Post on 09-Jan-2017
© Krzysztof Klincewicz© Krzysztof Klincewicz
Podstawy zarządzania- wykłady 6-7
Studia DSM/MSEM Wydziału ZarządzaniaUniwersytetu Warszawskiego
prof. UW dr hab. Krzysztof Klincewiczkklincewicz@wz.uw.edu.pl
Zakład Teorii i Metod Organizacji (TiMO) WZ UWwww.timo.wz.uw.edu.pl
© Krzysztof Klincewicz
Społeczna odpowiedzialność biznesu(ang. Corporate Social Responsibility, CSR)
© Krzysztof Klincewicz
CSR – znaczenie aspektów etycznych, społecznych i ekologicznych dla zarządzania
(pisał o tym już m.in. Peter Drucker)
© Krzysztof Klincewicz
Pierwszy krytyk CSR – ekonomista Milton Friedman, 1970: „Społeczną odpowiedzialnością
biznesu jest pomnażanie zysków”
© Krzysztof Klincewicz
Cel biznesu – nie tyle maksymalizacja zysków, co maksymalizacja długookresowej
wartości dla właścicieli
© Krzysztof Klincewicz
Wyzwania związane z działaniami niekorzystnymi dla firmy a odpowiedzialnymi
społecznie / etycznymi
© Krzysztof Klincewicz
Wyzwania związane z oportunizmem• Etyka dotyczy podejmowania działań, które
nie zawsze przynoszą działającemu korzyści
© Krzysztof Klincewicz
Różne systemy norm i standardów
Prawo Etykanp. niekorzystne dla pracowników warunki
zatrudniania
np. whistleblowing (sygnalizowanie)
© Krzysztof Klincewicz
Etyka biznesu – obszar refleksji filozoficznej• podejście normatywne: jak należy
postępować?
© Krzysztof Klincewicz
Integrity – przyzwoitość, moralność, etyczność• cecha jednostki (pracownika, menedżera)
© Krzysztof Klincewicz
Interesariusze (ang. stakeholders) - strony zaangażowane, mające związki z działalnością
danej organizacji
Społeczna odpowiedzialność biznesu –
utrzymywanie pozytywnych relacji z
interesariuszami
© Krzysztof Klincewicz
Grupa interesów – zorganizowani interesariusze, świadomie dążący do wywierania wpływu na organizację
© Krzysztof Klincewicz
Wywieranie wpływu przez interesariuszy – m.in. konsultacje społeczne, lobbing, korupcja
© Krzysztof Klincewicz
Lobbing – „ucywilizowany” wpływ interesariuszy w oparciu o przejrzyste reguły czy niejasne
zależności z decydentami?
© Krzysztof Klincewicz
Problem korupcji w sektorze publicznym• Zamówienia publiczne (przetargi)• Wpływ na decyzje administracyjne
• Wpływ na procesy legislacyjne
© Krzysztof Klincewicz
Stosunek agencji – pryncypał i agent• odpowiedzialność menedżerów wobec
właścicieli albo pracowników wobec przełożonych
• możliwe konflikty interesów
asymetria informacji
zachowania oportunistyczne pokusa nadużycia (ang. moral hazard)
ukryte działania (ang. hidden action)
© Krzysztof Klincewicz
Nadzór korporacyjny (ang. corporate governance) jako rozwiązanie problemu agencji
© Krzysztof Klincewicz
Alienacja pracy - pracownik traci związek z przedmiotem swojej pracy, a praca jest dla
niego źródłem utrapienia a nie samorealizacji (Karol Marks)
© Krzysztof Klincewicz
Utowarowienie relacji społecznych i fetyszyzm towarowy - towar staje się obiektem uwielbienia i motywem aktywności życiowych (Karol Marks,
Erich Fromm) – krytyka konsumpcjonizmu
© Krzysztof Klincewicz
Teoria (ideologia?) „antyorganizacji”• próba uwolnienia potencjału ludzkiego w opozycji do organizacji
• odrzucanie „wyścigu szczurów” w biznesie
• ruch hippisowski w latach 60-70 XX wieku
© Krzysztof Klincewicz
Ruchy ekologiczne – racjonalne wykorzystanie zasobów naturalnych, zrównoważony rozwój
(ang. sustainable development)
© Krzysztof Klincewicz
„The limits to growth” (1972) - raport Klubu Rzymskiego• zasoby naturalne są ograniczone
• ich wyczerpanie doprowadzi do upadku cywilizacji
© Krzysztof Klincewicz
Efekt motyla – odsunięte w czasie i przestrzeni konsekwencje działań
(por. dynamika systemów)
© Krzysztof Klincewicz
Zarządzanie środowiskowe (ang. environmental management), ekorozwój (ang. eco-
development), zrównoważony rozwój (ang. sustainable development)
© Krzysztof Klincewicz
Gospodarka obiegowa, cyrkulacyjna, o obiegu zamkniętym (ang. circular economy)
© Krzysztof Klincewicz
Konieczność odpowiedzialnej konsumpcji• Prosument – konsument produkujący dla
własnych potrzeb
© Krzysztof Klincewicz
Konsekwencje zdrowotne konsumpcji
© Krzysztof Klincewicz
Konsekwencje społeczne konsumpcji
© Krzysztof Klincewicz
Konsekwencje środowiskowe konsumpcji
© Krzysztof Klincewicz
Odpady stałe• projektowanie produktów i ich żywotność• wyzwania recyclingu i utylizacji odpadów
• problem odpadów niebezpiecznych
© Krzysztof Klincewicz
Woda jako zasób ograniczony• wykorzystanie do celów przemysłowych
• emisja ścieków przemysłowych
© Krzysztof Klincewicz
Emisje gazów• gazy cieplarniane - wpływ na zmiany klimatu
• inne gazy, m.in. związki azotu i siarki
© Krzysztof Klincewicz
Korzystanie z odnawialnych źródeł energii (OZE, ang. renewable energy) - wiatr, słońce,
woda, biomasa
© Krzysztof Klincewicz
Oszczędność energii (ang. energy efficiency)• systemy oznaczeń produktów
• doskonalenie procesów organizacyjnych• efektywność energetyczna budynków
© Krzysztof Klincewicz
Ślad środowiskowy(ang. environmental footprint)
© Krzysztof Klincewicz
Analiza cyklu życia (ang. Life Cycle Assessment, LCA)
© Krzysztof Klincewicz
• Globalizacja i regionalizacja• Integracja gospodarcza i polityczna
• Konflikty zbrojne, terroryzm i migracje• Zmiany klimatyczne
• Starzenie się społeczeństw
© Krzysztof Klincewicz
• Konsekwencje liberalizmu gospodarczego w powiązaniu z globalizacją
• Osłabienie roli państw, wzrost znaczenia firm ponadnarodowych (ang. transnational
corporations, multinational corporations, MNCs)
© Krzysztof Klincewicz
Globalne łańcuchy dostaw (ang. supply chains)• dostawcy i przetwórcy w krajach o niskich
kosztach pracy
© Krzysztof Klincewicz
Produkcja w krajach o niższych kosztach pracy – oddziały przedsiębiorstw ponadnarodowych
lub produkcja zlecona podwykonawcom
© Krzysztof Klincewicz
Katastrofa budowlana w Rana Plaza, Szabhar koło Dhaki w Bangladeszu, kwiecień 2013• konsekwencje dla producentów odzieży
© Krzysztof Klincewicz
Offshoring - świadczenie usług transgranicznych na rzecz zagranicznych
odbiorców (zwłaszcza w krajach o niższych kosztach pracy)
© Krzysztof Klincewicz
Przykłady offshoringu – centra BPO (ang. Business Process Outsourcing)
i centra usług wspólnych (ang. Shared Service Centres)
© Krzysztof Klincewicz
Krytyka przedsiębiorstw ponadnarodowych (ang. transnational corporations, multinational
corporations, MNCs)
© Krzysztof Klincewicz
Problem unikania podatków przez przedsiębiorstwa ponadnarodowe
© Krzysztof Klincewicz
Mechanizm cen transferowych w przedsiębiorstwach ponadnarodowych
© Krzysztof Klincewicz
Lokalne oddziały przedsiębiorstw ponadnarodowych – nie zawsze mają szanse
na realny rozwój
© Krzysztof Klincewicz
Obawy przed ISDS (ang. investor-state dispute settlement) - mechanizmem rozstrzygania
sporów pomiędzy państwami a inwestorami
© Krzysztof Klincewicz
Regulacje dotyczące ochrony praw własności intelektualnej (ang. Intellectual Property Rights,
IPR) i ograniczenia w dostępie do wiedzy i technologii
© Krzysztof Klincewicz
Rozwój ruchów alterglobalistycznych• m.in. krytyka porozumień handlowych CETA
(UE-Kanada) i TTIP (UE-USA)
© Krzysztof Klincewicz
Współpraca alterglobalistów z ekologami• m.in. krytyka nieodpowiedzialnych
ekologicznie działań przedsiębiorstw
© Krzysztof Klincewicz
Rozwój tendencji alterglobalistycznych• Naomi Klein „No logo” (1999)
© Krzysztof Klincewicz
Globalizacja jako szansa dla lokalnych firm – nie tylko przedsiębiorstw ponadnarodowych• udział w łańcuchach dostaw innych firm• samodzielna działalność zagraniczna
© Krzysztof Klincewicz
Działalność eksportowa• sprzedaż na innych rynkach produktów lub
usług wytworzonych w kraju macierzystym
© Krzysztof Klincewicz
Zagraniczne inwestycje bezpośrednie (ang. Foreign Direct Investment, FDI)
© Krzysztof Klincewicz
Tworzenie spółek joint-venture z zagranicznymi partnerami
* joint venture = wspólne przedsięwzięcie
© Krzysztof Klincewicz
Fuzje (połączenia dwóch firm) i akwizycje (przejęcia mniejszych firm)
* ang. mergers & acquisitions, M&A
© Krzysztof Klincewicz
Firmy typu born global – od początku ukierunkowane na obsługę rynków
międzynarodowych• m.in. dzięki technologiom internetowym
© Krzysztof Klincewicz
Znaczenie kultur narodowych dla zarządzania
© Krzysztof Klincewicz
Geert Hofstede – kultura narodowa = „software of the mind”, „oprogramowanie umysłu”
• badania firmy IBM w latach 70-tych XX wieku• ta sama firma, struktury, procedury, zasady –
różne praktyki organizacyjne!
© Krzysztof Klincewicz
Geert Hofstede – wymiary kultur narodowych:(1) Dystans wobec władzy
© Krzysztof Klincewicz
Geert Hofstede – wymiary kultur narodowych:(2) Indywidualizm lub kolektywizm
© Krzysztof Klincewicz
Geert Hofstede – wymiary kultur narodowych:(3) Kobiecość lub męskość
© Krzysztof Klincewicz
Geert Hofstede – wymiary kultur narodowych:(4) Unikanie niepewności
© Krzysztof Klincewicz
Geert Hofstede – wymiary kultur narodowych:(5) Orientacja długo- lub krótkookresowa
© Krzysztof Klincewicz
Antropologia kulturowa / etnografia – badania kultur (narodowych, regionalnych,
wewnątrzorganizacyjnych)
© Krzysztof Klincewicz
Etnocentryzm – akceptacja tylko jednej kulturyPolicentryzm – możliwość współegzystowania
różnych kultur
© Krzysztof Klincewicz
Różnice kulturowe• początkowy szok kulturowy i stopniowa
adaptacja