ฮอรโมน  ตวทสำคญคอ androgen ซงสรงจก gonads และ adrenal

glands Androgen มผลตอกรบงตวของเซลล และกรสรงไขมนของผวหนง ทำใหเซลลผวหนงหนขน และยงมผลตอกรเจรญของเสนผมและเซลลสรงสทผวหนงดวย ตอมไขมนจะถกกระตนไดทงจกกรให  androgen เพระทหรอใหทง systemic

นอกจกอวยวะเพศชย และตอม prostate แลว ผวหนงกเปนตำแหนงทสำคญอกแหงหนงทจะ metabolize androgen ได เซลลผวหนง metabolized testosterone ดวย enzyme 5a- reductase ซงมมกในตอมไขมนเปลยน testosterone เปนตวทแรงกว  คอ 5a- dihydrotestosterone (DHT) ซงจะเปนตวไปกระตน

ตอมไขมน พบวกรเปลยนของ testosterone เปน DHT ในผวหนงทเปนสวสงกวบรเวณเดยวกนแตไมเปนสว 30 เท และในผชยจะมกกวผหญง บรเวณทพบมก คอ ใบหน แตปรมณ testosterone ในเลอดมกปกต

Microorganisms เชอโรคสำคญบนผวหนงม 3 ชนด

1. Cocci ไดแก Staphylococci & Micrococci  พบสวนใหญอยบนผวบรเวณรเปดของทอรขมขน และรเปดตอมเหงอ ไมมสวนในกรทำใหเกดสว

2. Pityrosporum:- ovale & orbiculare เปน yeast ซงพบบนผวหนงและบรเวณรเปดของทอรขน ไมมสวนในกรเกดสวเชนกน  3. Propionibacterium: acnes, granulosum, avium เชอตวนอยในสวนลกๆ ของทอรขนได เพระเชอเปน anaerobic bacteria เชอจะใช sebum เปนอหร จงพบในบรเวณทมตอมไขมนมก เชน ทหนและหนงศรษะ จะพบมกเปน 10-100 เทของทหลงสวนบน P. avidum พบอยในบรเวณทไมคอยเปนสว เชน axilla P. granulosum พบมกในคนทเปนสวรนแรง สวน P. acnes พบไดมกทสด และจำนวนสงกว P. granulosum และพบในผปวยสวนใหญ และ P. acnes จะม proteolytic และ antigenicity สงกว และทำใหเกดปฏกรยรนแรงกวเมอฉดใตผวหนง

Inflammatory Response ทเกดขนม 2 ชนด คอ1. กรอกเสบทเกดขนกอนในระยะแรกๆ เชอวเกด

จกกรทเชอ P. acnes ผลตสรทมคณสมบตเปนchemoattractant ซงจะดงดด PMN ใหมรวมตวกนรอบๆ comedone นอกจกนยงเชอวสรใน comedone เองกสมรถจะดงดดเซลลเมดเลอดข

2. กรแตกของผนง comedone ทำใหสงทอยภยใน ไดแก corneocytes, ผม, sebum, เชอแบคทเรย และ cell ทตยแลว

กระจยออกมใน dermis ทำใหเกดกรอกเสบแบบ foreign body reaction ซงจะเกดขนในระยะหลง

จกองคประกอบตงๆ ดงกลว พอสรปขนตอนในพยธกำเนดของสวไดดงน

1. เมอยงเขสวยรน androgen จะกระตนตอมไขมน ใหผลตไขมนซงถกขบออกทงทอรขน

2. ชน horny layer ของทอรขนเมอถกกระตนดวยไขมน จะมกรแบงตวมกกวปกต ทำใหทอรขนขยยออกคลยกระเปะ เกดเปน microcomedone ซงจะขยยโตขนเรอยๆ เกดเปนผนสวชนดทยงไมม

กรอกเสบ เรยก comedone และ closed comedone ตมลกษณะ ของผนนนๆ

3. ผนสวชนด open comedone สมรถขบถยสรทอยภยในออกไปไดเอง ทำใหตมสวเมดนนยบไป สวนสวชนด closed comedone จะเปนตนกำเนดของสวอกเสบตอไป

4. เชอ P.acnes ใน closed comedone จะเจรญแบงตว ขณะทไขมนภยในตอมซงไมมทงออกจะเพมปรมณขน P.acnes จะปลอย enzyme lipase ไปยอยไขมนชนด triglycerides ใหกลยเปน free fatty acids ขณะเดยวกนเชอ P.acnes จะกระตนระบบภมคมกนของรงกย โดยสมรถกระตนระบบ complement ไดทงทงตรงและทงออมเกดสร neutrophil chemotatic factors ซงจะดด

neutrophils เขมทผนงทอรขมขน

5. Neutrophils ทเขมจะปลอย hydrolase enzyme ซงอจเปนตวยอยผนงของ comedone ใหแตกออก ทำใหสรตงๆ ใน comedone ซมออกมส dremis

6. รงกยจะมกรตอบสนองระยะแรกโดย neutrophils หลงเขไปสบรเวณผนงทอทแตกออก ทำใหเกดกรอกเสบ เกดเปนผนสวอกเสบระยะตงๆ ในภยหลงรงกยจะตองสนองโดยปฏกรยตอสงแปลกปลอม (foreign body react )

ตอม (Glands) ในรงกยของคนและสตว มอย 2 ชนดไดแก1. ตอมทเกดจกเซลลเดยว ไดแก เซลลเมอก (mucus cell หรอ

Goblet cell) ทบลำไสทงเดนอหร ทงเดนหยใจ2. ตอมทเกดจกเซลลหลยเซลล มอย 2 ชนดใหญ ๆ คอ 2.1 ตอมมทอ (exocrine gland) เกดจกตอมทสรงสรขน

มแลว สงไปตมทอไปสเนอเยอหรออวยวะอนๆ สรทสรงจกตอมชนดนมอยหลยชนด เชน ตอมเหงอ (sweat gland) ตอมนำลย (salivary

gland) ตอมนำมน (sebaceous gland) ตอมนำมน (mammary gland) ตอมของลำไสเลก (intestinal gland) เปนตน

2.2 ตอมไรทอ (endocrine gland) เปนตอมทสรงสรขนมแลวไมมทอสงไปยงอวยวะทตองกร จงตองสงไปกบเลอดไหลไป กบกรหมนเวยนเลอดจนอวยวะ หรอเนอเยอทตองกร

เมอ ป ค.ศ. 1902 ดบบลว.เอม.เบยลสส (W.M. Bayliss) และ อ.เอม.สตรลง (E.H.Starling) ไดกลวถงฮอรโมนว เปนสรเคมทสรงขนมจกตอมไรทอ แลวสงผนไปกบเสนเลอด ทำใหมผลทงสรวทยตอเนอเยอวยวะทอยหงไกล จกตอมทสรง และสรเคมทสรงนมปรมณตำมกคำว ฮอรโมน ในระยะนนจงเปนคำทมควมหมยคอนขงแคบเนองจกผทศกษคนควนนทำกรทดลองเฉพะตอมไรทอในสตวม

กระดกสนหลงเทนน ปจจบนมกรพบฮอรโมนจกเสนประสทหรอทเรยกว นวโรฮอรโมน (Neurohormones) จกเนอเยอ (Tissue hormone) ฮอรโมนจกสตวไรกระดกสนหลง (invertebrate hormone) ทงฮอรโมนของสตวทมระบบวงจรเปด (opencirculatory system) รวมฟโรโมน (pheromone) ในแมลงอกดวย โดยเฉพะ ฟโรโมนนนมควมแตกตงจกฮอรโมนในแงทวเปนสรทสรงจกตอมในรงกยสตวตวหนง แตไปมผลทงสรรวทยหรอพฤตกรรมของสตวตวอน ในสปชสเดยวกน

นอกจกฮอรโมนในสตวแลวยงพบฮอรโมนในพช (Plant hormone) ทงๆ ทเปนสงมชวตทไมมระบบหมนเวยนเลอด ฮอรโมนเปนสรประกอบทแตกตงกนออกไป บงชนดเปนอนพนธของกรดอะมโนบงชนดเปนสเตยรอยด บงชนดเปนเปปไทด

ฮอรโมน เปนตวควบคมกรทำงนของรงกยใหเปนปกต เชน ฮอรโมนเพศ ในระยะแรกเกดยงไมทำงน อวยวะเพศและกรสรงเซลลสบพนธจงยงไมเจรญ หรอยงไมทำงน ตอมเมอเขสวยรนฮอรโมนเพศเรมสรงจกตอมใตสมองสวนหน (Anterior lobe of Pituitary gland) ไปกระตนกรเจรญของเซลลในรงไขและควบคมเกยวกบกรตกไขในหญง สวนในชยฮอรโมนเพศจะไปกระตนกรควบคมกรสรงตวอสจในอณฑะและควบคมลกษณะเพศชย

โดยปกตฮอรโมนเพศทสรงจกตอมใตสมองสวนหนนสรงฮอรโมน อยงเดยวกนทสองเพศ แตควบคมคนละลกษณะในแตละเพศ เชน ฟอลลเคล สตมเลตงฮอรโมน (Follicle Stimulating Hormone หรอ FSH) ในหญงควบคมกรเจรญของเซลลไขจนกระทงเจรญของเซลลไขจนกระทงเจรญเตมทแตในชยฮอรโมนนกลบควบคมเกยวกบกรสรงอสจ (Spermatogensis)

นอกจกนนอวยวะเพศยงสมรถสรงฮอรโมนควบคมลกษณะควมเปนหญง ควมเปนชยดวย ดงนน อวยวะจงเปนตอมไรทอชนดหนง จกตอมไรทอบงตอมอจสรงฮอรโมนเกยวของหรอควบคมตอมไรทอตอมอนกได ตอมไรทอมหลยชนด ไดแก

1. ตอมไพเนยล (Pineal gland )ในสตวมกระดกสนหลงหลยชนด เชน พวกกบ ตอมนไมสรง

ฮอรโมน แตสมรถรบแสงไดนอกจกนนในสตวบงชนดตอมนจะโผลออกจกกระโหลกกลยเปน ตทสม และสมรถรบภพไดเหมอนตปกต พบสตวนในเกะแถบนวซแลนด เรยกสตว พวกนวตวตร (Tuatara) มชอวทยศสตรว Sphenodon punctatum ในสตวดดนมตอมนเปนตอมขนดเลกอยกงกลงสมอง

ตอมนพบวขนกบปรมณแสงสวงดวยกรณอยในทมดหรอตบอดทำใหมฮอรโมนจกตอมนหลงออกมมก ในกรณททดลองในสตวอยในทสวงตลอดเวล นกลบหลงออกมนอย

ฮอรโมนทหลงออกมจกตอมน คอ เมลโตนน (melatonin) หนทสำคญของฮอรโมนนคอยบยงกรเจรญเตบโตของอวยวะเพศในชวงระยะกอนหนมสว แตเมอถงระยะโตเตมวยแลว อจมผลตอกรตกไข และรอบเดอนในหญงบง ในกรณทตอมไพเนยลโดนทำลย เชนกรเกดเนองอกในสมองมผลใหตอมนถกทำลย ทำใหคนไขนนเปนหนมสวเรวกววยอนควร (Precocicus puberty) แตในกรณตรงขมถตอมนมกรสรงฮอรโมนมกกวปกตทำใหกรเปนหมนสวชกวปกต

ในสตวเลอดเยนฮอรโมนเมลโตนนนมผลตรงขมกบฮอรโมนเมลโนไซต สตมเลตงฮอรโมน (melanocyte stinlating hormone,

MSH) จกตอมใตสมองพกลง คอเมลโตนนจะทำใหสตวเลอดเยนมสจงลงได แตไมมผลนในสตวเลอดอน

2. ตอมใตสมอง (Pituitary gland)มลกษณะเปนกอนขนดประมณเทเมลดถว อยบรเวณฐนของ

สมองสวนไดเอนเซฟลอนเปนตอมทมควมสำคญมกทสดเพระมฮอรโมนจกตอมนไปควบคมตอมไรทออนๆ อกตอหนง

ตอมนแอนเดรย เวชเลยส (Andrea Vesalius ค.ศ.1514 – 1564 ) ไดตงชอวพตอตร (Pituitary) ถงแมวตอมนมชอเดยวแตปรกฏวประกอบดวยเนอเยอทแตกตงกน 2 ชนด ชนดแรกเปนเนอเยอทสรงฮอรโมนจกเอคโตเดรม (Ectoderm) บรเวณเพดนปก เรยกบรเวณนวแอดโนไฮโปไฟซส(Adenohypophysis) อกสวนหนงเปนสวนของเนอเยอประสทตดตอกบสมองและตดกบสวนทยของแอดโนไฮโปไฟซส เรยกว นวโรไฮโปไฟซส (Neurohypophysis) นอกจก 2 สวนนแลว สวนแอดโนไฮโปไฟซสนนมสวนทแยกออกไปเปนถงเลกๆ เรยกว แรทเค ส เพวซ ’ (Ratke’pouch) ซงเปนสวนทถกแยกออกเปนตอมใตสมองสวนหลงแยกออกอกสวนหนง ชองแคบ ๆ ทแยกออกเรยกว ชองไฮโปไฟเซยล (hypophyseal cleft)

ถงแมวตอมใตสมองสวนหนและสวนกลงจะมรอยแยกออกจกกน แตยงเปนเนอเยอชนดเดยวกนจงยงคงเรยกว แอดโนไฮโปไฟซส แตสวนหลงอนเกดจกเนอเยอซงไมไดสรงฮอรโมนดวยตวเอง แตใชปลยแอกซอนของเซลลนวโรซคตอร (Neurosecretory cell) จกไฮโปธลมสมสดทนและยงสมสรถปลอยฮอรโมนออกสกระแสเลอดได

2.1 แอดโนไฮโปไฟซส เปนตอมไรทอทมเซลลซงสรงฮอรโมนไดมกชนดทสด ปจจบนพบถง 10 ชนด และทกชนดเปนสรประกอบพวกประกอบพวกโปลเปปไทดหรอโปรตน

2.1.1 โซมโตโทรฟค หรอ ฏกรธ ฮอรโมน (Somatotrophic หรอ Growth hormone) (เรยกยอ ๆ ว STH หรอ GH) เปน

ฮอรโมนอน ๆ เปนสรประกอบโปลเปปไทดทมกรดอะมโน 191 ตว และทธตกำมะถน อยในรปพนธะไดซลไฟด (disulfde bond)

ฮอรโมนนจะออกมในเดกและวยรนมกกวชวงโตเตมวย และจะหลงในขณะหลบมกกวขณะตน โดยเฉพะอยงยงเวลขดอหรฮอรโมนนจะหลงมกกวปกต

ฮอรโมนนไปกระตนกระดกสวนอปไฟซล (Epiphysis) ของแขนขทำใหรงกยยวหรอสงเพมขน และยงไปกระตนอวยวะสวนอนๆ ใหเจรญเตบโตดวย รวมทงตอมไรทอบงชนด เชนตอมไธรอยดอวยวะเพศและ

ตอมหมกไต (adrenal gland) เปนตน เหตทรงกยเจรญเตบโตเมอมฮอรโมนนเนองจกโกรธ ฮอรโมนไปเพมอตรกรขนสงกรดอะมโนเขสเซลลเพอนำไปใชในขบวนกรสรงโปรตน

กรขด GH ตงแตวยเดก มผลทำใหรงกยไมเจรญเตบโต ทำใหเปนโรคเตยแคระ (dwarfism) เนองจก อปไฟซส เจรญตำกว รงกยสวนลงตอสวนบนเปนปกต (1:1) แตกรเตบโตของอวยวะเพศถกยบยง เชน ในผชยเสยงจะแตกอวยวะเพศมขนดเลกเหมอนเดกๆ ไมมหนวดและขนบรเวณรกแรและอวยวะเพศ อณฑะจะไมผลตตวอสจ ในหญงไมมประจำเดอน ไมมกรเจรญเตบโตของตอมนำนมและไมมขนบรเวณรกแร และอวยวะเพศเชนเดยวกน

ในกรณท GH มกกวปกต จะไปเรงอตรกรเจรญเตบโตของกระดกกลเนอรวมทงเนอเยอเกยวพนหลยชนด ทำใหรงกยสงกวปกตเปนโรคยกษ (gigantism) ซงรยกยสงตงแต 7 ฟตขนไป ถงมกกว 8 ฟต

ในกรณท GH หลงมกผดปกต หลงวยหนมสว แลวจะไมทำใหกระดกยวออกไปไดอก แตทำใหทงดนกวงขยยออกไปจะปรกฏใหเหนชดบรเวณใบหน ขกรรไกรจะขยยออก มลกษณะเปนรปสเลยมคงหม ฟนหง ผวหนงหยบกระดง ลนขนดโตผดปกต มอหยบ นวมอใหญหน ตวโตขน เรยกวเปน อะโครเมกะล (Acromegaly)

ฮอรโมนนมบทบทสำคญตอตอมไธรอยดคอทำใหตอมไธรอยดสรงฮอรโมนไดเปนปกตนอกจกนน TSH ยงสมรถควบคมขนดของตอมไธรอยดไดดวย

2.1.2 แอดรโนคอรตโคโทรฟคฮอรโมน (Adrenocorticotrophi hormone ACTH) เปนโปลเปปไทด ฮอรโมน ทมกรดอะมโน 39 ตว ACTH จะกรตนสวนนอก ของตอมหมกไต ใหสรงฮอรโมนเปนปกต นอกจกนนยงไปกระตน กรหลงฮอรโมนอนซลนจกเบตเซลล (β Cell) ของตบออน กระตนกรปลอยกรดไขมนออกจกเยอมน กระตนกรหลง GH จกตอมใตสมอง

2.2 สวนกลงของตอมใตสมอง (Intermediate lobe of Pituitary gland) สรงฮอรโมนชอว เมลโนไซต สตมเลเตง ฮอรโมน (Melanocyte stmulating hormone MSH) บทบทสำคญของฮอรโมนนทำหนทเกยวกบกรเปลยนสตวของสตวเลอดเยน ใหมสเขมขนดงนนฮอรโมนนจงทไหนทตรงกนขมกบฮอรโมนทสรงจกตอมไพเนยล (Pineal gland) โดยไปทำใหเกดกรกระจยของรงควตถในไซโตปลสซมขนชวครว ดงนนสตวของสตวจะเขมขนอยงรวดเรวเปนกรชวครว และจะกลบคนสสภพปกตเมอหมดฤทธฮอรโมน

2.3 สวนหลงของตอมใตสมอง (Posterior lobe of Pituitary gland) สวนนไมไดสรงฮอรโมนจกเนอเยอ แตสรงมจกนวโรซครต

อร เซลล (Neuerorsecretory cell) ภยในไฮโปธลมส กลมเซลล เหลนมสวนปลยแอกซอนมสดทนวโรโปไฟซล (Neuerohypophysis) และจะหลงฮอรโมน ออกสกระแสเลอดได ฮอรโมนทเกดจกตอมนจะถกทำลยหมดเมอผนตบไต

ฮอรโมนทถกสรงขนจกบรเวณนมอย เพยง 2 ชนดคอ ออกซโตซน และวโซเปรสซน หรอแอนตไดยเรตค ฮอรโมน (Antidiuretic hormone หรอ ADH)

2.3.1 วโซเพรสซน (Vasopressin) ทำใหเสนเลอดบบตว และทำใหเกดกสนดดนำเขสเลอดบรเวณหลอดไต เพอนำนำนนกลบมใชหมนเวยนในรงกยอก ทำใหไมเสยนำมกเกนไป ถขดฮอรโมนนทำใหไมสมรถดดนำกลบเขสเสนเลอดไดเปนปกต ทำใหเกดกรสญเสยนำไปกบ

ปสสวะมกกวปกต ทำใหคนไขตองดมนำเขไปมกกวปกตมก เพอทดแทนนำสวนทเสยไปนน คนไขทมอกรเชนนเรยกวเปน โรคเบจด (Diabetes insipidus)

2.3.2 ออกซโตซน (β) มผลตอกรบบตวของกลมเนอเรยบเรยงของอวยวะโดยเฉพะกลมเนอมดลกจะบบตวเพอขบทรกออกมตอนคลอด เนองจกผลจกผลของฮอรโมนน นอกจกนน อจเกดกรบบกรบบตวของมดลกขณะรวมเพศ ตอนมควมรสกสดยอดจะเกดรเฟลกซไปกระตนใหหลงออกซโตซนเพอใหมดลกบบตวนำสเปรมผนเขมเขไปผสมพนธ รวมทงขณะทเดกทรกดดนมมรดจะเกดรเฟลปซเชนกน ทำใหออก

ซโตซนไปกระตนกลมเนอทอยรอบๆ ถงนำนมใหบบนำนมออกม เลยงทรกดวย

3. ตบออน (Pancreas)โดยปกตตบออนเปนไดทงตอมมทอและตอมไรทอ ในหนทของตอม

มทอ ตบออนสรงนำยอยไปสลำไสเลกสวนตน และหนทของตอมไรทอ

คอสรงฮอรโมน อนซลน (Insulin) และกลคกอน (glucagon) ควบคมเมตโบลซมของครโบไฮเดรต สวนทสรงฮอรโมนของตบออนอยบรเวณเนอเยอทเรยกว ไอสเลท ออฟ ลงเกอรฮนส (lslet of Langerhans) เนอเยอเหลนมเสนเลอดเขไปเลยงแตไมมทอตดตอกบอวยวะอน

ภยในไอสเลท ออฟ ลงเกอรฮนส มเซลลสำคญๆ อย2 ชนดคอเซลลขนดเลก เรยกว (β) เซลล(เบตเซลล) ภยในเซลลม เมดเลกๆ (granule) ซงยอมตดสซไอโซยนน(pseudoisocyanin) เซลลเหลนทำหนทสรงฮอรโมนอนซลน อกชนดหนงเปนเซลลขนดใหญกวมก แตมจำนวนนอยกว พบบรเวณๆของไอสเลท ออฟ ลงเกอรฮนส เรยกว(α) เซลล (แอลฟเซลล) ทำหนทสรงฮอรโมนกลคกอน

อนซลนมหนทควบคมเมตโบลซมของครโบไฮเดรต โปรตน ไขมน อนซลนจะกระตนกลโคสใหเปลยนเปนเปนไกลโคเจน, กรดอะมโน ใหเปลยนโปรตน , กรดไขมนใหเปนไตรกลเซอไรด(Triglycerides)

เมอขดฮอรโมน อนซลน ตบไมสมรถเปลยนกลโคสใหกลยเปนไกลโคเจน ดงนนกลโคสในรงกยจงไมสมรถเปลยนเปนไกลโคเจนเพอเปนแหลงพลงงนได รงกยจงใชกรสลยไกลโคเจนจกตบออกเปนกลโคสเขสระบบหมนเวยนเลอด และตบยงสมรถเปลยนโปรตน เปนกลโคสไดอกนอกจกนนตบยงเปลยนกรดไขมนใหกลยเปนคโตน บอด ซงเปนสรพษตอรยกยอกดวย

อาการของการขาดฮอรโมน อนซลน ไดแก1. ปรมณนำตลในเลอดสงผดปกต (hyperglycemia) เพระ

กรนำกลโคสเขสเซลลทวรงกยลดลงรวมทงไมสมรถเปลยนกลโคสเปนไกลโคเจน และยงเปลยนโปรตน ใหเปนกลโคส ทำใหปรมณนำตลในเลอดสงเกน 400 มก./100 ลบ.ซม. เรยกวเปนโรคเบหวน (Diabetes mellitus)

2. ปรมณกรดไขมนและคโตน บอด (Ketone body) ในเลอดเพมขน (hyperlipemia and ketonemia) เนอจกกรขดอนซลนทำใหเกดกรสลยไขมนจกเยอไขมน พรอมกนนนตวเปลยนกรดไขมนเปนค

โตน บอดมกขนผดปกตทำใหเกดกรเสยสมดลของกรเปนกรด เบสเพระมฤทธกรดเพมมกขน (acidosis)

3. ปสสวะมกกวปกต เพระโปรตนเปลยนเปนกลโคสมกขน ทำใหแอมโมเนยเกดขนมกผดปกตแลวเปลยนเปนยเรยผดปกต นอกจกนนมคโตน บอดมกทำใหเกดกรเรงขบสรเหลนออกทงปสสวะ จงถยปสสวะบอยและครงละมกๆ และเมอมนำตลเกน 400 มก./100 ลบ. ซม. ไตไมสมรถดดนำตลเหลนนคนเขเลอดไดใหเปนเบหวน

ฮอรโมนกลคากอน ทำหนทกระตนไกลโคเจนทสะสมอยทตบใหเปลยนเปนกลโคสออกส

ระบบหมนเวยนเลอด แตไมกระตนไกลโคเจนในกลมเนอใหเปลยนเปนกลโคส นอกจกนนกลคกอนยงกระตนเบตเซลลใหหลงอนซลน เฉพะทลำไสเลกและกระเพะอหร กลคกอนจะลดกรเคลอนไหวของอวยวะทงสองนรวมทงไปลดปรมณกรหลงของสรตงๆ จกกระเพะและตบออน ถงแมจะขดกลคกอน กไมทำใหเกดโรคกระเพะยงมฮอรโมนอกหลยชนดทำหนทไดคลยคลงกบกลคกอนมใชทดแทนกนได แตถขดอนซลนแลวจะมผลมกเพระไมมฮอรโมนอนทดแทน

ในกรณทเปนเบหวนแลวฉดอนซลนเขไปนนทำใหอกรทเลลงชวครวเทนน เนองจกเบตเซลลไมสมรถทำหนทสรงอนซลน คน

เปนเบหวนนนไมเปนอนตรยถควบคมปรมณอหรใหพอดจะมชวตปกต แตไมสมรถรกษใหหยขดไดเพระเบตเซลลเสอม

4. ตอมไธรอยด (Thyroid gland)ตอมนมอย 2 ขงของคอหอย มลกษณะเหมอนตวผเสอ ตอมนเมอ

ประมณ 1,800 ปทแลวกเลนผเปนแพทยชวกรกอธบยว ตอมนชวยในกรหลอลนทำใหพดคลองขน ตอมอก 1,400 ป เวสเลยส (Vesalius) พบวไมมทอลำเลยงสรหลอลนจกตอมน

จนกระทงในป ค.ศ. 1833 อ.โคเชอร (E .Kocher) ศลยแพทยสวส เปดเผยว หลงจกตดตอตอมนออกจกคนไข 24 รย ทำใหคนไขม

อกรผดปกต เชน ออนแอมกขน มอเทและใบหนบวมในทสดบวมทงตว ผวหนงแหงแขงควมจำเสอม

ทดลองตดตอมไธรอยดในสวตออกแลวปรกฏวเกดเตยแคระ ทเรยกว เครตนซม (Cretinism) เหมอนๆกบคน

ใน ค.ศ. 1895 แมกนส เลว (Magnus Levy) ทดลองตดตอมไธรอยดของแกะมทำใหแหงแลวบดละเอยด นำมใหคนปกตกน ปรกฏขบวนกรตงๆ ของรยกยทำงนเพมขน ตอมแพทยไดใชตอมไธรอยดของแกะใหคนไขทสรงฮอรโมนจกตอมนไมไดกนหลงจกบดตอมนใหละเอยดแลว

ตอมใน ค.ศ. 1896 ซ.แชด.บวมนน (C.Z. Baumann) พบวปรมณไอโอดนจกตอมไธรอยดนมปรมณสงกวไอโอดนทเนอเยอ

อนๆ ถงรอยเท และคนทอยบรเวณไกลทะเล จะม ปรมณไอโอดนเขมขนกวคนทอยไกลทำเล เปนกรคนพบครงแรกทยนยนว ไอโอดนจำเปนสำหรบกรสรงฮอรโมนของตอมไธรอยด

ตอมใน ศตวรรษท 19 เดวด มรน (David Marine) พบวคนทอยหงไกลจกทะเลเปนโรคคอหอยพอก (goitre) มกกวคนทอยใกลทะเล และไดทดลองตอไปถงกรไมใหอหร ทมไอโอดนกบสตว ปรกฏวสตวทดลองเปนโรคคอหอยพอก แตเมอใหอหรทมไอโอดนเลกนอยแกสตวเลนนแลวสตวหยจกเปนโรคคอหอยพอก จงทดลองเตมไอโอดนลงในนำดมและเกลอแกง

ในตนศตวรรษท 20 พบวกลมเซลลทเรยกวไธรอยด ฟอลลเคล (Thyroid follicle) เปนกลมเซลลกลมๆ มเซลลชนเดยวและกลงตรง

กลงนนทำหนทสรงไธรอกซน ฮอรโมนนสมรถกระตนเมตมอรโฟซสของพวกสตวครงนำครงบกใหเปลยนจกลกออดเปนตวโตเตมวย และถขดฮอรโมนนลกออดจะไมเปลยนเปนตวโตเตมวย แตถฮอรโมนนมกไปกไปเรงใหเกดเมตมอรโฟซสเรวกวปกต

ในคนถฮอรโมนนนอยกวปกตมผลทงรงกยและจตใจทำใหรปรงเตยแคระปญญออนเรยกว เครตนซม (Cretinism)(ควมแตกตงระหวง Dwarfism กบ Cretinism นนอยท Dwarfism มอตรสวนระหวงสวนบนกบสวนลงเทกบ 1:1 แต Cretinism ไมอยในอตรนและ Cretinism ยงอวนฉอกดวย) แตถขดฮอรโมนนตอนโตเตมวยจะเกดโรคมกซดม (Myxedema) รงกยออนแอ จตใจหดห ควมคดช

ถงแมกนอหรนอยกอวนได เพระอตรกรเผพลญหรอเมตโบลซมตำมกจงเกบสะสมไขมนไวไดมก อกรเหลนอจจะจะรกษใหดขน ถฉดไธรอกซนใหคนไขนน

ในกรณทรงกยขดไอโอดนจะเกดโรคคอพอก (simple goiter) เพระตอมไธรอยดไมสมรถสรงไธรอกซนได คอโตขนอละอกรเหมอน โรคเครตซม เนองจกตอมใตสมองสรงฮอรโมน TSH กระตนตอมไธรอยดมกเกนไปแตตอมนสมรถสรงไธรอกซนออกมยบยงกรหลง TSH อกรคอพอกนจะหยไดถไดรบไอโอดนพอเพยง

ยงมอกรคอพอกอกชนดหนงเปนชนดเปนพษหรอรนแรงเรยกว คอพอกเปนพษ (Toxic goiter) มอกรคอพอกเลกนอย ตโปนเกดเพระตอมไธรอยดโดนกระตนใหทำงนมกผดปกตตวตอมจงขยยโตขนและสรงไธรอกซนมกผดปกต กรรกษอจตองตดบงสวนของตอมทง หรอทำลยเนอเยอบงสวนของตอมโดยกรฉยรงสหรอฉดสรแอนตบอดเขไปทำลยตอตนสร ทมกระตนตอมไธรอยด คนไขทเปนโรคนทงกลมเนอและประสททำงนมกกวปกต หวใจเตนแรงเรวเหนอยงย หวบอย กนจนำหนกลด เรยกว โรคเกรฟ (Grave’s disease)

ปจจบนนอกจกจะคนพบวมไธรอยดฟอลลเคลในตอมไธรอยดแลวยงมเซลลพรฟอลลคลร (Parafollicular cells) หรอ ซ (C) เซลล

สรงฮอรโมน แคลซโตนน (Calcitonin) ทำหนทลดปรมณแคลเชยมในเลอด โดยกรดงไปรวมไวทกระดก ทำใหกระดกหนขนตวกรสำคญในกรควบคมกรสรงและหลงฮอรโมน แคลซโตนน คอปรมณแคลเชยมอออน (Ca2+) ในเลอดและนำเหลอง ในคนถปรมณ Ca2+ สงกว 9 มก./100 ลบ. ซม. ฮอรโมนแคลซโตนนจะหลงออกม

นอกจกนนแคลซโตนนยงมผลตอไต โดยกระตนใหไตขจดฟอสเฟตมกดวย5. ตอมพาราไธรอยด (Parathyoid gland)

ทงในสตวดดนมและคน ตอมนอยตดกบตอมไธรอยดและขนดเลกครงแรกเขใจกนผดวเปนสวนหนงของตอมไธรอยด และคดกนวตอมไธรอยดเปนตอมทจำเปนสำหรบชวต เพระเมอตดตอมไธรอยดออก (แตตด

พรไธรอยดไปดวย) นนทำใหเกดอกรชกกระตกและตย ผคนพบตอมพรไธรอยดคนแรกคอ ซนสตรอม (Sanstrom) ใน ค.ศ. 1880 ตอมในป ค.ศ. 1900 วสเซล และเยเนอรล (Vassale & Generali) แยกตอมพรไธรอยดออกจกตอมไธรอยดได รวมทงไดรยงนถงผลของกรตดตอมพรไธรอยดออกวมอกรชกกระตก กลมเนอหดตวอยงรนแรง เกรงจนตยในทสด ปจจบนพบวกรขดฮอรโมนจกตอมนมอกรไมเหมอนกนในสตวแตละชนด ในสตวทหยใจทงเหงอกและอยในนำไมมตอมน แตในพวกกบ คงคก ถงแมจะตดตอมนออกกไมตย ตอมนจำเปนตอชวตเฉพะในพวกสตวดดนมเทนน

ฮอรโมนจกตอมนชอวพรเธอรโมน (Parahormone PTH) ออกสกระแสเลอดไดดวยกรควบคมของปรมณ Ca2+ ในเลอด และในเซลลของตอมพรไธรอยด เมอ Ca2+ ลดตำลงจะหลง PTH ออกมมก แตถปรมณ Ca2+ สงจะหลง PTH ออกมนอย ทำใหเกดกรรกษสมดลของ Ca2+ ในเลอด

ฮอรโมนแคลซโตนนมผลตอกรกระตนกรหลงของ PTH ในบรเวณทมปรมณ Ca2+ สงไดเชอกนวเพระแคลซโตนนไปลดระดบ Ca2+ ในเซลลของตอมพรไธรอยด

วตามนด ทำใหปรมณ Ca2+ ภยในตอมพรไธรอยดเพมทำใหเกดกรหมกรหลง PTH ไดดวย สวนอออนตวอนๆ ทควบคมกรหลง

PTH คอ Mg2+ ถปรมณ Mg2+ ในเลอดสงจะยบยงกรหลง PTH ถ Mg2+ ในเลอดนอยจะไปกระตนกรหลง PTH

PTH มผลตอทงเดนอหร กระดก และไต , ผลตอทงเดนอหร PTH จะไปกระตนกรดด Ca2+ จกลำไสเลก และจะดดซมไดดขนถมวตมนด คนทมกรหลง PTH มกกวปกตเรยกว ไฮเปอรพรไธรอยดซม (hyperparathyroidism) นนในอจจระมปรมณแคลเชยมอยนอยมกเพระ นอกจกลำไสจะดด Ca2+ จกอหรมกขนแลวยงหมถงนำดขบ Ca2+ ออกมบรเวณลำไสดวย PTH ยงทำใหเกดกรดดซมของฟอสเฟต (PO3-

4) ไดเหมอนกนกบ Ca2+ ดวย

กระดก PTH มผลสำคญตอกรสญเสย Ca2+ และ PO3-4 จก

สวนของกระดกแขงเพงขน นอกจกนนยงทำใหปรมณ Ca2+ ในนำเลอดสงกว 7 มก./นำเลอด 100 ลบ.ซม. ทำใหเกดกรดงเอ Ca2+

ออกมจกกระดกมกขนทำใหกระดกเประหกงยไต PTH ควบคมกระบวนกรกรดดกลบของ Ca และขบ PO

ออกมกบปสสวะเพมขนผทถกตดตอมนออก รงกยจะขบ Ca ออกมกปสสวะมกขน จนกระทงปรมณ Ca ในเลอดมนอยกว 7 มก. /นำเลอด 100 ลบ.ซม. ยกเวนกนอหรทม Ca เปนองคประกอบมกๆ

สวนกรขบ PO ออกมมกนนเนองจก PTH หมกรดดซม PO กลบเขสเลอดบรเวณสวนตนๆ ของเนฟรอนในไต

6. ตอมหมวกไต (Adrenal gland) ตอมนในสวตชนสงโดยเฉพะนกกบสวตดดนมนนมเนอเยอแตกตง

กนอย 2 ชนด คอ1. บรเวณชนนอก (Adrenal cortex) ภยในชนนยงแบงเปน 3

บรเวณยอยๆ ทำใหสวนนสรงฮอรโมนออกมไดมกชนดทสดคอมถงกว 50 ชนด ซงแยกตมหนทแลวได 2 ชนดคอ

1.1 ฮอรโมน กลโคคอรตคอยด (Glucocorticoids) กลมนมผลตอ การควบคมเมตาโบลซมของคารโบไฮเตรด โดยทำหนทตรงขมกบอนซลน คอไปทำใหนำตลในเลอดเพมปรมณมกขนดงนนในกรณทตบออนทำงนไมเตมท ฮอรโมนกลมนจะชวยทำใหเปนเบหวนเพมขน

ตวอยงของฮอรโมนกลมนทพบในธรรมชต ไดแก คอรตโซล, คอรตโคสเตอโรน, คอรตโซน (Cortisol Corticosterone, cortisone) และ 11- ดไฮฌดรคอรตโคสเตอโรน (11- dehydrocorticosterone)

ผลของฮอรโมนกลมนยงมผลตอกรสรงยเรย รวมทงกรหมกรหลง ACTH จกตอมใตสมองสวนหน นอกจกนนยงมผลหมเมดเลอดขวไมใหเคลอนทไปยงบรเวณทมบดแผลและทำลยเมดนำเหลองทำใหเมโเลอดขวชนดลมโฟไซตลดจำนวนลงรวมทงไปลดขนดตอมนำเหลอง เชน ตอมไธมส (Thymus gland) และมมใหเลกลงอกดวย ทำใหกร

สรงภมคมกนในรงกยลดลง และมผลคลยฮอรโมนกลมทสองในกรควบคมปรมณนำและเกลอแรอกดวย

1.2 ฮอรโมนจกตอมหมวกไตสวนนอก คอพวกไมเนอราโลคอรตคอยด (mineralocortcoids) ทำหนทควบคมสมดลของนำและเกลอแรภยในรงกย โดยควบคมกระบวนกรขนสงอออนตงๆ บรเวณเซลลเยอบผวของเนฟรอน ตอมเหงอ ผนงลำไส รวมทงกรรกษ Na+ และขบ K + ตมธรรมชตถขดฮอรโมนกลมนทำใหเกดกรสญเสย Na+ ทงบรเวณผวของตอมตงๆ แตจะเกบ K+ เอไว ทำใหรงกยซบผอม ผวหนงตกกระ ไมสมรถรกษสมดลของนำและเกลอแรตงๆไวได กระเพะกบลำไสไมทำงนจนกระทงตย รกษไดโดยกรฉดไมเนอรโล

คอรตคอยดและนำเกลอจะชวยได โรคชนดนเรยกว โรคแอดดสน (Addison’ s disease)

คนไขทเปนโรคนยงไมสมรถรกษระดบนำตลในเลอดใหอยในระดบปกตได เนองจกขดกลโคคอรตคอยด ดงนนกรรกษจงตองฉดทงกลโคคอรตคอยดและไมเนอรโลคอรตคอยด สวนผทเปนเนองอกทตอมหมวกไตสวนนอกหรอตอมใตสมองหลง ACTH มกกวปกตจะเกดเปนโรคคซง (Cushing’ s disease) มอกรตรงกนขมกบโรคแอดดสน คอรงกยจะสะสม Na+ และนำมกกวปกต ทำใหบวมนำตมสวนตงๆ ของรงกยมไขมนไปสะสมบรเวณหนทองมกกวสวนอนของรงกยนำตลในเลอดเพมมกขน เมอเปนมกเขจะทำลยเบตเซลลของไอสเลท ออฟ ลงเกอรฮนส ทำใหเปนโรคเบหวนได ฮอรโมนจกตอม

หมวกไตชนนอกจะหลงออกมมกถมควมเครยด (stress) ทกชนดเกดขน ในสตวปสวนนของตอมใหญมกตอเมอสตวเชองลงตอมนจะเลกลง

2. บรเวณชนใน (Adrenal medulla) อยสวนกลงของ ตอมหมวกไต สรงฮอรโมนสองชนดคอ แอดรนลน หรอเอปเนฟรน (adrenaline หรอ epinephrine) กบนอรแอดรนลน (noradrenline) หรอนอรเอปเนฟรน (norepinephrne)

แอดรนลนจะถกกระตนใหหลงออกมเมอเกดควมเครยดขน ทงรงกย เชน ตนตกใจ ดใจ โกรธ อจเรยกไดวเปน ฮอรโมนฉกเฉน เมอ

ออกมแลวจะไปกระตนตบและกลมเนอใหหลงกลโคสออกสระบบหมนเวยดเลอด ทำใหมพละกำลงมกผดปกต เชน สมรถแบกของหนกๆ วงหนไฟไหมได แตไมสมรถยกของนนกลบไดเมอไฟดบ สมรถกระโดดจกทสงๆ ไดหรอทำใหทำรยรงกยผอนไดเมอโกรธจด ทงๆ ทปกตไมสใครเลย จนอจถงทำใหฆคนได ถโกรธมกๆ แตเมอแอดรนลนลดลงอยในสภวะปกต จงจะมอรมณปกตเหมอนเดม แอดรนลน นอกจกจะมผลกบนำตลในเลอดแลวยงทำใหควมดนเลอดเพมสงขน หวใจเตนแรงและเรวขน เสนเลอดแดงขนดเลกๆ ทอวยวะตงๆ ขยยตว สวนเสนเลอดแดงขนดเลกทผวหนงและชองทองหดตว

นอรแอดรนลนหรอนอรเอปเนฟรนนอกจกจะสรงไดจกตอมหมวกไตแลว ยงสมรถสรงไดจกประสทซมพเธตกของ ANS อกดวย ผลของนอรแอดรนลนคลยๆ กบแอดรนลนแตรนแรงนอยกว แตผลของควมดนเลอดสงขนของฮอรโมนทงสองชนดตงกนทนอรแอดรนลนทำใหเสนเลอดแดงทไปเลยงอวยวะภยใสนตงๆ บบตว แตแอดรนลนทำใหหวใจสบฉดมกขน แตเสนเลอดแดงขยยตว

7. อวยวะเพศ (Sex organ) อวยวะเพศหญงและชยทำษหนทเปฯทงตอมมทอคอสรงไขและ

สเปรม แลวยงสรงฮอรโมนควบคมกรทำงนของระบบสบพนธตงแตวยหนมสว (Puberty) จนกระทงโตเตมวย รวมทงควบคมใหสบพนธมลกหลนเปนปกต

7.1 อณฑะ (Testis) นอกจกทำหนทสรงสเปรมแลวบรเวณเซลลแทรก (lnterstitial cells) ซงอยระหวงหลอดสรงอสจ (seminiferous tubule) (รปภพท 16.17) ยงถกกระตนจก ฮอรโมน LH จกตอมใตสมองใหสรงฮอรโมนเพศชย เรยกว แอนโรเจน (Androgens) ทประกอบดวยฮอรโมนหลยชนดทสำคญทสด คอ เทส

โทสเตอโรน (Testosterone) ซงทำหนทควบคมลกษณะของเพศชย เชน นมแตกพน เสยงแตก ลกกระเดอกแหลม หนวดขนเหนอรมฝปก มขนบรเวณหนแขง รกแรอวยวะเพศ มขนจกอวยวะเพศจนถงสะดอ กลมเนอ แขนขเตบโตแขงแรงกวเพศหญง

แตถตดอณฑะออกตงแตเดก ลกษณะตงๆ ดงกลวจะไมเกด รวมทงไมสมรถสบพนธไดสมยโบรณนยมตอนพวกเดกชยททำหนทสวดมนตในโบสถคแธอรคในกรงโรม เพอกนไมใหเสยงแตกสวนจนจะตดอณฑะพวกขนทออกเพอไมใหยงเกยวกบสนมของกษตรย

ถชยทมฮอรโมนเพศชยตำกวปกต จะไมมหนวด ขน ลกกระเดอก เหมอนชยปกต รวมทงอวยวะเพศไมเจรญมขนดเทตอนเปนเดกๆ เทนนเอง

7.2 รงไข (Ovary) เปนแหลงสรงฮฮรโมนเพศหญง รวมทงกรสรงเซลลไข (follicle) ใหแบงเซลลแบบไมโอซส แลวหลดจกรงไขเมอเจรญเตมท โดยอยใตกรควบคมสมองโกนโดโทรฟคฮอรโมนจกตอมใตสมอง ตวรงไขแตกตงจกอณฑะทว ไมสมรถสรงเซลลสบพนธขนมใหมได เหมอนกบอณฑะสรงอสจในสตวดดนมนนมกกว 99 % ของไขจะฝอกอนเจรญถงขนสดทย

รงไขเปนเนอเยอทสรงฮอรโมนซงสมรถเปลยนแปลงทงรปรงและหนทไดอยงอศจรรยซงไมมเนอเยอใดๆ ในรงกยทำไดเหมอน ในรงไขมแหลงสรงฮอรโมนทสำคญอยสองแหงคอ ฟอลลเคลกบ คอรปส ล

เตยม ฟอลลเคลของรงไขแตกตงจกฟอลลเคลของตอมไธรอยดทมไขอยขงใน และภยในเซลลซอนกนอยหลยชนโดยไมมชองกลวงตรงกลง ยกเวนเมอไขเกอบสดกอนหลดออกจกรงไขนนฟอลลเคลจะสรงฮอรโมนเพศหญงขนเรยกวอสโตรเจน (estrogens) ซงควบคมลกษณะกรเปนหญง เชน มเสยงเลก สะโพกผย อวยวะเพศและเตนมขยยขนดขนมขนบรเวณรกแร และอวยวะเพศ แตไมสมรถถงสะดอ

เมอไขตกจกรงไขแลวเกดคอรปส ลเตยมขนแทนทำใหชองกลวงเดมมเนอเยอเตม เซลลเหลนสรงฮอรโมนโปรเจสเตอโรน (progesterone) โดยทำหนทรวมกนกบอสโตรเจนเพอชวยสรงเนอเยอชนในของมดลกใหหนขน สหรบเตรยมรบไขทโดนผสมฝงตว และเจรญในบรเวณนนจนกระทงคลอดรวมทงไปกระตนตอมนำนมใหขยย

ตวแตไมสรงนำนม ถไขไมถกผสมคอรปสลเตยมจะสลยตวพรอมกบหยดสรงโปรเจสเตอโรนทำใหมรอบเดอน พรอมกบฟอลลเคลชดใหมเจรญตอไปทงนโดยอยภยใตกรควบคมของ FSH และ LH จกตอมใตสมองสวนหน

ในกรณทรงไขไมสมรถสรงฮอรโมน หรอโดนตดไป ทำใหไมมลกษณะเฉพะของเพศหญงในกรณทรงไขแตมอสโตรเจนตำกวระดบปกตทำใหรอบเดอนผดปกต ทงเตนมและมดลกผดปกต แตถขด โปรเจสเตอโรน ขณะตงครรภทำใหแทงลกได

ในกรณทเกดกรปฏสนธ กรสรงฮอรโมนในหญงจะมกรเปลยนแปลง โดยทโปรเจสเตอโรนจะมปรมณมกอยตลอดชวงทตงครรภโดยกรสรงจกคอรปสลเตยมในระยะแรก และหลงจกทไขทถกผสมเจ

รญเปนบลสโตซสต (blastocyst) ไปเกะทผนงมดลก หลงจกเกดปฏสนธได 7-8 วน และมกรสรงรก (placenta) ขน และรกยงสมรถสรงไดทงอสโตรเจน และโปรเจสเตอโรน

ตรงสรปเรองฮอรโมนในสตวมกระดกสนหลงและผลทเกดจกฮอรโมน

ทงสรรวทย

ชอฮอรโมน แหลงทสรง ผลทงสรรวทยไธรอกซน (Thyroxin) พรธอรโมน(Parathormone) แคลซโตนน (Calcitonin) อนซลน (lnsulin)

ตอมไธรอยด

ตอมพรไธรอยด

Ultimobranchial bodies

เบตเซลลใน ไอสเลทออฟลงเกอรฮนส

เพมอตรเมตโบลซม

ควบคมเมตโบลซมของแคลเซยมและฟอสฟอรสตรงกนขมกบพรธอรโมนเพมกรใชกลโคสโดยกลมเนอ และเซลลอนๆ แต

กลคกอน (glucagon)

ซครตน (Secretin)

คอเลซสโตคนน (Cholecystokinin)เอปเนฟรน (Epinephrine)

แอลฟเซลลใน ไอสเลททออฟลงเกอรฮนส

เยอเมอกของลำไสเลกสวนดโอเดนมเยอเมอกของลำไสเลกสวนดโอเดนมสวนในของตบหมวกไต (adrenal medulla)

ลดควมเขมขนของนำตลในเลอด เพมกรสะสมไกลโคเจน และเมตโบลซมของกลโคสกระตนใหไกลโคเจนจกตบเปลยนเปนกลโคสในเลอดกระตนกรหลงนำยอยของตบ

นอรเอปเนฟรน

(Norepinephriine)คอรตซอล (Cortisol)

อลโดสเตอโรน (aldosterone)

ดไฮโดรเอปแอนโด

สวนในของตอมหมวกไต

สวนนอกของตอมหมวกไต (adrenal cortex)

สวนนอกของตอมหมวกไต

สวนนอกของตอมหมวกไต

ออนกระตนใหถงนำดหลงนำดเสรมกรทำงนของประสทซมพเธตค กระตนกรสลยตวของไกลโคเจน จกตบและกลมเนอ

ทำใหเสนเลอดบบตว

รสเตอโรน (Dehydro epiandrosterone)โกรธ ฮอรโมน (Growth hormone)

ไธโรโทรฟน (Thyrotrophin)

ตอมใตสมองสวนหน (anterior pituitary)

ตอมใตสมองสวนหน

ตอมใตสมองสวนหน

กระตนกรเปลยนโปรตนเปนครโบไฮเดรทควบคมเมตโบลซมของโซเดยม และโปแแตสเซยมควบคมและกระตนลกษณะของกร เปนชย

แอดรโนคอรตโคโทรฟน (Adrenocorticotrophin, ACTH)

ฟอลลเคล สตมเลตงฮอรโมน (Follicle stimulating hormone - FSH)

ลตไนซงฮอรโมน

ตอมใตสมองสวนหน

ตอมใตสมองสวนหน

ตอมใตสมองสวนหน

ควบคมกรเจรญของกระดกและรงกยรวมทงมผลตอกรควบคมเมตโบลซมของรงโปรตน ไขมน และครโบไฮเดรทกระตนกรเจรญเตบโตของตอมไธรอยดและกรส

(Lutinizing hormone - LH)

โปรแลคตน (Prolactin)

ออกซโตซน (Oxytocin)

รงไธรอกซนกระตนใหสวนนอกของตอมหมวกไตเจรญและใหสรงคอรตคอล ฮอรโมนกระตนใหเกดกรเจรญเตบโตของกรฟเฟยนฟอลลเคลในรงไขและทอเซและทอเซมนเฟอรสในอณฑะ

ควบคมกรสรงและกรหลงอสโตรเจนและโปรเจสเตอโรนของรงไขกบเทสโทสเตอโรนของอณฑะรกษปรมณกรหลงอสโตรเจน และโปรเจสเตอโรนของรงไข กระตนเตนมใหสรงนำนมรวม

ทงควบคมสญซตญณของกรเปนแม

กรทำงนของตอมไรทอ มไดทำงนหรอทำกรหลงฮอรโมนออกมตลอดเวลแตมกรควบคมทงกรหลงและกรยบยงกรสรงฮอรโมน ตวอยงเชน ในชวงทหวรวมทงตกใจกลวหนว จะเกดกรกระตนระบบประสทอตโนมต ใหหลงเอปเนฟรน ซงฮฮรโมนนจะไปสตบอยงรวดเรวในขณะเดยวกนสวนหนงของฮอรโมนนจะกระตนไฮโปธลมสทำใหเกดกรหลงคอรตโคโทรปน รลสซง แฟคเตอร (corticotropin releasing factors CRF) ซงไหลไปตม กรหมนเวยนของเลอด ไปสตอมใตสมอง

สวนหนทำใหตอมใตสมองสวนหนนหลงฮอรโมน ACTH ออกมไปกระตนตอมหมวกไตสวนนอกอกตอหนง ตอมหมวกไตจะหลงไฮโดรคอรตโซน (hydrocortisone) ซงมผลหลยประกร แตทสำคญคอ สวนทดงกรดอะมโนจกกลมเนอ กรดอะมโนนจะถกนำไปทตบ แลวเปลยนเปนกลโคส ทำใหปรมณ กลโคสในเลอดเพมขน

กลไกกรควบคมตอมไธรอยดเปนตวอยงหนงของกรควบคมปฏกรยยอนกลบเชงลบ (negative feedback) โดยทฮอรโมนไธรอกซน

ไปเรงเมตโบลซมของกรหยใจ เมอฮอรโมนกระตนตอมไธรอยด (Thyrotropic hormone) จกตอมใตสมองสวนหน สงไปถงตอมไธรอยด ทำใหสรงไธรอกซนมกขน ปรมณไธรอกซนในเลอดเพมมกขน จงยอนกลบไปทตอมใตสมองเพอลดกรหลงฮฮรโมนกระตนตอมไธรอยด

กรหลงไธรอกซนขนกบกรควบคมปฏกรยยอนกลบเชงลบ (negative feedback) ระหวงตอมใตสมองสวนหนและตอมไธรอยด โดยตอมใตสมองสวนหนหลงฮอรโมนกระตนตอมไธรอยด (Thyropic hormone) ทำใหตอมไธรอยดเพมปรมณกรหลงฮอรโมนไธรอกซนเพอไปเพมอตรกรหยใจระดบเซลล ฮฮรโมนไธรอกซนเปนตวควบคมกรหลงฮอรโมนกระตนตอมไธรอยดดวยเชนกน คอเมอไธรอกซนหลงออกมมกตอมใตสมองจะลดอตรกรหลงฮอรโมน กระตนตอมไธรอยด ทำให

ตอมไธรอยดลดปรมณกรหลงไธรอกซน ฮอรโมนไธรอกซนในเลอดจงอยในสภพสมดล ทำใหกรหยใจระดบเซลลอยในสภพสมดลดวย

กรหลงไธรอกซนขนกบกรควบคมปฏกรยยอนกลบเชงลบ (negative feedback) ระหวงตอมใตสมองสวนหนและตอมไธรอยด โดยตอมใตสมองสวนหนหลงฮอรโมนกรระตนตอมไธรอยด (Throtropic hormone) ทำใหตอมไธรอยดเพมปรมณกรหลงฮอรโมนไธรอกซนเพอไปเพมอตรกรหยใจระดบเซลล ฮอรโมนธรอกซนเปนตวควบคมกรหลงฮอรโมนกระตนตอมไธรอยดดวยเชนกนคอเมอไธรอกซนหลงออกมมกตอมใตสมองจะลดอตรกรหลงฮอรโมน กระตนตอมไธรอยด ทำใหตอมไธรอยดลดปรมณกรหลงไธรอกซน ฮอรโมนไธ

รอกซนในเลอดจงอยในสภพสมดล ทำใหกรหยใจระดบเซลลอยในสภพสมดลดวย

ไฮโปธลมสมบทบทควบคมกรสรงและกรหลงฮอรโมนของตอมใตสมองสวนหนโดยกรหลฮอรโมนเฉพะไปกระตนหรอยบยงกรสรง และกรหลงฮอรโมนของตอมใตสมองสวนหนตวอยงหนงไดแก โทโรโทรปน รลสซง ฮอรโมน (Thyrotroin releasing hormone, TRH) ไปกระตนตอมใตสมองสวนหนใหสรงฮอรโมนกระตนไธรอยด เมอฮอรโมนกระตนตอมไธรอยด มปรมณมก จะเกดกรควบคมยอนกลบเชงลบ เพอลดกรสรงและกรหลง TRH จกไฮโปธลมส

ในกรปลอยรลสซง แฟคเตอรของไฮโปธลมส คอ โทโรโทรปน รลสซง แฟคเตอร (Thyrotropin releasing fector, TRH) ไปกระตน

ตอมใตสมองสวนหนใหหลงฮอรโมนกระตนตอมไธรอยดซงแสดงในรปท 16.26 กนกระตนจกไฮโปธลมสจงเปฯกรกระตนเมตโบลซมของกรหยใจทงออม ปรมณฮอรโมนกระตนตอมไธรอยดทมมก จะยอนไปลดกรหลง TRH จกไฮโปธลมสจงเปนกรควบคมแบบยอนกลบเชงลบ เพอลดกรทำงนของตอมใตสมองสวนหน

กรควบคมกนเองของกรหลงฮอรโมนนเรยกว กลไลยอนกลบ (Feed back mechanism) กรทำงนนมลกษณะคลยๆ เทอรโมสแตท (Thermostat) ในตเยน หกอณหภมตเยนตำไป (หมยถงเยนจดเกนไป) เทอรโมสแตทจะตดสวตซ เครองทำควมเยนหยดทำงน แตเมออณหภมสงไปเทอรโมสแตทจะเปดสวตซ เครองทำควมเยนใหทำงนอก

ในกรทำงนของตอมไรทอนน อจมระบบประสทรวมทำงนประสนกนใวนกรควบคมกรทำงนของอวยวะทเปฯเปหม ตวอยงในกระตยตวเมยเมอผสมพนธเสนประสทจกอวยวะเพศจะมกระแสประสทสงไปกระตนไฮโปธลมส ใหปลอยรลสซง แฟคเตอรสงไปกระตนตอมใตสมอง ตอมใตสมองปลอยลตไนซงฮอรโมนเขสเลอดไปกระตนใหเกดกร ตกไข แตกรตกไขของคนและไพรเมท (Primates) อนๆ มไดขนกบกรกระตนของระบบประสท แตขนกบกรกระตนของไฮโปธลมสซงเกดจกไบโอโลจคอล คลอด (biological clock)

จกกรศกษเกยวกบฮอรโมนมแลวจะพบไดวตอมใตสมองนน ควบคมกรทำงนของตอมไรทออนๆ อกหลยๆ ตอม ไดแก ควบคมตอมไธรอยด ตอมหมวกไต รงไข อณฑะ และฟอลลอเคล เปนตน สมยหนงมคนนยมเรยกตอมใตสมองว Master gland เพระตอมนควบคมอนๆ ดงกลวว แตควมจรงแลวตอมใตสมองสวนหนกไมใช “Master gland” เพระกรทำงนของตอมนอยภยใตกรควบคมของไฮโปธลมสอกทหนง โดยอศยกรควบคมยอนกลบดงกลว

ฮอรโมนพช (Plant hormones)

ฮอรโมนพช (Plant hormones)

           ฮอรโมนพชควมหมยว เปนสรอนทรยทพชสรงขนเอง ในปรมณนอยมก แตมผลในดนกรสงเสรมหรอยบยงกรเปลยนแปลงทงสรรวทยภยในตนพช นน ๆ เหนไดวพชสรงฮอรโมนขนนอยมก ดงนนกรสกดสรฮอรโมนออกมจกตนพช จงเปนเรองยกและไมคมค จงไดมกรวจยคนควและสงเคระหสรตง ๆ ซงมคณสมบตคลยฮอรโมนตมธรรมชตขนม เพอนำไปใชประโยชนแทน ดงนนจงมกรบญญตศพทขนใหมคอ สารควบคมการเจรญเตบโตของพช (Plant growth regulators) ซงหมยถงฮอรโมนพชและสรสงเคระห มคณสมบตในกรกระตนยบยงหรอเปลยนแปลงกระบวนกรทงสรรวทยของพชได

สรควบคมกรเจรญเตบโตของพชแตละชนดมคณสมบตแตกตงกนไป ซงสมรถแบงออกเปนกลมยอยได 7 กลมดวยกนคอ

            1. ออกซน (Auxins) เปนกลมของสรททำหนทเกยวกบกรขยยขนดของเซลล (Cell enlargement) กร แบงตวของเซลลในแคมเบยม กรขยยขนดของใบ กรเกดรก กรขยยขนดของผล ปองกนกรหลดรวงของใบ ดอก ผล ยบยงกรแตกของตขง ฮอรโมนทพชสรงขนกคอ ไอเอเอ (IAA) โดยสรงมกทบรเวณปลยยอด ปลยรก ผลออน และบรเวณทมเนอเยอเจรญ (Meristematic tissue) อยมก

รปแสดงกรทำงนของออกซน2. จบเบอเรลลน (Gibberellins) เปนสรททำหนทเกยวกบกร

ยดตวของเซลล (Cell elongation) ทำลย กรพกตวของพช กระตนกรออกดอกของพชบงชนด และยบยงกรออกดอกของพชบงชนด สรกลมนมทงทพชสรงขนเอง และเชอรบงชนดสรงขน จบเบอเรลลนท

นยมนำมใชทงกรเกษตร โดยมชอเรยกเฉพะว จบเบอเรลลก แอซค (Gibberellic acid)

รปแสดงผลกรทำงนของจบเบอเรลลน

            3. ไซโตไคนน (Cytokinins) เปนสรททำหนทเกยวกบกรแบงเซลลของพช ชะลอกรแกชรและกระตนกรแตกของตขง พบมกในบรเวณเนอเยอเจรญและในเอมบรโอ ฮอรโมนทพบในพชไดแก ซอตน (Zeatin)

รปแสดงผลกรทำงนของไซโตไคนน            4. เอทลนและสรปลดปลอยเอทลน (Ethylene and ethylene releasing compounds) เอ ทลนเปนกซชนดหนงและจดเปนฮอรโมนพช เนองจกพชสรงขนมได โดยมผลควบคมกรแกชร กรสก รวมทงกรออกดอกของพชบงชนด และเกยวของกบกรหลดรวงของใบ ดอก ผล กรเหลองของใบ กรงอกของหวพช และเมลดพชบงชนด เอทลนจะสรงมกในสวนของพชทกำลงเขสระยะชรภพ (Senescence) เชน ในผลแกหรอใบแกใกลหลดรวง กรใชประโยชนทงกรเกษตร เชน กรบมผลไม กรเรงกรออกดอกของสบปะรด  

รปแสดงกรทำงนของเอธลน

5. สรชะลอกรเจรญเตบโตของพช (Plant growth retardants) สร ในกลมนเปนสรสงเคระหทงหมด ทำหนทในกรยบยงกรสรงหรอยบยงกรทำงนของฮอรโมนจบเบอเรลลนใน พช จงมผลลดกรยดตวของเซลล ทำใหปลองสน ใบหน เขยวเขม กระตนกรออกดอกของพชบงชนด

รปแสดงตนไมทใชสรชะลอกรเจรญเตบโตของพช

            6. สรยบยงกรเจรญเตบโต (Plant growth inhibitors) สรกลม นทำหนทเกยวกบกรถวงดลกบสรเรงกรเตบโตพวกออกซน จบเบอเรลลน และไซโตไคนน เพอใหกรเตบโตเปนไปอยงพอเหมะพอด

สวนใหญมหนทยบยงกรแบงเซลล และกรเตบโตของเซลล ทำใหเกดกรพกตว (Dormancy) และเกยวของกบกรหลดรวงของอวยวะพช แตทสำคญทสดและรจกกนดคอ เอบเอ (ABA) (Abscisic acid)

            7. สรอน ๆ (Miscellaneous) เปนกลมสรทมคณสมบตแตกตงจกทง 6 กลม ทกลวมขงตน สวนใหญใชเพอประโยชนเฉพะอยง เชน เพมผลผลต ขยยขนดผล ปองกนผลรวง ชวยในกรแบงเซลล อยงไรกตมยงจดวมประโยชนคอนขงนอยและกรใชยงไมกวงขวง ยกตวอยงสรเหลนไดแก เออรโกสตม, อโทนก เปนตน