PRINCIPI NA ISHRANA

KAJ DETE

Центар за семејна медицина

Медицински факултет Скопје

Ishrana

Ishranata opfa]a cela niza nafiziolo[ki procesi (zimawe na hrana, varewe, apsorpcija, asimilacija nahranlivi sostojki), so cel da se odr`i`ivotot, stvarawe na novi tkiva, rastrazvoj, obnovuvawe na istro[enitetkiva, normalno funkcionirawe naorganite, stvarawe na energija, ovozmo`uvaj]i fizi~ka aktivnost, odr`uvawe na zdravjeto i rabotnatasposobnost.

Pravilna ishrana

Definicija: Ishrana koja ovozmo`uva

normalen fizi~ki, intelektualen, emotiven i

socijalen rast i razvoj na decata i obezbeduva

dobra sostojba na ishranetost..

Taa e eden od najva`nite faktori za odr`uvawe i

unapreduvawe na zdravjeto i e preduslov za

dobro zdravje.

Doewe

Koga se zapo~nuva so doewe ?

Ekskluzivno doewe?

Нутритивни потреби на

трудници и доилки:

Evolucija na maj~inoto

mleko

Kolostralno mleko

Preodno (tranzitorno )mleko

Zrelo mleko

Sostav na kolostrum i zrelo

maj~ino mleko

Prednosti na prirodnata ishrana

1.Lesna digestija

2.Prakti~na prednost

3.Psiholo{ka prednost

4.Socijalna za{tita

5.Kontraceptivno dejstvo

6.Antiarteriskoskleroti~no dejstvo

7.Antialergi~no dejstvo

8. Seksualna uramnote`enost

9.Antiinfektivno dejstvo

10.Antikancerogeno dejstvo

11.Antiinfektivna uloga

Контраиндикација за

доење Ако детето има галактоземија (ретко генетско заболување на

метаболизмот)

Ако мајката има инфекција со ХИВ вирусот, зема антиретровирусни

медикаменти

нелекувана, активна форма на туберкулоза

користи или е зависна од илегални дроги

прима хемотерапија (антиметаболити)

се наоѓа под радиациона терапија.

Antiinfektivna uloga

Kleto~ni faktori

Imunoglobulini

Za{titni neimunolo{ki faktori (bifidus faktor,

laktoferin, transverin, lizozim, laktoperoksidazen

sistem, antivirusni faktori, komplement,

transkobalamin i ligandi, antistafilokoken faktor)

Vo maj~inoto mleko se nao|aat IgA-naj~est tip na antitela se IgA homologni za E. Coli

Serumot na novorodeno sodr`i IgGantitela na antigenite na E.Coli .

Transplacentarnite IgG i IgAantitelata od maj~inoto mleko ne ja spre~uvaat kolonizacijata

Antiinfektivna uloga

Ishrana

Maj~inoto mleko ima razli~ni nespecifi~ni i imunospecifi~ni ~initeli koi pridonesuvaat vo razlikite vo florata.

Stolica na novorodeno na maj~ino mleko ima pH 5,0-5,5 zaradi kiselinite nastanati od deluvaweto na bifidobakteriite

Ulogata na GIT kaj novorodeno

apsorpcija na nutritivni materii

obezbeduva vnes na te~nosti

prirodna odbrana od patogeni bakterii i drugi noksi

Nedonoseno

Motilitetot na crevata e vo korelacija so

gestaciskata starost

Nedonoseno pred 37 gest.nedela ima nedovolni

kontrakcii na jejunumot. Nezrelite motorni

funkcii se edna od pri~inite za razvoj na

abnormalna flora.

Deca hraneti so maj~ino mleko imaat pobrza

peristaltika

Dobra doilka -sito dete

Најчести бариери щто се идентификувани за отпочнување и континуитет на доењето се:

Недoвoлна пренатална едукација за исхрана на дoенче и дете.

Субоптимални болнички практики и политики щто се однесуваат на мајката

Недостаток во следењето и компетентна поддрщка

Недоразбирања и недоволна поддрщка од здравствените работници

Недоволна имплементација на Меѓународниот кодекс за рекламирање на

субститути на мајчиното млеко (Тhe International Code of Marketing of Breast milk Substitutes)

Рано враќање на работа во отсуство на можности за поддрщка на доењето.

Недоволна поддрщка од семејството и опщтеството

Медиумско портретирање на адаптираните млека како норма (во некои држави)

Doen~iwa na doewe do 6

meseci

Dvovidna ishrana

Definicija-pokraj maj~inoto mleko se dava i

odredena koli~ina na kravjo mleko (ili drug cica~)

vo bilo kakov oblik.

Komplementaren na~ina na hranewe

Alternativen na~ina na ishrana

Prihranuvawe

Dodavawe na kakva bilo hrana na doen~eto,

osven mleko, bez razlika dali istoto e na

prirodna, dvovidna ili pak na ve{ta~ka

ishrana

Vnesuvawe na nemle~ni

proizvodi

`itarici

Korenast zelen~uk i spana}

Ovo{ni sok~iwa

Meso

Kompir

Ve{ta~ka ishrana

[to e ve{ta~ka ishrana?

Koga ?

Ve{ta~ka ishrana

Ishrana na doen~eto so mleko od drugi

cica~i (kravjo, kozjo) ili zameni za

mleko, vo prvite {est meseci od `ivotot.

Koga postojat apsolutni kontraindikacii

za doewe i pri primarna hipogalaktija

Ve{ta~ka ishrana

Adaptirani i delumno adaptirani

mleka (formuli)

Bezlaktozni formuli (mleka)

Proteinski hidrolizati

Tehnika na ve{ta~ka ishrana

Суплементација (надомест)

на витамини

Витамин К на раѓање.

Витамин Д во тек на првата година.

Флуориди ако водата не е флуорирана се

воведува после 6ти месец.

Железо помеѓу 4-6 месец преку житни каши

обогатени со железо.

Витамин Б12 доколку мајката е вегетеријанец

Храни кои не треба да се

внесуваат во првата

годинаСол

шеќер

Мед

Белка и живо јајце

Кравско млеко

Морски плодови

Ореви, кикирики

Ishrana na decata od 1 do 3

godini

Se odbiva od cicawe individualno vo

zavisnost od nevromuskularniot razvoj na

deteto i negoviot psihofizi~ki razvoj.

Pomalku hrana vnesuva

Pocvrsta hrana

Ishrana na deteto od 4 do 6

godini

Treba da vnesuva 85 kcal/kg /24 ~ ili

350 kJ, 1,5 gr proteini na kg/TT

Hranlivi materii:

• 15% proteini

• 35%masti

• 50% jagleni hidrati

Vid na hrana

Nutritivni potrebi

Energetski potrebi

Sredni energetski potrebi za razli~ni vozrasti

Vozrast Kkal/kg/d KJ/kg/d

Prematurusi 120-150 501,6-627

Novorodeni 100-120 418-501,6

1-12 meseci 100 418

1-6 godini 75-90 313,5-376,2

7-12 godini 60-75 250,8-313,5

12-18 godini 30-60 125,4-250,8

Vozrasni 30-40 125,4-167,2

Te~nosti

Vozrast Te~nosti (ml/kg/den)

0-3 mes 140-160

3-6 mes 130-155

6-9 mes 125-145

6-12 mes 120-130

1 god 120-135

2 god 115-125

3 god 115-125

4 god 100-110

10 god 70-85

14 god 50-60

Vi blagodaram na vnimanieto