Post on 26-Feb-2019
65
NieuwsbriefCaritas Catholica Vlaanderen vzw
Afgiftekantoor Brussel 4 P4A9097
Tweemaandelijks bericht van Caritas Catholica Vlaanderen vzw
NepalVergeten land tussen jungle en hooggebergte
Nummer 65 • maart-april 2012
Tweemaandelijks tijdschrift verspreid bij bestuurders en directieleden van aangesloten instellingen.
Alles wat in dit blad te lezen staat, mag overgenomen worden, mits vermelding van de bron.
NieuwsbriefCaritas Catholica Vlaanderen vzw
Inhoudstafel
Redactie & administratieCaritas Vlaanderen vzw
Liefdadigheidstraat 39 – 1210 Brussel
T 02 608 00 72 – F 02 608 00 75
post@caritas.be
Grafisch ontwerp & drukLicap cvba
Guimardstraat 1 – 1040 Brussel
T 02 509 96 83
www.licap.be
VerschijntTweemaandelijks tijdschrift
Oplage2400 exemplaren
Verantwoordelijke uitgeverDominic Verhoeven,
Directeur
Maatschappelijke zetel Caritas Vlaanderen vzw:
Guimardstraat 1 – 1040 Brussel
dominic.verhoeven@caritas.be
Edito
EditORiaal p. 03
CaRitas WEREldWijd p. 06
sOlidaRitEit p. 10
GEzONdhEid & WElzijN p. 12
KERK & samENlEViNG p. 20
aaNKONdiGiNGEN p. 22
publiCatiEs p. 24
p. 0365Nieuwsbrief
Edito
Ons kleine landje was de afgelopen periode al te vaak het toneel van zinloos lijden en oeverloos verdriet. Het
busongeval in Sierre waarbij 22 kinderen, vier begeleiders en twee chauffeurs het leven lieten, zorgde voor een
massale uiting van medeleven. Even stond de wereld stil en was iedereen weer kind en ouder, verenigd in verdriet.
De warme samenleving is niet weg.
Dat mee-leven was er ook bij het zinloos geweld op stille zaterdag, toen een MIVB-controleur om het leven kwam
bij verkeersagressie. Ook hier kwam op grote schaal reactie, waarbij de nieuwe sociale media als facebook en
twitter ten volle hun rol speelden. Twee dagen later was er echter alweer een geval van agressie, ditmaal tegen
een treinbegeleidster.
Als samenleving moeten we het signaal geven dat er een grens overschreden is en dat de agressie in de
samenleving aan banden moet worden gelegd. De gebeurtenissen van de afgelopen weken hebben aangetoond dat
de samenleving de veerkracht daartoe kan opbrengen.
Toch is het vaak – ook met de media - een dubbeltje op zijn kant. Met dezelfde pen waarmee een stem wordt
gegeven aan medeleven en collectieve rouw, wordt even later ongenadig ingehakt op politiek andersdenkenden of
economische tenoren. De krant is een product geworden, dat moet verkopen. En de blogs die online de artikels
commentariëren – en er vaak nog een grove schep bovenop doen - geven aan dat deze aanpak werkt. De macht
van de media in deze is groot. Zeer groot.
Toch heeft onze samenleving misschien meer nood aan reflectie en samenwerking dan aan polarisatie en opbod.
En laten we al eens de grote woorden op stal laten. Net terug van Nepal kreeg ik de bedenking onder ogen dat de
transfers in dit land van Noord naar Zuid ‘onvoorstelbaar onrechtvaardig’ zijn. Terecht. Ik denk inderdaad dat de
doorsnee Nepalees die met één à twee dollar per dag moet rondkomen, zich in de verste verte niet kan voorstellen
hoe wij het begrip ‘onrechtvaardig’ dan wel invullen.
Hiermee is geen uitspraak gedaan over transparantie, responsabilisering, wederkerigheid en dergelijke. De Blijde
Boodschap van Pasen bevat daarvoor geen pasklare antwoorden. Maar misschien valt er wel iets uit af te leiden
over de basisattitude waarmee mensen in de debatarena treden.
Als onze samenleving de inhoudelijke cohesie kan vinden om op te veren en te reageren als ze in haar wezen wordt
geraakt, dan moet er ook op andere vlakken veel mogelijk zijn. We hebben als christenen daarbij ook onze eigen
verantwoordelijkheid.
Nog een deugddoende Paastijd, op weg tussen Pasen en Pinksteren !
Luk De Geest Dominic Verhoeven
voorzitter directeur
dE VEERKRaCht VaN EEN
samENlEViNG
p. 0465Nieuwsbrief
dE VOEtWassiNG
REflECtiE NaaR aaNlEidiNG VaN WittE dONdERdaG
De voetwassing van de leerlingen door Jezus
behoort tot de overgeleverde traditie en in vele
witte donderdagvieringen is er ook een voet- of
handenwassing voorzien. Daardoor is het ook
iets herkenbaars geworden, maar verliezen we
soms ook uit het oog hoe confronterend dit moet
geweest zijn voor Jezus’ leerlingen. Hij, de rabbi,
de meester, wast de voeten van zijn leerlingen !
Zijn leerlingen moeten zich op zijn minst
ongemakkelijk gevoeld hebben. De reactie van
Petrus liegt er trouwens niet op. ‘Geen denken
aan’. Hier hadden ze zich immers niet aan
verwacht. De voeten van de gasten wassen,
was het werk van de knechten, of van slaven.
En verwachtten ze tenslotte niet de Messias, die
de nieuwe koning zou zijn, die in voetsporen zou
treden van Salomon en David ? Ze hadden het er
onder elkaar wel eens over, wie de belangrijkste
onder hen zou zijn… En dan wil uitgerekend Jezus
hen de voeten wassen !
Dat God Liefde is, en Delen, en daardoor eigenlijk
tegengesteld aan Macht, was niet eenvoudig
te begrijpen. Slechts langzaam rijpt het inzicht.
Misschien eerder nog door het voorbeeld dan
door het woord. ‘Was mij dan maar helemaal’,
zal Petrus uitbrengen.
De voetwassing maakt zichtbaar hoe de almacht
van God concreet wordt in de machteloosheid
van de Liefde – een Liefde die ons te beurt valt,
waar we geen verdienste aan hebben. Genade.
God heeft ons zo lief gehad dat we niet anders
kunnen dan die liefde te beantwoorden door op
onze beurt onze naaste lief te hebben. ‘Doet ook
gij, zoals ik u heb voorgedaan…’
Toch is de bekoring van de macht nooit ver weg.
De verleiding om zelf Meester te spelen. Ook de
geschiedenis van de kerk zelf heeft voldoende
zwarte bladzijden, waar de verlokking van de
macht het haalde op de boodschap van het
evangelie. Waardoor de weg ook open lag voor
alle vormen van misbruik.
Met Pasen vieren we de verrijzenis, de triomf van
het leven over de dood. Maar het gaat niet om
een triomfalisme dat ons als kerk voor eens en
voor goed in pole position brengt. Het gaat over
de triomf van een man die sterft aan een kruis,
de triomf van een gebroken en gegeven leven. Wat
wij verkondigen is de dwaasheid van het kruis, zegt
Paulus. Stultitia Crucis. De dwaasheid van het kruis,
de machteloosheid van de liefde die alles overwint.
Laten we van die weg niet afwijken.
God heeft ons zo liefgehad dat wij niet anders
kunnen dan onze naaste lief te hebben. Daarin
ligt ook onze Caritasopdracht besloten. Maar ook
daar loert de verleiding soms om de hoek.
Wereldwijd zijn we met 165 Caritas-leden, zuster-
organisaties. Maar er zijn daar flink uit de kluiten
gewassen zussen bij, en hele frele kleintjes… Wie
aan de donor-zijde van het verhaal staat, beslist nu
eenmaal ook over de besteding van de middelen.
Laten we daarom zeer bewust stilstaan bij het
verhaal van de voetwassing. Wij staan ook maar
ten dienste van. Van de lokale caritasorganisaties
die aangewezen zijn op onze hulp. Van de
patiënten, bewoners en gebruikers, die op onze
dienstverlening een beroep doen.
Het is ons voorrecht om te kunnen helpen, te
kunnen geven, te kunnen ‘liefhebben’. Met die
maat van de liefde worden ook wij gemeten.
Zoals Zuster Emmanuelle het uitdrukte, niet
lang voor haar dood : ‘Als ik binnenkort bij God
aanklop, zal Hij mij niet vragen of ik wel voldoende
gebeden heb. Niet dat het niet belangrijk is, maar
het is niet dat dat Hij me zal vragen. Maar wat Hij
me zal vragen is : ‘Hebt ge voldoende liefgehad ?’
Daar gaat het hem om.
Hebben wij voldoende liefgehad ? Hebben wij
voldoende mensen de voeten gewassen ?
Het is een attitude, een levenshouding waartoe
Jezus ons op witte donderdag uitnodigt.
Hij heeft ons bij het Laatste Avondmaal niet alleen
het brood en de wijn gelaten, ter zijner gedacht-
enis, maar ook water, om elkaars voeten te
wassen. Laten we er voor ijveren dat deze bron
nooit opdroogt, maar dat ze ons leven als nieuwe
paas mensen mag blijven voeden !
p. 0565Nieuwsbrief
dE hEER is OpGEstaaN !
hij is WaaRlijK OpGEstaaN ! allEluja !Mogen we ons met deze paasgroet, waarmee christenen elkaar sinds heugnis begroeten in de paastijd, aangesproken weten om het beste van onszelf te blijven geven, om ons steentje bij te dragen opdat het verhaal van de opstanding en van Gods Rijk van Gerechtigheid dat ons hierin is toe gezegd, ook voelbare realiteit zou mogen worden voor zovelen die er nu nog van verstoken blijven.
Dankjewel, Gerda !
Eind maart nam Gerda Goeman afscheid van Caritas Vlaanderen, na bijna 30 jaar met
het huis verbonden te zijn geweest.
Gerda was al die tijd de steunpilaar voor alle juridische aspecten. Ze verzorgde de
coördinatie van de ISBIs en stond in voor de verslaggeving van de Raden van Bestuur
van Caritas Vlaanderen vzw en Caritas Hulpbetoon vzw. Ze was ook inhoudelijk sterk
betrokken bij de werking van Caritas Hulpbetoon, en trok ook mee de kar voor de
Werkgroep Armoede.
Gerda kweet zich met minutieuze nauwgezetheid en juridische accuraatheid van haar taken, en ze was dank zij haar staat
van dienst, ook mee het levend geheugen van Caritas. Maar ze was niet alleen een rots van een werknemer – waarop je
kan bouwen, zoals op Petrus. Gerda was ook een vriendelijke en zorgzame, warmhartige medewerker die zich om iedereen
bekommerde, niet in het minst om de nieuwe en jonge medewerkers.
beste Gerda,
We wensen je voor de toekomst het allerbeste.met nog vele jaren in goede gezondheid,met je man, kinderen en kleinkinderen.
Vrede en alle goeds
Dankjewel, Gerda!
p. 0665Nieuwsbrief
Caritas wErEldwijd
Wie Nepal zegt, denkt in eerste instantie aan de Himalaya, aan
de Mount Everest, aan Edmund Hillary en Tenzing Sherpa. Nepal
is het dak van de wereld. Voor wie wat ouder is, komen er ook
nog herinneringen bovendrijven aan de tijd toen de hoofdstad
Kathmandu ‘in’ was bij hippies, en het bereiken van ‘hogere
sferen’ niet onmiddellijk met het Himalaya-massief te maken had.
Nepal lijkt op de kaart een klein land, ingesnoerd als het is
tussen India en China. Toch is het vijf maal zo groot als België,
en telt het dertig miljoen inwoners, die samen 59 verschillende
talen spreken. In het laagland en de vallei van Kathmandu
overheerst het Hindoeïsme, naarmate men stijgt, neemt het
aandeel van de (Tibetaanse) Boeddhisten toe. Nepal herbergt
overigens het paleis waar de Boeddha opgroeide – in Lumbini,
in het Zuiden. Het aandeel van de christenen bedraagt enkele
procenten, waaronder om en bij de 7000 katholieken – bij
wijze van spreken één Vlaamse parochie, maar dan wel met
een hogere mate van wekelijkse mispraktijk.
Nepal heeft een rijke culturele traditie, maar is verder vooral een
arm land. Samen met Laos wordt het beschouwd als het armste
land in Azië. Veel Nepali hebben noodgedwongen hun land verlaten
en werken als gastarbeider in India of in de golfstaten, of hebben
de weg naar het Westen – en ook naar België - gevonden. Als
arbeider of als politiek vluchteling, want de gewapende politieke
strijd van de laatste decennia, die uiteindelijk resulteerde in de
afschaffing van de monarchie en het aan de macht komen van
de Maoïstische Partij stortte het al arme land gedurende lange
tijd in een politieke chaos, die nog steeds niet helemaal opgelost
is. De integratie van de opstandelingen in het regeringsleger is
nog niet afgerond, en ook het opstellen van een nieuwe (federale)
grondwet zal allicht niet afgelopen zijn tegen de vooropgestelde
deadline van begin mei.
Terzelfdertijd is het echter zo dat het land zelf een uitgebreide
groep van enkele tienduizenden vluchtelingen uit Buthan her bergt :
mensen van Nepalese origine, die in de vruchtbare valleien van
Buthan woonden, en daar aanvang van de jaren 90 uit werden
NEpal
VERGEtEN laNd tussEN juNGlE EN hOOGGEbERGtE
De laatste week van maart
brachten Michel Verhulst en
Dominic Verhoeven als voorzitter
en ondervoorzitter van Caritas
International een werkbezoek
aan Nepal, vergezeld van Joeri
Leysen, Asia Desk medewerker en
gestationeerd in Bangkok. Na een
kort bezoek in Delhi aan Caritas
India, dat in januari zijn 50ste
verjaardag had gevierd.
Enkele impressies
Geslaagde terugkeer:
van vluchteling tot kippenboer.
p. 0765Nieuwsbrief
Eco-toErismE
Het tweede project situeert zich in de Annapurna
Conservation Area. Zoals gezegd staat Nepal
vooral te boek als een toeristische bestemming,
maar de evolutie van de toeristische industrie
brengt mee dat de toeristen veelal de traditionele
paden links laten liggen, en met een 4 x 4 zo
snel mogelijk zo hoog mogelijk willen geraken.
De inkomsten uit toerisme zijn in deze vallei de
laatste jaren dan ook drastisch teruggevallen.
Toch beschikt de vallei over heel wat potentiële
troeven. Caritas International investeert hier in
de omvorming van de toeristische infrastructuur
en in de herwaardering van de oude paden. Op
een eco-vriendelijke manier wordt zo gewerkt
aan een opleving van het toerisme in de vallei,
zodat ter plekke tewerkstelling kan worden
gerealiseerd en minder mensen zullen moeten
uitwijken naar het buitenland. Ook voor dit project
wordt samengewerkt met een lokale partner,
CHESS. Door samen te werken met lokale
partnerorganisaties, slaagt Caritas Nepal erin
het eigen personeelsbestand beperkt te houden,
en geen logge strucuur te creëren.
verdreven. Opnieuw een illustratie van het feit dat
het grootste deel van de vluchtelingenstromen
nooit het westen bereikt, maar in de onmiddellijke
omgeving van het land van vertrek blijven hangen.
Verweg het grootste programma van Caritas Nepal
betreft de opvang van deze groep vluchtelingen,
voor wie voedselprogramma’s en onderwijs wordt
voorzien. Hier zijn we echter niet geraakt. Caritas
België is ook niet betrokken bij dit project.
community BasEd disastEr risk rEduction
Caritas International België heeft op dit moment
drie projecten lopen in Nepal. Een ervan situeert
zich in het zuiden van land, in de Terai, en heeft
betrekking op het versterken van de capaciteit
van de lokale gemeenschappen om voorbereid te
zijn op overstromingen en de impact ervan zoveel
mogelijk te beperken. In 2008 werd het land door
zware overstromingen getroffen. Er vielen weinig
menselijke slachtoffers, maar de gevolgen voor
de landbouw en de veestapel waren catastrofaal.
We werken enerzijds aan versteviging van de
oevers, maar ook aan een early warning system.
Caritas Nepal werkt hiervoor samen met een
lokale partner RERI.
Verblijfsaccomodatie: nog een weg te gaan...
Jong meisje uit de vallei van Lamjung:
later haar eigen thee-huis?
p. 0865Nieuwsbrief
VrijwilligE tErugkEEr
Het derde project tenslotte heeft betrekking op
vrijwillige terugkeer. Nepalezen die geen kans
maken om erkend te worden in België, keren
terug naar hun geboorteland, met een kleine
financiële bijdrage en met lokale begeleiding door
Caritas Nepal. In totaal zijn reeds meer dan 60
Nepali ingegaan op het aanbod van vrijwillige
terugkeer. In het overgrote deel van de gevallen
(op twee na) gaat het om geslaagde verhalen.
In Badralpur, in de Terai, bezochten we Gurung.
Hij keerde vorig jaar terug naar Nepal, en richtte
er met de bijdrage van 2200 euro (via europese
financiering), en met geld dat hij van familie kon
lenen, een kippenbedrijfje op met 3500 legkippen.
Met de opbrengst van de verkoop van de eieren
kan hij zijn familie, alsook de vrouw en de kinderen
van zijn overleden broer onderhouden en de
kinderen een degelijke opleiding geven. Gurung kan
rekenen op ondersteuning van Caritas Nepal, o.m.
voor zijn businessplan en voor verdere training.
Hij is trots op zichzelf, en op wat hij voor elkaar
gebracht heeft. In België had hij geen toekomst,
maar hij kijkt er niet met bitterheid naar terug :
hij heeft in België vooral leren werken, zegt hij, en
hij heeft er geleerd dat hard werken en investeren
loont. Dat brengt hij nu in praktijk.
***
Naast de eigen projecten die we samen met
Caritas Nepal hebben we ook nog enkele andere
projecten bezocht, onder meer in Kathmandu,
CPCS, Child Protection Centers and Services,
een project voor de opvang van straat kinderen
dat steun krijgt van de ‘Vrienden van Zuster
Emma nuelle vzw’. Wat begon alse een één-
mans initiatief met een klein huis voor de opvang
van enkele straatkinderen, is uitgegroeid tot
een bloeiende NGO met verschillende shelters
die voor honderden kinderen instaan. Er wordt
aandacht besteed aan zowel huisvesting, onder-
wijs als medische zorg. Bovendien worden de
jongeren ook weerbaar gemaakt, om alleen in de
maat schappij te kunnen overleven. Zo is er ook
een kinderraad, met gekozen afgevaardigden van
alle huizen en shelters.
We maakten tevens van de gelegenheid gebruik
om het partenariaatsproject Keta Keti te be-
zoeken. Ook dit is voornamelijk gestart als het
initiatief van één man, een bevlogen onderwijzer
die in de jaren tachtig aankwam in het afgelegen
bergdorp Melamchi – op 1700 meter - om er
nooit meer weg te gaan. Ook hier gaat het om
een gestage groei. De school die in omvang toe-
neemt (met internaat), en die onderwijs van hoog
niveau biedt, dat met sommige privéscholen uit
Kathmandu kan wedijveren. De medische post,
die er sinds enkele jaren is bijgekomen, en mo-
Zoals in zovele landen vormt ook in Nepal de gebrekkige
verkeersinfrastructuur een belangrijke hindernis voor economische vooruitgang.
p. 0965Nieuwsbrief
men teel de watervoorziening, waaraan de laatste
hand gelegd wordt.Keta Keti kan jaarlijks rekenen
op steun van de gelijknamige vzw uit België :
bevlogen landgenoten die tijdens een trekking
met de man in contact kwamen, waarbij de
vonk oversprong. Hoe succesrijk het verhaal van
Melamchi is, mag blijken uit het feit dat het dorp
groeit, terwijl andere dorpen uit de vallei in de
loop der jaren spookdorpen geworden zijn, én uit
het feit dat de school ook kinderen uit de vallei
aan trekt, die vaak vier uur moeten lopen om er
te geraken….
***
Nepal is een arm land, met een gebrekkige wegen-
infrastructuur, met een politiek weinig stabiele con-
text en met een veelal afwezige overheid, waar het
op sociale voorzieningen aankomt. Met Caritas
Nepal beschikken we echter over een gedegen en
ge dreven partner, met een kleinschalige aanpak en
zonder grote overheadstructuur.
De katholieke gemeenschap is klein, met 7000 ge-
lo vigen, grotendeels afkomdig uit o.m. India, maar
met een aantal congregaties die er de rugge graat
van uit maken. De laatste dag voor de terug reis be-
zoch ten we nog een kleine religieuze gemeen schap
die een huis voor AIDS-kinderen en –moeders runt.
Ofschoon er een grote tolerantie is ten opzichte
van religies, blijft waakzaamheid geboden. Enkele
jaren geleden werd er een aanslag ge pleegd tegen
een kerkgebouw. En bij het einde van de dienst van
Palmzondag, werd er nogal wat tijd besteed aan de
veiligheidsmaatregen voor de goede week. Maar
als we willen kiezen voor de armste landen, zijn we
in Nepal zeker op de juiste plaats !
Dominic Verhoevenondervoorzitter Caritas International
De CPCS-kinderraad:
participatie en verantwoordelijkheid in praktijk.
Voorkomen van overstromingen:
een taak voor de ganse gemeenschap.
p. 1065Nieuwsbrief
Terwijl de Hoorn van Afrika nog
altijd strijd voert tegen voedsel-
onzekerheid, kampen ook de
Sahellanden met ernstige voed-
seltekorten. Ten minste 5.7 miljoen
mensen hebben nu al voedselhulp
nodig. De voedsel tekorten zullen
het grootst zijn tussen mei en
oktober 2012, in delen van Burkina
Faso, Mali, Mauritanië, Niger,
Senegal, Tsjaad, Noord-Nigeria,
Noord-Kameroen en Gambia
droogtE, armoEdE, spEculatiE…
De situatie in de Sahel is des te alarmerend omdat het hier om de
armste landen van de wereld gaat. In de Human Developement
Index van de Verenigde Naties van 2011, die 187 plaatsen telt,
staat Niger op de 186ste, Tsjaad op de 183ste, Burkina Faso
op de 181ste, Mali op de 175ste en Mauritanië op de 159ste
plaats. Heel wat mensen hebben geen voorraad meer omwille
van onregelmatige regenval en slechte oogsten. Schaarste en
speculatie hebben de voedselprijzen de hoogte in gejaagd met
stijgingen tot meer dan 50%. Als er al eten op de markt te vinden
is, dan is dat onbetaalbaar. De koopkracht van een doorsnee
gezin is immers belachelijk laag in bovenvermelde landen.
Het geweld in het noorden van Mali bemoeilijkt daarenboven de
situatie. 82.000 Malinezen zijn gevlucht naar veiliger oorden in
eigen land, 90.000 mensen zijn de grens overgestoken naar
Mauritanië, Burkina Faso, Algerije en Niger. Weg van huis met
hun zeer beperkte middelen hebben ze het des te moeilijker
om te overleven.
sahEl:
dREiGENdE VOEdsElCRisis
solidaritEit
HEt caritasnEtwErk is VoorBErEid
Het Caritasnetwerk, dat kan rekenen op zijn lokale Caritaspartners, heeft al maatregelen genomen. De Werkgroep
voor de Sahel, waar ook Caritas International deel van uitmaakt, was bijeen in februari van dit jaar en heeft een
niet mis te verstane noodoproep gelanceerd aan alle Caritasorganisaties om de noodinterventieplannen van de
betrokken landen te helpen financieren.
In Niger, bijvoorbeeld, waar potentiëel tot 5,5 miljoen mensen bedreigd worden door de honger, zorgt CADEV-
Niger van maart tot juni voor cash-for-work en food-for-work activiteiten. Vanaf mei zullen zaaigoed en andere
landbouwproductiemiddelen verdeeld worden evenals veevoeder. Van juli tot september wordt er voedsel
uitgedeeld in afwachting van de nieuwe oogst. Voor de slachtoffers van het gewapende conflict in Mali die zich in
Niger bevinden, is er een urgentieprogramma dat voorziet in de distributie van voedsel, aanvoer van drinkbaar
water, en de installatie van toilet- en wasfaciliteiten.
Ondertussen wordt er ook verder gewerkt aan een gemeenschappelijke aanpak van het steeds terugkerend
probleem van de honger in de Sahel. Een analyse en een evaluatie van de aanpak in de verschillende betrokken
landen ligt aan de basis hiervan. De volgende thema’s zijn ondertussen door de werkgroep als prioritair naar
voren geschoven, willen we ervoor zorgen dat de getroffen bevolkingsgroepen beter gewapend zijn tegen
de droogte: alternatieven voor voedsel distributie en preventie van ondervoeding bij kin der en, promotie van
caritasInterna t iona l
p. 1165Nieuwsbrief
ecologische familiale land bouw bedrijfjes, water-
beheer en diversificatie van de inkomsten voor de
meest kwetsbare groepen.
IBAN BE88 0000 0000 4141 • BIC BPOTBEB1 • Van harte dank • Meer info: www.caritas-int.be
Strijd met ons tegen voedseltekorten in de Sahel
Caritas International vraagt met
aandrang asielzoekers aan de
grens niet langer op te sluiten en
de nodige maatregelen te nemen
om zoveel mogelijk hindernissen
op hun inburgeringparcours weg
te nemen wanneer ze hun statuut
hebben verkregen. Twee jaar
ervaring op het terrein leert dat
sociale begeleiding op maat een
sleutel is tot succesvolle integratie.
Wie in België aankomt via luchtverkeer kan asiel aanvragen bij
het verlaten van het vliegtuig. Wie niet over de nodige reis do cu-
menten beschikt wordt voor de duur van een versnelde asiel pro-
ce dure ondergebracht in een grenscentrum (gesloten cen trum
voor volwassenen, terugkeerwoningen van de Dienst Vreem de-
lingen zaken voor families met kinderen). Bij een posi tieve be slis-
sing moet betrokkene het centrum onmiddellijk ver laten.
bEGElEidiNG Op maat:
slEutEl tOt suCCEsVOllE iNtEGRatiE VOOR asiElzOEKERs diE iN EEN GEslOtEN CENtRum huN statuut VaN VluChtEliNG KRijGEN.
De erkende vluchteling of subsidiair beschermde, die vaak op dat moment pas voor het eerst contact heeft met
de Belgische samenleving, bevindt zich dan op straat zonder opvang, zonder sociaal netwerk, zonder begeleiding.
Zijn/haar integratietraject is een waar hindernissenparcours. Twee jaar van intensieve begeleiding van erkende
vluchtelingen en subsidiair beschermden die aangehouden werden aan de grens heeft heel wat problemen
blootgelegd bij o.a. het vinden van een woning, de inschrijving in de gemeente, de aanvraag tot bijstand bij een
OCMW, het aanleren van de taal, vrij verkeer als subsidiair beschermde.
In een zopas verschenen rapport vraagt Caritas International aan het beleid en de administratie om komaf te
maken met de juridische en administratieve disfuncties in deze context en rekening te houden met volgende
aanbevelingen die het integratieproces kunnen bevorderen:
• Geen systematische aanhouding van asielzoekers aan de grens
• Aanstelling van een instantie die verantwoordelijk is voor de in vrijheid gestelde personen
• Begeleiding bij het zoeken naar een woning, sensibiliseren van huiseigenaars
• Correcte toepassing van wettelijke wachttijden en respecteren van de rechten bij door OCMW’s en gemeentes
• Duidelijke regels over naamswijzigingen
• Sociale begeleiding op maat
Johanna Vanraes
U kunt het rapport inkijken op de website van Caritas International:
http://www.caritas-int.be/nl/hulp-aan-migranten/activiteiten/integratie-van-erkende-vluchtelingen.html.
p. 1265Nieuwsbrief
Na het Europees jaar van het vrijwilligers-
werk in 2011, staat 2012 in het teken van
het ‘actief ouder worden en de solidariteit
tussen de generaties’. Voor het Vlaams
Steun punt Vrijwilligerswerk was de studie-
dag die elk jaar in gericht wordt ter gelegen-
heid van de week van de vrijwilliger een
ideaal moment om dit thema op de agen da
te plaatsen. Dit gebeurde in samen werking
met de Vlaamse Ouderenraad.
Het thema dat de Europese Unie
dit jaar vooropstelt, is boeiend en heeft
heel wat te maken met vrijwilligers werk.
Daarom gaan we er in ons
tijdschrift graag wat nader op in.
We baseren ons hiervoor op de uit een zet-
tingen van Kathy Louagie, staf mede werker
Vlaamse Ouderenraad, Huib Hinne kint,
voorzitter commissie maat schap pe lijke
participatie Vlaamse Ou de ren raad en prof.
dr. Anja Declercq van Lucas.
waarom is Er EEn EuropEEs jaar oVEr actiEf oudEr wordEn gEkomEn?
Er is een sterke toename van het aantal ouderen in Europa. Dit
heeft te maken met de babyboomgeneratie die nu stilaan in de
leeftijdscategorie van de ‘ouderen’ terecht komt, maar zeker
ook met het feit dat de gezondheidszorg en de hygiëne sterk
verbeterd zijn, evenals het welvaartsniveau, allemaal factoren
die maken dat mensen gemiddeld langer leven.
Het groeiend aantal ouderen wordt te vaak gezien als een be-
dreiging voor de maatschappij, als een last. Maar, mensen leven
niet alleen langer, maar vaak ook langer in goede ge zond heid,
ouderen hebben heel wat ervaring en vaar dig heden. Daarom
biedt de vergrijzing ook een kans en is actief blijven op oudere
leeftijd ook een oplossing.
wat is actiEf oudEr wordEn?
Actief ouder worden heeft verschillende uitzichten. Het gaat om
• ouderen de kans geven om volwaardig deel te nemen aan
de samenleving,
• werkgelegenheid voor ouderen,
• ouderen de mogelijkheid geven om zich vrijwillig in te zetten,
• ouderen zelfstandig laten wonen door woningen, infra struc-
tuur, IT-toepassingen en vervoer aan te passen.
Om dit mogelijk te maken moeten aan ouderen meer kansen
gegeven worden om actief te blijven en zelfstandig te wonen.
doEl Van HEt EuropEEs jaar 2012
Met dit Europees jaar komt er vooral aandacht voor bewust-
making, is het de bedoeling om politici aan te zetten tot actie
en om een grotere samenwerking en solidariteit tussen de
generaties op gang te brengen.
2012 – EuROpEEs jaaR
VaN hEt aCtiEf OudER WORdEN EN dE sOlidaRitEit tussEN GENERatiEs
GEzondhEid & wElzijn
© Isabelle Pateer, Otherweyes
p. 1365Nieuwsbrief
waarde van mensen en biedt kansen om leer er va-
ringen op te doen en nieuwe vaardigheden te ont-
wikkelen. Vrijwilligerswerk stelt mensen in staat
om dingen te veranderen, zelfs op hoge leef tijd.
Vrij wil li gers werk creëert meer interesse in ander
vrij wil ligers werk, het geeft zin om meer te doen.
Kor tom, vrijwilligerswerk verbetert de gezond heids-
toe stand en het welzijn van mensen!
Ouderen hebben heel wat troeven in handen op
ge bied van vrijwilligerswerk. Zij hebben levens er va-
ring en beschikken vaak over heel wat maat schap-
pe lijke competenties. Zij zijn beschikbaar, mees tal
overdag, wat voor veel vrijwilligerswerk be lang rijk
is. Zij zijn vooral goed in het omgaan met generatie-
genoten, de groep die ook veel be hoefte heeft aan
vrijwilligerswerk en vrijwillige inzet.
We geven graag nog enkele cijfers mee.
Gemiddeld 17% van de 55-plussers zetten zich in
Vlaanderen in gedurende 5 à 6 uren per week. In
de leeftijdsgroep van 55 tot 64 jaar is dat 24,7%,
van de 65- tot 74-jarigen engageert 17,9% zich als
vrijwilliger en bij de 75-plussers is dit nog 12,6%.
Dit betekent dat meer dan 200.000 ouderen zich
meer dan 5 uur per week inzetten gedurende
ongeveer 40 weken per jaar. We spreken bijgevolg
van 40 miljoen uren vrijwilligerswerk!
Laat ons de economische meerwaarde daarvan
toch niet onderschatten.
En nog een belangrijk aandachtspunt. 17% van
de 55-plussers doet vrijwilligerswerk, maar even-
veel mensen geven aan dat ze ook wel vrij willigers-
werk zouden willen doen als het hen zou gevraagd
worden. Er is dus echt nog wel een poten tieel aan
vrij willigers beschikbaar. Ook als de pensioen leef-
tijd zal verhogen in de volgende jaren, betekent
dit dat er nog altijd een groot aantal mensen aan-
spreek baar is om vrijwilligerswerk te doen.
De beste manier om vrijwilligers te vinden is nog
altijd de mensen persoonlijk aanspreken. Dit houdt
een opdracht in voor alle vrijwilligers en profes sio-
nelen die actief zijn in het vrijwilligerswerk: spreek
mensen aan in uw omgeving. Informeer naar hun
interesses en stimuleer hen om een gepast vorm
van vrijwillige inzet te vinden.
Liliane KrokaertCoördinator Present Caritas Vrijwilligerswerk vzw
Bij de lancering van het jaar lag de nadruk vooral
op de arbeidsparticipatie, maar wij – de vrij wil li gers-
organisaties – willen ook het belang van het vrij wil li-
gerswerk daarin benadrukken.
actiEf oudEr wordEn in BElgië
In België werd de lancering van het Europees jaar
gehouden op 7 maart 2012 in Brussel.
Dit Europees jaar is voor België erg belangrijk, want
ook in België stijgt de levensverwachting aanzienlijk,
is er de babyboomgeneratie en komt daarbij nog
het da len de geboortecijfer, waardoor de vergrijzing
sterk toe neemt.
Op gebied van tewerkstelling voor ouderen kent
België een flinke achterstand binnen Europa. Ac tieve
participatie van ouderen in de samen leving, ouderen
betrekken bij beslissingen die hen aan gaan is in ons
land een belangrijk werkpunt. Ook de aandacht voor
de levenskwaliteit van de ouder en en voor de op-
ti ma lisatie van hun gezond heid en welzijn is een
be lang rijk item. De eigen bij drage van de ouderen
moet daarin voldoende be klem toond worden.
VrijwilligErswErk als ElEmEnt Van actiEf oudEr wordEn
Vrijwilligerswerk is een manier om de betrokken-
heid van ouderen in de samenleving te verhogen.
Vrijwilligerswerk op oudere leeftijd bevordert de
sociale inclusie van ouderen. Het verhoogt de
levens kwa li teit van alle generaties. Vrijwilligerswerk
heeft posi tieve effecten op ouderen: het geeft een
betere sub jectieve welzijnsbeleving en een gro-
tere zelf waardering. Vrijwilligerswerk zorgt er voor
dat het sociale netwerk van mensen uit breidt,
het geeft het gevoel dat je iets kan bete kenen
voor anderen wat belangrijk kan zijn bij het be-
ëin digen van de beroepsloopbaan of bij het weg-
val len van een aantal zorgtaken voor kinderen en
klein kinderen. Vrijwilligerswerk versterkt de eigen-
Meer informatie over het Europees jaar: Website Europa: http://europa.eu/ey2012/ey2012.jsp?langId=nl Website België: http://www.beactive2012.be/
p. 1465Nieuwsbrief
Wilt u aNdERs OudER WORdEN?
Met allerhande onderzoek probeert men een zicht
te krijgen op de vergrijzing en de gevolgen hiervan.
Hangt er een zwaard van Damocles boven onze
hoofden en durven alleen ultra-optimisten dit een
uitdaging noemen? Of zullen we via innovatie en
creativiteit ook deze wending in de maatschappij
kunnen opvangen?
cEra-projEct ‘andErs oudEr wordEn’
CERA besliste niet bij de pakken te blijven zitten en
startte het project ‘Anders ouder worden’. Via dit
project wil CERA innoverende projecten voor kwets-bare ouderen ondersteunen. De pro jecten moeten vertrekken vanuit zorg op maat en tege moet komen aan de
tendens van een verschuiving van residentiële zorg naar klein schaliger voor zie ning en en zorg in de samenleving.
Present Vrijwilligerswerk vzw was meer dan ge ïn te res seerd om de eigen expertise in dit project te laten in
passen. Deze expertise ligt niet op het terrein van de thuiszorg, maar wel op het terrein van vrijwilligerswerk:
anders ouder worden door de inzet van vrijwilligers in een woonzorgcentrum. Resi den ti ële zorg zal altijd nodig
blijven dus ook daar moet nagedacht worden over het opti ma li se ren van de menselijke zorg voor de be woner.
Vrij wil ligers kunnen, mits aan enkele voor waarden vol daan is, partners zijn binnen dit nieuwe zorg gebeuren.
EEn VEEl tE langE titEl
Naast zeven andere projecten, werd Present vrij wil li gers-
werk vzw geselecteerd met het project: de kwaliteit ver be te-
ren van het vrijwilligerswerk in de residentiële ouderen zorg
door degelijke vorming en ondersteuning van de vrij wil li gers-
verantwoordelijken. We kregen het niet korter ge zegd: elk
element van de titel is belangrijk.
Present wil immers aan de bel trekken, voor het een alarm-
bel wordt. We willen directies en besturen - van woon zorg-
centra in de eerste plaats, maar ook van andere zorg voor-
zien ing en – zo graag van het volgende overtuigen: een kleine
investering in een vrijwilligersbeleid levert een win-win situatie
op voor de voorziening en voor de vrijwilligers.
Vrijwilligers inzetten is kiezen voor:
o Een warme voorziening waar plaats is voor de mens achter de bewoner
o Het inbedden van het woonzorgcentrum in de lokale gemeenschap door het binnenbrengen van de buiten-
wereld in de voorziening
De tijd en inzet van vrijwilligers maken meer mogelijk: ze zijn extra hart en handen!
© Isabelle Pateer, Otherweyes
p. 1565Nieuwsbrief
Een voorziening die investeert in de vrij wil li gers wer-
king bereikt een echte meerwaarde. Er gaat geen
tijd verloren aan spanningen, geschillen of on dui-
de lijk heden. Elke vrijwilliger doet de taak die hem
of haar het meest ligt. Tevreden vrijwilligers zijn de
beste ambassadeurs van een voorziening. Dit is
niet alleen belangrijk voor de goede naam van de
voor ziening maar dit zal er ook voor zor gen dat de
rekrutering van de vrijwilligers ge mak ke lijker ver-
loopt. Mond-tot-mondreclame is de beste reclame.
Binnen het CERA-project werkt Present twee pistes
uit om dit resultaat te bereiken. Enerzijds vor ming
en ondersteuning voorzien specifiek voor de vrij wil-
li gers verantwoordelijken in ouderenzorg en ander-
zijds het sensibiliseren van directies en besturen.
VORMING van vrijwilligersverantwoordelijken
Present wil vanuit zijn deskundigheid de lokale vrij-
willigersverantwoordelijken in ouderenzorg op lei-
ding en begeleiding aanbieden, zodat zij over de
nodige vaardigheden beschikken om het vrij wil li-
gers werk in hun voorziening te organiseren. Het
is im mers geen evidente taak. In bijna alle ge vallen
neemt een personeelslid de coördinatie van de
vrijwilligers bij zijn of haar andere taken. Meestal
is er maar één vrijwilligersverantwoordelijke in een
woonzorgcentrum en een opleiding om mensen te
coachen hebben ze meestal niet gehad. Nochtans
is het coachen van mensen die zich belangeloos
inzetten net extra moeilijk.
Via diepte-interviews met vrij wil li gers ver ant woor de-
lij ken tastte Present in 2010 de realiteit af. Waar
liggen de succes factoren en de knelpunten? Uit
deze in for ma tie haalden we de thema’s voor de
vor ming. In 2011 organiseerden we een vorming
over com mun i ca tie: enerzijds met de individuele
vrij wil liger, bijvoorbeeld over het voeren van moei-
lij ke gesprekken waar heel wat vaardigheden bij
komen kijken. Maar anderzijds ook met de groep
vrij wil li gers, bijvoorbeeld tijdens overlegmomenten.
In het najaar zochten we naar de plaats van de
vrijwilligerswerking in een woonzorgcentrum: het
belang van een goede organisatie en van het uit-
schrijven van een gedragen visie, communicatie
naar collega’s en directie toe, opkomen voor jezelf
en voor je functie, enz. Selectie en evaluatie van
vrij wil li gers zijn de thema’s van de vormingen in
2012 (www.presentweb.be: vormingskalender).
SENSIBILISEREN van directies en besturen
Begin 2011 startten we ook het tweede luik van
het project, het sensibiliseren van directies en
besturen. We beslisten een mailingcampagne uit
te werken, waarin we zo krachtig mogelijk onze
argumenten op tafel gooiden. Het Europees jaar
voor het vrijwilligerswerk 2011 was een goede
gelegenheid om deze mailing te kaderen. Dit zijn de
vijf tips die we verspreid over het jaar opstuurden
naar directies en besturen van woonzorgcentra:
• Tip 1: Een vrijwilligersverantwoordelijke, waarom?
• Tip 2: Visie op vrijwilligerswerk, waarom en hoe?
• Tip 3: Vrijwillig is niet gratis.
• Tip 4: Wat zegt de wet?
• Tip 5: Directeur, wat is uw rol?
Vrijwilligers inzetten is niet gratis. De nood-
zakelijke investering houdt in:
o een visie op vrijwilligerswerk uitschrijven
en iedereen, elk personeelslid en elke vrij-
williger, informeren over deze visie en ver-
wachten dat ze deze uitdragen. De vrij-
wil li gers werking zal niet goed draaien als
niet elk personeelslid bereid is vrijwilligers
te betrekken. Elk personeelslid dat samen-
werkt met een vrijwilliger moet zijn of haar
rol hierin ten volle beseffen.
o Een vrijwilligersverantwoordelijke aan duiden
en deze tijd en middelen geven om de vrij-
wil li gers te rekruteren, selecteren, be ge lei-
den, eva lu eren, bezielen en be danken. De
vrij wil li gers ver ant woor de lijke coördineert de
vrijwilligerswer king, de collega-personeels-
leden sturen de vrij wil li gers in hun afdeling
rechtstreeks aan.
o De vrijwilligers erkenning geven door een wel-
ge meend dank je wel, ook vanuit de directie.
De sterkte van dit vormingsaanbod ligt zeer dui-
de lijk in de specialisatie, aangezien het volledig
is toe ge spitst op vrijwilligersverantwoordelijken
in de sec tor van de ouderenzorg. Daardoor zijn
con text en casussen voor de deelnemers heel
her ken baar.
Deze tips kan u nog bekijken op de website
van Present: www.presentweb.be: Tips voor
een goed draaiende vrijwilligerswerking.
p. 1665Nieuwsbrief
tot slot
Present is er van overtuigd dat een goede vrij-
wil li gers werking een enorme meerwaarde kan be-
te kenen voor ouderen in een woonzorgcentrum.
Naast de nodige zorg die door het personeel ge-
geven wordt, kunnen vrijwilligers net iets meer
aandacht en tijd geven aan de individuele per-
soon. Maar de kwaliteit van vrijwilligerswerk is
niet ge ga ran deerd. Om het vrijwilligerswerk in
goede banen te leiden, is er nood aan een ver ant-
woor de lijke die op zijn beurt wordt ondersteund
en ‘gevormd’. Daarom hebben we ingezet op dit
project. In de hoop directies warm te maken voor
de meer-waarde van vrijwilligerswerk en hen te
overtuigen van de nood aan investering in een goed
vrijwilligersbeleid en onderwijs in de hoop dat we
via het vormingsaanbod op maat de vrij wil li gers-
ver ant woor de lijken ondersteunen bij en sterken
voor het kwaliteitsvol coachen van vrijwilligers.
Lieve CoorevitsProjectmedewerker Present en Project-
medewerker vrijwilligerswerk Caritas Vlaanderen vzw
zORGtEams (VER)lEidEN tOt lEREN:
Wat KuNNEN WE lEREN VaN VOEtbaltEams?
Zorgteams leveren een belangrijke bijdrage aan de
kwaliteit van de zorg. Onder een team, verstaan
we een groep van individuen met de gedeelde ver-
ant woor de lijk heid voor het halen van be paalde
resul taten, waarbij ze elkaar nodig hebben. Goed
func tio ne ren de teams resulteren in snellere, beter
toegankelijke en meer patiënt-/cliënt gerichte zorg.
Te ge lij ker tijd worden zorg in stel lingen voortdurend
uit ge daagd om hun dag dage lijkse praktijken aan te
passen aan maat schap pelijke, politieke en we ten-
schap pe lijke ont wik ke lingen. Zoals elk organisme
zich aan past aan een ver anderende omgeving,
is het voor elke or ga ni satie van belang constant
te inno veren. Team leren is dé facilitator van deze
inno va tie. De op los singen van vandaag kunnen de
pro ble men van morgen zijn; de enige constante is
ver an de ring.
In de zorg wordt het ‘zorgproduct’ gerealiseerd
door intensieve samenwerking tussen uit een lo pen-
de specialismen. Zorgkundigen, artsen, ver pleeg-
kundigen, apothekers, technici, balie mede wer kers,
paramedici en tal van anderen maken deel uit van
p. 1765Nieuwsbrief
talloze zogenaamde ‘zorgketens’. Om goede en veilige
zorg te kunnen realiseren, is de uitdaging daarbij om
alle verschillende ac ti vi teiten goed op elkaar af te
stemmen. De keten rond de gebruiker is immers zo
sterk als de zwakste schakel. Maar dezelfde keten
wordt een stuk sterker wanneer schakels elkaar
onder ling kunnen ver sterken. Een zorgketen kan zo
een ‘vangnet’ vormen voor menselijke fouten en on-
zorg vul dig heid. De investering in teamwerk en team-
leren valt in het niets vergeleken met de ma ter iële
en niet-materiële kosten van ineffectieve zorg or ga-
ni sa ties. Veel ondoelmatigheid in de zorgverlening
heeft immers zijn wortels in samenwerking en
communicatie.
Lerende teams onderscheiden zich van andere
teams doordat zij hun leren bewust organiseren,
kennis met elkaar delen en gebruiken in hun da ge-
lijkse praktijk. Mensen leren voortdurend als ze aan
het werk zijn. Vaak is dit een onbewust proces. In
een team kan het werk alleen maar goed uitgevoerd
worden, als het als team wordt uitgevoerd en de
mensen zich daarbij bewust zijn van hun onderlinge
afhankelijkheid. Individueel leren staat dan in dienst
van het team en de organisatie. Door teamleren blijft
de organisatie zich ontwikkelen en neemt de kans op
duurzaamheid van de verandering toe. Teamleren is
krachtiger dan individueel leren, vergroot de kans op
het beklijven van het geleerde en draagt zo bij aan
duurzaamheid van verandering.
We onderzoeken wat we kunnen leren van voet-
bal teams: hoe spelen zorgteams de bal vlot rond?
1. Creëer ruimte
Zoals een trainer cruciaal is voor de ontwikkeling
van een sterke voetbalploeg, is het vooral de direct
leidinggevende die invloed heeft op de rand voor waar-
den die leiden tot teamleren. Je doet dat allereerst
door ruimte te creëren. Maak tijd vrij om te leren/
te trainen. Gebruik je opleidings- en adviesbudget
om je team te inspireren en kennis en vaardigheden
te ver groten. Dat kan ten koste gaan van andere
pro jec ten, maar zal zich dubbel en dwars uitbetalen.
Team leren zal leiden tot allerlei goede ideeën en de
vaar dig heid deze als team vlot uit te voeren.
2. Investeer in de persoonlijke training en effectiviteit van medewerkers
Train je spelers! Doe een deel van die investering
in persoonlijke vaardigheden van de teamleden.
Team leren vraagt vaardige communicatie. Over de
inhoud van het werk, natuurlijk, maar ook over de
communicatie zelf. Hoe vraag je door zonder nog
een oordeel te hebben? Ben je in staat diverse
interpretaties naast elkaar te laten bestaan? Wat
is het effect van suggestieve vragen en hoe kun je
dat voorkomen? Leer je collega’s de interactie in
de groep waar te nemen en daarop constructief te
reflecteren?
3. Pas nieuwe vormen van leren toe
Voetbalteams trainen meer dan dat ze wedstrijden
spelen. Train samen met je team; zoek samen met
je team naar nieuwe vormen. Experimenteer met de
toe passing ervan en zet ze in waar je dat als team
verder helpt. Soms is een simpele vorm al voldoende.
Voer bijvoorbeeld een dagopening in waarin je een
15 minuten uitwisselt over wat je gisteren hebt
gedaan, vandaag gaat doen en waar je tegenaan
loopt. Het leidt meteen tot meer teamgeest door
het inzicht in elkaars werk en problemen. Je zult
zien: vrij snel daarna gaan collega’s elkaar aanvullen
en helpen. Ga tijdens het afdelingsoverleg eens
anders zitten, rouleer het voorzitterschap en maak
ruimte voor een reflectie in de vorm van case clinics
of intervisie.
4. Houd rekening met het grotere geheel
Het spel speelt zich af binnen de witte lijnen; binnen
de beperkingen zijn de mogelijkheden onbeperkt. Je
bent onderdeel van een groter systeem waar op je
© Isabelle Pateer, Otherweyes
p. 1865Nieuwsbrief
je moet verhouden. Zitten je mensen op meer dere
locaties - zorg dat ze elkaar desondanks ont moeten.
Ervaren de medewerkers onderling geen ge meen-
schap pelijk belang, leg dan samen het ge meen-
schap pelijke belang bloot. Droom samen over de
toe komst, bedenk een metafoor over hoe je je team
binnen 2 jaar ziet.
5. Richt je op doelen en resultaten
Een stapje terugdoen, om een schot op het doel
af te vuren! Een organisatie richt zich op doelen en
resultaten - doe in teamleren hetzelfde. Wanneer zijn
onze gebruikers tevreden? Bespreek een probleem
uit het werk. Oefen bijvoorbeeld in het teamoverleg
Bron:
www.teamworkindezorg.nl
opperdiep.wordpress.com
Zie ook: www.teamleren.be
Namens het team van VOCA Training & Consult:
Roeland BROECKAERT
consultant
roeland.broeckaert@voca.be
Interleuvenlaan 15b – 3001 Heverlee
Tel. 016 40 41 01
Fax 016 24 53 35
info.voca@voca.be
www.voca.be
hoe je met familie van bewoners/patiënten om-
gaat of hoe je een ‘slechtnieuws-gesprek’ voert. De
vaardigheid daarnaast te reflecteren op de com-
mun i ca tie en interactie oefen je door daar bewust
af en toe uit te stappen.
Voor het implementeren van teamleren is een im-
ple men tatie- of stappenplan niet genoeg. Misschien
kun je zelfs wel zonder. Door binnen je team ruimte
te geven om te leren van elkaar en hoe je als team
functioneert, je te trainen in persoonlijke effectiviteit
en je daarbij vooral te richten op de doelen, effectief
gedrag en de resultaten die dat tot gevolg heeft,
wordt teamleren een manier van werken en zo on-
gemerkt een deel van een cultuur gericht op leren.
Wil je zelf aan de slag om je persoonlijke effectiviteit te verhogen om van jouw team een krachtig
‘dreamteam’ te maken? Als je partner in duurzaam opleiden, trainen en ontwikkelen zoeken we samen
met jouw wegen om het leervermogen in je organisatie verder te ontwikkelen, werken we zowel met
groepen als met individuen én geven we de professionalisering van je organisatie mee vorm van
management tot zorg- en samenwerkingsprocessen.
Wij kunnen naar je toekomen: in een kennismakingsgesprek verbinden we jouw en onze kennis tot een leer-
traject. Daarna gaan we aan de slag en evalueren we samen met jou. Omdat wij ook graag van je leren.
Of je komt naar ons: een deel van onze trainingen en opleidingen kan je volgen via de formule ‘open aanbod’.
Meer informatie over ons aanbod vind je op onze website: www.voca.be
p. 1965Nieuwsbrief
hEt VuuR dElEN:
bEstuuRdERsaVONdEN 2012
cEntraal tHEma is samEnwErkEn
Waarom zouden we als bestuurders van welzijnsvoorzieningen
kiezen voor samenwerking? Welke rol kunnen we als bestuurders
spelen in het kader van samenwerking? Welke meerwaarde
creëert samenwerken voor uw welzijnsvoorziening? Welke
ondersteuning verwacht u van het Vlaams Welzijnsverbond in
dit kader? … Vragen waarover we graag met u in dialoog gaan.
waar En wannEEr?
o 17 april 2012: Fabriekspand,
Veldstraat 59, 8800 Roeselare
o 12 juni 2012: Provinciale Hogeschool Limburg,
Elfde Linie straat 23a, 3500 Hasselt
o 11 september 2012: KU Leuven,
Hertogstraat 178, 3100 Heverlee
o 25 september 2012: ALM,
Filip Williotstraat 9, 2600 Berchem
o 9 oktober 2012: Vormingscentrum Guislain,
Jozef Guislainstraat 43, 9000 Gent
De bestuurdersavonden 2010-2011
van het Vlaams Welzijnsverbond werden
fel gesmaakt door de bestuurders van
de voorzieningen. Uit de evaluatie blijkt
dat de bestuurders net appreciëren
dat er infomomenten / vorming
gericht specifiek naar de bestuurders
plaatsvinden. De raad van bestuur van
het Vlaams Welzijnsverbond besliste
om het initiatief in 2012 te herhalen.
We bieden een ander programma aan
zodanig dat de bestuurders die bereikt
werden in 2010-2011 het interessant
vinden om in te spelen op het aanbod.
We rekenen erop dat zij mond-aan-mond
reclame bieden bij collega-organisaties.
Bestuurder, U bent welkom op één van
onze bestuurdersavonden!
programma
18.30u Onthaal met broodjes
19.00u Verwelkoming door Jan Renders, algemeen voorzitter Vlaams
Welzijnsverbond
19.10u Samenwerken in beeld
19.20u Samenwerken: een bewuste keuze van de raad van bestuur, door Jan Verbanck, trainer-consulent
bij VOCA, training & consult
19.55u De opportuniteiten van samenwerken, door Frank Cuyt, algemeen directeur van het Vlaams Welzijnsverbond
20.30u In dialoog met collega-bestuurders o.l.v. de sectorcoördinatoren Diane Serneels en Jan Bosmans
21.00u Syntheseverslag uit de dialooggroepen en vraagstelling aan de inleiders Frank Cuyt en Jan Verbanck
21.15u Receptie met mogelijkheid tot netwerking
22.00u Einde
Inschrijving
De deelname is gratis, maar u dient zich wel in te schrijven.
U kan zich inschrijven via onze website: www.vlaamswelzijnsverbond.be of stuur een mailtje naar bestuurders-
avonden@vlaamswelzijnsverbond.be. Dit initiatief staat open voor alle bestuursleden van de aangesloten voor-
zieningen van het Vlaams Welzijnsverbond.
INFO: Linda Beirens, tel. 02 507 01 31
p. 2065Nieuwsbrief
De beroepsvereniging voor katholieke pastores in de gezond heids- en welzijnszorg organiseert op zaterdag 2 juni
haar tweede congres en algemene ledenvergadering. Het voor middag programma is voor alle geïnteresseerden
toegankelijk. Inhoudelijk wordt er dit keer gefocust op de vraag of de zorg voor de zorgenden – collega’s,
verpleegkundigen, opvoeders, artsen,… – een taak is voor de pastor. We laten twee pas tores en een directeur aan
het woord om deze vraag te ver helderen, en er vanuit verschillende perspectieven op te ant woorden. Madeleine
Burghoorn is pastor in het AZ Sint Trudo te Sint Truiden. Zij is als pastor ook vertrouwenspersoon binnen de
voorziening. Ria Vercamer is pastor in het DVC Heilig Hart te Deinze, waar de zorg voor collega’s specifiek in
haar takenpakket geformuleerd is. Hendrik Devriendt is directeur van het WZC Sint Jozef te Ruiselede. Na deze
drie getuigenissen volgt een panelgesprek waarvoor ook Dominiek Lootens als vormingswerker en Mgr. Johan
Bonny als bisschop zijn uitgenodigd. Het gesprek wordt gemodereerd door Anne Vandenhoeck. In de namiddag
volgt dan de algemene vergadering, die enkel voor leden toegankelijk is. Er zal voldoende tijd voorzien worden
om de werking van de raad van bestuur en de reeds afgelegde weg voor te stellen. Er worden ook voldoende
mogelijkheden geboden om verduidelijkende vragen te stellen of opmerkingen te formuleren.
We kunnen nu al een tipje van de sluier lichten over hoe het staat met de tien prioritaire doelstellingen die
vorig jaar door de adviesraad opgelijst zijn voor de raad van bestuur. In het najaar van 2011 werd deze lijst
gereduceerd tot zes werkvelden :
1. Bescherming van het beroep en ijveren voor een wettelijk statuut;
2. ontwikkelen van een deontologie van de pastor;
3. ontwikkelen van normen voor het aantal mandaten voor pastores per patiëntengroep;
4. nadenken over de inhoud van het beroep in verhouding tot andere levensbeschouwingen;
5. een duidelijke omschrijving nastreven van de verhouding tussen de zendende instantie en de feitelijke werkgever;
6. bijdragen aan de visibiliteit en aantrekkelijkheid van het beroep!
Voor elk van deze werkvelden werd een ‘taskforce’ opgericht, bestaande uit enkele bestuurders. Bedoeling
van deze werkgroepen is dat ze een stevig dossier ontwikkelen rond de doelstellingen, en dat ze voorstellen
formuleren aan de raad van bestuur.
De eerste doelstelling – de bescherming van het beroep en het ijveren voor een wettelijk statuut – is meteen
de grootste uitdaging. Het moge duidelijk zijn dat dit niet op één, twee, drie geregeld kan worden. Bovendien
zijn de andere doelstellingen van belang om een statuut te kunnen verwerven. Zo moet er bijvoorbeeld een
adequate en juiste normering uitgedokterd worden voor het aantal mandaten per patiëntengroep; en om dit te
kunnen verwezenlijken hebben we nood aan een goed systeem van taakregistratie. Enkel wanneer we een goed
zicht hebben op de pastorale taken op bijvoorbeeld een oncologische afdeling van een ziekenhuis kunnen we
bEROEpsVERENiGiNG VOOR KathOliEKE pastOREs
zORG VOOR dE zORGENdEN
EEN pastORalE COmpEtENtiE?
KErK & samEnlEvinG
p. 2165Nieuwsbrief
‘spiritueel zorgverlener’, een algemene en neutrale
benaming voor het beroep. Bovendien is deze
benaming internationaal gezien de meest courant
gebruikte term. Wanneer we dus naar de overheid
stappen met een vraag om erkenning, zal dit een
vraag om erkenning van het beroep spiritueel
zorgverlener zijn. Zover zijn we echter nog niet. Er
is nog veel voorbereidend werk aan de winkel. Met
betrekking tot de zesde doelstelling – bijdragen aan
de visibiliteit en de aantrekkelijkheid van het beroep
– organiseert de beroepsvereniging bijvoorbeeld
een ‘dag van de pastor’ op 15 oktober, de maand
van de spiritualiteit.
Meer informatie over de beroepsvereniging,
en over het congres op 2 juni vindt u op www.
pastoralezorg.be.
Pieter Vandecasteele
Stafmedewerker Pastoraal en Identiteit
een adequate normering en personeelsbezetting
voorstellen. Hetzelfde geldt voor een afdeling voor
dementerende ouderen in een woonzorgcentrum,
of voor een palliatieve eenheid. De verschillende
doelstellingen zijn dus onderling sterk verbonden.
Het werken aan een wettelijk erkend statuut voor de
pastor roept meteen ook een andere vraag op: is het
wel mogelijk – of wenselijk – om te werken aan een
statuut zonder de vertegenwoordigers van andere
godsdiensten en levensbeschouwingen in dit proces
te betrekken? En spreken we over het statuut van
de pastor, of gaan we op zoek naar een algemene
benaming voor het beroep? De raad van bestuur
kiest resoluut voor samenwerking met collega’s
van andere godsdiensten en levensbeschouwingen.
Daarom gebruiken we in dit verband ook de term
Sinds enkele maanden is Caritas Vlaanderen vzw ook
aanwezig op de sociale netwerksite Facebook. Via deze
weg willen wij u nog beter en sneller op de hoogte
brengen van onze werkzaamheden. Daartoe zullen onze
medewerkers regelmatig korte nieuwsberichten of
links naar interessante teksten online plaatsen, zodat
u deze eenvoudig en ge makkelijk kan terugvinden. Al
wat u hoeft te doen, indien u een Facebookprofiel hebt,
is onze pagina te ‘liken’, zo krijgt u al onze berichten
rechtstreeks op uw newsfeed. Mocht u nog niet
aanwezig zijn op deze netwerksite, is dit misschien dé
aanleiding om ook lid te worden!
Trouwens, achter de schermen wordt ook druk gewerkt
aan een nieuwe website, waarop u een uitgebreider
pakket informatie zal kunnen terug vinden, duidelijk en
makkelijk te bereiken.
Onze Facebooklink:
http://www.facebook.com/caritasvlaanderen.Onze website: http://www.caritas.be
CaRitas VlaaNdEREN VzW Op faCEbOOK
p. 2265Nieuwsbrief
WORld ClEaNup 2012-CampaGNEWorld Cleanup is een wereldwijde actie tegen zwerfvuil, waar miljoenen inwoners uit meer dan 80 landen aan
deelnemen. Onder de naam Let’s Do It Belgium, trekt ook België dit jaar op 22 september ten strijde tegen
rondslingerend afval op de straat, in je buurt, op het strand of in het bos. In hetzelfde weekend ruimen ook de
Fransen, Duitsers en Nederlanders hun zwerfvuil op.
Let’s Do It Belgium wordt volledig georganiseerd door vrijwilligers. Vlamingen, Walen én Duitstaligen slaan de
handen in elkaar voor een zwerfvuilvrij België. Het doel van de actie is om in heel Vlaanderen, Brussel en Wallonië
op 1 dag tijd alle zwerfvuil te verwijderen Daarvoor hebben we vrijwilligers nodig, véél vrijwilligers. In andere landen
mobiliseert deze actie 10 tot 15% van de bevolking. Dit moet ook in België kunnen.
Caritas in België viert in 2012 zijn 80-jarig bestaan.
De fototentoonstelling ’80 Jaar Caritas in België’, met foto’s
van Isabelle Pateer en Jan Bierkens, brengt de werkvelden van
Caritas in beeld.
In 2009 maakte Isabelle Pateer (www.isabellepateer.com),
in opdracht van Caritas Vlaanderen vzw, een uitgebreide foto-
reportage in de gezondheids- en welzijnssector (voor zien ingen
van de VZW Emmaüs), het vrijwilligerswerk (Present en Joka)
en de opvang van asielzoekers (Caritas International).
Jan Bierkens (www.janbierkens.com) reisde in 2007 naar
Centraal-Afrika, waar hij in opdracht van Caritas Inter na tio nal
de projecten fotografeert in Ethiopië, DR Congo en Burundi.
Een jaar later wanneer de Indiase staat Bihar wordt geteisterd
door één van de zwaarste overstromingen in een eeuw tijd,
is hij opnieuw ter plaatse om het harde werk van Caritas
International gedurende enkele weken in beeld te brengen.
De foto’s worden in de loop van 2012 op verschillende locaties
tentoongesteld worden.
Meer informatie hierover in de komde edities van de Caritas
Nieuwsbrief en via www.caritas.be.
80 jaaR CaRitas
iN bElGië
aanKondiGinGEn
U kan alvast terecht op volgende plaatsen:Antwerpen, KBC-toren, Schoenmarkt 35, van 4 t/m 30 mei
in juni wordt de tentoonstelling verdeeld over twee locaties Brussel, in de Sint-Michielskathedraal, van 1 t/m 22 juni Leuven, Damiaankerk, St. Antoniusberg, van 2 t/m 29 juni
Gent, in de Sint-Niklaaskerk, van 2 t/m 30 juli
Luik, in de kloostergangen van de St. Lambertuskathedraal, van 1 t/m 31 augustus
p. 2365Nieuwsbrief
beurt immers niet vanzelf. Let’s Do It Belgium krijgt
mo menteel ook de steun van Klasse -Tijdschrift voor
leraren en diverse overheidsinstanties.
Meer info: sophie@netrv.bewww.letsdoitbelgium.org & www.letsdoitworld.org
Ecokerk steunt deze opruimactie om twee redenen.
ten eerste, uiteraard, het milieuaspect. zwerfvuil is
een serieuze bedreiging voor ons milieu, waterlopen,
dieren, spelende kinderen. Maar minstens even
belang–rijk is het sociale aspect. Buurten met een
gebrek aan sociale cohesie, arme wijken, enz.
liggen er vaak verloederd bij. Dit veroorzaakt dan
weer vandalisme en criminaliteit aller hande. Een
gezamenlijke opruimactie zorgt ervoor dat je je buren
leert kennen, samen verantwoordelijkheid op neemt
voor je buurt, samen blij kan zijn om het re sul taat, ...
We denken dat dit een uitgelezen actie is om parochies
en buurtverenigingen te activeren om samen op te
ruimen, maar het zou natuurlijk nog veel mooier zijn
mochten ook grote organisaties zich achter deze
actie scharen. 10% van de bevolking bereiken ge-
In een welvarende samenleving als de onze zou het
vanzelfsprekend moeten zijn dat iedereen recht heeft
op voldoende betaalbare energie. Toch is dit niet het
geval en hebben steeds meer en meer mensen het
moeilijk om hun factuur te betalen.
De continue aandacht in de media over de stijgende
prijzen heeft gezorgd voor enige politieke bewustwording.
Zo bevat het federaal armoedeplan een doelstelling
rond gewaarborgde toegang tot energie. Er bestaan
ook een aantal sociale maatregelen die trachten het
risico om in een armoedespiraal terecht te komen te
beperken. Die maatregelen zijn echter vooral gericht op
het afremmen van de schuldenlast en het voorkomen
dat energie wordt afgesloten.
Op termijn moeten er dan ook sluitende politieke
oplossingen komen die elk huishouden een voldoende
hoeveelheid energie garanderen. Maar de molen
maalt traag, en er zijn, precies vanwege de crisis ook
duidelijk minder middelen beschikbaar.
In de tussentijd gaat het er echter over mensen concreet
verder te helpen. Te krap bemeten budgetmeters, af-
gesloten watermeters…, vaak nog gecombineerd met
administratieve vergissingen zoals foute meter standen
die werden doorgegeven, waardoor het voor veel
mensen almaar moeilijker wordt om door de bomen
het bos te zien. Vaak ook kunnen mensen niet van deze
‘voordelen’ genieten, omdat ze niet voldoende ‘in orde
zijn’ met hun papieren. Daar willen we met deze actie
een steentje toe bijdragen. De ingezamelde middelen
zullen via de tussenkomst van de sociale diensten en
eerstelijnsorganisaties waarmee we samen werken,
direct worden ingezet voor mensen in nood. Een
warme vorm van solidariteit. Letterlijk.
Hoe kan u ons steunen?Een storting voor deze actie kan verricht worden op
rekeningnummer BE80 7765 9023 3377 van Caritas Hulpbetoon vzw, Liefdadigheidstraat 39 te 1210 Brussel,
met als vermelding: ‘voorkeurproject energiekosten’. Er wordt een fiscaal attest afgeleverd vanaf 40,00 euro.
Bij voorbaat dank!
VERWaRmiNG, liCht, EN hYGiëNE zijN basisREChtEN
p. 2465Nieuwsbrief
inVEstErEn in VrijwilligErs(BElEid)
Naar aanleiding van het Europees Jaar van het vrijwilligerswerk
nam Caritas Vlaanderen het initiatief voor een studiedag over
vrijwilligerswerk in zorg en welzijn. Samen met Present, Vlaams
Welzijnsverbond en Zorgnet Vlaanderen kreeg deze studiedag
concreet vorm. De studiedag had enerzijds de bedoeling
directies en besturen van zorgorganisaties bewust te maken
van de meerwaarde van vrijwilligerswerk en anderzijds wilden
we het belang van een goede organisatie en omkadering van
het vrijwilligerswerk benadrukken. Investeren in vrijwilligers en in
vrijwilligersbeleid werpt zijn vruchten af, blijkt uit praktijkervaring.
Dit cahier biedt de mogelijkheid de presentaties van de studiedag
na te lezen. Indien van toepassing wordt verder verwezen naar
meer informatie in publicaties of op websites.
De kostprijs bedraagt 5 euro, inclusief verzendingskosten.
tHEoriE En praktijk
Naar aanleiding van het Europees Jaar van het vrijwilligerswerk namen Caritas Vlaanderen
en Caritas en Belgique Francophone et Germanophone het initiatief voor een cahier over de
waar de van vrijwilligerswerk voor Caritas. Dit cahier zet het vrijwilligerswerk in de spotlight, in
alle werk velden van Caritas in België, vertrekkend van de brede waarde van vrijwilligerswerk
voor de samenleving, om daarna te komen tot de waarde voor Caritas specifiek, vanuit de
identiteit van Caritas. Ook de organisaties die vrijwilligers(werk) omkaderen, goede praktijk-
voorbeelden en beleidsaanbevelingen kregen een plaats in deze publicatie.
Dit cahier kan besteld worden bij Caritas Vlaanderen vzw,
post@caritas.be of via www.caritas.be. Prijs: 8,00 euro.
CaRitas CahiER 12
dE VRijWilliGER iN dE sOCial-pROfit: mEdEWERKER VaN hEt jaaR
CaRitas CahiER 11dE WaaRdE VaN VRijWilliGERsWERK VOOR CaRitas
Wilt u meer weten over vrijwilligerswerk? Ook het vorig Caritas Cahier werd gewijd aan het vrijwilligerswerk:
PubliCatiEs
p. 2565Nieuwsbrief
ONGElijKhEid iN GEzONdhEid - 16 VOORbEEldEN VaN GOEdE lOKalE pRaKtijKEN iN VlaaNdEREN.
iNspiRERENdE pROjECtEN diE iEts dOEN aaN dE sOCialE GEzONdhEidsKlOOf
Sinds 2006 vormt het verkleinen van de gezond-
heidskloof een belangrijk actiepunt van de Koning
Boudewijnstichting.
Het recent TAHIB-onderzoek (Tackling Health
Inequalities in Belgium, 2010) heeft aangetoond
dat de ongelijkheid in gezondheid niet afneemt,
maar eerder nog toeneemt.
Uit de vele contacten van de Stichting met beleids-
verantwoordelijken is gebleken dat er een grote
consensus bestaat om meer werk te maken van het
verkleinen van de gezondheidskloof. Maar vanuit
het beleid is er ook een vraag naar meer concrete
aanbevelingen, met concrete voorbeelden van
aanpak, die ook al hun effect hebben bewezen, of
waarvan het effect wordt geanalyseerd.
De Stichting heeft daarom de voorbije jaren vooral
geïnvesteerd in de ontwikkeling van concrete,
goede lokale praktijken, die aantonen wat kan en
die anderen kunnen inspireren.
Dit magazine geeft een overzicht van de 14
projecten die in 2010 werden geselecteerd in het
kader van een projectoproep. Aan de hand van
interviews wordt ingezoomd op de diverse goede
lokale praktijken.
Om een zo breed mogelijke waaier van goede
prak tijken te tonen, werden twee projecten extra
opgenomen: een project rond ‘huisvesting en
gezondheid’, en een project waarbij de wijkgerichte
aanpak centraal staat.
Behalve het feit dat alle projecten vertrekken vanuit
een lokale aanpak, hebben ze dus ook gemeen dat
ze op diverse manieren proberen iets te doen aan
de gezondheidskloof. De initiatiefnemers zijn divers,
lokale besturen, Gemeenten en OCMW’s, wijk-
gezond heidscentra, Logo’s, een expertise centrum
kraam zorg, opbouwwerk. De thema’s variëren
even eens : tandzorg, gezonde voeding, sport voor
allen, stoppen met roken, geestelijke gezond heids-
zorg, toegankelijkheid van de gezond heidszorg, een
gezonde start voor elke pasgeboren baby, huis-
vesting en gezondheid ...
Auteur: Marleen FinoulstBestelnummer: 3047 ; ISBN 978-90-5130-771-9
p. 2665Nieuwsbrief
intErsECtoralE bEhEErsinformatiE
OVERziChtslijst
Sinds het verschijnen van de vorige Nieuwsbrief heeft Caritas Vlaanderen volgende intersectorale beheersinformatie verspreid over volgende onderwerpen:
1000 Tijdskrediet: toelichting van de nieuwe regels rond tijdskredietuitkeringen, in het kader van het regeerakkoord Di Rupo.
1001 Pensioenen: nieuwe en definitieve regels inzake pensioen en vervroegd pensioen, in het kader van het regeerakkoord Di Rupo.
1002 Educatief verlof: bijdragen van het loonplafond, het terugbetalingsforfait en de patronale bijdrage voor het schooljaar 2011 – 2012.
1003 Sociale wetgeving: verhoging van de geldboeten vanaf 1 januari 2012.
1004 Vrijwilligers: verhoging van maximale forfaitaire kostenvergoeding vanaf 1 januari 2012.
1005 Energiewetgeving: verstrenging van de wetgeving inzake energieprestatiecertificaten (EPC’s) voor publieke gebouwen (waaronder ook de welzijns- en gezondheidsinstellingen).
Joost Belmans
In de voorbije periode van twee maanden rolde de 1000ste ISBI uit de printer. Nou ja,
werd hij netjes electronisch verstuurd en gearchiveerd. Er is een lange weg afgelegd sinds de eerste nummers het
levenslichtt zagen en de karakteristieke vorm aannamen van de ‘groene blaadjes’. De man die aan de oorsprong lag van de
InterSectoriële BeheersInformatie, was toenmalig secretaris-generaal Joost Belmans.
Naar aanleiding van het 1000ste nummer dat er zat aan te komen zocht ik hem op in het rusthuis in Mechelen, waar hij
sinds enige tijd verbleef. Misschien iets meer wankel qua gezondheid, maar nog steeds met dezelfde alertheid als weleer. Bij
mijn laatste bezoek hadden we het uitgebreid over de barensweeën die met de geboorte van zijn geesteskind gepaard gingen.
Maar hij was er trots op dat het idee het toch gehaald had, en met de jaren zijn waarde had bewezen en zijn strepen verdiend.
Joost Belmans bleef de actualiteit van Caritas volgen en belde zo nu en dan ook op met een vraag of een bedenking – de
eerlijkheid gebied te zeggen : al vaker een bedenking dan een vraag, maar steeds positief ingesteld en met een warm hart
voor Caritas.
De volgende afspraak zal er niet meer komen. Op 24 maart is hij zachtjes ingeslapen. Dankjewel, Joost, voor je inzet en
toewijding voor Caritas !
Joost Belmans was respectievelijk directeur van het VMSI,
secretaris-generaal van de Caritas Confederatie van Instellingen (CCI) en secretaris-generaal van Caritas Vlaanderen.
Hij was geboren te Geel op 1 september 1925, en is zacht ingeslapen te Mechelen op 24 maart ll., omringd door zijn familie.
In Memoriam
p. 2765Nieuwsbrief
Keuzevrijheid?
Een tijd geleden waren we op vakantie in Malta. Terwijl
mijn wederhelft de wereld onder water verkent, verdiep
ik me in mijn vakantieliteratuur: ‘Vrijheid verplicht. Over
tevredenheid en de grenzen van keuzevrijheid’.
De mogelijkheid om door (eigen) keuzes vorm te geven aan
ons leven is iets wat we niet meer zouden kunnen weg-
denken. Al is dat niet altijd en voor iedereen zo geweest.
Een vriendin en haar man kregen regelmatig Russische
bezoekers over de vloer. De man was gepassioneerd door
Rusland en zijn cultuur. Hij had het land vaak bezocht,
in een tijd dat dit niet evident was en had er een hoop
vrienden gemaakt. Het contrast tussen de gevulde
winkel rekken in het Westen, met een variatie van wel
15 ver schillende merken voor één bepaald product, en
de nagenoeg lege staatswinkels onder het zieltogende
Sovjet systeem kon niet groter zijn. Ooit barstte één van
hun gasten, geconfronteerd met de groenten- en fruit-
afdeling in een Carrefour supermarkt, in tranen uit. Zelf
moest ze in Moskou uren in de rij staan voor een halve
sinaas appel voor haar kleindochter.
‘Vrije keuze’, het klinkt aantrekkelijk, maar zoals bij alle
verkooppraatjes zit er een addertje onder het gras. In
‘Vrijheid verplicht’ stellen de auteurs terecht de vraag ‘Wat
als mensen niet willen kiezen?’ Of ‘Wat als ze, om welke
reden ook, niet in staat zijn om te kiezen?’ En ‘Stel dat
je niet wil of kan kiezen, welke implicaties heeft dat naar
de kwaliteit van dienstverlening, service, consumenten-
rechten?’ Meer keuzevrijheid resulteert niet nood zakelijk in
meer kwaliteit of meer geluk.
Tal van futiele keuzes zoals de keuze van de kleur van je
nieuwe trui, of het beleg op je brood, doen er weinig toe.
Fout gekozen? Volgende keer beter. Voor het ‘serieuze
werk’ kan een verkeerde keuze echter verstrekkende
gevolgen hebben.
Welke opleiding en welke job kies je? Welke ziekte-
verzekering(en) sluit je af? Hoe besteed je je inkomen en
hoe beleg je je spaargeld? Met welke energieleverancier
sluit je een contract af? Voor welk ziekenhuis, en welke
behandeling kies je als je ziek bent? …
Aan ‘verkeerde’ keuzes kunnen prijskaartjes hangen die
we niet willen of kunnen betalen. Je bent vrij om zelf te
kiezen, maar je wordt dan ook verantwoordelijk gehouden
voor de gevolgen van die keuze. Niet te verwonderen
dat sommige mensen al dat kiezen heel verwarrend en
vermoeiend vinden en lijden aan ‘keuzestress’.
De cruciale vraag hierbij is natuurlijk: hoe maak je een
goede keuze?
Je informeert je grondig. Het lijkt eenvoudig, maar is het
dat ook? Informatie verzamelen, vergelijken, assertief
genoeg zijn om je rechten als klant, als patiënt, als recht-
hebbende te verdedigen is niet voor iedereen evident.
Niet alle informatie is volledig en eenvoudig, en niet alle
voor waarden zijn transparant uitgelegd. Bovendien is
het, met een aanbod dat even gigantisch als divers is,
niet vanzelfsprekend altijd bij het beste alternatief uit
te komen. Verkooppraatjes klinken altijd mooi en over-
tuigend. Een verpakking kan er veelbelovend uitzien, de
inhoud kan erg teleurstellend uit vallen.
Uitgerekend wie al kwetsbaarder is, weinig zelfzeker
is, minder goed de consequenties van bepaalde keuzes
kan in schatten, krijgt vaak achteraf de rekening ge pre-
sen teerd. Kies je goed, des te beter, dan heb je geluk.
Pakken beslissingen verkeerd uit, dan heb je pech. Maar
je bent er dan wél zelf verantwoordelijk voor.
Een vriendin liet zich laatst misprijzend uit over de trend van
‘basispakketten naar wens aan te vullen – vanzelfsprekend
tegen een bijkomende prijs – met modules op maat.’
Volgens haar worden die basispakketten steeds meer
basic (en minimaal), en kan je er maar best voor zorgen
dat je verstandig kiest uit bijkomende gepersonaliseerde
modules, wil je niet voor onaangename verrassingen
komen te staan. Of het nu voor reisverzekeringen, hos pi-
ta li sa tie verzekeringen, of mobiele telefonie is. Nu is mijn
vriendin een bewuste en mondige consument. Ze is een
expert in het uitpluizen van aanbiedingen, en addertjes
onder het gras maken bij haar geen schijn van kans. Wee
de gladde verkoper die haar probeert een kat in een zak
te verkopen. Ze vroeg zich af wel hoe dat dan allemaal
moet als je niet zo assertief bent, en door het bos van
overtuigend klinkende (maar vaak misleidende) informatie
de bomen niet meer ziet?
U zal hier geen pleidooi vinden voor een beleid waar
alles van boven af geregeld en opgelegd wordt en waar
keuzemogelijkheden quasi onbestaand zijn. Mogen en
kunnen kiezen is een voorrecht dat we moeten koesteren.
Of ‘keuzevrijheid’ ook in de praktijk een zegen blijkt,
wordt grotendeels bepaald door de mate waarin een
samenleving er alles aan doet om mensen goede keuzes
te helpen maken en voor zichzelf op te komen. Zo niet,
blijft het een voorrecht voor de wie slim en mondig is en
de ‘kleine lettertjes’ begrijpt. Dat het gaat om dezelfde
rechten voor iedereen, en niet om voorrechten voor
wie vlug en bijdehand is, is dat niet nét waar het in een
rechtvaardige samenleving om gaat?
Regine De BruyckerStafmedewerker Caritas Vlaanderen vzw
Menno Hurenkamp en Monique Kremer (red), Vrijheid verplicht. Over tevredenheid en de grenzen
van keuzevrijheid, Van Gennep, 2005.
bEEldVERhaal iN
Caritas Nieuwsbrief is gedrukt op papier gecertificieerd door de Forest Steward Council (FSC). Deze organisatie promoot en waarborgt een verantwoord bosbeheer dat economisch leefbaar, milieuvriendelijk en sociaal rechtvaardig is. CU-COC-811200
bEEldVERhaal
autoconstructeur in wording…
Tussen de drukte en het lawaai van een markt in volle gang ergens in Niger, springt hij eruit - de jongen. Zelfzeker en met opgeheven hoofd: de trotse eigenaar van een zelfgebouwde vrachtwagen. Geen afstandsbediening, geen batterij, geen opwindmechanisme. Ondanks het gebrek aan middelen, toch een maximum aan comfort op maat om vooruit te komen, want laat het duidelijk wezen: hier wordt niet op knieën rondgereden!
Waar droomt hij van, de jongen in het bijna armste land van de wereld dat ook nu weer met de honger wordt bedreigd?
Johanna VanraesCaritas International