Post on 27-Feb-2019
Rolnictwo ekologicznew województwie zachodniopomorskim
pierwsze spotkanie eksperckie z cyklu„Z Marszałkiem o rolnictwie”
Dr inż. Jarosław Rzepa
Urząd Marszałkowski Województwa Zachodniopomorskiego
Szczecin, 30 marca 2011 r.
1
3
Źródło: Opracowanie własne - Urząd Marszałkowski WZ, WRiOŚ na bazie danych GIJHARS
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010
powierzchnia gosp. 1 1 1 1 1 1 1 1
ilośd gospodarstw 9 9 8 6 5 5 4 1
ilośd przetwórni 4 3 5 6 6 7 4 6
1
3
5
7
9
11
mie
jsce
w k
raju
Rolnictwo ekologiczne województwazachodniopomorskiego na tle Polski
4
Źródło: Opracowanie własne - Urząd Marszałkowski WZ, WRiOŚ na bazie danych GIJHARS
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010
WZ 0,9% 1,4% 2,7% 4,1% 5,8% 5,4% 6,9% 10,8%
PL 0,4% 0,6% 1,0% 1,4% 1,8% 1,9% 2,3% 3,2%
0,0%
2,0%
4,0%
6,0%
8,0%
10,0%
12,0%
Ud
ział
pro
cen
tow
y
Udział powierzchni ekologicznych upraw rolnych w użytkach rolnych w użytkowaniu
5
Źródło: Opracowanie własne - Urząd Marszałkowski WZ, WRiOŚ na bazie danych GIJHARS
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010
ilość gosp. [szt] 85 176 404 678 1 059 1 396 1 621 2 373
udział w kraju [%] 3,7% 4,7% 5,6% 7,4% 8,9% 9,4% 9,5% 11,5%
0,0%
2,0%
4,0%
6,0%
8,0%
10,0%
12,0%
14,0%
0
500
1 000
1 500
2 000
2 500
ud
zia
ł w
kra
ju [%
]
Lic
zb
ag
os
po
da
rstw
[s
zt]
Liczba gospodarstw ekologicznychw województwie zachodniopomorskim
6Źródło: Opracowanie własne - Urząd Marszałkowski WZ, WRiOŚ na bazie danych GIJHARS
2005 2006 2007 2008 2009 2010
pozostałe 205 308 493 641 770 1031
p. świdwioski 42 61 107 124 138 205
p. szczecinecki 53 88 118 152 219 320
p. koszalioski 38 62 87 124 155 212
p. goleniowski 22 42 94 140 168 213
p. drawski 44 128 172 229 263 407
0
500
1000
1500
2000
2500
3000
licz
ba
pro
du
cen
tów
Liderzy rolnictwa ekologicznegow województwie zachodniopomorskim
7Źródło: Opracowanie własne - Urząd Marszałkowski WZ, WRiOŚ na bazie danych GIJHARS
2005 2006 2007 2008 2009 2010
p. drawski 44 128 172 229 263 407
p. goleniowski 22 42 94 140 168 213
p. koszalioski 38 62 87 124 155 212
p. szczecinecki 53 88 118 152 219 320
p. świdwioski 42 61 107 124 138 205
pozostałe pow. 205 308 493 641 770 1031
0
200
400
600
800
1000
1200
licz
ba
pro
du
cen
tów
Liderzy rolnictwa ekologicznegow województwie zachodniopomorskim
8
Źródło: Opracowanie własne - Urząd Marszałkowski WZ, WRiOŚ na bazie danych GIJHARS
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010
powierzchnia [tys. ha] 9,5 15,5 28,1 42,4 59,1 54,2 69,0 108,0
udział w kraju [%] 15,5% 14,8% 16,9% 18,6% 20,6% 17,2% 18,8% 20,6%
0,0%
5,0%
10,0%
15,0%
20,0%
25,0%
0,0
20,0
40,0
60,0
80,0
100,0
120,0
ud
zia
ł w
kra
ju [%
]
po
wie
rzch
nia
[ty
s.
ha]
Powierzchnia gospodarstw ekologicznychw województwie zachodniopomorskim
9Źródło: Opracowanie własne - Urząd Marszałkowski WZ, WRiOŚ na bazie danych GIJHARS
2005 2006 2007 2008 2009 2010
pozostałe 13138 13912 30194 30752 39417 48083
świdwioski 2179 2514 3972 4037 3914 7638
szczecinecki 3989 3500 7559 6502 8716 12733
koszalioski 1658 2567 3205 3551 4668 6650
goleniowski 1985 1482 5531 5271 5479 7934
drawski 4016 6410 8531 5956 6237 12871
0
10000
20000
30000
40000
50000
60000
70000
80000
90000
100000
Po
wie
rzch
nia
go
spo
dar
stw
[h
a]
Powierzchnia gospodarstw ekologicznych
w województwie zachodniopomorskim
10Źródło: Opracowanie własne - Urząd Marszałkowski WZ, WRiOŚ na bazie danych GIJHARS
2005 2006 2007 2008 2009 2010
drawski 4016 6410 8531 5956 6237 12871
goleniowski 1985 1482 5531 5271 5479 7934
koszalioski 1658 2567 3205 3551 4668 6650
szczecinecki 3989 3500 7559 6502 8716 12733
świdwioski 2179 2514 3972 4037 3914 7638
pozostałe 13138 13912 30194 30752 39417 48083
05000
100001500020000250003000035000400004500050000
Po
wie
rzch
nia
go
spo
dar
stw
[h
a]
Powierzchnia gospodarstw ekologicznychw województwie zachodniopomorskim
11Źródło: Opracowanie własne - Urząd Marszałkowski WZ, WRiOŚ na bazie danych GIJHARS
2005 2006 2007 2008 2009 2010
pozostałe (w tym orzechy) 1489 493 2730 5657 557 15992
warzywa 66 30 289 349 1783 429
upr. sadown. i jagodowe 698 3956 14182 488 582 4892
rośl. przem. 1359 1233 7435 1443 1248 1701
rośl. na pasze 5603 9422 5629 4504 5294 22696
zboża 7070 5770 9028 9618 13377 15930
pastwiska i łąki 10680 9481 19699 34010 45590 34269
0
20000
40000
60000
80000
100000
120000
po
wie
rzch
nia
up
raw
[ha]
Struktura gospodarstw ekologicznych
w województwie zachodniopomorskim
12Źródło: Opracowanie własne - Urząd Marszałkowski WZ, WRiOŚ na bazie danych GIJHARS
2005 2006 2007 2008 2009 2010
pastwiska i łąki 10680 9481 19699 34010 45590 34269
zboża 7070 5770 9028 9618 13377 15930
rośl. na pasze 5603 9422 5629 4504 5294 22696
rośl. przem. 1359 1233 7435 1443 1248 1701
upr. sadown. i jagodowe 698 3956 14182 488 582 4892
warzywa 66 30 289 349 1783 429
pozostałe (w tym orzechy) 1489 493 2730 5657 557 15992
0
5000
10000
15000
20000
25000
30000
35000
40000
45000
50000
po
wie
rzch
nia
up
raw
[h
a]
Struktura gospodarstw ekologicznychw województwie zachodniopomorskim
13
Źródło: Opracowanie własne - Urząd Marszałkowski WZ, WRiOŚ na bazie danych GIJHARS
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010
ilość [szt] 2 6 7 12 13 12 25 23
udział [%] 9,1% 10,9% 7,1% 7,1% 6,3% 5,4% 9,0% 8,7%
0,0%
2,0%
4,0%
6,0%
8,0%
10,0%
12,0%
0
5
10
15
20
25
30
ud
zia
ł w
kra
ju [
%]
Lic
zb
a p
rzetw
órn
i [s
zt]
Przetwórnie ekologicznew województwie zachodniopomorskim
na tle kraju
14Źródło: Opracowanie własne - Urząd Marszałkowski WZ, WRiOŚ na bazie danych GIJHARS
2005 2006 2007 2008 2009 2010
pozostałe 1 7 5 7 18 14
p. świdwioski 3 2 2 2 3 3
p. szczecinecki 2 2 2 1 2 3
p. koszalioski 1 0 1 0 2 2
p. goleniowski 0 0 0 1 1 0
p. drawski 0 1 1 1 1 1
0
5
10
15
20
25
30
ilo
śd p
rze
twó
rni
Przetwórnie ekologicznew województwie zachodniopomorskim
15
Źródło: Opracowanie własne - Urząd Marszałkowski WZ, WRiOŚ na bazie danych GIJHARS
2005 2006 2007 2008 2009 2010
p. drawski 0 1 1 1 1 1
p. goleniowski 0 0 0 1 1 0
p. koszalioski 1 0 1 0 2 2
p. szczecinecki 2 2 2 1 2 3
p. świdwioski 3 2 2 2 3 3
pozostałe 1 7 5 7 18 14
02468
101214161820
ilo
śd p
rod
uce
ntó
w
Przetwórnie ekologicznew województwie zachodniopomorskim
Diagnoza rozwojurolnictwa ekologicznego
w województwie zachodniopomorskim
- słabe przetwórstwo podstawowej produkcji rolnej- potrzeba poszukiwania alternatywnej działalności
- atrakcyjne dopłaty- dobre przykłady pionierów rolnictwa ekologicznego
- moda na turystykę i ekologię w województwie
16
Specyfika działalnościw województwie zachodniopomorskim
- duże ekologiczne gospodarstwa towarowe- uprawy zbożowe i wyroby piekarnicze
- uprawa warzyw i owoców oraz przetwory- hodowla i przetwory
- ekologiczne gospodarstwa agroturystyczne- ekologiczne gospodarstwa niskotowarowe
17
Przykład 1 – wielkoobszarowe gospodarstwo z produkcją zwierzęcą i roślinną
Fundacja im. Stanisława Karłowskiego Spółka Rolnicza Juchowo Sp. z o.o.
Juchowo, gm. Borne Sulinowo, pow. szczecinecki
Wielkośd gospodarstwa: 1.892 haProdukcja roślinna: orkisz, pszenica ozima, żyto ozime, gryka, len, jęczmieo jary i ozimy, owies, rośliny strączkowe, warzywa, zioła,
łąki trwałe i pastwiska, rośliny na nawóz zielony, poplony Produkcja zwierzęca: krowy mleczne długowieczne rasy HF –
holsztyosko-fryzyjskiej i BS – brunatnej szwajcarskiejProdukty oferowane na sprzedaż: zboża, mleko, bydło rzeźne,
warzywa, syropy: malinowy i żurawinowy, eliksir imbirowy, zioła świeże i suszone 18
19
Źródło: SPÓŁKA ROLNICZA JUCHOWO Sp. z o.o.
SPÓŁKA ROLNICZA JUCHOWO Sp. z o.o.Juchowo, gm. Borne Sulinowo, pow. szczecinecki
Źródło: SPÓŁKA ROLNICZA JUCHOWO Sp. z o.o.
SPÓŁKA ROLNICZA JUCHOWO Sp. z o.o.Juchowo, gm. Borne Sulinowo, pow. szczecinecki
Przykład 2 – przetwórstwo upraw zbożowych
Przedsiębiorstwo Wielobranżowe "BRAVO"Zdzisław Sobaoski, Mirosława Raczkowska - Sobaoska
Wrzosowo, gm. Dygowo, pow. kołobrzeski
Piekarnia ekologiczna w Ustroniu Morskim Skansen chleba w Ustroniu Morskim
Ustronie Morskie, gm. Ustronie Morskie, pow. kołobrzeski
Oferowane produkty ekologiczne:chleby (w tym ozdobne)
zboża i produkty przemiału zbóżmąki z pełnego przemiału cyklonowego
pieczywo cukiernicze trwałe
Oferowane usługi: pakowanie na flow packu
konfekcjonowanie 21
22
Młyn ekologicznego przemiału zbóż Skansen Chleba w Ustroniu Morskim
Źródło: Opracowanie własne - Urząd Marszałkowski WZ, WRiOŚ na bazie http://www.piekarnia-bravo.pl/
Przykład 3 – uprawa i przetwórstwo owoców
Jarosław SendrowiczWierzchowo, gm. Wierzchowo, pow. drawski
gospodarstwo ekologiczne o powierzchni ogółem 79,87 hauprawa roślin jagodowych
(aronia, czarna i czerwona porzeczka, malina)produkcja szkółkarska
produkcja suszu z liści roślin jagodowychudział w grupie producenckiej owoców i warzyw
eksploatacja chłodni do przechowywania owoców miękkich i warzyw o pojemności ca 1000 ton
najlepsze ekologiczne gospodarstwo towarowe w Polsce w 2010r. 23
24
Gospodarstwo ekologiczneJarosław Sendrowicz
Wierzchowo
Źródło: Opracowanie własne - Urząd Marszałkowski WZ, WRiOŚ na bazie Prezentacji gospodarstwa
Przykład 4 – uprawa i przetwórstwo warzyw
Ogórek Kołobrzeski
Produkt wpisany na listę produktów tradycyjnych
Surowiec wykorzystywany do wytwarzania tego produktu tradycyjnego (ogórek, czosnek, chrzan, koper) uprawiany jest na ziemi kołobrzeskiej przy zachowaniu zasad uprawy ekologicznej.
Cechą charakterystyczną tego specjału jest wykorzystanie w przetwórstwie naturalnej wody solankowej pozyskiwanej ze
źródła solankowego nr 18 w Kołobrzegu odkrytego i wykorzystywanego od VII-VIII wieku.
Zawartośd mikroelementów w solance nadaje ogórkowi kołobrzeskiemu, tradycyjnie przygotowywanemu od pokoleo,
niepowtarzalny smak i zapach. 25
„Ogórka kołobrzeskiego” przygotowywanego na bazie solanki
wypromowała Elżbieta Kuczmaz Ząbrowa, gm. Gościno, pow. kołobrzeski
Przykładowi producenciOgórka Kołobrzeskiego:
PIOTR WOŹNICKISątyrz Pierwszy, gm. Chociwel, pow. stargardzki
WŁADYSŁAW KOWALCZUKGóralice, gm. Trzciosko Zdrój, pow. gryfioski
EDYTA JAROSZEWSKA NOWAKKluczkowo, gm. Świdwin, powiat świdwioski
MAREK I ANGELIKA SZCZEŚNIAK Świdwin, gm. Świdwin, powiat świdwioski
26
Źródło: www.satyrz.pl
Przykład 5 – hodowla i przetwórstwo
„KOZI GRÓDEK”LIDIA ORDYSIOSKA
Wołczkowo, gm. Dobra Szczecioska, pow. policki
- hodowla kóz mlecznych- produkcja mieszanek motylkowych drobnonasiennych z trawami
- przetwórstwo mleka koziego od 1994r. (mleko kozie, sery kozie) we własnej, oficjalnie zarejestrowanej mleczarni
- sprzedaż koziołków hodowlanych rasy saaneoskiej- siano łąkowe
gospodarstwo „Kozi Gródek” położone jest w pobliżu rezerwatu ptactwa wodnego Świdwie
Lidia Ordysioska marzy o prowadzeniu największej hodowli kóz w krajuLidia Ordysioska znalazła się wśród 12 finalistek-kobiet prowadzących
innowacyjne gospodarstwa w krajach Unii Europejskiej„Kozi gródek” uznany został w 2010 r. za najlepsze gospodarstwo ekologiczno-
produkcyjne wśród zachodniopomorskich gospodarstw towarowych27
28Fot. Marcin Bielecki - www.strefabiznesu.gp24.pl
Przykład 6 – ekologiczne gospodarstwo agroturystyczne
BUKOWY JARZdroje k. Połczyna Zdroju
22 hektarowe gospodarstwo położone jest na terenie bajecznie urokliwej krainy pagórków, głębokich dolin, mniejszych i większych jeziorek oraz lasów zwanej
Szwajcarią Połczyoską - najpiękniejszy teren Drawskiego Parku Krajobrazowego będącego częścią Pojezierza Drawskiego w województwie zachodniopomorskim.
Gospodarstwo odsunięte jest od wielkomiejskiego zgiełku, a nowo odremontowany dom położony jest wśród lasów i w sąsiedztwie łąk z dala od innych gospodarzy,
co jest gwarancją spędzenia urlopu, czy też wolnej chwili w ciszy i spokoju.Gospodarstwo ekologiczne to las, ziemie uprawne oraz 5 stawów różnej wielkości,
z których dwa największe są koło domu. W domu Goście mają do własnej dyspozycji całe piętro, na którym oprócz nowo
urządzonych pokoi gościnnych jest kuchnia oraz miejsce świetlicowe.Dla gości przygotowane są tereny rekreacyjne, plac zabaw dla dzieci, miejsce do
grillowania, możliwośd organizowania ognisk, rowery, quady oraz zimą kuligi.
29Źródło: Prezentacja gospodarstwa
Przykład 7 - gospodarstwo niskotowarowe
BIOEDENKluczkowo, mała wioska 7 km od Świdwina
Gospodarstwo zajmuje obszar 12,5 ha, a produkty w nim wytwarzane zapewniają samowystarczalnośd żywnościową. Nadwyżki produkcji
przeznaczane są do sprzedaży bezpośredniej. W gospodarstwie zachowywana jest duża bioróżnorodnośd, można więc
zaopatrzyd się w większośd produktów żywnościowych, a to czego nie ma, jest u ekologicznych sąsiadów.
Edyta i Józef Nowak posiadają wykształcenie rolnicze. W 1995 roku sprzedali wszystko co mieli i kupili ziemię z zabudowaniami gospodarskimi. Początki były bardzo trudne. Zaczynali bez sprzętu rolniczego i bez środków na odnowienie produkcji rolniczej. W domu nie było wody ani ogrzewania, a w czasie burzy
okazało się, że dach wymaga generalnego remontu.Przełomową decyzją okazało się przestawienie gospodarstwa na produkcję
ekologiczną. Plony z roku na rok były bardziej stabilne, ziemia bardziej żyzna, a rośliny i zwierzęta zdrowsze.
31Źródło: Prezentacja gospodarstwa
Bariery rozwoju
- ograniczona siła nabywcza w regionie- ograniczone rynki zbytu
- słabo rozwinięte przetwórstwo- słabo rozwinięte kanały sprzedaży
- słabe zorganizowanie (brak grup producenckich)- mała skala i duża różnorodnośd produkcji
- mało przyjazne regulacje prawne (sprzedaż, wymagania HACCP)
33
Perspektywy rozwoju
- rozwój ilościowy i powierzchniowy- zwiększanie wartości dodanej do
istniejącej produkcji- rozwój lokalnego przetwórstwa- rozbudowa kanałów sprzedaży
- zwiększenie stopnia zorganizowania środowiska
35
Założenia programu rozwoju rolnictwa ekologicznego w województwie
zachodniopomorskim do roku 2015
Cele główne
1. Pobudzenie, dynamizowanie i utrwalenie rozwoju gospodarstw ekologicznych Województwa
Zachodniopomorskiego,
2. Zachowanie walorów przyrodniczychi krajobrazowych terenów wiejskich regionu,
3. Zwiększenie popytu na żywnośd ekologiczną poprzez podniesienie świadomości konsumentów
36
Kierunki działańna rzecz rozwoju rolnictwa ekologicznego
A. Organizacja systemu kształcenia rolników
B. Udzielanie pomocy merytorycznej i organizacyjnej
C. Organizowanie promocji żywności ekologicznej w mediach
D. Ukierunkowanie drobnych zakładów przetwórczychna produkcję ekologiczną
E. Zorganizowanie promocji Województwa Zachodniopomorskiego z kreowaniem jakości środowiska, marki produktu rolnictwa
ekologicznego oraz obszaru wolnego od GMO
F. Wzbogacenie infrastruktury technicznej
G. Wspieranie budowy sieci kanałów dystrybucji
37