Post on 29-Sep-2015
description
w w w w
M u n g k a n D e H p a j i L e n S h a l a i A i A m y u Ta i S a g a h t e MUNGGA LAK JET NIR e v . D r . L a h p a i A w n g L i 2009
MUNMUNMUNMUNMUNGKAN DGKAN DGKAN DGKAN DGKAN DE HPE HPE HPE HPE HPAAAAAJI LENJI LENJI LENJI LENJI LENSHALAI AI AMYU TSHALAI AI AMYU TSHALAI AI AMYU TSHALAI AI AMYU TSHALAI AI AMYU TAI SAAI SAAI SAAI SAAI SAGGGGGAAAAA
hte
MUNGGA LAK JET NIMUNGGA LAK JET NIMUNGGA LAK JET NIMUNGGA LAK JET NIMUNGGA LAK JET NI
Ka lajang ai,
LahLahLahLahLahpai Apai Apai Apai Apai Awng Liwng Liwng Liwng Liwng Li{B.Sc (Q), M.Div, D.Min, Ph.D}
Dip shabra ai,
Hpaji Sut Htingnu
Yuzana 196, Myitkyina.
25 May 2009
M u n g k a n D e H p a j i L e n S h a l a i A i A m y u Ta i S a g a h t e MUNGGA LAK JET NIR e v . D r . L a h p a i A w n g L i 2009
w w w w
5. Ja gumhpraw lam hta sutsu ai kanu kawa ni,
mungdan a kanu kawa ni mung, hpaji lam hta maka
kap ai Ramma ni hpe, n gun jaw, lam madun
dingyang rai nga ga; dai the maren, hpaji hpe lu
sharin sai Ramma ni mung, anhte a Jinghpaw
mungdaw, karing karang re ai ginra ni de ap nawng
dawjau, tsawra myit madun let, manu dan ai hpaji
ni hpe shalai ginlen ai amyu tai wa saga law, ngu ai
hpe, nye a myit masin, kraw lawang, makam
masham, ma hkra hte madi shadaw dat nngai law.
Rev. Dr. N-Gan Tang Gun
KTC
33333
MALAMALAMALAMALAMALAWM NIWM NIWM NIWM NIWM NI
Numhtet Ga
Ga Nhpaw
Mungkan de hpaji len shalai ai amyu tai
saga
Tsawra myit a ningja Yesu Hkristu chyu sha
San htai
Nawku hpung hte laili laika magam bungli
Nye a wenyi hte sha dang di lu na ra ai
Grau sung ai de
Myu Wunpawng sha ni a matu myihtoi
Hosea a mungga
Karai Kasang shaga la ai hte lata la ai lam
Yawshu Laika
Hkristu ngu ai baw hta de da ai nawku hpung
1
4
6
22
51
62
74
84
94
104
113
134
Gabaw Laika Man
w w w w
M u n g k a n D e H p a j i L e n S h a l a i A i A m y u Ta i S a g a h t e MUNGGA LAK JET NIR e v . D r . L a h p a i A w n g L i 2009
NUMHTET GANUMHTET GANUMHTET GANUMHTET GANUMHTET GA
N dai Rev. Dr. Lahpai Awng Li a
MUNGKAN DE HPAJI LEN SHALAI AI
AMYU TAI SAGA HTE MUNGGA LAK JET
NI ngu ai laika buk hpe ngai hku nna hti ngut se ai.
Dai rai nna anhte KBC shingwang kata e shanu nga ai
hpung masha ji nban, ramma shayi shadang, kanu
kawa, du gyi salang, yawng de mung ndai laika hpe
marai hkum dek hti la lu na matu, madi shadaw len
shalai dat n ngai.
Ndai laika buk hta ka da ai Rev. Dr. Lahapai
Awng Li a matsun ga ni hpe lawu na hte maren, hkam
la lu ai lam sakse hkam dan mayu ai.
1. Ndai tsa ban 21 mungkan a hkrun lam de hkawm
sa nga ai Hkristan dinghku masha ni, Ramma shayi
shadang sha ni, amyu a kanu kawa, ningbaw ningla
ni hku nna, hpaji a manu dan ai hpe chye na hkam
la let Wuhpung wuhpawng hpe lam woi sa wa ra
sai;
2. Anhte Jinghpaw Wunpawng sha ni, Karai Kasang
a sut sin kaja tai wa saga. Sut masa bungli, ja
gumhpraw tam ai ni, ja gumhpraw a mayam n tai
nga ai sha, dai sut gan hpe hkam la ai hpang, hpaji
tam nga ai Ramma shayi shadang sha ni, hpang
hkrat nga ai anhte a wuhpung wuhpawng hpe rawt
galu kaba wa na bungli hta tatut jai lang akyu jashawn
sa wa ga;
3. Hpaji ngu ai hta, degree, janmau, Master, Doctoric
janmau law law lu hkra shakut ai mung kaja nga ai,
mungkan madang hpe shachyut ai bungli rai nga
ai; rai tim, tinang lu nga ai degree ni hpe wuhpung
wuhpawng a matu grai ra a hkyak nga ai hta jai
lang, daw jau akyu jashawn lu hkra mung shakut sa
wa ga;
4. Ja gumhpraw law law lu nga ai rai tim, hpaji janmau,
degree ni law law lu nga ai rai timung, tinang a
amyu masha ni hpe shinggan kau let, tinang a arawng
sadang, tinang a akyu a matu hpe chyu sha myit let
asak hkrung ai lam n galaw ga. Amyu hpe tsawra ai
masa, Karai Kasang hpe hkrit hkungga let, amyu
sha ni hpe shalawt ai bungli hta jai lang akyu jashawn
ra sai hpe, myit dum shangun nga ai.
11111 22222
M u n g k a n D e H p a j i L e n S h a l a i A i A m y u Ta i S a g a h t e MUNGGA LAK JET NIR e v . D r . L a h p a i A w n g L i 2009
w w w w
GGGGGA NHPA NHPA NHPA NHPA NHPAAAAAWWWWW
MUNGKAN DE HPAJI LEN SHALAI AI AMYU TAI
SAGA HTE MUNGGA LAK JET NI ngu ai n dai laika
buk hpe dip shapraw lu ai majaw Karai Kasang a chyeju
hpe na chying shakawn n ngai. Jinghpaw hku ka lajang
da ai laika buk ni law law ra nga ga ai ngu nna, tsun
gajai ai lam ni law law nga tim, anhte a wuhpawng hta
laika buk ni hpe dip shapraw ya ai wuhpung (publisher)
n nga ai majaw, atsam dat ka shalat lu ai ni law law nga
tim, ta tut n ka byin ai hpaji ninghklrin ni law law rai
nga ga ai. Laika buk ni dut shabra ya ai seng ni mung
n law shi ai sha n ga, laika mari hti sharawng ai ni
mung nau n law shi nga ga ai. Ndai zawn re ai yak
hkak lam ni a kata kaw nna, Karai Kasang a mying
ningsang grau dan hkung wa na kaw pyendin kaji sha
myi hku sha pyi shang lawm lu ai lam rai u ga, ngu
myit daw dan let n dai laika buk hpe ka lajang, dip
shabra dat ai re. Ya hpang na kashu kasha ni mung, n
dai zawn, shingran ningmu ni hpe ka shalat da ai laika
buk ni hta mahta nna, shanhte a ban prat hta grau
hkrak grau kaja ai shingran ningmu ni gin shalat lu mu
ga ngu nna mung yaw shada let, n dai laika buk hpe ka
lajang dat ai re.
N dai laika buk gaw KBC shang wang kata na
Ginwang & Buga hpung nkau mi hta len shalai ai hpaji
123123123123123 44444
w w w w
M u n g k a n D e H p a j i L e n S h a l a i A i A m y u Ta i S a g a h t e MUNGGA LAK JET NIR e v . D r . L a h p a i A w n g L i 2009
hte seng ai, laili laika hte seng ai, Karai mungga hte
seng ai lak jet ni hpe gumhpawn nna laika buk langai
hku ka shalat dai ai re. Anhte myu Wunpawng sha ni
Karai mungga lu la ai shaning 100 ning jan sai hte,
laika lu la ai mung shaning 100 ning jan sai re. Asak
hku yu yang kung sai re. Karai jaw da ai lak lai ai
htunghkying ningli, n hprang sut rai ni mung madu da
lu ai amyu ni rai ga ai. Yehowa gaw hpaji byengya
jaw nga ai ngu ai chyum ga hte maren hpaji lam hkum
sum hpa hta jan mau amyu myu lu gup da sai myu sha
ni mung law wa sai. Dai re ai majaw, Karai Kasang
anhte hpe chye chyang kung hpan shangun sai hpaji
ningli ni hte, anhte a htunghkying ningli lam ni, anhte
buga na n hprang sut rai ni a lam ni, anhte a Karai
masa (theology) ni, Karai jaw ya ai shaman chyeju ni
hpe sak se hkam len shalai ai mungga ni, mungkan de
len shalai jaw ra ai aten rai sai. Dai re ai majaw,myu
Wunpawng sha ni yawng a myit masin hta lahta na
lam ni hkawn hkrang wa let Karai Kasang lata la
ai myu Wunpawng sha ni ngu ai shingni maka hpe
mungkan de shadan shaleng lu wa u ga ngu yaw shada
let,
Rev. Dr. Lahpai Awng Li
Ningtau Jawng up (Hpaji)
Kachin Theological College
55555
M u n g k a n D e H p a j i L e n S h a l a i A i A m y u Ta i S a g a h t e MUNGGA LAK JET NIR e v . D r . L a h p a i A w n g L i 2009
w w w w
MUNGKAN DEMUNGKAN DEMUNGKAN DEMUNGKAN DEMUNGKAN DE
HPHPHPHPHPAJI LEN SHALAJI LEN SHALAJI LEN SHALAJI LEN SHALAJI LEN SHALAI AIAI AIAI AIAI AIAI AI
AMYU TAMYU TAMYU TAMYU TAMYU TAI SAAI SAAI SAAI SAAI SAGGGGGAAAAA
(2008-09 KTC Laili Laika komiti ni woi awn ai
laili laika hkaw tsun hpawng hta Rev. Dr.
Lahpai Awng Li hkaw tsun ai lak Jet)
I. Ga Hpaw
Mungdan langai (sh) amyu sha langai hte seng
ai maka (national identity) hpe gin shalat ai shaloi hpaji
byeng ya gaw ahkayk madung rai nga ai. Dai re ai
majaw, hpaji hparat hpe tsawra hkungga ai hte manu
shadan let, myu wunpawng sha ni a shawng lam maka
kaja hpe gin shalat la ra ga ai. Hpaji hparat hpe chye
madang dep ai hku rawt jat galu kaba wa na re.Hpaji
hte shingjawng nna nga pra ra nga ai n dai prat hta,
hpaji shalat (educare) hpe n gun dat yang she, myu
sha ni a shim lam, simsa lam, bawng ring galu kaba
wa na lam hte, mungkan hte shingdaw nna nga pra lu
ai lam ni, dinggrin wuhpung wuhpawng hta nga wa na
re.
III. Hpaji Hparat Hte Dai Ni Na Mabyin
1. Dai ni na prat hta masha law malawng gaw,
hpaji machye machyang hta sut gan ja gumhpraw hpe
grau manu shadan nga ma ai. Dai majaw, hpaji n hka ja
sai sha, dup shamak sut masa ring chying wa hkra
shakut ai ni malawng re. Sut gan ja gumhpraw she
hpaji hparat hta grau ahkyak ai ngu hkam la ai ni law
law re (rai tim nkau mi gaw lam amyu myu a majaw
hpaji n lu sharin hka ja mat ai sha, ja hpaga sha ga sha
ra mat ai ni mung W.P wuhpawng hta nga ai). Anhte
myit yu ra ai lam gaw, sut su ai ni nkau mi, sut gan ja
gumhpraw a mayam tai mat ai ni law law nga lai wa
sai. Sut gan ja gumhpraw hpe chyu ahkyak madung
shatai ai majaw prat hten mat ai ni, dinghku hten ai ni,
kyang lai len hten ai ni, shinggyim myit n rawng mat ai
ni, shingra tara maka hpe jahten ai lam ni, tinggyeng
akyu hta chyu machyu let myu hte mungkan hpe daw
jau mayu ai myit hkyet mat ai ni nga lai wa sai, dai ni
mung naw nga nga ai. N dai gaw, hpaji byeng ya a
99999 66666
w w w w
M u n g k a n D e H p a j i L e n S h a l a i A i A m y u Ta i S a g a h t e MUNGGA LAK JET NIR e v . D r . L a h p a i A w n g L i 2009
tsaw ra let zai ladat jaw jaw, jai lang chye yang she,
myu wunpawng sha ni, lawan dik ai hku, lam shagu
hta mungkan lahkam dep, galu kaba kunghpan ai amyu
tai wa na re.
II. Hpaji Ngu ai Hpa Rai Ta?
Hpaji ngu ai gaw chye chyang ai (sh) hparat
machye machyang (knowledge) hpe ngu ai re.
Shinggyim masha gaw moi chyaloi n hkoi kaw nna,
hpaji rawng ai masha tai wa na matu; mai kaja ai kyang
lailen shingni hpe masat na matu; jaw ang ai shinggyim
myit masa rawng na matu; ngwi pyaw simsa ai prat
hpe gaw de na matu; hpaji ningli lam (education) hte
sharin jahpat la ma ai.
Hpaji Ningli (education) ngu ai ga a lachyum
gaw shawng de woi ningshawng ai (to lead forth) ngu
ai re. Dai re ai majaw, hpaji ningli (education) magam
bungli gaw, hpaji hparat hkum sum hpa hpe, gin shalat
na masha ni hpe shalat shaprat ai magam bungli rai
nga ai. Sharin hkam la lu sai lam masa ni hta mahta
nna shi hte shi jaw ang ai hku chye jai lang na sha n-
ga, ningnan bai gin shalat chye ai atsam rawng wa
hkra, shalat shaprat ya ai lam rai nga ai.
John Dewey tsun ai gaw, hpaji ningli (education)
ngu ai gaw, langai hkrai kaw nga ai atsam ningja ni hpe
grau kung kyang wa na matu (developing present
capacities) hte, du na ra ai aten hta hkrak tup jaw ang
ai hku jai lang chye na matu (future by adequately
utilizing), hkyen lajang ya ai lam rai nga ai.
Plato tsun ai gaw hpaji ningli (education) gaw
tsaw ra hkungga ra ai hpe chye tsaw ra hkungga nna,
n dawng n yawt ra ai hpe n dawng n yawt chye na
matu; myitsu ai myit ningja rawng let mungkan hta
asak hkrung na matu shalat ai lam re. Dai hpaji ningli
(education) gaw shinggyim wuhpawng shagu a mung
masa,sut masa,shinggyim nga pra masa ni a ahkyak
lam madung re. Shingyim wuhpawng langai a rawt jat
galu kaba wa ai (sh) hten za mat wa ai lam gaw, dai
wuhpawng a hpaji hparat hpe kade tsaw ra manu
shadan chye ai ngu ai lam a ntsa madung ai, nga ai.
Aristotle tsun ai gaw Hpaji ningli (education)
gaw sawn dinglik ai atsam (reason of intelligence) grau
nga wa hkra shaman shakyang ya ai lam rai nna, hpaji
byengya/machye machyang (wisdom) kung hpan wa
na matu hpaji ningli (education) hte sharin shalat ya ra
ai, nga ai.
Dai re ai majaw, shinggyim masha a myit masin
hte hkum hkrang kunghpan galu kaba wa na lam a
matu sha n-ga, simsa ngang grin ai wuhpawng,sut masa
ngang grin ringchying ai wuhpawng, tai wa na matu
hte, zai ladat hpaji lai masa ningnan ni hpe gin shalat ai
lam ni ma hkra gaw hpaji ningli (education) kaw mahta
nga ai. Langai hkrai a hpaji machye machyang rawt jat
kunghpan wa jang she shingyim wuhpawng mung prat
77777 88888
M u n g k a n D e H p a j i L e n S h a l a i A i A m y u Ta i S a g a h t e MUNGGA LAK JET NIR e v . D r . L a h p a i A w n g L i 2009
w w w w
shingni maka rai nga ai, ngwi pyaw sim sa ai asak
hkrung lam hte rawt jat galu kaba wa na a shawng lam
shim lam hpe n jaw ya lu ai, ngu ai hpe mu mada
shangun nga ai. Karai masa hku yu yang mung Karai
Kasang a sut sin kaja n tai lu ai hpe mu lu ga ai.
2. Hpaji a manu hte madang hpe n chye na ai
shawa masha ni grai naw law nga ai. Hpaji hpan kade
nga ai, ganing re ai subject (sh) area hpe hka ja nna,
kaning re ai magam bungli ni hkan, daw jau na matu
langai ngai sharin hka ja wa ai ngu ai hpe n chye ai. Dai
re ai majaw ganing re ai shara kaw asung jashawn jai
lang ra ai ngu ai hpe n chye ai. Dai majaw, specialist
hku master (sh) doctric madang sharin sai ni hpe, shi
madung dat hka ja wa ai area hte nau n seng ai shara
hta jai lang ai lam ni byin nga ai. Hpaji ninghkrin wa,
dai tinang sharin wa ai area kaw aten hpring n daw jau
ai majaw, dai area a kyung kyang jat wa na a matu prat
ban hku hpanghkrat ngam nga ai lam ni, wuhpung
wuhpawng hta byin nga ai, hpe mu lu ai. Ga shadawn,
history hte master (sh) Ph.D ngut ai wa hpe chyum
jawng kaw aten hpring hku jai lang kau jang, shi labau
sawk sagawn ninghkrin langai galaw ra ai W.P sha ni a
ginru ginsa hte seng ai, htunghkying hte seng ai labau
ni hpe sawk sagawn, ka shalat let mungkan de tang
madun len shalai na lam hta ningra mat na sha re.
Chyum jawng kaw gaw aten daw chyen history hte
seng ai subject hpe sharin lawm yang ram na re. Dai
knowledge employees) tai wa hkra galu kaba kunghpan
ai mungdan ni shakut nga ai ten re. Bawnu atsam hta
mahta ai bungli masha (knowledge employees) law
law nga ai wuhpawng she, mung masa sut masa,
shinggyim nga pra masa ni ring chying na re.
V. Du Na Ra Ai Aten Na W.P Sha Ni A Hpaji
Masa Hte Shawng Lam Maka
A. Koi gam ra ai sat lawat
1. Hpaji chye ai hte sha n ngut ai, hpaji rawng ai
(sh) hpaji byengya nga ai masha, ni law law nga wa
hkra myu sha ni hpe shalat la mat wa ra sai. Ga
shadawn, lagut gaw lagu ai hpaji hta kungkyang na re.
Lagu ai hpaji hta kungkyang tim hpaji rawng ai wa n
rai nga ai. Degree kaba kade myi lu tim, wuhpawng
wuhpawng a shingma hta kabye nna tinang hte tinang
a kashu kasha jinghku jingyu a tinggyeng akyu a matu
sha zai ladat shaw ai, atsam dat ai, hpaji hte ahpyawp
masu (kaling kachyit) rai masha wa (sh) wuhpawng
hpe grit nyem mat wa shangun rai yang gaw, dai wa
mung hpaji chye tim, hpaji rawng ai wa n rai nga ai.
Hpaji ji rawng ai wa ngu ai gaw tinang chye da ai hpaji
hpe kaga ni hpe bai gam ya ai wa, tinang a hpaji hte
masha wa (sh) wuhpawng rawt jat kalu kaba wa hkra,
tsawra myit hte daw jau ai wa rai nga ai. Tinang a
tinggyeng lam ni (private sentiments) hpe sha machyu
1313131313 1010101010
w w w w
M u n g k a n D e H p a j i L e n S h a l a i A i A m y u Ta i S a g a h t e MUNGGA LAK JET NIR e v . D r . L a h p a i A w n g L i 2009
hte maren, Philosohpy hte master (sh) Ph.D ngut ai
wa hpe mung, shi philosopher langai hku nna W.P sha
ni a matu galaw ang ai, W.P sha ni a philosophy hpe a
tsawm sawk sagawn ka jahtuk let mungkan de len shalai
na lam, jawm n gun jaw,shatsam yang gaw, W.P sha
ni a philosophy hpaji hpe mungkan de len shalai ya lu
ai lam langai rai wa na re.
Chyum hpaji ni kaw mung, kadai gaw gara area
kaw wa daw jau na matu sharin hkam la wa ai hpe
hpung shawa ni chye na ra ai. Doctric degree nga jang
mung, ganing re ai doctor degree gaw ganing re ai
magam bungli hta shachyen nna daw jau na matu re
hpe, hpung shawa chye da ra ai. Ga shadawn, D.Min
(Doctor of Ministry) degree hte D.Miss (Doctor of
Missiology) degree program ni gaw chyum jawng kaw
sharin sara galaw na ( academic teaching) a matu design
galaw ai degree program ni n re (ganing n chyum gadai
n nga ai aten jahkring gan kapa ya na matu gaw lang
ma ai). D.Min gaw tatut sasana bungli (practical area)
hpe church (sh) organization kaw hkrang shapraw woi
awn na matu design galaw ai degree program re. D.Miss
gaw mission field na matu san san design galaw ai
degree program re. Church (sh) organization a mission
director galaw rai sasana masing ni woi jahkrat rai woi
awn na matu design galaw ai degree re. Th.D (Doctor
of Theology) degree gaw chyum jawng ni kaw na jaw
ai tsaw dik ai degree re. Chyum jawng kaw professor
galaw na matu sha n rai, organization hkan ningbaw
ningla tai na matu yaw shada nna design galaw ai degree
re. Karai masa hte seng ai Ph.D (Doctor of Philosophy)
degree gaw University (chyum jawng nkau myi mung
jaw ai) kaw nna jaw shagrau ai mungkan hta tsaw dik
sai degree re. Chyum jawng (sh) secular University
hkan professor galaw na matu sha n rai wuhpung
wuhpawng (organization) hpe woi awn ningbaw ningla
tai na matu design galaw ai degree re.
3. Mai gan de bungli sa galaw ai myu W.P sha
ni mung law malawng gaw yu maya bungli shangun
ma magam hpe galaw let gumhpraw tam nga ai hpe
mu lu, na chye lu ai. Hpaji lama ma hta kung kyang
nna, dai hpaji hta mahta let magam bingli galaw ai ni, n
law la nga ai. Mungkan hpe hpaji gam, ginlen jaw ai
madang hku daw jau lu ai, madang de du wa ra sai.
IV. Galai Shai wa nga ai mungkan masa
Dai ni na prat gaw jak hpaji kunghpan lam
(technological development) ntsa mahta nna, shingyim
atsam ningja (human resource) kung hpan wa hkra
shalat nga ai prat re. Masha n-gun hpe mahta ai kaw
nna, jak n-gun hta mahta ai de; jak n-gun hta mahta ai
kaw nna jak hpaji (technology) de galai shai wa ai prat
re. Yu maya shinggyim masha kaw nna machye
machyang kung ai hpaji nighkrin ni law wa hkra, bawnu
atsam hta mahta ai bungli masha (a society of
1 11 11 11 11 1 1 212121212
M u n g k a n D e H p a j i L e n S h a l a i A i A m y u Ta i S a g a h t e MUNGGA LAK JET NIR e v . D r . L a h p a i A w n g L i 2009
w w w w
ai myit jasat ni hpe koi gam let, wuhpung wuhpawng
myit masa (public spirit) rawng ai ni law wa hkra shalat
ra ga ai.
2. Hpa ji shakut nga ai dai ni na ramma ni, hpaji
hparat hpe hka ja ai hta hpaji hpe tsaw ra let, sari sadang
nga ai hku, lam jaw ang ai hku hka ja la ra ga ai. Hpaji
sharin na ahkaw ahkang lu na matu, masu magaw,
hkalem hkalau, kat hpa yat hpa ladat hte shakut ai myit
jasat ni hpe koi gam ra ai. Dai gaw, grit nem ai (sh)
grai naw madang nyem ai myit sat lawat re. Myit mang
hpaji (philosophy) n nga ai masha a sat lawat re.
Wuhpawng hta tara rap ra lam n nga wa shangun ai,
kahkyin gumdin lam hten shangun ai, n pyaw n ngawn
lam ni byin pru shangun nga ai. Tinang hkum tinang
manu shadan nna, sari sadang hte Karai Kasang hpe
kam hpa manoi let masha hpe (sh) mungkan hpe daw
jau na ngu ai myit jasat hte hpaji hpe hka ja la ra ga ai.
3. Globalization a majaw, mungkan gaw shani
shagu ngu na wa grai kyin let shachyut sha ra ai
mungkan tai wa nga ai. Hpungtang hpaji (science) hte
jak hpaji (technology) ni ningnan gin shalat ai law wa
ai hte maren, kun rai kaja shapraw ai lam grai madang
tsaw wa, grai lawan ai hku lu shapraw wa ai prat re.
Japan, Singapore, USA,England zawn re ai mungdan
hkan na masha ni, maga myi de bungli kaja lu na matu
hpaji sharin shakut rai, maga myi de gaw pu kan a
ai hku lu la mai ai shani she chye la lu, hka ja la lu na
masa nga ai. Dai re ai majaw, myu W.P sha ni gara hku
jawm hkyen lajang let, atsam ningja nga ai ni yawng
(matsan & lu su) jawm hka ja lu hkra zai ladat jawm
shaw ra sai. Dai ni, ramma ni law law wa galu kaba
rawt jat mayu let mare kaba hkan, maigan mungdan ni
hkan hpaji hka ja nga ai ni, hpaji hka ja lu hkra shakut
nga ai ni law law nga wa sai. Grai yu kabu hpa re. Rai
tim, n law la ai W.P ramma ni sha dai ahkaw ahkang
hpe lu la nga ma ai. Ja gumhpraw lam hta dut dang ai
majaw, hpaji n lu hka ja ai ni; bawnu grai kaja tim (sh)
laika grai ram tim matsan ai a majaw hpaji kaba n sharin
la lu ai ni law law re. Dai ramma ni myit daw let wam
dam nga ai ni law law re. Kadai lit la na? Dai ni nawku
hpung ni sha n rai, myit rum ai, sut su ai, hpaji
chyechyang sai ni wuhpawng jawm hpaw nna, hpaji
shakut mayu ai ramma ni a matu pawn ba sharawt la
ra saga ai. Ga shadawn, English laika hte ga hpe manu
n la ai sha jawm sharin ya ai wuhpung jawm hpaw ai
lamang, mungkan na jawng ni a jahpan hte scholarship
jaw ai wuhpawng ni a jahpan ni hpe tam sawk len
shalai ya ai lamang, dai ni hte matut mahkai ya ai
lamang, manu hkyam sa ai hte internet lang nna hpaji
sawk la na internet ginra ni hpaw ya ai lamang, etc., ni
galaw mai nga ai. Ramma ni myit masa san tsawm
nna, hpaji chye ai ni law wa magang, myu W.P sha ni a
1717171717 1414141414
w w w w
M u n g k a n D e H p a j i L e n S h a l a i A i A m y u Ta i S a g a h t e MUNGGA LAK JET NIR e v . D r . L a h p a i A w n g L i 2009
matu bungli galaw shakut rai madu jan madu wa, kanu
kawa hte kashu kasha, kahpu kanau jinghku jungyu
shada hkrum lu ai aten nau n nga wa ai. Masha gaw
jak rai zawn re ai myit jasat rawng wa na tsang ra ai.
Shinggyim masha langai tai nga ai a nam chyim, dinghku
kata, makyin jinghku, myu sha shada mahku mara tsaw
ra myit madun hkat ai htung hkying ningli ni mat wa
mai ai hpe dum ra ga ai.
B. Masing Jahkrat Sa Wa Ra Ai Lam Ni
1. Hpaji machye machyang gaw hpaji
ningli hkum sum hpa hpe sawk sagawn chye na
la shangun nga ai. Hpaji hparat chye chyang
kunghpan ai hta hkan nna, masha a manu hpe daw
dan ai ban prat rai sai. Mungkan a prat masa gaw
hpaji hpe manu shadan let prat pra ai prat, hpaji
hta mahta nna asak hkrung ra ai prat de shanang
sa wa nga sai. La hka kade lu na ngu ai ntsa hpaji a
manu hpe n daw dan ai sha, hpaji machye machyang
gaw amyu a gam maka kaja hpe shalat ya lu ai a lam
madung re hte, ngwi pyaw sim sa ai asak hkrung lam
hte rawt jat galu kaba wa na a shawng lam shim lam
hpe jaw ya lu ai hpe myit dum let, hpaji byengya hpe
manu shadan tsaw ra chye ai ni, hpaji kaba chye ai
ni law law pru wa hkra lit la ra saga ai. KBC hku,
Ginwang hku, Buga hpung hku (sh) myit rum ai ni
wuhpung jawm hpaw ai hku ladat amyu myu shaw let
jawm gun hpai ra sai. Ga shadawn, hpaji hparat amyu
myu a lam hte, de a jai lang mai ai, manu dan ai lam ni
hpe shi ga gin len ya ai lamang ni; maigan mungdan
shagu de du nga ai W.P sha ni scholarship fund jawm
tawn let ningtawn ai, master (sh) doctric lung ai ni hpe
garum ya ai lam ni; myu kaji ni hpe sharawt shatsaw la
na myit lawm ai sahti ni, jawng ni, wuhpung ni hte
matut nna myitsu let myu a matu daw jau mayu ai
ningtawn ai myu sha ni hpe hpaji kaba lawan chye la lu
hkra shalat la ra saga ai.(Japan du W.P sha nkau myi
jawm pawng nna Kachin uplift society wuhpung jawm
hpaw let MC lung ai W.P ramma nkau myi hpe ja
gumhpraw hku garum shingtau pawn ba la nga ma ai.
Grai kaja ai masing re).
2. Lu su ai ni hte matsan ai ni a lapran na hpaji
hka ja la lu ai masa shai wa ai hpe rap shara ra ai.
Mungkan hta shani shagu ngu na wa, ningnan lama ma
hpe sawk sagawn lu let, gin shalat ai zai ladat hpaji lam
ningnan ni pru wa nga ai. N dai zawn hpaji ninghkrin
ni sawk sagawn mu tam da sai zai ladat hpaji ni gaw
manu hpu hpu jaw nna she chye la lu, hka ja la lu ai
majaw , lu su ai ni sha shawng lu chye la, hka ja rai
akyu hkam sha lu nga ma ai. Matsan ai ni gaw shaning
grai na ai shaloi, dai zai ladat hpaji ni manu hkyam sa
1515151515 1616161616
M u n g k a n D e H p a j i L e n S h a l a i A i A m y u Ta i S a g a h t e MUNGGA LAK JET NIR e v . D r . L a h p a i A w n g L i 2009
w w w w
shawng lam maka grau kaja tsawm htap wa magang
rai na re.
3. Hpaji sutdek hpung (think tank) ni hpaw nna,
myu hpe, mungkan hpe daw jau ra sai. Myit ningmu
rum ai ni jawm hpawm nna, myu hpe makawp maga
ai, mungkan hta tsaw ra myit, tara rap ra ai lam hte
simsa lam (love, justice and peace) nga wa hkra
wuhpung hpaw let daw jau saw a ra ga ai. Dai ni byin
nga ai W.P ginra a mung masa sut masa, hpaji masa,
shinggyim nga pra masa ni hpe sawk sagawn let,
shawng lam shingran ni woi jahkrat, ladat ningnan ni
woi shapraw re ai wuhpawng ni hpaw ra sai. Ga
shadawn, tara masa kung kyang ai ni wuhpung jawm
hpaw nna, myu sha ni tara masa lam hku jasam ni a roi
sha, n tara ai hku amyat htuk sha ai kaw na makawp
maga la mai ai hte, tara masa ni hte seng nna tara rap
ra ai lam, anhte a ginra hte thuk manu ai tara u pade ni
hpe gin shalat mat wa yawng mai kaja nga ai.
4. Ya kaw nna pyi, W.P ginra gaw ja hpaga nau
ra rai wa nga sai. Kade daram W.P sha ni ja hpaga gin
shalat ai hpaji, hpaga ga ai ladat hpaji, kun rai len shalai
ai hpaji ni hpe chye da ai, hka ja nga ga ai ngu ai gaw,
W.P sha ni a du na ra ai aten na sut masa ring chying
lam hpe hkrang shapraw ya na lam madung rai nga
sai.
3. Karai Kasang gaw hpaji byeng ya jaw
nga ai. Karai shaman chyeju hta mahta
nna, hpaji byengya hpe tam let W.P myu
sha ni rawt jat galu kaba sa wa ga.
4. Karai Kasang jaw da ai labau
htunghkying ningli, shingra sut rai ni a
lam ka jahtuk let mungkan de hpaji len
shalai jaw saga.
Madi shadaw ai laika ni
1. John W. Riggs, Postmodern Christianity
(New York: Trinity Press International,2003).
2. Paul Matheny, On the Genealogies and
Geographies of Philosophical and
Theological Thinking: An Introductory Text
(Manila: New Day Publishers,2006).
3. Ignatius Yarza, History of Ancient Philosophy
(Manila:Sinag-tala Publishers, Inc, 1994).
4. qef;vGif? urmhawG;ac:&SifBuD;rsm;? (&efukef ? tm;rmefpmay? 1999)
2 12 12 12 12 1 1818181818
wwuww
w w w w
M u n g k a n D e H p a j i L e n S h a l a i A i A m y u Ta i S a g a h t e MUNGGA LAK JET NIR e v . D r . L a h p a i A w n g L i 2009
5. Hpaji hpan shagu hta ningtawn ai, mungkan
madang hku chye chyang ai experts (sh) specialists ni
law law, nga wa hkra masing jahkrat let, myu hte
mungdan hpe gaw sharawt sa wa ra ai. Ga shadawn,
computer kung ai mung nga ra, tsi sara wun mung nga
ra, nam kawn hpaji ninghkring ni mung nga ra, engineer
mung nga ra, n bungli gau ninghkrin ni mung nga ra,
etc. ga ai.
C. Mungkan De Hpaji Len Shalai Ai Amyu Ni
Tai Shaga
Dai ni gaw, myu W.P sha ni hta hpaji janmau
degree kaba ni hpe gup la lu ai, hpaji du ni (hpaji
ninghkrin) law wa sai majaw mungkan hpe bai daw jau
ra sai. Karai jaw da ai shingra sut rai ni hte, htunghkying
ningli ni hpe prat dep zai ladat hpaji ni hte sawk sagawn
rai, len shalai jaw ra ai aten rai sai. Mungkan masha ni
gaw, myu W.P sha ni a labau, htunghkying, myit hkawn
masa, shinggyim nga pra masa, Karai masa lam ni;
W.P buga a hpun kawa, du sat, sut nhprang rai ni a
lam hka ja la mayu nga sai. Galoi dai lam ni hpe
mungkan de len shalai jaw na kun nga ala nga ma ai.
Ga shadawn, dai ni na ban prat gaw ngwi pyaw
simsa lam hpe gaw gap ai prat ( the preservation of
world peace) rai nga ai. Myu W.P sha ni a kinship
system, kahpu ganau, mayu dama masum rai tim
langai sha hku hku sha ai, jasam ngu ai n nga ai
htunghkying ni hpe mungkan de len shalai jaw lu yang
mungkan simsa lam a matu jai lang mai nga ai.
Lungseng a lam hpe azin ayang ka jahtuk len shalai ai
hpe hti hka ja la mayu ai mungkan masha ni law law rai
nga ma ai.
Anhte a labau, htunghkying, myit hkawn masa,
shinggyim nga pra masa, Karai masa lam ni; W.P buga
a hpun kawa, du sat, sut nhprang rai ni a lam ni ka
jahtuk nna, mungkan de len shalai ai lam gaw Hpan
madu Karai Kasang a lata amu ni hpe hpe sak se hkam
dan ai lam mung rai nga ai. Anhte lu da ai (Karai Kasang
jaw da ai) hpaji sut dek hpaw nna, mungkan de hpaji
ningli ni len shalai jaw saga.
Ga Hpung Dim
1. Hpaji hpe manu chye shadan ai hte
hpaji hta mahta nna asak chye hkrung
ai amyu ni tai sa wa saga.
2. Hpaji byeng ya gaw myu a sari sadang
hpe shatsaw ya lu ai sha n ga, myu a
shawng lam maka kaja ni hpe gin shalat
ya lu ai hte, mungkan madang dap ai
myu ni tai wa hkra woi ningshawng lu
ai hpe myit dum let, shawng lam a matu
shajin shakut sa wa saga.
1919191919 2020202020
M u n g k a n D e H p a j i L e n S h a l a i A i A m y u Ta i S a g a h t e MUNGGA LAK JET NIR e v . D r . L a h p a i A w n g L i 2009
w w w w
TSAWRATSAWRATSAWRATSAWRATSAWRA
MYIT AMYIT AMYIT AMYIT AMYIT A
NINGJNINGJNINGJNINGJNINGJAAAAA
YESUYESUYESUYESUYESU
HKRISTUHKRISTUHKRISTUHKRISTUHKRISTU
CHYU SHACHYU SHACHYU SHACHYU SHACHYU SHA
Jesus Christ
Perfect love
Yawhan 3:16; Roma 8:35; I Kor 13:13; I Yawhan 4:8
(April 3-5 laman galaw ai Man Maw Ginwang a
mung shawa zuphpawng hta Rev. Dr. Lahpai Awng
Li len shalai ai lakjet re)
I. Yesu Hkristu Gaw Kadai Rai Ta?
Yesu Hkristu gaw Karai Kasang a lam hte, Shi a
sharawng awng ai lam ni hpe hpawdan hpyan dan ai
wa re. Shi gaw:
ai lam hpe shawng tam ai lam rai nga ai (Mahte 6:33).
Karai Kasang a mungdan ngu ai gaw Karai Kasang up
hkang ai shara re. Yesu gaw Karai Kasang a up hkang
ai lam hpe, shi a asak hkrung lam hta tsep kawp hkam
la ai wa re. Shi hpe kam sham ai ni mung Karai Kasang
a up hkang ai hpe hkam la nna asak hkrung na hku
tsun sharin wu ai. Dai majaw, Yesu sharin ya ai kyu
hpyi ga hta, Na a mungdan du wa u ga (Na a up
hkang ai lam, nye a asak hkrung lam hta du wa u ga)
ngu hpyi shangun ai re. Dinghpring ai lam ngu ai gaw
Karai Kasang a hpung shingkang atsam ningja ni langai
hkrai a asak hkrung lam hta dan hkung wa hkra, shagrit
shanem let marin marit ai lam rai nga ai. Yesu shi nan
mung Shi a asak hkrung lam Kawa Karai Kasang ra ai
hku rai u ga ngu, galoi mung kyu hpyi ai re {ga
shadawn- ndai gawm ngai kaw nna shalai lu yang gaw
shalai kau ya rit, rai tim ngai ra ai hku n rai nang ra ai
hku rai u ga ngu akyu hpyi ai (Mahte 26:39)}. Lahta
na lam ni hpe ginchyum nna, Karai Kasang hpe tsaw
ra ai ngu ai gaw, Karai Kasang chyu sha teng man ai,
hkrung nga ai Karai re ngu kam ai; Karai Kasang hta
lai nna, kaga hpara shaje n nawku ai; Karai Kasang
hpe hkrit hkungga ai; n gup aga hku, sat lawat hku
Karai Kasang a man e shagrit shanem let asak hkrung
ai, Karai Kasang a hkang da ai ga matsun ni hpe tsaw
ra myit hte madat mara hkan sa ai lam re. Shani shagu
na asak hkrung lam hta Karai Kasang hpe chyu sha
2525252525 2222222222
w w w w
M u n g k a n D e H p a j i L e n S h a l a i A i A m y u Ta i S a g a h t e MUNGGA LAK JET NIR e v . D r . L a h p a i A w n g L i 2009
1) Shawng ningpawt kaw nna Karai Kasang rai nna,
shinggyim hkum hkrang dagraw let shinggyim
masha ni hpe yubak a ningsin hta na hkye la na
matu mungkan ga de du sa ai wa re (Yawhan 1:1-
5).
2) Yawng mayawng hpe hpan da ai wa re (Yawhan
1:3; Kolose 1:16-17).
3) Tsaw ra ai wa re (Yawhan 3:16, I Yawhan 4:8).
4 Yubak nlang hte hpe raw dat kau ya ai wa re (I
Yawhan 1:7).
5) Htani htana (mani, daini, htawm hpang prat) a
hkrung nga ai wa re (Hebre 13:8; Shingran laika
21:6).
6) Tsadan hte si du hpe awng dang ai wa re (I Korinhtu
15:3-4; Yawhan 11:25-26).
7) Mungkan hpe awng dang ai wa re (Yawhan 16:33).
II. Yesu Madun Lai Wa Sai Tsaw ra Myit Ningja
Ni
Yesu gaw shi a Karai shingni ningja hpe
dinghpring ai lam hte tsaw ra myit hta mahta nna
shadan shadawng wu ai. Shi gaw 1. Chyoi pra ai Wenyi
hte shangai ai hkam la ai (Yawhan 3:3). Chyoi pra ai
Wenyi a n gun atsam hte she Karai Kasang sharawng
awng ai asak hkrung lam hta hkawm sa ai (Luka 4:18-
19). 2. Myit masin kraw lawang kata chyoi pra san
seng ai (Mahte 5:21-30). 3. Shinggyim masha shagu
hpe manu shadan ai. Shinggyim masha gaw du sat du
myeng ni hta grau manu dan ai, mungkan ting hta garau
manu dan ai (Mahte 12:12; Marku 8:36) hku yu let
tsaw ra ai.Yesu manggang kap ai ni (Mahte 8:1-4) hpe
tsaw ra ai hte shinggyim wuhpawng hta bai shang lu
na matu shamai shatsai ya ai. Shut hpyit nga ai masha
num hpe mung tsaw ra ai myit hte mara raw dat ya ai
hte yubak lam kaw nna shalawt la ai (Yawhan 8:3-11).
Ma ni hpe mung tsaw ra manu shadan ai (Marku 10:13-
16). Yesu shi hpe tsaw ra ai ni hpe sha tsaw ra ai n rai,
mungkan shinggyim masha yawng hpe tsaw ra ai wa
re. Karai Kasang hpe n tam ai, n kam ai, Karai Kasang
a tsaw ra myit hpe ndang kau ai ni hpe mung tsaw ra ai
wa re.
A. Karai Kasang Hpe Tsaw Ra Ai Lam
Karai Kasang hte shinggyim masha shagu hpe
tsaw ra ai lam hpe kaba dik ai hkang da ai tara hku
Yesu shadan shadawng dan nga ai (Mahte 5:44-47;
Luka 6: 27-36). Karai Kasang hpe na a myit kraw
lawang mahkra hte, na a myit masin mahkra hte, na a
myit mang mahkra hte nang tsaw ra lu na ndai, ngu
nna dai hpe grau kaba ai hkang da ai ga re ngu, shi nan
Karai Kasang hpe tsaw ra ai hte shi hpang hkan ai ni
mung Karai Kasang hpe tsaw ra na matu tsun sharin
wu ai (Mahte 22:37). Karai Kasang hpe tsaw ra ai ngu
ai gaw, Karai Kasang a mungdan hte Shi a dinghpring
2323232323 2424242424
M u n g k a n D e H p a j i L e n S h a l a i A i A m y u Ta i S a g a h t e MUNGGA LAK JET NIR e v . D r . L a h p a i A w n g L i 2009
w w w w
kam hpa manoi manat let nawku ai, shagrau shatsaw
ai, shakawn kungdawn ai, Karai a magam hta kabu
gara ai myit hte ap nawng daw jau ai, myit mang tsun
shaga asak hkrung ai lam yawng gaw Karai Kasang a
hpung shingkang hpe shadan shadawng ai, lam ni rai
nga ai.
B. Shinggyim Masha Hpe Tsaw Ra Ai Lam
Karai Kasang hpe tsaw ra ra ai ngu tsun ngut ai
hpang, Yesu gaw, Na a htingbu wa hpe, na a hkum
hte maren nang tsaw ra lu na ndai ngu hkang da ai re.
Dai hpe Luka 10:23-37 hta tara sara langai Yesu na a
htingbu wa hpe na a hkum hte maren tsaw ra u ngu ai
tara hpe tsun dat ai shaloi, dai wa gaw nye htingbu
wa gaw kadai wa rai na a ta? ngu nna Yesu hpe bai san
ai shaloi, Yesu kaja ai Samari ga shadawn hte sang
lang dan ai re. (Masha langai mi Yerusalem mare nna
Yerihko mare de yu wa yang, damya hkrum wu ai: dai
ni gaw shi a hpun palawng raw kau nna, nhtum nni di
kayat nhtawm, ganoi noi si sayang she, kau da nna wa
mat ma ai. Shaloi hkinjawng langai mi dai lam hku
hprang hkrup nna, dai wa hpe mu jang, koi kau da wu
ai. Dai hte maren, Lewi masha langai mi mung dai
yang du nna, dai wa hpe mu jang, koi kau da wu ai.
Samari masha langai mi mung dai lam sa wa yang, dai
wa kaw du nna, shi hpe mu jang, matsan yu dum ai
hte sit sa nna, shi a nma ni hta namman hte tsabyi ru
kaw shi sa shingbyi nga ai. Dai wa mung shi a prang
ga de shi hpe wa rem shangun dat wu ai. Shaloi shi
gaw, wa ni sha ai shapre kawp hte pyi, shi a kan jahkru
mayu ti mung, gade ai mung n jaw sha mu ai. Shing rai
shi myit dum yang, Nye wa a shabrai sha ai ni gade
wa n taw n tsang muk sha lu nga ma hka! Ngai wa
gaw ndai yang e kawsi kyet ai hte hten bya magang wa
nga nngai. Ngai rawt nna nye wa kaw wa n htawm, Wa
e, sumsing lamu a man e mung, na a man e mung, ngai
shut ni ai. Ya kaw nna, na nsha ngu na, ngai n ging n
dan nngai: na shabrai sha ai masha langai mi zawn
ngai hpe tawn da e law, ngu na we ai, nga ai. Shingrai
shi rawt sa wa nna, kawa kaw du wa ai. Shi tsan tsan
naw rai nga yang, kawa gaw shi hpe hkap mu ai hte
matsan yu dum nna, gat sa n htawm, kasha a du hta
noi ginshum let, shi hpe a pup wu ai. Shaloi kasha
gaw, Wa e, sumsing lamu a man e mung, na a man e
mung, ngai shut ni ai: ya kaw nna na nsha ngu na ngai
n ging n dan nngai. Na a shabrai sha ai masha langai
mi zawn, ngai hpe tawn da e law, ngu nna kawa hpe
tsun nem wu ai. Kawa chyawm gaw shi a mayam ni
hpe, reng htum ai hpun palawng alawan la sa nna, shi
hpe jahpun ya maru; shi a lata hta lachyawp chyawp
ya maru; lagaw hta kyepdin din ya maru; kawn tawn ai
dumsu kasha mung la sat mu; shingrai anhte kabu kara
ai hte lu sha nga ga; hpa majaw nga yang, ndai ngai
sha gaw si mat sai, ya bai hkrung sali ai; mat mat sai
2929292929 2626262626
w w w w
M u n g k a n D e H p a j i L e n S h a l a i A i A m y u Ta i S a g a h t e MUNGGA LAK JET NIR e v . D r . L a h p a i A w n g L i 2009
bun nhtawm, ahkyeng kayawp wu ai: shi a lawze hta
mung dai wa hpe shajawn nhtawm, manam nta langai
mi de lakawn wa nna, lajang ya wu ai. Hpang shani e
shi gumhpraw lap lahkawng shaw nna, dai manam nta
madu wa hpe ya let tsun wu ai gaw, ndai wa hpe yu
lajang ya e; shi a majaw nang jan ma ai made gaw, ngai
bai wa jang she, nang hpe wa wa na de ai, ngu da wu
ai. Dai masha masum hta damya hkrum ai wa hte
htingbu daw ai wa gaw, kadai mahtang re ai, ngu nna
nang myit n ta? ngu nna htan wu ai. Dai tara sara gaw
dai wa hpe matsan dum ai wa re ai ngu wu ai. Yesu
gaw, nang mung dai zawn wa galaw u, ngu nna shi
hpe tsun dat wu ai). Yesu shi nan mung shinggyim
hkum hkrang hku asak hkrung ai aten hta matsan
mayan, ru yak jam jau hkrum ai ni yawng hpe tsaw ra
myit hte shamai shatsai, jaw lu jaw sha ai re. Dai hta
sha n ga Yesu gaw, `Yubak lu ai ni hte hpyen ni hpe
mung tsaw ra ra ai hku sharin ai re. Htingbu wa hpe na
hkum hte maren tsaw ra u ngu ai gaw, tinang a akyu
hpe shagyawm kau nna, manang wa a akyu a matu
garum shingtau let daw jau ai lam rai nga ai. Tinang a
tinggyeng hpe machyu nna asak hkrung na matu n rai,
masha wa a matu asak hkrung ai lam rai nga ai. Masha
wa a mai kaja lam a matu tinang a akyu hpe shagyawm
kau nna, tsaw ra ai tsaw ra myit re. Masha wa a myit
masin wenyi su hprang wa nna, Karai Kasang yaw
shada da ai shinggyim masha langai a asak hkrung lam
de du wa hkra garum madi shadaw, daw jau ai tsaw ra
myit rai nga ai.
C. Mara Raw Dat Ya Ai Tsaw Ra Myit
Karai Kasang gaw shinggyim masha ni a n kaw
n law di ai, ga n madat ai, gumlang ai majaw shanhte
hpe jahten sharun shamyit kau na, Nye a man hta gum
dagup shangun na, Ngai hpang de gayin wa tim dam
jaw na, ringri zingrat hte sharin shaga na ngu nna, Karai
Kasang myit na re ngu shinggyim masha ni myit la
chye ga ai. Rai tim, Yesu Hkristu a asak hkrung lam
hku nna Karai Kasang madun ai tsaw ra myit gaw lam
yit mat nna, tinang kaw na hprawng mat wa ai kashu
kasha langai dum nta de bai nhtang wa yang she myit
dik myit pyaw ai kawa a tsaw ra myit zawn rai nga ai.
Dam mat ai (sh) mat mat ai kasha lam hpe Luka 15:11-
25 hta Yesu ga shadawn hku shaleng dan da nga ai.
(Masha langai mi shadang sha lahkawng lu ai. Dai yan
hta na kaji mahtang gaw kawa hpe, Wa e, ngai la ang ai
sali kumhtaw gaw ngai hpe karan ya e, ngu nna hpyi
wu yang, kawa mung shan hpe sali wunli karan ya wu
ai. Dai hpang nhtoi gade ya n na yang, kasha kaji gaw
arai mahkra shinggyin la nhtawm, tsan ai mung de sa
wa nna, dai shara e pyaw daw kadaw hkawm nga ai
hte, shi a sut rai ginlut shamat kau ma jang, dai mung e
hku wa kaba wa ai rai nna, shi matsan chyaren hkrum
magang nga ai. Shaloi dai mung na masha langai mi
2727272727 2828282828
M u n g k a n D e H p a j i L e n S h a l a i A i A m y u Ta i S a g a h t e MUNGGA LAK JET NIR e v . D r . L a h p a i A w n g L i 2009
w w w w
mung, ya bai mu la se ai; ngu mu ai. Shingrai shanhte
pyaw pyaw rai nga ma ai). N dai ga shadawn hta, tsaw
ra myit gaw mara raw dat ya ai (forgiveness) lawm ai
re. Mahte 18:21-22 hta hpu nau wa bai shut shut rai
yang sanit shi e htam sanit lang mara raw kau ya mai
nga ai (n matsing da ai sha mara raw ya tik tik di wu
ngu mayu ai re) ngu tsun sharin da ai re.
D. Shagrit Shanem ai Tsaw Ra Myit
Yesu gaw Karai majing, hkaw hkam ni a hkaw
hkam rai tim, shi hkum shi shangun ma zawn shagrit
shanem ai hte daw jaw ai re. Shangun ma a nsam hpe
dagraw nna, sape ni a lagaw hpe kashin ya ai re
(Yawhan 13:1-15). Luka 18:9-14 hta tinang hkum ding
man dum nna, masha kaga hpe hpa n nawn ai Hparishe
wa hte, ti nang hkum yubak kap dum ai kang hta ai wa
a htingnu de lung wa nna kyu hpyi ai lam ga shadawn
hku Yesu tsun dan nga ai. N dai ga shadawn hta, mara
n lu dum ai, san seng chyoi pra dum ai Hparishe wa
hta, shagrit shanem let yubak kap ai wa hpe matsan
dum la rit ngu, sinda adup let kyu hpyi ai kang hta ai
wa mahtang Karai Kasang a man e ding hpring ai lam
grau lu la wu ai ngu nna, Yesu tsun sharin da nga ai.
Yesu gaw shinggyim masha ni shi a man hta
tinang hkum tinang asum jaw hput di na matu, grai
mazut ai ladat hte hkye mawai la ai wa n rai. Galu kaba
dik htum ai tsaw ra myit hte tinang a arawng aya, hpung
- Yawhan 14:23-24 Ngai e tsaw ra wa rai yang gaw,
nye ga matsun hkan shatup na ra ai: nye Wa mung
dai wa hpe tsaw ra na wu ai. Ngai e n tsaw ra ai wa
gaw, nye ga n hkan shatup lu ai: dai hta kaga,
nanhte na la lu ai mungga gaw, nye a ga n rai li ai,
ngai hpe shangun dai ai, nye Wa a mungga rai nga
lu ai.
- I Yawhan 2:5 Kadai rai ti mung shi a mungga hpe
hkan nang a yang gaw, Karai Kasang a tsaw ra ai
lam, dai wa hta e kaja wa teng teng dik wa salu ai:
anhte shi hta rawng nga ga ai gaw, ndai lam majaw
anhte chye lu ga ai.
- I Korinhtu 13:13 makam masham, myit mada ai
hte tsaw ra ai myit ngu ai lam masum rai nga ai, rai
tim dai hte hta grau kaba ai gaw tsaw ra ai myit rai
nga ai.
- I Korinhtu 13:2 Ngai myihtoi chye htoi ai hte, sung
ai ga yawng mayawng, chye chyang ai lam amyu
myu hkum nga ai hte, bum hpe jasit lu hkra re ai
makam masham rawng ti mung, tsaw ra ai myit n
rawng yang gaw, ngai hpa n rai nga nngai.
- Galati 5:6 Hkristu hta e matu gadoi hkam ai lam
rai ti mung, matu gadoi n hkam ai lam rai ti mung,
hpa akyu nnga ai rai nna, tsaw ra myit hte shachyen
ai makam masham hkrai sha, akyu rawng nga ai.
- Roma 8:39 Hkristu Yesu a tsaw ra ai hta na anhte
hpe kadai wa mi jahka kau lu na a ta?
3333333333 3030303030
w w w w
M u n g k a n D e H p a j i L e n S h a l a i A i A m y u Ta i S a g a h t e MUNGGA LAK JET NIR e v . D r . L a h p a i A w n g L i 2009
dagu, daru magam ni yawng kau da nna, mayam a
nsam hpe hpun dagraw let wu dang ntsa si hkam ai
hku nna she, shinggyim masha ni hpe tsaw ra myit hte
hkye la ai magam gun hpai lai wa sai wa re.
Tinang hkum tinang dinghpring dum, grau dum, chyoi
pra san seng dum, kaga ni hta makam masham grau
nga dum ai Hparishe ni hpe Yesu daru kau nga ai (Mahte
23:23-28). Yesu shi du sa ai gaw masha ni a daw jau ai
hpe hkam la na matu du sa ai n rai, shi mahtang
shinggyim masha ni hpe daw jau na matu du sa ai ngu,
shagrit shanem ai tsaw ra myit hte daw jau ai wa re
(Mahte 20:28).
E. Asak Jaw Kau Ai Du Hkra Tsaw Ra Ai Tsaw
Ra Myit
Yawhan 3:16 hta Karai Kasang a kasha hpe
kam sham ai ni, hten bya n hkrum ai sha, htani htana
asak lu la mu ga nga, Karai Kasang gaw shi a kasha
shingtai hpe jaw kau ai kaw du hkra mungkan ga hpe
tsaw ra wu ai ngu nna, Karai Kasang a tsaw ra myit
gaw asak jaw kau ai du hkra tsaw ra ai, tsaw ra myit re
ngu tsun sang lang da nga ai. Shinggyim masha ni
hpe tsaw ra ai lam hpe, jahtum chyalai hku nna wu
dang ntsa du daw sai hkaw hkam let, Yesu madun lai
wa sai. Yawhan 10:11 hta Yesu tsun ai Ngai gaw sagu
rem wa kaja rai nngai. Sagu rem wa kaja gaw, sagu ni
a matu tinang a asak nawng ya kau lu ai ngu shi a
tsaw ra myit hpe shaleng dan nga ai.Yawhan 15:11-13
hta Yesu tsun ai gaw, Nye a kabu gara ai myit nanhte
hta rawng nga na hte, nanhte a kabu gara ai gaw hpring
tup wa na matu, ga ndai ngai nanhte hpe tsun da made
ai. Ngai nanhte hpe tsaw ra made ai zawn, nanhte shada
da tsaw ra nga mu, dai gaw nye a ga matsun rai li ai.
Jinghku wa a matu tinang a asak nawng kau
hkra tsaw ra ai myit hta grau kaba ai tsaw ra ai
myit gaw kadai hta mung n nga ai nga nna tsun
sharin da nga ai.
F. Hkristan Ni Yesu A Tsaw Ra Myit Hpe Bu Hpun
Dagraw Ra Ai Lam
Hkristan asak hkrung lam gaw Yesu a tsaw ra
myit hpe hkam la lu sai ni re ai hte maren, Yesu a tsaw
ra myit ningja hpe mungkan de, anhte a asak hkrung
lam hku len shalai ya ra ai lit lu ga ai. Lawu na chyum
ga ni gaw anhte hpe Yesu a tsaw ra myit mungkan de
len shalai ra ai lam shatsam ai mungga ni rai nga mali
ai.
- Yawhan 14:21 Nye a ga matsun lu la nna hkan
shatup ai wa gaw, ngai hpe tsaw ra ai wa rai nga
ai.Ngai e tsaw ra ai wa hpe nye wa mung tsaw ra
na wu ai: ngai mung dai wa hpe tsaw ra ai hte, ngai
hkum nan shi hpe shadan dan na we ai.
3131313131 3232323232
M u n g k a n D e H p a j i L e n S h a l a i A i A m y u Ta i S a g a h t e MUNGGA LAK JET NIR e v . D r . L a h p a i A w n g L i 2009
w w w w
- Yawhan 13:35 Shing rai nanhte shada tsaw ra ai
myit rawng nga myit yang gaw, nanhte nye a sape
ni rai nga myit dai gaw, masha yawng mayawng
chye lu na mara ai.
III. A Lu Ai Tara
Yesu a bum ntsa na tara hkaw ga ni gaw Yesu a
tsaw ra myit shingni hpe bu hpun dargaw let asak
hkrung lu na matu sharin matsun ai mungga ni re. A lu
ai ngu ai gaw Karai Kasang sharawng awng ai ngu ai
lachyum re.
1. Wenyi hta matsan mayan rai nga ai ni gaw a
lu ma ai; kaning rai n me law, sumsing lamu a
mungdan shanhte a mungdan rai nga ma lu ai.
(Blessed are the poor in spirit: for theirs is the
kingdom of heaven). Mahte 5:3.
A. Wenyi hta matsan mayan rai nga na matu gaw,
tinang hta wenyi lam gawng kya nga ai hpe dum
ra ai. Tara Agyi 16:20-21 hta Samsun, Delila a
hkalem ai majaw kara zen kau ya ai hkam ra mat
ai.Karai Kasang a wenyi shi hte rau n rai mat ai.
Dai majaw n gun n rawng mat ai. Matsan mayan
rai mat ai. Hparishe ni, tara shadik nna, wenyi
lam hta sut su dum ma ai. Rai tim, Yesu shanhte
hpe lup hte bung ai ni ngu daru kau ai (Mahte
D. Wenyi hta matsan mayan rai nga ai wa gaw,
Karai Kasang a chyeju hte sha hkrung nga lu ai
hpe dum chye nna, shagrit shanem ai myit lu la
ma ai. Tingyeng marin myit ni shagyawm kau
nna, Karai Kasang sharawng awng ai hku asak
hkrung na myit shajin lu ai. Karai Kasang a matu
asak hkrung gwi wa ai. Dai majaw dai ni gaw,
sumsing mungdan a kashu kasha ni hkam la lu
na lam ma hkra hkam la lu na re. Mahte. 16:24
hta Yesu gaw Ngai hpang de sa wa mayu ai
wa kadai rai tim mung, tinang a hkum hpe nyet
kau lu na rai nna, shi a wu dang hpai let ngai
kaw hkan nang ru ga ngu nna tsun sharin da
nga ai.
Kam hpa manoi manat ai hte Karai Kasang kaw
ap da let asak hkrung ai wa sha Karai Kasang
a ga madat nna, Karai Kasang sharawng awng
ai hku hkawm sa na re majaw, sumsing mungdan
gaw shanhte a mungdan rai na ra ai.
2. Yawn hkyen hkrum ai ni gaw a lu ma ai,
kaning rai n me law shanhte shalan shabran ai
hkrum na mara ai. (Blesses are they that mourn:
for they shall be comforted).
A. Yawn hkyen hkrum ai shaloi she, tinang hta
makam masham nga n nga; nga yang mung
3737373737 3434343434
w w w w
M u n g k a n D e H p a j i L e n S h a l a i A i A m y u Ta i S a g a h t e MUNGGA LAK JET NIR e v . D r . L a h p a i A w n g L i 2009
23:23-28). Luka 18:10-14 hta Yesu ga shadawn
tsun ai hta mung Hparishe wa Wenyi lam hta
hkum tsup dum ai.Kang hta ai wa chyawm gaw
shi hta gawng kya dum ai n hkum tsup dum ai
hte Karai Kasang kaw hpyi sit shang ai. Dai
majaw Kang hta ai wa dinghpring ai lam hparishe
wa hta grau lu la ai. Dai re ai majaw Wenyi hta
sut su ra ai hpe dum chye ai ni, dai hpe hkan
tam na ra ai. Shaloi Karai Kasang hpe shagroi
gara ai myit masin hte hkan tam na mara ai rai
nna, Karai Kasang a mungdan hte seng ai masha
ni tai wa na re.
B. Wenyi hta gawng kya nga ai wa gaw, Karai
Kasang sha jaw ya, shabyin ya lu ai hpe mu
chye wa na rai nna, Yesu a si hkam ai hte hkrung
rawt ai chyeju hta sut su ai wa tai wa na re.
Wenyi hta sut su ai ngu ai hpe chye na wa na ra
ai. Luka 12:16-21 hta sut gan law htam wa ai
hta, masha a asak rawng ai n rai nga tsun da
nga ai. Dai ga shadawn hta Sahti wa shi a yi
hkau na hta nsi naisi grai ngai ai majaw, dum
kaba galaw la nna sut rai ni hpe shinggyin da
nhtawm nye myit masin e law law ning a matu
arai kaja law law nang shinggyin da ni ai, myit
masin e asan apan rai nga nu,lu nu sha nu,
pyaw pyaw rai nga nu, ngu na we ai. Shaloi
Karai Kasang gaw dai wa hpe, masha angawk
e, dai na jang na a myit masin hpe dawm la kau
ya na ra ai: dai rai nna, nang mahkawng shachyip
da ai arai ni gaw, gade a matu rai na ra ta? Tinang
a matu sut gan mahkawng nna, Karai Kasang
hta n lu n su ai wa gaw shing re ai wa rai nga ai,
nga nna Yesu sharin da nga ai. Wenyi hta matsan
mayan rai nga ai ni gaw, tinang hkrai hpa mung
ndang di lu ai majaw, Karai Kasang hpe tam ai
hte manoi manat wa ai majaw Karai Kasang a
kashu kasha ni tai wa na re.
C. Wenyi hta matsan mayan hkrum nga ai wa gaw,
Karai Kasang hpe tsep kawp kam hpa manoi
manat ra ai hpe chye wa ai re.Yawhan 15:4f
Ngai hta noi nga mu, ngai mung nanhte hta noi
nga na, shaloi nanhte asi law law si na. Yesu
tsun ai nanhte ngai hta noi nga nna,nye ga
mung nanhte hta noi nga ai rai yang nanhte hpa
hpyi mayu yang hpyi mu, hpyi ai hte maren
nanhte hpe madat ya na nga ai re. (Karai Kasang
hpe n hkrit, n hkungga ai majaw tsa, kan-ni lu ai
ni; nse nsa ai hku asak hkrung ai ni;dinghku
hten ai ni; mawp sha ai ni; lagut damya ni; masha
sat ai lam ni byin nga ai). Karai Kasang hpe
tsep kawp kam hpa manoi manta ai ni gaw,
Karai Kasang a mungdan a Sali wunli hkam la
lu na re.
3535353535 3636363636
M u n g k a n D e H p a j i L e n S h a l a i A i A m y u Ta i S a g a h t e MUNGGA LAK JET NIR e v . D r . L a h p a i A w n g L i 2009
w w w w
ngang kang ai makam masham rai nga ai kun?
jep joi yu lu wa ai. Masha gaw yawn hkyen
hkrum ai shaloi Karai Kasang hpe hpyi jahtau
chye nga ai. Shaloi, dai wa Karai Kasang a
shalan shabran ai tsaw ra myit hpe hkam la lu
na re.
B. Masha wa a yawn hkyen, tsin yam tsin dam
hkrum sha ra ai hpe mu mada nna, yawn hkyen
hkrum ai ni gaw a lu ma ai. Masha wa hte rau
yawn hkyen ai, hkam sha lawm ai tsaw ra myit
gaw, Karai Kasang a tsaw ra myit ningja re.
C. Tinang a yubak mara hpe mu nna, myit malai ai
hte yawn hkyen ai wa a lu ai. Yubak a shabrai si
ai hpe chye nna myit malai lu nna, Karai Kasang
hpang de nhtang wa mai ai. Dai wa hpe Yesu
mara raw ya nna, Shi hta masha ningnan tai wa
shangun ai re. II Kor 7:10 hta tsun ai gaw, Karai
Kasang ra ai yawn hkyen ai gaw, hkye hkrang la
ai hkrum hkra, n tsang ra ai myit malai ai hpe
shachyen nga ai, mungkan ga a yawn hkyen ai
chyawm gaw, si mat ai hpe shachyen nga ai.
Yawn hkyen hkrum ai aten hta Karai Kasang a
shalan shabran ai lam hkam la lu ai wa gaw,
teng sha Karai Kasang a chyeju hkam la lu ai
wa rai nga ai.
ai re. Dai majw hparishe ni a asak hkrung lam
shut nga ai ngu gwi gwi tsun ai (Mahte 23:23-
28) . Nawku htingnu kaw n tara ai hku amyat
htuk, tinang a tinggyeng a matu sut tam la ai
hpe pawt sindawng nna, pum hkum saboi ni
hpe galau kau ya ai re (Mahte 21:12-13). Mahte
laika 11:29 hta nye a lam sharin la mu ngu
tsun sharin let Karai Kasang a mungdan a matu,
Karai Kasang sharawng awng ai lam hpe masha
myi man n tau ai sha Karai Kasang a myi man
tau let gwi gwi tsun sharin mu, galaw gun hpai
mu ngu kasi madun ai lam re.
Mungkan hpe madu lu na ngu ai gaw, Karai
Kasang moi kaw nna ga sadi jaw da ai hpe madu la lu
na ngu ai re. Ga shadawn, Abraham hpe Ningpawt
Ninghpang 15:7 hta Ndai mung hpe na a sali wunli
shatai na matu jaw na nga nna, Hkaladea masha ni nga
ai Ura mare kaw nna nang hpe shaga woi wa ai Yehowa
gaw ngai rai nga nngai ngu Yehowa tsun ai. Tara
Jahprang. 4:38 hta Nang hta grau kaba nna, grau law
ai amyu ni hpe na a man na shi shaden kau ya nna, dai
ni rai nga ai hte maren shanhte a lamu ga hta nang hpe
woi shawn nna, sali wunli madu shangun na nga, shi a
nsam kaba hte Egutu mung kaw nna shi a man de
shaw wa nit dai nga tsun da nga ai. Karai Kasang a
ga madat let kam sham ai hte shi a ga sadi ni hpe
madu la lu ai lam ni re. Tinang ra ai lam hpe lata nna,
4141414141 3838383838
w w w w
M u n g k a n D e H p a j i L e n S h a l a i A i A m y u Ta i S a g a h t e MUNGGA LAK JET NIR e v . D r . L a h p a i A w n g L i 2009
3. Myit sumnung ai ni gaw a lu ma ai, kaning
rai n me law, shanhte mungkan ga hpe madu lu
na mara ai.(Blessed are the meek: for they shall
inherit the earth).
Myit sum nung ai ngu ai gaw, hkrit ai, dang sha
mayu ai wa hpe galoi mung asum jaw ai, jaw tim n jaw
tim baw gum hkap la ai myit masa n re. English ga
hkum meek ngu ai a chyum masa lachyum gaw 1)
Karai Kasang a ga madat mara na matu jin jin rai nga ai
myit masin 2) Karai Kasng a hkang da ai tara ni hpe
kabu gara hkap la hkan san a matu jin jin rai nga ai
myit masin hpe ngu ai re.
A. Karai Kasang hpe myit masin hkum hkrang ma
hkra hte kam hpa let tinang hkum hpe Karai
Kasang kaw tsep kawp ap da ai wa re. Luka
1:38 hta Mari tsun ai, na a ga hte maren ngai hta
rai wa u ga. Mahte 26:39-42 hta Yesu , nye a
myit n rai, na a myit she rai u ga kyu hpyi ai re.
Karai Kasang kaw ap ai asak hkrung lam hpe
Karai Kasang lit la ya nga ai. Dai majaw mungkan
gaw shanhte hpe n dang kau lu ai. Shanhte she
mungkan hpe dang kau ai ni rai na re.
B. Jaw ang ai aten hta masin pawt nna, n jaw ai
aten hta masin n pawt ai wa re. Tinang hte, tinang
a akyu hkra wa yang masin pawt ai gaw yu maya
shinggyim masha a sat lawat re. Rai tim, masha
wa a matu (sh) wuhpawng a matu n tara, dang
sha roi rip, zing ri, baw daw sha, mawp sha, ai
ni a matu tsaw ra matsan dum ai myit hte masin
pawt let shalawt na matu ap nawng shakut ai
gaw, Karai Kasang a mungdan gaw de ai lam
hta shang lawm ai lam re. Karai Kasang a
mungdan a maka kum la gaw tsaw ra ai, ngwi
pyaw simsa ai hte tara rap ra ai lam ni re. Dai
majaw, tinang a tingyeng a matu n rai, jahten
sharun na matu n rai, hkye la na, garum shingtau
na, masha wa a tsin yam kaw na shalawt na
matu pru ai sin pawt lam gaw jaw nga ai. Ga
shadawn, Bu Hkawm Laika 12:3 hta Moshe
gaw, ga ningtsa ting na masha nlang hta myit
grau sumnung ai wa rai nga aingu tsun shagrau
da nga ai. Moshe gaw n tara ai hpe makawp ai
shaloi lata lai mat nna, Egutu masha hpe sat ga
ai. Egutu hkaw hkam Hpara U hpe, nye masha
ni hpe dat u ngu gwi gwi tsun ai wa re. Pawt
sindawng let Israela ni hpe daru sharin ai. Rai
tim dai lam ni gaw, tinang a myit ra ai lam a
matu n rai, Karai Kasang a sharawng awng ai
lam hpe madung dat nna tsun shaga, galaw gun
hpai ai majaw, Moshe hpe sumnung ai myit
masin lu la ai wa re ngu tsun ai re. Yesu mung
Karai Kasang a sharawng awng ai lam hpe
masha myi man n tau ai sha gwi gwi tsun sharin
3939393939 4040404040
M u n g k a n D e H p a j i L e n S h a l a i A i A m y u Ta i S a g a h t e MUNGGA LAK JET NIR e v . D r . L a h p a i A w n g L i 2009
w w w w
tinang ra ai hku asak hkrung yang Hkanan mung hpe n
madu la lu na ma ai. Kam sham ai hte, shagrit shanem
let Karai Kasang sharawng awng ai hku asak hkrung
jang na mungdan du wa rit ga ngu ai yesu sharin ya
ai kyu hpyi ga hte maren anhte kaw du wa na re.Yesu
du sa ai shaloi ga sadi jaw ai gaw 1) simsa ai lam
(shalom) ,ndai mungkan n jahten lu ai simsa ai lam lu
la na.Kaning re ai lam mung anhte hpe Karai a tsaw ra
myit hte n jahka kau ya lu sai, ngu ai re. 2) N gun
atsam, marin myit, tingyeng myit, sin pawt myit hpe
up hkang lu ai atsam ningja lu la shangun na.
Dai majaw myit sumnung ai ni gaw Yesu Hkristu
a up hkang ai hpe tsep kawp hkam la nna, madu Yesu
sharin da ai kasi hku asak hkrung ai ni re ai majaw,
Karai Kasang a kasha majing ni rai nna, Karai Kasang
hpan da ai mungkan hpe madu lu ai ni rai na. Mungkan
a mayam tai ai kaw nna lawt ai ni rai na re.
4. Dinghpring ai hpe kawsi hpang gara nga ai ni
gaw a lu ma ai: kaning rai n me law, shanhte
hkru kat wa lu na mara ai. (Blessed are they which
do hunger and thirst after righteousness: for they
shall be filled) Mahte 5:6.
Kawsi hpang gara ai gaw hkrung nga ai ngu ai a
kumla re.Si ai ni kaw si hpang gara ai lam n nga ma ai.
Karai Kasang sha jaw ya lu ai dinghpring ai hpe kawsi
yawng hpe pai hkra gin hka nna, nkau mi hpe sumsing
mungdan de, nkau mi hpe ngarai de gin hka na hta
mung, masha wa ru yak jam jau ai shaloi kade tsaw ra
myit hte garum shingtau ai ngu ai ntsa hta daw dan ai
lam lawm na nga tsun sharin da nga ai.Matsan dum
chye ai ni gaw Yesu hte myit ningja langai sha rai nna,
Yesu mung shanhte hpe matsan dum lanu lahku la na
re.
6. Myit san seng ai ni gaw a lu ma ai:kaning rai
n me law, shanhte gaw Karai Kasang hpe mu lu
na maru ai. (Blessed are the pure in heart: for they
shall see God).Mahte 5:8.
Htung hkying hkringhtawng hku shinggan
shingni hpraw san shakut ai hta, myit masin kata san
seng ai hpe tsun ai re. Shinggan hku yu yang makam
masham nga ai zawn rai tim, myit masin awu asin rai
yang gaw myit san seng ai wa n rai nga ai. Mahte.23:27
hta Hparishe ni shinggan shingni hku makam masham
hte seng ai tara shadik dum tim, myit masin hta
tinggyeng myit machyu ai, Karai a sharawng awng ai
lam hpe n tam ai majaw Yesu shanhte hpe lup hte bung
ai ngu tsun shadum ai re. Karai Kasang hpe mu lu na
matu, nhten ai myit n rawng ai sha; n ju n dawng, awu
asin re ai myit hpe yeng seng kau na ahkyak ai. Karai
Kasang hpe kadai mung myi hte n mu lu ai. Yehowa
Moshe hpe nang nye myi man n mu lu na re, nye
4545454545 4242424242
w w w w
M u n g k a n D e H p a j i L e n S h a l a i A i A m y u Ta i S a g a h t e MUNGGA LAK JET NIR e v . D r . L a h p a i A w n g L i 2009
hpang gara ai gaw, Karai Kasang hte shi a sharawng
awng ai lam hpe chye mayu, hkan nang mayu, madu
la lu mayu ai lam re. Chyum laika hti lagawn, nawku n
kam sa wa, kyu hpyi lagawn wa, chyum laika hpe n
kam hkan nang wa rai jang, wenyi hta si ai de du wa ai
kum la re. Luka 15:11-24 hta dam mat ai kasha: 24
ndai ngai sha gaw si mat sai, ya bai hkrung sali ai,
mat mat sai, ya bai mu la sali ai ngu nna Karai Kasang
hte tsan mat ai, n seng mat ai kum la hpe shaleng dan
nga ai re. Mahte 19:16-22;Marku.10:17-22; Luka 18:18-
23 ni hta aya lu ai masha n htum n wai asak hpe lu la
mayu ai. Yesu shi hpe lu malu hpe kau da gwi ai daram,
n htum n wai asak hpe marin marin nni? Ngu dai wa
hpe san ai re. Mahte 8:20; Luka 9:57-58 hta masha
langai Yesu kaw hkan nang na tsun ai shaloi, Yesu
gaw,chyahkyawn ni nhkun lu ma ai, ntsa malen pyen
ai u ni mung, u yup lu ma ai; dai masha kasha chyawm
gaw baw tawn na shara pyi n lu nga ai, ngu nna tsun ai
hta nang gaw prat a tsin yam ma hkra hpe hkam jan lu
ai hku nna nye a hpang hkan nang gwi nni? ngu san ai
lam rai nga ai.Mahte 10:37; Luka 14:26 hta ngai hpe
tsaw ra ai hta Kanu/wa, kashu kasha hpe grau tsaw ra
ai rai yang, ngai hte n ging ai ngu Yesu tsun sharin ai
re.
Hkristan asak hkrung lam gaw Karai Kasang
hte shi a tara ni hpe chye ai sha n rai, dinghpring ai lam
gaw si hkrung si htan lam daram ahkyak ai hku marin
marit ai lam re. Hkan sharau, shakut shadik shatup ai
lam re.
Dinghpring ai ngu ai gaw, 1) Tara rap ra ai hpe
marin marit ai (Amo 5:24). ) 2) Karai Kasang hte masha
hpe tsaw ra let ap nawng daw jau ai lam re. 3) Karai
Kasang hte jaw ang ai hku htinglu/lai ai lam re.
5. Matsan chye dum ai ni gaw a lu ma ai: kaning
rai n me law shanhte matsan dum la ai hkrum
na mara ai. (Blessed are the merciful:for they shall
obtain mercy). Mahte. 5:7.
Matsan chye dum ai ngu ai gaw, masha wa hpe
tinang a akyu matu hpa mung nlawm ai sha, lama ma
kaw na hkyam sa shangun mayu ai, shalawt la mayu ai
tsaw ra myit hpe ngu ai re. Dai gaw Karai Kasang a
tsaw ra myit ningja re. Karai Kasang hpe kade tsaw ra
ai gaw masha hpe kade tsaw ra ai ngu ai shadawn
shadang hte she daw dan la mai nga ai. Ga shadawn,
Kaja ai Samari mau mwi hpe yu ai shaloi, Hkristan
asak hkrung lam gaw, tingyeng a matu sha hkrung nga
na matu n rai, masha wa a matu asak hkrung na matu
re.Mahte 7:2 hta nanhte jeyang ai hku hkan nna,nanhte
jeyang ai hkrum na marin dai.Mahte 6:14-15 hta tsun
ai gaw masha ni a shut hpyit ai hpe nanhte raw kaw
ya myit yang gaw, nanhte a shut hpyit ai hpe mung
raw kau ya na. Mahte 25 hta hpang jahtum n htoi e
sagu hte bainam hpe garan ginhka ai zawn, Yesu gaw
4343434343 4444444444
M u n g k a n D e H p a j i L e n S h a l a i A i A m y u Ta i S a g a h t e MUNGGA LAK JET NIR e v . D r . L a h p a i A w n g L i 2009
w w w w
myiman mu lu ai ni teng sha si na ngu tsun sharin wu
ai. Yawhan 1:18 hta Karai Kasang hpe kadai mung
nmu yu ai. Dai majaw Karai Kasang hpe mu lu na ngu
ai gaw, 1) Karai Kasang a lam hpe hkum tsup kup
hkra chye na lu, shi a myit ningja, lata amu ni hpe chye
na wa lu na ngu ai re. 2) myit san seng yang sha Karai
Kasang hte htinglu/lai kanawn mazum lu na mara ai.
Karai Kasang mung chyoi pra ai wenyi hku shi hta
shanu nga na rai nna, myit masin kaw na asan apra mu
lu na, chye na hkam la lu na, ngu ai re.
7. Shangwi shapyaw chye ai ni gaw a lu ma ai:
kaning rai n me law,shanhte hpe Karai Kasang a
kasha ni ngu shamying na maru ai.(Blessed are
the peacemakers:for they shall be called the
children of God).Mahte 5:9.
Gali/law lam, gasat gala lam hpe shazim ya ai,
simsa lam nga wa hkra galaw shakut ai ni hpe tsun ai
re. Masha n ju na tsang, jahpwoi asawng na tsang,
dukhka hkrum na tsang ai majaw, koi ai hku lapran
nga ai ni hpe tsun mayu ai n rai. Shawa a gahkin gumdin
lam hpe n yu, ngwi pyaw simsa lam hpe n yu ai sha
tinang a akyu, tinang hte tinang a dinghku, jinghku jingyu
nga mu nga mai lam a matu sha asak hkrung ai ni hpe
tsun ai n rai. Shalom ngu ai ngwi pyaw simsa lam gaw
kalu kaba, bawngring wa na matu, matsan nga ai lam
ni mat mat hkra shakut ai hpe tsun ai re. Dai hpe hkan
hkrung ai majaw, n ju n dawng ai ni nga wa nna, wudang
ntsa hta zingri zingrat hkrum sha lai wa sai re. Raitim
Karai Kasang a hpung shingkang hta bai hkrung rawt
ai hte sumsing tingnyang hta ningngai nga sai re. Yesu
Hkrsitu hte rau zingri/rat hkrum jang Yesu Hkrsitu hte
rau Mungdan shang lu na (Roma.8:17). Hkristu hte
rau si jang Hkristu hte rau hkrung rawt na ra ai. Yesu
Hkristu a marang e hkam sharang yang, Yesu Hkrsitu
hte rau sumsing mungdan hta ningngai nga lu na re (2
Tim 1:11-12).
Yesu gaw shi a tsaw ra myit hpe tengman ai,
tara rap ra ai, dinghpring ai hku madun ai shaloi nsin
kata de n htoi htoi shang wa nna asan sha, nsin kata na
n hkru n kaja ai lam ni mu lu ai zawn, n ding man ai
hku asak hkrung nga ai ni ti nang a yubak mara ni dan
dawng wa nna, dai n htoi hpe n ju ai ni mung nga lai
wa sai ai. Zingri zingrat hte asak du hkra gyam sat ai ni
nga lai wa sai. Rai tim dai Yesu a tsaw ra myit hpe,
myit malai ai hte kabu gara hkam la ai ni, Yesu a tsaw
ra myit hta myit ngwi myit pyaw lam lu la nna, htani
htana asak hpe lu la ma ai.
Madi shadaw ai laika ni:
1. Billy Graham, The Secret of Happiness (Great
Britain: Richard Clay and Company Ltd., 1959).
2. Henlee H. Barnette, Introduction Christian Ethics
(Nashville, Tennessee: Broadman Press, 1961).
4949494949 4646464646
w w w w
M u n g k a n D e H p a j i L e n S h a l a i A i A m y u Ta i S a g a h t e MUNGGA LAK JET NIR e v . D r . L a h p a i A w n g L i 2009
galaw ai wa a lu ai ngu ai re. Ahkayk lam madung gaw
1) Tinang a myit masin shawng Karai Kasang hta ngwi
pyaw simsa ai lam lu la ra ai. Hpa majaw nga yang
Yesu Hkrsitu gaw ngwi pyaw simsa lam a madu re. 2)
Ga law ga la, gasat, n ju n dawng lam ni sim na matu
hte, Karai Kasang hte masha lapran teng man ai ganawn
mazum lam nga hkra galaw ai lam re.
Karai Kasang hte shinggyim masha, masha
shada ngwi pyaw simsa hkra shakut ai, galaw ai ni
gaw, Yesu Hkrsitu galaw ai amu bungli hpe hkan galaw
nga ai ni re ai majaw Karai Kasang a kasha ni ngu tsun
ai re ( Roma 15:32;16:20; Hpilipi 4:9; 2; Korinhtu 13:11;
Hebre 13:20-21; I Timohti 5:23).
8.Dingman lam majaw zingri zingrat hkrum ai
ni gaw a lu ma ai, kaning rai n me law, sumsing
lamu a mungdan, shanhte a mungdan rai nga
malu ai. Nye a lam majaw, masha ni gaw nanhte
hpe asawng asang di nna zingri zingrat nga ma
ai hte, masu ai hku hkan let mara amyu myu
shagun da myit dai shaloi e, nanhte a lu myit dai.
Kabu nna pyaw pyaw rai nga mu, kaning rai n
me law, sumsing lamu hta e nanhte a shabrai
kaba nga mali dai, nanhte a shawng a myihtoi ni
hpe mung shanhte dai hte maren zingri zingrat di
kau manu ai. (Blessed are they which are
persecuted for righteousness sake: for theirs is the
kingdom of heaven.Happy are you when people
insult you and persecute you and tell all kinds of
evil lies against you because you are my followers.
Be happy and glad, for a great reward is kept for
you in heaven.This is how the prophets who lived
before you were persecuted). Mahte 5:9-12.
Hkristan ni a asak hkrung lam hta Hkristu a
tengman ai matsun maroi hku tsun shaga, asak hkrung
ai shaloi, asawng asang, shatan n hkan, zingri zingrat
lam ai hkrum hkra ra nga ga ai. Asawng asang ringri
ringzat ai lapran hta Hkrsitan langai hku ding ding man
man hkrung nga ai gaw jet Hkrsitan ni a ningja re. Yesu
Hkristu madun lai wa sai ningja nan rai nga ai. Dai
zawn re ai Hkrsitan ni a asak hkrung lam hta shinggyim
masha ni n jaw ya lu ai ngwi pyaw sim sa ai lam lu la
na ngu Yesu ga sadi jaw da nga ai (Yawhan 16:33).
Shanhte hte rau Yesu Hkrsitu rau nga nga ai ( Mahte
28: 20).
Sisa hkawhkam hpe n naw ku ai majaw zingri
zingrat hkrum ai ni; tinang kam sham ai Yesu Hkrsitu a
lam hpe hkan hkaw tsun ai majaw zingri zingrat hkrum
ai ni hpung labau hta adan aleng anhte mu lu ga ai. Jet
ai Hkristan langai hku ding ding man man Yesu hpe
kam sham let, asak hkrung ai a majaw zingri hkrum ai
rai yang gaw, dai gaw Yesu a lagaw hkang hkan ai lam
re majaw a lu ai. Yesu mung Kawa Karai Kasang a
mungdan a matu ding ding man man hkaw tsun ask
4747474747 4848484848
M u n g k a n D e H p a j i L e n S h a l a i A i A m y u Ta i S a g a h t e MUNGGA LAK JET NIR e v . D r . L a h p a i A w n g L i 2009
w w w w
3. William Barclay, The Daily Study Bible: The
Gospel Of Metthew (Bangalore: Theological
Publications in India, 1994).
4. John MacArthur, The MacArthur Study Bible
(Nashville, Tennessee: Thomas Neslon Inc, 2004).
5. D.A Carson, eds., New Bible Commentary
(Leicester: Intervarsity Press, 2002).
wwuww
jawng a academic madang hpe daw dan yang shut na
re. Dai ni ngai, Ph.D jan mau gup la ngut nna, wa
maram yu yang, ya du hkra anhte KTC gaw kaning re
ai theology masa hta mahta nna, chyum mungga ni
hpe sharin ya nga ai ngu ai hpe, ya she naw bawng
jahkrup hpang wa nga ai hku, a san sha mu lu ai.
Ningja rawng ai magam gun ni hpe shangai
shapraw ai kaw she, KTC a madang hte sari sadang
hpe daw dan ra na re. Jawngma ni mung hpaji hpe
sharawng shara hte hka ja ai ni nau n law wa hkraw shi
nga ai. Library hta laika hpan ni hkum wa sai, rai tim
devotional hte seng ai laika buk ni she grau law nna,
academic a matu sawk hka ja mai ai laika ni nau n law
shi ai. Jawngma law ai hta hkan nna, academic hku jai
lang na laika buk law law nga hkra naw lajang da ra ai.
Sharin Sara ni a madang gaw M.Div degree program
du hkra na matu gaw, pyi jan sai ngu mai tsun ai. Ap
nawng nga ai sharin sara/num ni hpe grau tangdu hkra
sharin achyin ai lam hta maju jung lu na matu, lam
shagu hku naw madi shadaw la ra ai (Ga shadawn- up
to date laika ni sara/num ni lu hti nna, jawng ma ni hpe
bai ginlen ya lu na matu lajang ya ra ai. Shabri shabrai
prat hte shingdaw nna, htap htuk manu ai daram kum
hpa ra ai. Internet ni lu lang hkra lajang da ya ra ai,
internet Nawng Nang ginra de rai n mai lu tim, shara
ra kaw mai jai lang na matu woi awn nga ai ni woi
5353535353 5050505050
w w w w
M u n g k a n D e H p a j i L e n S h a l a i A i A m y u Ta i S a g a h t e MUNGGA LAK JET NIR e v . D r . L a h p a i A w n g L i 2009
SAN HTSAN HTSAN HTSAN HTSAN HTAIAIAIAIAI
(2008-2009 Kachin Theological
College, Nawng Nang, jawngma
ganawn mazum hpung, laili
laika komiti ni san ai ga san hpe
Rev. Dr. Lahpai Awng Li htai ai
mahtai ni re)
1. Shawng nnan Sara a Ph.D janmau hpe
shachyen ya rit.
Dai ni anhte yawng chye da mai ai lam gaw,
Doctor mying shagu Ph.D jan mau lu ai wa n re. D.Min,
D.Miss, STD, Th.D, D.D, etc., lu ai ni hpe mung
Doctor ngu nna shaga ma ai. Ph.D gaw University ni
kaw nna, shagrau ai mungkan e tsaw dik ai degree re
(Th.D gaw seminary ni kaw nna shagrau ai tsaw dik ai
degree re). Tsaw ai de Ph.D degree hta grau ai degree
ngu ai, dai ni na mungkan hta n nga sai, dam de sha
Ph.D jan mau langai, lahkawng, masum lu ai ngu ai
nga ai.Ngai gup la lu ai Ph.D jamau gaw, Ph.D in
Religious Studies ngu ai rai nna, Asha Karai Masa
(Asian Theology) hpe major tawn nna, hka ja la ai
degree re. Philipine Christian University kaw nna hkap
la lu ai re. Sharin hka ja ai aten ladaw gaw 3 ning re.
Ph.D degree gaw professorship a matu (sh)
Wuhpawng hpe zai ladat ningnan ni ginshalat nna woi
awn lu na matu design galaw ai degree re. 3 ning hte 5
ning lapran hta ngut la mai ai. 3 ning hte ngut ai ni gaw
lawan dik ai hku lu shangut ai ni re. Ngai mung 3 ning
hte ngut ai re. Shaning gadun dik ai hku Ph.D degree
janmau gup la lu ai hku re.
2. Anhte Jawng, Academic madang de sa wa nga
sai lam chye lu ai. De a ntsa Sara a ningmu tsun
ya rit. (Ga shadawn: Anhte a hpaji, sharin Sara,
madang hte htuk manu nga ai kun?)
Mungkan madang dep ai jawng ngu nna tsun
shawu ai gaw ram ram na sai. Rai tim, tsa lam shadang
hku yu yang Academic hpe madung dat ai lam grai
naw yawm ai hku mu lu ai. Ngai 1998 ning kaw nna,
sharin sara hku KTC kaw magam gun hpang ai re. Dai
ni du hkra maram yu yang, gaw gap ai hpe major hku
naw madung dat nga ai hpe mu lu ai. Gaw gap da ai
arung arai hte lu da ai arung arai ntsa kaw sha yu nna,
5151515151 5252525252
?uC
M u n g k a n D e H p a j i L e n S h a l a i A i A m y u Ta i S a g a h t e MUNGGA LAK JET NIR e v . D r . L a h p a i A w n g L i 2009
w w w w
lajang ya ra ai. Dai shaloi she dai ni na mungkan hte
matut mahkai let shiga, hpaji magup sum hpa hka ja lu
nna, prat madang dep ai hku sharin achyin ya lu na re.
KTC wang kaw jawngma ni hte wu wu di di rau nga
let hpaji ginlen ya lu na matu, kashu kasha ni a matu
myo de jawng lung na ferry ni lajang ya ra ai, bat myi
hta yawm dik kalang myo de gat sa na matu ferry
jawng kaw nna lajang ya ra ai).
M.Th, D.Min, D.Miss, STD ni hpaw hpang
wa na matu gaw, Th.D or Ph.D jan mau lu ai sara
yawm dik 3 daram naw ra ai ( D.Min (sh) D.Miss ngut
ai ni M.Th jawngma ni hpe sharin lawm mai ai, rai tim
pawm lawm ai hku sha mai jai lang ai, sharin sara
madung hku n mai jai lang ai. Hpa majaw nga yang,
D.Min hte D.Miss ni gaw M.Th madang hte maren
sha re hku, academic kaw masat ma ai.
3. Anhte a wuhpung wuhpawng galai shai galu
kaba sa wa na matu hpa lam hpe madung ahkyak
(priority) hku nna galaw sa wa ra na kun?
A) Nambat langai ahkyak dik gaw, myu sha ni
a ideology galai ra ai. Gyip gyeng ai tinggyeng myit
jasat masa (exclusive ideology) kaw na, yawng a matu
ngu ai, hpawm chyawm myit jasat masa (inclusive
ideology) de anhte a myu sha ni, lawan dik ai hku galai
masa ni a manghkang a matu Chyum laika hta mahta
nna mahtai hpe jaw ya lu ai KTC tai wa shangun mayu
ai. Tinang a ginra masa hte htap htuk ai Karai masa ni
hpe gin shalat ya let, myu hpe myit shingran ningnan
ni hte lam woi lu ai, dakkasu tai wa shangun mayu ai.
Hkristan makam masham hta mahta nna, kaga
mungkan hpaji hkum sum hpa hte seng ai degree ni
hpe sharin achyin ya ai dakkasu jawng kaba langai
hku nna mungkan hpe daw jau ai dakkasu byin tai wa
shangun mayu ai. Ningja rawng ai hpaji ninghkrin ni,
magam gun ni hpe shangai shapraw lu ai dakkasu tai
wa shangun mayu ai.
5. Ph.D Janmau lu gup hkra gara hku shakut
shaja wa ai lam hte gara hku myit hpe shajin
dawdan nna Jinghpaw mungde n htang wa ai
rai kun?
Karai magam hta aten hpring ap nawng na ngu
daw dan ai shani kaw nna, hpaji ninghkrin langai hku
Karai a magam hta daw jau mayu ai ngu kyu hpyi let
shakut shaja ai re. Ngai gaw moi kaji ai kaw nna, grai
machyi ja ai, laika anya ai wa re. Dai re ai majaw, Karai
garawt shaw la ai chyeju hte sha ngai myit mada ai
Ph.D janmau hpe gup la lu na re ngu nna kam let, tut
nawng akyu hpyi ai. Ph.D program hpe July 18, 2005
kaw nna hpang ai March 27, 2008 kaw jan mau gup la
5757575757 5454545454
w w w w
M u n g k a n D e H p a j i L e n S h a l a i A i A m y u Ta i S a g a h t e MUNGGA LAK JET NIR e v . D r . L a h p a i A w n g L i 2009
shai ra sai. Tinang a tinggyeng lam ni (private
sentiments) hpe sha machyu ai myit jasat ni hpe koi
gam let, wuhpung wuhpawng myit masa (public spirit)
rawng ai ni law wa hkra shalat ra ga ai. Gashadawn-
Tinang hte tinang a dinghku nta masha ni a matu sha,
marang jahtu ya shangun mayu ai tinggyeng myit jasat
kaw nna, yawng a matu marang jahtu ya shangun mayu
ai myit jasat hte Karai kaw hpyi yang, tinang hte tinang
a dinghku nta masha ni a matu mung, lawm sai ngu ai,
dam lada ai myit jasat hte asak hkrung ai myu sha ni
law wa jang, lam shagu hta myu sha ni lawan dik ai
hku galu kaba wa na re.
B) Dai ni na prat gaw jak hpaji kunghpan lam
(technological development) ntsa mahta nna, shingyim
atsam ningja (human resource) kung hpan wa hkra
shalat nga ai prat re. Masha n-gun hpe mahta ai kaw
nna, jak n-gun hta mahta ai de; jak n-gun hta mahta ai
kaw nna jak hpaji (technology) de galai shai wa ai prat
re. Yu maya shinggyim masha kaw nna machye
machyang kung ai hpaji nighkrin ni law wa hkra, bawnu
atsam hta mahta ai bungli masha ( a society of
knowledge employees) tai wa hkra galu kaba kunghpan
ai mungdan ni shakut nga ai ten re. Bawnu atsam hta
mahta ai bungli masha (knowledge employees) law
law nga ai wuhpawng she, mung masa sut masa,
shinggyim nga pra masa ni ring chying na re. Dai
majaw, Hpaji hpe tsaw ra manu shadan ai hte hka ja ai
ni law wa hkra jawm shakut ra ai sha n ga, hpaji hpe
zai ladat jaw jaw jai lang chye ai ni law wa jang, myu
W.P sha ni lawan dik ai hku mungkan lahkam dep galu
kaba wa na re.
4. Nawng Nang Chyum Jawng a ntsa Sara myit
mada byin shangun mayu ai lam hpe Sara a myit
kata hkam la ai lam hpe tsun ya rit.
KTC gaw Myu W.P sha ni a shawnglam gam
maka kaja ni hpe gin shalat ya ai shara tai wa shangun
mayu ai. Marai langai ngai KTC hpe (directly or
indirectly) hkau na pa shatai la nna, tinang a tinggyeng
a matu maigan de na gumhpraw tam la shara, n shatai
la lu hkra jawm makawp maga ra na re. Myu sha ni
hpe brainwash galaw nna, myit masa (sh) rawt jat galu
kaba wa na lam ni hpe jahten kau ya ai lam ( kat hpa
yat hpa myit jasat, gyip gyeng ai exclusive tinggyeng
myit jasat ni wuhpawng hta nga wa shangun ai lam ni;
aten kadun hta wuhpawng a akyu nga ai zawn zawn
rai tim, tinang a family bawngring lam hpe shajin la
nna, aten galu a matu wuhpawng hpe chyana kau
shangun ai zai ladat) ni n byin shangun mayu ai. Karai
masa ring chying let, myu W.P sha ni dai ni hkrum
hkra nga ai mung masa, sut masa, shinggyim nga pra
5555555555 5656565656
M u n g k a n D e H p a j i L e n S h a l a i A i A m y u Ta i S a g a h t e MUNGGA LAK JET NIR e v . D r . L a h p a i A w n g L i 2009
w w w w
lu ai re. Idea daw hta nau wa yak ai nna tim, English
hta dut dang ai lam loi li nga ai majaw, professor ni,
classmate ni hte idea garang hkat ai shaloi tinang hkum
tinang nau wa n gun n lu dum ai. Lani myi masum lang
hput di kyu hpyi nna, laika hpe galaw ai re. Shaning
kadun hte lawan dik ai hku ngut mayu ai majaw, shup
kau ai pa sha ngam mat ai zawn nga hkam sha hkra
shakut kau sai. Dissertation hpe ka ai shaloi kalang
lang lani myi nayi hkum masum mali daram sha yup
ai. Kalang lang yup na pyi malap kau nna jahpawt nhtoi
htoi mat ai shana ni mung nga lai wa sai. Rai tim, nye a
ningrum ningtau jan Sarama Ji Wawm ngai hpe aput
apai n nga ai, myit ru myit n pyaw hpa ni n shana, n
tsun ai sha, laika shakut na matu tut nawng n gun jaw
ai majaw mung, lawan ai hku ngut la lu ai lam rai sai.
Nye Nu (Sarama Maraw Kai Raw) & Wa (Hpungtau
Sara Lahpai Awng Gam) dum nta masha ni, jinghku
jingyu ni yawng kyu jawm hpyi ya ai majaw mung,
lawan dik ai hku, ngut lu ai lam re. Dai ni hta grau
ahkyak ai gaw, Yesu Hkristu she ngai hpe garawt shaw
la, shatsaw la, ai re. N kau myi, laika grai ram tim,
dinghku masha ni a aput a -ngun ai lam ni, myit ru hpa
lam ni shabyin ai majaw stress nau law nna, ngut hkra
n lu galaw ai ni law law nga ai. N kau myi gaw shata 3,
4 mana mat ai ni pyi nga ai. N kau myi laika yak ai
majaw, lawan ai hku shangut yang stress naw law ai
b) Ahkaw ahkang lama ma lu na matu, masu magaw,
hkalem hkalau, kaling kachyit, kat hpa yat hpa ladat
hte shakut ai myit jasat ni hpe koi gam ra ai. Dai
gaw, grit nem ai (sh) grai naw madang nyem ai
myit sat lawat re. Myit mang hpaji (philosophy) n
nga ai masha a sat lawat re. La ma hpaji chye tim,
Hpaji n rawng ai a kum la re. Wuhpawng hta tara
rap ra lam n nga wa shangun ai, kahkyin gumdin
lam hten shangun ai, n pyaw n ngawn lam ni byin
pru shangun nga ai. Tinang hkum tinang manu
shadan nna, sari sadang hte Karai Kasang hpe kam
hpa manoi let masha hpe (sh) mungkan hpe daw
jau na ngu ai myit jasat hte hpaji hpe hka ja la ra ga
ai.
c) Hpaji hparat chye chyang kunghpan ai hta hkan
nna, masha a manu hpe daw dan ai ban prat rai
sai. Mungkan a prat masa gaw hpaji hpe
manu shadan let prat pra ai prat, hpaji hta
mahta nna asak hkrung ra ai prat de shanang
sa wa nga sai. La hka kade lu na ngu ai ntsa
hpaji a manu hpe n daw dan ai sha, hpaji machye
machyang gaw amyu a gam maka kaja hpe shalat
ya lu ai a lam madung re hte, ngwi pyaw sim sa ai
asak hkrung lam hte rawt jat galu kaba wa na a
shawng lam shim lam hpe jaw ya lu ai hpe myit
dum let, hpaji byengya hpe manu shadan tsaw
ra chye ai amyu ni tai wa saga law.
6161616161 5858585858
w w w w
M u n g k a n D e H p a j i L e n S h a l a i A i A m y u Ta i S a g a h t e MUNGGA LAK JET NIR e v . D r . L a h p a i A w n g L i 2009
majaw, a bwi sha shaning na na la nna she lu shangut
ma ai. Nye a class mate ni stress nau law ai hpe n
dang hkam nna, ngai hte rau n ngut ma ai. Nye a
shawng e masung ning jau kaw nna, Ph.D galaw ai
marai masum, ngai hte rau Ph.D program hta shang ai
marai mali re. Ngai hkrai sha lai wa sai March shata na
jawng yu poi hta Ph.D jan mau gup la lu ai re. Dai
majaw, jawng up Dr. Oscar Suarez, professor ni hte
classmate ni special lunch hte ngai hpe jawm shagrau
ma ai.
Gara hku myit hpe shajin dawdan nna, Jinghpaw
mung de n htang wa ai nga yang, Myihtoi Amo a lak
htak na zawn, n tara, n rap ra ai hku amyat htuk sha ai
lam ni ; tinang a family hte tinang hpe nawku ai masha
nkau myi a galu kaba wa na matu sha, hpung magam
hta galaw sha ai lam ni; tinang hte tinang a kashu kasha
(sh) tinang hpe hpara langai hku naw ai ni a matu rai
jang gaw gaw da ai tara ni (sh) matsun da ai tara ni hpe
n hkan (sh) ra ai hku in group hte byeng la, masha wa
a kasha (sh) tinang hte ideology n bung ai ni hpe gaw
gaw da ai tara (sh) mastun ka da ai tara ni hte lam
shagu hta hkan hkum pat re, awu asin re ai myit jasat
ni; nawku hpung hte seng ai wuhpawng ni hta ka-up
mat nna, myu W.P sha ni kaji kadun nan, chyana nan
nga mat na hpe myit tsang ai. Dai majaw, myit shingran
ningnan hte Karai a magam gun, ningbaw ningla langai
hku W.P sha ni hpe wa woi awn mayu ai majaw,
Jinghpaw mung de n htang wa nna, ap nawng ai re.
Philippines mungdan kaw asak 35 ning daram sha naw
re ai, Master degree sha naw ngut ai ni pyi mungdan a
lahta rapdaw amat (senator) hku mungdan hpe woi
awn ai magam kaba hta daw jau nga ma ai. Ya ngai
asak 40 ning hpring nna 41 ning kaw rai sai. N gun ja
dik, atsam ningja lu dat dik aten re. N dai aten hta
magam bungli kaba ni, woi awn galaw ra ai aten re ngu
hkam la ai. N dai aten hpe Karai Kasang a magam gun
ningbaw ningla langai hku W.P ginra hta daw jau mayu
ai majaw, Jinghpaw mung de bai n htang wa nna, wa
ap nawng ai re. Rai tim, Karai Kasang jai lang ai kaw
she madung na re. Karai Kasang a plan kata kaw asak
hkrung ap nawng daw jau na re.
6. Jawngma ni hte buga hpung masha ni yawng
hpe Sara a kraw kata na num htet ga tsun ya rit.
a) Tsaw ra myit hte teng man ai ga hpe tsun let Hkristu
ngu ai baw hte lam shagu hta rawt kaba wa hkra
jawm shakut ga. Karai Kasang hte shi hpan da ai
mungkan/shinggyim masha hpe grau tsaw ra let,
teng man lam hta mahta nna asak hkrung yang,
Karai Kasang gaw anhte a Karai, anhte gaw Karai
a amyu majing ni grau tai wa na rai nna, nga mu
nga mai ai amyu ni anhte tai wa na re. Dai
Tengman ai gaw nanhte hpe shalawt na ra
ai( Yawhan 8:32).5959595959 6060606060
M u n g k a n D e H p a j i L e n S h a l a i A i A m y u Ta i S a g a h t e MUNGGA LAK JET NIR e v . D r . L a h p a i A w n g L i 2009
w w w w
(June 28, 2008 shani
Myitkyina Zi-un Buga Hkalup Hpung a
laili laika hkaw tsun hpawng hta hkaw tsun ai,
Rev. Dr. Lahpai Awng Li a lakjet)
Ga Hpaw Nawku hpung gaw Yesu Hkristu a hpung
rai nna, Yesu Hkristu hpe kam sham ai hpung masha
ni jawm hpawng ningdi nga ai wuhpawng rai nga ai.
Karai Kasang a amying ningsang hta hpung masha ji
nban yawng, lam shagu hta bawng ring galu kaba wa
hkra lit la woi awn nga ai wuhpawng mung rai mali ai.
Dai ni anhte KBC gaw myu sha (ethnic) ngu ai kaw
mahta nna hpung hpe de ai re. Dai majaw KBC gaw
shanhte a myit jasat, myit hkawn masa, htung hkying
lailen ni hpe sha manu shadan nna jawm shakut hka ja
ai, lam masa re. Dai re ai majaw, ndai myit hkawn
masa hta myu kaji ni a htung hkying ningli,ga, laika ni
hpe manu n shadan ai, n gawn n sawn di masai. Myu
kaji ni kaw na law law wa, ti nang a amyu, htung hkying
hpe kabai da kau let myu kaba, mungdan kaba ni a sat
lawat ni hpe yu htang kaba, hkan nang hkan sa ai ten
ladaw nga lai wa sai.
Dai ni na ban prat hta gaw postmodernity a myit hkawn
masa she mungkan hpe woi ning shawng nga sai.
Postmodernity a lak lai ai lam madung gaw, lam shagu
hta nbung ai lam/ningmu ni nga ai hpe hkap la nna,
yawng hpe manu shadan ai myit hkawn masa rai nga
ai. Lam shagu hta langai sha (arung arai, myit hkawn
masa, makam masham, masha amyu) t