Akademik Yayıncılık Kalitesi,Açık Erişim,

Tekrarlanabilir Araştırma

Kaan ÖztürkTEDMEM, 16.10.2014

Özetle...

● Eski bilimsel yayıncılık bilime dar geliyor.● Danışıklı sahtekârlık çok yaygın

– Nicelikle (yayın, atıf, h-index, impact factor) oynamak kolay

– Çözüm: Niteliğe bakmak, yeni ölçüler, açık erişim.

● Dijital imkanlar yayıncılığı kökten değiştiriyor.– Kolayca ve ucuza kaliteli dergiler.

– Büyük veri depolama imkânı.

– Etkileşim, sosyal ağlar.

Sayı oyunları

● Impact factor (IF): Önceki iki yıldaki yayınlara yapılan ortalama atıf sayısı.

● IF manipülasyonu– Atıf getirecekleri kayırmak

– Atıfsız bölümleri kaldırmak (saha notları vb.)

– Daha çok tarama

– Daha uzun makale

– Birkaç başarılı makale

– Zorlama atıflar, atıf çeteleri

Aykırı bir örnek: ArXiv

● Paul Ginsparg, LANL, 1991● Preprint server● Sadece paylaşma ve yayma● Hakem kontrolü yok● “Hakeme gidebilirlik” kriteri

Ticarileşmiş yayıncılığın krizi

● Aşırı pahalı abonelikler● %40 kâr● Yayın hakkının gaspı● Bilgiye ulaşma engeli● Devlet fonuyla yapılmış çalışmanın gaspı

“Banka kurmanın yanında banka soymak nedir ki?” – Brecht

İsyan ve boykot

● Tim Gowers (2012): Elsevier boykotu– 15 000 kişi katıldı.

● Neden özellikle Elsevier?– “Demet” abonelik

– Niteliksiz, etik dışı (CSF) veya sahte-bilimci (Homeopathy) dergiler

– Reklam amaçlı sahte dergiler

– Saldırgan

– RWA, SOPA, PIPA gibi baskıcı kanunlara destekçi

Açık Erişim

● Yayınlar ücretsiz, herkese açık● Genellikle Creative Commons lisanslı

– PLOS

– eLife

– BioMed Central

– F1000 Research

– PeerJ

– Physical Review X

Altın mı Yeşil mi?

● Altın Açık Erişim: Yazar ücret öder.– PLOS: 1350$-2900$ (muafiyet mümkün)

– Physical Review X: 1700$ ve üstü

– F1000 Research: 1000$

– Elsevier: 500$ - 5000$

● Yeşil Açık Erişim: Okumak ücretli, ama yazar makalesini paylaşabilir (arXiv, kişisel sayfa, vs.)– Çoğu dergi izin veriyor.

– Ambargo süresi olabilir.

Ortak malların trajedisi

● Abonelik masrafı kütüphane bütçesinden● Açık erişim masrafı proje bütçesinden

– Proje yürütücüsü istemeyebilir.

● Kurumsal dayatma gerekebilir– NIH, US White House OSTP, pek çok üniversite,

kamu veya özel fon kaynağı açık erişimi şart koşuyor.

– Tam liste: roarmap.eprints.org

Daha ucuz olmaz mı?● eLife: Ücretsiz. (Büyük mali desteğe sahip)● Journal of Machine Learning Research

– Ücretsiz; tahmini masraf 6.50$ / makale

● PeerJ: Ömür boyu 99$● ArXiv: 1 milyon belge, yıllık bütçe 826 000$● Otomasyon sağlayan ücretsiz yazılımlar

– Scholastica

– Open Journal Systems

– HyperJournal

– DPubS

– OpenACS

Fırsatçılar

● Predatory journals: “Açık erişim” kisvesinde, niteliksiz, para avcıları.

● Makale göndermekten kaçının● Sahtekârlık çok – Atama-yükseltmelerde dikkat!● Beall's List kontrol edilmeli.

Dijital yayıncılığın imkânları

● Çevrimiçi yayın ≠ statik PDF– Veriler

– Kaynak kodları

– Etkileşim

– Her platforma uyum

– Arama, indeksleme, otomasyon

– Sosyal paylaşım

– Bloglar

– Cepyayınlar (podcast)

Article-Level Metrics

● Impact Factor (dergi) veya h-index (yazar) yerine, makale seviyesinde metrikler

Yayın sonrası hakemlik

● Hakem incelemesinde sorunlar:– Hızlı yayın – hakem kontrolü ikilemi

– Okuyucunun hakem yorumlarını görmemesi

– Yorum eklenememesi

● Yorum yazma siteleri: Peerevaluation, PubPeer, PubMed Commons, OpenReview

● PeerJ, PLOS, eLife yoruma izin veriyor● F1000 Research: Önce yayın, sonra hakemlik.

Negatif sonuçları yayınlamak

● Negatif sonuç: Hipotezin doğrulanamaması, önceki bir çalışmanın tekrarlanamaması

● Yayınlarken pozitif sonuçlar kayırılır– Çekmeceye atma etkisi

– Hatalı çıkarımlara götürür

● Özel dergiler mevcut.● PLOS kabul ediyor.

Tekrarlanabilir Araştırma

● Veriler ve kaynak kodu yayınla beraber olmalı● Okuyucular sonuçları kolaylıkla üretebilmeli.● Veri analizi ve hesaplamalı çalışmalar için

önemli.● Dergiler talep etmeli, yer sağlamalı.

Sonuç

● Bilimsel yayıncılık dönüşüm geçiriyor.● Bilgi toplumu, bilimsel bilginin kilit altında

olmasına isyan ediyor.● Açık erişim ve internet teknolojisi bilginin daha

yaygın ve güvenilir olmasını sağlayabilir.