Post on 02-Aug-2015
VERANDERINGEN IN DE BOUWprof. dr. ir. Jan RotmansKeynote speaker
Revitalisering en Modern Realisme | 10 juni 2015 | Pagina 1
twitter.com/janrotmans
Verandering van Tijdperk:Wat betekent dat voor de Bouw?
Gorssel, 10 Juni 2015
Transitie in Bouw
2004 presentatie voor Regieraad Bouw I
2007 presentatie voor Regieraad Bouw II
2011 presentatie voor Vernieuwing Bouw
We leven niet in tijdperk van verandering maar in een verandering van tijdperken
• Industriële revolutie
• Modernisering samenleving
• Machtswisseling
Laatste Kantelperiode
19de Eeuw vs 21ste Eeuw
industriële revolutie digitale revolutie
angst voor machines angst voor robots
langdurige onrust steeds meer onrust
sociale ongelijkheid sociale ongelijkheid
Marx Piketty
Kantelperiode
1. samenleving verandert fundamenteel
2. economie verandert radicaal
3. nieuwe macht ontstaat
Samenleving 3.0
DoorontwikkelingsfaseVoorontwikkelingsfase
Horizontaal
Decentraal
Bottom-up
Verticaal
Centraal
Top-down
Tijd
Opbouw van Samenleving 3.0
We zitten hier
Kantelperiode
Overgang naar Samenleving 3.0
• Energiebedrijven vallen om
• Massale ontslagen in thuiszorg
• Welzijnsorganisaties verdwijnen
• Bouwbedrijven saneren op grote schaal
Kantelperiode
Chaos
manifest van de Bezorgde Huisarts: het roer moet om!
gesteund door 7.828 van 11.345 huisartsen in Nederland
Bezorgde huisartsen spijkeren manifest op het ministerie
weg met het rendementsdenken in het onderwijs!
Studenten bezetten het Maagdenhuis is Amsterdam
Groningen als pinautomaat van de Randstad
Boze Groningers Protesteren Tegen Gaswinning
Thuiszorg bezet Stadhuis Borculo
Thuiszorgmedewerkers zijn boos op gemeente
Burgerinitiatief Ons Geld
wil het taboe doorbreken op geldschepping
Systeemwereld vs LeefwereldSysteemwaarden Menswaarden
doelmatigheid aandacht / tijd
efficiency vertrouwen
controle, beheersing ruimte
regelzucht keuzevrijheid
kosten / baten kwaliteit
Efficiency Samenlevingrationeel, bureaucratisch, anoniem, complex, afstandelijk
koude kille afrekenwaarden als rendement en efficiency
alles moet worden gemeten en gecontroleerd
gebaseerd op gestold wantrouwen
mensen zijn vervreemd van deze koude, kille efficiencysamenleving
on(t)menselijke samenleving
centraal
decentraal
top-downbottom-up
grote organisaties kleine netwerken
systemen & structuren mensen & initiatieven
vast & starvloeibaar & flexibel
overheid regisseert overheid faciliteert
Oude Samenleving Nieuwe Samenleving
oude paradigma nieuwe paradigma
exploitatieco-operatie
globaalglokaal
bezitgebruik
lineaircyclisch
individugemeenschap
Denk Omslag
Energie van centraal, fossiel naar decentraal duurzaam
Welzijn van zorgen voor naar zorgen dat
Bouw van aanbod & product naar vraag & dienst
Zorg van doelmatig & efficiënt naar mensgericht
Onderwijs van organisatie centraal naar leerling centraal
Traditionele Sectoren in Transitie
in samenleving 3.0 komt de mens
weer centraal te staan en niet deorganisaties en instituties
BurgerInitiatieven
Broodfondsen
Lokale energiemaatschappijen
Lokale zorg coöperaties
Explosieve Groei van Coöperaties
Economie 3.0
banken
financiële coöperaties
energiebedrijven google, tesla, van de bron
taxibedrijven Uber
hotelketens Airbnb
boekenwinkels Amazon
platenmaatschappij Itunes
Oude Economie vs Nieuwe Economie
Technologische Disruptie
kans op disruptie is groot bij:
- verspilling
- klant te weinig keus heeft
- gebrek aan transparantie
Transport
auto rijdt maar 4% van tijd, is verspilling
klant heeft weinig keuze
klant weet vooraf prijs niet en route niet
opent alle deuren voor Uber
Uber Cargo
Uber geeft de klant
keuzevrijheid
transparantie betere prijs
en verspilt minder middelen
Disruptieve Bedrijven
Uber rush [supersnelle koeriersdienst]
Uber eats [versproducten & maaltijden]
Uber essentials [vervoer medicijnen]
Uber cargo [vervoer bedrijfsleven]
Uber mover [verhuizingen]
Uber verandert vervoersketen
Uber verbindt chauffeurs aan passagiers
Uber Platform
technologie democratiseert
decentraal maken van
geld, data, kennis, zorg, muziek, energiefilms, verzekering, boeken, reizen, educatie
Economische Kanteling
1. industriële productie digitaliseert
internet of things, cloud technologie, robotisering
alles kan slim met elkaar communiceren
combinaties van hoofd-, hand-, machine-, robotwerk
zelforganiserende fabriek
Economische Kanteling
2. makersbeweging rond de 3D-printer
wie dingen maakt en hoe we dingen maken verandert
digitalisering van het productieproces
alles kan op een PC worden gemaakt
unieke productie op lokale schaal
3D-Printer Verandert Bouwwereld
van massaproductie naar productie door de massa
voorraadbeheer, distributie, productie op locatie
open source co-creatie ontwerpomgeving
unieke nieuwe bouwproducten op maat
Economische Kanteling
3. decentrale, schone energie (opslag)
slim combineren van energiestromen op lokale schaal
cascade van energieniveaus, van huis tot stad en regio
accu van elektrische auto laat wasmachine draaien
buurtbatterij in Etten-Leur
Economische Kanteling
4. circulaire economie & bio economie
sluiten van kringlopen van grondstoffen en afval
productie op basis van groene grondstoffen
van bezit van product naar gebruik van dienst
Groningers Bouwen Huis van Hennep
Economie 3.0deeleconomie digitale economie
circulaire economie
maker-economie robot-economie
bio- en groene economie
in de vorige kantelperiode veranderdeniet alleen technologie maar ook mens
Consumens 3.0 autonoom pro-actief
prosument fabricentenergieleverancier
ontwikkelaar bouwer ontwerper
hotelier filmer
Investering in de Nieuwe Economie
elke euro die we investeren in de nieuwe economie
levert 3 euro op in termen van:
innovatie, werkgelegenheid, economische structuur
elke euro die we investeren in de oude economie
kost de samenleving 2 euro
PBL, 2013
Wat betekent dat voor bedrijven?
risicomijdend gedrag
angst voor verandering
focus op korte termijn
log en bureaucratisch
Meeste Bedrijven zijn niet voorbereid
Wie wordt de volgende Kodak?
50 jaar stabiele groeimarkt
Disruptie in minder dan 10 jaar
Digitale fotografie disruptie
analoog
digitaal
Selexyz kon bol.com in 2002 voor 200.000 Euro overnemen….
15-04-2023
Typologie van bedrijven
3 van 5 bedrijven sneuvelenin kantelfase van transitie
Survival of the Fittest
niet de grootste bedrijven overleven,
ook niet de slimste bedrijven, maar
de meest adaptieve bedrijven
Transitie binnen bedrijfsysteemtransitie vergt bedrijfstransitie
bedrijfstransitie = nieuwe structuur, cultuur, werkwijze
cultuuromslag is het lastigst te realiseren
cultuuromslag duurt 5-10 jaar
fundamentele
veranderstrategie
nieuwe klanten
nieuwe businessmodellen
nieuwe oriëntatie
Permanente Verander Strategie
ontwikkel schaduwlijn binnen bedrijf
experimenteer met nieuw verdienmodel
zoek samenwerken nieuwe partners
Duale Strategie
Transitie Fasen binnen een Bedrijf
Kantelpunt
strategie / missie
Versnelling
DNA
Voorontwikkeling
bewustwording
Stabilisatie
uitvoering
tijd
Organisatie 3.0
Verdient niet zozeer geld met energie
maar met het faciliteren van de klant
energiebesparing
smart grids
wijk/buurt niveau
Energie Bedrijf 3.0
Verdient niet zozeer geld met zorg
maar met het faciliteren van de klant
van 100% naar 20% zorg
helpen met netwerk ontwikkelen
helpen met scholing & baan zoeken
Zorg Bedrijf 3.0
Verdient niet zozeer geld met bouwen
maar met het faciliteren van de klant
decentrale energie
telecommunicatie
interieurinrichting
Bouw Bedrijf 3.0
Wat betekent dat voor de bouwsector?
Waar staat de bouw nu?bouw is volop aan het vernieuwen
veel innovatie op projectniveau
toch blijft innovatie achter bij andere sectoren
vernieuwing nog te kleinschalig met weinig partijen
De bouwketen
Projectontwikkelaar
Aannemer
Onderaannemer
Toeleverancier
Architect
Adviseur
Klant
Bouwmateriaalproducent
Traditionele Bouwbedrijvenverticaal georganiseerd in werkmaatschappijen
werkmaatschappijen ontwerp, constructie, installatie
hiërarchisch en bureaucratisch
klant staat nog steeds niet centraal
Transitie = Radicale Veranderingsamenleving verandert [stelt hogere eisen]
klant verandert [stelt hogere eisen]
nieuwe productiemethoden [3D-printer]
nieuwe concurrenten [Ikea, start-ups]
wet- en regelgeving [regelluwe zones]
we bouwen wel goed, maar niet de goede dingen
we bouwen vooral ten koste van leefomgeving
we bouwen niet wat de gebruiker wil
Kanteling van Bouwsectorkanteling van de bouwsector is noodzakelijk
vannaar
aanbodvraag
product dienst
economischmaatschappelijk
Kanteling
“van Bob de Bouwer
naar Victor de Verbouwer”
Visie op Duurzaam Vastgoed in 2040
Lessons
Lessons
Dutch Research Institute For Transitions
Kantelplan Bouw
hoe kunnen we de bouwsector laten kantelen?
focus op renovatie & transformatie
focus op duurzaamheid
klant in alles centraal
https://www.youtube.com/watch?v=0u0RQk2Z1-o&feature=player_detailpage
bestaande woningen energieneutraal maken
bestaande woningen zonder energierekening
huurwoningen en koopwoningen
in 2035 woningvoorraad energieneutraal
Verduurzamen Woningen
woningen loskoppelen van gas-infrastructuur
vraagreductie van 80% door optimale isolatie
resterende 20% duurzaam opwekken
prototypes zijn er al, via Stroomversnelling
Gasloze Woningen
van eengezinswoningen tot diverse woningen
diversiteit aan doelgroepen
bestaande woningen transformeren
levensloopbestendig (veilig, comfort, adaptief)
Transformeren Woningen
bestaande kantoren energieneutraal maken
bestaande kantoren multi-functioneel maken
bestaande kantoren levensloopbestendig maken
Verduurzamen Kantoorgebouwen
Transformeren van Winkelgebieden moderne oplossingen om beleving te vergroten
sociale media
gastheerschap
klantgericht ondernemerschap
service, beleving, waarde
Transformeren Zorgcentra, Ziekenhuizen
moderne zorgcentra worden ontmoetingsplekken
moderne ziekenhuizen worden service centra
vraagt om transformatie van bestaande ziekenhuizen
patiënt komt in alles centraal te staan
ZiekenThuis
comfort - inrichting
veilig - voorlichting
thuis - meenemen bekenden
transparant - alles laten zien
Transformeren Scholen
moderne scholen worden campus met bedrijven
leren, werken, ondernemen in één
vraagt om transformatie van bestaande scholen
persoonlijk leertraject voor studenten
hoe kunnen we de kanteling
in de bouw versnellen?
HÉT renovatieproject van Nederland
bestaande woningvoorraad energieneutraal maken
levert 150.000 banen per jaar, 20 jaar lang
Delta-Plan voor verduurzamen woningvoorraad
Groningen: opknappen, versterken en verduurzamen
Samenwerken met andere Sectoren
open innovatie cultuur vraagt externe samenwerking
van buiten naar binnen kijken
valt veel te leren van auto-, vlieg-, energie- zorgwereld
friskijkers & dwarsdenkers
Ander type Bouwbedrijven
horizontale en platte bedrijven
georganiseerd rondom klanten
naast technische kennis mensenkennis
Kantelaar, koplopers, verbinders
wie is de kantelaar in de bouw?
genoeg koplopers, wie zijn de verbinders?
juiste combinatie van koplopers & verbinders
Van Defensief naar Offensiefcommunicatie vaak via branche-organisaties
• “De bouw van nieuwe huizen komt maar niet van de grond. Dat komt omdat banken de geldkraan voor projectontwikkelaars dicht hebben gedraaid. Dat zegt de branchevereniging NVB op basis van een onderzoek onder haar leden. Banken maken projectontwikkelaars kapot”, stellen de NVB-leden ”
Telegraaf, 11 februari 2015
kan ook positief en offensief vanuit een visie
Behoudende mensen zien probleem
Friskijkers & Dwarsdenkers zien kansen
Nieuwe, groene gouden eeuw
voor vastgoedsector vanuit
transitieperspectief
EINDE
Revitalisering en Modern Realisme | 10 juni 2015 | Pagina 113