Post on 18-Mar-2016
description
Projekt „Pomerania” regionem modelowym ds. współpracy terytorialnej w zakresie badań przesiewowych noworodków – Nr INT-10-0008 - jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego
Projekt: „Pomerania” regionem modelowym ds. współpracy terytorialnej w zakresie badań przesiewowych noworodków współfinansowany
ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego
Nr INT-10-0008
Zastosowanie badania tandemowej spektrometrii mas (MS/MS) we
wczesnej diagnostyce wad metabolizmu
Mariusz Ołtarzewski
Instytut Matki i Dziecka
Warszawa
Projekt „Pomerania” regionem modelowym ds. współpracy terytorialnej w zakresie badań przesiewowych noworodków jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w
ramach Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego - Nr INT-10-0008
Szczecin 10.05.2012
Ośrodki badań przesiewowych w Polsce
M ałopo lskie
Ś ląskie
W ie lkop o lskie
Łó dzkie
Mazow ie ckie
Lub us kie
Pom orskie
Zach o dnio po m o rs kie
K a tow ice
W ro cła w
G da ńs k
Do lnośląsk ie
Kujawsko -Po m orskie
Lu b elskie
Op o lskie
Podka rp ackie
Pod laskie
Świę tokrz yskie
W arm iń sko-M a zur skie
W ars zaw a
K rakó w
Łód ź
Po zna ń
S zcz ec in
Warszawa-IMiD
Badania Przesiewowe Noworodków w Polsce
MS/MS(pilotaż)
SŁUCH(WOŚP)
CF(1999-2003)
Acydurie organiczne i inne zaburzenia metabolizmu pośredniego
Zaburzenia transportu i beta-oksydacji kwasów tłuszczowych
Aminoacydopatie
Galaktozemia (GALT)Deficyt biotynidazy (BIOT)Wrodzony przerost kory nadnerczy
(CAH)
2006 - 2008
2009 - 2012
Testy klasyczne
WNTPKU(kolorymetr.)
1964 - 2006
WNT(1983)
PKU(1964)
Inne
CF(66%)
MS/MS(2010 – 25%)
(XI.2011 - 51%)
20 wrodzonych wad metabolizmu
WNTPKU(kolorymetr.) CF
Nie badane
MS/MS(AA+AC)
Wzór bibuły do pobrań i etykiety z kodem
Strona przednia
Etykiety przy pobieraniu na dwie bibuły
Wzór bibuły do pobrań
Strona tylna
Prawidłowo pobrana krew
Przepływ bibuł i etykiet z kodem paskowym
Ośrodek przesiewowySystem NeoBase
Rejestr noworodków
Badanie z 2 próbki
Zgubione bibułyi ankiety
Rejestr Szpitali i etykiet z kodem
Wezwanie
ab1234
ab1234
Szpital
Rejestr pobrań
Bibuła z krwią
ab1234
ab1234 ab1234
Specjalistyczna poradnia
Diagnoza
ab1234
Rodzice
Książeczka Zdrowia Dziecka
ab1234
2
ab1234
2
123456
123456
Rzadkie choroby metaboliczne w badaniach przesiewowych – tandemowa spektrometria
mas (LC/MS/MS)
Aminoacydurie (AA)
Acydurie organiczne i inne zaburzenia metabolizmu pośredniego (AO)
Zaburzenia transportu i beta-oksydacji kwasów tłuszczowych (FAO)
Analiza metodą tandemowej spektrometrii mas (MS/MS)
Jonizacja
Pierwszy analizator kwadrupolowy
Drugi analizator kwadrupolowy Detektor
Fragmentacja wybranych jonów przez kolizję z gazem neutralnym
Kom ora kolizyjna
Selekcja jonów macierzystych
Selekcja jonów potomnych
Źródło jonów
Próżnia
N2
Panel badań przesiewowych wg American College of Medical Genetics (ACMG) - 2006
1)
Fenyloketonuria
Statystyka badań fenyloketonurii dla obszaru IMiD - MS/MS
RokLiczba badań MS/MS
Liczba urodzonych PKU HPA
2002 42 321 93 898 18 102003 50 051 95 812 12 62004 69 634 96 217 13 42005 98 001 98 001 7 92006 101 821 101 821 7 132007 103 868 103 868 14 92008 111 092 111 092 12 102009 117 497 117 497 25 72010 112 615 112 615 8 11
Razem 806 900 930 821 116 798024 11783
4773Częstość 1:
Częstość (PKU+HPA) 1 :
40,5% I 59,5%
MSUD - choroba syropu klonowego
ACAD9
Błona komórkowa FATP FAT/CD36 OCTN2
Acyl-CoA
CoASH Karnityna
Zewn. błona mitochondrium CPT1
Wewn. błona mitochondrium
CPT2
AcylkarnitynaCoASH
CACT
KarnitynaAcylkarnitynaAcyl-CoA
SCAD
SCEH
SCHAD
SCAD
S/MCKAT
SCAD
LCEH
LCHAD
MCAD
LCKAT
VLCAD
MTP
Acetyl-CoAAcyl-CoA (n-2)
Dehydrogenaza acyl-CoA
Hydrataza enoilo-CoA
Tiolaza 3-keto acyl-CoA
Cykl Krebsa CO2 +H2O + ATP
JIMD, 33,5. 2010
Transport i β-oksydacja kwasów tłuszczowych
Dehydrogenaza 3-hydroxy acyl-CoA
Kwasy tłuszczowe (FA) Karnityna Na+
Deficyt dehydrogenazy średniołańcuchowych kwasów tłuszczowych (MCAD) – spektrum jonów
Deficyt dehydrogenazy średniołańcuchowych kwasów tłuszczowych (MCAD) – arkusz wyników
Wady metabolizmu wykryte w badaniach przesiewowych noworodkówW latach 2002 – 2010,
Wada metabolizmu Skrót Liczba wykrytych
Acyduria arginino-bursztynianowa ASL 1Cytrulinemia typ II (deficyt cytrynu) NICCD 1Deficyt B-ketotiolazy BKT 1Deficyt palmitoilotransferazy karnitynowej typ I CPT-I 3Deficyt karnityny CUD 1Kwasica glutarowa I GA-I 2Homocystynuria HCY 5Kwasica izowalerianowa IVA 4Deficyt dehydrogenazy3-hydroksy CoA długołańcuchowych kw.tłuszcz. LCHAD 14Deficyt dehydrogenazyCoA krótkołańcuchowych kw.tłuszcz. MCAD 193-metylokrotonylo-glicynuria MCC 24Choroba syropu klonowego MSUD 4Hiperglicynemia nieketotyczna NKG 1Deficyt transkarbamylazy ornityny OTC 1Kwasica proprionowa PPA 4Deficyt dehydrogenazyCoA długo/b.długo-łańcuchowych kw.tłuszcz. VLCAD 2
87806 900
9 275 Razem częstość 1:
Razem wykrytych
Liczba przebadanych noworodków (lata 2002-2010)
Liczba wykrytych chorób dla „przesiewu selektywnego” 2002-2010
Wada metabolizmu Skrót Liczba wykrytych
Deficyt kobalaminy CBL 1Deficyt biotynidazy BIOT 3Deficyt palmitoilotransferazy karnitynowej typ I CPT-I 3Cytrulinemia typ I Cytrulinemia I 2Pierwotny deficyt karnityny CUD 3Kwasica etylomalonowa EMA 1Kwasica glutarowa typ I GA-I 2Kwasica glutarowa typ II GA II 3Galaktozemia Gal 5Hipermetioninemia HMET 8Kwasica 3-hydroksy 3-metyloglutarylowa HMG 2Kwasica izowalerianowa IVA 1Deficyt dehydrogenazy3-hydroksy CoA długołańcuchowych kw.tłuszcz. LCHAD 38Deficyt dehydrogenazyCoA krótkołańcuchowych kw.tłuszcz. MCAD 133-metylokrotonylo-glicynuria MCC 5Kwasica metylomalonowa MMA 3Choroba syropu klonowego MSUD 7Deficyt transkarbamylazy ornityny OTC 15-oksoprolinuria 5-OKSOPROLINURIA2Kwasica propionowa PPA 9Deficyt dehydrogenazyCoA długo/b.długo-łańcuchowych kw.tłuszcz. VLCAD 2
114
24 005 Liczba wykonanych badań:
razem
Liczba wykrywanych wad metabolizmu zależnie od metody
Wynik dodatni (poza normą) oznacza jedynie podejrzenie wady metabolizmu i wymaga potwierdzenia w dalszej diagnostyce laboratoryjnej i klinicznej.
• Należy uwzględniać, że poszczególne markery różnią się znacznie czułością i specyficznością.
• Ten sam marker w badaniu MS/MS może sygnalizować kilka chorób.
• Niektóre wrodzone wady metabolizmu tylko okresowo można wykryć metodami biochemicznymi (np.: w stanie wyrównania metabolicznego w zaburzeniach beta-oksydacji kwasów tłuszczowych profil acylokarnyn jest prawidłowy lub prawie prawidłowy, a w moczu brak kwasów dwukarboksylowych.
• MS/MS i GC/MS uzupełniają się wzajemnie we wczesnej identyfikacji wrodzonych wad metabolizmu.
• Przesiew noworodkowy nie może wyeliminować wszystkich przypadków wrodzonych wad metabolizmu zawartych w badanym panelu
PODSUMOWANIE
Obszar objęty badaniami przesiewowymi wad metabolizmu
2011 listopad
Obszar objęty badaniami przesiewowymi wad metabolizmu
2012 IX
Europejski program trans-graniczny „Pomerania”
Obszar objęty badaniami przesiewowymi wad metabolizmu
2012
Europejski program trans-graniczny „Pomerania”
Percentage newborns screened
>90% 50-90% 20-50% 10-20% <10%
Personal information from JG Loeber
Zasady właściwego uczestnictwa w programie poszerzonych badań
przesiewowych noworodków
Mariusz OłtarzewskiInstytut Matki i Dziecka
Warszawa
Projekt „Pomerania” regionem modelowym ds. współpracy terytorialnej w zakresie badań przesiewowych noworodków jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w
ramach Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego - Nr INT-10-0008
Szczecin 10.05.2012
Rozmieszczenie etykiet w Szczecinie
Bibuła z deklaracją zgody na badanie mutacji genu CFTR
Deklaracja zgody na badanie poszerzone w programie Pomerania
Książeczka Zdrowia Dziecka
Szpitalny rejestr pobrań
Rzadkie wady metabolizmu w LC/MS/MS
Lp.
Choroba Skrót Parametry Postępowanie
1 Fenyloketonuria PKU Phe, Phe/Tyr Pilna hospitalizacja
2 Choroba syropu klonowego MSUD Val, Leu Natychmiast hospitalizacja
3 Citrulinemia CIT Cit Natychmiast hospitalizacja
4 Acyduria argininobursztynowa
ASA Cit, Arg Natychmiast hospitalizacja
5 Acyduria propionowa PA
6 Acyduriametylomalonowa MMA
7 Acyduria izowalerianowa IVA C5, C5/C2 Natychmiast hospitalizacja
8 3-metylokrotonylo-glicynuria MCC
9 Deficyt wielu karboksylaz MCD
10 Deficyt liazy HMG-CoA HMG
C3, C3/C2, C3/C0, C4DC Natychmiast hospitalizacja
C5OH
Pilna konsultacja metaboliczna
Pilne przyjęcie do szpitala jeśli odchylenia bardzo
duże
Źródło: Zschocke Hoffmann, 2004
Rzadkie wady metabolizmu w LC/MS/MS (2)
Choroba Skrót Parametry Postępowanie
11 GA I C5DC Pilna hospitalizacja
12 CUD C0
13 CPT I C0, C0/(C16+C18) Natychmiast hospitalizacja
14 Deficyt CPT I CACT Natychmiast hospitalizacja
15 CPT II CPT II
16 Deficyt CPT II MCAD C8, C8/C2, C10
17 Deficyt MCAD LCHAD C16-OH, C18:1-OH Natychmiast hospitalizacja
18 Deficyt LCHAD VLCAD C14:1, C14:2, C16 Natychmiast hospitalizacja
19 Deficyt VLCAD GAII C4, C5, C8:1, C8, C12, C14, C5DCNatychmiast hospitalizacja
Lp.
Acyduria glutarowa I
Deficyt transportera karnityny Pilna konsultacja metaboliczna
(Pierwotny deficyt karnityny)
C16, C18, C18:1, niskie C0
Deficyt translokazy karnityny Natychmiast hospitalizacja
Pilna konsultacja metaboliczna
Pobieranie krwi na bibułę - Szczecin
Czas trwania procedur w badaniach przesiewowych - Szczecin
Czas transportu bibuł – Szczecin
Statystyka wysyłki próbek krwi na bibule do laboratorium
Bibuły rejestrowane w kwietniu 2012, dzieci urodzone z wagą powyżej 2500g
Statystyka wysyłki próbek krwi na bibule do laboratorium
Statystyka badań przesiewowych w Zachodniomomorskiem
Hipotyreoza Fenyloketonuria Mukowiscydoza
Rok N II bib Wezw
Potw? II bib Wez
wPotw
? Gen Wezw
Potw?
2011 17394 21 12 10 73 10 3 110 21 5
2012 5670 15 3 1 26 2 0 40 2 1
II bib = wysyłka bibuły na powtórne pobranieWezw = wezwanie do KlinikiGen = analiza mutacji Potw? = Potwierdzona choroba
Proszę wziąć pod uwagę, że w programie „Pomerania….” badanie MS/MS będzie wykonywane w Greifswaldzie, co dodaje co najmniej dzień zwłoki.
1.Preferowane powinno być pobieranie po 48h życia.
2.Koniecznie wypełnić 6 krążków krwią.3.Wpisywać dane o żywieniu i lekach4.Zapewnić transport prób krwi na bibule
do laboratorium codziennie
Dziękuję za uwagę
Defekty beta-oksydacji i transportu karnitynySyntetaza acyl-
CoA
CPT1
CACT
CPT2
Dehydrogenazy 3-OH acyl-CoA
Enoyl-CoA hydrataza
Tiolaza 3-keto acyl-CoA
Kwasy tłuszczowe
Acylkarnityna zewn.
Acylkarnityna wewn.
Acyl-CoA
Dehydrogenazy acyl-CoA
Acyl-CoA (n-2) + acetyl-CoA
Na
zew
nątrz
m
itoch
ondr
ium
Wew
nątrz
m
itoch
ondr
ium
WolnakarnitynaAcylkarnityny
acylkarnityny
C16:0, C18:2, C18:1, C18:0
C16:0, C18:2, C18:1, C18:0
C14:1, C14:0,C16:2, C16:1, C16:0, C18:2, C18:1, C18:0
C4:0
C6:0, C8:0, C10:1, C10:0
C16:1-OH, C16:0-OHC18:1-OH, C18:0-OH
C4:0-OH
C16:1-OH, C16:0-OH C18:1-OH, C18:0-OH długołańc.3-ketoacyl karnityny
VLCAD
MCAD
SCAD
LCHAD
SCHAD
SCKAT
Greifswald Szczecin
Warszawa
CH+PKU+CF
CAH + GAL
MS/MS samplingMS/MS
measurement
Data transmission
CF mutationsCAH mutations
H12345