Post on 26-Sep-2020
Szkolenie Travelife
Społeczna Odpowiedzialność Przedsiębiorstw
dla Touroperatorów i Biur Podróży
2
This project has been funded with support from the European Commission. This publication reflects the views only of the author, and the Commission cannot be held responsible for any use which may be made of the information contained
therein.
Kolofon
Szkolenie powstało przy wsparciu następujących organizacji:
ECEAT European Centre for Eco and Agro Tourism
ICRT International Centre for Responsible Tourism - Leeds Metropolitan University
UNEP United Nations Environment Programme
TOI Tour Operators’ Initiative for Sustainable Tourism Development
ANVR Dutch Association of Tour operators and Travel agents
ABTA The Travel Association (UK)
Prawa
Wszystkie prawa należą do Travelife. Kopiowanie tego szkolenia lub jego części wymaga
uzyskania pisemnej zgody Travelife (www.travelife.info).
Online
Szkolenie Travelife i Narzędzia Travelife są dostępne on- line na stronie www.travelife.info
3
Spis treści
Wstęp 5
Zrównoważony Rozwój Turystyki i Biura Podróży 8
Zrównoważony rozwój dla touroperatorów i biur podróży 10
1. Zarządzanie zrównoważonym rozwojem 13
1.1 Zaangażuj swoją firmę 18
1.2 Dokonaj oceny bazowej 22
1.3 Opracowanie strategii na rzecz zrównoważonego rozwoju 27
1.4 Przygotowanie i realizacja Planu Działania 31
1.5 Monitorowanie i ewaluacja osiągnięć 34
1.6 Raportowanie i komunikowanie rezultatów 36
1.7 Działania/ rozwiązania 38
2. Zarządzanie wewnętrzne: polityka społeczna i prawa 40
czlowieka 40
2.1 Działania/ rozwiązania 41
3. Wewnętrzne zarządzanie środowiskowe 43
3.1 Działania/ rozwiązania 46
4. Zrównoważone zarządzanie łańcuchem dostaw 51
4.1 Strategia łańcucha dostaw 51
4.2 Agencje partnerskie 54
4.3 Działania/rozwiązania 55
5. Transport 58
5.1 Samoloty 59
5.2 Samochody 60
5.3 Kolej 61
5.4 Autokar 61
5.5 Porównanie środków transportu 62
5.6 Środki transportu najmniej szkodliwe dla środowiska 63
5.7 Transport w destynacji 65
5.8 Działania / rozwiązania 66
6. Baza noclegowa 67
6.1 Hotele 67
6.2 Żywność 71
6.3 Pamiątki 71
6.4 Rejsy 72
6.5 Działania / rozwiązania 74
4
7. Zrównoważone atrakcje turystyczne 76
7.1 Słońce, morze, nurkowanie 76
7.2 Spacery, wspinaczka i górskie wycieczki rowerowe 76
7.3 Wycieczki przyrodnicze 77
7.4 Golf 77
7.5 Sporty zmotoryzowane 78
7.6 Atrakcje turystyczne 79
7.7 Atrakcje z udziałem dzikich zwierząt 79
7.8 Kodeksy postępowania 80
7.9 W kierunku zrównoważonych imprez turystycznych 81
7.10 Działania / rozwiązania 81
8. Piloci, rezydenci, przewodnicy 84
8.1 Działania / rozwiązania 85
9. Destynacje 87
9.1 Wybór destynacji 87
9.2 Współpraca z destynacjami 89
9.3 Ośrodki sportów zimowych 91
9.4 Turystyka miejska 92
9.5 Działania / rozwiązania 93
10. Komunikacja z klientem i ochrona konsumentów 95
10.1 Zmiany w świadomości i w zachowaniu konsumentów 95
10.2 Komunikacja w czasie całego cyklu wakacyjnego 98
10.3 Działania / rozwiązania 100
5
Wstęp
Materiał szkoleniowy Travelife stanowi wprowadzenie do zagadnień związanych ze
zrównoważonym rozwojem turystyki. Składa się z zestawu modułów szkoleniowych , mających na
celu podniesienie poziomu wiedzy o pozytywnych i negatywnych oddziaływaniach turystyki.
Ponadto, zawiera wskazówki w jaki sposób uczynić przedsiębiorstwo turystyczne bardziej
przyjaznym dla środowiska i społeczne odpowiedzialnym. Znajomość i zrozumienie różnych
aspektów zrównoważonego rozwoju są niezbędne do osiągania coraz lepszych rezultatów
działalności przedsiębiorstwa działającego w branży turystycznej. Uzyskanie certyfikatu Travelife
jest niezbędnym, pierwszym krokiem w realizacji zrównoważonego systemu zarządzania
przedsiębiorstwem turystycznym.
Materiał szkoleniowy Travelife podzielony jest na następujące rozdziały, każdy z nich składa się
z bardziej szczegółowych podrozdziałów:
„Zrównoważony rozwój turystyki i biura podróży" wprowadza pojęcie zrównoważonej
turystyki. Omawia najważniejsze aspekty środowiskowe i społeczne związane z prowadzeniem
działalności w branży turystycznej. Ponadto wyjaśnia znaczenie zrównoważonego rozwoju dla firm
turystycznych oraz jakie korzyści niesie za sobą zrównoważone zarządzanie przedsiębiorstwem .
„Zrównoważone zarządzanie” wyjaśnia, jak koordynator ds. zrównoważonego rozwoju może
efektywnie skierować przedsiębiorstwo na drogę zrównoważonego rozwoju. Wprowadza również
narzędzia i instrumenty do realizacji zamierzonych celów.
„Zarządzanie wewnętrzne” omawia działania związane z funkcjonowaniem przedsiębiorstwa,
które można podjąć w celu zwiększenia poziomu zaangażowania w zrównoważony rozwój,
dotyczące m.in. ograniczenia zużycia energii, gospodarki odpadami i polityki społecznej.
„Zarządzanie łańcuchem dostaw” opisuje sposoby zwiększenia zaangażowania na rzecz
zrównoważonego rozwoju w całym łańcuchu działań biznesowych m.in. dzięki ścisłej współpracy
z obecnymi partnerami biznesowymi i wybierając nowych dostawców usług.
„Transport” omawia różne środki transportu wykorzystywane w turystyce, obciążenie dla
środowiska każdego rodzaju transportu oraz jak można je zredukować.
„Baza noclegowa” opisuje społeczno-kulturowe, gospodarcze i środowiskowe oddziaływanie
hoteli i pozostałych miejsc zakwaterowania. W jaki sposób można, we współpracy z dostawcami
usług zakwaterowania, promować zrównoważone hotele. W ramach tego rozdziału poruszona
została także kwestia dostaw żywności i wykorzystywania seksualnego dzieci.
„Zrównoważone wycieczki i atrakcje turystyczne” zajmuje się oddziaływaniem różnych
rodzajów aktywności turystów na środowisko naturalne i społeczno-kulturowe w destynacji .
“Przewodnicy, piloci i lokalni przedstawiciele” dotyczy kwalifikacji, warunków pracy i znaczenia
tej grupy pracowników w przedsiębiorstwie.
„Destynacje” zajmuje się wpływem turystyki na rozwój destynacji i środkami, przy pomocy
których touroperatorzy mogą wywierać pozytywny wpływ. Omówiono różne rodzaje destynacji,
takie jak: góry, obszary miejskie i turystykę przybrzeżną i morską.
6
„Komunikacja z klientem” dotyczy odpowiedzialności biura podróży wobec konsumentów i
ilustruje jak można motywować klientów do podejmowania właściwych, zrównoważonych decyzji i
do zrównoważonych zachowań w czasie cyklu wakacyjnego.
Każdy rozdział składa się z następujących elementów:
Wprowadzenie do najważniejszych oddziaływań turystyki.
Możliwe "Działania i rozwiązania" z punktu widzenia touroperatora. Po każdym opisie
„Działań” znajdziecie informację czy raportowanie, lub zgodność z danym kryterium jest
obowiązkowym elementem certyfikacji Travelife. Dodatkowe informacje, takie jak dobre
praktyki i referencje firm, które je wdrożyły, można znaleźć na platformie internetowej
Travelife (travelife.info).
Egzamin i uzyskanie imiennego certyfikatu
Po zapoznaniu się ze Szkoleniem Travelife możesz sprawdzić swoją wiedzę przy pomocy
nieformalnego egzaminu on- line. Po zdaniu formalnego egzaminu on- line otrzymasz imienny
certyfikat, który daje Ci kwalifikacje Menedżera Zarządzania Zrównoważonym Rozwojem w
systemie Travelife. Certyfikat ten ma ważność 3 lata; po tym okresie będziesz zobowiązany do
odbycia szkolenia uzupełniającego.
Narzędzia Travelife on- line
Aby wesprzeć biura podróży i ich dostawców usług , Travelife oferuje szereg narzędzi (standardy i
instrumenty), które ułatwią realizację własnej polityki zrównoważonego rozwoju w
przedsiębiorstwie:
Narzędzie do Planowania Działań pomoże Wam w określeniu planu działań na rzecz
zrównoważonego rozwoju dla Waszej firmy w oparciu o listę 150 możliwych rozwiązań i
działań.
Narzędzie do Raportowania służy do regularnego raportowania postępów, zarówno
wewnątrz przedsiębiorstwa, jak i do podmiotów zewnętrznych, takich jak Wasze
branżowe stowarzyszenie lub Travelife .
System planowania działań i raportowania opiera się na tych samych rozwiązaniach,
które zostały przedstawione w Szkoleniu Travelife. Obejmują one wszystkie istotne kroki,
które należy podjąć w celu realizacji zrównoważonego zarządzania przedsiębiorstwem.
System Travelife dla zrównoważonego zarządzania hotelami i innymi miejscami
zakwaterowania to system on- line pozwalający na ocenę zrównoważonego zarządzania
bazą noclegową w oparciu o jednolite standardy środowiskowe i społeczne Travelife.
W części „Zielony Rynek Turystyczny” znajdziecie międzynarodowy przegląd dostawców
usług turystycznych (zakwaterowanie, transport, organizatorzy atrakcji turystycznych) i
destynacji, którzy już prowadzą swoją działalność w sposób zrównoważony.
Wszystkie narzędzia Travelife są dostępne na www.travelife.info.
7
Podstawowy zakres wymagań dla touroperatorów i biur podróży w zakresie
zrównoważonego rozwoju oraz zasady przyznawania Certyfikatów Travellife.
Biura podróży, które spełniają podstawowe kryteria Systemu Travelife uzyskają status Partnera
Travellife. Kryteria te są wyszczególnione i omówione na końcu każdego rozdziału podręcznika.
Raportowanie dotyczące spełnienia kryteriów Travelife odbywa się przy pomocy Narzędzia do
Raportowania Travelife.
Touroperatorzy i biura podróży chcący prowadzić działalność zgodnie z rozpoznawalnymi na
forum międzynarodowym standardami Społecznej Odpowiedzialności Przedsiębiorstw (CSR) i
Zrównoważonego Rozwoju Turystyki mają możliwość realizować ten cel osiągając kolejne
poziomy systemu certyfikacji Travelife, świadczce o spełnieniu wiodących standardów i
wytycznych, takich jak: EMAS III (wymogi dotyczące zarządzania ochroną środowiska w sektorze
turystyki), ISO 26000 (wytyczne dotyczące Społecznej Odpowiedzialności), GRI Global Reporting
Initiative (suplement dla sektora tour operatorów) oraz OECD Guidelines for Multinational
Enterprises (Wytyczne OECD dla Międzynarodowych Przedsiębiorstw). Międzynarodowa Rada ds.
Zrównoważonego Rozwoju Turystyki GSTC uznała, że standardy wyznaczone do uzyskania
Certyfikatu Travellife są zgodne z Kryteriami GSTC. Jednak niezbędnym elementem przystąpienia
do programu Certyfikacji Travellife jest audyt wewnętrzny firmy.
Wasze Opinie
W związku z ciągłym aktualizowaniem treści szkolenia będziemy zobowiązani za uzyskanie opinii,
komentarzy, pytań oraz porad za pośrednictwem formularza kontaktowego, który znajduje się na
stronie: www.travelife.info.
8
Zrównoważony Rozwój Turystyki i Biura Podróży
Pomimo, że branża turystyczna jest ważnym elementem rozwoju gospodarczego, może jednak
powodować negatywnie skutki środowiskowe i społeczno-kulturowe. Eliminując lub minimalizując
ryzyko negatywnych oddziaływań, turystyka staje się bardziej zrównoważona.
Turystyka i Zrównoważony Rozwój
Czas przeznaczony na rekreacje jest ważnym elementem pozwalającym na relaks i odpoczynek w
pełnym obowiązków życiu człowieka. Po II Wojnie Światowej podróżowanie stało się jednym z
najpopularniejszych sposobów spędzania wolnego czasu (urlopu) dla coraz szerszej liczby osób
dzięki wzrastającej ilości dni przyznawanego przez pracodawców urlopu i podwyżce poziomu
średnich dochodów.
Przykładem może być przeciętny Europejczyk , który kiedyś spędzał urlop w swoim kraju lub
jednym z krajów sąsiednich, natomiast obecnie, planując urlop, bierze pod uwagę wyjazd do
krajów na wszystkich kontynentach i podróżuje nawet 3 razy do roku w formie krótszych
wypadów i dłuższych wakacji.
Branża turystyczna stała się ważnym elementem światowej ekonomii, wytwarzającym ponad 10%
Produktu Globalnego Brutto i dającym zatrudnienie ponad 200 milionom ludzi na świecie. W
wielu krajach rozwijających się turystyka zapewnia poważne źródło przychodu i przyczynia się do
społecznego i ekonomicznego rozwoju. Turystyka wspiera również porozumienie
międzykulturowe, wpływa na zwiększenie inwestycji gospodarczych i stworzenie ogólnego
wizerunku i uznania państwa lub regionu.
Rozwój branży turystycznej może jednak skutkować negatywnym oddziaływaniem na turystyczne
destynacje w aspekcie środowiskowym, społeczno- kulturowym i ekonomicznym. Zyski
realizowane są w krótkim terminie, ale jak poradzą sobie destynacje w perspektywie
długoterminowej? Szkody wyrządzone w ekosystemie spowodują utratę atrakcyjności regionu
turystycznego i turyści przestają przyjeżdżać!
Zrównoważony Rozwój Turystyki: definicja i zasady
Koncepcja „zrównoważonej turystyki” narodziła się, gdy zastanawiano się nad polityką
ograniczania negatywnych oddziaływań turystyki. Zrównoważona Turystyka została zdefiniowana
przez Światową Organizację Turystyki (UNWTO) w 1988 roku:
“Zrównoważona turystyka wychodzi na przeciw potrzebom turystów i goszczących ich regionów
turystycznych, jednocześnie chroniąc i zwiększając ich potencjał na przyszłość. Wyznacza kierunki
zarządzania turystyką tak, aby potrzeby ekonomiczne, społeczne i estetyczne zostały zaspokojone
przy jednoczesnym zachowaniu integralności społecznej, najistotniejszych procesów ekologicznych,
bioróżnorodności i systemów życiowych.”
Zgodnie z tą definicją należy cieszyć się możliwościami jakie daje nam rozwój turystyki oraz
czerpać z niej finansowe korzyści, niemniej jednak musimy pamiętać, aby robić to w taki sposób
żeby następne pokolenia też mogły skorzystać z tego kapitału. Jeżeli będziemy pozwalać na
niszczenie środowiska naturalnego i kulturowego w regionach turystycznych, będą one tracić
swoje walory, które są podstawą ich atrakcyjności turystycznej.
9
People, Planet, Profit – zasada 3P
“Ludzie (People)” reprezentują społeczno-kulturowe interesy lokalnej społeczności: zachowanie
dziedzictwa kulturowego i zaangażowanie lokalnych mieszkańców w rozwój turystyki w ich
regionie poprzez dbałość o warunki pracy, wsparcie słabszych grup społecznych, przestrzeganie
praw człowieka, brak dyskryminacji, walkę z wykorzystywaniem nieletnich do pracy czy
wykorzystywaniem seksualnym, itd.
“Planeta (Planet)” odnosi się do środowiska naturalnego i zminimalizowania negatywnego
wpływu na florę i faunę, wodę, glebę i klimat oraz do ochrony środowiska przy pomocy
różnorodnych i dostępnych środków.
“Zysk (Profit)” dotyczy interesów ekonomicznych i prowadzenia działalności gospodarczej
odpowiedzialnie, co przyczyni się do stałego dobrobytu i rozwoju lokalnej społeczności.
Społeczna Odpowiedzialność Przedsiębiorstw ( Corporate Social Responsibility -CSR)
CSR to dobrowolne zobowiązanie sie firmy do aktywnego przestrzegania litery prawa, norm
etycznych i wartości międzynarodowych oraz do ciągłego monitorowania swojej działalności pod
tym kątem. Celem CSR jest przyjęcie odpowiedzialności za działania przedsiębiorstwa i wywieranie
pozytywnego wpływu poprzez swoje działania na środowisko, konsumentów, pracowników,
społeczności i innych zainteresowanych stron.
Globalne Kryteria Zrównoważonej Turystyki (Global Sustainable Tourism Criteria - GSTC)
Globalne Kryteria Zrównoważonej Turystyki to zbiór 37 standardów o charakterze dobrowolnym,
stanowiących minimalne wymagania, do których każde przedsięwzięcie w sektorze turystycznym
powinno zmierzać, mając na celu ochronę i utrzymanie światowych zasobów naturalnych i
kulturowych, jednocześnie dbając o to aby branża realizowała swój potencjał jako narzędzie do walki z ubóstwem.
Ekoturystyka
Ekoturystyka wiąże się ze zrównoważoną turystyką w naturalnych rejonach przyrodniczych.
Światowa Organizacja Turystyki UNWTO wyznaczyła jasne kryteria w tym zakresie . Słowo
„ekoturystyka” jest bardzo często mylone ze zrównoważoną turystyka w szerokim ujęciu, a także
wykorzystywane do promowania turystycznych obszarów przyrodniczych wcale nie spełniających
norm zrównoważonej turystyki
Turystyka Społecznościowa (Community Based Tourism CBT)
CBT to turystyka będąca w posiadaniu i zarządzana przez lokalne społeczności. polega na
wspieraniu zrównoważonego rozwoju w aspektach środowiskowych, społecznych i kulturowych,
dając możliwość ekonomicznego rozwoju lokalnym mieszkańcom. Dzięki temu turyści mają
możliwość bliższego poznania lokalnego środowiska i sposobu życia w danym regionie.
Dzięki rozwojowi turystyki, lokalna społeczność będzie miała lepszą świadomość komercyjnej i
społecznej wartości ich dziedzictwa przyrodniczego i kulturowego i w konsekwencji będzie to
sprzyjać lepszej ochronie tych zasobów.
10
Zrównoważony rozwój dla touroperatorów i biur podróży
Touroperatorzy zajmują centralne miejsce w łańcuchu biznesowym w turystyce. Mają wpływ na
wybory konsumentów, decyzje dostawców usług i rozwój destynacji. Ze względu na tę szczególną
pozycję, touroperator może w istotny sposób przyczynić się do rozwoju zrównoważonej turystyki.
Dlaczego warto działać zgodnie z zasadami zrównoważonego rozwoju?
Przyjęcie na siebie odpowiedzialności wobec interesariuszy, takich jak: pracownicy, dostawcy,
społeczności lokalne destynacje, zapewni wyraźne korzyści biznesowe:
Wzrost zysków
Wizerunek przedsiębiorstwa działającego zgodnie z zasadami zrównoważonego rozwoju
przyczynia się do wzrostu jego obrotów. Taki wizerunek stymuluje naśladownictwo, przyciąga
nowych klientów i w rezultacie zapewnia przedsiębiorstwu większy udział w rynku turystycznym .
Redukcja kosztów
Zrównoważony system zarządzania i podejmowane działania często przyczyniają się do obniżenia
kosztów operacyjnych przedsiębiorstwa, podniesienia jego efektywności, lepszego wykorzystania
dostępnych środków i uniknięcia kar.
Dostęp do środków finansowych
Coraz częściej społeczne i środowiskowe kryteria są uwzględniane w warunkach udzielania
kredytów finansowych lub pozyskiwania inwestorów. To ułatwia przyciąganie kapitału
finansowego do zrównoważonych przedsiębiorstw.
Kapitał ludzki
Na ogół pracownicy są dumni z pracodawców, którzy poważne angażują się w CSR.
Touroperatorzy znani ze swojego zaangażowania na rzecz zrównoważonego rozwoju są bardziej
atrakcyjni dla pracowników. Coraz więcej młodych, utalentowanych ludzi szuka firm, w których
szanuje się wyższe wartości. Ponadto, utalentowani i doświadczeni pracownicy pozostaną dłużej u
tego samego pracodawcy, zwiększając w ten sposób innowacyjne i konkurencyjne zalety
przedsiębiorstwa.
Wizerunek przedsiębiorstwa i marki
"Zrównoważony rozwój" coraz częściej traktowany jest jako kolejny krok w "jakość". Klienci pytają
o to coraz częściej. Dlatego wizerunek zrównoważonego przedsiębiorstwa pomaga w budowaniu
wizerunku marki i wzmacnia pozycję rynkową przedsiębiorstwa, szczególnie w okresie
spowolnienia gospodarczego.
Podtrzymanie atrakcyjności destynacji
Polityka zrównoważonego rozwoju i podejmowane w tym zakresie działania mają wpływ na
podtrzymanie atrakcyjności destynacji. Oczywiście skorzystają na tym nie tylko turyści ale i lokalne
społeczności. Ponadto długoterminowe zapewnienie jakości świadczonych usług w destynacji jest
podstawą do zapewnienia warunków do kontynuowania działalności biznesowej przez
touroperatora.
Zarządzanie ryzykiem i działalność zgodna z prawem
Touroperatorzy zwiększają swoją wiarygodność respektując obowiązujące prawo. Wykazanie
aktywnego zaangażowania na rzecz zrównoważonego rozwoju i dbałość o jakość produktu będą
11
stanowić dodatkowy ważny argument obrony w ewentualnych sporach sądowych. Zapobiegnie
to także ewentualnemu uszczerbkowi wizerunku firmy.
Procesy legislacyjne
Rządy są coraz częściej znajdują się pod presją różnych instytucji gospodarczych, związków
zawodowych i obywateli aby nakładać kolejne przepisy na przedsiębiorstwa prowadzące
działalność gospodarczą. Oczywiście to się wzmaga, gdy negatywne oceniane działania
przedsiębiorstw trafiają do publicznej wiadomości. Ale przedsiębiorcy turystyczni , którzy wdrażają
kodeksy postępowania i przestrzegają ich, znajdują się w korzystniejszej sytuacji, aby móc
opiniować lub nawet powstrzymać niekorzystne propozycje legislacyjne regulacje prawne.
Rola touroperatorów
Touroperatorzy mogą włączyć zasady zrównoważonego rozwoju do swojej strategii realizując
następujące działania:
Zarządzanie wewnętrzne
Wszystkie działania wewnętrzne w przedsiębiorstwie, takie jak oszczędzanie energii, zarządzanie
odpadami, zużyciem papieru oraz stworzenie dobrych warunków pracy.
Tworzenie produktu
Touroperator opracowuje ofertę (pakiet), wybierając destynację oraz łącząc transport,
zakwaterowanie i różne atrakcje turystyczne . Wybór najbardziej zrównoważonych elementów w
łańcuchu dostaw oraz podniesienie konkurencyjności produktów i świadczonych usług
turystycznych to spore wyzwanie dla touroperatora.
Zarządzanie łańcuchem dostaw
Touroperator zawiera najczęściej długoterminowe umowy z wieloma dostawcami. Ponieważ nie
każdy dostawca działa w sposób zrównoważony, przekonanie swoich partnerów biznesowych do
zmiany podejścia i prowadzenia działalności w sposób zrównoważony będzie stanowić wyzwanie
dla touroperatorów, którzy mogą je zrealizować poprzez odpowiednią politykę informacyjną i
organizację szkoleń, różne formy działań marketingowych i motywacyjnych oraz uwzględnianie
wymogów respektowania zasad zrównoważonego rozwoju w zawieranych umowach z
dostawcami.
Współpraca z destynacjami
Touroperatorzy mogą odegrać ważną rolę w zrównoważonym rozwoju destynacji – mogą
stymulować lokalne władze i stowarzyszenia biznesowe, indywidualnie lub we współpracy z
innymi touroperatorami, do odpowiedzialnego, w długoterminowej perspektywie, rozwoju
destynacji. Dodatkowo mogą też zaangażować się udzielając wsparcia dla lokalnych inicjatyw
pilotażowych na rzecz zrównoważonego rozwoju oraz lokalnym organizacjom pozarządowym
promującym zrównoważony rozwój.
Relacje z klientami
Touroperatorzy odgrywają istotną rolę w motywowaniu swoich klientów do bardziej
zrównoważonych decyzji i zachowań. Mogą informować i motywować klientów do rezerwacji
zrównoważonych miejsc zakwaterowania oraz środków transportu. Mogą również opracować
specjalne kodeksy postępowania w celu podniesienia świadomości wśród swoich klientów na
temat ochrony lokalnego środowiska naturalnego oraz poszanowania tradycji i obyczajów
lokalnych społeczności.
12
Choć touroperatorzy mają ważną rolę do odegrania, nie będą w stanie efektywnie propagować
zrównoważonej turystyki sami. Może się to udać tylko wtedy, gdy wszystkie zainteresowane strony
będą współdziałać: touroperatorzy, samorządy lokalne, organizacje pozarządowe, lokalni
dostawcy, społeczności lokalne oraz turyści. Jednak, ze względu na centralną pozycję pomiędzy
dostawcą a konsumentem, na touroperatorach spoczywa szczególna odpowiedzialność.
Silna pozycja touroperatora na rynku ułatwia rozpowszechnianie i wdrażanie zasad
zrównoważonego rozwoju turystyki, jednak aby takie działania były efektywne, powołany przez
touroperatora koordynator ds. zrównoważonego rozwoju musi określić politykę przedsiębiorstwa
w tym zakresie, opracować plan działania, monitorować efekty i udoskonalać metody działania.
Ponadto niezbędne jest podniesienie poziomu świadomości kadry przedsiębiorstwa i uzyskanie
pełnego zrozumienia i poparcia dla idei zrównoważonego rozwoju. Realizacja celów
zrównoważonego rozwoju jest zadaniem, przede wszystkim, dla menedżerów przedsiębiorstwa,
szefów oddziałów i osób zatrudnionych w destynacji (lokalni przedstawiciele), ponieważ pozostają
oni w bezpośrednim kontakcie z lokalnymi agentami i dostawcami. Żeby pozyskać ich wsparcie,
istotne jest, aby wszystkie działy przedsiębiorstwa posiadały odpowiednią wiedzę i były
zaangażowane w zrównoważone zarządzanie.
Zrównoważone zarządzanie w turystyce to nie jest jednorazowe zadanie do szybkiej realizacji , to
stopniowy proces!
13
1. Zarządzanie zrównoważonym rozwojem
Aby strategia zrównoważonego rozwoju dała efekty, musi być wdrażana w sposób
zorganizowany i systematyczny. Żeby zrealizować wszystkie swoje zadania w tym zakresie
sprawnie i kompleksowo, przedsiębiorstwo może wdrożyć system zrównoważonego zarządzania
(ang. SMS - Sustainability Management System), który obejmuje wszystkie obszary działalności
firmy. Warunkiem wdrożenia SMS jest uznanie, że zrównoważony rozwój jest częścią cyklu
gospodarczego przedsiębiorstwa i ma taki sam status jak inne cele firmy.
Cel zrównoważonego zarządzania
Celem zrównoważonego zarządzania jest nieustanny wzrost efektywności działań podejmowanych
przez przedsiębiorstwo na rzecz zrównoważonego rozwoju turystyki, zgodnie z cyklem "planuj,
działaj, analizuj". Zrównoważone zarządzanie pozwala ograniczyć negatywne skutki działalności
przedsiębiorstwa turystycznego i jednoczenie zwiększyć jego pozytywne oddziaływanie
środowiskowe, społeczno-kulturowe i ekonomiczne. System zrównoważonego zarządzania
pomaga zaplanować strategie, określić działania priorytetowe i monitorować je, aby zapewnić
realizację założonych celów. Kolejnym krokiem jest ewaluacja w celu określenia obszarów
wymagających kontynuacji podjętych działań i rozwiązania ewentualnych niedoskonałości
realizowanych strategii.
Elementy zrównoważonego zarządzania
System zrównoważonego zarządzania obejmuje pełny zakres działań, które odnoszą się do
zrównoważonego rozwoju: zarządzanie wewnętrzne, rozwój produktu, łańcuch dostaw (transport,
zakwaterowanie, atrakcje turystyczne), relacje z klientami oraz współpraca z destynacjami.
Ważne jest, aby brać pod uwagę wszystkie fazy cyklu rozwoju produktu począwszy od tworzenia
produktu, poprzez planowanie i kontraktowanie świadczeń aż do momentu zrealizowania
imprezy turystycznej. Aby zagwarantować wysoką efektywność zrównoważonego zarządzania
należy zwrócić szczególną uwagę na relacje z dostawcami zakwaterowania, przewoźnikami i
pozostałymi dostawcami produktów turystycznych.
System zrównoważonego zarządzania jest gwarancją, że wszystkie przyjęte zobowiązania i ich
rezultaty są, z należytą uwagą, mierzone, monitorowane i razie potrzeby odpowiednio
korygowane.
Skuteczne zarządzanie zrównoważone powinno być:
Kompleksowe - uwzględniające wszystkie oddziaływania i obszary odpowiedzialności;
Zintegrowane – wszystkie osoby zajmujące kluczowe stanowiska w przedsiębiorstwie są
zaangażowane, pozyskano konstruktywnych partnerów (rządy, organizacje pozarządowe,
społeczności lokalne itp.);
Wiarygodne - wszystkie działania są mierzone, monitorowane, raportowane i
dostosowywane , w miarę możliwości, do realnych uwarunkowań i okoliczności.
14
Zbiór strategii, programów i dobrych praktyk powinien integrować społeczne, środowiskowe i
ekonomiczne kwestie z działaniami biznesowymi przedsiębiorstwa, w ścisłej współpracy ze
wszystkimi udziałowcami rynku turystycznego. System zrównoważonego zarządzania pozwoli
wszystkim zatrudnionym pracownikom zidentyfikować rezultaty ich działań zakresie
zrównoważonego rozwoju. To z kolei umożliwi efektywne działanie menedżerowi
odpowiedzialnemu za zrównoważone zarządzanie. Ponadto system zrównoważonego zarządzania
spowoduje, że wszyscy gracze, zarówno wewnątrz firmy jak i w jej otoczeniu biznesowym będą
zaangażowani w ten proces.
Droga do Travelife
Po 1990 roku pojedynczy touroperatorzy rozpoczęli wdrażanie zrównoważonego zarządzania w
swoich przedsiębiorstwach. W 2000 roku 25 najbardziej aktywnych touroperatorów zrzeszyło się w
Inicjatywie Touroperatorów na rzecz Zrównoważonego Rozwoju Turystyki (Tour Operators’
Initiative for Sustainable Tourism Development - TOI) pod kierownictwem UNEP- Programu
Środowiskowego Organizacji Narodów Zjednoczonych i UNWTO - Światowej Organizacji
Turystyki przy ONZ. Pierwsze cenne doświadczenia zostały zebrane i opublikowane. Zostały
też opracowane pierwsze koncepcje i metodologie dotyczące sposobu realizacji zrównoważonego
rozwoju turystyki przez touroperatorów.
Od 2000 roku pierwsze stowarzyszenia biur podróży podjęły kolektywne działania. W roku 2003
Holenderskie Stowarzyszenie Biur Podróży ANVR opracowało System Zarządzania
Środowiskowego, zorientowany na produkt, który stał się obowiązkowy dla wszystkich 200
touroperatorów będących członkami ANVR. System ten obejmował mianowanie koordynatora
środowiskowego, przeprowadzenie szkoleń i prowadzenie działalności zgodnie z wyznaczonym
minimum obowiązujących standardów. W Niemczech Stowarzyszenie Biur Podróży Forum Anders
Reisen również określiło minimum standardów, które członkowie stowarzyszenia powinni spełniać.
Pomimo, że te inicjatywy przysporzyły szeregu cennych doświadczeń, faktyczne wdrażanie
zrównoważonego zarządzania okazało się dość trudne w praktyce ponieważ na rynku
turystycznym panuje duża konkurencja i zróżnicowanie pod względem rodzaju działalności
prowadzonej przez udziałowców tego rynku, silnie ze sobą powiązanych poprzez swój udział w
łańcuchu dostaw usług turystycznych. Na przykład, każdy touroperator zaczął opracowywać swoje
własne kryteria środowiskowe, aby zweryfikować swoje hotele. To było kosztowne przedsięwzięcie
i dodatkowo spowodowało zamieszanie wśród hotelarzy, którzy musieli konfrontować się z
różnymi standardami od różnych touroperatorów. Niezbędne zatem okazało się kolektywne i
międzynarodowe podejście do wspólnych standardów i narzędzi, dostosowanych do konkretnych
warunków i potrzeb branży turystycznej.
W 2004 roku czołowi europejscy touroperatorzy podjęli współpracę, w ramach projektu
współfinansowanego przez Unię Europejską, w celu opracowania jednolitego systemu
zrównoważonego zarządzania. Poza Holenderskim i Brytyjskim Stowarzyszeniem Touroperatorów,
do projektu włączyli się również: UNEP, Leeds Metropolitan University, Lund University i ECEAT
(European Centre for Eco and Agro Tourism). W ciągu 3 lat, w trakcie wspólnie prowadzonych prac,
wcześniejsze doświadczenia, opracowane standardy i metodologie zostały przeanalizowane, dalej
rozwinięte i zintegrowane z ogólnymi systemami i wytycznymi związanymi ze zrównoważonym
rozwojem, takimi jak: EMAS (System Eko-zarządzania i Audytu), ISO 14001 (Zarządzanie
15
Środowiskowe) i popierane przez ONZ Globalne Wytyczne do Raportowania zrównoważonego
rozwoju - Global Reporting Initiative (GRI). W 2007 roku, podczas Międzynarodowych Targów
Turystycznych ITB w Berlinie, zaprezentowany został jednolity system standardów i narzędzi pod
nazwą „Travelife”.
"Etap pionierski mamy już za sobą, teraz musimy przekonać całą branżę,
by zaczęła działać w sposób bardziej zrównoważony, dlatego
zdecydowanie popieramy inicjatywę Travelife. To jest inicjatywa warta
rekomendowania ponieważ będzie sprzyjać rozpowszechnieniu dobrych
praktyk w całej branży w Europie. Z zadowoleniem odnotowujemy
zaangażowanie stowarzyszeń touroperatorów z Wielkiej Brytanii,
Holandii, Belgii, Niemiec i Włoch "
Eugenio YunIs UN-WTO na inauguracji Travelife
ITB Berlin, 7 marzec, 2007
System Zarządzania Travelife
System Zarządzania Travelife to zintegrowany zbiór rozwiązań, standardów i narzędzi mających na
celu zapewnienie równych szans wszystkim interesariuszom, obniżenie kosztów i zapewnienie
dobrych relacji pomiędzy dostawcami usług turystycznych i konsumentami dzięki wdrażaniu
zasad zrównoważonego rozwoju.
Wdrożenie systemu Travelife w przedsiębiorstwie nie jest trudne, choć wiele zależy od wielkości i
struktury organizacji, poziomu zaangażowania i dostępnych środków. System uwzględnia
możliwości zarówno dużych jak i małych firm, jest elastyczny i może być dostosowany do
unikalnego charakteru produktów i usług każdej firmy. Oferuje standaryzowane metody i
narzędzia, które prowadzą do większej efektywności i obniżenia kosztów, zachowując elastyczność
w zakresie tożsamości i wizerunku przedsiębiorstwa.
Proces wdrażania Travelife obejmuje konieczność spełnienia szeregu podstawowych wymogów,
które są określone i monitorowane przez Wasze stowarzyszenia branżowe i/lub Travelife, a
następnie weryfikowane pod względem realizacji wymaganych działań w procesie wdrażania.
6-cio etapowa metoda Travelife
Aby pomyślnie wdrożyć system Travelife, trzeba przejść kilka etapów. Razem te etapy tworzą
system zarządzania Travelife, który zasadniczo ma taką samą strukturę jak na przykład
powszechnie znany system zarządzania jakościowego. 6 etapów w systemie zarządzania Travelife
to:
Krok 1: Zaangażuj swoją firmę
Krok 2: Przeprowadź ocenę wyjściową
Krok 3: Opracuj strategię w zakresie zrównoważonego rozwoju przedsiębiorstwa
Krok 4: Opracuj i realizuj plan działania
Krok 5: Monitoruj i oceń realizację przyjętego planu działania
Krok 6: Raportuj postępy i rezultaty podjętych działań wewnątrz firmy i do instytucji
zewnętrznych.
16
Wszystkie kroki powinny być realizowane w odpowiedniej kolejności, niezależnie od wielkości
firmy. Mniejsze firmy mogą uznać, że niektóre etapy , w ich przypadku, mogą zostać pominięte.
Najważniejsze w realizacji całego cyklu to :
wiedzieć, do czego zmierzasz (poprzez określenie strategii, celów i zadań).
określić priorytety dla działań związanych z założonymi celami.
ocenić działania własnej firmy i dostawców w odniesieniu do wyznaczonej strategii
działania , celów i zadań.
raportować osiągnięcia .
Poniższa tabela stanowi opis systemu zarządzania Travelife: kolejne procesy i rezultaty działań.
17
Krok Cel Działanie Rezultat
1Zaangażowanie
Zaangażowanie
przedsiębiorstwa w
działania na rzecz
zrównoważonego
rozwoju
• Podział zadań i obowiazków
• Konsultacje z pracownikami,
dostawcami, konsumentami oraz
innymi intesariuszami
Podniesienie poziomu
zaangażowania i wyznaczenie
kierunku działania
Wynik:
• Deklaracja misji
• Deklaracja strategii
2. Ocena bazowa
Ocena bieżącej
działalności i
efektywności
zarządzania w
zakresie
zrównoważonego
rozwoju.
• Podsumowanie i ocena
pozytywnych i negatywnych
rezultatów działalności
przedsiębiorstwa i jego
dostawców w destynacjach.
• Określenie przyczyn i znaczenia
poszczególnych rezultatów.
• Określenie metod dokonywania
ocen w przyszłości.
System identyfikacji i oceny
pozytywnych i negatywnych
rezultatów działalności
przedsiębiorstwa.
Wynik:
Rejestr najistotniejszych pozytywnych i negatywnych
rezultatów działalności
przedsiębiorstwa.
3. Strategia
Wyznaczenie
kamieni milowych na
drodze do realizacji
strategii poprzez
określenie celów i
zadań w oparciu o
priorytetyzację
najistotniejszych
pozytywnych i
negatywnych
rezultatów
działalności.
• Priorytetyzacja skutków i/lub
pozytywnych rezultatów
• Określenie zrównoważonych
celów i zadań
• Opracowanie jasnej, wiarygodnej
i możliwej do zrealizowania
strategii
• Rozpowszechnienie strategii
Pracownicy i interesariusze znają
priorytety i wiedzą jak się nimi
zająć
Wynik:
• Sporządzony na piśmie plan
działań mających na celu
zredukowanie negatywnych
skutków i maksymalizację
pozytywnych rezultatów
4. Plan działania
Przełożenie strategii
na konkretne
działania tak, aby
wszystkie zadania
zostały zrealizowane
• Opracowanie planu działania
• Opracowanie kolejności i
harmonogramu zadań tak, aby
każdy cel został osiągnięty
• Określenie wskaźników
• Alokacja zasobów ludzkich,
fizycznych i finansowych
• Wyznaczenie zadań, budżetu,
ram czasowych dla każdego
zadania
• Prowadzenie ewidencji
realizowanych zadań
Touroperator może wykazać ,
jakie działania zostały wykonane
i jakie przyniosły efekty.
Wynik:
• Rejestr celów i działań
• Opracowanie nowych
wskaźników efektywności
działań i zarządzania
5. Audyt
i przegląd
Potwierdzenie, że
plan został
wdrożony,
oczekiwane rezultaty
osiągnięte oraz
podjęte działania
naprawcze w
odniesieniu do
zaistniałych
odchyleń od planu
• Ocena zarządzania i
efektywności systemu
• Ponowne zbadanie rezultatów
oddziaływania w celu oceny
stopnia poprawy sytuacji
• Wysłanie raportu z audytu do
kierownictwa wyższego szczebla
i weryfikacja zadań
wyznaczonych dla następnego
cyklu
Kadra zarządzająca może
planować kolejny cykl w oparciu o
konkretne dane
Wynik:
• Raport z badania oceny
efektywności zrównoważonego
zarządzania
• Raport z weryfikacji określający
działania, które będą
realizowane w następnym cyklu
zrównoważonego zarządzania
18
6. Raportowanie
Informowanie o
realizowanych
działaniach w
zakresie zarządzania
i ich efektywności
wszystkich
interesariuszy
• Identyfikacja zainteresowanych
podmiotów
• Zebranie informacji
• Określenie systemu
raportowania
• Opublikowanie i
rozpowszechnienie informacji
Komunikat dla wszystkich
inrteresariuszy o zaangażowaniu
przedsiębiorstwa na rzecz
zrównoważonego rozwoju
turystyki
Wynik:
• Transparentna prezentacja
osiągnięć w zakresie
zrównoważonego rozwoju
• Transparentna prezentacja dla
zewnętrznych interesariuszy.
1.1 Zaangażuj swoją firmę
W celu opracowania i wdrożenia Systemu Zarządzania Travelife należy wykonać następujące
działania przygotowawcze:
A. Powołaj zespół d/s zrównoważonego rozwoju
Aby zapewnić skuteczne wdrożenie strategii zrównoważonego rozwoju, niezbędne jest
uwzględnienie jej w podstawowych działaniach organizacji. To z kolei wymaga udziału i
zaangażowania na wszystkich szczeblach zarządzania od samego początku. Kadra zarządzająca
musi dysponować niezbędnym czasem i środkami, aby usprawnić proces wdrażania. Musi też
poznać kolejne etapy wdrażania i narzędzia systemu Travelife oraz mieć możliwość promowania
korzyści wynikających z podejmowania działań na rzecz zrównoważonego rozwoju, zarówno
wewnątrz jak i w otoczeniu biznesowym firmy. Bez akceptacji i wsparcia kadry zarządzającej
najwyższego szczebla, trudno będzie pozostałym członkom personelu docenić znaczenie
zaangażowania przedsiębiorstwa w wieloetapowy proces przemian.
Od samego początku ważne jest stworzenie otwartego systemu komunikacji. Aby wszyscy
pracownicy zrozumieli znaczenie zaangażowania przedsiębiorstwa na rzecz zrównoważonego
rozwoju, informowanie o tym można włączyć do agendy rożnych spotkań wewnętrznych w
przedsiębiorstwie. Zaprezentowanie pracownikom zasad systemu zrównoważonego zarządzania
na wczesnym etapie wdrażania może przynieść wymierne korzyści. W mniejszych firmach mogą
nie występować żadne inne poziomy zarządzania poniżej Zarządu lub właściciela spółki, wówczas
korzystnym rozwiązaniem może okazać się zatrudnienie zewnętrznej firmy w celu
profesjonalnego zaprezentowania zagadnień zrównoważonego rozwoju oraz zaangażowania
pracowników. Oczywiście, zaangażowanie kierownictwa jest niezbędne nie tylko w fazie
początkowej procesu wdrażania strategii zrównoważonego rozwoju, ale ma też zasadnicze
znaczenie na każdym etapie procesu realizacji tej strategii.
B. Wyznacz koordynatora ds. zrównoważonego rozwoju
Wyznaczony koordynator ds. zrównoważonego rozwoju będzie w centrum wszystkich działań
związanych ze zrównoważonym rozwojem, a także będzie osobą kontaktową dla branżowego
stowarzyszenia touroperatorów w kwestii zrównoważonego rozwoju w Waszej firmie. Osoba ta
musi być upoważniona do działania w imieniu przedsiębiorstwa, w celu zminimalizowania zbędnej
biurokracji. Nie jest konieczne, żeby funkcja koordynatora ds. zrównoważonego rozwoju była
oddzielnym stanowiskiem pracy, nawet jeśli ze względu na wielkość przedsiębiorstwa byłoby to
19
korzystne. Zagadnienia zrównoważonego rozwoju wpisują się dobrze w zakres działania wielu
działów firmy turystycznej, w szczególności tych związanych z tworzeniem i jakością produktu. W
przypadku małych firm turystycznych rolę koordynatora zrównoważonego rozwoju mogą również
pełnić członkowie kadry zarządzającej lub dyrektor.
... i zespół d/s zrównoważonego rozwoju
Pierwszym zadaniem koordynatora zrównoważonego rozwoju jest powołanie zespołu
składającego się z 2-6 osób (w zależności od wielkości przedsiębiorstwa), reprezentujących
przekrój struktury organizacyjnej firmy. Realizacja polityki zrównoważonego rozwoju musi
obejmować wszystkich członków personelu i w związku z tym należy unikać wyodrębniania zadań
związanych ze zrównoważonym rozwojem jako dodatkowych obowiązków. Ważne jest również to,
aby członkowie zespołu mieli dobrą znajomość produktów i usług oferowanych przez swoją firmę
oraz, żeby byli uprawnieni do planowania działań.
Z tych względów menedżerowie ds. kontraktów, marketingu, produktów, jakości, sprzedaży mogą
być bardzo wartościowymi członkami zespołu. Nawet jeśli poszczególni członkowie zespołu nie
zawsze mają praktyczne doświadczenie ze wszystkich działów przedsiębiorstwa, muszą być
upoważnieni do podejmowania decyzji odnośnie przyszłej polityki i planowania. Ponadto powinni
odgrywać istotną rolę w monitorowaniu i weryfikacji procesu wdrażania zasad zrównoważonego
rozwoju.
Kluczowe funkcje
Kluczowe funkcje koordynatora i zespołu ds. zrównoważonego rozwoju to:
Uruchomienie i koordynacja działań związanych ze zrównoważonym rozwojem;
Przygotowanie, druk i dystrybucja wewnętrznych biuletynów/ broszur na temat
zrównoważonego rozwoju;
Koordynacja szkoleń zrównoważonego rozwoju dla pracowników, a w razie zapotrzebowania
– również dla dostawców;
Zaplanowanie konsultacji / burzy mózgów ze współpracownikami w sprawie możliwych
działań na rzecz zrównoważonego rozwoju;
Konsultacje z dostawcami w kwestiach zrównoważonego rozwoju;
Włączenie pracowników, dostawców i klientów do procesu realizacji polityki i zaplanowanych
działań - osiągnięcie celów zrównoważonego rozwoju wymaga często partnerstwa, które
opera się na porozumieniu, współpracy i działaniu wszystkich trzech grup;
Informowanie wszystkich pracowników na bieżąco o postępie prac w celu utrzymania
dynamiki podjętych działań;
Utrzymywanie kontaktów i aktywne współdziałanie z podmiotami zewnętrznymi w zakresie
zagadnień związanych ze zrównoważonym rozwojem.
C. Zakres obowiązków i powierzonych funkcji
Ważne jest, aby włączyć zadania związane ze zrównoważonym zarządzaniem do zakresu
obowiązków na stanowiskach pracy odpowiednich pracowników w firmie.
20
Poniższa tabela przedstawia, jak różni pracownicy i działy przedsiębiorstwa mogą wspierać i
pomagać w realizacji polityki zrównoważonego rozwoju i wyznaczonych celów:
Główne stanowiska i
działy przedsiębiorstwa Jak mogą sie zaangażować
Zarząd • Zapewnienie środków i wyraźna deklaracja, wewnątrz i na zewnątrz firmy,
zaangażowania na rzecz zrównoważonego rozwoju
Dyrektor i Dział d/s Zasobów
Ludzkich
• Włączenie zadań i obowiązków w zakresie zrównoważonego rozwoju do
opisów stanowisk pracy i oceny pracowników
Menedżerowie d/s
Produktu/Kontraktowania
• Włączenie zaangażowania dostawców na rzecz zrównoważonego
rozwoju, jako kryterium wyboru.
• Włączenie klauzul zrównoważonego rozwoju do umów zawieranych z
dostawcami (osoby zawierające kontrakty z dostawcami są
najważniejszym ogniwem)
Menedżerowie i
Przedstawiciele d/s
Destynacji
• Omawianie zagadnień zrównoważonego rozwoju i związanych z nimi
celów firmy w ramach regularnych kontaktów z dostawcami
• Zbieranie informacji, opinii od hoteli i pozostałych dostawców
• Wspieranie rozpowszechniania polityki zrównoważonego rozwoju oraz
materiałów szkoleniowych i informacyjnych
Doradcy Prawni
• Udzielanie porad prawnych na temat formułowania i egzekwowania
klauzul dotyczących zrównoważonego rozwoju wpisanych do umów z
dostawcami
Menedżer ds. Marketingu
• Opracowanie planu marketingowego i sposobów komunikacji strategii
zrównoważonego rozwoju firmy
• Wyróżnianie dostawców poprzez dodatkową promocję dla tych, którzy
osiągają dobre wyniki w zakresie zrównoważonego rozwoju
Menedżer ds. Finansowych • Analizuje koszty związane z realizacją celów w zakresie zrównoważonego
rozwoju w ramach łańcucha dostaw i ich wpływ na ceny usług
Menedżerowie d/s
Jakości/Zdrowia i
Bezpieczeństwa
• Monitorowanie przestrzegania standardów jakości, zdrowia i
bezpieczeństwa wśród dostawców
• Włączenie badania efektywności w zakresie zrównoważonego rozwoju
do systemu monitorowania dostawców
Zespół d/s Zrównoważonego
Rozwoju
• Koordynacja programu zrównoważonego rozwoju
• Doradztwo w zakresie zrównoważonego rozwoju, wsparcie techniczne,
itp.
Dział Wewnętrznej
Komunikacji lub Zespół d/s
Szkoleń
• Pomoc w organizowaniu szkoleń z zakresu zrównoważonego rozwoju dla
pracowników i dostawców
Uwaga: Ważne jest również, aby pamiętać, że istnieją duże różnice pomiędzy strukturą i podziału ról pracy w
Poniższa tabela przedstawia ogólny podział funkcji. Nazwy działów i stanowisk mogą się różnić, ponieważ
firmy mają różne struktury. Niemniej jednak, niezależnie od struktury firmy, ważne jest, aby zaangażować
kluczowych pracowników ze wszystkich istotnych obszarów. Tabela ta może pomóc w identyfikacji
pracowników o różnych kompetencjach, którzy powinni być zaangażowani do opracowania i wdrożenia
polityki zrównoważonego rozwoju i planu działania.
Ważne jest również, aby pamiętać, że istnieją duże różnice pomiędzy strukturą i podziałem ról w pracy w
małych i dużych biurach podróży. U wielu małych touroperatorów menedżerów i członkowie personelu
często pełnią kilka różnych funkcji w swoich firmach.i dużych touroperatorów. Z wielu małych
21
D. Pogłębianie wiedzy i zdobywanie doświadczenia
Kursy szkoleniowe, adresowane do różnych odbiorców, stanowią źródło praktycznej wiedzy o tym
jak promować cele zrównoważonego rozwoju w ramach każdego działu przedsiębiorstwie.
Koordynator / manager zrównoważonego rozwoju musi mieć wiedzę na temat turystyki i
zrównoważonego rozwoju oraz dobrą znajomość systemu zarządzania i narzędzi Travelife.
Szkolenie Travelife
Szkolenie internetowe Travelife na temat zrównoważonego rozwoju turystyki prowadzi do
formalnej certyfikacji. Ważne jest, aby powołany zespół ds. zrównoważonego rozwoju zapoznał
się z ze wszystkimi tematami wchodzącymi w skład szkolenia Travelife. Inni pracownicy mogą
wybrać tylko te moduły, które są związane z zakresem ich obowiązków.
Szkolenie Travelife on-line obejmuje moduły i narzędzia dotyczące następujących obszarów:
Zrównoważone zarządzanie
Zarządzanie wewnętrzne
Łańcuch dostaw w turystce (transport, zakwaterowanie, wycieczki i atrakcje turystyczne,)
Rodzaje turystyki (sport zimowy, rejsy wycieczkowe, golf, turystyka przyrodnicza)
Współpraca z destnacjami
Komunikacja z klientami
Każdy moduł dotyczy problemów i możliwych rozwiązań z punktu widzenia touroperatora.
Szkolenie jest wzbogacone o ponad 200 istniejących "dobrych praktyk" prezentujących to, co
touroperatorzy już osiągnęli w zakresie zrównoważonego rozwoju. Szkolenie kończy się
egzaminem on-line, mającym na celu uzyskanie osobistego certyfikatu Travelife. Przed
przystąpieniem do egzaminu można skorzystać z próbnego testu, który oprócz pytań zawiera
wskazówki i omówienie poprawnych odpowiedzi. Formalny egzamin można zdawać kilka razy w
roku, zgłaszając się do krajowego stowarzyszenia biur podróży i / lub Travelife.
Szkolenia zaawansowane
Oprócz podstawowego szkolenia Travelife zaleca się zapoznanie z bardziej zaawansowanymi
kursami. Ta edukacja może mieć charakter wewnętrzny lub zewnętrzny i może skupiać się na
konkretnych potrzebach firmy.
E. Misja zrównoważonej turystyki
Punktem wyjścia do opracowania strategii zrównoważonego rozwoju jest publiczne zobowiązanie
do zrównoważonego rozwoju w formie deklaracji misji przedsiębiorstwa. Deklaracja taka powinna
informować wszystkie zainteresowane strony, w ramach organizacji i poza nią, o zaangażowaniu w
zrównoważony rozwój. Misja to krótkie oświadczenie Zarządu przedsiębiorstwa opisujące
fundamentalne wartości, dotyczące zasad i intencji, respektowane przez przedsiębiorstwo.
Deklaracja misji powinna:
Formułować jasno i zwięźle intencje przedsiębiorstwa w zakresie zrównoważonego
rozwoju
Odzwierciedlać zaangażowanie przedsiębiorstwa
Uwzględniać korzyści społeczne
Być szczera
22
Oto przykład misji zrównoważonego rozwoju:
"Naszą misją jest wniesienie wkładu w rozwój społeczeństwa zrównoważonego i zrównoważony
rozwój turystyki. Nasze cele to: ograniczenie negatywnych skutków środowiskowych, społeczno-
kulturowych i ekonomicznych naszej działalności gospodarczej poprzez udoskonalenie naszej
polityki i standardów w zakresie organizacji turystyki. Będziemy wspierać naszych dostawców w
osiąganiu wyższych standardów w zakresie zrównoważonego rozwoju, stymulować wzrost
świadomości wśród naszych klientów i motywować ich do bardziej zrównoważonych zachowań. "
F. Angażowanie pracowników za pośrednictwem wewnętrznego systemu
komunikacji przedsiębiorstwa
Wewnętrzna kampania informacyjna może być pomocna w zaangażowaniu wszystkich
pracowników w realizacji wyznaczonych przez przedsiębiorstwo celów zrównoważonego rozwoju i
osiągnięciu trwałych efektów podjętych działań.
Wszyscy pracownicy powinni zostać poinformowani o tym, czego się od nich oczekuje i jak ich
praca będzie dostosowana do celów realizacji zrównoważonego rozwoju w firmie. Muszą także
wiedzieć, w jaki sposób mogą wnieść swój wkład w oparciu o posiadaną wiedzę i własne pomysły.
Opracowanie oraz rozpowszechnianie informacji i materiałów szkoleniowych wśród pracowników
może być realizowane w formie warsztatów, spotkań informacyjnych, zbierania opinii lub
komunikatów rozsyłanych do pracowników za pośrednictwem wewnętrznej sieci internetowej.
1.2 Dokonaj oceny bazowej
Zanim zostaną podjęte jakiekolwiek działania związane
wdrażaniem zasad zrównoważonego rozwoju niezbędna jest
ocena aktualnej sytuacji. Pozwoli ona na wytyczenie kierunków
strategii zrównoważonego rozwoju przedsiębiorstwa i
programu działania, a także stanowić będzie punkt odniesienia
do oceny efektywności wdrożonych rozwiązań w przyszłości.
Dzięki systematycznej identyfikacji oddziaływań, łatwiej będzie
wyodrębnić rzeczywiste lub potencjalne ryzyka negatywnych
oddziaływań środowiskowych, społeczno-kulturowych i
ekonomicznych.
Ocena bazowa obejmuje następujące etapy:
A. Przegląd elementów łańcucha dostaw przedsiębiorstwa
B. Identyfikacja oddziaływania produktów i usług przedsiębiorstwa
C. Identyfikacja całkowitego oddziaływania przedsiębiorstwa
A. Przegląd elementów łańcucha dostaw przedsiębiorstwa
Punktem wyjścia do dokonania oceny bazowej jest określenie istotnych elementów łańcucha
dostaw. Można je określić w oparciu o następujące obszary działalności: zarządzanie wewnętrzne,
łańcuch dostaw (w tym zakontraktowane produkty, usługi i dostawców), relacje z destynacjami
23
oraz relacje z klientami. W większości przypadków powinny one obejmować następujące
elementy:
Zarządzanie wewnętrzne
Biura, siedziby
Zatrudniony personel wg krajów
Zakup produktów i materiałów biurowych
Zakup środków do drukowania
Zawieranie umów z podmiotami zewnętrznymi
Łańcuch dostaw:
Transport
Rodzaj transportu w pakietach turystycznych (samolot, autokar, samochód, prom, statek
rejsowy itp.)
Całkowity dystans do pokonania poszczególnymi środkami transportu podczas podróży
Częstotliwość użytkowania środków transportu podczas sezonu turystycznego (bazowa
ocena powinna być dokonana w oparciu o dane z pełnego sezonu lub roku prowadzenia
działalności).
Zakwaterowanie
Baza noclegowa oferowana w produktach, pakietach turystycznych (hotele, hostele,
kempingi, apartamenty, itp.)
Ilość świadczonych usług zakwaterowania w różnych destynacjach i ich znaczenie dla
przedsiębiorstwa (ilość turystów/ rok).
Oferowane atrakcje turystyczne
Rodzaje atrakcji turystycznych/wycieczek oferowane w pakiecie (golf, nurkowanie, sporty
wodne, safari, zwiedzanie itp.).
Rodzaje atrakcji turystycznych/wycieczek nie oferowanych w pakiecie, ale oferowanych
przez przedsiębiorstwo za pośrednictwem lokalnych pośredników (np. program lokalnych
wycieczek).
Destynacje
Najważniejsze destynacje i ilość sprzedanych pakietów.
Kanały komunikacji z klientami
Zakres narzędzi i materiałów informacyjnych (różnego rodzaju) przeznaczonych dla
klientów zarówno przed jak i po dokonaniu rezerwacji.
Stosowane środki przekazywania informacji do klientów (tj. broszury informacyjne w
recepcjach hoteli, wiadomości automatycznie przesyłane do klientów droga mailową,
telefonicznie lub SMS-em, itp.).
Sytuacje, w których klienci otrzymują informacje ustne.
24
B. Identyfikacja oddziaływania produktów i usług przedsiębiorstwa
Jako drugi krok, należy określić zasadniczy środowiskowy, gospodarczy i społeczno-kulturowy
wpływ każdego z elementów łańcucha dostaw w przedsiębiorstwie. Ocena powinna być zrobiona
w oparciu sezon sprzedaży lub rok kalendarzowy.
W przypadku zarządzania wewnętrznego taka ocena jest prosta, ponieważ można jej dokonać w
oparciu o wewnętrzne dane dotyczące zużycia energii i kosztów prowadzenia biura lub w oparciu
o politykę zatrudnienia realizowaną w przedsiębiorstwie. Bardziej skomplikowane jest określenie
zakresu oddziaływań związanych z łańcuchem dostaw, destynacjami lub wpływu zachowań
klientów.
Touroperatorzy współpracują często z dużą liczbą dostawców, klientów i destynacji i nie zawsze
jest możliwa ocena i określenie społecznego i środowiskowego wpływu każdego indywidualnego
dostawcy lub klienta. W takich przypadkach firma może skorzystać z zewnętrznych i obiektywnych
informacji, które pozwolą sklasyfikować dostawców np. jako "dobrych", "średnich" lub
"umiarkowanych", bez konieczności przeprowadzenia oceny ich oddziaływania poprzez
przeprowadzenie własnych badań.
Dobre praktyki
‘Dobre praktyki‘ to stosowanie określonych technologii, praktyk zarządzania i procesów
zarządzania, które przyczyniają się do minimalizacji negatywnych skutków i maksymalizacji
pozytywnych wpływów.
Na przykład, zużycie wody przez hotel powoduje wpływ na zasoby wodne. Zużycie wody można
jednak zmniejszyć przez zastosowanie nowych technologii (np. głowice prysznica o regulowanym
lub obniżonym przepływie, inne urządzenia oszczędzające wodę), metody zarządzania (np.
wdrożenie dobrych praktyk w celu zminimalizowania ilości wody zużywanej przez personel
podczas czyszczenia pomieszczeń), oraz procesy zarządzania (takie jak monitorowanie zużycia
wody i stosowanie systemów zarządzania zapewniających utrzymanie zużycia wody poniżej celów
wyznaczonych w hotelowej strategii zarządzania środowiskowego).
Podobnie, warunki pracy w hotelu mogą być lepsze dzięki zastosowaniu różnych urządzeń i
technologii (np. oszczędzających wkład pracy), dobrych praktyk w zarządzaniu ( np. odpowiednie
układanie grafików zmian personelu) oraz procesów zarządzania (np. monitorowanie warunków
pracy, aby były zgodne ze strategią hotelu w kwestiach pracowniczych).
Standardy dobrych praktyk
Dla każdego typu dostawcy lub destynacji można określić zestaw dobrych praktyk zawierający
wszystkie istotne obszary wpływu. Na przykład w odniesieniu do bazy noclegowej, niektóre z
następujących kwestii są uważane za istotne: zużycie energii, zużycie wody, ścieki, polityka
społeczna, różnorodność biologiczna i zaopatrzenie. Razem tworzą standard dobrych praktyk,
który jest stosowany do określania efektywności wdrażania zrównoważonego rozwoju przez
dostawców. Ponieważ pewne kwestie są bardziej istotne od innych, stosuje się "wagi", aby określić
ważność każdej z dobrych praktyk. Na przykład utylizacja odpadów jest oceniana wyżej niż
zainstalowanie paneli słonecznych.
Ocena i audyt dobrych praktyk u dostawców pozwoli dalej podzielić ich na grupy wg
efektywności działania, na przykład: dobry i zły, lub złoty, srebrny i brązowy. Certyfikat
zrównoważonego rozwoju na podstawie audytu zewnętrznego jest gwarancją podjęcia
25
odpowiednich działań i osiągania poziomu efektywności przez dostawców w szerokim zakresie
standardów.
Od końca 1990 roku kilku touroperatorów, takich jak TUI, MyTravel Northern Europe, Colorado
Suisse i Aurinkomatkat, opracowały standardy audytu bazy noclegowej. Pomimo zebranych
cennych doświadczeń okazało się, że koszty po stronie touroperatorów, wynikające z
przeprowadzonej oceny dostawcy i przechowywanie danych są stosunkowo wysokie,
Jednocześnie okazało się, że różnice pomiędzy touroperatorami w określeniu standardów i
procedur oceny często prowadziły do nieporozumień i rozdrażnienia wśród dostawców.
W celu sformułowania jednoznacznych oczekiwań wobec dostawców, Travelife opracował
standardową listę dobrych praktyk dla każdego rodzaju przedsiębiorstwa. Listy kontrolne zostały
opracowane we współpracy z różnymi grupami interesów i zainteresowanymi stronami. Ponadto
są one zgodne z obowiązującymi systemami dobrych praktyk i systemami certyfikacji w zakresie
zrównoważonego rozwoju. Kryteria obejmują standardy środowiskowe oraz kwestie społeczne,
takie jak zużycie wody, energii, gospodarka odpadami, środki czyszczące, zakupy lokalne i
zatrudnienie lokalnej siły roboczej, polityka środowiskowa, systemy zarządzania i certyfikacji
środowiskowej.
Zbieranie, przechowywanie i udostępnianie danych
Touroperatorzy współpracują często z dużą liczbą dostawców. Z niektórymi przez długi okres
czasu, z innymi krócej lub przypadkowo. Byłoby bardzo kosztowne, jeżeli każdy touroperator
musiałby zbierać dane dotyczące zrównoważonego rozwoju od wszystkich swoich dostawców.
Ponadto, poszczególni dostawcy mogliby być poirytowani w obliczu próśb różnych
touroperatorów o przesyłanie podobnych list kontrolnych. W celu rozwiązania tego problemu,
Travelife stworzył centralną bazę danych on-line, w celu przechowywania, oceny i wymiany
informacji o realizacji zrównoważonego rozwoju przez dostawców: Zrównoważony System
Travelife dla Hoteli i Miejsc Zakwaterowania.
System pozwala dostawcom na ewaluację własnej działalności on- line, która może być następnie
poddana ocenie w siedzibie firmy przez zewnętrznego audytora. Audyt jest powiązany z
systemem przyznawania oznakowania Travelife: Brąz, Srebrny i Złoty. Wyniki audytów są potem
udostępnione wszystkim operatorom uczestniczącym w systemie.
Dzięki uczestnictwu w Systemie Travelife dla Hoteli, touroperatorzy mają łatwy dostęp do
informacji dotyczących działalności swoich dostawców na rzecz zrównoważonego rozwoju
turystyki.
Ogólna efektywność w zakresie zrównoważonego rozwoju u dostawców danej firmy jest
mierzona przy pomocy wskaźnika obliczanego jako procent liczby dostawców, którzy spełniają
normy oznakowania Travelife Brąz, Srebrny lub Złoty w stosunku do całkowitej liczby dostawców
(np. noclegi, szkoły nurkowania, przewoźnicy)
Travelife dla Hoteli i Miejsc Zakwaterowania:
Koncentruje się na najistotniejszych oddziaływaniach aby ułatwić porównanie różnych
przedsiębiorstw.
Podnosi poziom świadomości dostawców, daje im techniczne możliwości i motywuje do
zaangażowania się w realizację programu na rzecz zrównoważonego rozwoju turystyki.
Zbiera informacje o zakresie w jakim dobre praktyki są realizowane w przedsiębiorstwie.
26
Oferuje instrumenty do gromadzenia informacji o poziomie efektywności
przedsiębiorstwa, m.in. w oparciu o efekty zaangażowania różnych dostawców firmy.
Instrumenty te zawierają listy kontrolne, formularze sprawozdawcze i porady, w jaki
sposób zebrać informacje. Ankiety przeprowadzone wśród konsumentów lub uzyskane
inne nieformalne komentarze również mogą być ważnym źródłem informacji. Tam gdzie
to możliwe, informacje będzie można zgromadzić na podstawie ewidencji
administracyjnej, finansowej lub ewidencji działań związanych z realizowanym systemem
zarządzania
Dzięki regularnie przeprowadzanym kontrolom efektywności (minimum raz na 2 lata), postępy przedsiębiorstwa są monitorowane.
Audyty są wykonywane przez niezależnych zewnętrznych audytorów.
.
C. Ocena całkowitego oddziaływania przedsiębiorstwa
Po określeniu efektywności działań na rzecz zrównoważonego rozwoju wśród swoich
indywidualnych dostawców, następnym etapem jest ocena bazowa efektywności Waszej firmy w
zakresie zrównoważonego rozwoju. Podobnie jak w przypadku dostawców, Travelife opracował
zestaw wskaźników i standardów dobrych praktyk w celu określenia efektywności działań
Waszego przedsiębiorstwa. Wskaźniki te odnoszą się do różnych obszarów firmy, na przykład:
Zrównoważone zarządzanie
Procent pracowników posiadających certyfikat odbycia szkolenia Travelife.
Sformułowanie deklaracji misji przedsiębiorstwa i strategii na rzecz zrównoważonego
rozwoju.
Zarządzanie wewnętrzne
Czy pracownicy mają formalne umowy o pracę?
Czy pracownicy są motywowani do korzystania z przyjaznego środowisku transportu do/z
pracy?
Procent zużycia papieru pochodzącego z recyklingu lub produkowanego w sposób
przyjazny dla środowiska w odniesieniu do całkowitego zużycia papieru na cale biurowe i
materiały promocyjne.
Korzystanie z ‘zielonej energii.
27
Zarządzanie łańcuchem dostaw
Czy klauzule dotyczące zrównoważonego rozwoju są zawarte w podpisywanych przez
przedsiębiorstwo kontraktach?
Procent noclegów w miejscach zakwaterowania posiadających certyfikat Travelife Bronze,
Silver lub Gold.
Procent usług transportowych do destynacji zawierających opłatę z tyt. emisji CO2.
Destynacje
Czy wspieracie społeczne i środowiskowe inicjatywy w destynacji?
Relacje z klientami
Czy kwestie związane ze zrównoważonym rozwojem są omawiane w najważniejszych
publikacjach?
Czy dokumentacja wykupionych usług, przekazywana klientom, zawiera informacje
dotyczące programu zrównoważonego rozwoju realizowanego w destynacji?
Odpowiadając na powyższe pytania dokonacie oceny bazowej Waszego przedsiębiorstwa.
W oparciu o tę ocenę możecie zdefiniować strategię firmy oraz plan działania, który podniesie
poziom efektywności Waszego przedsiębiorstwa w zakresie zrównoważonego rozwoju.
1.3 Opracowanie strategii na rzecz zrównoważonego rozwoju
W oparciu o misję zrównoważonego rozwoju oraz informacje zebrane w ocenie bazowej
przedsiębiorstwo może opracować strategię zrównoważonego rozwoju. Strategia ta ustanawia
ramy dla określenia, monitorowania i stałego podnoszenia efektywności środowiskowych i
społecznych aspektów działalności przedsiębiorstwa. Strategia określa szczegółowo cele, które
przedsiębiorstwo zamierza osiągnąć w średnioterminowym okresie czasu (np. 5 lat). Spełnia
zarówno wewnętrzną i zewnętrzną rolę:
Wewnętrznie - promuje zrównoważone cele przedsiębiorstwa wśród wszystkich pracowników i
określa ich indywidualne role w opracowaniu i realizacji strategii. W rezultacie, zrównoważony
rozwój staje się podstawowym i nieodłącznym atutem organizacji. Strategia powinna określać cel i
działania firmy na rzecz zrównoważonego rozwoju w jednym dokumencie.
Zewnętrznie – stanowi wskazanie dla klientów, dostawców i interesariuszy z branży turystycznej
jak firma zamierza kontrolować oddziaływanie swoich produktów i usług aby stać się
zrównoważonym touroperatorem.
Strategia zrównoważonego rozwoju powinna mieć wsparcie ze strony zarządu i kierownictwa
wyższego szczebla, i obejmować działania zarówno w siedzibie firmy jak i wszystkie operacje w
regionach oraz zagranicą. Strategia przedsiębiorstwa na rzecz zrównoważonego rozwoju powinna
mieć formę pisemną ponieważ będzie to stanowić potwierdzenie , że cała kadra zarządzająca
popiera zasady i znaczenie zrównoważonego rozwoju i będzie zaangażowana we wdrożenie
strategii w przedsiębiorstwie i w łańcuchu dostaw.
28
A. Tworzenie strategii
Zespół odpowiedzialny za opracowanie strategii (Zespół ds. Zrównoważonego Rozwoju)
powinien składać się z przedstawicieli różnych działów przedsiębiorstwa, w tym zarządzania
produktem, jakością, zdrowiem i bezpieczeństwem. Proces tworzenia powinien też obejmować
konsultacje z interesariuszami, w tym z pracownikami i dostawcami.
W oparciu o deklarację misji i ocenę bazową Zespól ds. Zrównoważonego Rozwoju opracowuje
koncepcję strategii, kadra zarządzająca uzupełnia tekst swoimi komentarzami i całość podpisuje
dyrektor przedsiębiorstwa. Poszczególne etapy powinny być oczywiście zgodne z procedurami
obowiązującymi w procesie planowania strategicznego w przedsiębiorstwie.
Kilka wskazówek, które należy wziąć pod uwagę przy opracowywaniu strategii:
Nie należy wdrażać żadnych działań związanych ze zrównoważonym rozwojem przed
sporządzeniem strategii w formie pisemnej. Jeśli cele nie zostaną precyzyjnie określone,
istnieje ryzyko, że nie uda się zrealizować opracowanej strategii. Pracownicy nie będą
zmotywowani, jeśli nie będą mieli jasno określonego kierunku działania i celu, do którego
mają zmierzać.
Cele i planowane działania w zakresie zrównoważonego rozwoju powinny być określone w
oparciu o wcześniejszą ocenę bazową i deklarację misji. Postawione cele są podstawą do
określenia niezbędnych działań, natomiast zrealizowanie celu będzie świadczyć o
efektywności zrównoważonego zarządzania.
Wszyscy menedżerowie w przedsiębiorstwie muszą popierać strategię zrównoważonego
rozwoju i powinni zaangażować się w jej wdrażanie i monitoring.
Sformułowana strategia powinna być elastyczna. Kiedy zaczniecie ją wdrażać i
zdobędziecie trochę doświadczenia, może się okazać, że będziecie chcieli ją lekko
zmodyfikować lub rozszerzyć.
Strategia powinna być opisana w taki sposób, aby uwzględniała zmiany, które będą
zachodzić zarówno wewnątrz przedsiębiorstwa jak i w jego otoczeniu.
Zostawcie przestrzeń na późniejsze kontynuowanie i ewolucję przyjętej strategii. Ideałem
byłaby deklaracja regularnej ewaluacji i rozwoju strategii zrównoważonego rozwoju. W
praktyce będziecie musieli regularnie analizować przyjętą strategię i sprawdzać jej
adekwatność do aktualnych możliwości.
Nie bądźcie zbyt ambitni w stawianiu celów. Jeśli postawione cele są zbyt ambitne,
najczęściej mają małe szanse, albo wcale nie mają szans, na realizację.
Zaangażuj swoich dostawców, przedstawicieli różnych społeczności i innych interesariuszy
w procesie opracowywania i formułowania strategii. Przedyskutowanie pomysłów i idei z
kilkoma dostawcami Waszej firmy i skorzystanie z ich opinii może okazać się korzystne dla
opracowania solidnej strategii.
Nie musicie od razu osiągnąć wszystkich postawionych celów w drodze do realizacji
zrównoważonego rozwoju. Możecie zacząć od podjęcia najłatwiejszych i najprostszych działań,
które, choć dają ograniczone rezultaty, stopniowo zwiększą Waszą efektywność w zakresie
zrównoważonego rozwoju.
29
B. Treść
Treść strategii powinna odzwierciedlać podstawowe procesy w przedsiębiorstwie, w tym cykl życia
pakietu wakacyjnego: od etapu planowania produktu poprzez kontraktowanie poszczególnych
usług aż do momentu realizacji świadczeń:
Zarządzanie wewnętrzne
Zarządzanie produktem
Zarządzanie łańcuchem dostaw
Współpraca z destynacjami
Relacje z klientem
Chociaż nie ma precyzyjnie określonych wymogów na temat tego, co powinno się znaleźć w treści
strategii, to jednak trzeba powiedzieć, że dobra strategia generalnie powinna być:
Zgodna z Waszą deklaracją misji i/lub celami strategii Waszego przedsiębiorstwa
Opracowana konkretnie dla i przez Wasze przedsiębiorstwo, a nie skopiowana z innej
firmy.
Odnosić się do wszystkich pięciu wymienionych powyżej obszarów działalności
przedsiębiorstwa.
Uwzględniać wszystkie kluczowe kwestie, w tym skutki oddziaływania przedsiębiorstwa
zidentyfikowane w ocenie bazowej.
Korespondować z charakterem, skalą oraz skutkami działalności i usług świadczonych
przez przedsiębiorstwo.
Stawiać jasne, uczciwe i realistyczne cele.
Być zgodna z obowiązującym prawem, przepisami i kodeksami postępowania.
Dawać przekaz o nieustannym dążeniu Waszego przedsiębiorstwa do podnoszenia
efektywności w zakresie zrównoważonego rozwoju.
Dotyczyć zarówno produktów jak i usług.
Obejmować wszystkich pracowników przedsiębiorstwa i być zrozumiała dla wszystkich w
przedsiębiorstwie.
Zakładać udział dostawców w w aspiracjach przedsiębiorstwa w zakresie zrównoważonego
rozwoju.
Zapewniać pełne zaangażowanie w rozpowszechnianiu idei zrównoważonego rozwoju
wśród interesariuszy, w tym dostawców i konsumentów.
Być dostępna dla wszystkich zainteresowanych spoza przedsiębiorstwa.
Zawierać deklarację, podpisaną przez Zarząd przedsiębiorstwa, o pełnym wsparciu
kierownictwa dla opracowanej strategii na rzecz zrównoważonego rozwoju.
Ważne jest, aby pamiętać, że Wasze przedsiębiorstwo musi założyć takie cele i działania w
ramach realizowanej strategii, aby nie wpływały negatywnie na jego konkurencyjność . W
związku z tym, celem nie powinno być osiągnięcie wszystkiego od razu, lecz ciągłe doskonalenie,
ukierunkowane na osiąganie kolejnych celów w zakresie zrównoważonego rozwoju, a także
wspieranie takiego podejścia wśród swoich dostawców. Zrównoważony rozwój przynosi korzyści
biznesowe, a zatem powinien być realizowany z uwzględnieniem wszystkich aspektów działalności
biznesowej przedsiębiorstwa.
30
C. Deklaracja strategii
Aby poinformować pracowników i interesariuszy zewnętrznych o zaangażowaniu Waszej firmy w
zrównoważony rozwój, trzeba sformułować deklarację Strategii na rzecz Zrównoważonego
Rozwoju. To pisemne oświadczenie, podpisane przez zarząd przedsiębiorstwa, opisuje założenia
przyjętej strategii. Oświadczenie powinno być krótkie ( 0,5 – 2 stron) i jasno sformułowane.
Ponadto, powinno być napisane w w macierzystym języku i przetłumaczone na języki głównych
krajów i regionów, w których przedsiębiorstwo prowadzi swoją działalność, tak aby było
zrozumiałe dla dostawców w kraju i zagranicą. Powinno zawierać opis celów i działań przyjętych
do realizacji w ramach strategii.
D. Komunikowanie strategii
Dostawcom
Realizacja zamierzonych celów wymaga powiadomienia grona dostawców o przyjętej strategii.
Przekaz powinien zawierać informację zarówno o Waszych oczekiwaniach wobec dostawców w
kwestii zastosowania odpowiednich sposobów zarządzania (np. System Zrównoważonego
Zarządzania Travelife), a także o celach, które zamierzacie osiągnąć w ramach podjętej
współpracy.
Starajcie się, aby Wasz przekaz były prosty, zwięzły i, tam gdzie to możliwe, połączcie siły z
innymi touroperatorami współpracującymi z tymi samymi dostawcami. Wasz komunikat powinien
także zawierać szczegóły ram czasowych na realizację przyjętej strategii oraz rozpoznawalności i
promocji, jaką, być może, zaoferujecie swoim dostawcom, którzy będą mogli pochwalić się
największymi postępami. Z komunikatu powinno także wynikać jakie kryteria, dotyczące
zrównoważonego rozwoju, Wasze przedsiębiorstwo ma zamiar włączyć do treści zawieranych
umów z dostawcami, a także, z jakich źródeł i jakiego rodzaju wsparcia mogą oczekiwać, aby
sprostać tym kryteriom.
Strategię zrównoważonego rozwoju można komunikować powszechnymi kanałami. Zazwyczaj jest
to kombinacja materiałów drukowanych, wspartych przez nieformalne spotkania i dyskusje z
dostawcami i lokalnymi agentami przedsiębiorstwa. Inne sposoby komunikowania strategii i
programu swoim dostawcom to, m.in. warsztaty (albo w wybranych destynacjach lub włączone do
programu regularnie organizowanych eventów), strony internetowe, listy kontrolne i
kwestionariusze, mające na celu podkreślenie kluczowych aspektów Waszej strategii, drukowane
materiały, takie jak: ulotki, plakaty i instrukcje.
Pracownikom przedsiębiorstwa
Komunikacja wewnętrzna jest uważana za podstawowe narzędzie do wewnętrznej integracji w
przedsiębiorstwie, podnoszenia morale pracowników i promowania transparentności. Przejrzysty
system komunikacji wewnętrznej pomoże rozpowszechnić kulturę wewnątrz przedsiębiorstwa,
zgodną z zasadami zrównoważonego rozwoju.
Forma komunikowania strategii zrównoważonego rozwoju i zaplanowanych działań
pracownikom powinna przyciągać ich uwagę podczas wewnętrznych spotkań w
przedsiębiorstwie.
Zagadnienia zrównoważonego rozwoju powinny się znaleźć w programie regularnych
spotkań pracowników.
31
Deklaracja zasad zrównoważonego rozwoju powinna znaleźć się w pakiecie adaptacyjnym dla
nowych pracowników, a ocena efektywności ich działania w przedsiębiorstwie powinna opierać
się na wskaźnikach uwzględniających elementy zrównoważonego rozwoju.
Klientom i innym interesariuszom
Informacja o realizowanej strategii zrównoważonego rozwoju powinna być zamieszczona w
materiałach promocyjnych Waszej firmy, w katalogach produktów i broszurach oraz na stronie
internetowej.
1.4 Przygotowanie i realizacja Planu Działania
Kiedy strategia zrównoważonego rozwoju zostanie przyjęta, można przystąpić do opracowania
planu działań, które zapewnia jej realizację. Plan działań określi jakie zadania i czynności należy
podjąć w celu osiągnięcia określonych celów w zakresie strategii zrównoważonego rozwoju.
Strategia obejmuje perspektywę średnioterminową (ok. 5 lat), natomiast plan działania ma
charakter krótkoterminowy (1-2 lat).
Opracowanie programu będzie obejmować szereg kluczowych zadań, w tym:
1. Określenie priorytetów w zakresie
obszarów podejmowanych działań;
2. Zdefiniowanie celów i określenie działań;
3. Określenie harmonogramu,
obowiązków i budżetu;
A. Określenie priorytetów w zakresie obszarów podejmowanych działań
Realizacja strategii zrównoważonego rozwoju to nieustający proces i żadne przedsiębiorstwo nie
staje się zrównoważone z dnia na dzień.
Kiedy zaczynacie realizować program, najlepiej przetestować założenia dotyczące obszarów
podejmowanych działań w ramach etapu pilotażowego. To pozwoli stwierdzić, które działania się
sprawdzają, a które - nie. Ponadto, umożliwi dopracowanie zaplanowanych działań przed ich
rozpoczęciem i w konsekwencji podniesie ich efektywność. Na przykład:
Skoncentrujcie się na konkretnym typie dostawcy – na przykład tych, którzy zapewniają
największą podaż usług dla Waszego przedsiębiorstwa, ( tj. duże lub małe hotele, lokalni
agenci, organizatorzy lokalnych wycieczek, itp.);
Skoncentrujcie się na najistotniejszych skutkach negatywnego oddziaływania w łańcuchu
dostaw (np. w kwestiach, które budzą najwięcej wątpliwości lub otrzymujecie najwięcej
skarg);
Skupcie się na Waszych kluczowych destynacjach lub tych destynacjach, w których macie
możliwość współdziałania z innymi touroperatorami lub lokalnymi partnerami;
Wybór drobnych lub łatwych do osiągnięcia, krótkoterminowych celów na początek
będzie doskonałą motywacją dla Waszych dostawców i pracowników do podejmowania
bardziej ambitnych zadań w przyszłości.
32
B. Określenie działań
Planując działania powinniście wziąć pod uwagę następujące czynniki:
Wyniki przeprowadzonej oceny bazowej.
Cele wyznaczone w strategii zrównoważonego rozwoju i minimalne kryteria przyjęte w
Waszej firmie.
Akceptację kierownictwa Waszej firmy dla wszystkich wyznaczonych celów i działań.
Dostępne środki na realizację programu.
Zaangażowanie pracowników na różnych, kluczowych stanowiskach w procesie ustalania
priorytetowych zadań.
Transparentność działań. Jeśli będziecie planować swoje działania w konsultacji ze
współpracownikami i dostawcami, zwiększacie szanse powodzenia w realizacji programu i
jednocześnie motywujecie wszystkich do większego zaangażowania..
Konsultacje z kluczowymi interesariuszami, np. lokalnymi władzami w destynacji lub
właścicielami zakontraktowanych hoteli, są istotne, aby mieć pewność, że oni też
akceptują Waszą strategię.
Koordynacja działań z innymi touroperatorami lub stowarzyszeniem branżowym w celu
osiągnięcia większej efektywności.
Ograniczenie liczby zadań, które chcecie zrealizować jedynie do tych, które są realne i
biorą pod uwagę możliwości Waszych dostawców.
Stawiane cele i podejmowane działania powinny być określone zgodnie z zasadą SMART,
tj. Szczegółowe, Mierzalne, Ambitne, Realistyczne i Terminowe.
Określenie priorytetów z uwzględnieniem środków, które zamierzacie wykorzystać w
procesie realizacji. Zanotujcie argumenty, które zdecydowały o nadaniu priorytetu
konkretnym działaniom.
Postarajcie się, aby Wasz plan działania był zwięzły i sformułowany w punktach. Jeśli
potrzebne będą wyjaśnienia, można je dołączyć pod koniec programu.
Działania i zadania mogą być zestawione w tabeli, która będzie ważnym elementem programu
zrównoważonego rozwoju, ponieważ pozwoli na regularną kontrolę stanu realizacji zadań.
W fazie planowania jest ważne jest, aby sprawdzić uregulowania prawne, zarówno w kraju, jak
również w destynacjach zagranicą. Być może Wasze przedsiębiorstwo ma już dostęp do systemu
informacji dotyczących bieżących i nowych przepisów w różnych krajach. Ponieważ touroperatorzy
mogą w niektórych przypadkach ponosić odpowiedzialność za organizację atrakcji i imprez
turystycznych oferowanych konsumentom w destynacjach, jest niezwykle ważne, aby mieć
aktualne informacje o wszystkich istotnych przepisach.
C. Określenie harmonogramu, obowiązków i budżet
Program działań zrównoważonego rozwoju powinien obejmować harmonogram realizacji
całościowego planu oraz poszczególnych działań, podział obowiązków dla każdego działu,
wykorzystanie różnych środków (takich jak szkolenia lub informacje techniczne) oraz budżet
potrzebny do realizacji planu. Dla wielu dużych touroperatorów może być łatwiej realizować
oddzielne, ale skoordynowane programy działań dla poszczególnych działów, destynacji lub
marek.
33
Należy uwzględnić nastepujące elementy:
Zdecydujcie o kolejności i przedziale czasowym realizowanych zadań, ponieważ niektóre
będą wymagały pełnej realizacji przed przystąpieniem do następnych.
Zacznijcie planować swoje zadania od tego, co musicie osiągnąć do końca roku, oraz
przeanalizujcie wszystkie kroki, które doprowadzą Was do realizacji tych zadań. To należy
do obowiązków kierowników projektów.
Zdecydujcie, kto będzie odpowiedzialny za poszczególne zadania i przeanalizujcie
wspólnie wszelkie sugestie dotyczące sposobu ich realizacji.
Przypiszcie odpowiedzialność za realizację działań i zadań do zakresu obowiązków
menedżerów, jeśli to tylko możliwe, a nie wyłącznie do zakresu obowiązków członków
Zespołu d/s Zrównoważonego Rozwoju.
Poddajcie ewaluacji Wasze działania i postępy w realizacji zadań zgodnie ze
standardowymi procedurami oceniania wszystkich pracowników, obowiązującymi w
Waszym przedsiębiorstwie.
Określcie budżet każdego działania, a także koszt materiałów lub innych, niezbędnych
środków.
Poinformujcie o programie wszystkie zainteresowane podmioty, które będą nim objęte, w
tym klientów, pracowników, dostawców i społeczności lokalne oraz czego będziecie od
nich oczekiwać jako touroperator.
D. Narzędzie do Planowania Działań Travelife
Narzędzie do Planowania Działań Travelife (on-line) ułatwia zaplanowanie konkretnych kroków
strategii zrównoważonego rozwoju. Narzędzie to zawiera ponad 200 działań pogrupowanych w 5
głównych tematów: zrównoważone zarządzanie, zarządzanie wewnętrzne, zarządzanie łańcuchem
dostaw, współpraca z destynacjami, komunikacja z konsumentami.
Narzędzie oferuje szeroki zakres działań, które touroperatorzy mogą podjąć. Każde
stowarzyszenie, lub indywidualna firma, może wybrać tylko te działania , które są najbardziej
adekwatne do ich działalności biznesowej i kontraktowanych dostawców. Przedstawione działania
są odpowiednie dla touroperatorów dowolnej wielkości i opierają się na wcześniejszych
doświadczeniach i osiągnięciach innych touroperatorów. Można również dodać zupełnie nowe
kryteria i działania. Z kolei narzędzie do Planowania i Raportowania zapewnia stowarzyszeniom
touroperatorów możliwość monitorowania zobowiązań przyjętych przez swoich członków i
podejmowanych działań, oraz porównywać efektywność różnych touroperatorów, a nawet
przeprowadzać analizę porównawczą pomiędzy różnymi stowarzyszeniami. System tworzy
automatycznie plan działań w formacie PDF.
Jeśli Wasze stowarzyszenie zaadoptowało program Travelife, będziecie zobowiązani do
przestrzegania minimalnych kryteriów ‘Partnera Travelife’ i innych ewentualnych zobowiązań
określonych przez Wasze stowarzyszenie. W takich przypadkach trzeba zweryfikować, czy
przygotowany plan działania jest zgodny z wymogami Waszego stowarzyszenia branżowego.
34
1.5 Monitorowanie i ewaluacja osiągnięć
Jednym z najważniejszych etapów we wdrażaniu zasad zrównoważonego rozwoju jest ustalenie,
czy przyjęte zobowiązania zostały wypełnione praktyce. Wykazanie zaangażowania w
zrównoważony rozwój i udokumentowanie tego w formie napisanej strategii i opracowanego
planu działania jest stosunkowo proste. Jednak, trzeba jeszcze wykazać, że przyjęta strategia i
program działań rzeczywiście przyczyniły się do wzrostu efektywności Waszego przedsiębiorstwa
w zakresie zrównoważonego rozwoju. Aby to ustalić trzeba najpierw ocenić jak skutecznie
potrafiliście wdrożyć i realizować program działań na rzecz zrównoważonego rozwoju.
Z tego względu efektywność powinna być regularnie monitorowana i dokumentowana, aby
można było ocenić, czy cele i założenia zostały zrealizowane i zidentyfikować działania, które nie
dały pomyślnych rezultatów. Należy rejestrować planowane i zrealizowane zadania, a następnie, w
regularnych odstępach czasu, sprawdzać rezultaty tych działań aby ocenić czy nastąpił wzrost
efektywności w zakresie zrównoważonego zarządzania przedsiębiorstwem.
A. Zalety monitorowania
Monitorowanie i rejestrowanie postępów umożliwia:
Kontrolę, czy najistotniejsze skutki oddziaływania zostały uwzględnione i czy osiągnięta
efektywność w zakresie zrównoważonego zarządzania przyczyniła się do realizacji
postawionych celów i zaplanowanych zadań.
Wyodrębnienie działań, które udaje się pomyślnie zrealizować i tych, które wymagają
usprawnienia w trakcie realizacji programu zrównoważonego rozwoju.
Otwartą dyskusję o sukcesach i występujących problemach, a także ustalenie priorytetów
dla przyszłych działań bardziej efektywnie.
Pomaga określić odpowiednie rekomendacje dla cyklu zarządzania na następny rok.
Analizę porównawczą osiągnięć przedsiębiorstwa wobec osiągnięć innych
touroperatorów, będących członkami Waszego stowarzyszenia branżowego.
Publikowanie wyników w celu informowania interesariuszy zewnętrznych, jeśli będzie taka
potrzeba.
Wyniki, w szczególności zalecenia dotyczące ewentualnego usprawnienia działań, powinny być
poddawane ocenie kierownictwa i zarządu przedsiębiorstwa.
B. Monitorowanie zadań, celów szczegółowych i celu ogólnego
Musicie monitorować, czy osiągnęliście zrównoważone:
zadania (w krótkim terminie)
cele szczegółowe (w średnim terminie)
cel ogólny ( w długim terminie)
Czy zrealizowaliście wszystkie zaplanowane zadania w zakresie zrównoważonego rozwoju?
Aby ustalić czy zostały zrealizowane zadania, należy poddać ocenie plan działania. Należy więc
ustalić:
Czy zastosowane środki i działania, w ramach programu zrównoważonego rozwoju,
zostały sprawdzone i zarejestrowane?
Jakie są Wasze dotychczasowe osiągnięcia?
35
Jakie problemy pojawiły się w procesie wdrażania ?
Jakie zmiany należy wprowadzić i jakie dodatkowe starania podjąć, aby osiągnąć
oczekiwany rezultat?
Czy osiągnęliście zamierzone cele szczegółowe oraz cel ogólny zrównoważonego rozwoju?
Jest mało prawdopodobne, abyście już w pierwszym roku realizacji programu zrównoważonego
rozwoju byli w stanie stwierdzić, czy osiągniecie wyznaczone szczegółowe cele w zakresie
zrównoważonego rozwoju, ponieważ dotyczą one na ogół średnioterminowego okresu czasu (3-5
lat).
Jednak po pierwszym roku, na bazie uzyskanych doświadczeń, będziecie mogli wywnioskować
czy cele te są adekwatnie określone i realistyczne. Osiągnięcie tych celów w dużej mierze zależy
od realizacji kilku mniejszych zadań. Być może osiągnąłeś już niektóre z nich.
Pytania, które pomogą Wam w ocenie realizacji szczegółowych celów to:
Czy cele zostały osiągnięte zgodnie z oczekiwaniami?
Jakie napotkaliście problemy, jeśli w ogóle takie były, na drodze do realizacji celów?
Jakie zmiany lub dodatkowe są starania są nadal konieczne w celu osiągnięcia
pożądanego rezultatu?
Wewnętrznie, powinniście korzystać z monitorowania i ewaluacji do zaplanowania kolejnych
etapów Waszego planu działania. Być może trzeba będzie dokonać pewnych zmian w określeniu
celów, w podziale obowiązków przy realizacji poszczególnych zadań. Niektóre zadania mogą
okazać się łatwiejsze do realizacji niż oczekiwano, a inne trudniejsze, więc trzeba być elastycznym
przeglądając plan działań w kwestii realiów funkcjonowania, zarówno dla Waszej firmy jak i
dostawców.
C. Wskazówki w zakresie monitorowania
Odbywaj regularne spotkania z odpowiednimi osobami aby ocenić postępy w działaniu i
rozwiązać problemy, które się pojawią. Kluczowi pracownicy, w każdym obszarze
działalności firmy, często wiedzą najlepiej jak udoskonalić realizowane procesy. Włączenie
ich w proces monitorowania przyczyni się do zbudowania i podtrzymania ich
zaangażowania na rzecz zrównoważonego rozwoju.
Upewnij się, że monitoring jest realizowany wystarczająco często, aby umożliwić wykrycie
problemów na wczesnym etapie, żeby potem można było, w razie potrzeby, podjąć
działania naprawcze.
Identyfikujcie i powielajcie najbardziej udane rozwiązania aby poprawić wyniki w zakresie
zrównoważonego rozwoju w całym łańcuchu dostaw firmy.
Zbierajcie i przechowujcie informacje zebrane w trakcie monitoringu w centralnej bazie
danych. Możecie użyć do tego celu narzędzia do planowania i raportowania działań
Travelife.
Aby system zarządzania był transparentny i adekwatny do potrzeb przedsiębiorstwa,
system monitorowania powinien rejestrować działania i oceny, ale nie powinien być zbyt
czasochłonny
36
1.6 Raportowanie i komunikowanie rezultatów
Po zakończeniu monitorowania i dokonaniu oceny każdego etapu programu zrównoważonego
rozwoju trzeba zakomunikować poczynione postępy. Jest to okazja, aby zakomunikować światu
zewnętrznemu i pracownikom wewnątrz firmy wyniki swoich działań. Raportując do pracowników i
dostawców, prezentujecie im dotychczasowe osiągnięcia, potwierdzacie ich wkład w
zrównoważony rozwój firmy i przypominacie im o kolejnych celach programu.
Raportowanie zewnętrzne zwiększa transparentność i wiarygodność, poprawia wizerunek firmy
oraz zwiększa jej wartość. Raportowanie jest również pomocne w prowadzeniu otwartego dialogu
o problemach i sukcesach oraz umożliwia przedsiębiorstwu określanie priorytetów przyszłych
działań bardziej efektywnie.
Raporty w zakresie zrównoważonego rozwoju powinny być sporządzane na bieżąco. Jednak zbyt
częste raporty czynią ten proces nadmiernie uciążliwym, a z kolei rzadkie raporty mogą
spowodować poślizgi w realizacji programu zrównoważonego rozwoju. Roczny cykl raportowania,
który zbiega się ze standardową sprawozdawczością finansową, jest zazwyczaj najbardziej
odpowiedni.
A. Zasady dobrego raportowania
Popierana przez ONZ, Inicjatywa Globalnego Raportowania (ang. Global Reporting Initiative GRI)
określiła następujące zasady dobrego raportowania:
Bilans – raport powinien przedstawiać dokładny obraz wyników, a nie tylko pozytywne przykłady.
Porównywalność - tematy i wskaźniki w raporcie powinny być wybierane, zestawiane i
raportowane w sposób spójny i umożliwiający zainteresowanym analizę zmian efektywności
organizacji w określonym czasie.
Wiarygodność - informacje i procesy stosowane przy sporządzaniu raportu powinny być
gromadzone i prezentowane w sposób zapewniający jakość informacji i pozytywny wynik kontroli.
Dokładność – raportowane informacje powinny być wystarczająco dokładne i szczegółowe aby
zainteresowane strony mogły w razie potrzeby dokonać oceny efektywności.
Terminowość – raportowanie powinno odbywać się regularnie i terminowo, aby zainteresowane
strony mogły podejmować świadome decyzje. Wasza organizacja powinna zobowiązać się do
publikowania skonsolidowanych raportów na temat wyników w zakresie zrównoważonego
rozwoju w regularnych odstępach czasu.
Przejrzystość - informacje powinny być udostępniane w sposób zrozumiały i przystępny.
B. Narzędzie do raportowania Travelife .
Internetowe narzędzie do raportowania Travelife zostało opracowane, aby umożliwić
zastosowanie się do powyższych zasad dobrego raportowania. Ponadto pozwala ono raportować
do Waszych stowarzyszeń branżowych, że spełniacie minimalne, określone przez nie, standardy.
Narzędzie ma także prezentować postępy, jakich przedsiębiorstwo dokonało w różnych okresach
sprawozdawczych.
37
Wszystkie pytania mają opcje odpowiedzi: tak / nie. Tak więc albo potwierdzacie zgodność z tymi
standardami albo nie. Jeśli potwierdzacie zgodność, czasem możecie zostać poproszeni o
dostarczenie dodatkowych informacji (wskaźników), takich jak:
Wyjaśnienie, co konkretnie zrobiliście i jak to zrobiliście, np. jakie dodatkowe szkolenie
zapewniliście swoim pracownikom.
Liczba, aby wskazać Wasze faktyczne osiągnięcia i wskaźniki postępu, np. ile procent
zakontraktowanych miejsc zakwaterowania posiada certyfikat zrównoważonego rozwoju.
Dokument, aby wykazać się przestrzeganiem norm, na przykład kopia rachunku za energię,
potwierdzająca zakup "zielonej" energii.
Narzędzie umożliwi sporządzenie podstawowego raportu w formacie PDF, pokazującego Wasze
wyniki w różnych aspektach działalności i osiągnięty postęp.
C. Zakres raportowania zewnętrznego.
Jeśli zechcecie przedstawić raport zewnętrznym interesariuszom, radzimy przygotować go
zgodnie ze schematem GRI odnośnie raportowania na temat zrównoważonego rozwoju:
1. Strategia i analiza: obejmująca oświadczenie kierownictwa najwyższego szczebla na
temat znaczenia zrównoważonego rozwoju dla przedsiębiorstwa (misja) oraz opis strategii
(polityki), najistotniejszych rezultatów i zagrożeń.
2. Profil organizacji: podstawowe informacje na temat organizacji, ilość pax, główne
destynacje i produkty.
3. Parametry raportu: profil, zakres, wiarygodność raportu.
4. Zarządzanie, zobowiązanie, zaangażowanie: zarządzanie, inicjatywy zewnętrzne i
zaangażowanie interesariuszy.
5. Zarządzanie, stosowane wskaźniki efektywności i osiągnięte rezultaty: faktyczne
osiągnięcia w oparciu o zestaw pytań oraz wskaźników do raportowania Travelife lub
dodatkowe kwestie, które chcecie zawrzeć w raporcie.
Przed publikacją rozważcie niezależny audyt raportu.
D. Wybierz najlepszy sposób komunikowania
Wydrukowany raport jest jednym ze sposobów komunikowania go, ale istnieje jeszcze wiele
innych, takich jak e-maile, ulotki, publikacje w prasie i na swojej stronie internetowej, które można
zastosować w zależności od możliwości przedsiębiorstwa i potrzeb interesariuszy.
Najpopularniejszym środkiem do publikowania i rozpowszechniania raportów zrównoważonego
rozwoju jest internet, ponieważ pozwala uniknąć kosztów druku i umożliwia łatwą dystrybucję.
Można też sporządzić podsumowanie swoich działań i osiągnięć w zakresie zrównoważonego
rozwoju w specjalnej, atrakcyjnej formie tylko dla dostawców i klientów.
38
1.7 Działania/ rozwiązania
1. Zrównoważony rozwój i przestrzeganie prawa
Nazwa kryterium Opis Raporto
wane Obligatory
jne
Zaangażowanie przedsiębiorstwa
1.1 Koordynator d/s Zrównoważonego Rozwoju
Wyznaczony został Koordynator d/s Zrównoważonego Rozwoju oraz jego/jej rola i zadania.
1.2 Deklaracja zaangażowania
Deklaracja zaangażowania w zrównoważony rozwój została sformułowana i opublikowana na stronie internetowej przedsiębiorstwa.
1.3
Przeszkolenie koordynatora / zespołu d/s Zrównoważonego Rozwoju
Koordynator / zespół d/s Zrównoważonego Rozwoju ukończył szkolenie Travelife i pomyślnie zdał końcowy egzamin (w ciągu ostatnich 3 lat).
1.4
Przeszkolenie pracowników na kluczowych stanowiskach
Pracownicy na kluczowych stanowiskach: menedżer produktu, PR, menedżer ds. sprzedaży odbyli szkolenie Travelife.
Współpraca
1.5 Współpraca Przedsiębiorstwo aktywnie uczestniczy w zewnętrznych inicjatywach, które wspierają zrównoważony rozwój w turystyce.
1.6 Wymiana doświadczeń
.Przedsiębiorstwo dzieli się swoimi doświadczeniami i dobrymi praktykami z innymi firmami i udziałowcami rynku turystycznego (np. za pośrednictwem strony internetowej Travelife)
1.7 Wsparcie finansowe
Przedsiębiorstwo wspiera organizacje działające na rzecz ochrony przyrody i / lub rozwoju lokalnych społeczności (np. infrastruktura, edukacja, zdrowie, higiena) lub inne lokalne / krajowych inicjatywy w zakresie zrównoważonego rozwoju. Do takiego wsparcia można również zachęcać własnych pracowników i / lub klientów.
Ocena Bazowa
1.8 Przegląd partnerów/ dostawców
Przedsiębiorstwo ma opracowany system identyfikacji głównych partnerów i dostawców usług, z którymi współpracuje (bezpośrednio lub pośrednio) oraz ich zaangażowania na rzecz zrównoważonego rozwoju (np. czy posiadają certyfikat )
1.9 Ocena bazowa
Przedsiębiorstwo przeprowadziło ocenę bazową w zakresie zgodności własnych działań ze standardami i dobrymi praktykami w zakresie zrównoważonego rozwoju (np. przy pomocy standardów systemu Travelife ).
39
Strategia
1.10 Strategia zrównoważonego rozwoju
Przedsiębiorstwo posiada, sformułowaną, w formie pisemnej, strategię zrównoważonego rozwoju, która jest zgodna z zakresem działalności firmy i jest wspierana przez kadrę zarządzającą . Strategia ma na celu zmniejszenie negatywnych skutków społecznych, kulturowych , gospodarczych i środowiskowych działalności firmy. Obejmuje też aspekty zdrowia i bezpieczeństwa pracy zatrudnionych pracowników.
1.11 Komunikacja
Strategia zrównoważonego rozwoju przedsiębiorstwa jest dostępna dla pracowników, dostawców i podana do publicznej wiadomości za pośrednictwem strony internetowej firmy i głównych portali konsumenckich.
Plan działań
1.12 Plan działań
Przedsiębiorstwo ma opracowany plan działań na rzecz zrównoważonego rozwoju (określenie celów, działań, środków, zakresu odpowiedzialności oraz harmonogramu).
1.13 Zaangażowanie pracowników
Kadra zarządzająca firmy angażuje pracowników we wdrażanie przyjętego planu działań i uznaje ich jako siłę napędową w pomyślnym wdrażaniu zasad zrównoważonego rozwoju.
1.14
Kadra zarządzająca produktem i kontraktowaniem dostawców
Kadra zarządzająca produktem i kontraktowaniem dostawców jest przeszkolona i wyposażona w narzędzia w zakresie wdrażania zrównoważonej polityki w tych aspektach działalności firmy.
Monitoring i ewaluacja
1.15 Monitoring i ewaluacja
Przedsiębiorstwo opracowało procedury w celu monitorowania i oceny procesu wdrażania strategii zrównoważonego rozwoju, wyznaczonych celów i zadań.
1.16 Informowanie pracowników
Pracownicy otrzymują regularnie aktualizowane informacje na temat działalności i wyników przedsiębiorstwa w zakresie podjętych działań na rzecz zrównoważonego rozwoju turystyki (np. w formie biuletynów, e-maili i innych wewnętrznych kanałów komunikacyjnych stosowanych przez przedsiębiorstwo ).
Raportowanie zewnętrzne i komunikacja
1.17 Raporty dla kadry zarządzającej
Co najmniej raz w roku, koordynator ds. zrównoważonego rozwoju składa raport dla kadry zarządzającej z efektów wdrażania strategii i stopnia realizacji postawionych celów oraz formułuje rekomendacje do dalszych działań.
1.18 Raporty do Travelife Przedsiębiorstwo składa raport do Travelife przynajmniej co 2 lata.
1.19 Publikowanie raportów
Kluczowe rezultaty działań na rzecz zrównoważonego rozwoju są podawane do publicznej wiadomości przynajmniej raz na 2 lata w formie komunikatów na stronie internetowej przedsiębiorstwa.
1.20
Zrównoważony rozwój i działania PR
Przedsiębiorstwo bierze udział w kampanii informacyjnej na rzecz wdrażania zrównoważonego rozwoju w turystyce w formie odpowiedzi na pytania klientów i udziałowców rynku turystycznego.
40
2. Zarządzanie wewnętrzne: polityka społeczna i prawa
czlowieka
Aby wdrożyć wiarygodną strategię zrównoważonego rozwoju u swoich dostawców,
przedsiębiorstwo musi najpierw mieć swoje wewnętrzne sprawy w najlepszym porządku.
Minimalizując skutki środowiskowe swoich operacji biurowych i działalności biznesowej oraz
prowadząc swoją działalność w sposób społecznie odpowiedzialny, firma może być przykładem
zarówno dla swoich pracowników jak i dostawców.
Turystyka jest częścią sektora usług, skupiającą uwagę na relacjach z konsumentem . To oznacza,
że kapitał ludzki jest kwestią najwyższej wagi dla touroperatora.
Odpowiednie warunki pracy mogą zapewnić wysoki poziom zadowolenia i motywacji wśród
pracowników. Przyczynią się do zmniejszenia fluktuacji kadr, co spowoduje wyższy poziom
obsługi klientów. Ponadto, będą miały pozytywny wpływ na ciągłość działania przedsiębiorstwa i
jego przewagę konkurencyjną na rynku w długim okresie.
Jeśli w danym kraju prawo pracy i przepisy regulujące egzekwowanie go nie spełniają
podstawowych norm międzynarodowych, organizator powinien wyjść poza ustawodawstwo
krajowe. Elementarne, międzynarodowe standardy zostały określone i uzgodnione przez
Międzynarodową Organizację Pracy (MOP) - światowe forum, w którym rządy oraz partnerzy
społeczni ze 183 państw członkowskich mogą swobodnie debatować w sprawie minimalnych
norm pracy. Najważniejsze standardy MOP to przykładowo: zakaz pracy przymusowej,
zatrudniania dzieci oraz wolność zrzeszania się, co zapewnia, że pracownicy i pracodawcy mogą
się zrzeszać aby negocjować stosunki pracy.
Inne powszechnie uzgodnione standardy pracy to na przykład: zagwarantowanie, że pracownicy
będą otrzymywać odpowiednie wynagrodzenie za pracę (płacę minimalną) i będą mieć prawo do
określonej liczby dni płatnego urlopu rocznie. Regularne badanie satysfakcji pracowników może
pomóc zmierzyć i zrozumieć ich motywacje oraz dostarczyć cennych wskazówek na temat
możliwych kwestii pracowniczych wymagających poprawy. Dodatkowo muszą być przestrzegane
podstawowe prawa człowieka, takie jak na przykład niedyskryminowanie jednostek.
Jasno określone zasady bezpieczeństwa i higieny pracy przekonają pracowników i różne
instytucje o dbałości o zdrowie i bezpieczeństwo pracowników przedsiębiorstwa. Można też
konsultować z pracownikami kwestie dotyczące zdrowia i bezpieczeństwa w pracy. Przez
włączenie pracowników do procesów decyzyjnych, można pokazać im, że ich zdrowie i
bezpieczeństwo są w przedsiębiorstwie traktowane poważnie.
Szkolenia są ważne na wszystkich szczeblach zatrudnienia , gdyż podnoszą kwalifikacje
pracowników. Należy wspierać kształcenie oraz rozwój pracowników. Wszyscy pracownicy powinni
zostać przeszkoleni i otrzymać informacje na temat polityki społecznej i ochrony środowiska.
Oferując staże i praktyki, przedsiębiorca z jednej strony wypełnia społeczny obowiązek, a z
drugiej zapewnia sobie możliwość rekrutacji wykwalifikowanej kadry w przyszłości.
41
2.1 Działania/ rozwiązania
2. Zarządzanie wewnętrzne: polityka społeczna i prawa
człowieka
Nazwa kryterium Opis
Raportowane
Obligatoryjne
2.1 Wolność zrzeszania
Przedsiębiorca nie zabrania zrzeszania w związkach zawodowych, nie utrudnia negocjacji w ramach zbiorowych układów pracy i reprezentowania interesów pracowników przez związki zawodowe.
2.2 Zbiorowe układy pracy
Przedsiębiorstwo uczestniczy i działa w zgodzie z (sektorowymi) zbiorowymi układami pracy (jeśli lokalnie występują).
2.3 Praca przymusowa
Zatrudnieni pracownicy podejmują zatrudnienie z własnej woli i własnego wyboru, maja prawo do rezygnacji z pracy zgodnie z zawartą umową i bez ponoszenia dodatkowych kar.
2.4
Umowy o zatrudnieniu w formie pisemnej
Wszyscy zatrudnieni w przedsiębiorstwie mają umowy o zatrudnieniu, sporządzone na piśmie wraz z opisem warunków pracy, zakresu obowiązków i wynagrodzenia.
2.5 Płaca minimalna Przedsiębiorstwo płaci swoim pracownikom wynagrodzenie nie niższe niż płaca minimalna.
2.6 Nadgodziny
Nadgodziny są płatne lub do odebrania przez pracownika, chyba że zostały ustalone inne warunki dot. rozliczenia nadgodzin z zatrudnionym, które zostały zapisane w zawartej umowie o zatrudnieniu.
2.7 Ubezpieczenie zdrowotne
Przedsiębiorstwo opłaca składki na ubezpieczenie zdrowotne dla wszystkich zatrudnionych.
2.8 Macierzyństwo Przedsiębiorstwo oferuje urlopy macierzyńskie wszystkim zatrudnionym.
2.9
Ubezpieczenie od następstw nieszczęśliwych wypadków
Przedsiębiorstwo opłaca składki od następstw nieszczęśliwych wypadków dla wszystkich zatrudnionych.
2.10 Program emerytalny
Przedsiębiorstwo zapewnia program emerytalny dla wszystkich zatrudnionych.
2.11 Urlopy Zatrudnieni mają prawo do przysługującego im rocznego wymiaru urlopu wypoczynkowego.
2.12 Dodatkowe przywileje
Zatrudnieni są nagradzani dodatkowymi przywilejami z tyt. podpisanej umowy o pracę (np. udział w zyskach).
2.13
Zdrowie i bezpieczeństwo pracy
Przedsiębiorstwo realizuje w zakresie zdrowia i bezpieczeństwa pracy politykę zgodną z obowiązującymi przepisami prawnymi i dobrymi praktykami. Wypadki w pracy są badane i stosowane są odpowiednie środki zapobiegawcze. Zestawy pierwszej pomocy są dostępne we właściwych miejscach, a personel jest przeszkolony w zakresie udzielania pierwszej pomocy.
42
2.14 Równe szanse
W przedsiębiorstwie nie występuje dyskryminacja w zakresie procesów rekrutacyjnych, warunków pracy, dostępu do szkoleń i stanowisk wyższego szczebla, bez względu na wiek, płeć, niepełnosprawność, odrębność etniczną, religijną lub orientację seksualną.
2.15 Zatrudnianie nieletnich
Przedsiębiorstwo nie zatrudnia nieletnich (poniżej 14 roku życia) do prac, które są powszechnie wykonywane przez ludzi dorosłych, a w przypadku dzieci zatrudnianych w przedsiębiorstwie respektowane są szczególne warunki pracy i czas pracy, zgodnie z krajowym ustawodawstwem i Konwencją ONZ w sprawie Praw Dziecka, którekolwiek z nich daje lepszą ochronę uwzględniającą wyjątki zawarte w 138 Konwencji ILO.
2.16 Procedura składania skarg
Przedsiębiorstwo może wykazać, że posiada efektywne procedury składania i terminowego załatwiania skarg pracowników.
2.17 Reprezentacja
Przedsiębiorstwo posiada procedury , za pośrednictwem których reprezentacja pracowników może zgłaszać i załatwiać najistotniejsze kwestie pracownicze z kadrą kierowniczą.
2.18
Udokumentowanie procedur dyscyplinarnych
Procedury dyscyplinarne są udokumentowane i pracownicy zostali z nimi zapoznani.
2.19
. Elastyczny czas pracy
Przedsiębiorstwo popiera elastyczny czas pracy lub zatrudnienie w niepełnym wymiarze czasu (np. ze względów rodzinnych).
2.20
Dostęp dla niepełnosprawnych
Biuro przedsiębiorstwa, jeśli są takie możliwości techniczne i finansowe, posiada udogodnienia dla osób niepełnosprawnych.
2.21
Sprawdzanie poziomu satysfakcji z pracy wśród pracowników
Poziom zadowolenia z pracy wśród pracowników jest regularnie badany i ich sugestie są brane pod uwagę.
Szkolenia i edukacja
2.22 Zdrowie i bezpieczeństwo
Wszyscy pracownicy przechodzą okresowe szkolenia w zakresie ich praw i obowiązków związanych z kwestiami zdrowotnymi i bezpieczeństwa pracy.
2.23 Szkolenia i edukacja
Przedsiębiorstwo, na wszystkich szczeblach zatrudnienia, zapewnia, rozwój osobisty pracowników i wzrost ich kompetencji poprzez regularne szkolenia, edukację, lub organizację pracy (np. wymiana doświadczeń pomiędzy pracownikami i inne formy).
2.24 Staże
Przedsiębiorstwo oferuje staże dla studentów.
43
3. Wewnętrzne zarządzanie środowiskowe
W biurach touroperatorów negatywne oddziaływania na środowisko można znacznie zmniejszyć.
Podjęte środki nie tylko przyczynią się do ochrony środowiska naturalnego, ale również zapewnią
korzyści finansowe przedsiębiorcy. Ponadto zwiększą świadomość znaczenia zrównoważonego
rozwoju i motywację wśród pracowników obserwujących bezpośrednie rezultaty.
W tym rozdziale zagadnienia wewnętrznego zarządzania środowiskowego koncentrują się zużyciu
papieru, energii, wody i gospodarce odpadami. Ponadto omówione zostały sposoby na
ograniczenie emisji CO2 i środki komunikacji wewnętrznej w przedsiębiorstwie.
Papier
Na poziomie globalnym produkcja papieru jest odpowiedzialna za 3 do 4% całkowitej emisji CO2,
co prawie równa się emisji CO2 z przemyśle lotniczym. Mimo, że touroperatorzy w ostatnich
latach znacznie ograniczyli zużycie papieru dzięki marketingowi internetowemu, to jednak nadal
zużywają dużo papieru do swojej działalności, począwszy od wewnętrznego użytku biurowego do
promowania produktów finalnych w swoich katalogach. Wpływ zużycia papieru na środowisko
można zminimalizować poprzez używanie papieru bardziej przyjaznego dla środowiska oraz
poprzez ogólne zmniejszenie zużycia papieru w biurze i do drukowania materiałów
promocyjnych.
Używanie zrównoważonego papieru ma różne aspekty. Dotyczą one korzystania z papieru, który
jest produkowany z drzew pochodzących z lasów zarządzanych w sposób zrównoważony lub
papieru o wysokiej zawartości makulatury. Jednocześnie procesy produkcji papieru powinny
również odbywać się z sposób zrównoważony, tj. bez stosowania substancji toksycznych oraz
chloru, przez zmniejszenie zużycia wody i energii w procesie produkcyjnym.
Kilka przyznawanych, zrównoważonych oznakowań w przemyśle papierniczym może okazać się
pomocnych w procesie zakupu. Dobrym przykładem jest Forest Stewardship Council (FSC),
oznakowanie dla papieru z lasów odnawialnych. Ponadto materiały promocyjne mogą być
produkowane przez firmy poligraficzne zarządzane w sposób zrównoważony (np. posiadające
certyfikat ISO 14001 lub EMAS). Zmniejszenie zużycia papieru dla celów biurowych można też
osiągnąć stosując dwustronne drukowanie i wykorzystując szerzej pocztę e-mailową.
W działalności touroperatora katalogi z ofertami są głównym źródłem zużycia papieru. Produkcję
broszur można zmniejszyć dzięki wykorzystaniu internetu do celów reklamy i sprzedaży. Należy
również na bieżąco aktualizować bazy danych klientów, aby nie marnować broszur wysyłając je na
nieaktualny adres. Takie działania można dodatkowo wesprzeć robiąc okresową weryfikację baz
danych w systemach sprzedaży agentów lub na przykład poprzez wykorzystanie kodów
kreskowych do monitorowania stanu zapasów. Należy jak najwięcej ponowne wykorzystywać
używane arkusze. Klientów można zachęcać do zwrotu otrzymanych/pobranych katalogów do
biur sprzedaży, przesyłając im przypomnienie w przyjaznej formie za pośrednictwem poczty
elektronicznej lub wprowadzając np. system refundacji z tytułu zwrotu katalogu.
Zakupy
Kryteria zrównoważonego rozwoju powinny być uwzględnione w zakupach artykułów
papierniczych, cateringu, automatów do kawy, środków przeznaczonych do sprzątania oraz
firmowej odzieży.
44
Można kupować tusze w pojemnikach nadających się do recyklingu, środki czyszczące
nieszkodliwe dla środowiska naturalnego, nawiązać kontakt z tylko tymi firmami sprzątającymi,
które działają wg zasad zrównoważonego rozwoju, czy też dla celów cateringu kupować przede
wszystkim żywność ekologiczną i / lub kupowaną zgodnie z uczciwymi i respektowanymi
praktykami handlowymi.
Kryteria zrównoważonego rozwoju mogą być zawarte w kryteriach wyboru dostawców materiałów
biurowych . Coraz więcej rządów stosuje własne kryteria w zakresie zamówień publicznych.
Na przykład, od 2010 r., holenderski rząd może kupować tylko zrównoważone produkty i usługi,
co ma zastosowanie także do podróży i usług turystycznych. Rządowe kryteria dla produktów
turystycznych i innych można znaleźć na stronie http://www.pianoo.nl/english. Możecie również i
Wy zastosować takie kryteria.
Odpady
Zrównoważona gospodarka odpadami opiera się realizacji trzech celów: redukcji, ponownego
użycia i recyklingu. Ograniczanie odpadów polega na profilaktyce i redukcji odpadów oraz szkód
środowiskowych, jakie powodują.
Spróbujcie wytwarzać jak najmniej odpadów, na przykład, kupując wszystkie materiały luzem. To
zmniejsza ilość materiałów opakowaniowych oraz koszty zakupu. Należy segregować te odpady,
które mogą być poddane recyklingowi: szkło, papier / tekturę, tworzywa sztuczne, tonery / tusze,
baterie, odpady organiczne.
Energia
Touroperatorzy mogą przyczynić się do zapobiegania zmianom klimatu poprzez zmniejszenie
zużycia energii. Można to osiągnąć poprzez zastosowanie odnawialnych źródeł energii i
zmniejszenie zużycia energii w biurach.
Przykładem zarządzania redukcją zużywanej energii jest dobrze funkcjonujący system kontroli
temperatury powietrza w budynkach biurowych. Ogrzewanie oraz klimatyzacja pochłaniają ok.
60% kosztów za energię w budynkach biurowych. Koszty te można zmniejszyć przez odpowiednie
dostosowanie temperatury, za pomocą termostatów i włączników czasowych, w systemach
ogrzewania / chłodzenia oraz przez dobrą izolację budynku.
Kolejnym elementem energochłonnym jest oświetlenie biur, stanowiące ok. 25% kosztów energii.
Zastępując zwykłe żarówki energooszczędnym oświetleniem, takim jak np. diody LED, można
osiągnąć korzyści finansowe w bardzo krótkim okresie czasu.
Sprzęt komputerowy również zużywa dość duże ilości energii. Tak więc, gdy trzeba go wymienić,
należy wybierać modele o niskim zużyciu energii oraz poinstruować pracowników, aby wyłączali
komputery całkowicie, gdy nie są używane.
Woda
Oszczędzanie wody to jest coś, o czym niewielu z nas myśli w pracy. W budynkach biurowych
najwięcej wody zużywa się w toaletach. Można zmniejszyć to zużycie poprzez zainstalowanie
urządzeń oszczędzających wodę, takich jak:
45
Liczniki wody
Ograniczniki strumienia wody w kranie
Armatury uruchamiane przy pomocy czujników
Napowietrzacze kranów
Wycieki wody są często skutkiem większych awarii instalacji. Pracownicy powinni być
powiadomieni, że wszelkie wycieki wody powinni zgłaszać do personelu technicznego. Regularne
monitorowanie zużycia wody pozwoli uniknąć strat.
Mobilność
Mobilność pracowników polega głównie na podróżowaniu między domem a pracą oraz w celach
biznesowych. Negatywny wpływ tego rodzaju transportu na środowisko naturalne można
zredukować za pomocą zrównoważonego transportu, takiego jak transport publiczny czy
rowerowy (miękka mobilność). Poza tym telepraca, zastępowanie spotkań biznesowych przez
tele- lub wideokonferencje, mogą zmniejszyć ilość przejazdów pracowników.
Kompensacja zanieczyszczenia powietrza
Oprócz zmniejszenia zużycia energii oraz wykorzystywania zrównoważonych źródeł energii, emisja
CO2 związana z wykorzystaniem konwencjonalnych źródeł energii może być też kompensowana.
Można to zrobić, inwestując w programy sadzenia drzew, zrównoważone projekty energetyczne
lub poprzez zakup uprawnień do emisji CO2 na rynku. W ten sposób firma stanie się neutralna dla
klimatu. Aktualna cena za tonę CO2 wynosi około 15 Euro.
Szkolenia i podnoszenie świadomości
Efektywność wewnętrznego zarządzania środowiskowego w przedsiębiorstwie zależy od
zaangażowania wszystkich pracowników. Dlatego też komunikowanie i podnoszenie świadomości
na temat możliwych działań i realizowanych strategii musi być regularne i powszechnie dostępne,
w formie wewnętrznych biuletynów, plakatów i prowadzonych kampanii i akcji (np. "tydzień bez
samochodu"). Dbałość kierownictwa firmy o środowisko i podejmowanie różnych inicjatyw w tym
zakresie zapewni zaangażowanie pracowników w realizację ogólnej polityki zrównoważonego
rozwoju w przedsiębiorstwie.
46
3.1 Działania/ rozwiązania
3. Zarządzanie wewnętrzne: środowisko i relacje ze społecznościami
Nazwa kryterium Opis
Raportowane
Obligatoryjne
Zaopatrzenie
3.1
Redukcja zużycia materiałów eksploatacyjnych i dóbr jednorazowego użytku
Przedsiębiorstwo posiada politykę stałej kontroli i redukcji zużycia materiałów eksploatacyjnych i dóbr jednorazowego użytku ( zwłaszcza papieru na wewnętrzne potrzeby biura).
3.2 Zrównoważone zakupy
Przedsiębiorstwo wdrożyło politykę zakupów, która wspiera zrównoważone produkty i usługi, w tym materiały budowlane, dobra kapitałowe, żywność, napoje i materiały eksploatacyjne (np. produkowane lokalnie, fair-trade, ekologiczne, o niskiej emisji dwutlenku węgla, z oznakowaniem ekologicznym, certyfikatem FSC, przyznawanym wyrobom z drewna i papieru).
3.3 Papier biurowy: typ
Ponad 90% zużycia papieru w biurze do użytku wewnętrznego i celów administracyjnych, pochodzi z odzysku, jest wyprodukowana z makulatury, posiada certyfikat FSC (pod warunkiem, że takie opcje są dostępne lokalnie).
3.4 Papier biurowy : drukowanie
Drukarki są ustawione domyślnie na dwustronne drukowanie lub inne tryby ograniczające zużycie papieru.
3.5 Certyfikowana kawa i herbata
Co najmniej 50 % kawy i herbaty zużywanej w biurze stanowią produkty posiadające oznakowane fair-trade lub inne eko-oznakowanie.
3.6 Materiały biurowe
Pozostałe materiały biurowe (mapy, długopisy, meble i in. są kupowane w sposób zrównoważony.
3.7 Zakupy hurtowe
Produkty są kupowane w większych ilościach hurtowych aby ograniczyć ilość opakowań.
3.8 Catering
Catering funkcjonuje w sposób zrównoważony/ ekologiczny (zakupy, transport, zagospodarowanie odpadków) i w maksymalnym stopniu oferowane są zdrowe, organiczne produkty żywnościowe.
3.9 Gadżety, prezenty
Przy zakupie promocyjnych gadżetów i świątecznych prezentów stosowane są kryteria ekologiczne.
47
Papier (materiały promocyjne)
3.10 Drukowanie Drukarnia, w której zamawiane są materiały promocyjne, działa w oparciu o środowiskowe systemy zarządzania, np.ISO14001, EMAS.
3.11 Materiały promocyjne
Broszury, w co najmniej 50% (wyrażone w stronach, kilogramach lub wg kosztów) są drukowane na ekologicznym papierze (pochodzącym z recyklingu, posiadającym certyfikat FSC lub nie zawierającym chloru) ), jeśli takie możliwości są lokalnie dostępne, w rozsądnych cenach.
3.12 Efektywne wykorzystanie broszur
Propagowanie efektywnego wykorzystania broszur i materiałów reklamowych, np. poprzez system kontroli dystrybucji. Reklama wyłącznie za pośrednictwem internetu również spełnia to kryterium.
Zużycie energii
3.13 Polityka redukcji zużycia energii
Przedsiębiorstwo wdrożyło i stale monitoruje politykę oszczędzania energii elektrycznej.
3.14 Zużycie i źródła energii
Dokonywane są pomiary zużycia energii dla celów ogrzewania i oświetlenia, wyliczona ilość wyemitowanych gazów cieplarnianych i dwutlenku węgla. Wykonywane są analizy porównawcze dla różnych okresów.
3.15 Zrównoważona energia
Zużywana energia (kupowana lub produkowana) pochodzi z ekologicznych źródeł, jeśli są lokalnie dostępne w rozsądnych kosztach.
3.16 Opłaty z tytułu emisji CO2
Emisja CO2, związana ze spalaniem węgla do produkcji energii dla firmy jest kompensowana za pośrednictwem systemu opłat.
3.17 Energooszczędne oświetlenie
Co najmniej 75 % oświetlenia to żarówki energooszczędne, łącznie z oświetleniem zewnętrznym i powierzchni parkingowej) (klasa: A, LED, KLL, T-8S lub T-5s)
3.18
System automatycznego włączania i wyłączania
System automatycznego włączania i wyłączania z wyłącznikami czasowymi lub czujnikami ruchu, jest zainstalowany w miejscach, gdzie jest to praktycznie wykonalne.
3.19
Polityka wyłączania zbędnych urządzeń elektrycznych
Urządzenia elektryczne, tam gdzie to możliwe, są wyłączane poza godzinami pracy biura ( tryb ‘standby’ wyłączony).
3.20 Polityka wyłączania światła
Oświetlenie biurowe jest wyłączane po zamknięciu biura.
3.21
Urządzenia o niskim zużyciu energii elektrycznej
Przy zakupie nowego sprzętu dla firmy, preferowane są urządzenia o niskim stopniu zużycia energii elektrycznej, w oparciu o najwyższe standardy unijne –Dyrektywa 2003/66/CE lub inne równorzędne regulacje.
3.22 Tryb oszczędzania energii
Sprzęt ustawiony jest domyślnie w trybie oszczędzania energii.
3.23 Inne środki Zostały zastosowane inne środki , nie wymienione wcześniej.
48
Zużycie wody
3.24 Polityka oszczędzania wody
Firma wdrożyła i stale monitoruje politykę oszczędzania wody.
3.25 Żródła wody Woda pochodzi ze zrównoważonych źródeł i nie wpływa negatywnie na okoliczne zasoby wodne .
3.26 Zużycie wody Poziomy zużycia wody są analizowane w skali miesięcznej lub rocznej ze względu na ilość i żródło zużycia..
3.27 Ograniczniki zużycia wody
Ograniczniki zużycia wody są zainstalowane w min. 75% z kranów.
3.28 Aeratory Aeratory są zainstalowane.
3.28 Baterie bezdotykowe
Baterie bezdotykowe lub inne technologie oszczędzania wody, są instalowane w min. 75% wszystkich kranów.
3.30 Toalety oszczędzające wodę
Przyciski lub inne urządzenia oszczędzające wodę są zainstalowane w toaletach (w przypadku gdy biuro jest własnością firmy).
3.31 Wody opadowe Ścieki i / lub gromadzone wody opadowe są ponownie wykorzystywane.
Gospodarka odpadami
3.32
Przepisy dotyczące gospodarowania odpadami
Przedsiębiorstwo działa zgodnie z przepisami krajowymi dotyczącymi usuwania odpadów. Zagospodarowanie odpadów nie ma żadnego negatywnego wpływu na lokalną populację i środowisko.
3.33 Ograniczanie odpadów
Przedsiębiorstwo opracowało i wdrożyło stałą politykę redukcji odpadów i recyklingu, uwzględniającą cele ilościowe, zmniejszenie ilości odpadów nie nadających się do wielokrotnego użytku lub recyklingu (np. recykling plastikowych kubków, dwustronne drukowanie, hurtowe zakupy).
3.34 Opakowania ekologiczne
Przedsiębiorstwo podjęło działania w celu zmniejszenia ilości opakowań i nie używa takich materiałów opakowaniowych, które nie nadają się do recyklingu lub nie są biodegradowalne.
3.35 Plastikowe butelki po wodzie
Woda do picia pochodzi z kranu lub dostarczana jest w opakowaniach innych niż butelki plastikowe.
3.36
Ponowne wykorzystanie lub recykling odpadów
Przedsiębiorstwo może wykazać, że segreguje wszystkie materiały nadające się do recyklingu (lub ponownego wykorzystania, w tym szkło, papier, odpady organiczne i tworzywa sztuczne). Zapewnia właściwe usuwanie tych odpadów, jeżeli ich odbiór nie jest zorganizowany przez władze lokalne.
3.37 Tusze
Kartridże stosowane w kserokopiarkach są wielokrotnie napełniane lub podlegają recyklingowi, jeśli tylko to możliwe.
3.38 Recykling baterii Baterie są recyklingowane lub poprawnie zutylizowane.
Redukcja zanieczyszczeń
49
3.39 Utylizacja ścieków
Ścieki są usuwane i utylizowane zgodne z ustawodawstwem krajowym bez negatywnych skutków dla lokalnej populacji i środowiska.
3.40 Polityka redukcji zanieczyszczeń
Minimalizacja użycia substancji szkodliwych dla zdrowia, takich jak pestycydy, farby i środki czystości i kiedy to tylko możliwe, zastępowanie ich przez naturalne produkty i procesy. Transport oraz utylizacja chemikaliów są odpowiednio zarządzane.
3.41 Farby W miarę możliwości stosuje sie farby bez zawartości ołowiu, na bazie wody, zarówno wewnątrz jak i na zewnątrz.
3.42 Środki czystości
Używane środki czystości niestwarzaną zagrożenia dla środowiska i są biodegradowalne. Jeśli to możliwe – posiadają unijny certyfikat Eco label lub inne porównywalne oznakowanie ekologiczne.
3.43 Hałas, światło, powietrze, woda, gleby
Przedsiębiorstwo wdraża dobre praktyki powodujące zmniejszenie emisji hałasu, szkodliwych skutków oświetlenia , wycieku szkodliwych substancji, związków zubożających warstwę ozonową oraz zanieczyszczeń powietrza, wody i gleby pochodzących z użytkowanych budynków (na tyle na ile przedsiębiorstwo ma możliwość bieżącej kontroli)
Mobilność
3.44 Polityka mobilności
Przedsiębiorstwo prowadzi zrównoważoną politykę mobilności w odniesieniu do podróży służbowych pracowników, która ma na celu ograniczenie podróży oraz korzystanie przez pracowników z bardziej ekologicznych środków transportu.
3.45
Emisja zanieczyszczeń w związku z podróżami służbowymi
Podróże służbowe pracowników podlegają analizie pod względem środka transportu i dystansu. Związana z nimi emisja dwutlenku węgla i gazów cieplarnianych jest analizowana w celu ich redukcji i kompensowania wyemitowanych zanieczyszczeń.
3.46
Rekompensata zanieczyszczeń wyemitowanych w związku z podróżami służbowymi.
Emisja dwutlenku węgla i gazów cieplarnianych z tyt. podróży służbowych realizowanych przez przedsiębiorstwo są kompensowane poprzez odpowiednie programy.
3.47 Motywacja pracowników
Pracownicy otrzymują (finansowe) zachęty aby korzystali z transportu publicznego lub zrównoważonych środków transportu (np. rower).
3.48 Redukcja transportu
Konieczność dojazdu pracowników do pracy jest ograniczana poprzez wprowadzenie telepracy, tele/video spotkań oraz innych środków.
3.49 Promocja pojazdów ekologicznych
Samochody leasingowane to pojazdy o najniższej klasie energetycznej ( np. unijna kategoria A lub B).
50
Szkolenia i podnoszenie świadomości na temat zrównoważonego rozwoju
3.50
Informowanie i szkolenie pracowników w zakresie praktyk związanych z ochroną środowiska
Wszyscy pracownicy otrzymują okresowo wskazówki ,informacje i / lub biorą udział w szkoleniach na temat ich roli i obowiązków w odniesieniu do wewnętrznych praktyk dotyczących ochrony środowiska, oszczędności wody, energii, papieru, oraz segregacji odpadów.
Użytkowanie gruntów i realcje ze społecznościami
3.51
Użytkowanie gruntów
Użytkowanie gruntów, planowanie, projektowanie, budowy, remonty, eksploatacja i ewentualna rozbiórka budynków przedsiębiorstwa oraz infrastruktury odbywa się z uwzględnieniem przepisów dotyczących stref chronionych i prawa w zakresie dziedzictwa kulturowego.
3.52 Lokalizacja i projektowanie nieruchomości
Wybór lokalizacji, planowanie, projektowanie nowych nieruchomości realizowane są z poszanowaniem dla środowiska naturalnego i kulturowego dziedzictwa. Koszt realizacji dobrych praktyk w tym zakresie powinien być utrzymany na rozsądnym poziomie.
3.53
Zrównoważone praktyki w zakresie projektowania i budownictwa.
Planowanie, projektowanie nowych budynków, renowacje realizowane są w oparciu o odpowiednie lokalnie i możliwie zrównoważone praktyki i materiały.
3.54 Lokalne obiekty kulturowe
Przedsiębiorstwo przyczynia się do ochrony i zachowania lokalnych historycznych, archeologicznych, kulturowo i duchowo ważnych obiektów i nie utrudnia dostępu do nich lokalnym mieszkańcom.
51
4. Zrównoważone zarządzanie łańcuchem dostaw
Touroperatorzy zajmują wyjątkową pozycję w łańcuchu dostaw aby zaangażować swoich
dostawców w zrównoważone działania oraz przyczynić się do podniesienia poziomu
zrównoważonego rozwoju w całej branży turystycznej. Zainteresowanie zrównoważonym
rozwojem wśród konsumentów stale rośnie. Touroperatorzy mają dostęp do wiedzy i informacji, a
także do dobrych praktyk, które często są poza zasięgiem dla wielu lokalnych dostawców i
niewielkich destynacji. Zdolność nabywcza touroperatorów (siła ekonomiczna) umożliwia im
stawianie warunków w zakresie respektowania zasad zrównoważonego rozwoju swoim
dostawcom usług.
Kluczowymi dostawcami usług dla touroperatorów są:
Przedsiębiorstwa transportowe
Gestorzy bazy noclegowej
Organizatorzy wycieczek
Lokalni przewodnicy i piloci
Umowy z dostawcami mogą być zawierane bezpośrednio, poprzez lokalnych agentów lub
miejscowe firmy zajmujące się turystyką przyjazdową. Zwłaszcza, jeśli chodzi o tych ostatnich,
zaangażowanie ich w zrównoważony rozwój jest kluczową kwestią dla touroperatora, patrz
rozdz. 4.2.
4.1 Strategia łańcucha dostaw
Poziom zrównoważonego rozwoju produktów turystycznych jest bezpośrednio związany z
poziomem zaangażowania w zrównoważony rozwój dostawców usług turystycznych. Aby
stymulować ich działania w kierunku zrównoważonego rozwoju można zastosować kilka strategii,
które są opisane w tej części.
A. Wybór nowych dostawców
Szybkim sposobem na stworzenie zrównoważonego produktu turystycznego jest dać
pierwszeństwo zrównoważonym destynacjom i dostawcom. Aktualni dostawcy, nie respektujący
środowiskowych i społecznych aspektów zrównoważonego rozwoju, mogą zostać zastąpieni przez
dostawców bardziej zrównoważonych. Dzięki wsparciu Systemu Travelife Hotel i Green Travel
Market lista zrównoważonych dostawców jest coraz dłuższa..
W praktyce jednak, preferowanie dostawców zrównoważonych nie zawsze jest realne. W wielu
destynacjach nie ma jeszcze zrównoważonych dostawców, lub są, ale są zaangażowani w
ograniczonym stopniu. Z kolei, lokalnie dostępni zrównoważeni dostawcy nie zawsze spełniają
wymagania touroperatora w zakresie oferowanych cen, lokalizacji i jakości. Alternatywą w tej
sytuacji jest stymulowanie aktualnych dostawców do zwiększenia poziomu zaangażowania w
zrównoważony rozwój.
52
B. Zaangażowanie aktualnych partnerów biznesowych
Ponieważ pod względem komercyjnym nie zawsze jest korzystne zastąpienie aktualnych
dostawców innymi, bardziej zrównoważonymi (np. hotele), firma powinna przygotować
długofalową strategię (z określonymi celami i harmonogramem), jak stymulować i wspierać
swoich zakontraktowanych dostawców w kierunku zrównoważonego rozwoju. Strategia ta może
być wysłana przez menedżera produktu do wszystkich obecnych i potencjalnych dostawców oraz
lokalnych agencji partnerskich.
Główni zakontraktowani dostawcy
Produkty i Usługi Dostawcy
Transport do i z
destynacji
Transport publiczny,(np. kolej), autokary, taksówki, linie lotnicze,
lotniska statki rejsowe, itp.,
Rezydenci Agenci, którzy zajmują się w destynacji klientami i organizacją atrakcji
turystycznych w imieniu organizatora turystyki wyjazdowej.
Transport w destynacji Wynajem samochodów, łodzi, autokarów, dostawcy paliw, itp.
Baza noclegowa Hotele, bed & breakfasts, apartamenty, kempingi, agroturystyka,
statki rejsowe, itp.
Zaopatrzenie w
produkty żywnościowe i
catering
Restauracje i bary, sklepy z żywnością, lokalni producenci żywności,
bazary i supermarkety itp.
Atrakcje turystyczne Organizatorzy objazdów i lokalnych wycieczek, organizatorzy sportów
wodnych i rekreacji, sklepy i producenci pamiątek, itp.
Touroperator ma do dyspozycji różne instrumenty do stymulowania swoich aktualnych
dostawców do większego zaangażowania w zrównoważony rozwój:
Przekazywanie wiedzy i wzrost świadomości
Wsparcie techniczne
Działania promocyjne
Warunki kontraktu
Współpraca z innymi firmami turystycznymi.
Wiedza i podnoszenie świadomości
Wielu dostawców (w tym gestorów bazy noclegowej) nie jest świadomych negatywnego wpływu
swoich produktów na (lokalne) środowisko i społeczność. Touroperatorzy i ich lokalni partnerzy
mogą ich stymulować kierunku zrównoważonego zarządzania poprzez poprawę stanu ich wiedzy i
świadomości oraz poprzez przekazywanie im praktycznych wskazówek. Komunikacja z
dostawcami może odbywać się na wiele sposobów:
Agenci, menedżerowie produktu, podpisujący kontrakty powinni uwzględniać zagadnienia
zrównoważonego rozwoju w swoich regularnych kontaktach z dostawcami.
Można współpracować z innymi biurami podróży w zakresie informowania dostawców o
standardach zrównoważonego rozwoju. Standardy „Dobrych Praktyk" Travelife w sposób
klarowny określają, które zmiany są w zasięgu ręki. Jeśli kilka firm turystycznych będzie
komunikować te same standardy dostawcom, sygnały takie będą miały znaczący wpływ
53
na szerokie grono dostawców. Pozwoli to również uniknąć sprzecznych przekazów
wysyłanych od różnych touroperatorów.
We współpracy z lokalnymi organizacjami (lokalne władze, organizacje pozarządowe),
można zorganizować szereg działań podnoszących świadomość na temat
zrównoważonego rozwoju.
Wsparcie techniczne
Od momentu gdy dostawcy zadeklarują zaangażowanie w działania na rzecz zrównoważonego
rozwoju, niezbędne jest zapewnienie im wsparcia. Wsparcie takie może mieć formę szkoleń,
warsztatów, konsultacji indywidualnych lub dystrybucji podręczników. Touroperator może to
zrobić samodzielnie lub we współpracy z innymi touroperatorami, organizacjami pozarządowymi
lub lokalnymi samorządami. Można też zlecić takie działania wyspecjalizowanym organizacjom.
Dla każdego typu dostawcy, Travelife opracował podręcznik do wsparcia procesów związanych z
wdrażaniem strategii zrównoważonego rozwoju. Te podręczniki są dostępne w Internecie w kilku
językach (www.travelife.org).
Można również zachęcać dostawców do zrównoważonego zarządzania poprzez oferowanie im
wsparcia finansowego, zachęcając tym samym do inwestycji w zakresie zrównoważonego rozwoju.
Na przykład, jeśli touroperator podpisze umowę z hotelem na cały sezon, ze stałą ceną, wówczas
może zobowiązać dostawcę do podjęcia niektórych działań na rzecz zrównoważonego rozwoju.
Kolejny przykład to przewodnicy w Nepalu, którzy zostali zaopatrzeni w kuchenki i piecyki
naftowe aby ograniczyć wyrąb drzew na opał. W Tajlandii, z kolei, Bank Kasikorn oferuje
niskooprocentowane pożyczki dla dużych hoteli na inwestycje związane z redukcją zużycia energii
i wdrożenie systemów do gospodarki odpadami.
Działania promocyjne
Oferując swoim dostawcom różnorodne korzyści biznesowe, można zachęcać ich do
zaangażowania na rzecz zrównoważonego rozwoju. Prostym sposóbem wyrażenia uznania, na
przykład dla gestorów bazy noclegowej, którzy spełniają kryteria Travelife, może być
opublikowanie informacji o uzyskaniu przez nich oznakowania Travelife Bronze, Silver lub Gold.
Badania wykazały, że większość konsumentów daje pierwszeństwo produktom zrównoważonym,
jeśli cena i/lub jakość są takie same. Ponadto, coraz większa liczba organizacji handlowych i
rządów przestawia się na systemy zrównoważonego zaopatrzenia.
Oprócz publikowania i rozpowszechniania informacji o przyznaniu oznakowania Travelife,
dostawcom można zaoferować też i inne korzyści, takie jak: lepsze warunki zawieranych
54
kontraktów w porównaniu do ich konkurentów nie zaangażowanych w zrównoważony rozwój,
dodatkowe działania promocyjne oraz wyższe pozycje w internetowych systemach wyszukiwania.
Warunki kontraktu
Wzrost świadomości i motywowanie do zrównoważonych zachowań może być pierwszym krokiem
w kierunku zrównoważonego rozwoju. Jeżeli określone standardy zostały powszechnie
zaakceptowane, powinny być włączone do warunków zawieranych umów z dostawcami.
Oczywiście, ważne jest, aby informować o tym dostawców z wyprzedzeniem i w ten sposób dać im
możliwość dokonania odpowiednich zmian. Niemniej jednak, to może spowodować, że
współpraca z niektórymi dostawcami zakończyć się Oczywiście można stosować taką strategię,
gdy mamy zagwarantowaną, porównywalną, ale bardziej zrównoważoną alternatywę.
Włączając konkretne wymogi dotyczące zrównoważonego rozwoju do zawieranych umów, jasno
komunikujemy dostawcom swoje oczekiwania. Współpraca w tym zakresie z innymi biurami
podróży, działającymi w tej samej destynacji, również może być skutecznym sposobem.
Bardzo udaną inicjatywą, wspieraną przez wielu organizatorów turystyki wyjazdowej jest kodeks
ECPAT, dotyczący zapobiegania wykorzystywaniu seksualnemu dzieci. Klauzule kodeksu są
zawarte w większości umów zawieranych przez touroperatorów z gestorami bazy noclegowej.
Współpraca z innymi firmami turystycznymi
Aby taka współpraca dała rezultaty, niezbędny jest właściwy zestaw instrumentów,
dopasowanych do rodzaju dostawcy i typu destynacji. Najlepsze efekty w motywacji dostawców
do zrównoważonego rozwoju daje współpraca ze zrównoważonymi organizatorami turystyki
przyjazdowej i wyjazdowej oraz lokalnymi interesariuszami, takimi jak: organizacje pozarządowe,
władze lokalne. Kiedy lokalny sektor przedsiębiorstw ma do czynienia z jednolitym przesłaniem
płynącym z rynku oraz od lokalnych interesariuszy, np. wspólne standardy zrównoważonego
rozwoju dla wszystkich dostawców z danej destynacji, to taki przekaz będzie miał wysoki poziom
przekonywania i poprowadzi ten sektor w kierunku zrównoważonego rozwoju. Informacje na
temat różnych inicjatyw w destynacjach można znaleźć na stronie internetowej Travelife.
4.2 Agencje partnerskie
Wielu organizatorów turystyki wyjazdowej nawiązuje partnerską współpracę z lokalnymi
organizatorami turystyki przyjazdowej w zakresie obsługi turystów i pomocy dla swoich
przedstawicieli w destynacji.
Lokalni organizatorzy turystyki przyjazdowej odgrywają ważną rolę w budowaniu i utrzymywaniu
sieci kontaktów pomiędzy lokalnymi dostawcami i touroperatorami i dysponują dobrą
znajomością destynacji. Są najczęściej zaangażowani w przygotowanie oferty produktowej, a
zatem powinni być także dobrze poinformowani o polityce zrównoważonego rozwoju
wprowadzonej przez touroperatorów i spełniać określone standardy, zazwyczaj związane z
wyborem i podpisywaniem umów z hotelami, lokalnym transportem i organizatorami wycieczek.
Ważne jest, aby zmotywować lokalnych partnerów do działań w kierunku zrównoważonego
rozwoju. Strategie, zgodnie z treścią pierwszego paragrafu tego rozdziału, są zatem następujące:
55
Przy wyborze nowego lokalnego partnera ważne jest, aby wziąć pod uwagę jego
zaangażowanie w zrównoważony rozwój. Takie kryterium powinno być uwzględnione w
strategii wyboru potencjalnych partnerów. Idealnie byłoby, gdyby przyszły partner miał już
powszechnie uznany certyfikat zrównoważonego rozwoju.
W wielu regionach zrozumienie kwestii zrównoważonego rozwoju jest ciągle jeszcze
niewystarczające. Touroperatorzy mogą zachęcać swoich międzynarodowych partnerów
do zapoznania się z dostępnymi materiałami szkoleniowymi, zachęcić ich do udziału w
seminariach szkoleniowych zorganizowanych na poziomie lokalnym (np. z pomocą
Travelife) albo zaproponować zapoznanie się z materiałem szkoleniowym Travelife, który
jest dostępny w wielu językach. Doprowadzi to do powszechnego zrozumienia kluczowych
kwestii i możliwych rozwiązań w zakresie zrównoważonego rozwoju.
Dobrze jest mieć wgląd w działania na rzecz zrównoważonego rozwoju u swoich
partnerów biznesowych. Można ich poprosić ich o raport odnośnie kilku kluczowych
kryteriów, na przykład przy pomocy systemu raportowania Travelife, który z kolei
umożliwia swoim członkom dzielenie się tymi informacjami.
Generalnie, kluczowe klauzule dotyczące zrównoważonego rozwoju powinny być zawarte
w umowach z agencjami partnerskimi (np. dotyczące zatrudniania dzieci, zwalczania
korupcji i przekupstwa, gospodarki odpadami i ochrony różnorodności biologicznej).
W celu zapewnienia odpowiedniego poziomu zrównoważonego rozwoju u dostawców
zakontraktowanych przez agencje partnerskie w destynacji, można domagać się zawarcia
odpowiednich klauzul dotyczących zrównoważonego rozwoju w zawieranych przez
partnerów biznesowych umowach z dostawcami.
Istotne jest, aby prowadzić otwartą dyskusję ze swoimi międzynarodowymi partnerami w
sprawach zrównoważonego rozwoju. To motywuje ich, by informować touroperatorów o
istotnych kwestiach zrównoważonego rozwoju w destynacji, a także do przygotowywania
ofert bardziej zrównoważonych produktów.
4.3 Działania/rozwiązania
Działania dotyczące agencji partnerskich są wymienione w poniższej tabeli. Działania dla innych
rodzajów dostawców (transport, zakwaterowanie, wycieczki i przewodnicy) są omówione w
następnych rozdziałach.
56
4. Partnerzy w biznesie
Nazwa kryterium Opis
Raportowane
Obligatoryjne
Agencje partnerskie
4.1 Kluczowi partnerzy
W oparciu o wykaz kluczowych partnerów firma opracowała i wdrożyła strategię zaangażowania swoich lokalnych agentów / touroperatorów na rzecz zrównoważonej turystyki Strategia taka powinna uwzględniać motywację dotychczasowych partnerów, a także wybór nowych kontrahentów.
4.2
Komunikacja z partnerami w biznesie
Kluczowi partnerzy przedsiębiorstwa są informowani o polityce zaangażowania firmy na rzecz zrównoważonego rozwoju i oczekuje się od nich stosownych współpracy w tym zakresie.
4.3 Warunki umowy
Kluczowe klauzule dotyczące wdrażania zrównoważonego rozwoju są zawarte w umowach z partnerami biznesowymi (np. w zakresie zatrudniania dzieci, zwalczania korupcji i przekupstwa, gospodarki odpadami i ochrony różnorodności biologicznej).
4.4
Motywowanie partnerów do szkolenia w zakresie zrównoważonego rozwoju
.
Kluczowi partnerzy w turystyce przyjazdowej są motywowani do ukończenia podstawowego szkolenia/kursu na temat zrównoważonego rozwoju dla firm turystycznych.
4.5
Ukończenie przez partnera/-ów szkolenia w zakresie zrównoważonego rozwoju
Kluczowi partnerzy w turystyce przyjazdowej ukończyli podstawowe szkolenia/kursy na temat zrównoważonego rozwoju dla firm turystycznych
4.6
Raportowanie działań na rzecz zrównoważonego rozwoju
Kluczowi partnerzy w turystyce przyjazdowej zgłosili swoje osiągnięcia w zakresie zrównoważonego rozwoju i podzielili się osiągniętymi rezultatami..
4.7
Oznakowanie / certyfikat zaangażowania na rzecz zrównoważonego rozwoju
Kluczowi partnerzy w turystyce przyjazdowej otrzymali certyfikat/ mają przyznane oznakowanie za zaangażowanie na rzecz zrównoważonego rozwoju i podzielili się osiągniętymi rezultatami.
Warunki szczególne
4.8 Umowy Przedsiębiorstwo zawiera umowy z partnerami biznesowymi w formie pisemnej, mając na celu długotrwałe relacje.
4.9
Bieżące informowanie menedżerów
Kluczowi partnerzy powinni na bieżąco informować menedżerów (np. menedżerów produktu) biur podróży na temat istotnych kwestii dotyczących zrównoważonego rozwoju w destynacji turystycznej.
57
4.10
Przeciwdziałanie korupcji
Firma wymaga od swoich kluczowych partnerów aby mieli strategię przeciwdziałania korupcji (np. poprzez włączenie takiego wymogu jako jednego z warunków umowy).
4.11
Zapobieganie seksualnemu wykorzystywaniu dzieci
Umowy z partnerami w biznesie zawierają klauzule umożliwiające touroperatorom zakończenie umowy przed terminem, jeśli agent/ partner nie podejmuje odpowiednich środków w celu zapobieżenia seksualnemu wykorzystywaniu dzieci w bezpośrednim łańcuchu dostaw (np. w miejsca noclegowych, w trakcie wycieczek).
4.12 Zezwolenie na działalność
Partnerzy działają zgodnie z lokalnymi, krajowymi i międzynarodowymi przepisami prawa i regulacjami.
4.13 Warunki pracy. Lokalni partnerzy biznesowi prowadzą działalność zgodnie z odpowiednimi przepisami prawa krajowego w zakresie ochrony praw pracowników.
58
5. Transport
Generalnie, transport jest najbardziej odpowiedzialny za negatywne oddziaływanie na środowisko
naturalne spośród wszystkich usług turystycznych, zawartych w pakiecie wakacyjnym. W tym
rozdziale omówione zostaną te oddziaływania i sposoby ograniczenia skutków szkodliwych dla
środowiska.
Wpływ transportu na środowisko
Zmotoryzowany transport turystyczny opiera się głównie na paliwach kopalnych. Samoloty spalają
kerozynę, samochody i autokary – ropę, benzynę lub gaz. Rozwój i wykorzystanie elektrycznych
samochodów osobowych i autokarów stopniowo wzrasta, ale do chwili obecnej to ciągle jest tylko
niewielki procent ogólnej liczby pojazdów mechanicznych. W wielu krajach, pociągi zasilane są
energią elektryczną, która najczęściej produkowana jest przez elektrownie wykorzystujące paliwa
kopalne, choć można energię uzyskać również za pośrednictwem mikro elektrowni wodnych,
energii jądrowej, turbin wiatrowych i paneli słonecznych.
Spalanie paliw kopalnych przyczynia się do zmian klimatu w wyniku emisji dwutlenku węgla i
gazów cieplarnianych, np. metanu. Zmiany klimatu prowadzą z kolei do wzrostu średniej
temperatury, topnienia lodowców, podniesienia się poziomu mórz. Będzie to mieć bezpośredni
wpływ na przemysł turystyczny. Na przykład wzrost temperatury spowoduje obumieranie raf
koralowych a klimat u wybrzeży Morza Śródziemnego może stać się zbyt gorący dla turystyki
letniej. Inne obszary, takie jak północna Europa, mogłyby stać się wówczas bardziej atrakcyjnym
kierunkiem turystyki, ale z kolei, w związku globalnymi zmianami klimatycznymi, spodziewany
jest wzrost poziomu letnich opadów deszczu.
Oprócz gazów cieplarnianych, paliwa kopalne również powodują zanieczyszczenie powietrza
poprzez emisję tlenków azotu (NOx), dwutleneku siarki (SOx) i innych zanieczyszczeń (tzw. cząstek
stałych). W szczególności dzieci, osoby starsze i cierpiące z powodu astmy są najbardziej wrażliwe
na zanieczyszczenia powietrza.
Zasoby paliw kopalnych są ograniczone. Międzynarodowa Agencja Energetyki przewiduje, że
około roku 2020 światowa produkcja ropy będzie się zmniejszać i to doprowadzi do (bardzo)
wysokich cen paliw.
Z całkowitej ilości związków węgla, emitowanej przez sektor turystyki, transport pasażerów ma
najbardziej znaczący, bo 75% procentowy wpływ. Baza noclegowa jest odpowiedzialne za 21%
zanieczyszczeń. Ponieważ w skali globalnej turystyka rośnie około 5% w skali roku, szacuje się, że
emisja zanieczyszczeń w sektorze turystyki wzrośnie o 220 procent w 2035 roku ze względu na
jeszcze silniejszy wzrost transportu lotniczego (320%) związany z dalszym rozwojem
międzykontynentalnej turystyki.
59
Globalna emisja zanieczyszczeń w sektorze turystyki
Źródło: UNWTO 2006
5.1 Samoloty
Samoloty są ulubionym środkiem transportu do destynacji na średnich oraz długich dystansach.
Zużycie paliwa w samolotach jest stosunkowo wysokie. Emisja CO2 z samolotów ma nie tylko
wpływ na zmiany klimatyczne. Ze względu na wysokość latania, w atmosferze tworzy się warstwa ,
w której zachodzą różne reakcje chemiczne, przyczyniające się również do zmian klimatycznych.
Oto niektóre ważne elementy wpływające na emisję spalin w transporcie lotniczym:
Typ samolotu
Nowoczesne samoloty zużywają mniej energii, a także emitują mniej
szkodliwych substancji, niż starsze modele. Oczywiście, odpowiedni
serwis odgrywa w tym ważną rolę. Generalnie samoloty śmigłowe
zużywają mniej paliwa i mają mniejszy wpływ na zmiany klimatu, ze
względu na mniejsze wysokości, na których latają. Dla porównania,
mniejsze samoloty odrzutowe zużywają relatywnie więcej paliwa w
przeliczeniu na pasażera/mile.
Liczba miejsc i obłożenie pasażerów
Ze względu na większą liczbę miejsc na samolocie i wyższy poziom obłożenia lotów, loty
czarterowe i loty tanich przewoźników emitują mniej zanieczyszczeń powietrza i mniej CO2 na
pasażera/mile niż regularne loty.
Dystans
Logicznie rzecz biorąc, loty krótkodystansowe powinny emitować mniej CO2 i zanieczyszczeń niż
loty dalekiego zasięgu. Jednak w przeliczeniu do relacji ‘pasażer-mila’ osiągają efekt zupełnie
odwrotny! Wiąże się to z faktem, że emisja zanieczyszczeń jest najwyższa podczas startu i
lądowania, oraz tym, że krótkie loty często nie mogą odbywać się najkrótszą drogą do miejsca
przeznaczenia.
60
Międzylądowania
Na rejsach długodystansowych międzylądowania skutkują wzrostem emisji zanieczyszczeń. W
przeciwieństwie do nich, międzylądowania w celu zatankowania paliwa w trakcie lotów
międzykontynentalnych (> 6,000 km) skutkują mniejszą emisją zanieczyszczeń powietrza w
przeliczeniu na pasażera/milę, ponieważ samolot leci z relatywnie mniejszą ilością paliwa, ma
mniejszą wagę i dlatego zużywa mniej energii.
Zwolnienia podatkowe
Ponieważ linie lotnicze konkurują na rynku międzynarodowym, większość rządów zapewnia
uprzywilejowanie transportu lotniczego poprzez zwolnienie go z podatku VAT i opodatkowania
paliwa.
5.2 Samochody
Samochody to wciąż najbardziej popularny środek lokomocji, aby dotrzeć do miejsca
wypoczynku. W ciągu ostatnich kilku lat emisja spalin z pojazdów samochodowych została
zredukowana dzięki wprowadzeniu benzyny bezołowiowej, katalizatorów oraz filtrów cząsteczek
stałych (DPF) w pojazdach z silnikiem Diesla. Gdy pojazd jest wyposażony w filtr DPF, emisja
drobnych cząsteczek zmniejsza się o 99%. Niemniej jednak, emisja CO2 pozostaje nadal
problemem, który jest bezpośrednio związany ze spalaniem paliw kopalnych.
Głównymi czynnikami wpływającymi na poziom emisji spalin z pojazdów samochodowych są:
Odległość
Im dłuższy dystans, tym większa ilość spalin i CO2. .
Typ drogi
Na autostradach zużycie paliwa i zanieczyszczenie powietrza jest relatywnie niższe niż na
pozostałych drogach, dlatego też emisja CO2 oraz utrudnienia związane z hałasem są mniejsze.
Rok produkcji
Starsze samochody emitują znacznie więcej szkodliwych spalin niż nowsze typy z powodu
ostrzejszych przepisów dotyczących emisji spalin i dlatego, że generalnie zużywają mniej paliwa.
Styl jazdy
Spokojny styl jazdy, określany również jako "eco-driving" w ok. 10% zmniejsza zużycie energii, a
tym samym powoduje mniejszą emisję CO2 i szkodliwych zanieczyszczeń powietrza.
Wyposażenie
Używanie bagażników dachowych oraz holowanie przyczep kempingowych zwiększa zużycie
paliwa o 20% do 50% ze względu na wyższy opór powietrza.
Wykorzystanie miejsc
Im więcej osób w samochodzie, tym niższa emisja spalin na osobę. Ponieważ dodatkowa waga
pasażerów ma minimalny wpływ na zużycie paliwa, podwajając liczbę pasażerów zmniejszamy
prawie o połowę emisję spalin w przeliczeniu na osobę.
61
5.3 Kolej
Pociągi stanowią odpowiedni środek transportu do destynacji.. Większość pociągów porusza się
dzięki energii elektrycznej. Produkcja energii elektrycznej ma negatywny wpływ na środowisko
naturalne, ale pociągi są energooszczędne i nie emitują spalin i CO2, z wyjątkiem pyłu w wyniku
tarcia. W niektórych krajach (Szwajcaria, Szwecja) pociągi zużywają energię elektryczną
wytwarzaną w sposób zrównoważony, w innych krajach (Holandia, Austria, Niemcy) - energia
elektryczna częściowo pochodzi ze źródeł zrównoważonych.
Na dłuższych dystansach zwykłe pociągi międzynarodowe są często zastępowane pociągami
szybkobieżnymi. Zużycie energii zależy od długości drogi, typu pociągu i średniej prędkości. Ze
względu na większą prędkość, szybkobieżne pociągi zużywają dwukrotnie więcej energii w
przeliczeniu na pasażero - milę niż zwykłe pociągi, ale jest to jednocześnie równoważone przez ich
współczynnik obłożenia, który jest dwa razy wyższy niż w normalnych pociągach.
Na dystansie ok. 1000 - 1500 km pociąg ekspresowy jest dobrą alternatywą dla podróży
lotniczych, zwłaszcza przypadku podróży z centrum jednego miasta do centrum innego miasta.
Porównując całkowity czas podróży „od drzwi do drzwi", podróże pociągiem są często mniej
czasochłonne i mniej kosztowne niż podróże samolotem. Sama odprawa zajmuje znacznie mniej
czasu, więc czasem nawet na dłuższych odcinkach czas podróży pociągiem może być równy
czasowi osiągnięcia celu podróży drogą lotniczą.
5.4 Autokar
Zużycie paliwa i emisja spalin w transporcie autokarowym głównie zależy od prędkości i rodzaju
silnika. Zużycie paliwa na pasażero – milę jest zawsze niższe niż w przypadku samochodów lub
samolotów, a czasem nawet niższe niż zużycie energii w pociągach. Generalnie silniki Diesla są
raczej silnikami emitującymi sporo substancji szkodliwych dla środowiska. Większość autobusów
wykorzystywanych do przewozów międzynarodowych ma zaledwie kilka lat i zazwyczaj spełniają
obowiązujące normy emisji spalin. Wskaźnik poziomu emisji spalin przypadający na pasażero -
milę zależy również od stopnia wykorzystania miejsc. Wskaźniki dotyczące obłożenia regularnych
miejskich linii autobusowych są bardzo zróżnicowane, natomiast autobusy w komunikacji
dalekobieżnej mają generalnie wysoki wskaźnik wykorzystania.
Autokary wycieczkowe mają na ogół wysokie zużycie paliwa, które najczęściej spowodowane jest
przez używanie klimatyzacji wewnątrz pojazdu. Podczas, gdy turyści odwiedzają jakieś miejsce,
często kierowca nie wyłącza silnika w celu utrzymania przyjemnej temperatury wewnątrz. Można
oszczędzić paliwo i zmniejszyć emisję spalin przez włączenie klimatyzacji zaledwie 10 minut przed
powrotem pasażerów (na podstawie ustalonego harmonogramu czasowego lub wiadomości SMS
wysłanej przez pilota). Ponadto można spróbować uzgodnić z pasażerami, że ze względów
ekologicznych klimatyzator będzie włączany dopiero, gdy pasażerowie wsiądą do autokaru.
W Holandii działa woluntarystyczna „Fundacja ds. Standardów Przewoźników Autokarowych”,
zajmująca się bezpieczeństwem, jakością i normami ochrony środowiska w zakresie przewozów
autokarowych . Większość holenderskich przewoźników autokarowych przystąpiła do tej fundacji,
której działalność koncentruje się na następujących zagadnieniach :
62
konserwacja i serwis autokarów,
obserwacja zmian przepisów ruchu drogowego,
obniżanie zużycia paliwa i zmniejszanie zanieczyszczenie powietrza.
Wszyscy członkowie ANVR (Holenderskiego Stowarzyszenia Biur Podróży) korzystają wyłącznie z
autokarów z etykietą Fundacji.
5.5 Porównanie środków transportu
Porównanie różnych środków transportu jest skomplikowane, jednak dla wszystkich pojazdów
zasada jest wspólna: im dłuższy dystans, tym większe zużycie energii i emisja CO2. Ogólnie rzecz
biorąc, środki transportu, pod względem ich szkodliwości dla środowiska (zanieczyszczenie
powietrza i emisja CO2), można sklasyfikować następująco (w rosnącej kolejności):
1. Autokar
2. Pociąg
3. Pociąg ekspresowy
4. Samochód z 4 pasażerami
5. Samochód z 4 pasażerami plus przyczepa
kempingowa
6. Czarter / tanie linie lotnicze
7. Samochód z 2 pasażerami
8. Rejsowy samolot klasy ekonomicznej
9. Samochód z 2 pasażerami plus przyczepa kempingowa.
Emisja na osobę, Sztokholm – Rzym –Sztokholm (2000 km)
63
Oto kilka wniosków dotyczących wpływu na środowisko przejazdu na powyższej trasie:
Autokar to najbardziej zrównoważony środek transportu. W porównaniu do podróży
autokarowych, wpływ na środowisko podróży kolejowych jest 2 razy większy, a podróży
samochodem z 4 pasażerami - 2,5 razy wyższy. Lot samolotem niekorzystnie wpływa na
środowisko, 3,5 do 8 krotnie bardziej niż podróż autokarem. Różnica jest najwyższa na krótkich
odcinkach.
Emisje zanieczyszczeń w przypadku szybkobieżnego i zwykłego pociągu międzynarodowego są
porównywalne, ponieważ wysoki poziom wykorzystania miejsc w szybkich pociągach
rekompensuje wyższe zużycie energii.
Samochody w znacznym stopniu przyczyniają się do zanieczyszczenia powietrza i emisji CO2 ,
zwłaszcza starsze modele i silniki wysokoprężne. Samochody z 2 pasażerami i samochody z 4
osobami + przyczepa kempingowa są porównywalne pod względem emitowanych zanieczyszczeń
z samolotami. Warto też zauważyć, że samochód z 2 pasażerami + przyczepa kempingowa
emituje więcej zanieczyszczeń w przeliczeniu na pasażera niż lot do tego samego miejsca
przeznaczenia.
Loty rozkładowe emitują o 25% więcej zanieczyszczeń niż tanie linie lotnicze i czartery. Wynika to
z wyższego obłożenia i większego zagęszczenia miejsc na pokładzie samolotu.
5.6 Środki transportu najmniej szkodliwe dla środowiska
Oczywiste jest, że, pod względem ochrony środowiska, najlepiej jest podróżować pieszo lub
rowerem do wybranego miejsca. Jednak w większości przypadków wygodniej jest skorzystać z
jakiegoś środka transportu zmotoryzowanego.
Negatywny wpływ na środowisko transportu zmotoryzowanego może być ograniczony na kilka
sposobów:
Proporcja czasu i odległości
Jedna, dłuższa, ewentualnie dalekiego zasięgu, podróż jest korzystniejsza dla środowiska niż kilka
krótkich wycieczek do odległych miejsc. Na przykład miesięczny pobyt w Egipcie, samolotem, jest
mniej szkodliwy niż 4 weekendowe wypady samolotem do Stambułu, Rzymu, Barcelony i Lizbony.
64
Alternatywne destynacje
Na krótkich dystansach, do ok. 700 km, autobusy lub pociągi są doskonałą alternatywą dla latania
do miejsca przeznaczenia. Do ok. 1500 km, zarówno pociągi jak i autokary to nadal dość dobry
wybór transportu. Rozszerzająca się sieć szybkich pociągów na wielu kontynentach, a także
dostępna przestrzeń ładunkowa dla rowerów w pociągach i autokarach czyni je atrakcyjnymi
środkami lokomocji do wyboru. Rowery, oprócz rekreacyjnych wartości w czasie urlopu, mogą być
również używane jako lokalny środek lokomocji w destynacjach.
Alternatywne środki transportu
W miarę możliwości pierwszeństwo należy przyznać lotom czarterowym lub tanim liniom
lotniczym: więcej miejsc w samolocie i wyższy poziom obłożenia. Ponadto, jeśli jest to możliwe
korzystajcie z linii lotniczych, które są znane ze swojej polityki zrównoważonego rozwoju i
nowoczesnych samolotów o niskiej emisji spalin.
Przy wyborze transportu autokarowego, dajcie pierwszeństwo liniom wahadłowym i firmom
przewozowym znanym z polityki przyjaznej środowisku.
Rekompensowanie emisji CO2
Skutki emisji CO2 na zmiany klimatyczne mogą być zrekompensowane przez realizację
programów off- setowych. To może być na przykład program sadzenia drzew. Pochłaniają one
CO2 z atmosfery wyemitowany m.in. przez środki lokomocji. Ponadto, rekompensatą mogą być
też energooszczędne inwestycje lub produkcja energii odnawialnej. W ten sposób będziemy
podróżować w sposób "neutralny dla klimatu".
Specjalistycznymi organizacjami zajmującymi się programami rekompensat klimatycznych są np.
Trees for Travel, Green Seat, Climate Care and Future Forests. Światowy Fundusz na rzecz Dzikiej
Przyrody (ang. World Wildlife Fund - WWF) opracował standardy w celu prawidłowego obliczania
pozytywnych rezultatów określonych programów kompensacji. Relatywnie nową i tańszą opcją
jest zakup na rynku limitów emisji CO2, dostępnych w wielu krajach i regionach świata.
Koszt kompensacji zmian klimatu jest mniejszy niż to jest często postrzegane. W przypadku lotu z
Paryża do Stambułu (1,500 km) jest to na przykład 1000 kilogramów CO2, co kosztowało około
15 euro w 2011 roku. To oznacza podniesienie cen biletów lotniczych o mniej niż 10%. Jest to
rozsądne rozwiązanie, biorąc pod uwagę, że rządy nie nakładają żadnych podatków na paliwa
lotnicze, podczas gdy w wielu krajach w skład ceny benzyny wchodzi ponad 50% podatku
rządowego,
Touroperatorzy mają różne możliwości wspierania kompensacji zmian klimatycznych:
1. Poprzez informowanie konsumentów o możliwości uczestniczenia przez nich w
programach kompensowania emisji gazów cieplarnianych z tytułu korzystania ze środków
transportu, na przykład, przez dołączanie informacyjnych folderów do dokumentów
podróży.
2. Poprzez włączenie opcji dobrowolnych opłat z tytułu emisji dwutlenku węgla do systemu
rezerwacji podróży. Opłaty z tego tytułu mogą być pobierane przez touroperatora.
3. Poprzez standardowe włączenie kosztów z tytułu emisji dwutlenku węgla w cenę biletu,
podobne jak w systemie dopłat paliwowych. W ten sposób konsument nie będzie mógł
uchylać się od opłat.
65
5.7 Transport w destynacji
Oddziaływanie środków transportu na środowisko w destynacjach może mieć poważne
konsekwencje, ponieważ często transport odbywa się w zagrożonym pod względem
biologicznym, naturalnym otoczeniu. Środowisko naturalne i tradycyjne krajobrazy mogą
ucierpieć znacząco z powodu rozwijającej się dynamicznie infrastruktury wywołanej wzrostem
ruchu turystycznego, zanieczyszczeń i hałasu.
Większość z omawianych zagadnień związanych z zanieczyszczaniem środowiska naturalnego
przez różne środki lokomocji dotyczy również transportu w destynacji. W tym przypadku
komunikacja lotnicza na ogół odgrywa mniejszą rolę, choć w większych krajach, takich jak Chiny,
Australia, Nowa Zelandia czy Stany Zjednoczone jest częściej wykorzystywana. Podobnie,
komunikacja samochodowa, która nie ma wielkiego znaczenia w podróżach do bardzo odległych
destynacji. Turyści zazwyczaj nie jadą tam własnym samochodem, lecz lecą samolotem i na
miejscu wynajmują samochód. Zaletą wynajmu samochodów jest to, że (w większości) są to raczej
nowe auta, wyprodukowane zgodnie z najnowszymi normami środowiskowymi.
W destynacji zrównoważone środki komunikacji to przede wszystkim transport publiczny i rowery.
Natomiast skutery i motocykle nie są już tak przyjazne dla środowiska, zwłaszcza ze względu na
emisje zanieczyszczeń i duży hałas. Najnowszy trend - elektryczne motocykle - jest bardzo
pozytywny, ponieważ zużywają one bardzo czyste, ciche i wydajne źródło energii. Nawet, jeśli
energia elektryczna do jazdy wytwarzana jest z paliw kopalnych, to jednak użytkowanie jej w
pojazdach pozwala na zmniejszenie emisji dwutlenku węgla o 60%.
Touroperatorzy mają możliwość wywierania pozytywnego wpływu na bezpieczeństwo przewozów
turystów i zgodność z zasadami zrównoważonego rozwoju usług świadczonych w zakresie
transferów i lokalnych wycieczek w destynacji. Oczywiście muszą one być zgodne z
obowiązującymi przepisami, ale dodatkowo touroperator lub lokalny agent może zawrzeć w
umowach z lokalnymi dostawcami usług transportowych klauzule dotyczące zrównoważonego
rozwoju,
W coraz większej liczbie destynacji, na przykład w Alpach, lokalny ruch samochodowy jest
ograniczany przez wprowadzenie stref wolnych od samochodów i oferowanie atrakcyjnych
alternatyw. Na przykład austriacka wieś Werfenweng oferuje bezpłatne bilety komunikacji
miejskiej dla urlopowiczów, którzy oddadzą do depozytu kluczyki do swojego samochodu na czas
pobytu we tej wsi. Takie destynacje określane są jako "destynacje o miękkiej mobilności". W wielu
ośrodkach sportów zimowych karnety narciarskie umożliwiają również swobodny dostęp do
lokalnych środków transportu (skibusy). W większości wakacyjnych destynacji ogólna podaż
niezmotoryzowanych środków transportu, takich jak np. wynajem rowerów, rośnie.
Wiele europejskich miast utworzyło strefy "parkuj i jedź". Strefy te to duże parkingi dla autokarów
i samochodów, które w ten sposób nie muszą wjeżdżać na obszary miejskie a zwiedzający mogą
kontynuować podróż i zwiedzanie środkami komunikacji miejskiej lub na rowerze.
Na zakończenie warto dodać, że, również w przypadku transportu lokalnego, całkowite
odległości do pokonania są ważnym wyznacznikiem oddziaływania na środowisko. Ważne jest,
aby pamiętać o tym podczas planowania wycieczek objazdowych i lokalnych. Należy także brać
pod uwagę odległość między miejscem zakwaterowania turystów i plażą lub lokalnymi centrami
66
życia nocnego w destynacji. Idealnym rozwiązaniem, zarówno dla turystów jak i dla środowiska
jest, gdy wszystkie te miejsca znajdują się w odległości spaceru!
5.8 Działania / rozwiązania
5. Transport
Nazwa kryterium Opis
Raportowane
Obligatoryjne
Transport to destinations
5.1 Transport do destynacji Wybierając opcje transportu do destynacji realizowana jest strategia wyboru najbardziej zrównoważonych opcji.
5.2 Transfer do miejsca wylotu/ zbiórki
Zrównoważony (publiczny) transport jest preferowany w przypadku organizowania dojazdu do miejsca zbiórki lub wylotu w międzynarodową / dłuższą podróż. Wiąże się to przede wszystkim z unikaniem krótkich połączeń lotniczych , ( jednak z uwzględnieniem czynników cenowych i komfortu podróży).
5.3 Opłaty z tyt. emisji gazów cieplarnianych lub dwutlenku węgla
Opłaty z tyt. emisji gazów cieplarnianych lub dwutlenku węgla przez międzynarodowy transport są wliczone w cenę pakietu.
5.4 Certyfikowany transport autokarowy
Przy wyborze firmy autokarowej uwzględniane są przynajmniej minimalne standardy jakości i bezpieczeństwa.
Transport w destynacji
5.5 Zrównoważony transport
Przy wyborze dostawców usług transportowych dla lokalnych transferów i wycieczek pierwszeństwo ma transport zrównoważony (przy uwzględnieniu ceny, komfortu i względów praktycznych).
5.6 Kodeks postępowania dla kierowców
Dostawcy usług transportowych posiadają kodeks postępowania oraz przestrzegają wytycznych w zakresie zrównoważonych technik prowadzenia pojazdów.
Pakiety zrównoważone
5.7 Pakiety zrównoważone
Przedsiębiorstwo włączyło do swojej oferty i/ lub promuje jeden lub więcej zrównoważonych produktów / pakietów wakacyjnych uwzględniających zrównoważony transport, bazę noclegową i imprezy turystyczne.
67
6. Baza noclegowa
Innym istotnym elementem łańcucha dostaw turystycznych jest baza noclegowa. Zazwyczaj typ
zakwaterowania: hotele, apartamenty, domki letniskowe, kempingi, jest najistotniejszym
elementem wyboru dokonywanego przez turystów Ponieważ generalnie większość turystów
mieszka w hotelach, na nich będziemy się koncentrować się w tym rozdziale. Omówimy też
zakwaterowanie na statkach wycieczkowych, ponieważ są one jak małe wioski, gdzie
"urlopowicze" pozostają na pokładzie przez kilka dni.
6.1 Hotele
Rezultaty społeczno- kulturowe i ekonomiczne
Hotele stwarzają wiele możliwości zatrudnienia, począwszy od niewykwalifikowanych
pracowników fizycznych aż po wysoko wykwalifikowany personel na średnich i wyższych
stanowiskach kierowniczych. To zapewnia atrakcyjne warunki nauki i możliwości rozwoju kariery
dla miejscowej ludności i pozwala uniknąć emigracji. Ponadto zatrudnienie w turystyce może
pomóc w dywersyfikacji lokalnej gospodarki, z rolniczej - na opartą na świadczeniu usług dla
sektora turystycznego, zapewniając zatrudnionym wyższy status społeczny i lepsze
wynagrodzenia. Aby wykorzystać w pełni zasoby ludzkie, niezbędna jest edukacja i organizacja
szkoleń podnoszących poziom kwalifikacji zawodowych i gościnność mieszkańców. Dodatkowo
hotele mogą też wspierać lokalne inicjatywy kulturalne w zakresie sztuki, muzyki, tańca i
gastronomii.
Najkorzystniej jest gdy baza noclegowa jest w posiadaniu lokalnych przedsiębiorców, ponieważ to
stymuluje rozwój i zatrzymuje dochody w lokalnym budżecie. Jednak drobni, lokalnie właściciele
przedsiębiorstw turystycznych mogą mieć ograniczony dostęp do kredytów finansowych i często
miejscowa baza noclegowa jest niskiej jakości, przez co przyciąga ograniczone grupy docelowe
turystów. Czasami pracownicy lokalnych przedsiębiorców otrzymują niższe wynagrodzenia i mają
gorszy dostęp do szkoleń niż pracownicy międzynarodowych spółek hotelowych.
W dużych nadmorskich kurortach właściciele hoteli często ograniczają dostęp do plaży miejscowej
ludności. To czasem może mieć negatywny wpływ na lokalną ekonomię i poziom życia
mieszkańców. Brak dostępu do wody uniemożliwia połów ryb i rodziny mogą straci swoje główne
źródło dochodu.
Aby zapobiec prostytucji dziecięcej w obszarach wysokiego ryzyka, kierownictwo hotelu powinno
przestrzegać kodeksu postępowania ECPAT, dotyczącego zapobiegania prostytucji dziecięcej w
turystycznych hotelach. ECPAT to międzynarodowa organizacja pozarządowa, prowadząca
działalność związaną z zapobieganiem dziecięcej prostytucji i wykorzystywaniu seksualnemu
dzieci.
Wpływ na środowisko
Staranne zaplanowanie i zaprojektowanie bazy noclegowej w destynacji może mieć duże
znaczenie dla ochrony siedlisk lokalnej fauny i flory. Zabytkowe budynki zamienione na hotele
mogą otrzymać w ten sposób nową funkcję i tym samym ocaleć od zniszczenia. Hotele
zbudowane z lokalnych materiałów i według tradycyjnych wzorów będą lepiej pasować do
środowiska lokalnego, niż większość standardowych, nowoczesnych konstrukcji. Lokalni
68
mieszkańcy będą z tego dumni, a turyści będą mieli przyjemność obcowania z lokalną tradycją i
kulturą.
W niektórych regionach, stworzenie możliwości zatrudnienia w turystyce zmniejsza
prawdopodobieństwo, że lokalni mieszkańcy podejmą szkodliwe dla środowiska sposoby
zarabiania na życie, takie jak: nie ekologiczne rolnictwo, nielegalne polowania i połowy.
Lokalizacja bazy noclegowej może mieć również negatywny wpływ na środowisko, co w dużej
mierze zależy od ukształtowania terenu, przepisów lokalnych i ilości oferowanych luksusowych i
dodatkowych usług, takich, jak baseny, sale fitness. Miasta są mniej narażone na negatywne
oddziaływanie bazy noclegowej niż przybrzeżne lub naturalne obszary chronione.
Zużycie energii
Energia jest potrzebna do celów grzewczych, oświetlenia, wentylacji, chłodzenia i
przygotowywania posiłków dla gości hotelowych. Większość zużywanej energii pochłania
ogrzewanie lub chłodzenie pomieszczeń (ok. 50%). Hotele generalnie zużywają większą ilość
energii na osobę w ciągu doby niż domki letniskowe czy kempingi.
Zużycie wody
Zużycie wody w przeliczeniu na jednego turystę w przeciętnej miejscowości z plażą jest znacznie
wyższe niż zużycie wody prywatnie w domu lub zużycie wody przeciętnego mieszkańca tej
miejscowości. W hotelu z basenami i dużymi ogrodami, zużycie może wynieść do 800 litrów na
osobę dziennie. Na kempingach turyści zużywają mniej wody niż prywatnie w domu.
W wielu destynacjach zużycie wody jest głównym problemem lokalnym, ponieważ turystyka
koncentruje się szczególnie w regionach słonecznych i suchych. W szczycie sezonu
zapotrzebowanie na wodę dla turystów może przekraczać możliwości zaopatrzenia w wodę
(częste prysznice, baseny itp.) i ograniczyć możliwość korzystania z wody przez stałych
mieszkańców, dla rolnictwa i okolicznych obszarów chronionych.
Gospodarka odpadami
Ilości wytwarzanych odpadów w przeliczeniu na osobodzień są bardzo podobne w różnych typach
zakwaterowania i są porównywalne do ilości wyprodukowanych w domu. Problemy pojawiają się,
gdy usuwanie i przetwarzanie odpadów nie jest w odpowiedni sposób zarządzane i kontrolowane,
np. nielegalne lub przepełnione składowiska, zanieczyszczanie wód morskich, brak oczyszczalni
ścieków itp. Te szkodliwe praktyki niszczą ekosystemy, zwłaszcza gdy odpady zawierają
(toksyczne) chemikalia. Woda gruntowa ulega zanieczyszczeniu co z kolei wpływa niekorzystnie
na florę i faunę oraz jakości wody pitnej.
Zaśmiecanie jest głównym problemem w zatłoczonych ośrodkach turystycznych, zwłaszcza w
rejonach plaż i niektórych obszarów chronionych. Dotyczy to głównie ogromnych ilości
plastikowych butelek i torebek. Jest to bardzo niepokojące zjawisko i może mieć poważne
konsekwencje dla zwierząt, które jedzą je lub czasem zostają uwięzione w plastikowych workach.
Zaśmiecanie w obszarach górskich jest jeszcze bardziej szkodliwe dla środowiska, ponieważ na
dużych wysokościach jest mniej tlenu w powietrzu i proces biodegradacji (toksycznych) odpadów
jest wolniejszy niż zwykle i może trwać setki lat.
Przyroda i ukształtowanie krajobrazu
Miejsca noclegowe zajmują przestrzeń. Generalnie, hotele budowane są blisko morza lub w
centrum obszarów górskich. Często są to obszary najbardziej zagrożone. Zastąpienie naturalnej
69
roślinności przez budynki i utwardzone drogi zmniejszają zdolność ziemi do wchłaniania wody. W
konsekwencji, ze względu na wzrost ilości wód powierzchniowych, ich strumienie płyną szybciej,
co przyspiesza stopień erozji.
Koncentracja (często wysokich) hoteli ma miejsce zwykle w dolinach i wzdłuż wybrzeży morskich.
To powoduje zwiększenie nasilenia ruchu drogowego i zanieczyszczenie środowiska, co z kolei
negatywnie wpływa na postrzeganie jakości destynacji wśród turystów. Koncentracja obiektów
turystycznych może jednak też mieć pozytywne konsekwencje dla środowiska naturalnego w
destynacji. Zanieczyszczenie otoczenia pozostaje ograniczone do niewielkiego obszaru, a cała
infrastruktura służąca ochronie środowiska (zbiórka odpadów) może być zrealizowana w ramach
stosunkowo niskich kosztów inwestycyjnych.
Zakłócenia w środowisku flory i fauny mogą być kolejnym następstwem spowodowanym przez
rozbudowę bazy noclegowej. Hałas, światło i fizyczne bariery mogą płoszyć zwierzęta i utrudniać
lub uniemożliwiać zwierzętom wędrówkę z ich naturalnych siedlisk do źródeł wody. Zwłaszcza
hotele stwarzają tego rodzaju bariery. Bungalowy, domki letniskowe są często stawiane w
parkach, lasach i na terenach zielonych, które są siedliskiem bogatej fauny. Kempingi mają
charakter sezonowy i tu środowisko naturalne może być łatwo przywrócone.
Sposób zagospodarowania terenów wokół luksusowych kurortów również może mieć wpływ na
różnorodność biologiczną środowiska naturalnego, na przykład z powodu stosowania pestycydów
lub zużywanie zbyt dużej ilości wody. Ośrodki wypoczynkowe często korzystają z egzotycznej
roślinności w ogrodach, która może zaszkodzić lokalnemu ekosystemowi. Dlatego obiekty
powstające na obszarach naturalnych lub wiejskich muszą być dobrze zaprojektowane i
zarządzane z uwzględnieniem wymogów lokalnego środowiska naturalnego. Gdy wymogi te są
uwzględnione w planach zagospodarowania, to rozwój turystyki może przynieść korzyści dla
lokalnej różnorodności biologicznej, a nawet przyczynić się do odzyskania i rekultywacji terenów
zdewastowanych w wyniku szkodliwych praktyk rolniczych lub wycinania lasów.
Aby ośrodki turystyczne były zrównoważone niezbędne jest działanie zgodnie lokalnymi planami
zagospodarowania przestrzennego i przepisami architektonicznymi, odpowiednimi dla danego
obszaru. Zdarza się, że przepisy prawne nie są respektowane z powodu korupcji lub braku
powszechnego zainteresowania na szczeblu lokalnym. Złe planowanie (np. zbyt intensywny ruch
drogowy, powodujący powstawanie korków) może doprowadzić do osłabienia wrażeń turystów i,
w konsekwencji, mniejszych korzyści ekonomicznych. Touroperatorzy mogą sygnalizować te
kwestie lokalnym samorządom i partnerom biznesowym.
Certyfikacja zrównoważonego rozwoju
Hotele i inne rodzaje miejsc zakwaterowania, mogą podjąć środki w celu zmniejszenia zużycia
energii i wody oraz ilości odpadów. Turyści też mogą w tym uczestniczyć poprzez świadome
ograniczenie ilości zużywanej wody pod prysznicem, zmian ręczników, korzystania z energii
elektrycznej, ogrzewania i klimatyzacji.
Niewielka liczba miejsc zakwaterowania posiada certyfikat w zakresie zrównoważonego rozwoju.
Taki certyfikat przedsiębiorstwo turystyczne może uzyskać dzięki aktywnemu zaangażowaniu na
rzecz zmniejszenia negatywnego wpływu swojej działalności na środowisko naturalne i / lub
społeczne. Na podstawie certyfikatu zrównoważonego rozwoju zarówno touroperatorzy jak i
konsumenci mogą łatwo określić, które miejsca zakwaterowania lub inne produkty turystyczne są
naprawdę zrównoważone
70
Większość certyfikatów zrównoważonego rozwoju koncentruje się na środowisku (oznakowania
ekologiczne). W Europie - Green Key dla miejsc zakwaterowania i Blue Flag - dla plaż i marin są
bardzo dobrze znane. Tylko w Europie jest około 60 systemów certyfikacji. Nie wszystkie mają
dobre standardy, ponieważ ich kryteria są stosunkowo łagodne lub spełnianie standardów nie jest
kontrolowane przez niezależnych audytorów w siedzibie firmy.
W 2004 roku powstała organizacja zrzeszająca 10 najlepszych europejskich certyfikatów
zrównoważonego rozwoju pod nazwą Dobrowolne Inicjatywy na rzecz Zrównoważonego
Rozwoju w Turystyce VISIT (ang. Voluntary Initiatives for Sustainability in Tourism).
Unia Europejska ma swoje własne wspólnotowe oznakowanie ekologiczne m.in. dla hoteli i
kempingów, European Flower/Eco label. Etykieta ta jest przyznawana również wielu innym grupom
produktów, takich jak np. papier biurowy czy środki czyszczące.
Certyfikat Travelife dla hoteli
W związku z tym, że większość certyfikatów nie obejmuje kryteriów społecznych i niewiele
destynacji posiada własny certyfikat zrównoważonego rozwoju, Travelife opracował system
certyfikacji, który może być stosowany przez touroperatorów do oceny bazy noclegowej i innych
dostawców z branży turystycznej - Zrównoważony System Travelife dla hoteli i innych miejsc
zakwaterowania. Po wykonaniu bazowej samooceny gestorzy bazy noclegowej mogą zgłosić się
do Travelife po niezależny audyt, który jest realizowany przez certyfikowanych audytorów.
Zweryfikowane informacje są następnie udostępniane wszystkim touroperatorom i biurom
podróży, będącym członkami Travelife.
Hotele, które poddadzą się procesowi certyfikacji mogą uzyskać brązowy, srebrny lub złoty
certyfikat , który zostanie następnie podany do wiadomości na stronie internetowej Travelife na
użytek touroperatorów i biur podróży .
Rada ds. Globalnej Turystyki Zrównoważonej GSTC (ang. Global Sustainable Tourism Council)
Wiodące światowe organizacje (łącznie z Travelife) we współpracy z działającymi w ramach ONZ:
UNEP i UNWTO założyły Radę ds. Globalnej Turystyki Zrównoważonej. Organizacja ta ocenia
i uznaje istniejące certyfikaty na podstawie wspólnych uzgodnionych standardów światowych.
71
W tym tzw. procesie akredytacji najistotniejsza jest na jakość i rodzaj przyjętych standardów i
wskaźników oraz sposób przeprowadzania audytu i certyfikacji. W 2012roku standardy Travelife
dla hoteli i miejsc zakwaterowania oraz standardy dla touroperatorów i biur podróży zostały
oficjalnie uznane przez GSTC. Istnieją już podobne organizacje międzynarodowe: producentów
drewna (FSC - Forest Stewardship Council) i w rybołówstwie (MSC - Marine Stewardship Council).
6.2 Żywność
Korzystne jest, gdy lokalnie produkowana żywność jest serwowana turystom. To wzmacnia lokalną
gospodarkę poprzez stworzenie łańcucha produkcji, dostaw, dystrybucji i sprzedaży żywności.
Dodatkowo wspiera tradycyjne formy zatrudnienia, a także tworzy nowe miejsca pracy.
Ograniczanie importu (zagranicznych) produktów spożywczych zapobiega wyciekaniu dochodów
z turystyki. Ponadto skraca „przebieg żywności " czyli odległość pokonywaną z obszaru produkcji
do miejsca ostatecznego zużycia, co z kolei pozwala zaoszczędzić na kosztach transportu i energii.
Czasem jednak bywa tak, że lokalnie produkowana żywność nie zawsze spełnia oczekiwania
turystów. Jej jakość może być niższa niż produktów spożywanych w domu. Gdy turystyka rozwija
się szybko w danym regionie, podaż lokalnej żywności i dystrybucja może nie nadążać za
popytem. To może spowodować niedobory żywności na lokalnym rynku, a tym samym wzrost
cen.
Ważne jest też aby hotele nie oferowały zagrożonych gatunków w swoim menu, takich jak np.
różne gatunki ryb i dzikich zwierząt.
Hotele często pobierają niskie stawki za zakwaterowanie i czerpią zyski z wyższych cen za usługi
dodatkowe i gastronomiczne. W związku z tym często nie zachęcają swoich gości do spożywania
posiłków w restauracjach na zewnątrz hotelu. W ten sposób ograniczają możliwości lokalnych
przedsiębiorców do osiągania dochodów z turystyki. Zwłaszcza system "all-inclusive" ma takie
konsekwencje dla lokalnego biznesu.
6.3 Pamiątki
Niektóre pamiątki są masowo produkowane i importowane do destynacji, ale niektóre
produkowane są ręcznie na miejscu. Zakup lokalnie produkowanych pamiątek może pomóc
utrzymać tradycyjne umiejętności rzemieślnicze i wspierać lokalne zatrudnienie. Upominki mogą
być produkowane poza sezonem i sprzedawane w szczycie sezonu, co jednocześnie korzystnie
wpłynie na zniwelowanie lokalnej sezonowości zatrudnienia.
W niektórych przypadkach korzystne jest dla gospodarki lokalnej dostosowanie produkowanych
pamiątek do gustu i potrzeb turystów, na przykład zminiaturyzowanie charakterystycznych dla
destynacji obiektów i przedmiotów zabytkowych w celu ułatwienia turystom transportu do domu.
Lokalni artyści i rzemieślnicy mogą wprowadzać na rynek nowe, oparte na tradycji, artykuły,
wyprodukowane z lokalnych materiałów, co może okazać się kolejnym bodźcem dla lokalnej
gospodarki.
Międzynarodowy popyt czasami jest motorem do rozwoju produkcji i eksportu lokalnie
produkowanych pamiątek. Na przykład na Bali, tysiące rzemieślników i przedsiębiorców zajmuje
72
się produkcją i eksportem "pamiątek" do sklepów w wielu różnych krajach i destynacjach
turystycznych. W tym przypadku turystyka pobudziła lokalną produkcję i eksport oraz
wykorzystanie artystycznej tradycji na Bali.
Jednak są też i ciemne strony przemysłu pamiątkarskiego. Niektóre pamiątki produkowane są
nielegalnie, z materiałów pochodzących od zwierząt lub roślin chronionych (np. skorupa żółwia,
kość słoniowa, korale, storczyki itp.). Zakup i import produktów wykonanych z surowców
pochodzących z zagrożonych gatunków jest przestępstwem, karanym na podstawie przepisów
międzynarodowych, ale popyt ze strony turystów na takie produkty może zachęcić miejscową
ludność do ich produkcji i sprzedaży. Podobnie, miejscowa ludność może być zachęcana do
sprzedaży historycznych eksponatów. Czasami nawet mieszkańcy zamieszani są w kradzieże
cennych eksponatów z wykopalisk archeologicznych, które potem sprzedają za bezcen turystom.
Touroperatorzy i biura podróży mogą spełnić ważną rolę informując turystów o lokalnej sytuacji w
każdej destynacji.
W ostatnich latach turystom oferuje się coraz więcej nietradycyjnych produktów i usług. Dużą
popularnością cieszy się na przykład szycie odzieży na miarę, kopiowanie obrazów, leczenie
stomatologiczne, operacje plastyczne itp. Należy to uznać za zjawisko pozytywne, ponieważ
zwiększa dochód lokalnych ekonomii.
6.4 Rejsy
Rejsy to wakacje w dużym stopniu spędzone na pokładzie statku, który jest jednocześnie
miejscem zakwaterowania i środkiem transportu, uzupełnionym o wiele możliwości rozrywki.
Statek wycieczkowy jest jak pływająca wioska ze średnio 3,000 urlopowiczów na pokładzie.
Można odbywać rejsy po różnych morzach i oceanach, ale najbardziej popularne destynacje to
Karaiby i Morze Śródziemne.
Efekty społeczno - ekonomiczne
Rejsy turystyczne przyczyniają się do zasilenia budżetów lokalnych rynków z tytułu portowych
opłat, podatków od zakupów lokalnych produktów i usług takich, jak piloci wycieczek, holowanie
statków, wywóz odpadów, sprzedaż paliwa i wody słodkiej w portach. Dzięki temu powstają
miejsca pracy dla mieszkańców portów i dochody z organizacji wycieczek do lokalnych atrakcji
turystycznych oraz z restauracji, sklepów i z lokalnego rzemiosła.
Zasadnicze zaopatrzenie dla statku jest zazwyczaj realizowane w kraju rozpoczęcia podróży aby
zapewnić dobrą jakość produktów. W lokalnych portach kupowane są tylko świeże warzywa i
owoce. Pasażerowie schodzący na ląd w odwiedzanych portach wydają znacznie mniej niż
regularni turyści, ponieważ nie korzystają z bazy noclegowej i spożywają większość posiłków na
pokładzie. Niektórzy uczestnicy rejsu czasem w ogóle nie schodzą na ląd, ponieważ pobyt na
statku jest dla nich główną atrakcją wakacyjną. Są jednak też turyści, którzy korzystają z
możliwości zwiedzania w poszczególnych portach, żeby potem planować spędzenie tam swoich
przyszłych wakacji.
Nowe destynacje mogą w relatywnie krótkim okresie czasu odnieść korzyści z turystyki rejsowej,
ponieważ nie wymaga ona dużych inwestycji w bazę noclegową i lokalne zasoby ludzkie. Z drugiej
jednak strony, trasy rejsów mogą być łatwo zmieniane ze względu na zainteresowanie turystów i
to stwarza czasem sytuacje niepewności dla lokalnej gospodarki w destynacji, szczególnie
73
wówczas, gdy podjęto już pewne inwestycje (publiczne i prywatne) pod kątem poszerzenia
możliwości przyjmowania większej liczby statków wycieczkowych i przybywających nimi turystów.
Oddziaływanie środowiskowe
Zasadnicze, niekorzystne oddziaływanie statków wycieczkowych na środowisko naturalne
spowodowane jest odprowadzaniem zanieczyszczonej wody do morza. Przeciętny statek
wycieczkowy z ok. 3000 pasażerów produkuje ponad dwukrotnie więcej ścieków (z umywalek,
pryszniców, pralni), niż jego pasażerowie u siebie w domu. Dla odprowadzania tzw. "szarej wody"
nie ma żadnych ograniczeń, nawet jeśli ta woda zawiera również chemikalia z produktów
czyszczących, mydła i od produktów do prania.
Tzw. "czarna woda" (ścieki z toalet) mogą być odprowadzane tylko na wodach
międzynarodowych, gdyż nie powodują tam znaczących szkód środowiskowych. Bliżej brzegu
„czarna woda” zwykle musi zostać oczyszczona zanim zostanie odprowadzona do morza. Woda
zęzowa (woda, która wyciekła z ładowni z powodu nieszczelności) zawiera paliwo / olej i inne
chemikalia. Aby zaoszczędzić na kosztach, woda zęzowa, nieoczyszczona, jest często
odprowadzana wprost do morza, co jest niezgodne z przepisami międzynarodowymi. Takie
(toksyczne) ścieki powinny być usuwane w porcie i odprowadzane do oczyszczalni.
Odpady odprowadzane do morza mogą być bardzo szkodliwe dla życia w morzu. Ptaki morskie
mogą się zatruć chemikaliami połkniętymi przez ryby będące ich pożywieniem, a morskie żółwie
mogą pomylić worki foliowe z meduzą i połknąć je ze skutkiem śmiertelnym. W obszarach
polarnych odpady mogą być jeszcze bardziej niebezpieczne, ponieważ polarne ekosystemy są
bardziej narażone ze względu na niskie temperatury (porównywalne do obszarów górskich).
Statki zużywają dużo energii aby płynąć, dla celów oświetlenia, ogrzewania i klimatyzacji.
Przeciętny statek wycieczkowy z 3000 pasażerów powoduje takie zanieczyszczenie powietrza, jak
ok. 12.000 samochodów. Przyczyną tego jest używany rodzaj paliwa: olej ciężki, który nie jest
dozwolony w normalnych samochodach. Nawet stojąc w porcie statek nadal emituje ilość spalin
równą emisji około 4,000 samochodów jeżdżących na terenie portu w sposób ciągły. W porcie
duże silniki są wyłączone, ale mniejsze, silniki parowe i silniki diesel’a pracują non- stop i
produkują energię elektryczną do klimatyzacji, chłodni i lodówek, oświetlenia i pomp, itp.
Tych zanieczyszczeń powietrza można byłoby uniknąć pobierając energię z sieci na lądzie.
W większości portów w Stanach Zjednoczonych to jest możliwe. Niestety, pomimo zaleceń Komisji
Europejskiej, do tej pory jest to możliwe tylko w kilku portach europejskich.
74
6.5 Działania / rozwiązania
6. Baza noclegowa
Nazwa kryterium Opis
Raportowane
Obligatoryjne
Miejsca zakwaterowania
6.1
Zrównoważona strategia w odniesieniu do miejsc zakwaterowania
Przedsiębiorstwo opracowało i wdrożyło długoterminową strategię zgodną z zasadami zrównoważonego rozwoju (tj. z wyznaczonymi celami i harmonogramem ich wdrożenia) w odniesieniu do zakontraktowanych miejsc zakwaterowania.
6.2
Komunikacja w zakresie wymogów dotyczących zakwaterowania
Przedsiębiorstwo wyraźnie i aktywnie komunikuje swoje cele i wymogi dotyczące zrównoważonego rozwoju w zakresie zakwaterowania zakontraktowanym i potencjalnym gestorom bazy noclegowej .
6.3 Certyfikowana baza noclegowa
Przy wyborze zakwaterowania przedsiębiorstwo preferuje tę bazę noclegową, która posiada międzynarodowe, uznane certyfikaty (np. rozpoznawalne przez GSTC) i / lub certyfikat Travelife. Odsetek firm certyfikowanych w stosunku do liczby pobytów jednodniowych jest monitorowany, rośnie i przekracza średnią rynkową.
6.4 Waunki umowy
Podstawowe/ standardowe klauzule związane ze zrównoważoną strategią są (bezpośrednio lub pośrednio) we wszystkich umowach z dostawcami miejsc zakwaterowania. (np. o nie zatrudnianiu nieletnich , przeciwdziałaniu korupcji i przekupstwom, o gospodarce odpadami i ochronie różnorodności biologicznej).
6.5
Dystrybucja dobrych praktyk i wytycznych
Dobre praktyki, standardy (np. Travelife) i wytyczne w kierunku bardziej zrównoważonego zarządzania (np. materiały szkoleniowe) są rozpowszechniane wśród dostawców najlepiej sprzedających się miejsc zakwaterowania.
6.6
Standardy i bazowa samoocena zrównoważonego zarządzania
Od zakontraktowanych miejsc zakwaterowania wymagane jest dokonywanie okresowej, regularnej samooceny zrównoważonego zarządzania (np. przy pomocy systemu zarządzania dla hoteli TRAVELIFE lub innego powszechnie uznawanego programu).
6.7 Udzial w szkoleniach/ edukacja
Gestorzy zakontraktowanej bazy noclegowej są zachęcani do udziału w lokalnych, krajowych lub międzynarodowych programach kształcenia na temat zrównoważonego rozwoju.
6.8 Podejmowanie wpólnych działań
Przedsiębiorstwo wspiera (jeśli są takie propozycje ) wspólne inicjatywy innych touroperatorów, mające na celu promowanie zrównoważonej strategii działania wśród gestorów bazy noclegowej w destynacjach.
75
6.9 Motywacja
Przedsiębiorstwo oferuje różne formy motywacji dla gestorów bazy noclegowej, którzy aktywnie angażują się w zrównoważone zarządzanie ( np. motywacja o charakterze finansowym, związana z warunkami kontraktu, korzyści marketingowe takie jak np. ‘zielone” logo / oznakowanie.
Kryteria szczególne
6.10
Praca przymusowa i zatrudnianie dzieci
Przedsiębiorstwo nie kontraktuje bezpośrednio lub pośrednio miejsc zakwaterowania, które zatrudniają pracowników na zasadzie pracy przymusowej lub które zatrudniają dzieci do prac, które zazwyczaj są wykonywane przez dorosłych. Konwencja ONZ o prawach dziecka i / lub konwencja MOP 138 określają czas pracy i warunki zatrudnienia dla dzieci (<14 lat). Warunek ten jest wymieniony w umowie z gestorem zakwaterowania.
6.11
Lokalnie produkowane pamiątki
Gestorzy zakwaterowania są zachęcani do oferowania lokalnie produkowanych i ekologicznych pamiątek.
6.12
Gestorzy zakwaterowania, respektujący i podkreślający walory lokalnej architektury i obiektów dziedzictwa narodowego
Przedsiębiorstwo preferuje takie miejsca zakwaterowania i restauracje, które zawierają elementy lokalnej sztuki, architektury i dziedzictwa kulturowego, przy jednoczesnym poszanowaniu praw własności intelektualnej społeczności lokalnych (biorąc pod uwagę cenę, komfort i inne kryteria wyboru).
6.13 Seksualne wykorzystywanie dzieci - umowy
Umowy z gestorami bazy noclegowej zawierają klauzule, które umożliwią touroperatorowi rozwiązanie umowy przedwcześnie jeśli dostawca zakwaterowania nie podejmuje odpowiednich środków w celu zapobieżenia seksualnego wykorzystywania dzieci.
6.14 Lokalne zasoby
W przypadku wyraźnych dowodów na to, że gestor zakwaterowania poprzez swoją działalność narusza lub zagraża warunkom produkcji żywności, energii, dostaw wody, świadczenia opieki zdrowotnej lub zanieczyszcza gleby w sąsiadujących gminach, może to być powodem zakończenia współpracy .
6.15 Lokalna i zdrowa żywność
Gestorzy bazy noclegowej są zachęcani do zakupu i stosowania lokalnych produktów żywnościowych, produkowanych w sposób zrównoważony i zgodnie z zasadami uczciwego handlu.
6.16 Różnorodność biologiczna
Zakontraktowane bazy noclegowe powinny ograniczać swój negatywny wpływ na lokalną i globalną różnorodność biologiczną, tam gdzie to tylko możliwe (np. nie oferować w menu dań przygotowanych z surowców znajdujących się na liście gatunków chronionych).
76
7. Zrównoważone atrakcje turystyczne
Spośród wszystkich elementów pakietu turystycznego, wycieczki i lokalne imprezy turystyczne w
istotny sposób wpływają na środowisko naturalne w destynacji. Zanim określimy rolę
przedsiębiorstw turystycznych w tej kwestii i podamy możliwe rozwiązania, pozwalające na
poprawę sytuacji, poniżej omówimy szczegółowo różne rodzaje wycieczek i imprez turystycznych.
7.1 Słońce, morze, nurkowanie
Różne formy aktywności na plaży i w morzu na ogół są zrównoważone. Niemniej jednak niektóre
z nich mogą stwarzać problemy.
Śmieci pozostawione na plaży, zwłaszcza plastiki, są bardzo niebezpieczne dla zwierząt, jeśli je
zjedzą. Plaże stają się mniej atrakcyjne dla turystów i mogą przyciągnąć szczury, które rozwlekają
śmieci na jeszcze większej przestrzeni i powodują skażenie ekosystemu. Jazda na motorach po
plaży lub wydmach niszczy ekosystem i naturalne bariery chroniące przed wysokim poziomem
wód. Sporty rekreacyjne na terenach nadbrzeżnych mogą zakłócać środowisko ptactwa
budującego tam swoje gniazda, a w niektórych rejonach - również żółwi morskich.
Wiele problemów pojawia się także w środowisku wodnym. Pływanie łodziami motorowymi,
nurkowanie może zniszczyć rafy koralowe. Korale są bardzo delikatne i rosną powoli. Ludzie,
nurkując, często dotykają korale, łodzie zaczepiają o nie kotwice. Zbierając korale i muszle można
zaburzyć równowagę biologiczną niektórych gatunków fauny. No i wreszcie, dokarmianie ryb –
może zaburzyć ich normalne zachowania i wywołać agresję.
7.2 Spacery, wspinaczka i górskie wycieczki rowerowe
W niektórych, często uboższych regionach, wspinaczka górska stała się ważnym elementem
lokalnej gospodarki.
Skutki społeczne
Organizacja wypraw wysokogórskich wymaga zatrudnienia doświadczonych ekip, w tym tragarzy,
kucharzy. Niestety, w niektórych, uboższych regionach ludzie ci nie są opłacani wg uczciwych
stawek i nie mają zagwarantowanej żadnej ochrony prawnej. Pracują w niebezpiecznych
warunkach. Tragarze nie otrzymują odpowiedniej odzieży i wyposażenia, często są przeładowani,
co z kolei zagraża ich bezpieczeństwu i grozi konsekwencjami zdrowotnymi.
.
Skutki środowiskowe
Generalnie spacery, wspinaczka górska i górskie wycieczki rowerowe to aktywności przyjazne dla
środowiska i najczęściej odbywają się na terenach do tego przygotowanych. W rzeczywistości
zniszczenia środowiska naturalnego mają miejsce najczęściej w wyniku prac budowlanych i
konserwacyjnych (np. osuwanie się ziemi i erozja). Niemniej jednak, nadmiar rowerzystów lub
jazda poza wyznaczonymi szlakami negatywnie wpływa na okoliczną faunę i florę. Górskie
wycieczki rowerowe często mają miejsce na terenach, gdzie warstwa gleby jest cienka i roślinność
skąpa. Wrażliwe gatunki niszczeją i zanikają, silniejsze zaczynają dominować, zakłócając
równowagę środowiska.
77
Zaspokojenie potrzeb turystów takich, jak gorący prysznic czy gotowane jedzenie są często
przyczyną nadmiernej wycinki drzew dla celów opałowych, co w konsekwencji może spowodować
erozję terenów górskich. Można temu zapobiec stosując alternatywnie inne paliwa: ropę, gaz.
Uprawiający wspinaczkę zazwyczaj wolą wspinać się po skałach pozbawionych roślinności ze
względów bezpieczeństwa i z tego powodu czasami usuwa się warstwę roślinną ze szlaków
wspinaczkowych.
Śmieci pozostawione na dużych wysokościach mogą być przyczyną groźnego skażenia flory, fauny
i wody. Poziom wód powierzchniowych jest raczej niski w wyższych partiach gór. To stanowi
ograniczenie dla zużycia wody do pryszniców i toalet i w konsekwencji może to powodować
problemy sanitarne lub być źródłem konfliktów pomiędzy turystami korzystającymi z bazy
noclegowej i lokalną społecznością.
7.3 Wycieczki przyrodnicze
Wycieczki przyrodnicze są formą turystyki, która umożliwia obserwację dzikich zwierząt w ich
naturalnym otoczeniu. Przykładem są imprezy typu ‘jeep safari’ w Afryce, obserwacja wielorybów
lub krokodyli z łodzi lub wyprawy, w trakcie których turyści przemierzają dżunglę w poszukiwaniu
dzikiej zwierzyny. W wielu krajach rozwijających się takie imprezy turystyczne stanowią ważne
źródło dochodu lokalnych mieszkańców i dlatego ważne jest aby chronić gatunki zagrożone.
Ważnym (negatywnym) skutkiem turystyki przyrodniczej jest zakłócanie życia zwierząt. Można je
spłoszyć i tylko niektóre gatunki powrócą, inne mogą opuścić swój teren na zawsze. Czasem
zwierzęta przystosowują się do obecności ludzi w swoim środowisku. Jedne po prostu unikają
ludzi, inne podchodzą blisko w poszukiwaniu pożywienia. Obecność ludzi zmienia sposób
zachowania zwierząt, może je uzależnić od ludzi lub może też wywoływać agresję w stosunku do
napotkanych turystów.
Najczęstszym środkiem transportu na wycieczki typu safari są jeepy i inne pojazdy
zmotoryzowane. Ze względów praktycznych i bezpieczeństwa turystów nie ma innych opcji.
Oprócz hałasu, który powodują, pojazdy, mogą też powodować szkody w środowisku flory i fauny
obszaru, na którym odbywa się safari. Łodzie motorowe używane do obserwacji wielorybów
również powodują znaczny hałas i zakłócają życie podwodne. Wrażliwe ssaki morskie mogą czuć
się zdezorientowane.
Podczas wycieczek do siedlisk dzikich zwierząt, noclegi często mają miejsce na naturalnych
terenach. Wycinanie drzew na ognisko i do gotowania może naruszać równowagę ekologiczną na
danym terenie. Oczywiście, nie wolno pozostawiać śmieci. Sanitariaty, jeśli nie są szczelne, mogą
zanieczyszczać ziemię i wody powierzchniowe.
7.4 Golf
Pole golfowe to długoterminowa działalność gospodarcza ze względu na stosunkowo wysoką
kapitałochłonność. Gdy pole golfowe powstanie w odpowiednim miejscu, jest odpowiednio
zaprojektowane i utrzymane, może stanowić ważną atrakcję turystyczną w destynacji i przyciągać
78
wielu turystów. Dzięki inwestycji powstają atrakcyjne tereny zielone z dużą różnorodnością flory i
fauny, które przyczyniają się do zmniejszenia ilości dwutlenku węgla w okolicy.
Pole golfowe ma też silne oddziaływanie przestrzenne i wpływa na lokalne środowisko naturalne
i/lub rolnicze. Podczas budowy pola golfowego naturalne gatunki flory często są zastępowane
przez przywiezione obce gatunki, duża ilość wody zużywana do podlewania może zakłócać
naturalne środowisko wodne. Ponadto, przy projektowaniu pola golfowego nie zawsze brane jest
pod uwagę naturalne ukształtowanie terenu. Duże zmiany w krajobrazie lokalnie mogą przyczynić
się do słabej integracji pola golfowego z naturalnym środowiskiem w okolicy.
Nawadnianie pól golfowych może stwarzać problemy. Zieleń potrzebuje dużo wilgoci aby
utrzymać zielony wygląd, a z kolei wiele pól golfowych znajduje się na obszarach gorących i
suchych, gdzie często brakuje wody w okresie letnim. Może to prowadzić do konfliktów między
właścicielami pola golfowego i lokalnymi mieszkańcami.
Wiele pól golfowych używa nawozów sztucznych i chemicznych środków ochrony roślin przed
owadami i chorobami. Chemikalia te trafiają do gruntu i wód powierzchniowych, zanieczyszczając
naturalne zasoby wodne , co negatywnie wpływa na ekosystem okolic.
7.5 Sporty zmotoryzowane
Ze sportów zmotoryzowanych, w czasie wakacji, korzysta wielu turystów, począwszy od skuterów
śnieżnych zimą, poprzez terenową jazdę na quadach, motocyklach, aż po narty wodne, przejażdżki
motorówkami, itp. Te pojazdy, wprawdzie lekkie i małe, często mają silniki dwusuwowe, które są
lżejsze i bardziej wydajne niż silniki czterosuwowe, jednak emitują część paliwa bez spalania i w
ten sposób emitują więcej CO2 i NOx do atmosfery niż silniki czterosuwowe.
W przypadku niektórych rodzajów sportu, takich jak np. narty wodne, zużycie paliwa i emisja CO2
są bardzo wysokie. Duże ilości toksycznych zanieczyszczeń (np. benzen) dostają się do wody i
powietrza. To jest niebezpieczne zarówno dla podwodnej fauny i flory mórz, jezior, rzek, jak
również dla turystów, którzy lubią przebywać w wodzie. Ponadto toksyczne zanieczyszczenia
mogą dostać się do łańcucha żywnościowego i do produktów wykorzystywanych do spożycia
przez ludzi.
Ryby i ssaki morskie mogą zostać potrącone przez
narciarzy wodnych lub łodzie motorowe. Skutery
wodne mają niewielkie zanurzenie i nie mają śruby,
więc mogą poruszać się w bardzo płytkiej wodzie,
gdzie powodują fale, które w dłuższym okresie niszczą
brzegi i ekosystemy. Ponadto podczas jazdy na nartach
wodnych jest dużo hałasu, szkodliwego dla narciarzy,
ale również bardzo zakłócającego wypoczynek innym
turystom oraz życie środowiska wodnego. Szczególnie
ptaki wodne mogą być poważnie ucierpieć na skutek
hałasu i fal spowodowanych jazdą na nartach wodnych.
Quady to pojazdy terenowe z napędem na 4 koła. Zużycie paliwa i emisję CO2 mają większe niż
motocykle terenowe, jednak generalnie oba rodzaje pojazdów emitują duże ilości zanieczyszczeń
79
(CO2, NOx, pył). Duże koła, potężne opony pozostawiają głębokie ślady w terenie, niszczą
roślinność i powodują erozję gleby. Hałas zakłóca życie ptaków i zwierząt, czasem mniejsze
zwierzęta giną pod kołami. Jazda quadami ma silny negatywny wpływ na życie dzikich zwierząt i
jest uciążliwa dla okolicznych mieszkańców i turystów.
7.6 Atrakcje turystyczne
Skutki społeczno-kulturowe
Wycieczki oraz zwiedzanie lokalnych atrakcji są sposobnością do spotkań turystów i miejscowej
ludności. Generalnie takie imprezy cieszą się popularnością wśród turystów.
Zainteresowanie folklorem, lokalnymi tradycjami może pobudzić świadomość i uznanie dla
własnych tradycji w małych społecznościach. Ponadto organizowanie wycieczek do autentycznych
wiosek etnicznych daje zatrudnienie ich mieszkańcom, więc nie muszą migrować gdzie indziej w
poszukiwaniu źródła dochodu.
Rozwój turystyki czasem wzmacnia pozycję odwiedzanych grup etnicznych w relacji do całego
społeczeństwa danego kraju. Na przykład międzynarodowe uznanie dla kultury mieszkańców
wyspy Bali, dzięki turystyce, wzmocniło ich pozycję w stosunku do reszty społeczeństwa Indonezji.
Czasem duża popularność lub specyfika pewnych mikroregionów owocuje dodatkowymi
funduszami na programy rozwojowe i ochrony środowiska, edukacyjne i społeczne, stwarzające
miejsca pracy dla lokalnej ludności.
Turystyka jednak nie zawsze wywołuje pozytywny wpływ na regiony turystyczne. W krajach
zacofanych lub biednych rozwija się żebractwo, i często zmuszane są do tego dzieci, można
spotkać się ze zjawiskiem pracy przymusowej i prostytucji wśród nieletnich. Ponadto czasami
tradycyjna sztuka, muzyka, taniec ulegają komercjalizacji żeby tylko przyciągnąć i zadowolić jak
największą liczbę turystów.
Niektóre jednodniowe wycieczki wcale nie są źródłem ekonomicznych korzyści dla odwiedzanych
miejsc. Kiedy autokary i przewodnicy są wynajmowani w miejscowości, z której wyrusza grupa, a
pasażerowie otrzymują prowiant na drogę , wówczas wydają niewiele pieniędzy w docelowej
destynacji.
Ważne jest też, aby przygotować turystów do wizyty miejsc kulturowo wrażliwych, takich jak
zabytki religijne, miejsca kultu. Stosowny ubiór i właściwe zachowanie nie obrazi uczuć lokalnych
mieszkańców i pozwoli uniknąć negatywnych reakcji wobec turystów
7.7 Atrakcje z udziałem dzikich zwierząt
Zwierzęta, zwłaszcza dzikie, często są stanowią atrakcję turystyczną. Tresowane niedźwiedzie,
walki byków, przejażdżki na osiołkach i innych zwierzętach mogą się wiązać z przemocą fizyczną,
lub nawet prowadzić do śmierci zwierzęcia (byki nie opuszczają areny żywe).
Popularną rozrywką w niektórych krajach są walki zwierząt (walki psów, kogutów) i wiele z nich
ginie w wyniku tych walk. Wyścigi też mogą mieć takie konsekwencje. Na przykład wyścigi "Galgo"
w Hiszpanii - jeśli psy nie pobiegną wystarczająco szybko, ich właściciele wieszają je. Turyści
powinni stanowczo odrzucać tego typu niehumanitarne "rozrywki".
80
Znęcanie się nad zwierzętami może mieć miejsce w zupełnie nieoczekiwanych okolicznościach. Z
pozoru niewinne atrakcje turystyczne, takie jak jazda na osiołku, kucyku, przejażdżki bryczką lub
podróż na wielbłądzie mogą maskować poważne znęcanie się nad zwierzętami poprzez np.
przeciążenie, pracę zwierząt przez cały dzień bez wody i w wysokiej temperaturze. Turyści, którzy
nie popierają takich praktyk, powinni być wyczuleni na wygląd zwierząt, warunki ich pracy i
traktowania.
W każdych okolicznościach, kiedy dzikie zwierzęta żyjące w niewoli są w formie atrakcji
wystawiane na widok publiczny, bezpośrednio lub pośrednio, powinny mieć zapewnione dobre
warunki życia. Zwierzęta mają swoje szczególne potrzeby, niezależnie od ich sytuacji w jakiej się
znajdują. Chociaż znanych jest wiele przykładów dobrych praktyk, to jednak wciąż wiele dzikich
zwierząt, trzymanych aby przyciągnąć turystów, cierpi w niewoli z powodu złych warunków. Inne
niebezpieczeństwo – atak zwierzęcia - zagraża też samym turystom, jeśli nieodpowiedzialny
organizator atrakcji umożliwia zbyt bliski kontakt pomiędzy człowiekiem i dzikim zwierzęciem.
Touroperator, organizując atrakcje z udziałem dzikich zwierząt, powinien być szczególnie ostrożny
i zawsze upewniać się, że takie atrakcje są organizowane zgodnie z (między)narodowymi
przepisami prawnymi i ogólnie akceptowanymi standardami. Zachęcając do dobrych praktyk
związanych z opieką nad zwierzętami, można istotnie polepszyć ich los.
7.8 Kodeksy postępowania
Aby określić sposób właściwego zachowania podczas niektórych rodzajów aktywności
rekreacyjnej turystów, opracowuje się kodeksy postępowania. Najlepiej, jeśli są one popierane
przez wiarygodne organizacje, takie jak organy ONZ lub wyspecjalizowane organizacje
pozarządowe.
Kodeksy mogą skupiać się na działaniach organizatorów lub na zachowaniu uczestników imprez.
Touroperatorzy i biura podróży mają do spełnienia ważną rolę w rozpowszechnianiu takich
kodeksów postępowania. Oczywiście najlepiej byłoby, gdyby rozpowszechnianie i wdrażanie
takich kodeksów było zewnętrznie monitorowane. Rządy i obszary chronione mogą i powinny
odgrywać w tym istotną rolę. W przypadku słabych struktur lokalnych lub korupcji,
touroperatorzy, lokalne biura podróży, oraz sami turyści mogą przejąć taką funkcję .
81
7.9 W kierunku zrównoważonych imprez turystycznych
Touroperatorzy i biura podróży działające w zakresie turystyki wyjazdowej zazwyczaj oferują
swoim klientom różne imprezy turystyczne w czasie urlopu spędzanego w danej destynacji.
Wycieczki rzadko są wliczone w cenę pakietu. To ma swoje zalety, m.in. niższa cena pakietu i
większa elastyczność dla klienta. Niekorzystne natomiast jest, że w takim układzie touroperator
nie ma kontroli nad sposobem realizacji lokalnie oferowanych wycieczek, ale taką kontrolę mogą
ewentualnie przejąć lokalne agencje partnerskie.
Wasza firma mogłaby ‘uczynić krok do przodu’ opracowując zrównoważoną politykę w zakresie
wycieczek oferowanych Waszym klientom przez lokalnych dostawców. O takiej polityce mogliby
informować i monitorować Wasi lokalni agenci, rezydenci lub hotele.
Tam gdzie to możliwe, można dać preferencje wycieczkom organizowanym wg standardów
zrównoważonego rozwoju. Organizatorzy wycieczek mogliby rozpowszechniać kodeksy
postępowania i odpowiednie wskazówki wszędzie tam, gdzie ma to istotne znaczenie ze względu
na szczególny charakter miejsca lub lokalne obyczaje. Aby zapobiec negatywnym skutkom
wycieczek, można włączyć odpowiednie klauzule do kontraktów zawieranych z lokalnymi
dostawcami przez Waszą firmę lub lokalną agencję partnerską.
Tabela „7.10 Działania/ rozwiązania” zawiera opisy możliwych do podjęcia działań, mających na
celu promocję zasad zrównoważonego rozwoju w organizacji wycieczek, jednak podstawowym
kryterium jest oferowanie przez przedsiębiorstwo takich produktów i usług, które nie szkodzą ani
ludziom ani naturalnemu środowisku w destynacji.
7.10 Działania / rozwiązania
7. Wycieczki i atrakcje turystyczne
Nazwa kryterium Opis
Reportowane
Obligatoryjne
Wycieczki i atrakcje turystyczne
7.1 Lokalne wycieczki oferowane w destynacjach
Przedsiębiorstwo promuje lokalne wycieczki, ważne ze względów kulturowych I środowiskowych, które są oferowane w każdej destynacji. Dotyczy to zarówno wycieczek oferowanych bezpośrednio przez touroperatora jak i przez lokalnych dostawców ( agentów lub gestorów bazy noclegowej)
7.2 Strategia zrównoważonych wycieczek
Przedsiębiorstwo opracowało i wdrożyło politykę stałego zwiększania zrównoważonego poziomu lokalnych wycieczek.
7.3 Komunikacja z dostawcami
Przedsiębiorstwo wyraźnie i aktywnie komunikuje swoje cele i wymogi dotyczące zrównoważonego rozwoju zakontraktowanym i potencjalnym organizatorom lokalnych wycieczek.
82
7.4
Rozpowszechnianie kodeksów zachowania /wskazówek dla uczestników wycieczek na tereny chronione
Organizatorzy wycieczek i atrakcji turystycznych na terenach chronionych, które stanowią integralną część pakietu turystycznego lub są oferowane lokalnie, przestrzegają kodeksów postępowania i wytycznych w celu zminimalizowania negatywnych efektów środowiskowych i zmaksymalizowania zadowolenia turystów . Takie kodeksy i wytyczne są opracowywane we współpracy z organizacjami pożytku publicznego i zaangażowanymi społecznościami w zależności od rodzaju imprezy turystycznej i obejmują :
Atrakcje związane z oglądaniem zwierząt będących w niewoli
Atrakcje morskie (nurkowanie, obserwacja wielorybów, delfinów i żółwi)
Wędkarstwo sportowe
Zwiedzanie obiektów dziedzictwa kulturowego
Obserwacja dzikich zwierząt i zwiedzanie obszarów chronionych
Spotkania z narodową i lokalną kulturą i tradycją
Zwiedzanie obiektów chronionych ze względów historycznych lub kulturowych.
Wytyczne określają jakie informacje i jak przekazywać turystom z uwzględnieniem kodeksów zachowania dla zwiedzających.
7.5 Wycieczki certyfikowane
Preferencje mają wycieczki i atrakcje turystyczne organizowane w oparciu o uznane i będące pod kontrolą zrównoważone standardy.
7.6
Materiały szkoleniowe I doradztwo
Materiały szkoleniowe i inne wytyczne prowadzące do coraz wyższego poziomu zrównoważonego zarządzania są rozpowszechniane wśród organizatorów wycieczek.
7.7 Warunki umowy
Podstawowe/ standardowe klauzule związane ze zrównoważoną strategią są uwzględniane w zawieranych umowach. (np. o nie zatrudnianiu nieletnich , przeciwdziałaniu korupcji i przekupstwom, o gospodarce odpadami i ochronie różnorodności biologicznej).
Kryteria szczeglne
7.8
Unikanie negatywnych skutków turystycznej aktywności
Touroperator nie oferuje produktów lub usług, które mogą być szkodliwe dla ludzi, zwierząt, roślinności, naturalnych zasobów(np. woda/ energia), lub które są społecznie/ kuturowo nie akceptowalne.
83
7.9 Pokazy dzikich zwierząt
Wycieczki i atrakcje, których celem jest oglądanie dzikich zwierząt będących w niewoli, nie są oferowane, z wyjątkiem atrakcji turystycznych odpowiednio zorganizowanych, w zgodzie z prawem lokalnym, krajowym i międzynarodowym. W przypadku żywych okazów chronionych gatunków dzikich zwierząt, są one trzymane jedynie przez tych, którzy posiadają legalne zezwolenie i odpowiednio wyposażone miejsce, w którym zajmują się zwierzętami w sposób humanitarny.
7.10 Wykorzystanie dzikiej przyrody
Dziko żyjące gatunki zwierząt nie są celem polowań, konsumpcji, nie są wystawiane na pokaz, nie są przedmiotem sprzedaży lub obrotu, z wyjątkiem działalności uregulowanej prawnie, która zapewnia, że ich wykorzystanie jest zrównoważone i zgodne prawem lokalnym, krajowym i międzynarodowym.
7.11 Oddziaływanie na dziką przyrodę
Wycieczki, które mogą oddziaływać na dziką przyrodę, są organizowane zgodnie z odpowiednimi kodeksami postępowania (np. Travelife). Biorąc pod uwagę kumulację skutków, organizowane wycieczki nie powinny powodować żadnych negatywnych konsekwencji dla żywotności i zachowania populacji dzikiej przyrody. Wszelkie zakłócenia naturalnych ekosystemów powinny być zminimalizowane, naprawione i zrekompensowane przez organizatorów za pośrednictwem organizacji zarządzających ochroną naturalnego środowiska.
7.12 Wykwalifikowani przewodnicy
W miejscach newralgicznych pod względem kulturowym (np. wioski z rdzenną ludnością), obiektach dziedzictwa kulturowego i destynacjach newralgicznych pod względem ekologicznym, turyści są oprowadzani przez wykwalifikowanych przewodników.
7.13 Wspieranie lokalnych społeczności
Przedsiębiorstwo planuje włączyć do pakietów turystycznych lub promować wśród swoich klientów wycieczki i imprezy, które bezpośrednio angażują i wspierają lokalne społeczności (poprzez zakup usług lub towarów, wyrobów rzemiosła tradycyjnego, udział w pokazie lokalnych metod produkcyjnych (np. żywności), zwiedzanie przedsięwzięć realizowanych przez lokalne społeczności.
7.14
Wspieranie ochrony środowiska naturalnego i różnorodności biologicznej
Przedsiębiorstwo zamierza włączyć do pakietów turystycznych lub promować wśród klientów wycieczki i imprezy, które wspierają lokalne środowisko i różnorodność biologiczną (np. zwiedzanie obszarów chronionych, zwiedzanie przedsięwzięć z zakresu ochrony środowiska).
84
8. Piloci, rezydenci, przewodnicy
Piloci, rezydenci, przewodnicy mogą być rozpatrywani w kategorii osób świadczących usługi
turystyczne lub pracowników dostawcy takich usług . W poniższych rozważaniach przyjęliśmy
założenie, że są to osoby, których usługi zostały zakontraktowane przez touroperatora, a umowy
z nimi są tymczasowe lub na konkretne zlecenie.
Zakres obowiązków
Rezydent - osoba, która opiekuje się klientami w imieniu touroperatora podczas ich pobytu
wakacyjnego, nadzoruje, aby program był realizowany prawidłowo oraz przekazuje turystom
praktyczne informacje o destynacji. Przedstawiciel zwykle wita swoich klientów po przyjeździe,
pilotuje ich do miejsca zakwaterowania w destynacji, zajmuje się problemami klienta na miejscu,
organizuje im udział w lokalnych wycieczkach i imprezach, doradza, do których restauracji warto
pójść lub gdzie i za ile wynająć samochód.
Pilot wycieczki – osoba, która towarzyszy grupie turystów podczas imprezy objazdowej do kilku
destynacji. Pilot ma podobne obowiązki jak rezydent, ale zazwyczaj zajmuje się jednocześnie
tylko jedną grupą.
Przewodnik turystyczny – osoba, która towarzyszy turystom podczas wycieczek i zwiedzania
lokalnych atrakcji kulturalnych i obiektów o charakterze przyrodniczym. W niektórych krajach
przewodnik musi najpierw uzyskać potwierdzenie swoich kwalifikacji i/lub licencję do
wykonywania swojego zawodu. Zakres kwalifikacji przewodnickich jest różny w zależności od
kraju, w niektórych przypadkach ogranicza się np. do jakiegoś konkretnego regionu.
Warunki zatrudnienia
Warunki zatrudnienia rezydentów, pilotów wycieczek, przewodników powinny być godziwe i
oparte na lokalnych przepisach prawnych, międzynarodowych standardach dotyczących dobrych
praktyk, takich jak zagwarantowanie płacy minimalnej i jasnych określonych warunków umowy. W
przypadku, gdy nie są podpisywane bezpośrednio przez touroperatora, ale za pośrednictwem
agencji partnerskiej w destynacji lub lokalnych touroperatorów specjalizujących się w turystyce
przyjazdowej, trzeba upewnić się, że takie standardy w zakresie zawieranych umów są utrzymane.
Ponadto, w przypadku równych kwalifikacji, można dać pierwszeństwo lokalnym mieszkańcom.
Będzie to forma wsparcia lokalnej gospodarki i wkład w rozwój lokalnego rynku pracy.
Kwalifikacje i rozpowszechnianie zagadnień zrównoważonego rozwoju
Piloci wycieczek, rezydenci, przewodnicy turystyczni są w bezpośrednim kontakcie zarówno z
turystami jak i dostawcami usług w destynacji i mają znaczący wpływ na jakość wrażeń i
doświadczeń klientów touroperatora, a także na ich przyszłe wakacyjne (być może zrównoważone)
wybory. Mają też kluczową rolę w informowaniu i doradzaniu klientom w wyborze (ewentualnie
zrównoważonych) restauracji, wycieczek i atrakcji turystycznych, kupowanych pamiątek oraz w
przekazywaniu informacji na temat istniejących, lokalnych kodeksów postępowania (dotyczących
ubioru lub zachowania w niektórych obiektach) oraz w jaki sposób rozpoznawać i informować
właściwe władze o zaobserwowanym seksualnym wykorzystywaniu dzieci.
Piloci wycieczek, rezydenci, przewodnicy turystyczni powinni być dobrze poinformowani o
miejscowych zwyczajach, normach społecznych i zagadnieniach zrównoważonego rozwoju oraz
85
mieć odpowiednie umiejętności komunikowania o tym turystom w pozytywny i atrakcyjny
sposób. Aby praktyki w zakresie zrównoważonego rozwoju były stosowane w praktyce a (lokalni)
pracownicy posiadali znajomość najnowszych trendów konsumenckich i celów zrównoważonego
rozwoju, ważne jest, aby wybierać wykwalifikowane i kompetentne osoby i zapewnić im regularne
szkolenia i informacje na temat strategii Waszej firmy związanej z wdrażaniem zasad
zrównoważonego rozwoju i związanymi z tym zagadnieniami..
Lokalny monitoring i zbieranie opinii
Lokalni piloci wycieczek, rezydenci, przewodnicy turystyczni mogą odegrać również rolę w
monitorowaniu efektywności działań Waszych lokalnych partnerów biznesowych w zakresie
zrównoważonego rozwoju, m.in. gestorów bazy noclegowej, dostawców wycieczek oraz innych
kwestii zrównoważonego rozwoju ważnych dla destynacji. To pomoże Waszej firmie w
udoskonaleniu Waszych produktów i informacji przekazywanych klientom, a także, jeśli zaistnieje
taka potrzeba, w rozwiązywaniu problemów z lokalnymi władzami w destynacji
8.1 Działania / rozwiązania
8. Piloci wycieczek, lokalni rezydenci i przewodnicy
Nazwa kryterium Opis Raportowane Obligatoryjne
8.1 Preferencje dla lokalnych pilotów / przedstawicieli
W przypadku równych kwalifikacji przedsiębiorstwo preferuje zatrudnianie lokalnych pilotów, rezydentów, przewodników turystycznych, tragarzy, kierowców, kucharzy oraz innych lokalnych pracowników (w tym na stanowiskach kierowniczych), i przeprowadza szkolenia zgodnie z wymaganiami.
8.2 Warunki zatrudnienia
Przedsiębiorstwo dokłada wszelkich starań aby zatrudnieni lokalni piloci, rezydenci i pozostali lokalni pracownicy rozumieli warunki i zasady zatrudnienia oraz wynagrodzenia.
8.3 Płaca minimalna
Zatrudnieni w przedsiębiorstwie lokalni piloci, rezydenci i pozostali lokalni pracownicy zarabiają godziwe wynagrodzenie, które jest równe lub wyższe niż oficjalne minimum
8.4 Szkolenie i edukacja
Zatrudnieni w przedsiębiorstwie lokalni piloci, rezydenci i pozostali pracownicy posiadają kwalifikacje i są regularnie szkoleni .
8.5 Polityka zrównoważonego rozwoju
Piloci wycieczek, lokalni rezydenci i przewodnicy są informowani o istotnych aspektach polityki zrównoważonego rozwoju w przedsiębiorstwie i wymaga się od nich przestrzegania zasad tej polityki
8.6 Wiedza na temat zrównoważonego rozwoju
. Piloci wycieczek, lokalni rezydenci zostali przeszkoleni na temat głównych zasad zrównoważonego rozwoju w turystyce.
86
8.7 Wiedza na temat destynacji
Piloci wycieczek, lokalni rezydenci posiadają wiedzę na temat destynacji uwzględniającą istotne aspekty zrównoważonego rozwoju.
8.8 Komunikacja z klientami
Piloci wycieczek, lokalni rezydenci i przewodnicy informują klientów o istotnych aspektach zrównoważonego rozwoju w destynacji (np. ochrona fauny i flory, obiektów dziedzictwa kulturowego, bogactw naturalnych), wartościach i normach społecznych (np. napiwki, ubiór, fotografowanie) oraz przestrzeganiu praw człowieka. (np. seksualne wykorzystywanie).
8.9
Seksualne wykorzystywanie dzieci: szkolenie pracowników
Piloci wycieczek, lokalni rezydenci i przewodnicy zatrudnieni przez przedsiębiorstwo otrzymują odpowiednie informacje i/ lub szkolenia na temat zapobiegania seksualnemu wykorzystywaniu dzieci.
87
9. Destynacje
Destynacje są zazwyczaj wybierane przez turystów ze względu na ich walory środowiskowe i
touroperatorzy, którzy zainwestowali w markę i marketing związany z rozreklamowaniem
destynacji, mają bezpośredni interes w utrzymaniu destynacji w dobrym i nienaruszonym stanie.
Jeśli kulturalne czy też przyrodnicze atrakcje turystyczne nie są odpowiednio chronione, turyści nie
będą skłonni rezerwować wakacji w takim miejscu, albo przyjadą tylko, jeśli wakacje będą
oferowane po bardzo niskiej cenie.
Zrównoważony rozwój destynacji zależy przede wszystkim od lokalnych i krajowych procesów
decyzyjnych. Touroperatorzy mogą wpływać na te procesy poprzez preferowanie bardziej
zrównoważonych destynacji lub wspierając destynacje w kierunku realizowania bardziej
zrównoważonej polityki. Powody, dla których dają pierwszeństwo "zrównoważonym destynacjom”
powinny być wyraźnie komunikowane przez touroperatorów" w celu podnoszenia świadomości
władz i dostawców usług w destynacji na temat zagadnień zrównoważonego rozwoju.
9.1 Wybór destynacji
Destynacje turystyczne są wybierane przez touroperatorów na podstawie ich potencjału
turystycznego, który tradycyjnie składa się z elementów takich, jak naturalne i kulturalne atrakcje,
poziom cen usług związanych z turystyką (przy uwzględnieniu kursów walutowych), zdrowia i
bezpieczeństwa.
Wybierając destynacje, które planują swój rozwój w oparciu o realne możliwości środowiskowe i
społeczne, na przykład ograniczając budowę nowych hoteli, zwiększają prawdopodobieństwo, że
obszar pozostanie zrównoważony i atrakcyjny dla turystyki w długim okresie.
Touroperatorzy i biura podróży powinny również sprzyjać tym destynacjom, które znane są z
dobrej jakości lokalnej siły roboczej, wprowadzania programów szkoleniowych, mających na celu
zwiększenie liczby lokalnych mieszkańców zatrudnionych w branży turystycznej i zarazem unikać
destynacji, gdzie powszechne są niedopuszczalne warunki pracy lub stosuje się praktyki, takie jak
praca przymusowa, zatrudnianie nieletnich lub gdzie jest w sposób niedopuszczalny narusza się
prawa człowieka.
Ponadto, dawanie pierwszeństwa destynacjom, które wspierają finansowo zrównoważone praktyki
i mają otwarty, odpowiedzialny system podatkowy, pomoże zmaksymalizować korzyści
ekonomiczne z lokalnej turystyki. Jednocześnie, zaprzestanie (lub groźba zaprzestania) organizacji
wyjazdów do destynacji o wysokim poziomie korupcji i złego zarządzania finansami, będzie
motywacją dla lokalnych władz w destynacji do wyeliminowania tych negatywnych zjawisk.
Ocena destynacji pod względem zrównoważonego rozwoju
Poniżej przegląd najważniejszych zagadnień dotyczących zrównoważonego zarządzania
destynacją. Poszczególnym touroperatorom trudno będzie ocenić wszystkie elementy w każdej
destynacji i prowadzić ewidencję istotnych informacji na temat ich zrównoważonego rozwoju. W
przyszłości Travelife planuje opracować wspólną bazę danych, która umożliwi touroperatorom i
biurom podróży ocenę informacji zebranych na temat określonych destynacji.
88
Zgadnienia środowiskowe
Dostępność świeżej wody, infrastruktura i zużycie
Dostępność energii, infrastruktura i zużycie
Infrastruktura transportowa
Oczyszczalnie ścieków
Systemy usuwania odpadów stałych
Jakość powietrza i wody
Strategia użytkowania gruntów i ochrony różnorodności biologicznej
Zgodność (lub brak zgodności) z odpowiednimi międzynarodowymi deklaracjami,
konwencjami i traktatami
Krajowe, regionalne i lokalne przepisy dotyczące ochrony środowiska
Działania mające na celu zachowanie i / lub przywrócenie siedlisk zagrożonych gatunków
Działania do walki z handlem zagrożonymi gatunkami flory i fauny oraz znaleziskami
archeologicznymi / elementami dziedzictwa kulturowego.
Kwestie planowania
Właściwa i długoterminowa polityka zagospodarowania przestrzennego, która uwzględnia
określenie i zapewnienie odpowiedniej proporcji terenów mieszkalnych, strefy
rekreacyjnej, otwartych terenów, terenów publicznych, obszarów prywatnych,
odpowiedniego i wystarczającego dostępu do plaży dla lokalnej ludności.
Poszanowanie lokalnej architektury i kultury przez określenie odpowiednich przepisów
budowlanych (np. ograniczenie ilości pięter w powstających budynkach)
Jasna, długoterminowa wizja rodzaju turystyki, który będzie rozwijany w destynacji i
przewidziana grupa docelowa turystów
Ochrona zabytkowych lub autentycznych budynków, oraz części turystycznych wsi i miast
przed niekontrolowanym rozwojem
Zagadnienia społeczne i przestrzeganie praw człowieka
Przestrzeganie norm Międzynarodowej Organizacji Pracy (MOP) w sprawie zatrudniania
dzieci i pracy przymusowej
Wolność zrzeszania się
Zakaz dyskryminacji
Programy zwalczania seksualnego wykorzystywania dzieci
Programy zwalczania i łagodzenia skutków społecznych związanych z HIV / AIDS
Udział obywateli w procesie planowania
Podział przychodów z turystyki w społecznościach lokalnych i poziom sprawiedliwości w
podziale dochodów
Przestrzeganie deklaracji międzynarodowych, konwencji i traktatów dotyczących praw
człowieka
Przestrzeganie praw i warunków użytkowania ziemi przez rdzenną ludność
89
Procedury prowadzenia dialogu i/lub zaangażowania rdzennych mieszkańców w
planowane i realizowane projekty inwestycyjne.
Niezbędne informacje mogą być zbierane przez pracowników obsługi turystycznej i lokalnych
interesariuszy, z uwzględnieniem opinii konsumentów np. w formie ankiety wypełnianej pod
koniec urlopu.
W większości przypadków, społeczno-kulturowe i ekologiczne informacje na temat destynacji
można znaleźć w raportach dotyczących środowiskowych i społecznych zagadnień,
opracowywanych przez instytucje rządowe, banki, organizacje pozarządowe, wyższe uczelnie lub
przedsiębiorstwa.
9.2 Współpraca z destynacjami
Jeśli Wasze przedsiębiorstwo aktywnie działa w jakiejś destynacji, możecie wzmocnić Wasze
zaangażowanie, np. w formie lobbingu na rzecz opracowania długofalowej wizji rozwoju
destynacji. Oczywiście najefektywniejszą metodą będzie nawiązanie współpracy w tej kwestii z
innymi touroperatorami.
Współpraca z lokalnymi interesariuszami
Touroperatorzy mają możliwości zwiększania pozytywnego oddziaływania turystyki na lokalny
rozwój społeczny i ekonomiczny w drodze współpracy z lokalnymi interesariuszami. Taka
współpraca nie powinna jednak ograniczać się do udoskonalania oferowanych produktów
turystycznych i podnoszenia poziomu satysfakcji turystów, ale też powinna uwzględniać
perspektywiczny rozwój destynacji i korzyści dla lokalnej populacji.
Kontakty i dialog z lokalnymi partnerami i interesariuszami będą dowodem na to, że Wasze
przedsiębiorstwo stara się wnieść pozytywny wkład w rozwój destynacji. Często lokalni
interesaiusze chętnie wsłuchują się w opinie swoich partnerów biznesowych ponieważ nie zawsze
są w pełni świadomi oczekiwań turystów. To pomaga budować wzajemne zaufanie pomiędzy
touroperatorami, lokalnymi organizacjami i mieszkańcami w destynacjach, dając podstawy do
długofalowej, wzajemnej współpracy.
Można nawiązać kontakt z przedstawicielami lokalnych władz proponując pomoc w realizacji
projektów rozwojowych. Można też zaoferować doradztwo z zakresie zrównoważonego podejścia
do kwestii infrastruktury, planowania, budownictwa, gospodarki odpadami czy konsultacji z
lokalnymi mieszkańcami, ponieważ często nie są oni świadomi ryzyka i długoterminowych
konsekwencji, które wiążą się z niektórymi decyzjami podejmowanymi przez władze w zakresie
rozwoju destynacji.
W uzupełnieniu do doradztwa, Wasze przedsiębiorstwo może też przekazać materiały,
udostępnić szkolenia i dane dotyczące najnowszych trendów w turystyce.
Wpływ na planowanie i zarządzanie środowiskowe
Touroperatorzy mogą starać się wpływać na krajowe i lokalne władze przy podejmowaniu
kluczowych decyzji dotyczących polityki i planowania środowiskowego. Jakość walorów
90
środowiskowych destynacji może być utrzymana i chroniona przez właściwe zarządzanie, np.
rozwój terenów zielonych, tworzenie obszarów chronionych, specjalnych stref dla pieszych,
sadzenie drzew, rekultywacja terenów nadmorskich i odpowiednią gospodarkę odpadami.
Touroperatorzy, którzy prowadzą działalność w tej samej destynacji mogą stymulować
zrównoważony rozwój przez kolektywne podejście do lokalnych dostawców usług turystycznych
(np. przy pomocy Systemu Zrównoważonego Zarządzania Travelife dla hoteli i miejsc
zakwaterowania). Efektywność ich działań można jeszcze zwiększyć dzięki współpracy z lokalnymi
organizacjami turystycznymi i władzami, ponieważ obecnie wiele organizacji angażuje się w
kampanie na rzecz ochrony środowiska w turystycznych destynacjach. Wsparcie ze strony
touroperatorów zwiększyłoby efekty takich kampanii.
Ochrona dziedzictwa naturalnego i kulturowego
Touroperatorzy mogą również odegrać istotna rolę w rozwoju zrównoważonej turystyki na
obszarach chronionych. Ważne, aby w takie działania zaangażowali się wszyscy interesariusze i
aby wyznaczono strefy dla turystów, a dochód przeznaczono na ochronę i rekultywację obszaru
chronionego oraz na zaspokojenie społeczno – ekonomicznych potrzeb lokalnej społeczności.
Touroperatorzy, płacąc za wstęp przywiezionych turystów ( i ich imieniu), zyskują prawo do
weryfikowania czy wygenerowane z ich udziałem dochody są dobrze wydatkowane.
Dodatkowo, touroperatorzy mają możliwość wspierania rozwoju obszarów chronionych włączając
zwiedzanie ich do programu wycieczek objazdowych, promując je wśród turystów
odpoczywających w destynacjach, a także zachęcając turystów do dobrowolnych wpłat na
fundusze gromadzące środki na ochronę środowiska. W każdym razie, warto dać dobry przykład i
wybierać tych lokalnych organizatorów wycieczek, którzy respektują kodeksy postępowania na
rzecz zrównoważonej turystyki.
Promocja lokalnych produktów
Touroperatorzy przyczyniają się do rozwoju lokalnej gospodarki promując lokalny handel, usługi i
rzemiosło. Ich rola może polegać na organizowaniu doradztwa i szkoleń dla lokalnych
producentów, aby ich produkty spełniały standardy i oczekiwania turystów. Mają też dobrą
pozycję do tego aby móc przekonać zarząd hoteli do oferowania gościom lokalnych produktów
zamiast importowanych z innych regionów lub krajów.
Dotacje i dobroczynność
Sposobem na stymulowanie projektów i programów zrównoważonego rozwoju są też dotacje i
dobroczynność, które mogą mieć formę wpłat gotówkowych lub w naturze, np. w formie pracy
wykonanej przez personel touroperatora.
Komunikując o tych działaniach Waszym klientom, motywujecie ich do wnoszenia ich własnego
wkładu na rzecz zrównoważonego rozwoju. Jeśli zorganizujecie dla nich prezentację lub wizytę
związaną z realizacją lokalnego projektu na rzecz ochrony środowiska lub obiektu dziedzictwa
kulturowego, turyści będą jeszcze bardziej zmotywowani i usatysfakcjonowani. Inną opcją jest
opracowanie własnego projektu, lub zgłoszenie udziału w programie związanym z ochroną
środowiska, np. w akcji sadzenia drzew, zalesiania terenów i zaapelowanie do klientów o wsparcie
np. w formie dobrowolnych wpłat.
91
9.3 Ośrodki sportów zimowych
W kilku ostatnich dekadach popularność sportów zimowych w obszarach górskich ogromnie
wzrosła. Sporty zimowe mają wpływ głównie na środowisko naturalne, ale wpływają też na
społeczno-ekonomiczne uwarunkowania regionów górskich.
Uwarunkowania społeczno-ekonomiczne
Sporty zimowe są źródłem dochodu w wielu górskich regionach. Zapewniają sezonowe
zatrudnienie dla lokalnych mieszkańców w hotelach, restauracjach, transporcie i innych usługach
związanych z rekreacją (nauka jazdy na nartach, obsługa na stokach, przewodnicy, itp.). Dzięki
temu wielu młodych ludzi znajduje zatrudnienie i nie musi wyjeżdżać w poszukiwaniu pracy.
Ogromny napływ turystów sezonie zimowym pozytywnie wpływa na rozwój ekonomiczny. Wiele
lokalnych miejscowości narciarskich intensywnie rozwija się i z małych rekreacyjnych miejscowości
stają się stopniowo dużymi ośrodkami sportów zimowych. Sprzyja temu obecny trend posiadania
domu/apartamentu w miejscowości rekreacyjnej.
Efekty środowiskowe
Turystyka związana ze sportami zimowymi wpływa na środowisko naturalne na wiele sposobów.
Infrastruktura niezbędna do uprawiania sportów zimowych (hotele, drogi, wyciągi narciarskie,
nartostrady) przyczynia się do degradacji lokalnego środowiska naturalnego w wyniku
prowadzonej wycinki drzew, która z kolei powoduje erozję i obsuwanie się ziemi, zachodzą też
niekorzystne zmiany w procesach wegetacyjnych i kurczą się tereny dla dziko żyjących zwierząt.
Intensywne uprawianie narciarstwa, snowboardingu i biegów narciarskich pozostawia
nieodwracalne ślady na szlakach narciarskich , a skutery śnieżne, ratraki i helikoptery, które
dowożą narciarzy na nieprzetarte szlaki emitują spaliny i swoim hałasem płoszą dziką zwierzynę.
Aby zrekompensować brak śniegu i przedłużyć sezon narciarski stosuje się sztuczne naśnieżanie,
które powoduje wiele negatywnych konsekwencji dla środowiska: jest bardzo energochłonne,
zużywa dużo wody z chemicznymi dodatkami, zanieczyszczającymi środowisko, powoduje hałas i
nieprzyjemny zapach z powodu pracy silników spalinowych.
Globalne ocieplenie
W XX wieku średnia temperatura na ziemi wzrosła o 1 stopień. Proces globalnego ocieplenia
przyspieszył na przestrzeni ostatnich lat. Przewiduje się, że największy wzrost temperatury nastąpi
na terenach górskich na północnej półkuli, szczególnie w Alpach. W związku z tym można
przypuszczać, że ośrodki narciarskie znajdujące się na wysokości poniżej 1200m n.p.m. przestaną
nimi być w ciągu 50 lat. Wówczas uprawianie narciarstwa będzie możliwe tylko na stokach
znajdujących się większej wysokości, a sezon narciarski będzie znacznie krótszy. Jest oczywiste, że
będzie to miało ogromny wpływ na branżę turystyczną.
Wiele ośrodków narciarskich podjęło już środki dla ochrony środowiska naturalnego – do
naśnieżania stoków nie używa się już chemikaliów i silników spalinowych, ogranicza się ruch
samochodowy w ośrodkach i jednocześnie umożliwia bezpłatne korzystanie lokalnej komunikacji,
drzewo transportuje się w górach w sposób zapobiegający niszczeniu warstw gleby i roślinności.
Promocja alternatywnych sportów zimowych
Niżej położone ośrodki narciarskie, tak jak na przykład w Austrii, będą mogły dalej rozwijać się,
jeżeli stworzy się alternatywną ofertę możliwości rekreacyjnych, takich jak trasy dla nart
92
biegowych, lodowiska dla łyżwiarzy, bojery oraz obserwacja dzikiego ptactwa i zwierzyny. Taka
strategia pozwoli też rozładować tłok w wyżej położonych kurortach.
9.4 Turystyka miejska
Dla niektórych miast turystyka jest istotnym źródłem przychodów. Poza tym rosnąca ilość dni
wolnych od pracy sprzyja krótkim wypadom turystycznym. Popularyzowanie aktywnej i kulturalnej
turystyki wśród seniorów, rosnąca liczba tanich przewoźników spowodowały wzrost
zainteresowania tzw. „City tours”.
Skutki ekonomiczne, społeczne i kulturowe
Turystyka jest głównym źródłem dochodu dla dużych miast o bogatej tradycji kulturalnej.
Dochody z turystki pozwalają na finansowanie konserwacji i przebudowy starych dzielnic aby
przywrócić im dawną świetność. W zlikwidowanych biurach i fabrykach powstają atrakcyjne sklepy,
a zakorkowane niegdyś ulice zamieniają się w ciągi dla pieszych z bogatą ofertą handlową, co w
efekcie stwarza atrakcyjny obraz miasta i zachęca turystów do zwiedzania.
Mieszkańcy miast korzystają z możliwości zatrudnienia i ekonomicznego wzrostu. W krajach
mniej rozwiniętych, turystyka przynosi korzyści, jeżeli w ślad za jej rozwojem idą inwestycje w
infrastrukturę, np. w transport lub system gospodarowania odpadami.
Kulturowe dziedzictwo miast koncentruje się zazwyczaj w ich centrach i może zdominować inne
rodzaje działalności gospodarczej, zamieniając te części miast w turystyczne enklawy. Można tego
uniknąć uwzględniając w planowaniu rozwoju miasta możliwości budowy hoteli, muzeów i
pozostałej infrastruktury dla turystyki również poza obszarem tradycyjnej, starej części miasta.
Koncentrowanie się głównie na dochodach z turystyki jest ryzykowne dla miast. Rynek
turystyczny jest bardzo podatny na zmiany popytu i jest bardzo wrażliwy na różnego rodzaju
incydenty. Na przykład atak bombowy może spowodować, że ruch turystyczny skieruje się do
innej destynacji na wiele lat.
Koszt usług publicznych, takich jak np. usuwanie odpadów, sprzątanie ulic rośnie wraz z liczbą
turystów. Silny rozwój turystyki powoduje wzrost cen nieruchomości, rosną także koszty życia.
Skutki środowiskowe
Duża liczba turystów może być zagrożeniem dla dziedzictwa miejskiego. Zmiany temperatury,
zmiany poziomu wilgotności mogą spowodować niszczenie zabytków i eksponatów w muzeach.
Procesy te są nieodwracalne i często sprawiają, że konieczne staje się ograniczenie liczby
zwiedzających. Rozwój turystyki miejskiej wymaga stworzenia odpowiedniej infrastruktury
komunikacyjnej, a ta z kolei ma szkodliwy wpływ na miejskie tereny zielone. Ponadto, ruch
turystyczny do i z centrum miasta (np. autobusy) może spowodować przeciążenia ruchu i
zanieczyszczania powietrza.
Zakwaterowanie turystów wymaga zapewnienia odpowiedniej bazy noclegowej w zabytkowych
centrach miast. Często autentyczne budynki zastępuje się nowoczesnymi hotelami. Lokalni
mieszkańcy mogą skarżyć się na uciążliwości związane z hałasem (klimatyzacja), zwiększonym
ruchem ulicznym i spalinami oraz odpadami. Dobrze jest też przesunąć organizację różnych
93
atrakcji turystycznych i masowych imprez poza zabytkowe centrum, do innych, mniej znanych
zakątków miasta lub regionu. Wielu turystów chętnie odkrywa mniej znane okolice. Wygodny
system transportu publicznego zapewni turystom dogodną komunikację do i z centrów miast.
Spotkania z mieszkańcami miast to kolejna turystyczna opcja, zgodna z obecnym trendem wśród
turystów do nawiązywania kontaktu z miejscową ludnością. Artyści, rzemieślnicy, kupcy mogą
informować gości o historii miasta, o aspektach społecznych i politycznych, ochronie środowiska
itp. Wycieczki tematyczne pozwalają wyróżnić poszczególne elementy miasta i jego okoliczne
regiony. Na przykład Rio de Janeiro oferuje wycieczki do slumsów, gdzie młodzi ludzie – lokalni
mieszkańcy - są zatrudniani do oprowadzania turystów.
Ciekawą alternatywą dla tradycyjnego zwiedzania są różne rodzaje dziedzictwa niematerialnego,
takie jak festiwale, plenery artystyczne, sezonowe i poza sezonowe imprezy sportowe, parady,
widowiska, jarmarki lub wycieczki, w trakcie których zwiedzający mogą obejrzeć proces produkcji i
degustować produkty lub kulinarne specjały. Miasto może też stworzyć możliwości
proekologicznego zwiedzania, wg tzw. „zielonych map”, wytyczających szlak turystyczny wiodący
trasami rowerowymi i obejmujący parki i ogrody, galerie, sklepy i restauracje
Coraz więcej miast oferuje karnety miejskie dające rabaty na niektóre usługi turystyczne, np.
transport publiczny i zwiedzanie muzeów..
9.5 Działania / rozwiązania
9. Destynacje
Nazwa kryterium Opis
Raportowane
Obligatoryjne
Wybór destynacji
9.1 Zrównoważone destynacje
Aspekty zrównoważonego rozwoju są brane pod uwagę w procesie wyboru nowych destynacji turystycznych (np. obszary wolne od ruchu samochodowego, zrównoważonego planowanie w miejscowości, istniejąca odpowiednia infrastruktura gospodarki odpadami oraz zaangażowanie społeczności).
9.2 Nie zrównoważone destynacje
Destynacje, w których turystyka prowadzi do lokalnych strukturalnych negatywnych skutków w zakresie różnorodności biologicznej, gospodarki odpadami; kanalizacji; przestrzegania praw człowieka oraz dostępności opieki zdrowotnej, wody, energii i żywności nie są wybierane jako destynacje turystyczne (chyba zaangażowanie przedsiębiorstwa zrównoważy te negatywne skutki).
9.3 Dostęp do destynacji
Przy wyborze nowych destynacji brane są pod uwagę zrównoważone środki transportu.
9.4 Międzynarodowe sankcje
Przedsiębiorstwo stosuje się do sankcji nałożonych na turystyczne destynacje przez ONZ lub Unię Europejską
94
Lokalna polityka i inicjatywy
9.5 Zgodność z lokalnym planem zagospodarowania
Działalność przedsiębiorstwa jest zgodna z lokalnym planem zagospodarowania przestrzennego, przepisami dotyczącymi obszarów chronionych i ochrony obiektów dziedzictwa kulturowego oraz ze strategią zarządzania destynacją realizowaną przez władz lokalne, regionalne i krajowe.
9.6 Lokalna gospodarka
Przedsiębiorstwo wspiera inicjatywy, które poprawiają relacje między bazą noclegową i lokalnymi producentami, m.in. producentami i dystrybutorami lokalnych produktów żywnościowych, upominków itp. (np. inicjatywy na rzecz poprawy poziomu jakości, logistyki, transportu).
9.7
Wpływ na lokalną politykę
. Zgodność z lokalnym planem zagospodarowania
9.8
Wsparcie dla ochrony różnorodności biologicznej
Przedsiębiorstwo wspiera ochronę różnorodności biologicznej, w tym obszarów chronionych i obszarów o dużej różnorodności biologicznej, poprzez, np. wkład finansowy, wsparcie polityczne i uwzględnienie kwestii ochrony środowiska w ofertach produktów.
9.9 Zabronione pamiątki
Przedsiębiorstwo i jego bezpośredni dostawcy usług nie promują pamiątek, które zawierają lub są wykonane z zagrożonych gatunków flory i fauny, zgodnie z konwencją CITES i "Czerwoną listą" IUCN lub stanowią historyczne znaleziska archeologiczne (z wyjątkiem przypadków dopuszczonych przez prawo).
95
10. Komunikacja z klientem i ochrona konsumentów
Efektywna komunikacja z klientami jest niezbędna przed, w trakcie i po wakacjach. To ważny
instrument do podniesienia poziomu ogólnej świadomości konsumentów na temat na
zrównoważonego rozwoju i promowania bardziej odpowiedzialnych wyborów wśród klientów.
Rzetelne informacje dotyczące destynacji i oferowanych produktów turystycznych będą spełniać
oczekiwania klientów, pozwolą uniknąć rozczarowania i zwiększą jakość wakacyjnych wrażeń.
Ponadto biura podróży mają obowiązek informowania swoich klientów w zakresie zagrożenia dla
zdrowia i bezpieczeństwa w destynacji oraz jak ich unikać.
10.1 Zmiany w świadomości i w zachowaniu konsumentów
Wybory i zachowania klientów wpływają na zrównoważony charakter produktu turystycznego. To
odnosi się do wyboru środków transportu, hoteli i typu wycieczek, które turyści rezerwują, ale
również, i do tego w jaki sposób pozbywają się śmieci, od produktów, które kupują i żywności,
którą jedzą. Często klienci nie są w pełni świadomi negatywnych skutków swoich wakacji,
zwłaszcza w przypadku, gdy te skutki są widoczne dopiero w dłuższym okresie czasu lub nie są w
pełni świadomi szerszych, środowiskowych i społecznych, oddziaływań związanych z ich pobytem
w danej destynacji. Dlatego to właśnie na touroperatorach i biurach podróży spoczywa
odpowiedzialność, aby klienci byli świadomi konsekwencji swoich wyborów i tego, w jaki sposób
mogą przyczynić się do bardziej zrównoważonego rozwoju destynacji.
Świadomość konsumentów
Najnowsze badania wykazały silną i rosnącą świadomość międzynarodowych klientów związaną
ze zrównoważonym podróżowaniem:
Dwie trzecie brytyjskich turystów uważa, że jest ważne, aby touroperatorzy rozwijali i
oferowali produkty turystyczne o możliwie najniższej szkodliwości dla środowiska
naturalnego.
70% Niemców uważa czyste i nienaruszone środowisko naturalne za niezbędny warunek
przy wyborze destynacji.
50% Niemców wybrałoby hotel z certyfikatem zrównoważonego rozwoju, jeśli inne istotne
elementy, takie jak cena i komfort, są takie same.
Większość z turystów z USA (57%), Australii (62%) i Wielkiej Brytanii(74%) dałoby
pierwszeństwo hotelom, które zatrudniają pracowników lokalnych, a nawet większy
procent turystów z każdego z tych krajów oczekuje, że wybrane hotele "gwarantują dobre
warunki płacy i pracy dla zatrudnionych pracowników."
82% holenderskich klientów pozytywnie oceniłoby, gdyby informacje na temat
zrównoważonego rozwoju w turystyce były częścią informacji zawartych w broszurach i
katalogach turystycznych.
96
Badania te pokazują, że większość klientów zdaje sobie sprawę ze znaczenia zrównoważonego
rozwoju w turystyce i oczekuje od firm turystycznych działania zgodnie z zasadami
zrównoważonego rozwoju i zapewnienia im odpowiednich informacji i doradztwa, aby dokonywali
właściwych wyborów. Szczegółowy przegląd badań można znaleźć na platformie internetowej
Travelife.
Nie wszyscy konsumenci wykazują ten sam poziom świadomości zrównoważonego rozwoju i
zaangażowania. W przybliżeniu można ich podzielić na mniej więcej 3 równe grupy:
1. Prawdziwi Zieloni (także grupa LOHAS, Lifestyles of Health and Sustainability): najbardziej
oddani sprawie, wykształceni, o wysokich dochodach, gotowi do działania. Reagują
negatywnie w przypadku produktów, które nie są zrównoważone (USA 30%, Niemcy 40%,
Japonia 15%).
2. Początkujący: wykazują pozytywne i negatywne nastawienie, łatwo wpłynąć na ich
zachowanie, "nie chcą czynić zła". Będą reagować pozytywnie, jeśli będą odpowiednio
poinformowani i nie spowoduje to żadnych negatywnych, osobistych konsekwencji.
3. Hedoniści: nie poczuwają się do indywidualnej odpowiedzialności. Uważają, że jednostka
nie jest w stanie przyczynić się do poprawy sytuacji społecznej i środowiskowej.
Każda z tych grup wymaga innego podejścia i stylu komunikacji podczas sprzedaży produktu.
Jednak, większość grup docelowych ma mieszany skład i najlepiej jest przyjąć uniwersalne
podejście i stosować argumenty, które zadziałają na wszystkie trzy grupy.
Strategie komunikacyjne
Komunikacja jest procesem dwukierunkowym, w którym komunikat wysłany przez nadawcę
powinien być interpretowany w ten sam sposób przez odbiorcę. Różne rodzaje odbiorców (grupy
docelowe), potrzebują zatem różnych komunikatów i strategii komunikacji. Niektóre cechy
skutecznej komunikacji to:
Klarowność: powinno być jasne dla nadawcy co jest celem komunikatu.
Kompletność: wysłana informacja powinna być wyczerpująca, może być poparta faktami i
obserwacjami.
Opinia zwrotna: to czy komunikat wysłany przez nadawcę jest rozumiany w ten sam
sposób co przez odbiorcę. Można to ocenić po otrzymaniu zwrotnego komentarza.
Zmiana zachowań klientów odbywa się wg zasad modelu AIDA:
Attention (uwaga) zwrócenie uwagi klienta, obserwacja i zrozumienie problemu
(budowanie świadomości klienta)
Interest (zainteresowanie) wzbudzenie zainteresowania klienta udziałem
w rozwiązaniu problemu
Desire (pożądanie) wzbudzenie chęci u klienta do skorzystania
z alternatywnej propozycji
Action (działanie) przekonanie klienta, że alternatywna propozycja jest atrakcyjna
97
Ponieważ podczas wakacji klienci chcą uciec od swoich codziennych trosk i obowiązków, ważne
jest, aby dobrze wybrać styl i moment komunikacji. Jednocześnie jednak, duży procent turystów
zdaje sobie sprawę z potencjalnych negatywnych skutków środowiskowych i będą oni wdzięczni
za informacje typu: "jak nie szkodzić."
W związku z tym, klienci powinni otrzymywać informacje w formie krótkich komunikatów, które
wywołują poczucie zobowiązania bez prowokowania poczucia winy. Pozytywny język komunikatu
powinien przyczynić się do preferowania przez klientów alternatywnych, zrównoważonych
produktów. Gdy klienci są zainspirowani ideą zrównoważonej turystyki, najlepsze efekty daje
prezentacja alternatywnych, zrównoważonych ofert i porównanie ich z innymi pod względem
jakości, innowacyjności produktu i nowych doświadczeń. W podsumowaniu przeprowadzonej
rozmowy, można wskazać, jak zrównoważony charakter produktu przekłada się bezpośrednio na
korzyści dla klienta. Następnie trzeba też poinformować klientów, że ich wybory przyczyniają się
również do ochrony środowiska i zachowania lokalnej kultury i tradycji
Cecha zrównoważonego
rozwoju Jak o tym opowiedzieć
Wniesienie wkładu w rozwój
ubogich obszarów miejskich
Odwiedź lokalne społeczności, odkryj nieznane miejsca,
nawiąż kontakt z miejscowymi ludźmi, dowiedz się o ich
kulturze i dawnych tradycjach, doświadcz miejscowego
stylu życia.
Podtrzymanie lokalnej kultury i
tradycji
Ponadczasowe tradycje. Kulturowa różnorodność.
Niepowtarzalne doświadczenia.
Lokalne produkty Oryginalne , autentyczne rzemiosło, pamiątki, unikalne,
smaki/składniki,
Lokalne produkty żywnościowe Organiczne, ekologiczne, naturalne, zdrowa żywność.
Właściwe planowanie
Czyste środowisko naturalne, spokój, relaksująca
atmosfera, harmonia z naturą, obszar wolny od ruchu
samochodowego
Biodywersyfikacja
Odkryj nieznane/ unikalne gatunki. Poznaj naturalne
siedliska. Dziewicze lasy. Nieodkryta, nienaruszona
przyroda.
Hotele przyjazne dla środowiska Nowoczesne technologie zapewniające komfort przez cały
pobyt.
Używanie takich określeń, jak "autentyczny", "tradycyjny" i "naturalny" nie wzbudza w turyście
poczucia moralnego obowiązku i w ten sposób łatwiej jest trafić do świadomości nie tylko
Zielonych, ale i do hedonistycznie nastawionych grup docelowych. Dla większości turystów,
świadomość, że nie szkodzą, lecz nawet przyczyniają się do zrównoważonego rozwoju turystyki,
zwiększa jakość ich wakacyjnych doznań. Badania pokazują, że większość klientów, dzięki takim
doznaniom, jest skłonna zapłacić 5-10% wyższą cenę za zrównoważone produkty wakacyjne.
98
Niemniej jednak, w zależności od rodzaju produktu, możecie nie chcieć stracić hedonistycznie
nastawionych, stałych grup klientów, którzy nie są skłonni płacić wyższej ceny za zrównoważone
produkty turystyczne. W tym przypadku, pod warunkiem, że Wasz komunikat będzie dobrze
sformułowany, zrównoważone produkty zapewnią Wam przewagę konkurencyjną, gdyż wpłyną
pozytywnie na postrzeganie podwyższonej wartości oferowanych przez Was produktów
turystycznych.
10.2 Komunikacja w czasie całego cyklu wakacyjnego
O zagadnieniach zrównoważonego rozwoju w turystyce można informować za pośrednictwem
różnych kanałów komunikacyjnych: publikacji, broszur, stron internetowych, załączników do
dokumentów podróży, prasy, filmów video na pokładzie samolotu, spotkań powitalnych po
przylocie grupy, ankiet po powrocie z urlopu, itp. Efektywność takich komunikatów zależy nie
tylko od jego treści i formy przystosowanej do grupy docelowej, do której jest skierowany. Ważny
jest również moment, w którym dociera do adresata: przed dokonaniem rezerwacji czy też tuż
przed wyjazdem, w trakcie pobytu lub po powrocie.
A. Przed rezerwacją
Odpowiedzialny marketing i promocja
W celu wzmocnienia siły przekazu komunikatu dotyczącego zrównoważonego produktu
turystycznego, touroperator powinien dołożyć wszelkich starań aby oferowane przez niego
pakiety wakacyjne były reklamowane w sposób odpowiedzialny. W wielu krajach obowiązują
surowe przepisy konsumenckie, dotyczące przekazów reklamowych i marketingowych. Reklamacje
dotyczące jakości, udogodnień i lokalizacji destynacji wakacyjnych są najczęstszą przyczyną skarg
klientów i ich niezadowolenia. Dlatego istotne jest, aby informacje o destynacji, produkcie lub
doświadczeniu touroperatora były poprawne i możliwe do zweryfikowania. Odnosi się to do
takich aspektów zrównoważonego rozwoju, jak: poszanowanie dla kultury i środowiska
naturalnego w destynacji oraz powstrzymanie się od komercyjnej presji do nadmiernego
reklamowania oferowanych destynacji jako idyllicznych rajów. Istotne jest, aby broszury, katalogi i
inne materiały komunikacyjne przedstawiały rzetelny obraz miejsca, ponieważ umożliwi to
klientom dokonanie wyboru zgodnie z ich potrzebami i zainteresowaniami.
Poprzez wprowadzenie przez touroperatora jednolitych zasad przekazywania informacji o
destynacjach i oferowanych produktach w bezpośrednich kontaktach z klientami, wszyscy
pracownicy sprzedaży będą przekazywać te same komunikaty i kluczowe informacje klientom.
Reakcje, oceny i wrażenia klientów pozwolą na regularną aktualizację zasad komunikacji.
Promowanie zrównoważonych wyborów
Za pośrednictwem materiałów promocyjnych i konsultacji indywidualnych, firmy turystyczne
mogą motywować klientów do zrównoważonych wyborów, informując ich np. o różnych
rozwiązaniach transportowych i ich skutkach dla środowiska, takich jak emisja dwutlenku węgla.
Certyfikowane obiekty noclegowe i wycieczki powinny być wyraźnie wskazane, aby przyciągnąć
pozytywną uwagę.
Kompensowanie emisji dwutlenku węgla, jeśli nie jest uwzględnione w cenie pakietu
turystycznego, może być oferowane w formie dobrowolnych opłat. Najlepiej żeby taka propozycja
była włączona do procedury rezerwacji i płatności. Alternatywnie, można polecać klientom
99
wiarygodny program kompensacji z tytułu emisji CO2 za pośrednictwem specjalnych ulotek i
broszur. To jednak jest mniej efektywny sposób, ponieważ wymaga dodatkowej aktywności
pracowników i agentów touroperatora oraz dodatkowej procedury płatności.
Ochrona konsumentów
Bezpieczne gromadzenie i przechowywanie prywatnych danych osobowych i finansowych jest
podstawą. W większości krajów obowiązują przepisy mające na celu zapewnienie prywatności i
bezpieczeństwa finansowego klientów. W wielu krajach (np. w UE) touroperatorzy i biura podróży
muszą uczestniczyć w systemie ubezpieczeń, gwarantujących bezpieczeństwo konsumentów i
zwrot kosztów na wypadek ogłoszenia upadłości przez touroperatora lub biuro podróży.
Komunikowanie strategii zrównoważonego rozwoju i podjętych działań
Ogólne informacje na temat zrównoważonej turystyki i zrównoważonej strategii firm
turystycznych powinny być przekazywane w sposób bardzo przystępny. Na przykład polityka
przedsiębiorstwa "w zakresie seksualnego wykorzystywania dzieci może być podana do
wiadomości za pomocą standardowego tekstu na stronie internetowej, w broszurach i innych
publikacjach. Ważne jest, aby informować nie tylko o przyjętej strategii, ale także o swoich
osiągnięciach.
B. Po dokonaniu rezerwacji i w trakcie pobytu w destynacji
Dokumenty podróży powinny zapewniać klientom szczegółowe informacje dotyczące kwestii
zrównoważonego rozwoju w destynacji, jak również aspektów zdrowia i bezpieczeństwa, takie jak:
Zachowania i praktyki związane z kulturą lokalną
Informacje o lokalnych (publicznych) środkach transportu.
Nielegalne pamiątki, w tym wwóz i wywóz zabytków historycznych i religijnych.
Lokalne restauracje, jedzenie i sklepy.
(Nie) zrównoważona żywność i gatunki ryb.
Polityka w zakresie seksualnego wykorzystywania dzieci.
Zagrożenia dla zdrowia i bezpieczeństwa oraz środki ostrożności.
Procedury awaryjne i osoby kontaktowe.
Lokalni przedstawiciele, piloci i przewodnicy mogą ustnie przekazywać istotne informacje
klientom i w ten sposób wywierać wpływ na ich decyzje. Dodatkowo, materiały informacyjne
mogą być wyłożone w hotelowym lobby i tez będą stanowiły ważne źródło informacji.
Kodeksy postępowania
Bezpośrednią i praktyczną drogą do wskazania turystom jak podróżować w sposób
zrównoważony jest opracowanie kodeksu postępowania, który przekłada strategię i cele
zrównoważonego rozwoju na rekomendowane działania, wybory i zachowania. Kodeksy
postępowania zazwyczaj odnoszą się do konkretnych aktywności lub destynacji, np. kodeksy
wspinaczki górskiej, obserwacji wielorybów, nurkowania lub kodeksy zwiedzania obszar ów
chronionych i obiektów dziedzictwa kulturowego. Travelife opracowuje coraz więcej takich
kodeksów we współpracy z organizacjami pozarządowymi, które zajmują się konkretnymi
dziedzinami, takimi jak: Fundacja Born Free, zajmująca się atrakcjami z udziałem dzikich zwierząt.
Najlepszym sposobem rozpowszechniania kodeksów zachowania w destynacji jest dołączanie ich
do dokumentów podróży klienta lub wręczanie bezpośrednio po przyjeździe do destynacji.
100
Kodeksy związane z aktywnością rekreacyjną mogą być przekazywane bezpośrednio przed
rozpoczęciem aktywności rekreacyjnej lub przez pilota grupy.
Lokalne wycieczki można wzbogacić dzięki informacjom o lokalnych mieszkańcach, środowisku
naturalnym i kulturowym. W destylacjach coraz popularniejsze stają się lokalne wycieczki
przyrodnicze lub pokazujące sposób życia lokalnych społeczności (np. wizyta na farmie Gambia is
Good, zwiedzanie plantacji, wiosek etnicznych – Rio Favela, impreza objazdowa w Brazylii.
Promując tego typu turystykę ‘alternatywną’ touroperatorzy i biura podróży podnoszą poziom
świadomości turystów na temat zrównoważonego rozwoju, bezpośrednio wspierają inicjatywy w
zakresie turystyki alternatywnej i pozytywnie przyczyniają się do rozwoju turystyki. Turyści z kolei,
po zakończeniu zwiedzania są bardziej chętni do wpłat na lokalne fundusze charytatywne lub na
wsparcie inicjatyw na rzecz zrównoważonego rozwoju, szczególnie wówczas gdy osobiście
zapoznali się z udanymi projektami, np. program sadzenia drzew, budowa infrastruktury czy
środowiskowe programy edukacyjne.
C. Po wakacjach
Aby podnieść jakość produktu turystycznego, warto zachęcać klientów do przekazania wrażeń i
opinii na temat spędzonych wakacji. Poziom satysfakcji można zmierzyć przy pomocy opinii
zawartych w ankietach lub odnieść się do ilości zgłoszonych skarg i reklamacji. Żeby
kontynuować proces doskonalenia jakości i zrównoważonego charakteru oferowanych produktów
turystycznych i monitorować efekty wdrażanych strategii, warto uwzględnić zagadnienia
zrównoważonego rozwoju w ankietach wypełnianych przez klientów. Pytania mogą dotyczyć
zaobserwowania jakichkolwiek negatywnych skutków społecznych lub środowiskowych
związanych ze zrealizowana imprezą turystyczna lub z destynacją , lub ilości i jakości informacji,
związanych ze zrównoważonym rozwojem, przekazanych przez pilotów i przewodników w trakcie
trwania imprezy. Zebrane komentarze będą stanowić podstawę do omówienia i wdrożenia
udoskonaleń w działaniach dostawców usług turystycznych, lokalnych agentów i władz.
10.3 Działania / rozwiązania
10. Komunikacja z klientem i ochrona konsumentów
Nazwa kryterium Opis
Raportowane
Obligatoryjne
Przed rezerwacją
10.1 Strategia kontaktów z klientem
Przedsiębiorstwo posiada strategię dotyczącą kontaktów z klientami, która jest realizowana przez doradców klienta.
10.2 Ochrona prywatności
Przedsiębiorstwo zapewnia ochronę prywatności klienta.
10.3 Reklama i komunikacja marketingowa
Reklama i komunikaty marketingowe są zgodne z obowiązującymi standardami oraz dobrowolnymi kodeksami postępowania i nie obiecują więcej niż firma rzeczywiście zapewnia.
10.4 Informacja o produkcie
Informacja o produkcie jest jasna, kompletna i dokładna w kontekście firmy i oferowanych przez nią produktów i usług, z uwzględnieniem kwestii zrównoważonego rozwoju.
101
10.5 Jakość informacji o destynacji
Informacje o destynacji, w tym aspekty zrównoważonego rozwoju, są kompletne i zgodne ze stanem faktycznym.
10.6 Poziom emisji CO2 i gazów cieplarnianych
Klienci są informowani o emisji CO2 i gazów cieplarnianych związanych z ofertą turystyczną przed dokonaniem rezerwacji aby mogli wziąć ten element pod uwagę przy podejmowaniu decyzji.
10.7 Zrównoważony transport
Klienci są informowani o środowiskowych skutkach różnych środków transportu umożliwiających dotarcie do destynacji ( w przypadku gdy transport nie jest zawarty w pakiecie). Klientom oferowane są alternatywne, zrównoważone środki transportu.
10.8 Transport na lotnisko
Klienci są informowani o zrównoważonych środkach transportu i zachęcani do skorzystania z nich w przypadku transportu do miejsca wylotu., np. specjalne połączenia w kooperacji z przedsiębiorstwami transportu publicznego typu: Kolej &Lot. W przypadku lotów krótkodystansowych klientom oferuje się alternatywne środki transportu.
10.9
Informacja o kompensacji z tyt. emisji CO2 i gazów cieplarnianych
Klienci są informowani o możliwości uwzględnienia opłaty kompensacyjnej z tyt. emisji CO2 i gazów cieplarnianych przez transport międzynarodowy w cenie pakietu.
10.10
Opłata kompensacyjna z tyt. emisji CO2 i gazów cieplarnianych jako opcja przy dokonywaniu rezerwacji
Opłata kompensacyjna z tyt. emisji CO2 i gazów cieplarnianych przez transport lotniczy jest ujęta jako dobrowolna opcja w formularzy rezerwacyjnym. Płatność jest przekazywana za pośrednictwem biura podróży.
10.11
Oznakowanie zrównoważonej bazy noclegowej i atrakcji turystycznych
(Certyfikowana) zrównoważona baza noclegowa, zrównoważone wycieczki, pakiety i opcje transportu są promowane przy pomocy logo i innych komunikatów. Są one rozpoznawalne przez klientów i prezentowane jako “lepsze” opcje.
10.12
Doradztwo w zakresie zrównoważonych ofert.
W ramach personalnego doradztwa, klient jest informowany o możliwych zrównoważonych alternatywach w zakresie miejsca zakwaterowania, oferowanych wycieczek, pakietów wakacyjnych i opcji transportu .
10.13 Zaangażowanie w zrównoważony rozwój
Konsumenci są w sposób klarowny informowani o uczestnictwie i/lub certyfikacji przedsiębiorstwa przez Travelife i przyjętych z tego tytułu zobowiązaniach i realizowanych działaniach.
Po dokonaniu rezerwacji i podczas wakacji
10.14 Informacja o destynacji
Klienci otrzymują informację o naturalnym środowisku, lokalnej kulturze I kulturowym dziedzictwie w miejscu pobytu wakacyjnego.
102
10.15
Informacja o kwestiach związanych ze zrównoważonym rozwojem
Konsumenci otrzymują informacje o kluczowych kwestiach związanych ze zrównoważonym rozwojem w destynacji oraz rekomendacje jak wnieść swój pozytywny wkład w zrównoważony rozwój destynacji ( np. ograniczenie zużycia zasobów naturalnych, ograniczenie odpadów, niekupowanie zakazanych pamiątek, przestrzeganie lokalnych obyczajów i strojów, wspieranie cennych inicjatyw).
10.16 Zdrowie i bezpieczeństwo
Klienci są informowani o występujących zagrożeniach dla zdrowia i środkach ostrożności związanych z ochroną zdrowia i bezpieczeństwem w destynacji.
10.17 Osoba do kontaktu w destynacji
W destynacji wyznaczona jest osoba do kontaktu i zawsze osiągalny numer telefonu jest udostępniony klientom na wypadek sytuacji kryzysowych.
10.18 Sytuacje kryzysowe
Opracowane są procedury i odpowiedni personel przeszkolony na wypadek wystąpienia sytuacji kryzysowych destynacji.
10.19
Kodeksy/ wskazówki zachowania podczas wycieczek I imprez
Uczestnicy wycieczek i atrakcji turystycznych na terenach chronionych otrzymują informacje i wytyczne dotyczące kodeksów zachowania podczas wycieczek i imprez w celu zminimalizowania negatywnych efektów środowiskowych i zmaksymalizowania zadowolenia turystów . Takie kodeksy i wytyczne są opracowywane we współpracy z organizacjami pożytku publicznego i zaangażowanymi społecznościami w zależności od rodzaju imprezy turystycznej i obejmują:
Atrakcje związane z oglądaniem zwierząt będących w niewoli
Atrakcje morskie (nurkowanie, obserwacja wielorybów, delfinów i żółwi)
Wędkarstwo sportowe
Zwiedzanie obiektów dziedzictwa kulturowego
Obserwacja dzikich zwierząt i zwiedzanie obszarów chronionych
Spotkania z narodową i lokalną kulturą i tradycją
Zwiedzanie obiektów chronionych ze względów historycznych lub kulturowych.
Takie kodeksy zachowania dla zwiedzających opisują jak należy się zachowywać w miejscu zwiedzania oraz określają podstawowe standardy organizacyjne , które organizator powinien spełniać. Sposób rozpowszechniania kodeksów zachowania dla turystów powinien opierać się na doświadczeniach z podobnych wycieczek i imprez oferowanych w innych destynacjach.
10.20 Wykorzystywanie seksualne
Klienci są informowani o handlowych, seksualnych i innych formach wykorzystywania i prześladowania występujących w destynacji , szczególnie w odniesieniu do dzieci i młodzieży.
103
10.21 Nielegalne pamiątki
Klienci są informowani o obowiązującym prawie w zakresie zakupu, sprzedaży, wywozu i przywozu zabytkowych przedmiotów historycznych i religijnych, pamiątek i artykułów wykonanych z chronionych w destynacji gatunków fauny i flory np. konwencja CITES).
10.22 Lokalne usługi i produkty żywnościowe
Klienci są zachęcani do odwiedzania lokalnych restauracji i sklepów.
10.23 Zrównoważone opcje transportu
Tam gdzie istnieją takie możliwości, klienci są informowani o zrównoważonych opcjach transportu w destynacji. Np. przez udostępnianie informacji na temat rozkładu jazdy lokalnego transportu publicznego.
10.24 Darowizny
Klienci są zachęcani do darowizn na rzecz lokalnych organizacji charytatywnych i inicjatyw na rzecz zrównoważonego rozwoju (np. ochrona środowiska, projekty kulturalne i społeczne).
Po wakacjach
10.25 Satysfakcja klienta
Satysfakcja klienta jest stale badana, a wyniki są brane pod uwagę w procesie doskonalenia produktów i ofert..
10.26 Zrównoważony rozwój i satysfakcja klienta
Zagadnienia zrównoważonego rozwoju są ściśle związane z badaniami satysfakcji klienta.
10.27 Skargi / reklamacje
.
Przedsiębiorstwo posiada jasne procedury załatwiania skarg i reklamacji klientów.