Post on 08-Jun-2015
Wmo aanbestedingen: de inhoud
Significant B.V.
5 oktober 2010
Prof.dr. Jan Telgen
2 | 27
Wmo aanbestedingen
We hebben het over Wmo als we Hulp bij het Huishouden (HH) bedoelen;Wmo is meer dan HH
Hier wordt Wmo als synoniem voor HH gebruiktBeoogd wordt om HH als voorbeeld te laten gelden ook voor andere prestatievelden in de Wmo
Achtergrond
3 | 27
Agenda
Achtergrond
De inhoud van een Wmo aanbesteding
Fouten en blunders
Wmo aanbestedingen: de inhoud
4 | 27
Achtergrond
de verwarring en de uitweg
5 | 27
De verwarring
’ www.invoeringwmo.nl en VWS: Wmo moet aanbesteed wordenMaar:• Weerstand groeit bij aanbieders en cliënten en
politiek• ‘Eigen procedures’ bedacht
Plus:• Wetsvoorstel Kant (SP): schrap
aanbestedingsplicht voor Wmo• EU Commissie: ook voor Wmo gelden
aanbestedingsregels (BAO)• EU Parlement: aanbestedingsplicht in sociale
sector is doorgeschoten
Achtergrond
6 | 27
Wat is er aan de hand?
“The inconvenient truth”:
• Gemeente koopt Wmo diensten in• Gemeente is aanbestedende dienst• Aanbestedende diensten moeten voor opdrachten
boven drempelwaarde de aanbestedingsregels volgen (BAO)
• Wmo diensten zitten boven drempelwaarde
Dus moeten Wmo diensten aanbesteed worden
Achtergrond
7 | 27
Een analyse
“The truth and nothing but the truth”: Maar voor de aanbesteding van diensten zijn er twee regimes:• 2A diensten zoals schoonmaak: volledig regime• 2B diensten zoals maatschappelijk werk: beperkt
regime• En voor mengvormen moet je naar de waarde van
de afzonderlijke diensten kijken
Wat is HH voor een dienst?• Huishoudelijk werk (schoonmaken, de was doen,
bed opmaken, etc.)• in gezinnen/leefsituaties waar dat nodig is• En voor HH2 ook een deel regelen van het
huishouden• Qua waarde (uren x tarief) voornamelijk
huishoudelijk werk
Achtergrond
8 | 27
De situatie en de ruimte
HH is een nieuwe naam voor Huishoudelijke Verzorging (HV)Definitie van de inhoud van HH is door veel gemeenten gekopieerd vanuit HV(Gemeenten spelen ook anderszins vaak AWBZ’tje)
Maar dat hoeft niet:• Wmo vraagt compensatie van beperkingen die
voorkomen• Kan met hulp bij het huishouden• Maar kan ook anders • En het hele veld mag ook anders georganiseerd
wordenKortom: gemeenten kunnen zelf HH definiëren
Achtergrond
9 | 27
De richting
Door een eigen invulling aan Wmo (inhoudelijke beleidskeuzes) kunnen gemeenten eigen inhoud aan de Wmo aanbesteding geven• Dan moeten ze zelf HH definiëren• En dat kan best ‘maatschappelijker’ zijn dan de
oude HV
Deze inhoud is cruciaalHet feit dat er dan als ‘bonus’ ook nog een andere dienst (2B) uitkomt, die anders aanbesteed mag worden, is een mooie extra
Achtergrond
10 | 27
De inrichting van een aanbesteding
Een aanbesteding van een 2B dienst is vormvrij (onderhandelen mag)• Als je het maar eerlijk en netjes doet
(basisprincipes)• Je moet wel het resultaat publiceren
Twistpunt: publicatie vooraf (om meedoen mogelijk te maken):• Moet in TED als er mogelijk buitenlandse
belangstelling is• ‘Passende mate van openbaarheid’ is algemeen
geaccepteerd• Lijkt voor Wmo altijd zinvol (‘baat het niet, dan
schaadt het niet’)
Achtergrond
Wmo aanbestedingen: de inhoud
11 | 27
De inhoud van een Wmo aanbesteding
12 | 27
De afbakening van de opdracht
• Wat hoort er wel bij en wat niet? • Wel of niet in percelen? En hoe dan?• Hoe zijn de diensten omschreven?
Gigantisch belangrijke beslissing:• Bepaalt de markt waarop je opereert• en daarmee de marktverhoudingen (oligopolisten)• En de beïnvloedingsmogelijkheden• En dus de kosten• Maar ook de ontwikkeling van de markt zelf• Etc.
De inhoud van een Wmo aanbesteding
13 | 27
Enkele mogelijkheden
• Splitsen schoonmaken – maatschappelijk werk (?)• Verhouding individuele voorzieningen - collectieve
voorzieningen herzien:• Maaltijdvoorziening• Ramen wassen• De was doen
• Integreren met indicatie• Regisseursrol echt invullen vanuit individuele
voorziening• Resultaat contracteren i.p.v. handelingen
contracteren• Integreren met andere prestatievelden
De inhoud van een Wmo aanbesteding
14 | 27
Welk model?
Er zijn vele verschillende modellen: 25 mogelijkheden in “Sociaal overwogen aanbesteden”.
Tientallen varianten in gebruik:• Zeeuws model (o.a. Zeeland)• Catalogus model (o.a. Amersfoort, Assen,
Woerden)• Veiling model (o.a. Spijkenisse)• Dynamisch Selectie Model (o.a. Leidse regio)• EMVI (o.a. Haarlem, Uden, Alkmaar)• Convenanten (o.a. Raalte)En er zijn nog veel meer mogelijkheden …….
De inhoud van een Wmo aanbesteding
15 | 27
Frequentie modelgebruik
Uit een onderzoek van Significant voor VWS:
De inhoud van een Wmo aanbesteding
Zeeuws
catalogus
veiling
DSM
convenant
EMVI
overig
0 10 20 30 40 50 60
percentage gemeenten
percentage gemeenten
16 | 27
Waar zet ik wat?
Een aanbesteding bestaat uit:• Programma van Eisen• Selectiecriteria (gaan over leverancier)• Gunningscriteria (gaan over offerte)• En bij raamovereenkomst: verdelingsmechanisme
cliënten
De vraag is waar je wat zet:• Ervaringseisen• Opleiding / capaciteiten• Resultaten klanttevredenheidsmeting• Etc.
De inhoud van een Wmo aanbesteding
17 | 27
Specificeren
Met name in Programma van Eisen staan veel specificaties.Die kunnen op 2 manieren vastgelegd worden:• Technisch: wij willen dat jij precies dit en dat zus
en zo doet• Functioneel: je mag zelf weten hoe je het doet als
het maar een goed resultaat heeft
Technische specificaties:• Vereisen veel inhoudelijke kennis van de gemeente• Beperken de ruimte voor de aanbieder om met
eigen oplossingen en werkwijzen te komen• Maken offertes makkelijker vergelijkbaar (?)
• Ik beveel functionele specificaties aan
De inhoud van een Wmo aanbesteding
18 | 27
Enkele hints
• “Een goede aanbesteding past op een vel A4”• In de meeste staat erg veel onnodige info
• Beperk je in de selectiecriteria (leveranciers):• Er wordt veel onnodig gevraagd (opleiding?;
financieel, etc)• Dat beperkt het aanbod• En daarmee schiet je jezelf in de voet - op veel
prestatievelden is eerder sprake van te weinig aanbod dan van te veel
• Beperk de contractduur :• Dan zit je markt niet zo lang op slot• En wordt het voor andere aanbieders interessanter
om (op termijn) ook mee te doen
De inhoud van een Wmo aanbesteding
19 | 27
Conclusie
• Bij een aanbesteding moet je dus goed nadenken over de inhoud
Rare volgorde, maar ….
• Nadenken over de inhoudelijke invulling van de Wmo is goed voor het beleid
• En dus voor de cliënten !
De inhoud van een Wmo aanbesteding
Wmo aanbestedingen: de inhoud
20 | 27
Fouten en blunders
"Hoe herken je een prutser?"
21 | 27
Aanbesteden van periodes
Aanbesteden van dienstverlening van 1-1-20xx tot 31-12-20yy
Gebeurt veel: volgens Significant onderzoek in >50% van de gemeenten
Wat dan als een zittende aanbieder geen nieuw contract krijgt?• Dan heb je zelf een ramp voor de gemeente
georganiseerd• Honderden cliënten tegelijk overzetten per 1-1-
20xx• Ook een drama voor de nieuwe dienstverlener
Fouten en blunders
22 | 27
Periodes en trajecten
Periodes Trajecten
Fouten en blunders
1-1 1-1
23 | 27
Dubbel genaaid houdt niet beter ……..
In poging om kwaliteit echt zwaarder te laten tellen dan prijs:• Gewichten 60:40 voor kwaliteit• En bovendien tenminste 6 scoren op kwaliteit
Gevolg:• Kwaliteitscore kan variëren van 6-10• Bij 60% gewicht • varieert bijdrage van kwaliteit aan totaalscore van
3,6 tot 6• Tussen beste en slechtste zit dus 2,4 verschil
• Prijsscore zit tussen 0-10• Bij 40% gewicht zit tussen beste en slechtste 4
verschil• Dus prijs telt bijna 2 keer zo zwaar!
Fouten en blunders
24 | 27
Relatief beoordelen is uit den boze
Relatief beoordelen is score t.o.v. beste offerte.Voorbeeld:• Beste prijs krijgt 10 punten• Slechtste prijs krijgt 0 punten• Rest er tussen in (lineair)
Maakt geheel afhankelijk van toevallig binnenkomende offertes
Situatie A: beste prijs is € 18, slechtste € 20• € 1 hogere prijs kost 5 puntenSituatie B: beste prijs is € 18, slechtste € 28• € 1 hogere prijs kost 1 puntBij een kwaliteitsverschil van 3 punten krijg je een
andere winnaar (rank reversal)
Fouten en blunders
25 | 27
Relatief beoordelen - overall
Basisfout in inkoop/aanbesteding:• Kan leiden tot rank reversal: andere winnaar
• Afhankelijk van toevallige omstandigheden – tombola (BB)
• Beleidsmatige rariteit: • Wat is het verschil waard? Afhankelijk van toeval• Kan nooit beleid zijn
• Toonbeeld van onkunde: ik ken de markt niet• Dus ik scoor maar afhankelijk van wat ik (dan pas)
zie• Ook aanbieders weten niet wat je prefereert
• Zij kunnen namelijk ook kiezen wat aan te bieden• Je krijgt mogelijk niet hun beste bod
• Juridisch aanvechtbaar: • goed geïnformeerde aanbieder moet kunnen
inschatten wat zijn aanbieding oplevert
Fouten en blunders
26 | 27
Vragen om omvang inzet per aanbieder
Alle inschrijvers wordt gevraagd om aan te geven hoeveel inzet zij kunnen/willen leveren• (gebeurt formeel om te kunnen bepalen of er
voldoende capaciteit geleverd kan worden)
Is redelijk dom in oligopolie:• Zet de deur open voor manipulatie door oligopolist• Die kan aangeven maar heel weinig te leveren• Waardoor de totale vraag niet gedekt kan worden• Dus aanbesteding mislukt• En onderhandelingstraject starten• Vanuit machtsbasis
Fouten en blunders
27 | 27
Contactgegevens
Prof.dr. Jan Telgen
Universiteit TwenteJ.telgen@utwente.nl
06 53 18 69 58
SignificantJan.telgen@significant.nl
0342 – 40 52 40