die kun je vanaf nu - met je inlogcode - ook downloaden. nu91.nl>leden
Kindcheck
Medisch platform voor vrouwen
Waardenregistratie met speciale app
De medische wetenschap is gebaseerd op het mannenlijf en sluit daardoor lang
niet altijd aan bij klachten van vrouwen. Daarom hebben UMC Utrecht en Agis het
initiatief genomen voor een medisch platform dat voor 100% is gericht op vrou-
wen. VrouwMC Thuis in je lijf is een betrouwbare en wetenschappelijk verantwoor-
de website. Het doel van dit platform is, door goed te luisteren en vrouwen serieus
te nemen, de zorg voor vrouwen in Nederland nog beter te maken.
vrouwmc.nl
De NurseMapp is bedacht door verpleegkundigen op de werkvloer
en ontwikkeld in het UMC Utrecht. Met de app registreren ver-
pleegkundigen aan het bed waarden van (voorlopig) zes functies
- pols, temperatuur, RR, AH, O2 saturatie en pijn - rechtstreeks
in het elektronisch patiëntendossier. De toenemende vraag om
zorg transparant en meetbaar te maken, heeft als gevolg dat ver-
pleegkundigen steeds meer gegevens moeten registreren.
Waarden noteren op een briefje om dit later in het systeem te verwer-
ken, gaat natuurlijk wel eens mis. Met de NurseMapp kun je een stap
overslaan en is de kans op fouten kleiner. Een extra voordeel is dat alle
metingen direct voor iedere medewerker van het ziekenhuis beschikbaar
zijn en vergelijkbaar met eerdere meetwaarden.
Inmiddels wordt op een verpleegafdeling in het UMCU een pilot met de app
gedraaid. Omdat NurseMapp gekoppeld is aan een elektronisch patiëntendossier,
is hij niet beschikbaar in de iTunes-store of in Google Play.
Download lidmaat- schaps-bewijs
Iedere vader of moeder die zich onder verdachte omstandighe-den bij de huisarts of spoedeisende hulp meldt, kan kort daarna een telefoontje verwachten van het Advies- en Meldpunt Kinder-mishandeling (AMK). De proef die al een aantal jaar in de Haagse regio loopt, krijgt vanaf deze zomer navolging in heel Nederland. Het ministerie van Volksgezondheid maakt deze kindcheck verplicht voor alle ziekenhuizen.Hester Diderich, aandachtsfunctionaris kindermishandeling en huiselijk geweld bij het Medisch Centrum Haaglanden (MCH), is
een van de initiatiefnemers van dit protocol. Het bijzondere van dit protocol is dat het gericht is op het herkennen van signalen bij ouders, niet bij kinderen. Het MCH heeft een website gelanceerd om de verspreiding van het protocol te versnellen.
oudermeldingen.nl
Op vrijdag 20 september wil NU’91 weer met een team aan de start staan van de SDB Zorgmarathon. Wil jij de uitdaging aangaan om met negen anderen deze marathon in estafettevorm te lopen? Meld je dan aan via directiesecretariaat@nu91.nl
SDB Zorgmarathon
ZORGANNONUMMER 133 - 6
Tekst: Evelien Baarsma
NU in het Nieuws Internationaal
Op 11 april 2013 vond in Brussel de halfjaar-
lijkse bijeenkomst van de European Federation
of Nurses Associations (EFN) plaats, met als
belangrijkste thema’s eHealth en de op te
richten European Nursing Research Foundation.
Gezien de aandacht voor eHealth in kranten en
tijdschriften kun je wel zeggen dat het een
actueel en ‘hot’ onderwerp.
In sommige landen blijkt eHealth al breed te
worden ingezet, in andere landen staat deze
vorm van zorg nog compleet in de kinderschoe-
nen; als het überhaupt al overeind staat.
De EFN ziet zeker de mogelijkheden van eHealth,
onder voorwaarde dat het adequaat wordt inge-
zet, mét de inbreng van de eindgebruikers.
Een effectief gebruik van eHealth kan het zelf-
management van patiënten vergroten en hun
welbevinden verbeteren.
De EFN lobbyt al een aantal jaren om een coör-
dinerende rol te krijgen in het verzamelen van
best practice voorbeelden, waar beleidsmakers
binnen EU landen hun voordeel mee kunnen
doen. Waarom steeds opnieuw het wiel uitvin-
den als landen ook kunnen leren van elkaars
projecten?
Uiteindelijk stemmen de leden van de EFN
unaniem vóór de oprichting van de European
Nursing Research Foundation. Deze foundation
moet alle verpleegkundige wetenschappelijke
artikelen gaan bundelen in een centrale data-
base, met als doelstelling: het analyseren van
datgene wat al bestaat op het gebied van ver-
pleegkundig onderzoek in de EU-lidstaten ter
onderbouwing van gewenst beleid op Europees
niveau.
De ENSA maakt zich als Europese netwerkorga-
nisatie van studenten verpleegkunde sterk
voor hun belangen binnen internationale
organisaties als de International Counsel of
Nurses (ICN) en de European Federation of Nurses
Associations (EFN). Deze kennisuitwisseling moet
leiden naar een zo hoog mogelijke standaard
van scholing in alle aangesloten Europese landen.
Wie nemen deel aan de ENSA? Alle nationale
organisaties die studenten verpleegkunde vertegenwoor-
digen, kunnen deelnemen. Opmerkelijk is dat de manier
waarop deze groep vertegenwoordigd wordt per land erg kan ver-
schillen. Noorwegen en Denemarken kennen beiden een zelfstandige
vakbond voor studenten. Regelmatig worden deze gehoord over be-
paalde vraagstukken in de zorg en de eventuele consequenties voor het
onderwijs. Maar er zijn ook landen waar de vertegenwoordiging vanuit
opleidingsinstituten is geregeld.
Helaas is nog niet elk Europees land vertegenwoordigd binnen de ENSA: er
bestaat nog geen officiële organisatie van studenten verpleegkunde of het
is voor een organisatie financieel niet haalbaar om lid te zijn. Het lidmaatschap
van de ENSA is weliswaar gratis, maar deelname aan bijeenkomsten brengt
reis- en verblijfkosten met zich mee. Om er voor te zorgen dat ook deze
landen zich aan kunnen sluiten, wordt de rijkere deelnemende organisaties
gevraagd deze landen te sponsoren. Zo probeert de ENSA de onderlinge
solidariteit te bevorderen.
Ideeën versterkt
Het jongerenplatform van NU’91 is ook op internationaal
niveau actief. NU’91 lid Karin Hoekman, net afge-
studeerd en werkzaam in het UMC Groningen, is
voorzitter van de European Nursing
Student Association (ENSA) en gaat in op
het belang van die internationale
betrokkenheid.
Europese vertegenwoordigers bijeen
Tekst: Esther de Vries
ZORGANNONUMMER 133 - 7
NU in het Nieuws Internationaal
Het 25ste International Council of Nurses (ICN)
-vergadering en congres - werd in mei gehouden
in Melbourne, Australië.
Als centraal thema was gekozen voor toegang:
toegang tot zorg en toegang tot de ICN.
Nederland was vertegenwoordigd door NU’91.
Het eerste onderwerp waar de vertegenwoor-
digers van de 97 aanwezige landen over moes-
ten stemmen was de toelating van Palestina als
lid van de ICN. De afgevaardigde van Israël gaf
voorafgaande aan de stemming een indrukwek-
kende speech, waarin zij het doel van de ICN
nogmaals zeer duidelijk maakte: afgevaardigden
zitten daar niet om hun land te vertegenwoor-
digen, maar als vertegenwoordigers van
verpleegkundigen wereldwijd. De stemming
leidde tot toelating van Palestina als het 135ste
lid van de ICN.
Tijdens deze vergaderingen blijkt steeds weer
hoe verschillend de vertegenwoordigende
organen van de aangesloten landen zijn.
Japan vertegenwoordigt bijvoorbeeld de
meeste verpleegkundigen - ruim 500.000 -,
terwijl Monaco slechts 53 verpleegkundigen
vertegenwoordigt. Ook de aard van de orga-
nisaties verschilt: er zijn zowel beroepsorgani-
saties als vakbonden lid van de ICN.
Die verschillen maken het extra lastig om tot
consensus te komen over voorstellen. Veel
beslissingen worden daarom genomen door
middel van hoofdelijke stemming.
Het laatste agendapunt was de bekendmaking
van de nieuwe boardmembers. De komende
vier jaar zal de ICN geleid worden door de
Canadese Judith Shamain. Europa zal in de
board vertegenwoordigd worden door Duits-
land, Zwitserland, Cyprus, Malta, IJsland en
Slovenië. NU’91 hoopt de komende vier jaar
op vele inhoudelijke onderwerpen samen te
werken met de ICN. Over twee jaar zal het ICN
congres plaatsvinden in Seoul, Zuid-Korea.
Waarom is het zo belangrijk om lid te zijn van de ENSA?Het is belangrijk dat Europa hoort wat de mening is van Nederland als het
gaat om de zorg en de zorgopleidingen en dat deze mening wordt
meegenomen in gezamenlijk geformuleerde standpunten binnen de
ENSA. Deze standpunten worden voorgelegd aan de ICN en de EFN
met als doel dat deze organisaties ons standpunt
overnemen en inbrengen in overleggen met (inter) natio-
nale politieke gremia. Daarnaast is het belangrijk dat in
Europa de kwaliteit van zorgonderwijs en de zorg meer
op gelijk niveau komt, waardoor de onderlinge
uitwisselbaarheid van opleiding en studenten
veel makkelijker kan worden.
Elk lid van de ENSA heeft de mogelijkheid de
zaken aan te kaarten die in zijn/haar land
hoog op de agenda staan. Op deze manier
wordt veel informatie uitgewisseld over wat er
in de diverse landen speelt en hoe bepaalde zaken
worden aangepakt. En daar kunnen we ook in
Nederland ons voordeel mee doen. Het is zeker
niet zo dat landen die in Europa voorop lopen
niets kunnen leren van de landen die hierin nog moeten
groeien. Europese organisaties moeten met elkaar samen-
werken en laten zien hoe belangrijk het is dat studenten
betrokken worden bij de ontwikkelingen in de zorg en
de zorgopleidingen.
Hoe vaak komen jullie bij elkaar? Tweemaal per jaar organiseert
de ENSA een vijfdaags congres rond een centraal thema. Tijdens een van deze
congressen wordt ook de jaarlijkse vergadering gehouden. Daar worden nieuwe
‘board-members’ gekozen en officiële standpunten opgesteld.
In oktober 2013 vindt in Istanbul de volgende bijeenkomst plaats, met als
thema Empowerment; hoe ontwikkel je een actieplan voor je eigen land om
verpleegkundige studenten aan te moedigen zich te organiseren en voor zich-
zelf en hun patiënten op te komen. De keuze voor Istanbul is bewust gemaakt
in de hoop dat lagere reis- en verblijfskosten het ook voor de Oost-Europese
landen mogelijk maakt deel te nemen.
Naast de congressen ontmoeten de bestuursleden van de ENSA elkaar nog
twee keer per jaar en hebben regelmatig contact via skype en mail.
Tweejaarlijkse bijeenkomst
ICNTekst: Esther de Vries
uitwisselingonze positie
ZORGANNONUMMER 133 - 8
NU’91 digitaal
ZORGANNONUMMER 133 - 9
NU’91 digitaal
ZORGANNONUMMER 132 - 9
ZORGANNONUMMER 133 - 10
Meer autonomie voor zorgprofessionals
Het programma In voor zorg! van Vilans helpt organisaties toekomstbestending te worden. Alle
organisaties in de langdurige zorg krijgen te maken met ingrijpende veranderingen als een krap-
per wordende arbeidsmarkt, financiële en economische druk en het daarmee samenhangende
overheidsbeleid. De inzet van In voor zorg! is organisaties meer klant- en vraaggericht te laten
functioneren.
Of zelfsturing dé oplossing is voor de huidige problemen in de Verpleeg- en Verzorgingshuizen
en de Thuiszorg (VVT) is de vraag die wordt voorgelegd aan Hermien Kosian (54) van In voor
Zorg. Zij begeleidt twee thuiszorgorganisaties bij de omschakeling naar zelfsturing.
Transformatie van een hiërarchische structuur naar een platte organisatie met zelfsturing
Tekst: Jos Kaldenhoven
Zelfsturend werken in de
zorg is in opmars in Neder-
land, vooral in de thuisver-
pleging. Het is goedkoper
en zelfsturende teams
zouden economisch en
sociaal beter presteren.
Een goed werkend zelf-
sturend team is echter niet
vanzelfsprekend.
De transitie heeft vergaande
consequenties voor de
organisatie en haar
medewerkers.
Van de werkvloer
ZORGANNONUMMER 133 - 11
met hen de verschillende stappen doorneem. En dat
kunnen teamleden ook heel goed met elkaar doen.’
Ze wijst naar een aantal vellen papier en vertelt hoe
deze aan de hand van een brown paper sessie, waarin
de processen binnen een organisatie inzichtelijk zijn ge-
maakt, tot stand zijn gekomen. Elke deelnemer kreeg
de opdracht zijn/haar ideeën op een post-it te zetten.
Alle ideeën en gedachten met betrekking tot eenzelfde
functionaliteit werden geclusterd, waarna een ordening
werd aangebracht naar de mate van belangrijkheid. Zo
werd het bestaande cliëntproces beschreven. Vervol-
gens werd gekeken hoe de betrokkenen het in de toe-
komst zouden willen en werden ideeën ter verbetering
besproken. Daarbij werden ook wensen van de
cliënten meegenomen.
Eigenaarschap De transformatie van een
traditioneel georganiseerde, hiërarchische team-
structuur naar een platte organisatie met zelf-
sturing en gelijkwaardige teams is een niet
te onderschatten klus. Het is daarbij van het
grootste belang dat de teamleden gemotiveerd
zijn om mee te gaan in die veranderingen.
Kosian: ‘Op het moment dat je - met alle goede
bedoelingen - hebt nagedacht over het proces
en dingen op papier hebt gezet, maar je gooit
het daarna bij de teams over de schutting,
dan werkt het niet. Eigenaarschap is van groot
belang. Als het proces van jou en jouw team is,
dan is de bereidheid tot leren groot.’
Dat dat toch niet altijd lukt, blijkt uit het voorbeeld dat
Kosian geeft van een team waar de onderlinge strijd
heftig was. ‘Ik heb benadrukt zich te realiseren dat de
organisatie gewoon doorgaat, en dat als uiterste con-
sequentie het team opgesplitst zou worden. Maar je
gaat daarbij natuurlijk niet over één nacht ijs. Teamle-
den moeten zich bewust worden van elkaars positieve
eigenschappen en sterke kanten, en er wordt geïn-
vesteerd in scholing en feedback trainingen. Maar als
binnen een team niet het onderlinge vertrouwen is om
gezamenlijk de verschillende taken op te pakken, dan
is er maar één oplossing. Gelukkig lukt het in 95% van
de gevallen om bestaande teams zelfsturend te maken.’
Veranderen kost tijd Kosian ziet onzekere maar
uitdagende tijden in het verschiet liggen voor de zorg.
‘We zijn allemaal op een bepaalde manier opgeleid, met
leidinggevenden, regels en protocollen. Als je de kooi
weghaalt waarin we nu werken, dan moeten we leren
omgaan met de veranderde omstandigheden.
Het zal even duren voordat we dat ook goed kunnen.
Maar we gaan de goede kant op. We hebben de pro-
fessional in de afgelopen jaren veel afgenomen en zo
PersoonlijkVan de werkvloer
Meer autonomie voor zorgprofessionals
Transformatie van een hiërarchische structuur naar een platte organisatie met zelfsturing
Cliëntproces Voor veel organisaties lijkt de nood-
zaak om te bezuinigen de reden om te kiezen voor
zelfsturing. Kosian: ‘Zelfsturing is natuurlijk een moge-
lijkheid te bezuinigen; door het weghalen van een
managementlaag kan er goedkoper worden gewerkt.’
Ze voegt er echter nadrukkelijk aan toe dat ook de
ideeën over de manier waarop de zorg moet worden
georganiseerd duidelijk aan verandering onderhevig
is: meer horizontaal, decentraal en bottom up. Dat
speelt dus ook een belangrijke rol bij de keuze voor
zelfsturende teams.
‘Het is overigens een misvatting dat zelfsturing in de
zorg synoniem is met de wijze waarop Buurtzorg werkt.
Elke organisatie kan zijn eigen invulling geven.
Mijn definitie van zelfsturing heeft vooral te
maken met het cliëntproces.’ Kosian benadrukt
dat zorgmedewerkers de kwaliteit van hun
werk - gebaseerd op opleiding, ervaring en
persoonlijke kwaliteiten - in dat proces kunnen
laten zien. Als je jezelf de kans geeft dan is
bijvoorbeeld het wassen van een cliënt niet
alleen een noodzakelijke handeling, maar maak
je op dat moment gebruik van al je kwaliteiten
om te ontdekken wat er met je cliënt aan de
hand is en wat hij nodig heeft. Dan pas kun je
de zorg leveren die je cliënt zo zorgonafhankelijk
mogelijk maakt.’ Dat betekent voor Kosian
wel dat ook de cliënt moet omschakelen.
Beslissingen over welke zorg de cliënt echt nodig
heeft en wat hij nog zelf zou kunnen, mogen niet meer
alleen aan de zorgprofessional worden overgelaten. De
cliënt moet daarin ook zijn eigen verantwoordelijkheid
nemen.
Ideeën ter verbetering Aan de muur van Kosian’s
kantoor hangen diverse vellen papier met schema’s en
planningen. De meest recente aanvulling is de U-theorie
van de Amerikaanse onderzoeker Otto Scharmer. Deze
theorie richt zich op complexe veranderingen en gaat
over persoonlijk leiderschap vanuit de kernvraag: Hoe
kan ik als mens een eigen bijdrage leveren aan de
maatschappij, die aansluit bij wat de omgeving echt
nodig heeft? Voor Kosian is dit de leidraad voor haar
stijl van coachen.
Kosian weet natuurlijk ook dat er medewerkers zijn
die de slogan de professional weer aan het roer pure
volksverlakkerij vinden en het streven naar zelfsturing
kwalificeren als een ordinaire bezuinigingsmaatregel.
‘In mijn beleving moet je mensen begeleiden vanaf de
plek waar ze op dat moment zitten. Je moet er niet
over in discussie gaan, want dat ga je niet winnen.
Wat je wel moet doen is met hen over de inhoud van
hun vak praten. Daar raak je de ware professionals. Ik
doe dat aan de hand van het cliëntproces waarbij ik
Door het weghalen van een
managementlaagkan er
inderdaad goedkoper
worden gewerkt
Lees verder op pagina 12
ZORGANNONUMMER 133 - 12
Van de werkvloer
sentida 5 | het gerieflijke lage verpleegbed
wissner-bosserhoff Nederland B.V. | Amstelwijckweg 2 | 3316 BB Dordrecht | Tel.: +31 (0)78-652 18 50 | Fax: +31 (0)78-652 18 55 | e-mail: sales@wi-bo.eu | www.wi-bo.com
ad_2013_wibo_sentida5_198x128+3.indd 1 29.05.13 13:52
dun gemaakt dat hij nog alleen maar ‘het diploma’
was. We maken binnen het gehele cliëntproces nu
meer gebruik van de specifieke kwaliteiten van de
persoon.’
‘Ik denk dat we over vijf jaar heel wat minder or-
ganisaties hebben omdat velen het financieel niet
gaan redden. Zelfsturing is een prima middel voor
veel organisaties om de professional meer ruimte
te geven en de omslag van een verticale naar een
horizontale structuur te maken, maar ik hoop niet
dat we ons daar alleen op gaan richten. Ik denk
dat alléén zelfsturing als model de dood in de pot
is. Er zijn ook andere manieren om meer autono-
mie voor zorgmedewerkers te realiseren zoals met
een coöperatie model: geen top-down sturing
meer, maar een vergadering van aandeelhouders.
Als we nu met het cliëntsysteem beginnen en van
daaruit verder werken, dan kunnen er nog meer
leuke dingen gebeuren!’
Bronnen:de Roode, P Slow; Management, maart 2010, p 30-32ten Have, W; Beter presteren in de thuiszorg, Masterthesis Bestuurskunde, 2011 ANR 343777 invoorzorg.nl
Buurtzorg formule
Binnen de formule die ten grondslag ligt aan de autonome (zelfstu-
rende) zorgteams van Buurtzorg Nederland, wordt een groot beroep
gedaan het oplossend vermogen en de professionaliteit van medewer-
kers. Naast het leveren van zorginhoudelijke diensten organiseert de
Buurtzorgprofessional het netwerk rondom de cliënt.
Het belangrijkste en meest bepalende uitgangspunt van Buurtzorg is
het leveren van de juiste zorg gericht op zorgonafhankelijkheid. Bij
elke cliënt wordt individueel bekeken welke zorg er nodig is en welke
methode gehanteerd moet worden om zo effectief mogelijk te kunnen
zijn. De wijkverpleegkundige of wijkziekenverzorgende speelt daarin
een centrale rol. In overleg met de cliënten neemt hij/zij direct beslissin-
gen over de inhoud van de zorgverlening en de werkwijze.
In hun boek Zelfsturende teams in de praktijk (2012) maken Buurtzorg-
adviseurs/-trainers Ben Wenting en Astrid Vermeer duidelijk dat er heel
wat komt kijken bij het werken zonder leidinggevende. Zij belichten de
valkuilen, geven allerhande tips en beschrijven hulpmiddelen die team-
leden kunnen gebruiken tijdens de zelfsturende taken. Daarnaast heb-
ben zij op basis van hun ervaring de succesfactoren op een rijtje gezet.
Vervolg van pagina 11
ZORGANNONUMMER 133 - 13
In de praktijk
Een moeizame combinatie
Ondanks vrijstelling vasten ook moslims met diabetes vaak tijdens de ramadan
Dit jaar begint rond 9 juli - afhankelijk van
de stand van de maan - de vastenmaand
ramadan. Ook veel moslims met diabetes
maken de keuze om in deze periode van
zonsopgang tot zonsondergang te vasten.
Dat stelt niet alleen de patiënt voor de nodi-
ge uitdagingen maar ook de behandelaar.
De ramadan is voor moslims een tijd van bezinning en wordt
gezien als het hoogtepunt van het jaar. Zeker in de zomer kan
de ramadan zwaar zijn, omdat de dagen langer zijn en de
eerste maaltijd pas veel later in de avond genuttigd kan
worden. Maar behalve een test of een uitdaging is het ook
een sociaal fenomeen. Naast het vasten staan tolerantie,
liefdadigheid en saamhorigheid in deze feestelijke maand
centraal.
Hoewel een aantal groepen door de koran wordt vrijgesteld,
willen vrijwel alle moslims toch graag volledig meedoen aan
de ramadan. Dat geldt ook voor moslims met diabetes.
Maar wie meedoet, verandert zijn normale leefpatroon.
De tijd waarop men opstaat, de etenstijden, het aantal maal-
tijden en wat men eet, wijkt af van wat men de rest van het
jaar gewend is. Voor mensen met diabetes is de kans groot
dat zij door deze veranderingen ‘ontregeld’ raken. Zij kiezen
er bovendien vaak voor ook hun medicijngebruik aan te pas-
sen. Vóór zonsopgang nog snel medicijnen innemen en direct
na zonsondergang de resterende medicijnen, is een veel voor-
komende handelswijze.
Niet alleen voor patiënten, ook voor de behandelaar kan de
combinatie diabetes en ramadan een lastige zijn. Daarom
hebben de Nederlandse Diabetes Federatie (NDF) en de Jan
van Ooijenstichting ondersteuningsmateriaal ontwikkeld.
De toolbox bevat een brochure en een medicatiekaart met
aanpassingsschema’s voor behandelaars, en een poster en
flyer gericht op deze specifieke groep diabetespatiënten.
Alle materialen zijn ook te downloaden:
diabetesfederatie.nl > ramadan
Voor onderstaande groepen geldt dat zij vrijgesteld zijn voor het vasten tijdens de ramadan: • chronisch zieken die behandeld worden met medicijnen zoals mensen met diabetes mellitus • psychiatrische en dementerende mensen • verstandelijk gehandicapten • kinderen • ouderen die te zwak zijn om te vasten • zwangere vrouwen en vrouwen die borstvoeding geven.
Wie vrijgesteld is, moet in sommige gevallen de ramadan inhalen. Bijvoor-beeld als iemand door een griep een week niet kan vasten, moet hij dit op een later tijdstip inhalen.
Vrijstelling
Tekst: Yvonne Sturkenboom
ZORGANNONUMMER 133 - 14
Jongerenplatform
Eind 2011 werd binnen NU’91 het idee gelanceerd om een jonge-renplatform op te zetten. Om toekomstbestendig te zijn en repre-sentatief te blijven voor de beroepsgroep is het van belang dat NU’91 ook de jonge zorgmedewerkers aanspreekt. Een aantal oriënterende vergaderingen en brainstormsessies gingen vooraf aan de eerste officiële bijeenkomst van het NU’91 jongeren-platform op woensdag 10 april. Vanuit het hele land kwamen 25 jonge leden en niet-leden in een tapas bar in Utrecht bij elkaar. Vrijwel alle zorgsectoren - UMC’s, algemene ziekenhuizen, thuiszorg, ouderenzorg en de psychiatrie - waren vertegenwoordigd. De avond was georganiseerd rond de vraag: Durf jij als jonge
zorgprofessionals voor je mening uit te komen?
Nogal wat medewerkers in de zorg verlaten - om uiteenlopende redenen - gedesillusioneerd het vak. Praten over zaken waar je als (jonge) zorgmedewerker tegenaan loopt, kan dat in een aantal ge-vallen voorkomen. Maar als je nog geen vast contract hebt - en dat geldt voor veel jongeren - is het extra lastig je assertief op te stellen.
Michelle Bergmans was uitgenodigd om als ervaringsdeskundige haar collega’s deelgenoot te maken van een bijzonder onprettige positie waarin zij terecht kwam tijdens een inwerkperiode bij eennieuwe cliënt. Michelle werd verteld dat van haar ook werd ver-wacht dat ze - als onderdeel van haar takenpakket - seksuele han-delingen bij betreffende cliënt zou uitvoeren. Daar moest ze maar niet al te moeilijk over doen, want haar collega’s, die net als zij via het PGB waren ingehuurd, leverden die ‘dienst’ toch ook? Na de eerste verwarring was de reactie van Michelle behoorlijk assertief. Ze schakelde NU’91 en het plaatselijke dagblad in om de situatie aan de kaak te stellen. Haar actie leidde tot commotie, lan-delijke aandacht en een NU’91 symposium over seksuele intimidatie. Momenteel geeft Michelle les aan een opleiding voor verpleeg-kundigen over seksuele intimidatie en hoe daarmee om te gaan. Petra van Hartskamp en Liesbeth van Reek van communicatiebu-reau Helder communiceren gaven daarna een zinderende work-shop. Zonder rollenspellen… zeggen ze. Iedereen doet enthousiast mee, zelfs als er tóch sprake blijkt van een rollenspel. Daarbij lijken de aanwezigen niet geheel representatief voor de beroepsgroep. Mensen die op zo’n avond afkomen, blijken over het algemeen van het assertieve soort. Sommigen melden zich zelfs spontaan aan als actief lid van het jongerenplatform. De overheersende mening tijdens de nazit: deze avond moet zeker een vervolg krijgen. Gelukkig maar, want de volgende bijeenkomst van het jongerenplatform staat al gepland.
Tekst: Petra Herschlieb
Jongerenplatform bijeen
ZORGANNONUMMER 133 - 15ZORGANNONUMMER 132 - 15
De afgelopen jaren is er veel veranderd in de zorg. Niet alleen inhoudelijk maar ook
rondom de organisatie van het werk. Van werknemers wordt flexibiliteit gevraagd.
Maar staat daar iets tegenover?
Waar het vroeger normaal was dat je toewerkte naar een vast contract met de
werkgever, is dat nu niet meer zo vanzelfsprekend. Met regelmaat komt het voor dat
hulpverleners na drie tijdelijke contracten ontslag krijgen met het verzoek om na
drie maanden WW opnieuw te solliciteren. Op deze manier voorkomen werkgevers
dat zij hun medewerkers een contract voor onbepaalde tijd moeten aanbieden.
Baanzekerheid komt daarmee flink op de tocht te staan.
Daarnaast worden er veel kleine contracten aangeboden, al dan niet met een flexi-
bel aantal uren. Een voordeel voor de werkgever, die op deze manier zorg kan aan-
bieden op de momenten dat de klant dat vraagt. Maar voor de
werknemer betekent het een parttime salaris en regelmatig ge-
broken diensten. Maar heb je nog wel een keuze als er brood op
de plank moet komen?
Uiteraard zitten er ook voordelen aan flexibel werken. Meer ver-
dienen, en in ruil daarvoor inzetbaar zijn op alle afdelingen en in
alle diensten, kan een keuze zijn die je als werknemer vrijwillig
maakt. Of profiteren van de mogelijkheid werktijden aan te passen
aan de levensfase waarin je verkeert, waardoor je bijvoorbeeld de
ruimte krijgt om onder schooltijd te werken. Of kiezen voor nachtdiensten of voor veel
werken in een relatief korte tijd, zodat je een langere periode achtereen vrij kunt nemen.
Als de randvoorwaarden goed geregeld zijn, biedt flexibel werken zeker mogelijk-
heden voor werkgever én werknemer, maar ga jij het gesprek aan om die goede
randvoorwaarden te bereiken?
Op dinsdag 8 oktober organiseert het NU’91 jongerenplatform haar tweede bijeen-
komst waarbij het thema flexibiliteit op de agenda staat. Ook dan zijn alle jongeren
tot 35 jaar - ook als je geen lid bent van NU’91 - uitgenodigd deel te nemen.
Voor een hapje en een drankje wordt gezorgd. Meld je aan via jongeren@nu91-
jongeren.nl en ontvang te zijner tijd meer informatie over tijdstip en locatie.
Flexibel werken moet keuze zijn
Tekst: Karina Hanegraaf
Jongerenplatform
Profiteren van
de mogelijkheid
werktijden aan
te passen aan de
levensfase waarin
je verkeert.
Op dinsdag 8 oktober
organiseert het
NU’91 jongerenplatform
haar tweede bijeenkomst
ZORGANNONUMMER 133 - 16
Onderzoek
Wist je dat je autobiografische geheugen bepaalt wie je
bent en dat je zonder dit geheugen geen toekomstbeeld
hebt? Het geeft je een levensgeschiedenis, een verleden en
een toekomst. Bij het denken aan de toekomst zijn dezelfde
hersengebieden actief als bij het denken aan het verleden.
De toekomst vorm je door te putten uit je opgeslagen her-
inneringen en die te combineren. Je kunt je geen voorstel-
ling maken van de komende zomer als je geen herinnering
hebt aan de warmte van de zon. Bij verlies van je geheugen
verlies je dus zowel je verleden als de mogelijkheid om naar
de toekomst te kijken en dingen te plannen.
Je geheugen wordt constant herschreven. Vergeten is hierbij
net zo bepalend als onthouden. Maar ook hoe je je iets her-
innert, verandert in de loop van de tijd. Soms ook lijkt iets
vergeten, maar een geur kan je opeens terugbrengen naar
je kindertijd en je dingen doen herinneren die je allang ‘ver-
geten’ was.
Wist je dat het zich herinneren van negatieve ervaringen, op-
geslagen in het emotionele geheugen, leerzaam is?
Je kunt ze gebruiken om er toekomstige problemen mee op te
lossen en ze waarschuwen je voor het maken van bepaalde
fouten. Sommige mensen hebben echter een variant van
een gen dat hen een extra actief geheugen geeft voor het
opslaan van emotionele gebeurtenissen. Deze mensen hebben
een verhoogd risico op het ontwikkelen van een posttrauma-
tische stressstoornis (PTSS). Hierbij wordt een traumatische
gebeurtenis steeds herbeleefd. Vroeger dacht men dat het
goed was voor de verwerking om traumatische gebeurtenis-
sen - inclusief alle gruwelijke details - uitgebreid met elkaar
te bespreken. Dit heeft, zo weet men nu, een averechts
effect. Hierdoor worden de details juist in het geheugen ver-
ankerd. Negeren is ook niet zinvol; doseren en vooruitkijken
is nu het devies. Ofwel: praten mag maar moet niet.
Wist je dat herinneringen vaak niet meer helemaal kloppen? Het geheugen werkt namelijk niet met volledige beelden.
Bij het ophalen van herinneringen worden allerlei geheugen-
fragmenten - beelden, geluiden, kleuren, gevoelens - die in
verschillende hersengebieden opgeslagen zijn, samengevoegd.
Hoe langer geleden, hoe groter de kans dat er foute frag-
menten in de herinnering terecht komen.
Dit kan veroorzaakt worden door fantasie, verwachtingen
of informatie die van anderen is verkregen.
Wist je dat door suggestie pseudo-herinneringen kunnen ont-
staan? Door suggestieve ondervraging kunnen mensen zich
een gebeurtenis gaan herinneren die nooit heeft plaatsge-
Tekst: Ruth Heiligers
Het geheugen is het vermogen van de mens informa-
tie te onthouden. Het omvat drie belangrijke aspecten:
inprenting, opslag en terugzoeken van informatie.
Het geheugen - een geheel van ervaringen en leerprocessen -
is van essentieel belang voor je dagelijks functioneren. Weten-
schappers zijn nog lang niet uitgekeken op dit onderwerp.
Wetenswaardigheden over herinneren en vergeten
Zonder geheugen geen toekomst
ZORGANNONUMMER 133 - 17
Wist je dat bewegen goed is voor je geheugen. Kinderen
die veel bewegen, presteren over het algemeen beter. Men
denkt dat dit komt omdat beweging de aanmaak van nieuwe
neutronen stimuleert zodat de afbraak ervan wordt gecom-
penseerd. Behalve beweging hebben ook voldoende diepe
slaap en rust een heilzame werking op het geheugen.
Tijdens de diepe slaap wordt het korte termijn geheugen
opgeschoond. De relevante informatie wordt opgeslagen in
het lange termijn geheugen en de rest wordt gewist.
Wist je dat het geheugen het best werkt onder lichte stress? De hippocampus is cruciaal voor het al dan niet opslaan van
informatie. Het stresshormoon verandert de activiteit van de
hippocampus zodanig dat informatie beter wordt onthouden.
Het duurt enige tijd voor de informatie is opgeslagen en ge-
durende die tijd wordt er geen andere, nieuwe informatie
doorgelaten. Bij lichte stress kun je ook het makkelijkst infor-
matie uit het geheugen ophalen. Chronische of zware stress
heeft daarentegen een averechts effect op de werking van
het geheugen.
Onderzoek
vonden en zelfs een niet begane moord bekennen. Ook als
iemand na aanmoediging van de therapeut zich plotseling
traumatische gebeurtenissen herinnert, is de kans zeer groot
dat het om pseudo-herinneringen gaat. Ook een levendige
droom kan onbewust als ‘echt gebeurd’ worden opgeslagen.
Vooral kinderen tot 12 jaar zijn erg gevoelig voor het zich
laten aanpraten van een valse herinnering. De mate van ge-
loofwaardigheid is daarbij niet belangrijk. Zo werd in een
experiment een groep kinderen tussen de 7 en 12 jaar net
zo makkelijk wijsgemaakt dat ze ooit bijna gestikt waren in
een snoepje als dat ze met UFO’s waren ontvoerd door
ruimtewezens.
Wist je dat zwangere vrouwen een slechter geheugen heb-
ben? Door een verhoogde concentratie van het hormoon
progesteron werken de hersengebieden waar herinneringen
worden opgeslagen minder goed. Vooral het onthouden en
zich herinneren van gezichten is lastig. Na de bevalling daalt
het progesteronniveau en functioneert het geheugen weer
normaal. De ongeboren baby ontwikkelt overigens al vroeg
in de zwangerschap een prima geheugen voor geluiden.
De meest gehanteerde indeling van het geheugen is gebaseerd op drie opeenvolgende fasen:
Zintuiglijk geheugen Dit is het meest vluchtige ge-heugen. Het houdt nieuwe informatie slechts enkele seconden vast. De capaciteit van dit geheugen is groot,maar het kan maar weinig informatie tegelijk verwer-ken. Een zeer klein deel van alle binnenkomende infor-matie gaat door naar de volgende geheugenfase.
Korte termijn- of werkgeheugen Dit geheugen heeft een beperkte capaciteit en is erg gevoelig voor inter-ferentie ofwel concurrerende informatie. We gebrui-ken het bijvoorbeeld om een telefoonnummer net lang genoeg te onthouden om het in te toetsen of op te schrijven. Wanneer de informatie in het korte termijn geheugen niet alleen wordt vastgehouden, maar ook wordt bewerkt, noemt men het ook wel werkgeheugen. Een groot deel van de hier binnengekomen informatie verdwijnt ook weer.
Soorten geheugenLange termijn geheugen Het lange termijn geheu-gen wordt in werking gezet wanneer we informatie langer willen onthouden. De hoeveelheid informatie en de duur van het onthouden van die informatie zijn in principe onbeperkt. Het lange termijn geheugen kan naar de aard van de herinnering worden ingedeeld in:Expliciete of declaratief geheugen Dit is het geheugen voor feiten en gebeurtenissen. Hierbij valt een onder-verdeling te maken in een semantisch geheugen dat de algemene kennisfeiten herbergt en een episodisch geheugen waar je unieke persoonlijke ervaringen zijn opgeslagen. Deze herinneringen kunnen we bewust oproepen.Impliciete of niet-declaratief geheugen Hierin worden alle routinematige handelingen als je aankleden, spreken,fietsen en het herkennen van personen en voorwerpen opgeslagen. Veelal complexe handelingen die je na her-haalde oefening vrijwel gedachteloos kunt uitvoeren.
Bronnen: BBC Horizon, 2008, Profiel, Douwe Draaisma, 2009 wetenschap24.nl; www.kennislink.nl
ZORGANNONUMMER 133 - 18www.laerdal.com
Laerdal task trainers met SimPad
Onderwijs en verbetering van de competentie van zorgproviders vraagt om een
brede reeks aan trainingstools van de hoogste kwaliteit, die voldoen aan de meest
uiteenlopende trainingseisen.
Het Healthcare Education Portfolio van Laerdal bevat producten en services die voldoen
aan de behoeften van onderwijspersoneel in een grote reeks aan klinische domeinen,
van fysici en verplegend personeel tot ambulance-verpleegkundigen en militair medisch
personeel.
Bezoek onze website www.laerdal.com of bel voor meer informatie : 0342-405800.
Helpt vaardigheden verbeteren.
Bezoek onze website www.laerdal.com voor meer
informatie over hoe SimPad simulatie ook voor u makkelijker kan maken.
ZORGANNONUMMER 133 - 19
is de digitale nieuwsbrief van NU’91. Hierin vind je het laatste nieuws over
NU’91 en over de ontwikkelingen binnen de zorg. Wil jij ook NUfo ontvangen?
Ga dan naar www.nu91.nl en log in via Mijn NU’91 en pas Mijn gegevens aan. NUfoIkben
Geef het ons op tijd door wanneer je van adres verandert of van werkgever. Vul de nieuwe gegevens in en stuur de bon -zonder postzegel - naar:
NU’91 Ledenadministratie Antwoordnummer 9331 3500 ZC UtrechtJe kunt de wijzigingen natuurlijk ook per email doorgeven: ledenadministratie@nu91.nl
NU lidnaam
lidnr.
Nieuw adres adres
postcode woonplaats
tel. nr.
oude postcode rekeningnr.
Nieuwe werkgever
naam instelling
adres
postcode plaats
ingangsdatum
email werk
Scholing
www.laerdal.com
Laerdal task trainers met SimPad
Onderwijs en verbetering van de competentie van zorgproviders vraagt om een
brede reeks aan trainingstools van de hoogste kwaliteit, die voldoen aan de meest
uiteenlopende trainingseisen.
Het Healthcare Education Portfolio van Laerdal bevat producten en services die voldoen
aan de behoeften van onderwijspersoneel in een grote reeks aan klinische domeinen,
van fysici en verplegend personeel tot ambulance-verpleegkundigen en militair medisch
personeel.
Bezoek onze website www.laerdal.com of bel voor meer informatie : 0342-405800.
Helpt vaardigheden verbeteren.
Bezoek onze website www.laerdal.com voor meer
informatie over hoe SimPad simulatie ook voor u makkelijker kan maken.
De gratis e-learning module Vrijheidsbeperkende maatregelen maakt zorgverleners bewust
van alternatieve maatregelen.
De module bestaat uit vijftien prikkelende vragen. De vragen en antwoorden zijn aantrek-
kelijk vormgegeven met afbeeldingen en informatieve filmpjes. Direct na beantwoording van
een vraag wordt het juiste antwoord toegelicht. Wie 85 procent van de antwoorden goed
heeft, kan aan het eind een certificaat uitprinten. Als je de score niet hebt
gehaald, kun je de test nogmaals doen. Het doorlopen van de module kost
circa een half uur. Je hoeft de test niet voor te bereiden.
Op free-learning.nl vind je meer modules op het gebied van zorg en welzijn,
vanuit de filosofie dat je het beste leert door eerst zelf na te denken. Alle
free-learning modules zijn gratis, voor iedereen en overal toegankelijk.
Je vindt er modules over bijvoorbeeld verzorgend wassen, steunkousen, extreem obese
patiënten en de vraag hoe je echt contact kunt maken. Nieuwe modules over onderwerpen
als continentie, vitaliteit en probleemgedrag zijn in voorbereiding.
Gratis e-learning
Wie 85 procent van de antwoorden goed heeft, kan aan het eind
een certificaat uitprinten.
werkt voor DE ZORG www.nu91.nl
Ik heb een brief ontvangen van het BIG-register. Voor mijn herregistratie moet ik online een formulier invullen.
Maar ik heb nog wel wat vragen...
Bel ons Serviceloket:030- 296 41 44 of bekijkveel gestelde vragen over
BIG-registratie opnu91.nl / faq > BIG en Beroepsinhoud
...en NU?