Introductie in de archeologieCAI-toelichting 17/11/2016

Inhoud

1. Inleiding2. Wettelijk kader3. Actoren4. Processen5. Adviezen en planningsprocessen6. Financiering7. Samenvatting8. Vragenronde

1. Archeologie:inleiding

Wat is archeologie?

Archeologie als wetenschapArcheologie is een historische wetenschap die zich baseert op materiële bronnen om het menselijk verleden te onderzoeken en te proberen te begrijpen

ArcheologiedecreetAlle overblijfsels en voorwerpen of enig ander spoor van menselijk bestaan die getuigenis afleggen van tijdperken en beschavingen waarvoor opgravingen of vondsten een betekenisvolle bron van informatie zijn, onderverdeeld in onroerende en roerende archeologische monumenten.

Ontstaan van een archeologische site

Ontstaan van een archeologische site

Ontstaan van een archeologische site

Ontstaan van een archeologische site

Ontstaan van een archeologische site

Ontstaan van een archeologische site

Ontstaan van een archeologische site

Archeologie als erfgoedzorg

Archeologisch dilemma

informatie inwinnen vernielen

Enkel opgraven wat met vernieling bedreigd isHoofddoel = bewaren

opgraven

Slechts een kleine fractie van het archeologische erfgoed is gekend

Enkele archeologische principes

Onbekend maakt onbemind

2. Archeologie:Wettelijk kader

Wettelijk kader

Onroerenderfgoeddecreet van 12 juli 2013

Onroerenderfgoedbesluit van 16 mei 2014, gewijzigd bij besluit van 4 december 2015

Ter vervanging van het Archeologiedecreet van 30 juni 1993

Verschil oude en nieuwe wetgeving:

Oude regelgeving:De Vlaamse overheid legt de modaliteiten voor het archeologisch vooronderzoek en de archeologische opgraving op; d.m.v. “bijzondere voorwaarden” bij de archeologische vergunning. Vergunningverlenende overheden vragen advies archeologie aan Onroerend Erfgoed.

Nieuwe regelgeving:De erkende archeoloog stelt zelf een plan van aanpak, conform de Code Goede Praktijk, voor in de (archeologie)nota. De (archeologie)nota wordt, na bekrachtiging door het agentschap, toegevoegd aan de vergunningsaanvraag.

Code van Goede Praktijk

Voluit: Code van Goede Praktijk voor Archeologie en Metaaldetectie

Doel: standaard voor de kwaliteit van het archeologisch onderzoek in Vlaanderen

Voor de uitvoering van en rapportering over archeologische vooronderzoeken, archeologische opgravingen en het gebruik van metaaldetectoren

Vastgesteld door minister (11/12/2015) - Bindend!

Niet naleven CGP is reden voor schorsen of intrekken erkenning

Code van Goede Praktijk

CGP = kader, erkende archeoloog vult zelf nader inFocus: te bereiken doelen & minimaal aan te wenden middelen

CGP = criterium voor beoordeling kwaliteit

CGP = procesbeschrijving van archeologisch onderzoek

CGP = bouwdoos: bouwstenen te combineren naargelang soort onderzoek, kader, doel

CGP ≠ statisch: regelmatige actualisering

• Responsabilisering: meer initiatief en flexibiliteit voor zowel bouwheer als erkende archeoloog, maar ook meer verantwoordelijkheid

Herpositionering van de overheid: van sturend naar kaderstellend

• Resultaatgericht: klemtoon op het resultaat, niet op de weg er naartoe

Filosofie

1. Behoud in situ:

Behoud van archeologisch erfgoed in de bodem is de eerste prioriteit: bouwheren en ontwikkelaars worden maximaal gestimuleerd om archeologie-vriendelijk te bouwen

2. Wanneer komt archeologie in het vizier:

Het archeologisch traject komt in beeld nog voor de bouwaanvraag wordt ingediend: betere raming in tijd en middelen, plannen kunnen nog aangepast worden om behoud in situ te realiseren

3. Drempels voor vergunningsplichtige werken

Drempels zijn transparant en waterdicht: geen adviezen of beoordeling meer door een overheid, geldend voor gans Vlaanderen

Filosofie

3. De rol van de verschillende actoren

1. Erkende archeologen

Zowel natuurlijke personen (126) als rechtspersonen (22)

Van rechtswege erkend: 11

Gelijkaardige erkenningsvoorwaarden

Erkenning is van onbepaalde duur

Erkenning wordt gepubliceerd in het BS

Legitimatiebewijs

Erkenning kan worden geschorst/ingetrokken

Lijst van erkende archeologen beschikbaar op www.onroerenderfgoed.be

2. Erkende metaaldetectoristen

Natuurlijk persoon:meerderjarigniet bestuurlijk of gerechtelijk veroordeeld tijdens laatste 5 jaar voor inbreuk op OE-decreet of archeologiedecreetconform decreet en Code Goede Praktijk (CGP) werken

Erkenning is van onbepaalde duur (momenteel 1026)

Erkenning wordt gepubliceerd in het BS + Legitimatiebewijs

Erkenning kan worden geschorst/ingetrokken

Meldingsplicht voor vondsten met metaaldetector

Elke erkende archeoloog is van rechtswege erkend metaaldetectorist

3. Initiatiefnemers/bouwheren

Gaan na of er voor de geplande vergunningsaanvraag een bekrachtigde archeologienota nodig is

Stellen zo vroeg mogelijk in de planningsfase een erkende archeoloog aan

Betrekken de erkende archeoloog bij de planning, het ontwerp en het bepalen van de uitvoeringswijze van de werken

Bezorgen de erkende archeoloog alle nodige overzichtsplannen en snedetekeningen en alle relevante informatie over de geplande werken en de uitvoeringswijze ervan

4. agentschap Onroerend Erfgoed

Beoordelen van meldingen van vooronderzoek met ingreep in de bodem en archeologienota’s, archeologierapporten en eindverslagen op hun conformiteit met de CGP

Meldingen en archeologienota’s: bespreking in groep (consulenten, onderzoekers, beleidsmedewerkers)Zijn de archeologische verwachtingen en het kennispotentieel voldoende onderbouwd ingeschat Is de impact van de geplande werken op het (eventueel aanwezig) archeologisch erfgoed degelijk afgewogenZijn de maatregelen voldoende gemotiveerd en effectief voor een gedegen omgang met het archeologisch erfgoed

agentschap Onroerend Erfgoed

Toezicht houden op uitvoering van archeologisch vooronderzoek met ingreep in de bodem en opgravingen op conformiteit met de melding/(archeologie)nota en de CGP

Evalueren erkenningenGeen vooroverleg en dossiergebonden besprekingen

(autonomie erkend archeoloog) Wel beantwoorden van algemene vragen of vragen om

bijkomende toelichting

5. Vergunningverlener

Ontvankelijkheid vergunningsaanvraag controleren:Totale oppervlakte bodemingreepTotale oppervlakte percelen die betrekking hebben op de aanvraag

Controleren of de geplande werken zoals opgenomen in de archeologienota overeenkomen met de vergunningsaanvraag.

Uitvoeren van het programma van maatregelen in de archeologienota opnemen als voorwaarde bij de vergunning.

6. Minister

Beroepsprocedure:Termijn

30 dagen tijd om beroep aan te tekenenMinister beslist binnen 30 dagenTenzij advies VCOE: dan +30 dagen = 60 dagen10 dagen verzendtijd = beslissing maximaal 70 dagen na indienen beroep

Beroepschrift bestaat minstens uit: Gemotiveerd verzoekschrift (gedagtekend en ondertekend) Datum en referentienummer van de bestreden beslissing

7. Intergemeentelijke Onroerend erfgoeddienst (IOED)

Acties rond inventarisatie Beschermingsinitiatieven ism de gemeenten Lokale Infovragen behandelen adviezen waarin onroerend erfgoed werd mee afgewogen beheersplannen opstellen lokaal consultatienetwerk uitbouwen sensibiliseringsacties (bv OMD, tentoonstellingen, infomomenten,

gidsbeurten, lezingen, publicaties en artikels,…) Takenpakket kan variëren Op dit ogenblik zijn er 16 IOED’s (zie plan)

8. Onroerenderfgoedgemeente

Slechts enkele wettelijke takenToelatingsaanvragen (niet stedenbouwkundig) binnen beschermd gebied en deze opvolgen.Verwijderen/sloop geïnventariseerd erfgoed.Meldingen ontvangen archeologisch vooronderzoek met ingreep bodem.Melding ontvangen aanvang archeologische opgraving.Archeologienota’s behandelen (vanaf 1/1/2017)Op dit ogenblik zijn er 10 Onroerenderfgoedgemeenten

OEgemeenten

9. Erkende onroerenderfgoeddepots

Bevoegdheden en taken:Ontvangen van archeologische ensemblesSluitstuk van het archeologische traject

Ontvankelijkheidsvoorwaarden:Permanente organisatie met rechtspersoonlijkheidInfrastructuur in Vlaamse Gewest

Erkenningsvoorwaarden:Receptieve functie en adequate middelenInschakelen binnen Vlaamse en provinciale depotbeleidKwaliteitsvolle inhoudelijke werking (bv. depotplan)Degelijk zakelijk beleid

Lijst van erkende onroerenderfgoeddepotsbeschikbaar op www.onroerenderfgoed.be13 erkende onroerenderfgoeddepots

10. Provincies, gemeentelijke en stedelijke archeologische diensten

Bevoegdheid, rol, taak verschilt per provincie, gemeente, stad

Voorbeeld:

o Provincies Vlaams-Brabant en West-Vlaanderen geven

subsidies voor archeologisch onderzoek

o Depotwerking

o Publiekswerking

o Inventarisatie

4. Archeologie:Processen

Archeologisch onderzoek

Drie kaders

1. Archeologisch onderzoek bij vergunningsplichtigeingrepen in de bodem

2. Archeologisch onderzoek met het oog op wetenschappelijke vraagstellingen

3. Archeologisch onderzoek na toevalsvondsten

1ste kader: Onderzoek bij vergunnings-plichtige ingrepen

bouwheer neemt initiatief- initiatiefnemer checkt op geoportaal (zonering) waar zijn/haar

project gelegen is- initiatiefnemer neemt stroomschema en bepaalt of een

archeologienota vereist is voor zijn project- INDIEN JA dan stelt de initiatiefnemer een erkend archeoloog

aan

vanaf dan is het archeologietraject in handen van de erkend archeoloog

definitieve bouwplannen nodig, dus belang van goede communicatie tussen initiatiefnemer, architect/ontwerper en archeoloog

ZoneringA. Beschermde archeologische sites

B. Aangeduide archeologische zones

C. Gebieden waar geen archeologie te verwachten valt

D. Zones waarvoor geen gegevens bekend zijn: ruim 90% van

Vlaanderen

Gegevens beschikbaar op geo.onroerenderfgoed.be

A. Beschermde archeologische sites

B. Vastgestelde archeologische zones

C. Gebieden waar geen archeologie te

verwachten valt

‘geen resultaten’= ongekend≠ waar geen archeologie te verwachten valt!

D. Overige gebieden

Drempelwaarden voor vergunningsplichtigewerken1. Beschermde archeologische site: altijd archeologienota

2. Gebieden waar geen archeologisch erfgoed meer te verwachten valt: nooit archeologienota

3. Vastgestelde archeologische zone: archeologienota indien percelen > 300m² én effectieve ingreep in de bodem > 100m²

4. Buiten archeologische zone: archeologienota indien percelen >3.000m² én effectieve ingreep in de bodem >1.000m²

Uitzondering voor private natuurlijke of rechtspersonen, in gebied anders dan wonen en recreatie: effectieve ingreep in de bodem >5000m²(landbouw, industrie, groen, …).

5. Verkavelingen: archeologienota indien percelen > 3.000m²

Belangrijke termen: “Ingreep in de bodem” en “gabarit”Ingreep in de bodem = elke wijziging van de eigenschappen van de ondergrond door verwijdering of toevoeging van materie, verhoging of verlaging van de grondwatertafel, of samendrukken van de materialen waaruit de ondergrond bestaat alle werken die deel uitmaken van de aanvraagRuim lezen: niet beperkt tot de effectieve uitgravingen (bv. individuele funderingsputten), maar betreft de volledige bebouwde/bewerkte zone (inclusief randinfrastructuur, omgevingsaanleg en werfzone)

Gabarit = de begrenzing van de oorspronkelijke aanleg Binnen het gabarit = zonder de begrenzing van de oorspronkelijke aanleg te overschrijden en zonder bijkomende verstoring van de bodem (oppervlak & diepte)

Wat als het project boven de drempel valt?• Bouwheer moet in zijn vergunningsaanvraag aantonen dat er geen

archeologisch erfgoed aanwezig is of dat er voldoende maatregelen zijn voorzien om een niet-gedocumenteerde vernieling te vermijden

• Hoe: opmaak van een bekrachtigde archeologienota door een erkend archeoloog en dit document toevoegen aan de vergunningsaanvraag

• Belangrijke rol voor de stedenbouwkundig ambtenaar: controleren of er een archeologienota bij de vergunningsaanvraag zit + de conclusie opnemen als voorwaarde in de vergunning

Archeologienota

• Opgemaakt door erkend archeoloog, aan te stellen door bouwheer

• Omvat:

1. Resultaten vooronderzoek zonder ingreep in de bodem

2. Resultaten vooronderzoek met ingreep in de bodem

3. Advies over maatregelen: vrijgave, opgraving (inclusief plan van aanpak), behoud in situ

• Archeologienota wordt bekrachtigd door OE of Onroerenderfgoedgemeente

• Bekrachtigde archeologienota maakt deel uit van de bouwaanvraag

Indien vooronderzoek met ingreep in de bodem onmogelijk of juridisch, economisch, maatschappelijk onwenselijk is voorafgaand aan aanvraag vergunning

1. bekrachtigde archeologienota beperkt tot vooronderzoek zonder ingreep in de bodem

2. aanpak uitgesteld vooronderzoek met ingreep in de bodem = deel bekrachtigde archeologienota

3. resultaat uitzonderingsprocedure: nota met voorstel maatregelen4. verplichting tot opmaak van een nota wordt opgenomen als

voorwaarde in de stedenbouwkundige vergunning

Uitgesteld traject

- Kan pas worden uitgevoerd na aflevering van de stedenbouwkundige vergunning

- Erkend archeoloog meldt de start aan OE/onroerenderfgoedgemeente

- Uitvoering van de opgraving of rapportage is niet onderworpen aan verdere goedkeuringen of vrijgave

- Resultaat opgraving: rapport (wordt online gepubliceerd) en archeologisch depot

Opgraving

Vrijstellingen

Vrijstelling voor opmaak van archeologienota voor werken binnen het gabarit van een bestaande lijninfrastructuur

Vrijstelling voor opmaak van archeologienota wanneer de werken volledig gelegen zijn in een zone waar geen archeologisch erfgoed te verwachten is

OverlegGeen bilateraal overleg meer met Onroerend Erfgoed

over archeologische materie wegens wegvallen van adviesbevoegdheid

2de kader: Onderzoek met het oog op wetenschappelijke vraagstelling

Academisch onderzoek op niet-bedreigde sites, waarderingsonderzoek bij beschermingen, amateur-archeologisch onderzoek, vrijwillig onderzoek, …

Alles wat niet valt onder onderzoek bij vergunningsplichtigeingrepen

3de kader: Toevalsvondst

“Iedereen die, op een ander moment dan bij het uitvoeren van een archeologisch vooronderzoek, een archeologische opgraving of het gebruik van een metaaldetector, een roerend of onroerend goed vindt waarvan hij weet of redelijkerwijs moet vermoeden dat het archeologische erfgoedwaarde heeft, is verplicht daarvan binnen drie dagen aangifte te doen bij het agentschap.”

niet intentioneel naar gezocht, écht toeval≠ vondsten van metaaldetectie

→ moeten via andere weg gemeld worden≠ vondsten van vooronderzoek zonder ingreep

→ moeten niet verplicht gemeld worden, vrijblijvend

5. Archeologie:adviezen en planningspro-cessen

Archeologie: Adviezen bij vergunningsplichtige werken

Adviesvraag archeologie komt te vervallen, het agentschap beoordeelt meldingen en archeologienota’s.

In geval van beschermde archeologische sites: nog steeds advies vragen aan Onroerend Erfgoed.

Archeologie: Adviezen bij nieuwe ontwerpen RUP’s en milieueffectenrapportages

Adviesvraag aan Onroerend Erfgoed blijft van krachtOnroerenderfgoeddecreet is van toepassing (drempelcriteria

archeologie)Niet: “Er wordt advies gevraagd aan het agentschap

Onroerend Erfgoed inzake archeologie” opnemen in stedenbouwkundige voorschriften

Nakijken geoportaal, verwerken van bestaande informatie

6. Archeologie:Financiering

Kosten archeologisch onderzoek

Gedragen door de vergunningaanvrager

2 flankerende maatregelen: archeologische solidariteitsfonds premie buitensporige opgravingskosten voor occasionele bouwers (natuurlijke personen, kleine ondernemingen en verenigingen)

Archeologisch solidariteitsfonds

Overeenkomst minister –archeologisch solidariteitsfonds

Berekeningswijze ledenbijdrageVoorwaarden vergoeding ledenDoelstellingen & doelgroepDuur overeenkomst

Erkenning door de ministerBekendmaking in BSVan onbepaalde duurBasistoelage van 50.000 euro

Premie voor buitensporige opgravingskosten

Voor occasionele bouwers die de kosten niet kunnen vermarkten en waarvan niet verwacht kan worden dat ze zich aansluiten bij een archeologisch solidariteitsfonds

Bij stedenbouwkundige vergunningNatuurlijke personen en kleine ondernemingen of

verenigingenMaximaal 40.000 euroMaximaal 1 premie per opgravingAanvraag bij Onroerend Erfgoed tot 120 dagen na indienen

archeologierapportBeslissing Onroerend Erfgoed binnen 90 dagen

7. Archeologie:Samenvatting

Samenvatting

Welke procedure moet ik volgen ?Vergunningsaanvraag vóór 1 juni 2016 -> oude regelgeving (voorwaarden in de vergunning en archeologievergunning)

Vergunningsaanvraag na 1 juni 2016 -> nieuwe regelgeving (erkend archeoloog en archeologienota)

Wanneer heb ik een archeologienota nodig?Beslissingsboom voor verkavelingen en bouwaanvragen:https://www.onroerenderfgoed.be/actueel/nieuws/een-beslissingsboom-voor-verplicht-archeologisch-vooronderzoek/Check de ligging op het Geoloket: https://geo.onroerenderfgoed.be/

Samenvatting

Hoe kan ik een archeologienota bekomen?Een erkend archeoloog aanstellenErkende archeologen: https://www.onroerenderfgoed.be/nl//erkenningen/CGP voor opmaak bestek aanstelling erkend archeoloog: https://www.onroerenderfgoed.be/assets/files/content/images/Code_van_Goede_Praktijk.pdf

Ik heb een erkend archeoloog aangesteld. Wat wordt er van mij nog verwacht?

Overleg met de erkend archeoloog over het te voeren onderzoekHet agentschap brengt de initiatiefnemer op de hoogte van de bekrachtiging/weigering van de archeologienota Mogelijkheid tot beroep bij weigering van de archeologienotaDe initiatiefnemer voegt de bekrachtigde archeologienota bij zijn aanvraag tot vergunning

Samenvatting

Ik heb mijn vergunning met als voorwaarde de bekrachtigde archeologienota. Hoe verloopt het vervolg?

Aanstellen van een erkend archeoloog voor de uitvoering van de bekrachtigde archeologienotaDe erkend archeoloog voert het onderzoek uit Na uitvoering archeologienota kan de bouwheer de bouwwerken starten (erkend archeoloog brengt de bouwheer op de hoogte)Betalen erkend archeoloog voor het geleverde werkArcheologisch ensemble bewaren en in stand houden

8. Vragen

https://www.onroerenderfgoed.be/nl/diensten/publicaties/

www.onroerenderfgoed.be

antwerpen@onroerenderfgoed.belimburg@onroerenderfgoed.be

oost-vlaanderen@onroerenderfgoed.bevlaams-brabant@onroerenderfgoed.bewest-vlaanderen@onroerenderfgoed.be

inventaris@onroerenderfgoed.bebeschermen@onroerenderfgoed.be

erkennen.subsidieren@onroerenderfgoed.be

Infosessie CAI 17-11-2016

Inhoudstafel

1 Wat is de CAI?

2 Gebruik van de CAI: erfgoedbeheer

3 Toegang tot de CAI

4 CAI: online rondleiding

5 Geoportaal

6 Archeologische Zones

CAI: inleiding

• Ontstaan in 2000 als een samenwerkingsverband tussen Vlaamse Gewest en verschillende partners

• Dagelijks beheer in handen van agentschap Onroerend Erfgoed

• Inventaris van gekende archeologische vindplaatsen in Vlaanderen

• De kern van de CAI: relationele databank gekoppeld aan een GIS-polygonenlaag

3

Cartografie

Veldprospectie Metaaldetectie

Wat zit er in de CAI?

Luchtfotografie Geofysisch onderzoek

Boringen

Proefsleuven

Archeologische opgravingen

Informatie de CAI is heel divers

• Soort onderzoek: diverse bronnen diverse gegevens

• Ouder onderzoek: vaak weinig nauwkeurig

• Interessegebied (amateur-)archeologen

• Aard van ondergrond: afgedekte gebieden vs geërodeerde gebieden

• Grondgebruik (vb bos vs akker of stad vs platteland)

• Opgegraven sites (verdwenen): veel info

• Recente bodemingrepen: verplicht vooronderzoek

Resultaat

1 Lappendeken van vele polygonen op een kaart

2 Maar: landschap is continue ruimte waar de mens woonde, werkte, zich verplaatste, oorlog voerde, zijn doden begroef, …

3 Al deze aspecten: sterke relatie tot het landschap

Onroerenderfgoeddecreet: de minister stelt minstens volgende inventarissen geheel of gedeeltelijk vast:

-de landschapsatlas-inventaris van archeologische zones (cf. infra)-inventaris bouwkundig erfgoed-inventaris van houtige beplantingen-inventaris van historische tuinen en parken

De CAI wordt niet vastgesteldgeen rechtsgevolgen

Gebruik van de CAI: wetenschappelijke versus

vastgestelde inventaris

Gebruik van de CAI: instrument ten dienste van het

erfgoedbeheer:• Ondersteuning en informatie in functie van het adviseren van bouwdossiers

en opmaak archeologienota’s

• Ondersteuning voor de selectie van archeologische zones en beschermingen

• Wetenschappelijk instrument (bv. kennislacunes)

Toegang tot de CAI

• https://cai.onroerenderfgoed.be

• Gebruiksovereenkomst

• Persoonsgebonden account: aanmelden met elektronische identiteitskaart of federaal token

• Meer info via mail.milieuinfo-account: rijksregisternummer zonder spaties, punten etc. indien nog geen account. Indien wel al account: gebruikersnaam doorgeven.

CAI: online rondleiding

• https://cai.onroerenderfgoed.be

• Om de 3 maanden: update CAI

• Link met het Geoportaal van Onroerend Erfgoed (https://geo.onroerenderfgoed.be)

Geoportaal: online rondleiding

• https://geo.onroerenderfgoed.be

• Alle erfgoedlagen van het agentschap

• Ook beschikbaar via wms/wfs (behalve CAI): • Zie https://inventaris.onroerenderfgoed.be/portaal/kaarten

Inventaris van Archeologische Zones: decreet

• Een van de inventarissen die kan vastgesteld worden• Archeologische zone = zone waar op basis van waarnemingen en

wetenschappelijke argumenten onderbouwd kan worden dat ze met hoge waarschijnlijkheid archeologische waarde heeft en waarschijnlijk voldoende goed bewaard is.

- goede aanwijzing voor aanwezigheid archeologische site- goede aanwijzing voor voldoende goede bewaringstoestand

= Beperkte fractie van de reële voorraad aan bodemarchief!

• Eerste vaststelling Archeologische Zones: thema historische stadskernen

Inventaris van Archeologische Zones

• https://inventaris.onroerenderfgoed.be (alle erfgoedinventarissen van onroerend erfgoed, behalve CAI)

• Koppeling geoportaal

• Inventaris opgebouwd uit Erfgoedobjecten en Aanduidingsobjecten:

• Erfgoedobjecten: ~wetenschappelijke informatie/inhoud• Aanduidingsobjecten: ~juridische informatie m.b.t. vaststelling of

bescherming (+Ministerieel Besluit)

Vragen en contact

• CAI@rwo.vlaanderen.be (algemeen + toegang)

• Isabelle.Jansen@rwo.vlaanderen.be (Vlaams-Brabant & Limburg)

• Katrien.Cousserier@rwo.vlaanderen.be (Antwerpen & Limburg)

• Erwin.Meylemans@rwo.vlaanderen.be (Oost- en West-Vlaanderen)

Opgraving in het tracé van een beekverlegging

CAI IN DE PRAKTIJKLUC BAUTERS

ERFGOEDCONSULENT ARCHEOLOGIE

OOST-VLAANDEREN

17/11/2016 1

De relativiteit van de CAI

• CAI is een (waardevol) instrument, niet de bijbel

17/11/2016 2

De relativiteit van de CAI

• CAI is een (waardevol) instrument, niet de bijbel

• Ongeïnterpreteerde (±) gegevens

• Soms niet helemaal correct (geografische positie), cfr. nauwkeurigheidsaanduiding en beschrijving

17/11/2016 3

417/11/2016

• CAI is een (waardevol) instrument, niet de bijbel

• Ongeïnterpreteerde (±) gegevens

• Soms niet helemaal correct (geografische positie), cfr. nauwkeurigheidsaanduiding en beschrijving

De relativiteit van de CAI

Ongelijke invulling afhankelijk van:

• Vroeger onderzoek

17/11/2016 5

617/11/2016

Ongelijke invulling afhankelijk van:

• Vroeger onderzoek

Ongelijke invulling afhankelijk van:

• Vroeger onderzoek

• Recente bodemingrepen (verplichte vooronderzoeken)

• Aard van de ondergrond (geërodeerde gebieden, afgedekte gebieden)

17/11/2016 7

Ongelijke invulling afhankelijk van:

17/11/2016 8

• Vroeger onderzoek

• Recente bodemingrepen (verplichte vooronderzoeken)

• Aard van de ondergrond (geërodeerde gebieden, afgedekte gebieden)

Ongelijke invulling afhankelijk van:

17/11/2016 9

• Vroeger onderzoek

• Recente bodemingrepen (verplichte vooronderzoeken)

• Aard van de ondergrond (afgedekte gebieden, geërodeerde gebieden)

klei

veen

dekzand

Ongelijke invulling afhankelijk van:

• Vroeger onderzoek

• Recente bodemingrepen (verplichte vooronderzoeken)

• Aard van de ondergrond (afgedekte gebieden, geërodeerde gebieden)

• Aard van bodemgebruik:• Stadscontext complex en aangetast

17/11/2016 10

Ongelijke invulling afhankelijk van:

• Vroeger onderzoek

• Recente bodemingrepen (verplichte vooronderzoeken)

• Aard van de ondergrond (afgedekte gebieden, geërodeerde gebieden)

• Aard van bodemgebruik:• Stadscontext complex en aangetast

17/11/2016 11

© DSAGent

Ongelijke invulling afhankelijk van:

• Vroeger onderzoek

• Recente bodemingrepen (verplichte vooronderzoeken)

• Aard van de ondergrond (afgedekte gebieden, geërodeerde gebieden)

• Aard van bodemgebruik:• Stadscontext complex en aangetast

17/11/2016 12

© DSAGent

Ongelijke invulling afhankelijk van:

• Vroeger onderzoek

• Recente bodemingrepen (verplichte vooronderzoeken)

• Aard van de ondergrond (afgedekte gebieden, geërodeerde gebieden)

• Aard van bodemgebruik:• Stadscontext complex en aangetast

• Akkerland: sterke erosie op de hellingen

• Weide: moeilijker zichtbaar, matige bewaring

• Bos: minder goed zichtbaar, goede bewaring17/11/2016 13

Ongelijke invulling afhankelijk van:

• Vroeger onderzoek

• Recente bodemingrepen (verplichte vooronderzoeken)

• Aard van de ondergrond (afgedekte gebieden, geërodeerde gebieden)

• Aard van bodemgebruik (stad versus platteland)

• Bevat ook verdwenen sites (opgegraven…)

17/11/2016 14

Interpretatie is nodig!

• Leren er mee werken=> beperkte toegang + roof tegengaan

• Archeologen kunnen dit door opleiding (?)

17/11/2016 15

Interpretatie is nodig!

• Leren er mee werken=> beperkte toegang + roof tegengaan

• Archeologen kunnen dit door opleiding (?)

• Cursus => jullie kunnen dit ook voor jullie toepassingen

17/11/2016 16

Hoe interpreteren?

• Verder kijken dan kaartje alleen!Lezen van de fiches achter de kaarten

17/11/2016 17

Hoe interpreteren?

• Verder kijken dan kaartje alleen!Lezen van de fiches achter de kaarten

17/11/2016 18

Hoe interpreteren?

• Verder kijken dan kaartje alleen!Lezen van de fiches achter de kaarten

17/11/2016 19

Hoe interpreteren?

• Verder kijken dan kaartje alleen!Lezen van de fiches achter de kaarten

17/11/2016 20

Hoe interpreteren?

• Verder kijken dan kaartje alleen!Lezen van de fiches achter de kaarten

• Vraagstelling: site groter dan wat gekend is?

• Verband tussen de ingreep en de vernielingsfactor op de ondergrond-> vermijden van vernielen door aanpassing werken

• Doelbewust op gekend site gaan (inschatting kosten gekend)

17/11/2016 21

Combineren met andere

informatiebronnen!

• Historische kaarten:

• hulpmiddel = geoportaal onroerend erfgoed

17/11/2016 22

17/11/2016 23

Huidige toestand

Ferrariskaart (1771-1778)

17/11/2016 24

17/11/2016 25

Atlas van de buurtwegen (ca.1840)

17/11/2016 26

Atlas van de buurtwegen (ca.1840)

17/11/2016 27

Popp-kaart (1842-1879)

17/11/2016 28

Combineren met andere

informatiebronnen!

• Historische kaarten:

• hulpmiddel = geoportaal onroerend erfgoed

• Bijkomende kaarten en plans op lokaal vlak:Cartesiushttp://www.cartesius.be/CartesiusPortal/

17/11/2016 29

Combineren met andere

informatiebronnen!

• Historische kaarten: hulpmiddel = geoportaal onroerend erfgoedhttps://geo.onroerenderfgoed.be/#zoom=9&lat=6639473.15&lon=462444.02

• Bijkomende kaarten en plans op lokaal vlak:Cartesiushttp://www.cartesius.be/CartesiusPortal/

17/11/2016 30

Combineren met andere

informatiebronnen!

• Historische kaarten: hulpmiddel = geoportaal onroerend erfgoedhttps://geo.onroerenderfgoed.be/#zoom=9&lat=6639473.15&lon=462444.02

• Bijkomende kaarten en plans op lokaal vlak:Cartesiushttp://www.cartesius.be/CartesiusPortal/

17/11/2016 31

Moerbeke

Combineren met andere

informatiebronnen!

• Historische kaarten: hulpmiddel = geoportaal onroerend erfgoedhttps://geo.onroerenderfgoed.be/#zoom=9&lat=6639473.15&lon=462444.02

• Bijkomende kaarten en plans op lokaal vlak:Cartesiushttp://www.cartesius.be/CartesiusPortal/

17/11/2016 32

Combineren met andere

informatiebronnen!

• Historische kaarten: hulpmiddel = geoportaal onroerend erfgoedhttps://geo.onroerenderfgoed.be/#zoom=9&lat=6639473.15&lon=462444.02

• Bijkomende kaarten en plans op lokaal vlak:Cartesiushttp://www.cartesius.be/CartesiusPortal/

17/11/2016 33

Combineren met andere

informatiebronnen!

• Historische kaarten

• Bodemkaarten https://www.dov.vlaanderen.be/portaal/?module=public-bodemverkenner#ModulePage

17/11/2016 34

17/11/2016 35

Combineren met andere

informatiebronnen!

• Historische kaarten

• Bodemkaarten https://www.dov.vlaanderen.be/portaal/?module=public-bodemverkenner#ModulePage

17/11/2016 36

Combineren met andere

informatiebronnen!

• Historische kaarten

• Bodemkaarten

• Toponiemen

• Steenveld

• Verbrande hofstede

• Alvinnenberg

• Tomberg

• …

17/11/2016 37

Combineren met andere

informatiebronnen!

• Historische kaarten

• Bodemkaarten

• Toponiemen

• DHM

17/11/2016 38

DHM

17/11/2016 39

Combineren met andere

informatiebronnen!

• Historische kaarten

• Bodemkaarten

• Toponiemen

• DHM

• Historische websites (WOI en II, Staats-SpaanseLinies)

17/11/2016 40

http://www.staatsspaanselinies.eu/algemeen/?lng=nl

17/11/2016 41

Bunkers Bruggenhoofd Gent en Hollandstellung

http://www.bunkergordel.be/

17/11/2016 42

Wat is archeologisch belangrijk?

• Meer dan individuele sites alleen!

• Ook gebruik van ruimte/landschap:

17/11/2016 43

17/11/2016 44

Beaulieuklooster

Karolingische curtisOud kasteel

Oude Scheldemeander

kouters

kouters

©UGent Vakgroep archeologie

Wat is archeologisch belangrijk?

• Meer dan individuele sites alleen!

• Ook gebruik van ruimte/landschap:

– Wonen (meestal droog, soms nat)

– Doden (begraven, verbranden, verrotten…)

– Werken (landbouw, veeteelt, handel, industrie…)

– Religie (kapel, tempel, openlucht, boom, rivier…)

17/11/2016 45

CAI in de praktijk

• Vragen ??????

17/11/2016 46