Post on 18-Jul-2015
www.lectorium.edu.pl
Ewolucja komunikacji naukowej.
Od pierwszych czasopism do Otwartego Repozytorium Nauk Historycznych Lectorium
Dominik Purchaład.purchala@uw.edu.pl
Szczecin 17 IX 2014
1473-1543 1643-1727
Pierwsza rewolucja naukowa
1543-1700
De revolutionibus orbium coelestium
(1543)
Philosophiæ Naturalis Principia Mathematica(1687)
www.lectorium.edu.pl
Journal des sçavans Philosophical Transactions
www.lectorium.edu.pl
ceiiinossssttuv
Work. Finish. Publish
Michael Faraday
1791-1867
IBM 701 „The Defense Calculator” 1952 r.
www.lectorium.edu.pl
GNU = GNU’s Not Unix!
• Wolność do uruchamiania programu
jak chcecie, w dowolnym celu
(wolność 0).
• Wolność do analizowania, jak działa
program, i zmieniania go aby robił co
i jak potrzebujecie (wolność 1).
• Wolność do rozpowszechniania
kopii, byście mogli pomóc innym
ludziom (wolność 2).
• Wolność do udoskonalania programu
i publicznego rozpowszechniania
własnych ulepszeń, dzięki czemu
może z nich skorzystać cała
społeczność (wolność 3).
www.lectorium.edu.pl
• 20 tys. tytułów czasopism,
• 42% wszystkich ukazujących się artykułów
naukowych.
• ok. 200 mln. funtów = koszt rocznego dostępu tych
tytułów ponoszony przez brytyjskie uniwersytety
• 10% środków, które otrzymują one na swoją
działalność.
• W latach 1986-2003 w Stanach
Zjednoczonych koszt subskrypcji
wydawnictw naukowych zwiększył
się o 215%
• W 2010 r. wydawnictwo postawiło
University of California w obliczu
400% podwyżki subskrypcji na
dostęp do swoich czasopism
• 1994 r. - prof. Stevan Harnad, Subversive Proposal, postuluje deponowanie w
repozytoriach internetowych.
• 2003 r. - powstaje Public Library of Science (PLOS),
• Budapest Open Access Initiative (2002 r.) zachęcającą do powstawania
repozytoriów naukowych i czasopism działających w modelu otwartego dostępu.
• 2010 r. - University of California bojkot Nature Publishing Group
• 2012 r. Tim Gowers, matematyk z Cambridge, na swoim blogu bojkot
wydawnictwa Elsevier.
Apel Gowersa zyskuje olbrzymi odzew i wsparcie w środowisku naukowym,
doprowadzając tzw. akademickiej wiosny, masowego ruchu naukowców
nawołujących do zmian w restryktywnym prawie autorskim i zastąpieniu
funkcjonującego sposobu komunikacji w oparciu o tradycyjne czasopisma
publikowaniem w otwartym dostępie w internecie.
www.lectorium.edu.pl
2001 r.- powstała organizacja pozarządowa Creative Commons (CC),
która postawiła sobie za zadanie dostarczyć narzędzia prawne mające
zastąpić tradycyjny model : wszystkie prawa zastrzeżone,
2002 r. - został opublikowany pierwszy zestaw licencji CC,
2009 r. - opublikowano na zasadach CC ok. 350 milionów utworów.
www.lectorium.edu.pl
• zielona droga Open Access
• złota droga Open Access
• Open Access Gratis
• Open Access Libre
Open Access:
oznacza wolny, powszechny, trwały i
natychmiastowy dostęp dla każdego do
cyfrowych form zapisu danych i treści
naukowych oraz edukacyjnych
Pojęcia Open Access:
www.lectorium.edu.pl
Otwarta nauka = Open Access
Cztery główne postulaty otwartej nauki:
• Otwarty dostęp do publikacji/treści
• Otwarty dostęp do narzędzi
• Otwarty dostęp do danych
• Otwarta infrastruktura
Otwarta nauka to:
• obniżenie kosztów uprawiania nauki i bardziej efektywne
wydawanie publicznych pieniędzy
• lepsze efekty synergii wysiłku uczonych
• lepszy dostęp do wiedzy dla wszystkich zainteresowanych
• wyrównywanie szans nierównego statusu materialnego
www.lectorium.edu.pl
Repozytoria są podstawowymi narzędziami otwartej nauki.
• instytucjonalne,
• dziedzinowe/specjalistyczne,
• wydziałowe,
• osobowe,
• narodowe
Repozytoria:
www.lectorium.edu.pl
ROAR - Registry of Open Access RepositoriesopenDOAR - Directory of Open Access Repositories
www.lectorium.edu.pl
H I S T O R I A
A R C H E O L O G I A
M U Z Y K O L O G I A
E T N O L O G I A
I
A N T R O P O L O G I A
H I S T O R I A
S Z T U K I
B I B L I O L O G I A
I
I N F O R M A C J A
N A U K O WA
www.lectorium.edu.pl
www.lectorium.edu.pl
www.lectorium.edu.pl
• artykuły opublikowane w czasopismach naukowych oraz popularno-
naukowych;
• preprinty oraz postprinty,
• rozprawy i dysertacje stanowiące podstawę uzyskania tytułów zawodowych
lub stopni naukowych;
• monografie, prace zbiorowe lub rozdziały książek naukowych;
• raporty, materiały konferencyjne oraz materiały typy working papers;
• materiały będące spuścizną wybitnych naukowców (materiały robocze,
zapiski, nieskończone teksty, konspekty itp.);
• źródła /w tym np. zdjęcia wykopalisk, bazy danych/
• Multimedia /filmy, zdjęcia, grafiki, prezentacje, nagrania/
•Możliwość umieszczenia wielu plików w jednym opisie
Repozytorium umożliwia deponowanie materiałów takich jak:
www.lectorium.edu.pl
Umożliwiamy deponowanie materiałów:
• na jednej z siedmiu licencji Creative Commons: CC-BY, CC-BY-SA,
CC-BY-NC, CC-BY-NC-SA, CC-BY-ND, CC-BY-NC-ND oraz
Creative Commons 0,
• na zasadzie dozwolonego użytku – prawo autorskie
• umożliwiamy deponowanie treści należących do domeny publicznej
Lectorium zostało zbudowane w oparciu o oprogramowanie typu open source:
• Wordpress (CMS),
• dSpace.
www.lectorium.edu.pl
1. Model deponowania oparty o samoarchiwizację (self-archiving)
2. Współpraca dla instytucji:
- możliwość konta instytucjonalnego z lokalnym administratorem zawartości
- funkcja repozytorium wydziałowego/instytutowego
3. Możliwość współpracy z istniejącymi repozytoriami instytucjonalnymi
(protokół wymiany metadanych OAI- PMH) – plik pobierany jest z oryginalnej lokalizacji
Instytucja A Instytucja CInstytucja B
www.lectorium.edu.pl
Repozytorium instytucjonalne
Repozytorium prac dr.
L E C T O R I U M
www.lectorium.edu.pl
• Widoczność w Google Scholar
- Web of Science
- Scopus
- programów typu „Publish or Perish”
• Zgodność z OpenAire
• Możliwość wprowadzania w metadanych informacji o grancie (Horyzont 2020)
• Stałe linki do publikacji
• Długoterminowe przechowywanie
• Osobiste archiwum
• Programy do odczytu plików
www.lectorium.edu.pl
• Narzędzie integrujące środowisko badaczy.
• Przyśpieszenie publikacji wyników badań.
• Deponowanie i pobieranie materiałów do wspólnych
badań.
• Zwiększenie widoczność polskiej nauki historycznej
w sieci.
• Dynamizacja dyskursu naukowego w Polsce.
www.lectorium.edu.pl
Dziękuję za uwagę!