Post on 14-Jun-2015
description
Vrijkomende kloosters
(meer)waarde van oud zorgvastgoed
Verdiepingsessie
• Inleiding Jasper van Deurzen en Marten van Harten
• Panel gesprek o.l.v. prof Luuk Boelen
– Rogier Moulen Janssen (KNR)
– Rens Lingg (Amaliazorg)
– Hans Hofmans (Zorgresidentie)
– Rob Brouwers (SATIJNplus architecten)
Klooster?
• Claustrum: afgesloten ruimte • Gebouw waarin religieuzen volgens hun regels samen wonen, bidden en werken • Complex van kapel, refter, tuin rondgang, slaapruimten • Ontworpen met nevenfuncties zoals onderwijs, opvang, tuinbouw en zorg
Bossen van Bezinning
Situatie
Gemiddelde leeftijd religieuzen > 82 jr Aantal kloosters met religieuzen in Nbr < 45
Ordes en congregaties
• Verschil tussen ordes en congregaties • Onderscheid: contemplatieven, actieven, missionairen
Contemplatieven
Meditatie & bezinning, Eigen landbouw en voedselvoorziening,
Benedictus: Ora et Labora -Benedictijnen/Benedictinessen -Cistercienzers/cistercienzerinnen -Trappisten/Trappistinnen
Actieven
Kloosters?: Overbruggingszorg!
Franciscus: bemint hem in elkaar
Basis en voortgezet onderwijs en zorg
Missie congregaties Educatie en voorlichting
Internaat : voorbereiding op een ‘expat’ leven
Multinational
Sturen op afstand
Koningshoeven
Voormalig gesticht van de Zoete Moeder
Bron: Brabants dagblad
Provincie Brabant specifiek
Gebouwd op: zorgzaamheid in de buurt
• Kapel, refter en rondgang: stilte en ontmoeting
• Tuinen: ‘oase in de wijk’
• Bijgebouwen: wonen, werken, leren, zorgen
• Gemeenschap: buurtvrijwilligers en mantelzorgers
Agnetenberg, Sittard-Centrum Agnetenberg, Sittard-Centrum
Agnetenberg, Sittard centrum
Provincie Limburg Kaderbeleid 2008-2012
• ca. 80 kloostergebouwen, nog 55 in gebruik (2008)
• prioriteit: 36 rijksmonumenten, 20 in gebruik als klooster (2010)
• bemiddelende rol: urgentie ± 7 grotere complexen
• Cultureel, ruimtelijk
en economisch beleid:
bezinningsroutes
Maatschappelijke nalatenschap: ‘menslievende zorg’
• Stichteressen 19e eeuw: pioniers armoedebestrijding en zorg
• ‘Sisters of Charity’ 21e eeuw: oog voor ‘nieuwe armoede’ in Westen
• Zorgethiek Nu: herwaardering van zorgwaarden
Elisabeth Gruyters, 1837 Stichteres Liefdeszusters H. Borromaeus
Prof. Annelies van Heijst, 2011 ‘Onferming voor Dummies’
Gebouwd op: voorkomen sociaal isolement
Kloostercomplex ‘Onder de Bogen’, Maastricht
• Herontwikkeling Poortgebouw: inloop en sociaal-psychische hulp
• Woongebouwen: geleidelijke openstelling naar ouderenzorg
• Spiritueel erfgoed: Internationaal bureau Sisters of Charity
Gebouwd op: zorg ouderen & dementerenden
Klooster /Woonzorgcentrum De Beyart, Maastricht
• ‘Broeders van Maastricht’ FIC: museum en monument van sociale infrastructuur
• Trendanalyse KUN 2001: behoefte kwaliteitszorg AWBZ
• Société Beyart: innovatieve zorg Alzheimer-patienten en buurtouderen
Gebouwd op: kortdurende verpleegzorg
WZC De Beyart /vrijkomend Lidwinahuis • Vm. sanatorium TBC-patienten, Stijlarchitectuur
jaren ‘30 • Tijdelijk gebruik door zustergemeenschap uit
vrijkomend klooster • Revitalisering voor kortdurende herstelzorg
AWBZ: ‘win-win-win’ • Onderzoeksatelier Biennale:
– Kunnen /willen zorgpartijen mee-investeren als partners?
Gebouwd op: (na)zorg voor mensen met kanker
Vm. Domicanenklooster Mariaweide, Venlo
• Nevenbestemming klooster en kapel
• Stichting IPSO: Toon Hermans Huizen’
Gebouwd op: maatschappelijke opvang daklozen
Vm. Trappistenklooster Ulingsheide
• Plattelandscomplex (7 ha), sinds
2002 leegstand en brandschade
• Eisen Trappisten: waardig en duurzaam gebruik
• Stichting Emmaus Feniks: woon-werkgemeenschap thuislozen
• Rendabel: hergebruikwinkel en
besparingen daklozenzorg
Gebouwd op: zorg voor verslaafden
• Vm. Paterklooster Gerlachushuis, Cadier en Keer
• Gebouwd als ‘sanatorium voor drankzuchtigen’
• Herontwikkeling Stichting de Hoop: ideële verslaafdenzorg
• Traditie van kloosterdorp: bestuurlijke en maatschappelijke acceptatie
Gebouwd op: zorg voor mensen met beperkingen
Paterklooster MSC, Sittard-Overhoven
• Casus Provincie Limburg: ondersteuning in verkenningsfase
• Kloostercomplex jaren ’20: ‘hart van de wijk’
• Klankbordgroep: voorkeursoptie begeleid wonen voor jongeren
• Kwaliteiten van groene, vriendelijke en veilige buurt
Gebouwd op: hospicezorg
• Liefdezusters: ‘Helpen waar niemand helpt’
• Goed voorbeeld: hospice Bethlehem, Nijmegen
• Verkenning: klooster /verz.huis Regina Pacis, Hulsberg
• Kring meelevende leken en zorgnetwerk in de regio
• Overgang naar hospice > 10 jaar?
Hospice Bethlehem Nijmegen
Regina Pacis Hulsberg
Gebouwd op: educatie, cultuur en welzijn
“Niet wachten op de ondergang, maar vorm geven aan overgang.” H. Arnold Janssen (1875)
• Maas- /Rijnlandse architectuur en waarden
• Investeringen door multinationale congregaties
• Floriade 2012: Paviljoen ‘Kloostertuinen en gezondheid’
• Missiehuis St.-Michael /St.-Gregorklooster, Steyl
Vervolg kloosters
• Agro & Co en Agora Europa
• Ontwikkelgroep en webdossier: dwarsverbindingen
• Bouwstenen voor Sociaal /Agenda Maatschappelijk Vastgoed 2012
• Acte van Herbestemming 2011
• Maatschappelijke, kerkelijke en particuliere initiatieven
• Deelnemers en bijdragen welkom!
(Meer)waarde van traditioneel maatschappelijk vastgoed
Conclusie
• Urgente problematiek
• Kansen voor de zorg met name bij actieve vrouwelijke religieuzen
• Zorg investeerder: wacht niet tot het gebouw leeg komt te staan maar investeer nu in de relatie
• Gevoeligheden: – zorg voor de vergrijzende gemeenschap
– afscheid van thuis en soms zelf stichtingsplek
– sacrale plekken