Post on 28-Feb-2019
Transplantacje narządów - co musimy wiedzieć, jak
możemy pomóc?
Michał Nowicki
Michał Nowicki
Klinika Nefrologii, Hipertensjologii i
Transplantologii Nerek
Plan prezentacji
• Kamienie milowe w transplantacji
narządów i tkanek
• Jakie przepisy regulują przeszczepianie w
Polsce
• Jakie narządy i tkanki przeszczepiamy
obecnie w Polsce?
• Czy i jak możemy zwiększyć liczbę
transplantacji?
Kamienie milowe w rozwoju
transplantacji
• Pierwsze opisy przeszczepiania
części zwierząt (9. wiek p.n.e.)
• Chiny – pierwszy opis zamiany
serc u ludzi (4. wiek p.n.e.)
• Atlas anatomii ciała ludzkiego
Galena (1. wiek p.n.e.)
• Historia Św. Kosmasa i Damiana
(3. wiek n.e.)
• Opis przetoczenia krwi ludzkiej innej
osobie (rok 1818)
• Pierwsze udane (?) przeszczepienie
kości ludzkiej (rok 1878)
• Pierwszy przeszczep skóry (rok 1881)
• Pierwsza próba przeszczepienia
szpiku kostnego (rok 1881)
Kamienie milowe w rozwoju
transplantacji (do roku 1900)
Historia
transplantacji
Udane zabiegi przeszczepienia narządów
•1905: Pierwsze udane przeszczepienie rogówki •1954: Pierwsze przeszczepienie Nerki Dr Joseph Murray (Boston, U.S.A.) •1966: Pierwsze przeszczepienie trzustki Dr Richard Lillehei and William Kelly (Minnesota, U.S.A.) •1967: Pierwsze przeszczepienie wątroby Dr Thomas Starzl (Denver, U.S.A.)
Współczesna historia
transplantacji (2)
•1967: Pierwsze przeszczepienie serca Dr Christian Barnard (Cape Town, South Africa)
•1981: Pierwsze przeszczepienie serca z płucami Dr Bruce Reitz (Stanford, U.S.A.)
•1986: Pierwsze przeszczepienie obu płuc Dr Ann Harrison i Joel Cooper (Toronto, Canada)
Współczesna historia
transplantacji (3)
•1998: Pierwsze przeszczepienie części trzustki od żywego dawcy Dr David Sutherland (Minnesota, U.S.A.)
•1998: Pierwsze przeszczepienie dłoni (Francja)
•2005: Pierwsze przeszczepienie części twarzy (Francja)
•2008: Pierwsze przeszczepienie obu rąk Dr Edgar Biemer, Christoph Höhnke and Manfred Stangl (Technical University of Munich, Germany)[10]
•2008: Pierwsze przeszczepienie twarzy (80%): Maria Siemionow (Cleveland, USA)
•2010: Pierwsze całkowite przeszczepienie twarzy Dr Joan Pere Barret (Hospital Universitari Vall d'Hebron, Barcelona Hiszpania)
Pierwsze udane
przeszczepienie twarzy
(Cleveland USA 2008)
Pierwsze przeszczepienie
obu rąk (2008)
Pierwsze przeszczepienie narządu
zwierzęcego (pochodzącego od
szympansa) człowiekowi
(Baby Fae 1984, USA)
Niestety Baby Fae zmarła
po 20 dniach po zabiegu
Ksenotransplantacje - możliwości
przeszczepiania narządów od zwierząt
(w odległej przyszłości)
Główne bariery w
ksenotransplantacjach
• Proces odrzucania
• Ryzyko przeniesienia
zakażeń
• Wątpliwości etyczne
(chimeryzm)
A może sztuczne narządy?
• Sztuczne serce (2004) Urządzenie wspomagające pracę serca
Jakie narządy i tkanki
przeszczepiamy obecnie w Polsce
• Nerki (od dawcy zmarłego i żywego)
• Wątroba (od dawcy zmarłego i żywego)
• Trzustka (razem z nerką)
• Serce
• Płuca (z sercem i bez)
• Ręce
• Rogówki
• Część twarzy (2013)
• Szpik kostny (od dawcy żywego i od samego siebie)
Kiedy i od kogo można pobrać
narządy do przeszczepienia?
• Od osób żywych można pobrać takie narządy jak nerka czy
segment wątroby lub tkanki (szpik kostny pod warunkiem,
że dawca jest pełnoletni i wyrazi na to zgodę, a jego życie
nie będzie narażone na niebezpieczeństwo.
• Od osób zmarłych: narządy i tkanki do przeszczepienia
pobiera się ze zwłok osób, które za życia nie wyraziły
sprzeciwu na pobranie. Narządy można pobrać od osoby
zmarłej, kiedy zostały już wyczerpane wszystkie możliwości
jej leczenia i u której stwierdzono komisyjnie śmierć
mózgową.
Polska rok 2012
Od dawców
zmarłych
Od dawców
żywych
Transplantacje narządów w Polsce i
innych krajach świata
Polska
Różna liczba transplantacji
narządów w różnych krajach świata
• Różnice zależne są od:
– stopnia rozwoju ekonomicznego danego kraju
– poziomu rozwoju medycyny i dostępu
społeczeństwa do świadczeń zdrowotnych (transplantologia to elitarna dziedzina medycyny co
jednak nie znaczy, że jest to dziedzina medycyny do
której dostęp ma tylko elita społeczeństwa)
– zamożności i świadomości społeczeństwa
– dominujących w danym przekonań religijnych
– czynników politycznych
Przeszczepianie narządów na
świecie
• Najwięcej wykonuje się w krajach o dominacji
chrześcijaństwa
– Zarówno pobrania ze zwłok jak i od osób żywych
głównie spokrewnionych (bez wynagrodzenia)
• Mniej w krajach gdzie dominuje islam i hinduizm
– Zarówno pobrania ze zwłok jak i od osób żywych
(spokrewnionych i niespokrewnionych w tym wiele za
wynagrodzeniem)
• Kraje o dominacji innych religii – przeszczepienia
narządów są prawie wszędzie wykonywane (wyjątek: Japonia gdzie dominuje szintoizm)
http://www.unc.edu/giveguts/about_intro_religion.html
Papież Jan Paweł II: „Nie zabieraj swych narządów do
nieba - niebo wie, że
potrzebujemy ich tutaj”
do nieba - niebo wie, że
potrzebujemy ich tutaj”
Rozwój transplantacji nerek w
Polsce w latach 1996-2012
Przeszczepienia serca w Polsce
w latach 2005-2009
-31
Konferencja prasowa ówczesnego Ministra Sprawiedliwości
odbyła się w dniu 14. lutego 2007 roku
Celeberyci
skutecznie
zachęcają do
przeszczepiania
Przepisy regulujące
przeszczepianie narządów i
tkanek w Polsce
• Ustawa transplantacyjna z roku 2005
– Można pobierać narządy od osób zmarłych
jeśli nie wyraziły za życia sprzeciwu
– Można pobierać narządy od pełnoletnich
osób żywych spokrewnionych biologicznie
lub emocjonalnie lub od osób obcych jeśli
wyrazi na to zgodę sąd
– Dawcą szpiku może zostać każda osoba
pełnoletnia (do 50. r.ż)
Oświadczenie woli
www.poltransplant.plwww
Można też zgłosić swój sprzeciw do
pobrania narządów po smierci
Podsumowanie
• Transplantacja tkanek i narządów to jedna z
najbardziej niezwykłych dziedzin medycyny a jej
historia jest przykładem niebywałego sukcesu
• Transplantacje ratują życie i dlatego powinnismy
poznać i promować ich zasady (!)
• Każdy z nas może podarować życie innemu
człowiekowi – swojemu bliskiemu albo całkowicie
obcej osobie
– Jeszcze za życia w bezpieczny dla siebie sposób
– Nie sprzeciwiając się pobraniu swoich narządów po
śmierci