Post on 14-Feb-2017
Volgt wonen het werken;
lessen voor Brainport en focus op B5
dr. Cees-Jan Pen
Lector Vastgoed/lectoraat Brainport
(Lectorale rede 10-09-2013)
• I Drijfveer
- Bijdragen aan cultuuromslag vastgoedsector en
vernieuwing/transformatie opleiding
a. Van nieuwbouw naar bestaande bouw
b. Van grexdenken naar vraagdenken
c. Van planoptimisme naar realisme
d. Van maakbaarheid naar raakbaarheid
e. Van master- naar microplannen
f. Van groei naar duurzaamheid
g. Van gebouw/project via gebied naar regio
Voettekst 2
Thema presentatie (1e verkenning)
Planologen-geografen-sociologen
Werken volgt wonen. In steden waar mensen graag
willen wonen neemt werkgelegenheid toe. Aan de
aantrekkelijkste woonsteden gaat niet alleen de
bevolkingskrimp voorbij, ze doen het economisch
beter. Uiteindelijk maakt gunstige ligging in combi
met stedelijke voorzieningen een stad aantrekkelijk
Inzicht in de woon-werkdynamiek is kaderstellend
en richtinggevend voor de planning van
woningbouwlocaties en bedrijventerreinen
Voettekst 3
Economen
‘You should not bring the jobs to the people, but
the people to the jobs’. Het is de economie die
bepaalt en de mensen hobbelen er achteraan. Dat
is de regel. Mensen vestigden zich toch van
oudsher waar ze de kost konden
verdienen……zou dit weer het geval zijn als
gevolg van de crisis?
Voettekst 4
Voettekst 5
Metropool of
megaregio
• II Toekomst stad
Voettekst 6
It’s the city stupid
• II Toekomst stad
Voettekst 7
Randstad en
wat Brainport
Voettekst 8
Randstad en
wat Brainport
II It’s the city stupid
• Eeuw van de stad/stedelijke nabijheid. Ongelijk
Thomas Friedman World is Flat
• Globaliserende economie draait om stedelijke
regio’s ipv landen vs ‘geography of enterprise’
• Kennis, innovatie, ontmoeten, interactie,
dichtheid, diensten, etc
• Zowel mono- als polycentrisch (Randstad plus)
• Groot gat centrum-grijze tussengebied-periferie
Voettekst 9
• Must read
Voettekst 10
Voettekst 11
• Wanneer stad doorgroeit, zijn keuzen onvermijdelijk:
– Kracht van diversiteit van milieus en mensen! als
uitgangspunt?
– Oog voor verdringingseffecten (auto’s in centrum?)
• Fundamenteel voor excellent vestigingsklimaat zijn:
– Internationale connectiviteit (meer dan asfalt)
– Kennis (topuniversiteiten, private kennis
investeringen)
– Quality of Living
– En diversiteit van hoogwaardige woonmilieus
II It’s the city stupid
12
Aantrekkelijkheid van de stad
Stad en land
Bereikbaarheid
banen; 34%
Ligging; 18%
Stedelijke
voorzieningen;
22%
Overlast; 2%
Onverklaard;
23%
13
Aantrekkelijkheid: de determinanten
Amsterdam Haarlem Utrecht 's-Gravenhage Rotterdam
Grondprijsverschil feitelijk 396 255 169 254 101
Grondprijsverschil verwacht 379 193 181 237 139
Loon 12 3 6 11 6
Bereikbaarheid werk per auto 58 36 44 48 29
Bereikbaarheid werk per OV 38 27 39 43 34
Historische binnenstad 49 8 1 -3 -7
Podiumkunsten 119 32 44 45 30
Culinair aanbod 19 8 4 12 3
Luxe winkels 80 44 42 60 44
Stadspark, natuur 4 23 12 16 6
Disamenities 0 11 -10 6 0
Stad en land
Verstedelijkingsnota 1976
“Over de manier waarop de ruimtelijke ontwikkeling
en de sociaal-economische ontwikkeling elkaar
beïnvloeden is weinig bekend. Met name over de
invloed over en weer van de woonplaatskeuze van
de mensen en de werkplaatskeuze van bedrijven
bestaat nog grote onzekerheid”
Voettekst 14
III Werk volgt wonen?
KNIP 1990
• Concentratie vs deconcentratie
Suburbanisatie: overheerste tot eind jaren ‘80
– Trek uit de Randstad naar groene Hart
en de buitenring, gebundelde deconcentratie
Urbanisatie: overheerst sinds de jaren ‘90
– Trek uit de periferie naar de Randstad (vooral
universiteitssteden Amsterdam, Utrecht)
New towns? Leeg ommeland? Onderkant? Voettekst 15
III Werk volgt wonen?
Voettekst 16
III Werk volgt toch wonen?
- Werk volgt wonen! Diversiteit woonmilieus, nabijheid
groen, bruisend centrum, cultuur-economie-
monument, citymarketing: Marlet, aantrekkelijke stad
- De (creatieve) kenniswerker zoekt hippe appartemen-
ten in hoge dichtheden en leuke stad: succes Adam.
Gadet terug naar de stad en gezinnen ook!
- Idem zoekt technische kenniswerker ruimte en groen:
succes Brainport? Of volgt wonen het succes van
Brainport? Economisch ipv woonbeleid?
Voettekst 17
III Werk volgt toch wonen?
- Atlas NL gemeenten/Platform31: werk/studie
magneet lange afstandsmigratie naar regio. Keuze
woonplaats wordt bepaald door banen (nu sterker)
- Binnen landingsregio voorzieningen leidend (Haar-
lem). NL? Alle sectoren/leeftijden? luxevraagstuk?
- Bereidheid reizen lange afstand wel voor werk en niet
voor voorzieningen. Of anno 2013 anders?
- Geldt voor hoger opgeleiden en kansrijke groepen, al
is deze groep al bijna 50%. Tweedeling dreigt
Voettekst 18
III Werk volgt toch wonen?
- PBL/Hospers: burgers en bedrijven zijn honkvast
(30 km) plus fenomeen boomerang migranten
- Van Dijk ea: hoe lager opgeleid hoe minder mobiel.
VB Granieten kern rapport mbt strippenkaart
- Venhorst ea: van afgestudeerden woont en werkt
een groter aandeel na afloop van studie in de steden,
dan dat er voorafgaand aan de studie woonden
- Hoogstra: geen bewijs dat bevolkingsgroei =
economische groei
Voettekst 19
III Werk volgt toch wonen?
Van Oort 2011:
• Werken volgt wonen = Randstedelijk fenomeen
(Noordvleugel)
• Werken volgt werken
• In Periferie wordt er weinig gevolgd (als er al iets
wordt gevolgd, dan volgt wonen werken)
Brainport: niet alleen wonen, maar aantrekkelijke banen
en leefomgeving: woonlocatiekeuze minder beperkt
Brainport: nieuwe woningen, nieuwe inwoners leidt niet
tot banen in productiestad, wel verzorgingsstad
Voettekst 20
IV Brainport 2020
• Bevestiging prio’s Brainport mbt kennis
&innovatie!!
• Kracht wonen in Brainport is de regio??-groen
• Triple Helix, maar binding afgestudeerden?
• Human capital agenda, maar onderkant?
• Teveel focus op asfalt
• Diversiteit/dichtheid wonen, winkelen in de stad,
culturele hoofdstad en monumenten
• Economische kansen etniciteit (MOE-landers)?
• Vliegveld irt Schiphol?
• Mate en betaalbaarheid stedelijke voorzieningen
• Hogesnelheids OV verbindingen, maar station
• Bereikbaarheid banen?? B 5?
• VI De B5
• 50% productiestad prima, maar 50% consumptiestad?
Leegstand binnenstad
• Metropolitaan denken Brabant-Limburg: B5
• Bereikbaarheid
• € beheer/onderhoud stad en openbare ruimte
• € bouwen inbreiden/verdichten ipv uitleg/nieuwbouw
Voettekst 21
Voettekst 22