RİSK DEĞERLENDİRME METODOLOJİLERİ

FİRMA ADI

İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ İşçilerin iş kazalarına uğramalarını ve meslek hastalıklarına tutulmalarını önlemek, sağlıklı ve güvenli çalışma ortamını oluşturmak için alınması gereken önlemler dizisi

WHO’YA GÖRE SAĞLIK Kişinin bedensel, ruhsal sosyal bakımdan tam iyilik halidir.

WHO’YA GÖRE İŞÇİ SAĞLIĞI Bütün mesleklerde, çalışanların fiziksel, ruhsal ve sosyal tam iyilik halinin takviyesini ve en yüksek düzeylerde sürdürülmesini iş koşulları ve kullanılan zararlı maddeler nedeniyle çalışanların sağlığına gelebilecek zararların önlenmesini, işçinin psikolojik ve fizyolojik özelliklerine uygun yerlere yerleştirilmesi olarak tanımlanır.

İş Kazası Ölüme, hastalığa, hasara, zarara ya da diğer kayıplara yol açan istenmeyen olaydır.(TS 18001)

GüvenliksizYönetim Hareketi

Kişisel Faktörler

EkipmanFaktörleri

Çalışma faktörleri

YönetimFaktörleri

TEHLİKELİDURUM

TEHLİKELİ HAREKET

SORUN KAZA

İş Kazası Oluşumu;

Kazaların temel nedenleri;

A)İnsan Kaynaklı

1- Psikolojik Nedenler:

Unutkanlık, sıkıntı – üzüntü - keder, çevre etkileri,

istem dışı davranış, ihmalci davranış, hatalı davranış vb.

2- Fiziksel Nedenler:

Yorgunluk, uykusuzluk, alkol, hastalık vb.

3- İşyeri Nedenleri:

İnsan ilişkileri, takım çalışması, iletişim vb.

Çalışanları Tek Tek Denetlemek İstemiyorsak;

Eğitim, Bilgilendirme ve Katılımlarını Sağlamalıyız.

B) Makine Kaynaklı

1-Hatalı makine ve ekipman yerleşimi,

2- Eksik veya kusurlu koruyucular,

3- Yetersiz standardizasyon,

4- Yetersiz kontrol ve bakım,

5- Yetersiz mühendislik hizmetleri vb.

C) Ortam/Çevre Kaynaklı

1-Yetersiz çalışma bilgisi,

2-Uygun olmayan çalışma metodu,

3-Uygun olmayan çalışma yeri ve ortamı vb.

D) Yönetim Kaynaklı

1- Yetersiz yönetim organizasyonu,

2-Tamamlanmamış kurallar ve talimatlar,

3- Yetersiz güvenlik yönetim planı,

4- Eğitim ve öğretim yetersizliği,

5- Uygun olmayan nezaret, yönetim ve rehberlik,

6-Uygun olmayan personel istihdamı,

7-Yetersiz sağlık kontrolleri vb.

İstenilen İSG sonuca ulaşılmak için

Öncelikle temel nedenlerin ortadan kaldırılması gerekir.

GüvenlikYönetim Hareketi

Kişisel önlemler

Ekipmanönlemleri

Çalışma önlemleri

Yönetimönlemleri

TEHLİKELİDURUM

TEHLİKELİ HAREKET

Kişisel faktörler

Ekipmanfaktörleri

Yönetimfaktörleri

Çalışmafaktörleri

Güvenlik önlemleri ile potansiyel kaza arasındaki ilişki;

RİSK NEDİR? TEHLİKE NEDİR?

RİSK Belirlenmiş tehlikeli bir olayın oluşma olasılığı ve sonuçlarının kombinasyonudur. (TS 18001)

TEHLİKE İnsan yaralanması ya da hastalığı, iş yeri çevresinin zarar görmesi ya da bunların kombinasyonuna neden olabilecek potansiyel bir durum ya da kaynaktır. (TS 18001)

RİSK DEĞERLENDİRME Riskin büyüklüğünü hesaplama ve riskin tolere edilebilir olup olmadığına karar verme işlemidir. (TS 18001)

Risk Değerlendirmesi Amacı

Tehlikelerin belirlenmesi, her bir tehlikenin ortaya çıkma olasılığıyla, olası sonuçların şiddet derecesinin değerlendirilmesi,

Mevcut kontrollerin etkinliğinin gözden geçirilmesi,

Acil önlem gerektiren tolöre edilemeyecek risklerle, maliyet - etkin önlemlerle orta vadede kabul edilebilir düzeylere indirilebilecek risklerin tanımlanması ayırt edilmesi.

ETKİLENEN - HEDEFRisk Etmeni SONUÇ

OLASILIK (p)

• Niçin? Tehlikenin ortadan kaldırılması veya kontrol altına alınabilmesi sağlamak için,

• Nasıl? Prosedürler ve Risk Metodolojileri kullanarak.

Tehlikenin Teşhis Edilmesi

RİSK YÖNETİM PROSESİ ( RİSK MANAGEMENT PROSSES –RMP )

Risklerin Belirlenmesi

Risklerin Analizi

Risklerin Değerlendirilmesi

Kontrol Önlemlerinin Belirlenmesi

İletişim ve Danışma

İzleme ve Gözden Geçirme

Risklerin

Değerlendirmesi

Kontrol Önlemlerinin Yerine Getirilmesi

RISK YÖNETİM PROSESI AŞAMALARI;

1) Risklerin Belirlenmesi: Tehlikelerin belirlenmesi, risklerin değerlendirilmesi ve gerekli kontrol ölçümlerinin yapılması için kuruluşta; ölüme, hastalığa, yaralanmaya, hasara veya diğer kayıplara sebebiyet verebilecek tüm istenmeyen olaylar tanımlanır.

Risklerin belirlenmesi için tipik girdiler belirlenir;

İş Sağlığı ve Güvenliği’ne ilişkin hukuki ve diğer şartlar,

Ön gözden geçirme sonuçları,

Çalışanlar ve diğer ilgili taraflardan alınan bilgiler,

Çalışanlardan elde edilen İSG bilgileri, işyerindeki gözden geçirme ve iyileştirme faaliyetleri (bu faaliyetler özelliği itibariyle reaktif yada proaktif olabilir),

İSG politikası ,

Kaza ve olay kayıtları,

Uygunsuzluklar, Denetim sonuçları, İletişim belgeleri, En iyi uygulamalar hk.bilgiler, Kuruluşa özgü tipik tehlike riskleri, benzer

kuruluşlarda olmuş olan kaza ve olaylar, Elektrik kullanımı, Kuruluşun tesisleri, prosesleri ve faaliyetleri

hakkında bilgiler, Saha planları, Radyasyon kaynakları, Yangın, Proses akış şemaları, Makine, ekipman v.b. bilgiler, Malzeme envanterleri (ham maddeler, kimyasallar,

atıklar, ürünler ve alt ürünler), Toksikoloji ve diğer sağlık ve iş güvenliği verileri, Verilerin izlenmesi,

Kimyasal ve biyolojik maddeler, Malzeme Güvenlik Bilgi Formları (MSDS), Yöntemler, görevler, İnceleme Raporları, Profesyonel destek, uzmanlık Tıbbi/ilk yardım raporları, Sağlık Riskleri taraması.

Girdiler tehlikelerin belirlenmesi amacıyla değerlendirilir. Bu değerlendirme sonucunda yaralanma, kayma, düşme, ölüm, malzeme düşmesi, hastalık, makine-ekipman zararları, kimyasal maddelerle temaslar, yangın, patlama v.b. tehlikeler tanımlanır.

2) Risklerin Analizi: Olayların ortaya çıkma olasılığı ve ortaya çıktığında maruz kalınabilecek sonuçlar belirlenir.

3) Risk Değerlendirmesi: Riskler değerlendirilir, derecelendirilir ve gerekli kontrol ölçümlerinin yapılması için prosedürler oluşturulur, risk seviyelerinin kabul edilebilirliğinin önceden tesis edilmiş kriterler ile kıyaslaması yapılır. Kalan riskin katlanılabilirliğinin değerlendirmesi, ihtiyaç duyulan her ilave risk kontrol önleminin belirlenmesi, risk kontrol önlemlerinin riski katlanılabilir bir seviyeye indirmeye yetip yetmeyeceğinin değerlendirilmesi yapılır.

4) Kontrol Önlemlerinin Belirlenmesi: Değerlendirilen risklerle ilgili alınacak önlemler tartışılır. Riskin ortaya çıkma ihtimalinin önlenmesi, azaltılması veya hasarın potansiyel şiddet derecesinin azaltılması yada tehlikenin transfer edilmesinin maliyet analizi yapılır.

Kontrol Önlemlerinin Hiyerarşisi

· Riskin ortadan kaldırılması (eliminasyon) etmenin-zararlı kimyasalın –riskin ortadan kaldırılması ilk seçim,

· Yerine koyma (substitusyon) daha düşük bir risk-etmen-makine-sistem seçimi ikinci seçim,

· Yeniden tasarım (yalıtım vb) donanım ya da süreç üçüncü seçim,

· Yönetsel önlemler kurallar-politikalar (süre kısıtlaması-eşik değerler vb) dördüncü seçim,

· Kişisel koruma risk engellenemiyor-birey/topluma yönelim beşinci seçim.

Mesleksel Risklerin Önlenmesinde Kullanılan

Temel Yöntemler

risk çalışan

risk çalışan

risk çalışan

risk çalışan

1 Riskin yok edilmesi

2 Risk yalıtımı

3 Çalışanın ortamdan uzaklaştırılması

4 Çalışanın korunması(kişisel korunma)

5)Kontrol Önlemlerinin Yerine Getirilmesi: Belirlenen kontrol önlemleri uygulamaya konur, ancak tanımlanan her gerekli risk azaltma ve kontrol önlemleri ile ilgili değişiklikler uygulamaya konulmadan önce denenmelidir.

Kontrol önlemleri; öncelikle tehlikelerin bertaraf edilmesi ve riskin ortadan kaldırılması prensibini yansıtmalıdır, risk ortadan kaldırılamıyorsa azaltılma yoluna gidilir, riskin azaltılması için personel koruyucu teçhizatın kullanılması ise son çare olarak düşünülmelidir.

Riskin ortaya çıkma ihtimalinin önlenmesi, azaltılması veya hasarın potansiyel şiddet derecesinin azaltılması sırası ile amaçlanır.

6) İzleme ve Gözden Geçirme: Riskin belirlenmesi, risk değerlendirme ve kontrol önlemlerinin ardından; riski ortadan kaldırmaya/azaltmaya yönelik gerekli faaliyetin zamanında tanımlanmasının izlenmesi ve gözden geçirilmesi gerekir.

Alınan önlemler sonucunda risk kontrol proseslerinde de değişiklikler olabileceğinden geriye kalan risklerin yeni durumlarını belirlemek amacıyla risk değerlendirmeler yeniden yapılabilir.

7) İletişim ve Danışma: Sonuçlar, düzeltici/önleyici faaliyetlerin tanımlanması, konu ile ilgili gelişmeler, değişiklik yapılan veya yeni İş Sağlığı ve Güvenliği amaçlarının oluşturulması için girdi sağlanması amacıyla yönetime bilgi verilmeli, ayrıca bilgi toplama aşamasında alt işverenlerde dahil olmak üzere tüm gruplarla iletişim ve danışma kurulmalıdır.

MESLEK HASTALIĞI RİSK YÖNETİM PROSESİ

Tehlikenin Tanımlanması

Kişisel ÖzelliklerSınır Değerler

Risklerin Analizi

Riskin Değerlendirilmesi(Doz-Yanıt Etkisi)

Kontrol Önlemlerinin Belirlenmesi

Kontrol Önlemlerinin Yerine Getirilmesi

Bilgi (Sağlık Muayeneleri, Testeler, Tahliller)

EpidemiyolojiToksikoloji

Micro Ayrıştırmaya Göre Sağlık Kodları

MSDS Kartları(Sağlık Etkileri

Kısmı)

İşyeri Hekimi

SAĞLIK TEHLİKESİ KOD SEÇİLMESİ

KİMYASALLARIN SAĞLIK SINIFLAMASI

MSDS’LERİ OLUŞTURULMASI

FİZİKSEL ŞARTLARIN ,ÇALIŞMA ORTAMININ GÖZDEN GEÇİRİLMESİ

İLE

TİŞ

İM V

E D

AN

IŞM

A

İZL

EM

E V

E G

ÖZ

DE

N G

EÇ

İRM

E

RİSK DEĞERLENDİRME METODOLOJİLERİ:

İş sağlığı ve güvenliği yönetim sistemlerinin temel amacı:

Çalışma koşullarından kaynaklanan her türlü tehlike ve sağlık riskini azaltarak insan sağlığını etkilemeyen seviyeye düşürmektir.

İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetim Sisteminin Temel Taşı:

Risk Değerlendirmesi ve Yönetimi

RİSK DEĞERLENDİRME ÇALIŞMALARININ YARARLARI

Firma veya tesisin güvenliği,başka bir deyişle kaza ve hasar potansiyelini belirler.

Kaza ve hasar potansiyelini en uygun koşullarla iyileştirme olanağı sağlar.

Kaza,can ve mal kaybı olanağını en aza indirip, firmanın verimliliğini,dolayısı ile piyasadaki rekabet gücünü arttırır.

Tesislerde yapılacak değişiklik işlemlerinde en ekonomik ve güvenli yolun seçilmesini sağlar.

Firmanın genişletilmesi, yeni tesislerin kurulması vb. durumlarda yetkililerden daha çabuk izin alınmasını sağlar.

Kredi kurumlarından çabuk ve iyi koşullarda kredi alınmasını sağlar.

Uluslararası kuruluşlardan,uygun koşullarla kredi alınmasını sağlar.

Sigorta primlerinin optimum düzeyde olmasını ve aşırı sigortadan kaçınılmasını sağlar.

Çalışanların ve ortaklarının güvenini sağlar.

İKI TEMEL RISK ANALIZ YÖNTEMI MEVCUTTUR.

Kantitatif Risk Analizi

Kantitatif risk analizinde, riski hesaplarken matematiksel teoremler kullanılarak risk değeri bulunur.

Kalitatif Risk Analizi

Kalitatif risk analizinde, tehditin olma ihtimali, tehditin etkisi gibi değerlere sayısal değerler verilir ve bu değerler matematiksel ve mantıksal metotlar ile proses edilip risk değeri bulunur.

RİSK DEĞERLENDİRME METODOLOJİLERİ;

Başlangıç Tehlike Analizi – (Preliminary Hazard Analysis – PHA)

İş Güvenlik Analizi – JSA (Job Safety Analysis)

What İf..?

Çeklist Kullanılarak Birincil Risk Analizi - (Preliminary Risk Analysis (PRA) Using Checklists)

Risk Değerlendirme Karar Matris Metodolojisi (Risk Assessment Decision Matrix)

L Tipi Matris Çok Değiskenli X Tipi Matris Diyagramı

Tehlike ve İşletilebilme Çalışması Metodolojisi (Hazard and Operability Studies- HAZOP)

Hata Ağacı Analizi Metodolojisi – HAA (Fault Tree Analysis-FTA)

Olası Hata Türleri ve Etki Analizi Metodolojisi – HTEA/OHTEA (Failure Mode and Effects Analysis- Failure Mode and Critically Effects Analysis- FMEA/FMECA)

Güvenlik Denetimi (Safety Audit)

Olay Ağacı Analizi (Event Tree Analysis - ETA)

Neden – Sonuç Analizi (Cause-Consequence Analysis)

Risk; bir tehlikenin ortaya çıkma olasılığı ve bu tehlikenin ortaya çıktığı anda sebep olacağı etkinin ciddiyeti olarak ele alındığında aşağıdaki bağlantı elde edilir;

Risk = Tehditin Olma İhtimali (likelihood) * Tehditin Etkisi (impact) formülü nicel risk analizinin temel formülüdür.

Kriterler What if…? PHA JSA Check List

Gerekli Döküman İhtiyacı

Çok Az Orta Çok Fazla Çok Az

Tim Çalışması

Bir Analist ile Yapılabilir

Bir Analist ile Yapılabilir

Tim Çalışması

Tim Çalışması

Tim Liderinin Tecrübesi

Orta Düzeyde Deneyim

Orta Düzeyde Deneyim

Çok Fazla Deneyim

Orta Düzeyde Deneyim

Kalitatif/ Kantitatif

Kalitatif Kalitatif Kalitatif Kalitatif

Özel Bir Branşa Yönelik

Her Sektöre Uyar

Her Sektöre Uyar

Her Sektöre Uyar

Her Sektöre Uyar

Uygulama Başarı Oranı

Risklerin Belirlenmesi Aşamasında Yeterlidir. Tim Liderinin Terübesine Göre Başarı Oranı Değişir.

Birincil Risk Değerlendirme Yöntemidir. Tim Liderinin Terübesine Göre Başarı Oranı Değişir.

Özellikle kişilerin Görev Tanımları İyi Yapılmışsa Başarı Sağlanabilir.

Basit Prosedürlü İşlerde Uygulanabilir, Tim Liderinin Terübesine Göre Başarı Oranı Değişir.

Kriterler HAZOP FMEA/ FMECA

Güvenlik Denetimi

FTA

Gerekli Döküman İhtiyacı

Çok Fazla Çok Fazla Çok Az Çok Fazla

Tim Çalışması

Tim Çalışması Tim Çalışması Bir Analist ile Yapılabilir

Tim Çalışması

Tim Liderinin Tecrübesi

Çok Fazla Deneyim

Orta Düzeyde Deneyim

Orta Düzeyde Deneyim

Çok Fazla Deneyim

Kalitatif/ Kantitatif

Kalitatif Kalitatif Kalitatif Kalitatif/ Kantitatif

Özel Bir Branşa Yönelik

Kimya Endüstrisi

Elektrik / Makine

Her Sektöre Uyar Her Sektöre Uyar

Uygulama Başarı Oranı

Oldukça Zor Bir Yöntemdir, Yüksek Tecrübe ve Takım Üyelerinin Yüksek Performansını Gerektirir.

Analiz Öncesinde, FTA Yapılması Başarı Oranını Artırır.

Tüm Sektörlerde Rahatlıkla Uygulanır, Tim Liderinin Terübesine Göre Başarı Oranı Değişir.

Yüksek Tecrübe ve Takım Üyelerinin Yüksek Performansını Gerektirir.

Kriterler ETA L TİPİ MATRİS

L TİPİ MATRİS

NEDEN SONUÇ ANALİZİ

Gerekli Döküman İhtiyacı

Çok Fazla Çok Az Çok Fazla Çok Fazla

Tim Çalışması

Tim Çalışması Bir Analist ile Yapılabilir

Tim Çalışması Tim Çalışması

Tim Liderinin Tecrübesi

Çok Fazla Deneyim

Orta Düzeyde Deneyim

Çok Fazla Deneyim

Çok Fazla Deneyim

Kalitatif/ Kantitatif

Kalitatif/ Kantitatif

Kalitatif Kalitatif Kalitatif/ Kantitatif

Özel Bir Branşa Yönelik

Her sektöre Uyar

Basit Prosedürlü İşler

Her sektöre Uyar Her Sektöre Uyar

Uygulama Başarı Oranı

Yüksek Tecrübe ve Takım Üyelerinin Yüksek Performansını Gerektirir.

Basit Prosedürlü İşlerde Uygulanabilir. Tim Liderinin Tecrübesine Göre Başarı Oranı değişir.

Tüm sektörlerde rahatlıkla uygulanır. Tim Liderinin Tecrübesine Göre Başarı Oranı değişir.

Yüksek Tecrübe ve Takım Üyelerinin Yüksek Performansını Gerektirir.

1) Proses/Sistem Adı

Analizi yapılacak olan proses/sistemin referans numarası varsa yazılır, yoksa kısa bir tanımı yapılır. (Örneğin; kaynakhane, galvanizhane, montaj bölümü, boyahane vb.),

2) Alt Sistem

Eğer proses veya sistemin bir alt sistemi için analiz yapılıyor ise bu alt sistemin kısa bir tanımı yapılır. (Örneğin; havalandırma tesisatı, fırın, kazan dairesi vb.),

2) Takım Üyeleri

Takımı oluşturan bütün kişilerin isimleri ve bölümleri,

3) Takım Lideri

Sorumlu olan İş Güvenliği Uzmanının adı,

4) Tarih

Risk Değerlendirmesi’nin yapıldığı tarih,

5) Revizyon Tarihi

Risk Değerlendirmesi’nin son revizyon tarihi,

8) Risk Değerlendirmesi Numarası

Takip etmek amacıyla kullanılabilecek bir Risk Değerlendirmesi numarası yazılır.

RİSK DEĞERLENDİRME FORMLARINDAKİ ORTAK BİLGİLER

CHECK LİSTELERİ

Bir tesisin veya prosesin tüm donanımının ve aletlerinin tam olup olmadığını veya kusursuz işleyip işlemediğini saptar. İki adımda gerçekleştirilir.

Check listelerindeki özel sorularla, analizi yapılan tesisin eksiklikleri saptanır.

Bir önlemler katalogu ile, yapılması gereken düzeltmeler önerilir.

En verimli sonuçlar, uzun deneyimlere dayalı veya deneyimli uzmanlar tarafından hazırlanmış listelerden alınır. (örnek:uçaklarda pilotların kullandığı check listler gibi)

CHECK LİSTELERİ

OLASI HATA TÜRLERI VE ETKILERİ ANALIZI FMEA

En yaygın bir biçimde kullanılan metotlardan biridir.

Metotun temeli; herhangi bir sistemin tamamı veya bölümleri ele alınıp, bunlardaki kısımlar, aletler, kompenentlerde ortaya çıkabilecek arızalardan hem bölümlerin hemde bütün sistemin nasıl etkilenebileceği ve çıkabilecek sonuçlar analiz edilir.

FMEA ÇEŞİTLERİ

1) Sistem FMEA

2) Tasarım FMEA

3) Proses FMEA

4) Servis FMEA

FMEA’NIN DÖRT TİPİ VE ARALARINDAKİİLİŞKİ

SİSTEMBileşenlerAlt sistemlerAna sistemler

Odak: Sistemdeki hataetkilerini azaltmak.

Hedef: Sistem kalitesini,güvenirliliğini vekorunabilirliğini artırmak

TASARIMBileşenlerAlt sistemlerAna sistemler

Odak: Tasarımdaki hataetkilerini azaltmak.

Hedef: Tasarım kalitesini,güvenirliğini vekorunabilirliğini artırmak

PROSESİnsan gücüMetotMakineMalzemeÖlçümÇevre

MakinelerAraçlarİş istasyonlarıÜretim hatlarıProseslerÖlçümlerOperatör eğitimi

Odak: Bütün prosesteki(sistem) hata etkileriniazaltmak.

Hedef: Proses (sistem)kalitesini, güvenirliğini,korunabilirliğini veverimliliğini artırmak

SERVİSİnsan gücü/İnsan kaynaklarıMakineMetotMalzemeÖlçümÇevre

İnsan kaynaklarıGörevİş istasyonlarıServis hatlarıServislerPerformansOperatör eğitimi

Odak: Organizasyondaki hataetkilerini azaltmak.

Hedef: Kalite, güvenirlilik veserviste müşteri tatmininiartırmak

FMEA ÇİZELGESİ

Sistem /Parça

Potansiyel Hata

TürleriHatanın

Sonuçları SHataların Nedenleri P

Kontrol Önlemleri D RÖS

Tavsiye Edilen İyileştirmeler/

Eylemler

Sorumlu &

Tamamlama

TarihiHareket Tarihi

Yeni (S)

Yeni (P)

Yeni (D)

Yeni

RÖS

P: Her bir zarar modunun oluşma olasılık değeri; S: Zararın ne kadar önemli olduğunun değeri, şiddet, ciddiyet,D: Zarar meydana getirecek durumun keşfedilmesinin zorluk derecelendirilmesi, RÖS: Risk öncelik sayısı.

Kimya endüstrisi tarafından,bu sanayinin özel tehlike potansiyelleri dikkate alınarak geliştirilmiştir.

Multi disipliner bir tim tarafından,kaza odaklarının saptanması, analizleri ve ortadan kaldırılmaları için uygulanır.

Belirli kılavuz kelimeler kullanarak yapılan sistemli bir beyin fırtınası çalışmasıdır.

Çalışmaya katılanlara,belli bir yapıda sorular sorulup, bu olayların olması veya olmaması halinde ne gibi sonuçların ortaya çıkacağı sorulur.

TEHLIKE VE İŞLETİLEBİLME ÇALIŞMASI METODOLOJISI

HAZOP

HAZOP

FİZİKSEL PARAMETRELER KİMYASAL PARAMETRELER

HAZOP SAPMA MATRİKSİ(ANAHTAR KELİMELER + KLAVUZ KELİMELER)

TEHLİKELİ SAPMA

PROSESİN VEYA OPERASYONUN BİR BÖLÜMÜNÜ

NEDEN ARAŞTIRMASI

SONUÇ ARAŞTIRMASI

ANAHTAR KELİMELERANLAMI

FAZLA (MORE) Kantitatif Çoğalma

AZ (LESS) Kantitatif Azalma

HİÇ (NONE) Mevcut Değil

Ters (Reverce) Öngörülen Yönün Aksine

PARÇASI (PART OF) Sistemin Bir Bölümü Olması Gerekenden Farklı

...Kadar İyi (As Well As) Aynı Derecede

...DAN BAŞKA (OTHER THAN) Tamamen Farklı

HAZOP METODOLOJİSİ ANAHTAR KELİMELER

HAZOP METODOLOJİSİ KILAVUZ KELİMELER

• Akış• Basınç• Sıcaklık• Viskozite• Seviye, Kompozisyon veya Durum• Reaksiyon• Zaman• Sıra

HAZOP ÇİZELGESİ

Anahtar Kelime

Kılavuz Kelime

Tehlikeli Sapma

Olası Nedenler Ciddiyet

Azaltma Ölçümü

Dikkat Edilecek Hususlar

Kimin Tarafından Tespit Edildiği

1962 Yılında Bell Telefon Laboratuvarları.nda Amerikan Hava Kuvvetleri (U.S. Air Force) için geliştirilmiştir.

Bir tepe olayın (top event) gerçekleşmesi veya gerçekleşmemesi için alınması gereken önlemler ayrıntılı bir şekilde analiz edilir.

Olmaması istenen tepe olay saptanıp,bu olaya neden olabilecek tüm faktörler analiz edilir.

HATA AĞACI ANALİZİ METODOLOJISI FTA

FTA1.Anlaşılabilir Zirve Olayı teşhis et

3. Zirve olaya katkıda bulunan olaylara mantık kapısı ile bağlantı kur

2. Birinci-seviye katkısı bulunan olayı teşhis et

5. Zirve olaya katkısı bulunan ikinci-seviye olaya mantık kapısı ile bağlantı kur

4. ikinci-seviye katkısı bulunan olayı teşhis et

6. Tekrarla/devam

Esas olay (“yaprak”, “başlatan” veya “temel”) analitik çözümün limitini gösterir.

Tümdengelimli Mantığı kullanır.

n

i=1

n

i=1

VE KAPISI PT = П (1 – Pi )

VEYA KAPISI PT = 1 - П (1 – Pi )

FTA KANTİTATİF ANALİZ

BOOLEAN MATEMATİĞİ

Boolean matamatiği Hata Ağacı Analizinde, bu analizi yapan analiste iyi bir analiz yapabilmesinde yardımcı olur. Boolen matematiği ile hata ağacının indirgenmesi sağlanır.

BOOLEAN KURALLARI

A B A . B   A B A + B

0011

0101

0001

  0011

0101

0111

Tablo- : Lojik VE (AND) işlemi

  Tablo- : Lojik VEYA (OR) işlemi

 

Kural

1. A = 0 veya à = 12. 0.0 = 03. 1 + 1 = 14. 0 + 0 = 05. 1.1 = 16. 1.0 = 0.1 = 07. 1 + 0 = 0 + 1 = 1

BOOLEAN TEOREMİ

Minimal Cut Set (Asgari Hata Ağacı)

Minimal Paht Set (Meydana Gelmediği Takdirde Zirve Olay Garanti Olarak Meydana Gelmez )

Her hangi bir tehlikeli olayın yaratabileceği çeşitli senaryolar analiz edilir.

İdeal olarak, birden fazla proses ve koruma sistemlerinin olduğu tesislerde kullanılır.

Kazaların sıklığı ve/veya olasılıkları sayısal olarak belirlenebilir.

OLAY AĞACI ANALIZI ETA

P(.) – Parçanın Başarı OlasılığıQ(.) – Parçanın Hata OlasılığıS – Tüm Sistemin BaşarısıP – Sistemin Kısmi BaşarısıF – Sistem Hatası

P(P2)

Q(P2)P(P2)

Q(P2)

P(P1)

Q(P1)P(D)

Q(D)

P(EP)

Q(EP)

Başlatma

1-S2-P3-P

4-F

6-F

5-F

ETAKANTİTATİF ANALİZ

Tümevarım mantığı kullanır.

Bu teknik nükleer enerji santrallerinin risk analizinde kullanılmak üzere Danimarka RISO labaratuvarlarında yaratılmıştır.

Diğer endüstrilerin sistemlerinin güvenlik düzeyinin belirlenmesi için de adapte edilebilir.

Neden - Sonuç analizi, Hata Ağacı Analizi ile Olay Ağacı Analizinin bir harmanıdır.

Neden - Sonuç analizinin amacı, olaylar arasındaki zinciri tanımlarken istenilmeyen sonuçların nelerden meydana geldiğini belirlemektir.

NEDEN- SONUÇ ANALİZİ

Evet Hayır

Olay

Sonuç Tanımlanması

Sonuç Tanımlanması

Evet Hayır

Olay

Olay Başlangıcı

Hata Ağacı Analizi

Hata Ağacı Analizi

Hata Ağacı Analizi

P0 P1 P0(1 –P1)(1-P2)

P2

P0(1 –P1)

P1

P0

NEDEN- SONUÇ ANALİZİKANTİTATİF ANALİZ

TEŞEKKÜRLER