Praktisch gebruik

van antipsychoticaHet belang van de behandelfase

Dr. J. Terpstra, psychiater

Hoofd Behandelzaken 24uurs/Acuut

Disclosure belangen spreker

(potentiële) belangenverstrengeling Zie hieronder

Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven

Bedrijfsnamen

Sponsoring of onderzoeksgeld Honorarium of andere (financiële)

vergoeding Aandeelhouder Andere relatie, namelijk …

• Geen

• Janssen-Cilag, Pfizer

• Haerst BV

• Geen

Waarom dit verhaal?• ik vind acute psychiatrie het mooiste vak van de wereld

• het is echter gelukkig maar een klein deel van de

psychiatrische behandeling van veel patiënten

• om twee redenen een slechte naam 1) eerste klap is

een daalder waard, 2) never change a winning team

• nummer 1 geeft hoge doseringen, strijd, dwang,

‘zombie’/‘platgespoten’

• nummer 2 geeft bijwerkingen (sedatie, metabool

syndroom, seksuele bijwerkingen,

bewegingsstoornissen)

Ziekte vs KwetsbaarheidZiekte

Kwetsbaarheid

Een episode

“Niets aan de hand”

Crisissignaleringsplan

Drie FasenAcute Fase

Stabilisatie fase

Onderhouds-Fase

symptomen behandeling motivatie

Acute fase agitatie/onrust +++

slaapstoornissen +++

gedragsstoornissen +++

gevaar +++

dosis +++

sedatie +++

afwezige motivatie

voor behandeling

veel vijandigheid

(de)Stabilisatie

fase

agitatie/onrust +/-

slaapstoornissen +

gedragsstoornissen +/-

gevaar -

dosis ++

sedatie ++

twijfel/ambivalentie

enig

probleembesef/ziek

te-besef

Onderhouds-

fase

agitatie/onrust -

slaapstoornissen +/-

gedragsstoornissen -

dosis +/-

sedatie +/-

“it’s complicated”

(soms

goed/soms

slecht)*

*zie workshop motiverende gespreksvoering

‘Botsing’ van culturen

• Visie 24uurs/Acuut: “kort en krachtig”, mensen

worden niet voor hun plezier opgenomen op

een gesloten afdeling. Resultaat: snel hoog

doseren, niet afwachten, sturen op

symptomen, dwang & drang

• Visie Sociale Psychiatrie: “Samen op weg”,

herstel en empowerment, overlegmodel.

Resultaat: neem de tijd, voorzichtig opbouwen,

sturen op bijwerkingen en samenwerking

Synergie

• Het zijn uitersten van een spectrum

• beiden hebben hun eigen ‘waarheid’ en

waarde

• Oplossing: durven switchen

Switchen• vuistregels:

– ‘hoe acuter hoe sneller’

– ‘hoe sneller hoe meer bijwerkingen’

– ‘des te acuter de patiënt des te minder ervaart

deze bijwerkingen’

• alleen switchen in acute fase wanneer er sprake

is van onvoldoende effect of té veel bijwerkingen

• switchen met als doel ‘toewerken naar

onderhoudsbehandeling’ pas wanneer een

patiënt goed-en-wel in de stabilisatie fase zit

De praktijk

Acuut Onderhoud

Farmaca - haloperidol +

promethazine

- olanzapine

- risperidon +

benzodiazepinen

- zuclopentixol Acutard

- additie van

benzodiazepinen (eg.

clorazepaat IM)

- penfluridol

- aripiprazol

- risperidon

- paliperidon

- flupentixol

- zuclopentixol

- fluspirileen

- haloperidol

- etc

De literatuur

Seeman,

Molecular Psychiatry

(1998)3, 123-124

R. Kahn et al. 2008, Lancet 2008; 371: 1085–97

Wegen naar Rome

Sedatie

Kortwerkend

Langwerkend

Switchen

Hoe te switchen

• http://wiki.psychiatrienet.nl/index.php/SwitchAn

tipsychotics

• Stop/Start

• Kruislings af-/opbouwen

• Additie en afbouw

Praktische stappen

• bepaal samen met de patiënt (en zijn/haar

systeem) of deze voldoende ver in de

stabilisatie fase zit (CGI, HONOS, Fase-

Grafiek)

• Kies samen met de patiënt (en zijn/haar

systeem) een geschikt medicament op basis

van (bij)werkings-profiel

• Kijk op SwitchWiki hoe het beste te switchen

• Switchen en monitoren (ROM)

Take Home Message

• 3 fasen

• bepalend voor keuze medicatie

• bepaal waar een patiënt in zijn/haar

proces zit

• durf te switchen!

Dank voor uw aandacht!