Post on 23-Sep-2020
Republic of Namibia
MINISTRY OF EDUCATION
JUNIOR PRIMARY PHASE
FOR IMPLEMENTATION: 2015
MATHEMATICS SYLLABUS
GRADES 1 - 3
OTJIHERERO VERSION
Ministry of Education National Institute for Educational Development (NIED) Private Bag 2034 Okahandja Namibia © Copyright NIED, Ministry of Education, 2014 Mathematics Syllabus Grades 1 - 3 ISBN 978-99945-2-050-3 Printed by NIED
Website: http://www.nied.edu.na Publication date: 2014
OMURYA
1. Ombutiro .............................................................................................................. 1
2. Omahandjauriro ..................................................................................................... 1
3. Ozondando ............................................................................................................ 2
4. Omahongero omehinandoorora ............................................................................... 2
5. Ombwaneno kuna ovirihongwa vyarwe nov0iuṋe –onduruungu vokarikurema ........... 3
6. Omuano vokuhonga nokurihonga ........................................................................... 4
7. Omayeneneno pomayandero wombura ................................................................... 5
8. Omuworongondjo nondjendo .................................................................................. 6
9. Omurya wokurihonga ........................................................................................... 11
10. Omahavehero wOnḓengu ..................................................................................... 40
10.1 Ondando yOmahavehero wOnḓengu ................................................................. 40
10.2 Omiano Pekepeke yOmahavehero wOnḓengu ...................................................... 41
10.3 Omahandjauriro wOzongereita ............................................................................ 42
10.4 Omihunga Omihandjauke vyOmahavehero wOnḓengu Omahapokasana ................ 43
10.4.1 Omahavehero wOnḓengu Omahasembamisirwe ................................................. 43
10.4.2 yOmahavehero wOnḓengu Omasembamisiwa .................................................... 43
10.4.3 Orutuu rwOmatarerero Omahasembamisirwe ............................................ 45
10.4.4 Orutuu rwOmatarerero Omahasembamisirwe............................................... 46
11. OMAHEYA ........................................................................................................... 47
NIED Syllabus: Mathematics Junior Primary Phase - 2014 1
1. Ombutiro
Ondyero yOvirihongwa/Osirambesa ndji mai handjaura omerihongero wovivarero nomahavehero wonḓengu mbya tanderwa ovahongwa vOndondo 1-3. Motjiṱo tjomerihongero wovivarero, ovahongwa mave zuu nokutoora omaunonga pekepeke ondjiviro, ondunge nomiano kokutja ve sore okukonḓonona nokutoroka/okuzuvisa orupe rwovivaro nopoṋa nozombaṱorona/ozombwaneno nḓe munika mouye. Ovyo mavi vatere ovahongwa kutja ve kongomoke momuano wokukara nouripura ousosonone, ouripura ounamapu nomuano wokutwapo vyo ousupi nu oukahu, na wina okuungurisa vyo moviṱo vyarwe vyomerihongero mehupo rakatjootjiri. Ovivarero otja otjirihongwa, vi ri motjiṱo hi tjomerihongero wovivarero mondyero ombaranga yovirihongwa/mokarikurema, nungwari avi nombwaneno kuna oviuṋe vyarwe mbi kaenda onduurungu mokarikurema.
Ozondando ozombaranga, ozondando zopopezu nomayeneneno mbi hitasana movirihingwa tji vi ri nao orupa rwomerihongero omananḓengu mouparanga wokarikurema. Otja kongaro onambwiro, otjirihongwa hi matji kara nozoperiote 8 ( k O n d o n d o 1 - 2 ) n a 9 ( k O n d o n d o 3 ) m o t j i v i k e .
2. Omahandjauriro
Ovivarero otjiungurisiwa otjinahepero mounongoupe nonongonone na moviṱo vyarwe vyehupo rotjiwaṋa. Ovyo vi yandja ohambwarakaṋa komakongomokisiro wouripura ounongonone nu ounamapu wina. Ondjiviro yovivarero orupa rwombazu yetu nu i yenena okuungurisiwa mokuyandja ondjivisiro ndji ri mondja. Tu hepa ondjiviro nounongo movivarero kutja tu yenene okutjita ovitjitwa vyopevapayuva nokuzengurura ozondjemeno. Opo pe nonyuṋe nondjoroka ovahongwa tji mave zengurura ozondjemeno nokunyaṋukisiwa i ouhore wovivaro. Mondondo ndji yOpirimere yOkehi ohepero tjinene kutja ovahongwa ve zuve/pake ovivarero vyombutiro, tjinga ovyo avi ri ongunḓe ku maku zikamene omazuvakero omasemba wovivarero vyokombanda yanao.
Ovivaro ombi ri ondivitivi yainga omahongero wopirimere, nu monao otji vi ri ovinahepero mOpirimere yOkehi. Osirambesa ya zikamena komayeneneno mokurekena, okusaneka, oruveze novimariva mbi norupe kuna ozongaro mu mu kara ovahongwa pevapayuva. Omerihongero wOpoṋa/ Ondjeomeṱiri onge ri omazuvakero wovivarero mombii yopoṋa nu pondondo ndji pu mape hewa omazuvakero womihapo omipupu mbi ri mozondendera zomaturiro womuhongwa. Omapu/ozondimwa nḓu maze zengururwa, ozombaṱorona/ozombwaneno zovivaro nombungurisiro yondjivisiro omboronganisiwa/ ombongwa vi tjita kutja omuhongwa ma sore okuzuva ozongaro zeyuva arihe ohunga nomaungurisiro wovivarero. Omakongomokero wondjiviro yovahongwa movivarero maye yenene okumunika indu ovo tji va utu okumuna ombwaneno yovivarero nokuungurisa ondjivisiro omboronganisiwa.
NIED Syllabus: Mathematics Junior Primary Phase - 2014 2
3. Ozondando
Ozondando zovivarero:
okukongomokisa ovivaro oviungurisiwa/ ovihepwa nouripura wovivarero okuyerurura otjivepo tjamunda omuwa movivarero okutjita kutja ovahongwa ve hare ounongo movivarero vyombutiro nokuvitjanga okutjita kutja ovahongwa ve zuve nu ve tjiwe ovivarero nokuviungurisa okutjita kutja ovahongwa ve ungurise ovivarero mehupo ropevapayuva
4. Omahongero Omehinandoorora
Ovahongwa avehe ve nousenmba okurira ovanarupa mOmahongero Omehinandoorora otja kozoporongarama ozombame nozombatero nḓa zikamisiwa motjiṱo tjomahongero wozosikore zakauriri. Owo omahongero nga zikamena koviuṋe vyokuyandja ohambwarakaṋa nondangu kouhandjauke mbu munika movahongwa AVEHE nokuisapo NGAMWA eṋi ndi tuwa kovahongwa voharive. Omahongero wOmbutiro ye rongerisa ovahongwa otja pu pa zikamisiwa mOndando ya Namibia yo-2030, yokutunduuza kutja ape ha kara ondoorora. Ovahongwa mbe noviputarise vyoharive noruhepo rwapeke kourike wavo mave hongwa mozosikore zakauriri nu oruhepo rwavo aru sembamisirwa momihingo vyapeke vyokuhonga nomambo omerihongero wapeke wina. Kovahongwa mbe nourema ounene mbu mau tjiti kutja ave ha munu ombwiro mozosikore zakauriri, maku yandjwa ohambwarakaṋa otja koruhepo rwomerihongero wavo ndji mai tuurungire moviṱo nozomburo zoharive poo mozosikore ozondjandje zozomburo nḓu maze ve yeta pondondo yokutja harukuru ve kotoke kozosikore zakauriri nderi ohepero. Okarikurema, omihingo vyokuhonga nomambo omerihongero vya sembamisiwa kutja vi pwe kozosikore zosaneno ndjo. Omuhingo womahongero-ongondoroka nomuhongwa omupwe tjinene kovahongwa ohamukwao na imba vomerihongero wapeke tjinga owo au havera tjinene kondjiviro nounongo ovahongwa mbi va vazewa na vyo. Okarikurema yomahongero omehinandoorora ya twa po oukahu inga nge ri omayeneneno nge undjirwa kovahongwa voruhepo rwapeke. Ondyero yOhambwarakaṋa yOmerihongero wOmundu kOurike (ILSP) ya sere okukara po kutja i yandje omuhunga nokuhaveha omuano womerihongero womundu kourike we nu ondji ri ohepwa kovahongwa imba voruhepo rwapeke. Omirari vyarwe vyondyero yokuhonga nokurihonga momahongero omehinandoorora mo vi munu morutuu rwokarikurema ondjandje yohambwaraṋa kOmahongero Omehinandoorora (2012). Omirari mbi ombi mavi vatere ovahongwa AVEHE kutja ve toore ondjiviro, ounongo notjivepo mbi mavi tjiti kutja ovo verire ovatoṋe mouye ouzeu tjinene, mbu runduruka hakahana nu mbu tandauka nokuwana motjiṱo tjondjivisiro nomahakaeneno nge tuurungira movimemwa vyounongoupe. Omahongero wOpirimere yOkehi ye tunduuza onḓekasaneno yovakazendu novarumendu mokuvepa oruveze kutja ve kare norupa ndu ṱeki pamwe.
Okutja ozomiṱiri ngaze tjiwe nu wina ngaze tjinde ovanatje nokuhina okuhendeka, nu omambo omahongero wina ngaye yandje ohambwarakaṋa kondjindiro osemba. Ozomiṱiri ngaze penge “ongarera” metuwo romahongero nu ozo ngaze kwazike kutja omahongero wavo ye tunduuze onḓekasaneno yovazandu novakazona. Ongonḓonoṋeno ye pe raisa
NIED Syllabus: Mathematics Junior Primary Phase - 2014 3
oukahu kutja ovanatje ovazandu novakazona pouvari wavo ve yenena okukara nondoṋeno yokombanda movivarero. Okutja otje ri ohepero kutja Opirimere yOkehi i hohize nokukuna ongamburiro movanatje ovazandu novakazona.
5. Ombwaneno ku novirihongwa vyarwe noyoviuṋe mbi ri onduurungu motutuu twondyero yovirihongwa
Oviuṋe onduurungu motutuu twondyero yovirihongwa vi ri motjiṱo tjOmerihongero wOkuti nOzondendera; Ehinga nOndwi yaro; Omerihongero yOtjiwaṋa tjOvature; Omerihongero wOusemba nOuyara wOvandu (EHRD); Ounongoupe wOndjivisiro nOmahakaeneno (ICT); nOzondjira Ozehinamaumba. Avihe mbi vya hitisiwa mokarikurema wokotjiveta tjinga atjihe tjavyo atji tara koviṋenge handumba mbi ri ovinaumba nu ovitokero motjiwaṋa tja Namibia. Okutja ovahongwa vetu avehe mave hepa: okuzuva omuano waimbwi ounaumba nomatokero wavyo okuzuva ouzeu woviuṋe mbi kotjiwanna tjetu okuzuva omiano vyokuzengurura oumba nomatokero pondondo yapu va tura
Omaumba nomatokero ya panguṋunwa otja inga: ondjeverero nomananeno wozomburo zetu zokondumbwa okutara korunakwi rwEhinga nOndwi yaro
ozondjemeno zouveruke motjiṱo tjotjivaro vyovature, omakohororero wombonḓi nondjaya
okuhina onḓikameno motjiwaṋa ku ku yetwa i okuhaṱekasana nomananeno nge pengura ousemba nomerizirira
okuhina ongurameno kwotjiwaṋa ku kwa etisiwa okuhaṱekasana nomananeno nge he rikendere kousemba nomerizirira
okuhina okuyandja ombakatwi komazeva woukohoke mozondjira okutara koviuṋe vyouye mbwa wana
Ovirihongwa tjiva vi pwa nawa kokutuurungisirwa oviuṋe mbi mbi kaenda onduurungu movirihongwa avihe. Mosirambesa ndji mu novihorera ovingi ku ngamwa otjiuṋe tji tji kaenda onduurungu , nungwari kehi mba pa yandjwa otjihorera tjimwe uriri:
Omerihiongero wOvature
EHRD ICT Ehinga nOndwi yaro
Ondondo 1-3 Ombungurisiro yondjivisiro omboronganisiwa: zongarafa zouperendero mbu mau yarisa omaungurisiro womeva moure wotjivike
Ondondo 2 Oruveze
Ondondo 3 Ombungurisiro yondjivisiro omboronganisiwa: Ongarafa youperendero wovazandu novakazona metuwo romahongero
Ondondo 1 Okuvara:otjivaro tjovihauto mondjira Ondondo 1-2 Omihapo vyoviraise vondjira
6. Omuano wOkuhonga nOkurihonga
Omuhingo womahongero nomerihongero wa zikamisirwa kotjisanekero tjomuano womahongero ongondoroka nomuhongwa (LCE) nga handjaurwa motutuu twozondyero zorupa rwomahongero na indwi orwomahongero ongondoroka nomuhongwa. Omuhingo
NIED Syllabus: Mathematics Junior Primary Phase - 2014 4
mbwi ombu kwizika omerihongero omanamuzura indu oviuṋe mbi tji vya tuwa mombungurisiro. Kombanda yanao, omuano mbwi womapu omahovekwa wa kurama kutja ombu ri pondomba yomahongero nomerihongero pondondo yOpririmere yOkehi. Ondando yavo oyokutja yerurure omerihongero nge kaenda pamwe nokuzuva/nokupaka, na wina ondjiviro, ounongo notjivepo mbi mavi yandja ohambwarakaṋa komeritungiro wotjiwaṋa. Omuhongwa auhe tji me ya kosikore u yenda notuwondja twounongo nondjiviro ndja toora peṱunḓu ravo, motjiwaṋa na mokukara mozondendera zoharive nḓo. Okutja omerihongero woposikore ye pamisirwa, tungirwa nokutandaurirwa komatokero wounongo nondjiviro ndje na yo. Ovahongwa ve rihonga nawa indu ovo tji ve norupa rwondondo yokombanda mokuyandja ohambwarakaṋa novihape. Omuhongwa auhe omundu ngu noruhepo rwapeke, otjikasuka momerihongero, ondjiviro nomayeneneno we omuini. Omiṱiri ngai yenene okuyendekera otuhepo twovahongwa nokuyupikira ko omerihongero wavo. Mehongwa arihe ngape ungurisiwe omiano pekepeke vyokuhonga mbya tuwa po nawa, omipetuke nomikongorerasane. Otja korupe rwozondando zomerihongero nomayeneneno, omiṱiri ngai toorore kutja oruṋe tje ri nawa okuhonga omurya ongurusu wOvivarero; noruṋe ovahongwa tji ve sokurimwina poo sokukonḓonona ondjivisiro oveni; oruṋe tji pe sokutjitwa omapameneno nomakongomokisiro; oruṋe tji pe nomaryameno wokomurungu mounogo poo ondjivisiro ndji mai hepa okukokongorerwa; poo oruṋe ovahongwa tji ve sokuhohiziwa kutja ve kerikaendere oveni mepu poo motjiṱo handumba tjomurya. Movivarero okuungura movimbumba, omapanda, koumweumwe poo otjimbumba atjihe otjimbomba , ku sokusembamisiwa nokupewa ombango. Tji mape sorwa, movivarero ngape hohiziwe omerihongero wapamwe nu kehi yomaunguriro wakumwe. Tjimuna movivarero, pe yenena okukara nomiano pekepeke vyokuzengurura ondjemeno, nu ovahongwa mbu mave ungura movimbumba mave hongasana. Ohepero kutja otjitjitwa tji kare nomaheya, kokutja ovahongwa ve mwine po ombwiro yatjo. Ovahongwa otja pu mave yende amave tongo kourike wavo, mounongo wongaro yehupo rapamwe nomahakaeneno, kouṱiṱiṱiṱi ngarire tji va ende amave pewa ourizirira wokukara norupa mokutya nokuhaveha oviungura vyavo, amave tumburwa i omiṱiri. Ovivarero mavi yenene okukara nombwiro nomaheya kovahongwa indu tji vi norupe kuna ehupo ravo. Tjimuna porumwe: Omihapo vapevari na petatu mbi yenena okumunika mozondendera zavo. Nandarire kutja ovivarero tji vi ri nao eraka romouparanga wouye, ovahongwa imba ovaṱiṱi mozombura mave yenene okuzuva ovivarero nawa nokuyandja ko ondangu indu tji mave vi ungurisa mozongaro nḓe norupe kuna vo. Omambo omahongero tjinga aya tjangwa ohamuzemba, omiṱiri oini ngarire ndja pahe ovihorera vyomozondendera, tjimuna ovihongerako mbi munika mozondendera, tj. ouwe, outi, oukamo womakende, nvk.
NIED Syllabus: Mathematics Junior Primary Phase - 2014 5
7. Omayeneneno pomayandero wombura
Momeritjangisiro kOndondo 1 yOpirimere yOkehi, kovahongwa avehe maku undjirwa okurongera pu pa yenene mongaro yehupo rapamwe, ongaramuinyo, ouripura na momekuriro wotutu kokutja ve ute okurihonga ovivarero otja kondyero. Ovivike mbi ovitano ovitenga vyOndondo 1 vya pakurirwa ovitjitwa vyokurongerisira ovahongwa kosikore Pomamaneno wOndondo 3, osenina yOprimere yOkehi, kovahongwa maku undjirwa okuyarisa omayeneneno mu imbi:
Omatandauriro wounongo movivaro Ovahongwa mave zemburuka, handjaura nokuyandja ovivaro norupe rwavyo, okutwapo/ okuzuvisa omazuviro wavo wovivaro ookotjinyo na mokutjanga nokuungurisa ovivaro otja kovivaro mbya zikamisiwa okuzengurura na vyo ozondjemeno zopevapayuva. Okuzengrura ozondjemeno Ovahongwa mave ungurisa omazuviro nondjiviro yavo yovivaro okuzengurura ozondjemeno ozombupu zopevapayuva amave rekene, haka nokusaneka ava ungurisa omihingo nomiano vyavo oveni, na wina ovivaro imbi mbi mavi undjirwa ko. Okurekena Ovahongwa mave ungurisa oviraise oviungurisiwa vyokurekena poune wavyo osemba, tj. otjiraise tjokutwakumwe, tjokuisako, tjokutakavarisa notjokuhaṋa, amave ungurisa omihingo nomiano vyavo oveni, na wina ovivaro imbi mbi mavi undjirwa ko. Okusaneka Ovahongwa mave yendekere, zemburuka nokuzuva ovisaneke noviungurisiwa mbi ri vyokusaneka (oure, ondjinda, omurya, oupapi, oruveze novimariva) nokuungurisa oviungurisiwa mbyo mehupo pevapayuva. Ovimariva Ovahongwa mave zemburuka ozondenda nomaso wa Namibia, okuzuvisa omazuviro wavo wovimariva ookotjinyo na mokutjanga, amave ungurisa ovimariva okuzengurura ozondjemeno ozombupu mongaro yopevapayuva. Omihapo Ovahongwa mave zemburuka nokuhandjaura omihapo nokutjiwa oviṋenge norupe rwomihapo vyapevari (2D) nomihapo vyapetatu (3D) otja pu vi munika katjootjiri mehupo. Ombungurisiro yondjivisiro omboronganisiwa Ovahongwa mave wongo, woronga, yarisa, toroka/zuvisa nokusosonona ondjivisiro omboronganisiwa amave ungurisa ozongarafa zouperendero nozongarafa zouhenḓe kokutja ve zikamise oumune nokuuka momuano omunamapu.
NIED Syllabus: Mathematics Junior Primary Phase - 2014 6
8. Omborongero nondjendo: Opirimere yOkehikehi nga kOndondo 3
Omuworongondjo nondjendo mbi mavi ya kehi mba mavi utire pOpirimere yOkehikehi nga kOndondo 3 nu mavi raisa omaryameno wokomurungu mondjiviro, ounongo notjivepo motjiṱo tjovivarero onduurungu mondondo yOpirimere yOkehi. Nungwari imbwi omurya omurihongwa kau hitisirwe morutuu ndwi nowo mau yenene okuvazewa mosirambesa ndji yOpirimere yOkehikehi.
OMATANDAURIRO WONDJIVIRO MOVIVARO
OPIRIMERE YOKEHIKEH
I
ONDONDO 1 ONDONDO 2 ONDONDO 3
OKUVARA, OVIVARO, OKUNDAPURA NOKUHINGAPARISA, OZOMBAṰORONA ZOVIVARO, OVIVARO VYOMIRONGO, ONḒENGU YOPOṊA, OKUTOORA NOKUHAVARERE NOKUHAKA, OKUPUTAPUTISA, OKUKOTORA MOVIMBUMBA, OKUTETERA NOKUSASANEKA, OKUHAṊAURA
Okuvara ouheze nga po-20
Okuvara ouheze nga po-100
Okuvara ouheze nga po-500
Okuvara ouheze nga po-1 000
Okuzemburuka ovivaro nga ko-10 Okutjanga ovivaro nga ko-9
Okuresa, okutamuna nokuzemburuka ovivaro nga ke-100 Okutjanga ovivaro nga ko-20
Okuresa, okutamuna nokuzemburuka ovivaro nga ko-500 Okutjanga ovivaro nga ke-100
Okuresa, okutamuna nokuzemburuka ovivaro nga ke-1000 Okutjanga ovivaro nga ko-500
Okutoora nokuhavarere oviṋa nga ku 4 nao
Okutoora nokuhavarere oviṋa nga ku 6 nao
Okutoora nokuhavarere o oviṋa nga ko-10 nao
Okutoora nokuhavarere oviṋa nga ko-20 nao Okuputaputisa ovivaro nga po-10 wopopezu
Okutjangurura nokumema ozombaṱorona/ omasanisiro
Okumuna ozombaṱorona / omasanisiro okuza ko1 nga ko10
Okumuna ozombaṱorona / omasanisiro okuza ko1 nga ko20
Okumuna ozombaṱorona / omasanisiro okuza ko1 nga ko50
Okutwa kumwe nokuisako ovivaro nga ke-100
Okutwa kumwe nokuisako ovivaro nga ko-500
Okuzemburuka ounanḓengu wopoṋa/oruveze pu pe notjivaro okuza poi nga ko-20
Okuzamburuka oruveze rwotjivaro tjozonomora mbari okuraisa ouingi Okuzemburuka omirongo nokakumba I
Okuzamburuka oruveze rwotjivaro tjozonomora ndatu okuraisa ouingi Okuzemburuka omasere, omirongo noukumba
Okutwa oviṋa moumbumba
Okutwa oviṋa okuza ku 1 nga ko10 movimbumba
Okutwa oviṋa okuza ku 1 nga ko50 movimbumba
Okutwa oviṋa okuza ku 1 nga ke100 movimbumba
Okutetera nokusasaneka
Okutetera nokusasaneka
Okutetera nokusasaneka
Okutetera nokusasaneka ovivaro
NIED Syllabus: Mathematics Junior Primary Phase - 2014 7
ovimbumba vyoviṋa
oviṋa novivaro okuza pu 1 – 20
Tamuna nokuresa
oviṋa ovivaro okuza pu 1 - 100
okuza pu 1 - 500
Tamuna nokuvitetera
NIED Syllabus: Mathematics Junior Primary Phase - 2014 8
KEHIKEHI ONDONDO 1
ONDONDO 2 ONDONDO 3
Oviṱunavaro okuza kotji-1 nga kotjitja-10
Okuvitamuna nokuviresa Ovittunavaro okuza kotji-1 nga kotjitja-20
Oviṱunavaro okuza kotji-1 nga kotjitja-100
Okuyarisa ombwaneno yatjimwe na tjimwe okumunina po okuṱekasana nokuhaṱekasana kwovimbumba
Okuyarisa ombwaneno yatjimwe na tjimwe yovivaro mbi 0 - 10 okuraisa okuṱekasana nokuhaṱekasana kwovimbumba/ kwazoseta
Okuzemburuka ovinanavaro novihananavaro pokati ko-0 – 99
Okuzemburuka ovinanavaro novihananavaro pokati ko-0 – 500
Tara ovivaro omapanga movivaro okuza 1 - 9
Haṋaura ovivaro vyozonomora mbari nga po-99
Haṋaura ovivaro vyozonomora mbari nga po-500
OMAZENGURURIRO WOZONDJEMENO
Okuzengurura ozondjemeno zouhungi oupupu
Okuzengurura ozondjemeno zouhungi oupupu okuza 0 - 10
Okuzengurura ozondjemeno zouhungi oupupu okuza 0 – 50
Okuzengurura ozondjemeno zouhungi oupupu okuza 0 – 100
OMAREKENENO
OKUTWAKUMWE, OKUISAKO, OKUTAKAVARISA, OKUHAṊA, OZONDJEMENO ZOMIKAMBO OMINGIi /PEKEPEKE, OUTUTAU
Okurihonga motjiuru omapu wovivaro okuza 0 - 10 Okutwakumwe ovivaro mbi na ozonomora mbari na ndatu pokati 1 - 20 neziriro ravyo
Okurihonga motjiuru omapu wovivaro 0 - 20 Okutwakumwe ovivaro mbi na ozonomora mbari na ndatu pokati 1 – 100 neziriro ravyo
Okurihonga motjiuru omapu wovivaro 0 - 20 Okutwakumwe ovivaro mbi na ozonomora mbari na ndatu pokati 1 – 500 neziriro ravyo
Okuisako otjivaro tjimwe kotjikwao pokati 1 - 10
Okurihonga motjiuru okuisako omapu wovivaro okuza 1-10 Okuisako ovivaro mbi na ozonomora mbari na ndatu pokati 11 – 99
Okurihonga motjiuru okuisako omapu wovivaro okuza 1-20 Okuisako ovivaro mbi na ozonomora mbari na ndatu pokati 100 – 500
NIED Syllabus: Mathematics Junior Primary Phase - 2014 9
Okuperenda oumbumba woviṋa nokuviketisa kuna onomora/ otjivaro tjavyo
Okurihonga motjiuru ovitambera okuza 1, 2, 5 nu povikando 10
Okutakavarisa ngamwa ovivaro vyozonomora mbari nga po20 mbya takavarisiwa no-1 no-9
Okurihonga motjiuru ovitambera okuza 1, 2, 3, 4, 5 nu povikando 10
Okutakavarisa ngamwa ovivaro vyozonomora mbari nga po-50 mbya takavarisiwa no-1 no-10
Okundapura ovivaro nga po-5 mbya ndapurwa no-10 Okuhingaparisa ovinanavaro nga po 10 nokuhingaparisa 20
Okundapura ovivaro nga po-50 Okuhingaparisa ovivaro nga po-50 novihananavaro nga po-20
Okundapura ovivaro nga pe-100 Okuhingaparisa ovivaro nga po 100 Okurihonga motjiuru omapu wokuhaṋa ovivaro ovinarupe kuna omapu wokutakavarisa 2, 3, 5 na 10
NIED Syllabus: Mathematics Junior Primary Phase - 2014 10
ONDONDO YOKEHIKEHI
ONDONDO 1 ONDONDO 2 ONDONDO 3
Okuhaṋasana oviṋa vyakatjiri kuna ounnepo wotjimbumba
Okuhaṋasana oviṋa nga ko-10 moumbumba wa-2, 3, 4 na 5
Okuhaṋa oviṋa moumbumba wa-2, 3, 4, 5 no-10
Okuhaṋa ovivaro vyozonomora mbari okuza po-10 nga ke-100 mbya haṋewa novivaro okuza po-1- 5
Okuzengurura ozondjemeno ozona- omikambo omingi vyokutwakumwe nokuisako ovivaro okuza po-0 - 10
Okuzengurura ozondjemeno ozona- omikambo omingi vyokutwakumwe nokuisako ovivaro okuza po-0 - 100
Okuzengurura ozondjemeno ozona- omikambo omingi vyokutwakumwe nokuisako ovivaro okuza po-0 – 500
Okuhaṋsana oviṋa pokainya
Okuhaṋasana oviṋa pokainya nokuzemburuka “otjimbomba” na “otjihinga”
Okuhaṋa outupa woviṋa pokainya nokuzemburuka “otjimbomba” “otjihinga na “otjihingona”
Okuhaṋa outupa wovinna pokainya nokuzemburuka “otjimbomba” “otjihinga na “otjihingona/okainona,” “okandatona” na “ouinona utattu”. Ngave ungurise oviraise vyovivarero, tj. ½, ¼, ⅓, ¾
OMASANEKERO
OURE, ONDJINDA, OMURYA, OUPAPI, ORUVEZE, OVIMARIVA
Okusasaneka nokusaneka oure woviṋa amape ungurisiwa ovisaneke mbi he ri mbi ovinivini
Okusasaneka nokutjanga oure woviṋa amape ungurisiwa ovisaneke mbi he ri mbi ovinivini
Okusasaneka nokutjanga oure woviṋa mozosendimeta amape ungurisiwa ovisaneke mbi he ri mbi ovinivini pamwe na imbi ovinivini Susuparisa: cm
Okusasaneka nokutjanga oure woviṋa mozosendimeta nozometa amape ungurisiwa ovisaneke mbi he ri mbi ovinivini pamwe na imbi ovinivini Susuparisa: cm,m
Okusasaneka ondjinda yoviṋa vivari amape ungurisiwa ovisaneke mbi he ri ovinivini
Okuhaka, okuttekisa pamwe, okusasaneka nokusaneka ondjinda yoviṋa amape ungurisiwa ovisaneke mbi he ri mbi ovinivini
Okuhaka, okuṱekisa pamwe, okusasaneka nokusaneka ondjinda yoviṋa mozokilongarama amape ungurisiwa ovisaneke mbi he ri mbi ovinivini na imbi ovinivini
Okuhaka, okuṱekisa pamwe, okusasaneka nokusaneka ondjinda yoviṋa momozongarama nozokilongarama amape ungurisiwa ovisaneke mbi he ri mbi ovinivini na imbi ovinivini
NIED Syllabus: Mathematics Junior Primary Phase - 2014 11
Susuparisa: kg Susuparisa: g, kg
Okusasaneka omurya woviṋa/ ovitjuma vivari amape ungurisiwa ovisaneke mbi he ri mbi ovinivini
Okuhaka, okutetera, okusasaneka nokusaneka omurya woviṋa/ ovitjuma vivari amape ungurisiwa ovisaneke mbi he ri mbi ovinivini
Okuhaka, okutetera, okusasaneka nokusaneka omurya woviṋa/ ovitjuma vivari amape ungurisiwa ovisaneke mbi he ri mbi ovinivini na imbi ovinivini mozolita
Susuparisa: ℓ
Okuhaka, okutetera, okusasaneka nokusaneka omurya woviṋa/ ovitjuma vivari amape ungurisiwa ovisaneke mbi he ri mbi ovinivini na imbi ovinivini mozolitera nozomililita
Susuparisa: ℓ, mℓ
NIED Syllabus: Mathematics Junior Primary Phase - 2014 12
ONDONDO YOKEHIKEHI
ONDONDO 1 ONDONDO 2 ONDONDO 3
Okusaneka nokusasaneka oupapi womihapo moukoto poo omikoka vyavyo vyopendje amape ungurisiwa ovisaneke mbi he ri ovinivini
Okusaneka nokusasaneke oupapi womihapo moukoto poo omikoka vyavyo vyopendje amape ungurisiwa ovisaneke mbi he ri ovinivini novipaka
Okupangura otuveze pekepeke tweyuva
Okuwanisa ovitjitwa vyoponganda na motjiwaṋa kuna otuveze pekepeke twetuva
Okuwanisa ovitjitwa noviungurwa vyopevapayuva kuna omayuva, ovivike nomieze
Okuwanisa ovitjitwa noviungurwa vyopevapayuva kuna omayuva, ovivike nomieze
Okutamuna omayuva wotjivike
Okutamuna omayuva wotjivike nomieze vyombura Okusasaneka oruveze “orure” “norusupi”
Okutamuna omayuva wotjivike nomieze vyombura nu ngape ungurisiwe okarenda okunana mo ondjivisiro yoharive Okutamuna oruveze mozoiri nozohinga zozoiri
Okutamuna omayuva wotjivike nomieze vyombura nu ngape ungurisiwe okarenda okunana mo ondjivisiro yoharive Okutamuna oruveze mozoiri nozohinga zozoiri,ya piti omurongo nandano, ya sye ko omurongo na ndano okutona na wina ozominute
Okutamuna nokuzemburuka ozondenda za Namibia nḓa: 5c,10c,50c Okuungurisa ovimariva ovinyandisiwa okurirorera mo okuranda nokurandisa
Okutamuna nokuzemburuka ozondenda za Namibia nḓa: 5c, 10c, 50c, N$1 and N$5 Okurirora mokuranda nokurandisa oviṋa, okuvara ovimariva nokuyandja otjendja osemba ndja hupu ko-N$5
Okutamuna nokuzemburuka ovimariva vya Namibia imbi: ozondenda azehe pamwe nomaso nga N$10 na N$20 Okurirora mokuranda nokurandisa oviṋa, okuvara ovimariva nokuyandja otjendja osemba ndja hupu ko-N$10
Okutamuna nokuzemburuka ovimariva vya Namibia mbi: ozondenda azehe pamwe nomaso nga N$10, N$20 na N$50 Okurirora mokuranda nokurandisa oviṋa, okuvara ovimariva nokuyandja otjendja osemba ndja hupu ko-N$20
NIED Syllabus: Mathematics Junior Primary Phase - 2014 13
OMIHAPO NOPOṊA
OMIHAPO, OMIKUMA NOPOṊA
Okuzemburuka nokuyarukira momihapo vyapevari (2D)
Okuzemburuka, okutamuna, okutoorora nokutwa pamwe omihapo vyapevari (2D) novyapetatu (3D): otjipaka, otjiputuputu, otjinavisembatuwo, otjinavikorovitatu, otjimbere/ondumburiri okamburoka/ okakiupa nokanahonga/ okakouna
Okuzemburuka, okutamuna, okutoorora nokutwa pamwe omihapo vyapevari (2D) novyapetatu (3D): otjipaka, otjiputuputu, otjinavisembatuwo, otjinavikorovitatu, otjinavikorovitatu ovittekasane, omuhapo wotjimbere/ ondumburiri, okamburoka/okakiupa okanahonga/ okakouna, omuapo wei, otjirinda/oruṱumo notjinavisembatuwo tjahamboumwe
Okuzemburuka, okutamuna, okutoorora nokutwa pamwe omihapo vyapevari (2D) novyapetatu (3D): otjipaka, otjiputuputu, otjinavisembatuwo, otjinavikorovitatu, otjinavikorovitatu ovittekasane, omuhapo wotjimbere/ wondumburiri, okamburoka okaruhungu, omuapo wei, omuhapo wavitano/opendakona, otjirinda/oruṱumo otjinavisembatuwo tjahamboumwe nopiramite/ nohungu Okumuna ozohuki/ovituwo momihapo vyapevari (2D) novyapetaru (3D) na wina okuzemburuka ozohuki ozohoro/ ozongarate
Okuyarisa nokuhandjaura poṋa pomihapo woviṋa mozondendera
Okuyarisa nokuhandjaura poṋa pomihapo woviṋa mozondendera
Okuhandjaura poṋa pomihapo vyoviṋa mbya perendwa kovikarata/ ozomepa nḓe he ri zokotjiveta
Okuhandjaura ponna pomihapo vyoviṋa mbya perendwa kozomepa zoviṋa ovitjiukwa
OMASEMBAMISIRO WONDJIVISIRO
ONDONDO YOKEHIKEHI
ONDONDO 1 ONDONDO 2 ONDONDO 3
OZONGARAFA ZOUPERENDERO, OVITAMBERA NOZONGARAFA ZOUHENḒE
Okutoorora nokutwa pamwe oviṋa
Okuwonga, okusembamisa nokuyarisa ondjivisiro mongarafa youperendero
Okuwonga, okusembamisa nokuyarisa ondjivisiro mongarafa youperendero
Okuwonga, okusembamisa nokuyarisa ondjivisiro mongarafa youperendero, otjitambera poo
NIED Syllabus: Mathematics Junior Primary Phase - 2014 14
Okutoroka nokukonḓonona ondjivisiro omboronganisiwa
Okutoroka nokukonḓonona ondjivisiro omboronganisiwa
ongarafa Okutoroka nokukonḓonona ondjivisiro omboronganisiwa
NIED Syllabus: Mathematics Junior Primary Phase – 2014
15
9. Omurya wOkurihonga
Pomautiro wOndondo 1 ovahongwa ngave tji kara movitjitwa oviverongerise oure wovivike vitano nao mEkweze 1, ngunda omaerihongero nga oyeniyeni aye hi ya uta. Otja tji pa raisiwa motutuu rwena ‘A School Readiness/Preparatory Programme (5 weeks), ndwa pitisiwa i oNIED i mo-2011.
OMATANDAURIRO WONDJIVIRO YOVIVARO
EPU
ONDONDO 1
ONDONDO 2
ONDONDO 3
Ovivaro okuza 0 - 100 Ovivaro okuza 0 - 500 Ovivaro okuza 0 - 1000
Okuvara
Ondando yokurihonga Ovahongwa mave vara amave ungurisa poo ave hi nakuungurisa oviṋa okuvarera ko nokuzuva ounahepero noupupu mbu etwa i okuvara mehupo ropevapayuva
Omayeneneno Ovahongwa mave yenene:
Omayeneneno Ovahongwa mave yenene:
Omayeneneno Ovahongwa mave yenene:
okuvara oviṋa nga po-20 nokuvara ovihaambunda okuza 20-0
okuvara ouheze nga ke-100, mozo-2 nga ko-30, mozo-5 na mo-10 nga ke-100
okuvara oviṋa nga po-50 na mozo-2 nga po-50, mozo-3 nga po-30, mozo-4 nga po-40 na mozo-5 nomi-10 nga ke-100
okusembamisa rukwao oviṋa mbya woronganisiwa kutja vi rire ovipupu okuvara moumbumba wa-2, 3, 5
okuvara ouheze nga ko-500 na mozo-2 nga ke-100, mozo-3 nga ko-30, mozo-4 nga ko-40, mozo-5 na momi-10 nga ko-500
okuvara ouheze ovihaambunda okuza po-20 nga ko-0, ko-30 nga ko-0, mozo-2 okuza po-20 nga ko-0
okuvara oviṋa nga ke-100 na mozo-2 nga ke- 100, mozo-3 nga ko-60, mozo-4 nga ko-80, mozo-5 nomi-10 nga ke-150
okusembamisa rukwao oviṋa mbya woronganisiwa kutja vi rire ovipupu okuvara, tj. movimbumba vya-2, 5, 10
okuvara ouheze nga ke-1000 novihaambunda nokomurungu okuza pu ngamwa otjivaro: mozo-1 nga ke-100, mozo-2 nga ko-500, mozo-3 nga ko-60, mozo-4 nga ko-80. mozo-5 na momi-10 nga ke-1000
NIED Syllabus: Mathematics Junior Primary Phase – 2014
16
EPU ONDONDO 1 ONDONDO 2 ONDONDO 3
Okutoora nokuhavarere (okuzemburuka otjivarero tjingetjo tjoviṋa nokuhevivarere)
Ondando yokurihonga Ovahongwa mave toora nokuhavarere, haka nokuungurisa ounongo wokusembamisa rukwao nokutara korupe rwopoṋa ku notjiṋa tjorive nozombwaneno/ ozombaṱorona
Omayeneneno Ovahongwa mave yenene:
Omayeneneno Ovahongwa mave yenene:
Omayeneneno Ovahongwa mave yenene:
okuhaka otjivaro tjoviṋa nokuhina okuvara nga pu 6, nu ve varure indu tji ve vi vara
okuhaka otjivaro tjoviṋa nokuhina okuvara nga po-10 amave vi twa movimbumba ovisemba nu ve vi varure tji mave vi vara
okuzemburuka kutja ozombwaneno/ ozombaṱorona pekepeke zoviṋa momiano vyoharive kaze rundurura otjivaro tjavyo, tj.
ozondatu 2 poo ozombari 3 poo 5 + 1
okuhaka otjivaro tjoviṋa nokuhina okuvara nga po-20 ame vi twa movimbumba ovisemba nu ve vi varure indu tje vi vara
okuzemburuka kutja ozombwaneno/ ozombaṱorona pekepeke zoviṋa momiano vyoharive kaze rundurura otjivaro tjavyo
okuhaka otjivaro tjoviṋa nokuhina okuvara nga po-30 ame vi twa movimbumba ovisemba nu ve vi varure indu tji ve vi vara
okuzemburuka kutja oozombwaneno/ ozombaṱorona pekepeke zoviṋa momiano vyoharive kaze rundurura otjivaro tjavyo,
NIED Syllabus: Mathematics Junior Primary Phase – 2014
17
EPU ONDONDO 1 ONDONDO 2 ONDONDO 3
Okutwa mongongorerasaneno nokusasaneka
Ondando yokurihonga Ovahongwa mave ungurisa orutumbo rwomambo rwokutetera nokusasaneka ovivaro oukahu nu momuano wokupanguṋuna
Omayeneneno Ovahongwa mave yenene:
Omayeneneno Ovahongwa mave yenene:
Omayeneneno Ovahongwa mave yenene:
okutetera nokusasaneka oviṋa novivaro (okuza pu 1-20) amave ungurisa orutumbo rwomambo orupwe: otjinene pu, otjiṱiṱi pu na tji ṱeki pu (otjiraise hi ‘>’ tjokutja ‘otjinene pu’ nu ihi ‘<’ tjokutja ‘otjiṱiṱiṱi pu’karupa rwaimbi)
okutetera nokusasaneka ovivaro okuza po1-100 amave ungurisa orutumbo rwomambo orupwe: ovingi/oviṱiṱi pu, vi ṱeki pu, ivingapi, aayo ovinene/ oviṱiṱi pu (okuyeta po otjiraise hi ‘>’ ‘kovingi pu’ na ‘<‘ ‘koviṱiṱi pu’)
okutetera nokusasaneka ovivaro nga ko-500 amape ungurisiwa orutumbo rwomambo orupwe: ovingi/oviṱiṱi; aayo ovin
ene pu/ oviṱiṱi pu; vi ṱeki pu (zeuparisa otjivaro hi ‘>’ ‘kovingi pu’ na ‘<‘ f ‘koviṱiṱi pu’)
okutetera ovivaro okuza po-1 - 20 momuano mbu mau rondo ( okuza kotjiṱiṱi nga kotjinene) na momuano mbu mau heruka okuza kotjinenenenen nga kotjiṱiṱiṱiṱi), tj. Tjanga ovivaro mbi okuza kotjiṱiṱiṱiṱi nga kotjinenenene na wina okuza kotjinenenene nga kotjiṱiṱiṱiṱi): 11, 5, 12, 3
zemburuka oruveze pu pe noviṋa okuza potjitenga nga kotjitjamurongo, kotjisenina
okutamuna, okuresa nokuungurisa oviṱunavaro okuza po-1 - 10, momuano mbu mau rondo nokuheruka,: tj. otji-1, -2,-3,
nvk.;omouano mbu mau heruka: otjitja-10, 9, nvk.
okutetera ovivaro okuza po1 - 100 momuano wokuronda nokuheruka, tj. Tjanga ovivaro mbi momuano wokuronda nokuheruka: 48, 16, 92 na 61
zemburuka oruveze pu pe novṋa okuza potji-1 – kotjitja-20 nu mave tamuna nokuresa oviṱunavaro momuano mbu mau rondo: tj. otjitja-11, 12, 13, momuano mbu mau heruka: tj. otjitja-20, -19, -18, nvk.
okutetera ovivaro okuza po1 - 500 momuano wokuronda nokuheruka, tj. Tjanga ovivaro mbi momuano wokuronda nokuheruka: 402, 284, 361 na 68
zemburuka oruveze pu pe noviṋa okuza potji-1 – nga kotjitja30 amave tamuna nokutetera oviṱunavaro momuano mbu mau rondo nokuheruka, tj. otjitja-20, 21, 22, 27, 26, 25, nvk.
NIED Syllabus: Mathematics Junior Primary Phase – 2014
18
EPU ONDONDO 1 ONDONDO 2 ONDONDO 3
Okuyandja ovivaro
Ondando yokurihonga Ovahongwa mave zemburuka, rese nokutjanga ovivaro
Omayeneneno Ovahongwa mave yenene:
Omayeneneno Ovahongwa mave yenene:
Omayeneneno Ovahongwa mave yenene:
okuresa, okutamuna nokuzemburuka ovivaro nga pe-100 mbi ri kotjikarata tjovivaro na momukoka wovivaro
okuyarukira mo, okutjangurura nokutjanga ovivaro okuza po-0 - 20
okuresa, okutamuna nokuzemburuka ovivaro kotjikarata tjovivaro na komukoka woviro nga po-500 nokukahurura omapu ku vya kuramena pu vi ri mbo
okutjanga ovivaro okuza po-0 – 100
okuresa, okutamuna nokuzemburuka ovivaro kotjikarata tjovivaro na komukoka woviro nga pe-1000 nokukahurura omapu ku vya kuramena pu vi ri mbo
okutjanga ovivaro okuza po- 0 – 500
okuresa omana wovivaro nga tjangwa momambo nga po-10, tj. iimwe, imbari …
okutara, okumuna nokuzemburuka ovivaro mbi mozondendera, tj. ozonomora zovihauto, ozonomora zozondjuwo
okutjanga momambo otjivaro tjomana nga ko10, tj. … ihambondatu, imuvyu, omurongo
okutara, okumuna nokuzemburuka ovivaro mbi ri mozondendera, tj. ozonomora zovihauto, etota rotjikara, ozonomora zozondjuwo, ozombura zovahongwa
okutjanga momambo otjivaro tjomana nga ko-20, tj. … omurongo na muvyu, omirongo vivari
okutara, okumuna nokuzemburuka ovivaro mbi ri mozondendera, tj. omikato, ozopereisa, ondjinda/ohaveha yoviṋa, omurya womakende
NIED Syllabus: Mathematics Junior Primary Phase – 2014
19
EPU
ONDONDO 1
ONDONDO 2
ONDONDO 3
Okundapura/ okupotuvarisa nokuhingaparisa
Ondando yokurihonga Ovahongwa mave zuu omuano wokundapura/ okupotuvarisa nokuhingaparisa ovivaro
Omayeneneno Ovahongwa mave yenene:
Omayeneneno Ovahongwa mave yenene:
Omayeneneno Ovahongwa mave yenene:
okundapura ovivaro 1, 2, 3,4, 5, na 10 amave ungurisa poo ave hi na okuungurisa oviṋa
okuhingaparisa 2, 4, 6, 8, 10, 20 amave ungurisa na wina ave hi na okuungurisa oviṋa
okundapura ovivaro nga po-50 nokuhina nokuhina okutwara, tj. 23 +23 = 46; amave twara, tj. 9 + 9 = 18
Okuhingaparisa ovinanavaro
nga po-50 novihananavaro nga po-19 amave ungurisa nu wina ave hi na okuungurisa oviṋa, tj. ohinga yo-44 ondji ri 22 nu ohinga yo-19 ondji ri 9 ape hupu 1
okundapura ovivaro nga pe-100 nokuhina okutwara, tj okundapura 24 = 40 + 8 = 48 (nokuhina outwara) okundapura 36 = 60 + 12 = 72 (amave twara)
okuhingaparisa ovivaro nga pe-100 notjihupe na nokuhina otjihupe tj. ohinga yo-36 = 15+3 = 18 (nokuhina otjihupe), ohinga yo-87 = 40 + 3 r 1 = 43 r 1 (notjihupe)
NIED Syllabus: Mathematics Junior Primary Phase – 2014
20
EPU ONDONDO 1 ONDONDO 2 ONDONDO 3
Okupiza/ okuhaṋaura (okupiza peke nokukotora ovivaro kumwe)
Ondando yokurihonga Ovahongwa mave zuu omuano wokuhaṋaura nokuyarurako ovivaro nokuzemburuka otjivaro tjoutjongo nga ko-20
Omayeneneno Ovahongwa mave yenene:
Omayeneneno Ovahongwa mave yenene:
Omayeneneno Ovahongwa mave yenene:
okuuta okuzemburuka oruperwovivaro nga ko-10, tj. 9 = 1 + 8; 9 = 8 + 1; 9 – 8 = 1; 9 – 1 = 8; 9 = 2 + 7; nvk.
okuuta okuzemburuka orupe rwovivaro nga potjitja-20, tjimanga nu osemba
okuhaṋaura nokuyarura ko
ovivaro vyozonomora mbari nga po-99, amape poo ape hi na okuungurisiwa oviṋa, tj. 25 = 20 + 5 poo 15 + 10, 27 + 6 = 33; 65 – 21 = 44, nvk.
okuuta okuzemburuka orupe rwovivaro nga potjitja-20, tjimanga nu osemba
okuhaṋaura nokuyarura ko ovivaro vyozonomora ndatu nga po-500, amape poo ape hi na okuungurisiwa oviṋa, tj.
154 = 100 + 50 + 4 154 = 150 + 4 154 = 100 + 54
Opoṋa nonḓengu
Ondando yokurihonga Ovahongwa mave zemburuka poṋa potjivaro nonḓengu yopoṋa
Omayeneneno Ovahongwa mave yenene:
Omayeneneno Ovahongwa mave yenene:
Omayeneneno Ovahongwa mave yenene:
okuyendekera ovivaro vyozonomora mbari nga po-99, kutja oruveze pu pe na ozonomora zatjo ru yeta po ombangu mouingi wotjivaro ho, tj.
12 ya panguka ko-21; Tji pa yandjwa ozonomora nḓa 3 na 4,ovivaro vyozonomora mbari otjinenenene notjiṱiṱiṱiṱi (34 na 43)
okuyendekera, ovivaro vyozonomora ndatu nga po-500, kutja oruveze pu pe na ozonomora zatjo ru raisa ombangu mouingi wotjivaro ho, tj. Tji pa yandjwa ozonomora nḓa 3, 5, na 4 ovivaro vyozonomora ndatu otjinenenene notjiṱiṱiṱiṱi mbi mavi tungwa mavi rire (543 na 345)
okuyendekera, ovivaro vyozonomora ndatu nga po-1000, kutja poṋa pu pe na ozonomora zatjo pe raisa ouingi, tj. Tji pa yandjwa ozonomora nḓa 1, 8, na 4 ovivaro vyozonomora ndatu otjinenenene notjiṱiṱiṱiṱi mbi mavi tungwa mavi rire (841 na 148)
NIED Syllabus: Mathematics Junior Primary Phase – 2014
21
EPU ONDONDO 1 ONDONDO 2 ONDONDO 3
okuyendekera onḓengu yopoṋa pomasere, omirongo nozoimwe movivaro vyozonomora ndatu, tj. motjivaro hi 958 onḓengu yo-9 ondji ri 900, indji oyo-5 ondji ri 50 nu ndji oyo-8 ondji ri 8 wina
okuyendekera onḓengu yopoṋa povivaro vyozonomora ndatu
Okuputaputisa
okutoorora poo okuyendekera otjivaro tjo-10 wopopezu notjivaro tji tja yandjwa, okukayandera pe-100, amape ungurisiwa otjikarata tjondeto yovivaro,
tj. 3330;38 40
okuputaputisa okutwara ko- 10 wopopezu: okuputaputisa okuherura ovivaro mbi na 1, 2, 3, 4 pomaandero nokuputaputisa okurondisa ovivaro mbi na 5, 6, 7, 8, 9, pomaandero, tj. 62 mavi herurwa ko-60; 75 mavi rondisiwa ko-80
Ozombaṱorona/ ozombwaneno zovivaro
Ondando yokurihonga Ovahongwa mave zemburuka ovinanavaro novihananavaro nokutandaura nokuhandjaura ondjendo yovivaro
Omayeneneno Ovahongwa mave yenene:
Omayeneneno Ovahongwa mave yenene:
Omayeneneno Ovahongwa mave yenene:
okuyendekera ovivaro mbi mavi yenene na mbi hi na okuyenena okupiziwa/ okutuwa mozoseta/moumbumba wavivari okuza po-1 - 20
okuurisa nokuhandjaura ondjendo yovivaro ovipupu okuza po-1 - 50, tj. Hitisa ovivaro mbya kaiya:
20; …; … 23; ...; ...; 26
okuurisa nokuhandjaura ondjendo yovivaro ovipupu okuza po-1 - 100, tj. Tjanga ovivaro mbya kaiya:
3; 6; 9; 12, …; …; …
NIED Syllabus: Mathematics Junior Primary Phase – 2014
22
okutandaura nokuhandjaura
ondjendo yovivaro ovipupu okuza po- 1 -20, tj. Urisa: 1; 3; 5; …; …
okuurisa nokuhandjaura ondjendo yovivaro ovipupu okuza po-1 - 50, tj. Hitisa ovivaro mbya kaiya:
50; …; ...; ....; 54 ...; ...; ....; 58
NIED Syllabus: Mathematics Junior Primary Phase – 2014
23
EPU ONDONDO 1 ONDONDO 2 ONDONDO 3
okuhandjaura ondjendo,tj. Twa ko/weza ko 3 otjikando atjihe
okuhandjaura ondjendo,tj. tamuna ovihananavaro okuza po-21-31 POO Utira po-21 nu weza ko 2 otjikando atjihe
okutjita ombwaneno yovivaro momuano omutjiukwa ndji mai pitire mokutwakumwe nokuisako oumbumba wovivaro,
tj. 8 + 9 = 17 80 + 90 = 170
okuhandjaura ondjendo yovivaro ovitakavarise vyo-3 nga ko-66 (tj. 22 povikando 3)
okutjita ombwaneno
yovivaro momuano omutjiukwa ndji mai pitire mokutwakumwe nokuisako oumbumba wovivaro,
Ovinanavaro novihananavaro
Ondando yokurihonga Ovahongwa mave zemburuka ovinanavaro novihananavaro
Omayeneneno Ovahongwa mave yenene:
Omayeneneno Ovahongwa mave yenene:
Omayeneneno Ovahongwa mave yenene:
okuyarisa orupe rwovivaro tjimwe-na-tjimwe okuza
po-1-10 okuzuvira po ovimbumba ovitṱekasane (ovinanavaro mavi tjiti oukumba ouṱekasane nu imbi ovihananavaro avi tjiti oukumba ouṱaekasane wina)
okuzemburuka ovinanavaro novihananavaro nga po-99
okuzemburuka kutja ovihananavaro vi yanda no-1, 3, 5, 7, 9 (tj. 57) nu ovinanavaro vi yanda no-0, 2, 4, 6, 8 (tj. 38)
okuzemburuka ovinanavaro novihananavaro nga po-500
okuzemburuka kutja ovihananavaro vi yanda no-1, 3, 5, 7, 9 (tj. 857) nu ovinanavaro vi yanda no-0, 2, 4, 6, 8 (tj. 638
NIED Syllabus: Mathematics Junior Primary Phase – 2014
24
OMAREKENENO
EPU
ONDONDO 1
ONDONDO 2
ONDONDO 3
Okutwa kumwe
Ondando yokurihonga Ovahongwa mave zuu ounongo wombutiro movivarero nave kohorora omiano vyokutwakumwe nomatjangero wovivaro
Omayeneneno Ovahongwa mave yenene:
Omayeneneno Ovahongwa mave yenene:
Omayeneneno Ovahongwa mave yenene:
okutwakumwe ovivaro vyozonomora mbari poo zokombanda yanao nḓe ri pokati ko-0 - 20, amave ungurisa omihingo mbi:
- okuungurisa oviperendwa poo oviungrisiwa vyakatjiri
- okuvara avihe - okuvara amave ungurisa
otjikarata tjivivaro poo ondeto yovivaro poo ngamwa omuhingo warwe, tj, Twa otjivaro otjitenga motjiuru, naa vara komeho amo ungurisa ominwe
- okuuta novivaro imbi aayo ovinene
- okundapura nokuhingaparisa - okutunga nokuhaṋaura
ovivaro
okutwakumwe ovivaro vyomirongo nga pe-100, tj. 20 + 30
okutwakumwe otjivaro tjonomora imwe kuna otjozonomora mbari motjiuru (nokuhina okutjanga)
okutwakumwe ovivaro vivari poo vyokombanda yanao motjiuru vyopokati ko-0 na 100 poo mokutjanga hakahana amave ungurisa omihingo mbi:
- okuvara okuryama komeho (kwomaziriro omapwe porwawo, tj. 28 + 3)
- okundapura nokuhingaparisa, tj. 30 + 40 = 30 + 30 + 10
- okuungurisa ondjiviro yomapu wovivaro ovitjiukwa
- okutwakumwe amave kaenda okapaze kokapaze, tj
- 58 + 23 = 58 + 20 + 3 =
okutwakumwe ovivaro vyomirongo nga po-500, tj. 120 + 30
okutwakumwe ovivaro motjiuru nga pe-100 (nokuhina okutjanga)
okutwakumwe ovivaro vivari
pekepeke nokombanda yanao vyeziriro ropokati ko-0 no-500 nai:
- okuvara okuryama komeho (kwomaziriro omapwe porwawo tj. 328 + 3)
- okundapura nokuhingaparisa okuungurisa ondjiviro yomapu wovivaro ovitjiukwa
- okutwakumwe amave kaenda okapaze kokapaze
- okuhaṋaura ovivaro nokuyarurako/ kutunga ovivaro rukwao
NIED Syllabus: Mathematics Junior Primary Phase – 2014
25
EPU ONDONDO 1 ONDONDO 2 ONDONDO 3
Ovihorera vyovitjitwa: - okuhitisa ovivari
mondiangarama yotunyapi - okuhitisa ovivaro mbya kaiya
momihewo vyovivaro vyakamwaha nga po- 20 tj. 5 + … = 12
- ounyoka wovivaro - oupiramite wovivaro
78+3 = 81 - okuhaṋaura ovivaro
nokuyarurako/ kutunga ovivaro rukwao , tj. 58 + 23 = (50 + 20) + (8 + 3) = 70 + 11 = 81
Ovihorera vyoviungurisiwa novitjitwa: - okarupa=oumbomba
wozondiangarama - ondeto yovivaro - ondeto yovivaro yakamwaha - ovikarata vyovivaro - okuhitisa ovivaro mbya kaiya
momihewo vyovivaro vyakamwaha nga po-100, tj.15 + . = 3
- okuungurisa onḓengu yoruveze/ poṋa potjivaro, tj. 342 + 185 = (300 + 100) + (40 + 80) + (2 + 5)
Ovihorera vyoviungurisiwa novitjitwa: - okarupa=oumbomba
wozondiangarama - ondeto yovivaro - ondeto yovivaro yakamwaha - okuhitisa ovivaro mbya
kaiya momihewo vyovivaro vyakamwaha nga po-200, tj.130 + . = 167
NIED Syllabus: Mathematics Junior Primary Phase – 2014
26
EPU ONDONDO 1 ONDONDO 2 ONDONDO 3
Okuisako
Ondando yokurihonga Ovahongwa mave zuu ounongo wombutiro wovivaro nave kohorora omiano vyokuisako nomatjangero wovivaro
Omayeneneno Ovahongwa mave yenene:
Omayeneneno Ovahongwa mave yenene:
Omayeneneno Ovahongwa mave yenene:
okuisako otjivaro tjimwe kotjikwao okuza po- 1- 20 amave ungurisa omihingo mbi:
- okuisapo ovṋa tjiva nokuvara mbya sewa po/ otjihupe amave ungurisa oviungurisiwa noviperendwa
- okuvara ovihaambunda - okuvarera ko, tj. ko-19 − 17,
nokuvarera ko 2 ko- 17 arire 19 - okuungurisa omapu wovivaro
ovitjiukwa, tj. 3 − 1 = 2 - okuhaṋaura nokuyarura ko
ovivaro Ovihorera vyoviungurisiwa novitjitwa: - ondeto yovivaro - ovikarata vyovivaro - okuurisa ondiangarama
yotunyapi mu mwa kaiya ovivaro
- okuhitisa ovivaro mbya kaiya momihewo vyovivaro nga po-20, tj.. 16 − . = 12
- ounyoka wovivaro - ozopiramite zovivaro
okuisako ovivaro vyomirongo nga ko-100, tj. 60 − 50
okuisako otjivaro tjimwe kotjikwao okuza po-0- 90 amave ungurisa omihingo mbi:
- okuvara ovihaambunda - okuvarera ko ovivaro mbi
nombangu onḓiṱi, tj. 72 − 68 - okuungurisa omapu wovivaro - okuhaṋaura nokuyarrako
ovivaro - okuisako okapaze kokapaze,
tj. 62 − 48 = 62 – 40 – 8 = 22 – 8 = 14
Ovihorera vyoviungurisiwa novitjitwa: - okuurisa ondiangarama
yotunyapi mu mwa kaiya ovivaro
- ovikarata vyoviro - ondeto yovivaro - ondeto yovivaro yakamwaha - ounyoka wovivaro - ozopiramite zovivaro okuisako otjivaro tjonomora
imwe kotjivaro tjozonomora
okuisako ngamwa otjivaro tjozonomora mbari poo ndatu kotjozonomora ndatu pokati ke-100 na 500:
- okuisapo oviṋa tjiva nokuvara mbya sewa po/ otjihupe
- okuungurisa omapu wovivaro omatjiukwa, tj. 3 − 1 = 2
- okuurisa ondiangarama yotunyapi mu mwa kaiya ovivaro
- okuwanisa/ okuhondja oviperendwa kuna ovivaro
- okuungurisa oukumba wovivaro
- ondeto yovivaro yakamwaha - okuisako otjivaro
tjonomora imwe kotjivaro tjozonomora ndatu motjiuru
- okutjita ozomwaneno zovivaro, tj.
- 100 − 37 = 63
NIED Syllabus: Mathematics Junior Primary Phase – 2014
27
okuwanisa okuisako kuna
okutwakumwe,tj. 18 − 2 = 16 na 16 + 2 = 18
mbari motjiuru okuwanisa omaisakero kuna
omatwiro wakumwe
- 200 37 = 163 - okurihonga motjiuru
nokuungurisa omapu omapupu wokutwakumwe
nokuisako, tj. 20 2 = 18
18 + 2 = 20
- okuisako ovivari vyomirongo nga po-500, tj. 260 – 50
NIED Syllabus: Mathematics Junior Primary Phase – 2014
28
EPU
ONDONDO 1
ONDONDO 2
ONDONDO 3
Okutakavarisa
Ondando yokurihonga Ovahongwa mave zuu ounongo wombutiro wovivaro nave kohorora omiano vyokutakavarisa nomatjangero wovivaro
Omayeneneno Ovahongwa mave yenene:
Omayeneneno Ovahongwa mave yenene:
Omayeneneno Ovahongwa mave yenene:
okuvara mozo- 2 nga po- 20, mozo-5 nga ko-50, na momi-10 nga pe-100
- okuvara oviṋa vyakatjiri
movimbumba vya-2, 5 na 10 nu ve tje, otjihorera,“5 + 5 + 5 ozo ozo-5 zotjivaro tja 3 nu ze ṱeki pamwe no-15”
- okuperenda oviṋa
moumbumba nokumuna otjivaro tjavyo avihe kumwe momuano wokuyarukira po omatwiro wakumwe (ape hi na okuungurisiwa otjiraise tjokutakavarisa –amape ungurisiwa ‘oukumba wa,’ tj. oukumba 3 wo-2
okuvara mozo- 2 nga po- 20, mozo-3 nga po-30, mozo-4 nga po-40, mozo-5 nga ko-50, na momi-10 nga pe-100
- okuyarisa kutja okutakavarisa
oku ku ri omayarukirire po wokutwakumwe ozo- 2, 3, 4, 5 na 10, tj.Kataeko u muna N$5.00 otjivike atjihe. Okutja ma kara na vingapi kombunda yovivike 6? (N$5 + N$5 + N$5 + N$5 + N$5 + N$5 = N$30
- Okuuta okuzemburuka nokuungurisa ovitambera vyokutakavarisa imbi 1×,
- 2×, 5× na 10× nokuungurisa
otjiraise hi ×
okatakavarisa ngamwa otjivaro
tjozonomora mbari no-2, 3, 4, 5 na 10 tjeziriro ropokati ke-100 na 500 amave haṋṋaura, tj. 73 × 4 = (70 × 4) + (3 × 4)
- okutakavarisa ngamwa otjivaro tjozonomora mbari na ngamwa otjivaro tjopokati ko-1 na 10 momuano wokuyarukira po omatwiro wakumwe poo okundapura, tj. 73 × 6 = 73 + 73 + 73 + 73 + 73 + 73
- okuhakahana okuzemburuka
ovitambera vyokutakavarisa novyo-1, 2, 5 na 10
73
× 4
NIED Syllabus: Mathematics Junior Primary Phase – 2014
29
- okuzemburuka nokuungurisa ovitambera vyokutakavarisa imbi ovy- 3 and 4
EPU
ONDONDO 1
ONDONDO 2
ONDONDO 3
Okuhaṋa
Ondando yokurihonga Ovahongwa mave zuu ounongo wombutiro wovivaro nave kohorora omiano vyokuhaṋa nomatjangero wovivaro
Omayeneneno Ovahongwa mave yenene:
Omayeneneno Ovahongwa mave yenene:
Omayeneneno Ovahongwa mave yenene:
okutetera oviṋa vyakatjiri moumbumba mbu ṱeki pamwe nu ve vare kutja oumbumba ungapi
okuripahera omuhingo wavo oveni wokuhaṋena ouṋepo wotjimbumba oviṋa pu pe ṱa pamwe:
- okunyanda ongaro yoharive - okuungurisa oviṋa vyakatjiri - okuungurisa ozendjemeno zehungi
- okuungurisa oviperendwa (otjiraise tjokuhaṋa ngunda katji nakuungurisiwa), tj. Ketu u na oviyaporosine 9 mbi ma haṋene oukwao 3 pu pe ṱa pamwe. Auhe ma munu oviyaporosine vingapi?
okuripahera omuhingo wavo oveni wokuhaṋa oviṋa moumbumba wa-2, 3, 4, 5 na 10 poo okuhaṋena ouṋepo wotjivaro tja-2, 3, 4, 5 na 10 pokainya, amave ungurisa oviṋa vyakatjiri, oviperendwa nokuwanisa ovivaro (otjiraise tjokuhaṋa ngunda katji nakuungurisiwa) , tj. oungwini 16 mau yenene okutuwa: motuteto 8 twa 2, motuteto 2 twa 8, moruteto 1 rwo-16, 16 moruteto 1 notuteto 4 twa 4
okuungurisa otjiraise hi ÷ mokuhaṋa ovivao vyopokati ko-10 na 100 mbi mavi haṋewa novivaro vypokati ko-1 na 5 mbi na otjihupe na mbi hi na otjihupe amape ungurisiwa omuhingo mbwi wokuyarukira po omaisakero poo omuhingo ngamwa warwe
- okumuna ovihupe mbi
sokupengurwa poo imbi mbi sokuhaṋewa komeho otja kondjemeno, amape ungurisiwa omuhingo mbwi wokutwa moumbumba
NIED Syllabus: Mathematics Junior Primary Phase – 2014
30
EPU
ONDONDO 1
ONDONDO 2
ONDONDO 3
okuyarisa kutja okuhaṋa oku ku ri okuisako ku kwa yarukirukirwa po, tj. 6 tji ya haṋewa no-2 ma rire 3 tjinga e ri 2 ndja isiwako potutatu. (Ungurisa oviṋa vyakatjiri)
okutwa poo okuhaṋa oviṋa moumbumba wa-2, 3, 4 na 5 mbi hi na otjihupe na mbi na otjihupe
okuwanisa omahaṋeno kumwe nomatakavarisiro wovivaro mbi o-1, 2, 5 na 10 amave ungurisa ovitambera vyokutakavarisa
okutetera poo okutwa movimbumba oviṋa nga ko-50 kovi-2, 3, 4 na 10 mbi na poo mbi hi na otjihuhupe tji tji hi na okuhaṋewa (ouwe,oungwini, nvk.) novihupe mbi mavi haṋewa (otjokorate, otjikuki, nvk.) otja ku indji ondjemeno
okuzemburuka nokuungurisa omapu omapupu wokuhaṋa nge norupe kuna okutakavarisa no-2, 3, 5 and 10, e.g. 20 ÷ 2 = 10
2 ×10 = 20
Ozondjemeno zomikambo omingi/ pekepeke
Ondando yokurihonga Ovahongwa mave zengurura ozondjemeno zomikambo omingi/ pekepeke amave ungurisa ounongo,omihingo nozongaro pekepeke
Omayeneneno Ovahongwa mave yenene:
Omayeneneno Ovahongwa mave yenene:
Omayeneneno Ovahongwa mave yenene:
okuzengurura otjiketanga tjovivarero vyokuza po-0 -10 amape tuwa kumwe nokuisiwako, tj.
7 + 3 – 4 =
okuzengurura otjiketanga tjovivarero vyokuza po-0 -100 amape tuwa kumwe nokuisiwako, tj. 23 + 45 – 31 =
okuzengurura otjiketanga tjovivarero vyokuza po-0 -500 amape tuwa kumwe nokuisiwako, tj.
123 + 245 – 131 =
NIED Syllabus: Mathematics Junior Primary Phase – 2014
31
NIED Syllabus: Mathematics Junior Primary Phase – 2014
32
EPU
ONDONDO 1
ONDONDO 2
ONDONDO 3
Oututau
Ondando yokurihonga Ovahongwa mave zuu nawa ounongo wovivarero mombii yokuzemburuka/ yokuyendekera outtutau
Omayeneneno Ovahongwa mave yenene:
Omayeneneno Ovahongwa mave yenene:
Omayeneneno Ovahongwa mave yenene:
okuhaṋasana outupa woviṋa pokainya,tj
okukonda otjiyapela moutupa mbu ṱa pamwe.
Ungurisa ovihorera otja imbi:
okuura ehinga
okutamuna outupa woututau wotjimbomba (okahinga na okahingona/ okainona uriri),
tj .
okuraisa ozohinga
nozohingona/ okainona kotjinyo na wina noviraise vyovivarero mbi: ½, ¼ ,
okutamuna outupa woututau wotjimbomba (okahinga, okainona, ouinona utatu na okandatona uriri, tj .
okutjanga oviraise
vyovivarero imbi vyovyoututau outjiukwa imbwi ouhinga, ouinona, na oundatona otjoutupa pekepeke wotjimbomba: ½, ¼, ¾, ⅓, nokuraisa kutja otjimbomba yenena okuhaṋewa moutupa ouṱekasane.
3
1
okambomba okahinga okainona
3
1
NIED Syllabus: Mathematics Junior Primary Phase – 2014
33
OMAZENGURURIRO WOZONDJEMENO
EPU
ONDONDO 1
ONDONDO 2
ONDONDO 3
Okuzengurura ozondjemeno
Ondando yokurihonga Ovahongwa mave yenene okuzengurura ozondjemeno zouhungi mbu ri ohunga nozongaro zopevapayuva amave ungurisa omihingo ngamwa avihe omipwe tji mave twa kumwe, isako, twa moumbumba poo okuhaṋasana
Omayeneneno Ovahongwa mave yenene:
Omayeneneno Ovahongwa mave yenene:
Omayeneneno Ovahongwa mave yenene:
okuzengurura nokutoroka ozondjemeno ohunga novitjitwa vyopevapayuva pu mape ungurisiwa ovivaro okuza po-1 - 10
- okutjanga omiano omipwe vyokumuna omazengururiro amave ungurisa oviṋa vyakatjiri, okuhungirira ko/ okupasana ozondunge, okumuna ombwaneno/ ombaṱorona, okunyanda ouhore ouyauze nokuwanisa oviperenwa, ozondiangarama novivaro
- okuungurisa omihingo nomiano omisemba
okuzengurura nokutoroka ozondjemeno ohunga novitjitwa vyopevapayuva pu mape ungurisiwa ovivaro okuza po-1 - 50
- okutjanga omiano omipwe vyokumuna omazengururiro amave ungurisa oviṋa vyakatjiri, okuhungirira ko/ okupasana ozondunge, okumuna ombwaneno/ ombaṱorona, okunyanda ouhore ouyauze nokuwanisa oviperenwa, ozondiangarama novivaro
- okuungurisa omihingo nomiano omisemba
okuzengurura nokutoroka ozondjemeno ohunga novitjitwa vyopevapayuva pu mape ungurisiwa ovivaro okuza po-1 - 100
- okutjanga omiano omipwe vyokumuna omazengururiro amave ungurisa oviṋa vyakatjiri, okuhungirira ko/ okupasana ozondunge, okumuna ombwaneno/ ombaṱorona, okunyanda ouhore ouyauze nokuwanisa oviperenwa, ozondiangarama novivaro
- okuungurisa omihingo nomiano omisemba amave
NIED Syllabus: Mathematics Junior Primary Phase – 2014
34
NIED Syllabus: Mathematics Junior Primary Phase – 2014
35
EPU
ONDONDO 1
ONDONDO 2
ONDONDO 3
vyokuzengurura ozondjemeno zovivarero vyokuza po-1 - 10 amave twa kumwe, isako, twa moumbumba poo okuhaṋasana, tj. Ami mba ri novipanana, e rip o vitatu nu ape sewa vitano. Okutja ovyo hapo vya ri vingapi nao
- okukahurura omihingo mbi va
ungurisa nokupuratena komakahururiro inga wovahongwa varwe
vyokuzengurura ozondjemeno zovivarero vyokuza po-1 - 50 amave ungurisa oviuṋe vyokuungura poune wavyo, tj, Pokamukandi pa ri novanatje omurongo na vetatu nu hamoumwe va ri ovakazona. Okutja imba ovazandu va ri vengapi? - okukahurura omihingo mbi va
ungurisa nokupuratena komakahururiro inga wovahongwa varwe
- okuhungirira komihingo pekepeke vyomazengururiro wondjemeno tjingeyo
- okuyova nokusembamisa
ozondataiziro
vyokuzengurura ozondjemeno nokutjanga omihewo amave ungurisa omihewo vyovivarero vyokuza po-1 - 100 ngunda amave ungurisa oviuṋe oviungurisiwara poune wavyo, tj Tjanga okahungi ku make hitasana nomuhewo wotjivarero mbwa yandjwa: 18 – = 15
Eziriro: Ihe ya Umuna u na ozongombo 18 nu mapeta pa rauka 15 uriri. Okutja pa zengi ngapi?
- Okukahurura omihingo mbya ungurisiwa
- okuhungirira komihingo
pekepeke vyomazengururiro wondjemeno tjingeyo
- okuyova nokusembamisa
ozondataiziro
NIED Syllabus: Mathematics Junior Primary Phase – 2014
36
OMASANEKERO
EPU
ONDONDO 1
ONDONDO 2
ONDONDO 3
Oure
Ondando yokurihonga Ovahongwa mave
zuu ounahepero wokusaneka oure na wina ombungurisiro yawo mehupo ropevapayuva
munu oruso rwokuyandja omapu, okutoroka nokuungurisa omasanekero munu omasasanekero omanamaheya nga havere kouripura ounamapu omakahu tandaura ounongo momakaendisiro wokusaneka oviṋa eyuva arihe
Omayeneneno Ovahongwa mave yenene:
Omayeneneno Ovahongwa mave yenene:
Omayeneneno Ovahongwa mave yenene:
okusaneka oviṋa vyomaure pekepeke amave ungurisa orutumbo rwomambo orupwe: otjire/otjisupi; otjire/otjisupi pu; vi ṱeki pamwe
okusaneka oure amape ungurisiwa ovisaneke mbi he ri ovinivini, tj. eke, engaha, ominwe, omikambo, nvk. mbi mavi panguka komuhongwa nomuhongwa
okutetera nokusaneka oviṋa, amave ungurisa orutumbo rwomambo orupwe: ivimwe; otjire pu/otjisupi pu; otjiretjire/ otjisupisupi
- okuungurisa oviungurisiwa
ovisaneke ovinivini, tj. ongoze, ouhande wozombapira okusaneka oure nouparanga wotjinavisembatuwo
okutetera nokusaneka oviṋa, amave ungurisa orutumbo rwomambo orupwe: ivimwe; otjire pu/otjisupi pu; otjiretjire/ otjisupisupi; omukato pokati
- okuungurisa ovisaneke
mbya zikama nu mbi ri mozosendimeta nozometa okusanekera ko oure, (ounanamikoka kokusaneka pondja, okateipa/ okambaanda ku mbya umba ozonduwo, nvk.) nokutjanga ovivaro vya mbya sanekwa
NIED Syllabus: Mathematics Junior Primary Phase – 2014
37
EPU
ONDONDO 1
ONDONDO 2
ONDONDO 3
okuungurisa oviungurisiwa ovisaneke mbi na ozosendimeta nu ave tjanga ovivaro mbi va munu amave ungurisa omasusuparisiro nge ri wo: cm (mave ungurisa ounanamikoka ousenginina mbu na ovikaṋena vyo-1 mbi ri ohumburuko, mbu hi na ozonomora)
- okusaneka nongengezero
okutwa pondja oure womambo novitiha nu ave vi tjanga (mozosendimeta porwazo)
- okuhaka nongengezero oure
womambo novitiha nu ave vi tjanga (mozosendimeta porwazo)
- okunana omukoka omusemba/omuhoro woure wozosendimeta nḓu va raewa
amave ungurisa omasusuparisiro omasemba: m, cm - okurekena oure amave twa
kumwe nokuisa ko momuano omupupu
- okusaneka nongengezero
okutwa pondja oure, ouparanga noutonga woviṋa moukoto nongondoroka netuwo ravo romahongero, ave tjanga (mozosendimeta nozometa)
- okunana omukoka
omusemba/omuhoro woure wozosendimeta nozometa nḓu va raewa
NIED Syllabus: Mathematics Junior Primary Phase – 2014
38
EPU
ONDONDO 1
ONDONDO 2
ONDONDO 3
Ondjinda /Ohaveha
Ondando yokurihonga Ovahongwa mave:
zuu ounahepero womasanekero nombungurisiro yondjinda mehupo ropevapayuva
munu oruso rwokuyandja omapu, okutoroka nokuungurisa omasanekero munu omasasanekero omanamaheya nga havere kouripura ounamapu omakahu tandaura ounongo momakaendisiro wokusaneka oviṋa eyuva arihe
Omayeneneno Ovahongwa mave yenene:
Omayeneneno Ovahongwa mave yenene:
Omayeneneno Ovahongwa mave yenene:
okusasaneka ondjinda yoviṋa mbi va handa (okuṱiza otjiṋa tjimwe meke rimwe na tjarwe mu orarwe okumunina po tji tji ri otjizeu potjikwao) poo okuungurisa ovihavehe ovisenginina tjimuna ‘okati kozombanda okaṱesanise’
- okuungurisa orutumbo
rwomambo orupwe indu tji mave tetere nokusasaneka, tj otjipupu pu/ otjizeu pu otjipupupupu/ otjizeuzeu ondjinda tjingeyo/ ouzeu umwe
okusaneka ondjinda yoviṋa mbi na ½ kg na 1kg mbi va ttiza/yerurura poo okuungurisa ovihavehe ovisenginina, tj. otjivihe
- okuungurisa orutumbo
rwomambo orupwe indu tji mave tetere nokusasaneka, tj omuano umwe;
- otjipupu/ otjizeu - otjipupu pu/ otjizeu pu
otjipupupupu/ otjizeuzeu - okutetera nokusasaneka
oviṋa 3 otja komayerururkiro/ omahenukiro wondjinda ava ungurisa ovisaneke ovisenginina, tj.
- ‘okati kozombanda okaṱekasanise’
okusaneka oviṋa vyopevapayuva nongengezero amave ungurisa ozongarama
- okuhaka oviṋa
vyopevapayuva nongengezero amave ungurisa ozongarama
- okuungurisa oraka epwe tji
mave tetere nokusasaneka, tj otjipupu/ otjizeu
- otjipupu pu/ otjizeu pu otjipupupupu/ otjizeuzeu
- okutetera nokusasaneka oviṋa 5 otja komayerurukiro/ omahenukiro wondjinda
- okuungurisa oviviha ovinivini
okuhaveha ondjinda (ozongarama na ozokilongarama) nokutjanga
NIED Syllabus: Mathematics Junior Primary Phase – 2014
39
nai: g/ kg
EPU
ONDONDO 1
ONDONDO 2
ONDONDO 3
Omurya
Ondando yokurihonga Ovahongwa mave:
zuu ounahepero womasanekero nombungurisiro womurya mehupo ropevapayuva munu oruso rwokuyandja omapu, okutoroka nokuungurisa omasanekero munu omasasanekero omanamaheya nga havere kouripura ounamapu omakahu
tandaura ounongo momakaendisiro wokusaneka oviṋa eyuva arihe
Omayeneneno Ovahongwa mave yenene:
Omayeneneno Ovahongwa mave yenene:
Omayeneneno Ovahongwa mave yenene:
okutetera nokusasaneka ovitjuma/ ovipwikiro pekepeke (omakende, oupakete, ourooha, nvk.) otja komarondero nomahendurukiro wourya
- okuungurisa orutumbo
rwomambo orupwe, tj., tje ura/mu ri tjo, otjihinga/ omurya tjinge wo/ vi ṱeki pamwe
- okusasaneka ovitjuma/ ovipwikiro pekepeke vyomihapo pekepeke nounene pekepeke nu ave tjanga
- okusaneka nokusasaneka omurya amave ungurisa ovisaneke mbi he ri ovinivini
okutetera nokusaneka ovoviṋa vyopevapayuva otja komurya wavyo
- okuungurisa orutumbo rwomambo ndu ri rwo, tj. ape vya hara/ aayo vi ṱa pamwe
- okusaneka nongengezero omurya woviṋa vyopevapayuva amave ungurisa ovisaneke mbi ovinivini okusaneka (mozolita)
- okuhaka nongengezero omurya woviṋa vyopevapayuva amave ungurisa ovisaneke mbi ovinivini okusaneka (mozolita)
- okusaneka nokutjanga omurya amave ungurisa nawa omasususparisiro: (ℓ)
okutetera nokusaneka ovoviṋa vyopevapayuva otja komurya wavyo
- okuungurisa orutumbo rwomambo ndu ri rwo, tj. ape vya hara/ aayo vi ṱa pamwe, owo mbo potuvari, owo mbo potutatu, ohinga yatjo
- okusaneka nongengezero omurya woviṋa vyopevapayuva amave ungurisa ovisaneke mbi ovinivini okusaneka (mozolita, ozomililita)
- okuhaka nongengezero omurya woviṋa vyopevapayuva amave ungurisa ovisaneke mbi ovinivini okusaneka (mozolita, ozomililita)
- okusaneka nokutjanga omurya amave ungurisa nawa omasususparisiro: (mℓ / ℓ)
NIED Syllabus: Mathematics Junior Primary Phase – 2014
40
EPU
ONDONDO 1
ONDONDO 2
ONDONDO 3
Oupapi Ondando yokurihonga Ovahongwa mave:
zuu ounahepero womasanekero nombungurisiro womurya mehupo ropevapayuva munu oruso rwokuyandja omapu, okutoroka nokuungurisa omasanekero
munu omasasanekero omanamaheya nga havere kouripura ounamapu omakahu tandaura ounongo momakaendisiro wokusaneka oviṋa eyuva arihe
Omayeneneno Ovahongwa mave yenene:
Omayeneneno Ovahongwa mave yenene:
Omayeneneno Ovahongwa mave yenene:
okuwanisa oupapi pombanda kuna ouparanga moukoto keṋe yomukoka indu tji mave saneke omihapo momuano wakauriri amave ungurisa ovisaneke mbi he ri ovinivini, tj. okutamuna otjivaro tjoukamo mbwa yenene moukoto womuhapo
- okusaneka oupapi womihapo
pekepeke amave ungurisa ovisaneke mbi he ri ovinivini, tj. engaha reke, ondambo, okukonda ouvapira
okuwanisa oupapi pombanda kuna ouparanga moukoto keṋe yomukoka indu tji mave saneke omihapo momuano wakauriri amave ungurisa ovisaneke mbi he ri ovinivini, tj. okusaneka okambaanga pombanda amave yara ko ozombapira inḓa zounene A4 nokuvara kutja ingapi
- okusasaneka oupapi woviṋa
vyomihapo pekepeke, amave ungurisa ovipaka okumuna ouparanga wavyo
NIED Syllabus: Mathematics Junior Primary Phase – 2014
41
EPU
ONDONDO 1
ONDONDO 2
ONDONDO 3
Oruveze Okarupa koruveze
Ondando yokurihonga Ovahongwa mave: zuu nokuungurisa oruveze osemba; zuu kutja ovitjitwa vyopevapayuva vi rya / kambura oruveze ndu ṱeki pi
Omayeneneno Ovahongwa mave yenene:
Omayeneneno Ovahongwa mave yenene:
Omayeneneno Ovahongwa mave yenene:
okuhungirra kovitjitwa vyeyuva arihe vyponganda na motjiwaṋa amave tara koruveze ndu vi tjitwa kutja omuhuka omunene, omutenya, omapeta, ongurova nouṱuku
- okutamuna omana womayuva wotjivike nomieze vyombura mongongorerasaneno osemba
- okusasaneka otuveze ‘oture’ ‘notusupi’, tj. pe kambura oruveze orure okutunga ondjuwo; okapause okasupi
- okuungurisa orutumbo
rwomambo osemba, tj. oruveze orure/orusupi, omutenya/ouṱuku, erero/ndino/mukuka/
okuwanisa ovitjitwa vyoponganda novyotjiwaṋa kun a oruveze, omayuva, ovivike nomieze
- okutamuna omana
womayuva wotjivike nomieze vyombura mongongorerasaneno osemba
- okuungurisa okarenda okumuna ondjivisiro yoharive ohunga nomayuva, tj. okumuna eyuva rongwatero yomundu woharive
- okuyendekera oure
wovitjitwa ovitjiukwa, tj. tu kara ozoiri 4 posikore; otjivike tji na omayuva 7
- okutara oiri nawa koiri
okuwanisa ovitjitwa vyoponganda novyotjiwaṋa ku na oruveze, omayuva, ovivike nomieze
- okutamuna omana womayuva wotjivike nomieze vyombura mongongorerasaneno osemba
- okuungurisa okarenda okumuna ondjivisiro yoharive ohunga nomayuva, tj. paha eyava randino kokarenda, okutara nokutjanga omayuva woharive
- okutamuna oure wovitjitwa mozoiri, omayuva nozombura otja komatwire po woruveze
- okutamuna oruveze osemba mozoiri, ozohinga zozoiri, ouinona/ ouhingona woiri nozominute (ya sye ko/ya piti omurongo na ndano) amave tara koiri ndji onguru tj. perenda omake koiri okuraisa 4.1
NIED Syllabus: Mathematics Junior Primary Phase – 2014
42
muhuka omunene/omapeta/ongurova
yokekuma indji onguru nokutamuna mozoiri nozohinga zozoiri
NIED Syllabus: Mathematics Junior Primary Phase – 2014
43
-
EPU
ONDONDO 1
ONDONDO 2
ONDONDO 3
Ovimariva Ovimariva vya Namibia
Ondando yokurihonga Ovahongwa mave zuu ovimariva vya Namibia
Omayeneneno Ovahongwa mave yenene:
Omayeneneno Ovahongwa mave yenene:
Omayeneneno Ovahongwa mave yenene:
okutamuna nokuzemburuka onḓengu yozondenda pekepeke ohamukwao na imbi 5c, 10c, 50c, N$1 na N$5, amave hungirire kombuniko yavyo tj. ounene, mbya perendwa ko, otjivara nonḓengu yavyo
- okutoorora oumbumba wozondenda zondengu ndjiiteki pamwe ndu maze kayandera po-50c, e.g. 10c = 5c + 5c
okuzemburuka nokutamuna ozondenda azehe pamwe nomaso inga N$10 na N$20 amave hungirire konḓengu nombuniko yawo
- okutamuna ozosenda mozondola nozondola mozosenda, tj. 200 c = N$2
- (mavi takavarisiwa mo-100c porwazo)
- okutoorora oumbumba
wozondenda nga po-N$5 mbi mavi tuwa kumwe nga kotjivaro tji tja hewa, tj.
- N$1.10 = 50 c + 50c +10 c poo N$1.10 =N$1 + 10c
okutamuna nokuzemburuka ozondenda azehe pamwe nomaso nga N$10, N$20 na N$50 nokuhungirira konḓengu noviune vyomazemburukiro wavyo
- okutamuna ozosenda
mozondola nozondola mozosenda, tj. 265 c = N$2.65
- okutoorora oumbumba
wozondenda nga po-N$5 mbi mavi tuwa kumwe nga kotjivaro tji tja hewa, tj.
- N$1.10 = 50 c + 50c +10 c poo N$1.10 =N$1 + 10c
NIED Syllabus: Mathematics Junior Primary Phase – 2014
44
EPU
ONDONDO 1
ONDONDO 2
ONDONDO 3
- okuyarisa omarandisiro woviṋa amave ungurisa ovimariva ovinyandisiwa, nokuvara nokuyarura otjendja okuza ko-N$5 (otjendja mozosenda poo ozondola, arire aviyevari pamwe kako)
- okuyarisa omarandero nomarandisiro woviṋa amave ungurisa ovimariva ovinyadisiwa nga po-N$20 amave vara ovimariva notjendja osemba
- okutwa otjendja yozondenda
nga po-N$10, tj. - Kakazona wa randa ovihape
vyo-N$11.50. Eye wa sutu neso ro-N$20. Eye wa wezaweza ko-N$11.50 nga tja yenenisa po-N$20:
- N$11.50 + N$5 + N$2 + N$1 + 50c = N$20
- okunana ondeto yovirandwa
nokuhaka kutja ovinṋa mavi yenene okukosa vingapi, tjazumba ave katara opereisa yavyo mozostora
- okuyarisa omarandero nomarandisiro woviṋa amave ungurisa ovimariva ovinyadisiwa nga po-N$50 amave vara ovimariva notjendja osemba
- okutwa otjendja momaso
nozondenda nga po-N$20, tj. - Kazandu wa randa ovikurya
ko-N$37 nu wa sutu ro-N$50 . Eye otjendja we i twa po momuano wokuwezaweza okuza po-N$37 nga tja vaza po-N$50:
- N$37 + N$10 + N$2 + N$1 = N$50
- okunana ondeto yovirandwa
nokuhaka kutja oviṋa mavi yenene okukosa vingapi, tjazumba ave katara opereisa yavyo mozostora
- okuhaka otjimariva atjihe
kumwe tji matji kosa oviṋa vivari, tj. okuhaka otjimariva N$6.90 + N$4.20:
- N$7.00 + N$4.00 = N$11.00
NIED Syllabus: Mathematics Junior Primary Phase – 2014
45
OMIHAPO
EPU
ONDONDO 1
ONDONDO 2
ONDONDO 3
Oviṋenge vyOmihapo
Ondando yokurihonga Ovahongwa mave zemburuka, tamuna nokutara oviṋenge vyomihapo vyapevari (2D) nomihapo vyapetatu (3D)
Omayeneneno Ovahongwa mave yenene:
Omayeneneno Ovahongwa mave yenene:
Omayeneneno Ovahongwa mave yenene:
okuzemburuka nokutamuna omihapo omitjiukwa vyapevari (2D): otjipaka, otjiputuputu, otjinavisembatuwo notjinavikorovitatu
okuzemburuka nokutamuna omihapo omitjiukwa vyapevari (2D): otjipaka, otjiputuputu, otjisembatuwo, otjinavikorovitatu oviṱekasanel notjinamuhapo- wei
okuzemburuka nokutamuna omihapo omitjiukwa vyapevari (2D): otjipaka, otjiputuputu, otjisembatuwo, notjinavikorovitatu oviṱekasane omuhapo wei otjiavikorovitano/ otjinamuhapowonyose
- okupaha nokumuna oviṋa
mozondendera - okupaha nokumuna oviṋa
mozondendera
- okutuka nokutoorora omihapo omitjiukwa (mbya zu nokutamunwa) otja koviṋenge mbi: otjivara, ounene, omuhapo notjivaro tjominda/ omakuma wavyo
- okutuka nokutoorora omihapo pekepeke (ovipaka, oviputuputu, otjinavisembatuwo novinavikorovitatu oviṱekasane, otjinavikorovitano, otjinavikorohambumwe notjinavikorohambondatu otja koviṋenge vyomihapo vyavyo: otjivaro tjominda/ tjomakuma, otjivaro
- okutuka nokutoorora omihapo pekepeke omiṱekasane, ovinavikorovitano, ovinavikorohamboumwe, ovinavikorohambondatu otja kovṋenge vyavyo: otjivaro tjominda, oure wominda, otjivaro tjozohuki ozohoro, otjivaro tjozohuki ozohoro nu ozondwe
NIED Syllabus: Mathematics Junior Primary Phase – 2014
46
tjozohuki ozosemba/ ozohoro
NIED Syllabus: Mathematics Junior Primary Phase – 2014
47
EPU
ONDONDO 1
ONDONDO 2
ONDONDO 3
- okuperenda/okunana omihapo noviṋenge vyavyo amave ungurisa mambo ohamukwao na ouputuputu, ominda, ozohiki/ovituwo, oungarate/ouhoro,tj. perenda otjinavisembatuwo tjominda vivari omisupi omingarate/ omihoro nominda vivari omire omingarate mbi mavi wanene pozohuki/povituwo
- dokuperenda/okunana omihapo mbi na ovikaṋenge vypoṋa ovinanḓengu, tj. okunana omuhapo wei omukahu; okuperenda otjinavikorovitatu oviṱekasane tji tji nomikoka vitatu omingarate mbi ṱeki pwmwe koure nozohuki/ ovituwo mbi ṱeki pamwe wina
okuperenda/ okunana omihapo mbi mavi raisa oviṋenge vyopoṋa ovinanḓengu, tj. okuhondja outi/otusepiro tutano tu tu ṱeki pame okutunga na two otjinavikorovitano/ opendakona
okuzemburuka ozohuki ozohoro/ozosmba amave ungurisa oviungurisiwa ohamukwao (ohuki yombapira, oumburoka wozombaṱorona) okuyova/ okutangaṋeka ozohuki zomihapo amave tamuna kutja onene pu, onḓiṱi pu, i ṱeki pohuki ohoro/oesemba
okutatara ovipaka novinavi-sembatuwo ovitjiukwa vyapevari (2D) okutuurungira moviṋenge ovisane (mokuyanga omihapo) tj. omihapo vyotjinavisemba-tuwo mbya tarasana mbi ṱeki
Omikoka
omisane
NIED Syllabus: Mathematics Junior Primary Phase – 2014
48
- okumema ouperendero nomihapo omisane/vimwe
- okumema ouperendero nomihapo omisane/vimwe
okumema ouperendero wozombaṱorona zosaneno imwe nomihapo (2D) mbya hitasana nokupambasana
NIED Syllabus: Mathematics Junior Primary Phase – 2014
49
okuzemburuka nokutamuna omihapo vyapetatu (3D) omitjiukwa: otjmbere/ondumburiri, otjovisembatuwo ovihaṱekasana okamburoka nokakouna/ okanahonga ,
okuzemburuka nokutamuna omihapo vyapetatu (3D) omitjiukwa: otjmbere/ondumburiri, otjinavisembatuwo ovihaṱekasana okamburoka/ okakiupa nokakouna/ okanahonga, otjirinda/oruṱumo notjovisembatuwo ovihaṱekasana
okuzemburuka nokutamuna omihapo vyapetatu (3D) omitjiukwa: otjmbere/ondumburiri, otjovisembatuwo ovihaṱekasana okamburoka/okakiupa nokakouna/ okanahonga, otjirinda/oruṱumo, opiramite/ohungu, otjovisembatuwo ovihaṱekasana notjovinavikorovitatu ovihaṱekasana nokukonḓonona oviṋenge vyavyo, tj. ominda vyohima koupapi ovinavisembatuwo, otjimbere tji rikondoroka
- okutuka nokutoorora oviṋa ovitjiukwa vyomuhapo (3D) mbi ri kombanda mba, otja komihingo, tj. otjirikondoroke, otjihezuzuke, tji tji pokwa natji pama poo atji ha pama
- okutuka nokutoorora oviṋa ovitjiukwa vyomuhapo (3D) ombi ri kombanda mba, otja kovinenge vyomuhapo tjimuna otjikoto/ otjikokovare poo otjipapi pombanda, omihapo vyominda, nu nderi otjipapi kutja ipengapi opapapi
- okutuka nokutoorora oviṋa ovitjiukwa vyomuhapo (3D) ombi ri kombanda mba, otja kovinenge vyomuhapo tjimuna otjikoto/ otjikokovare poo otjipapi pombanda, omihapo vyominda, nu nderi otjipapi kutja ipengapi opapapi
- okuhandjaura oviṋa ovitjiukwa amave ungurisa omambo nga ovikoro, ozohuki,omirungu, ovihoro, ovikoto novipapi
- okuhandjaura oviṋa ovitjiukwa amave ungurisa omambo nga ovikoro, ozohuki,omirungu, ovihoro,
- okuhandjaura oviṋa ovitjiukwa amave ungurisa omambo nga ovikoro, ozohuki,omirungu, ovihoro, ovikoto, ovipapi,
EPU
ONDONDO 1
ONDONDO 2
ONDONDO 3
NIED Syllabus: Mathematics Junior Primary Phase – 2014
50
- ovikoto, ovipapi , oviputuputu,ovinavisembatu
NIED Syllabus: Mathematics Junior Primary Phase – 2014
51
EPU
ONDONDO 1
ONDONDO 2
ONDONDO 3
- Okumema ovisenginine
vyavo oveni
oviputuputu,ovinavisembatuwo novinavikorovitatu
- Okumema omohapo
vyapetatu (3D) omitjiukwa pozombapira nondjaya ongotorwa
wo novinavikorovitatu - Okumema omohapo vyapetatu
(3D) omitjiukwa pozombapira nondjaya ongotorwa tjimuna oupakete, ovipirangi noplastika
- Okuzemburuka ozohuki/ ovituwo moviṋa mbi munika pevapayuva, tj. oupakete, omapatururiro nomapatero wembo poo omuvero
Oporuveze, opoṋa nomanyinganyingiro woviṋa
Ondando yokurihonga Ovahongwa mave zemburuka oruveze, poṋa nomanyinganyingiro wovina
Omayeneneno Ovahongwa mave yenene:
Omayeneneno Ovahongwa mave yenene:
Omayeneneno Ovahongwa mave yenene:
Okuhandjaura poruveze povṋa novandu opasemba amave ungurisa poṋa okuhandjaura poruveze poviṋa a nomukuma wavyo neraka eraise romuhunga, tj. pombanda, kehi, meyuru, munda mbwina, kongotwe, meṋe, pokati, pendje, moukoto komurungu
okuhandjaura poruveze poviṋa mbya perendwa kovikarata/ kozomepa nḓe he ri nḓa ozenizeni, tj. omepa yetuwo romahongero, kokambaanga ke komamuho
okuwanisa nokuhandjaura poṋa okuza komikuma pekepeke vyoviṋa mbya perendwa kozomepa ozondjiukwa, tj. komepa yokapare okanyanderwa; omiti ominene porwi; etuwo romahongero ri ri komamuho womuti
NIED Syllabus: Mathematics Junior Primary Phase – 2014
52
OMBUNGURISIRO YONDJIVISIRO OMBORONGANISIWA
EPU
ONDONDO 1
ONDONDO 2
ONDONDO 3
Ozongarafa zouperendero, ovitambera nozongarafa zouhenḓe
Ondando yokurihonga Ovahongwa mave wongo, sembamisa, yarisa nokutoroka ondjivisiro omboronganisiwa
Omayeneneno Ovahongwa mave yenene:
Omayeneneno Ovahongwa mave yenene:
Omayeneneno Ovahongwa mave yenene:
okuhna oviṋa otja komihoko, tj ovihauto, ozorori, nvk.
- okuwonga ondjivisiro ndja pu kepu, tj. ovahongwa mbi va suvera okutjita, nokusembamisa nokuyarisa vyo mozongarafa zouperendero
- okutoroka ondjivisiro omboronganisiwa okumwina po ondjivisiro, nokuhungirira komamwino, tj.
- Tji va tara ozongarafa zouperendero,ovahongwa vengapi mba suvera otjimbere tjokomise?
- Okuungurisa oviungurisiwa mbi he ri ovinivini, tj. oukamo womakende, okusaneka na wo ovina nokutjanga eziriro momuano wongarafa youperendero
okuwonga ondjivisiro ndja pu kepu, tj. omihoko vyovihape/ ovihurunde, kongarafa youperendero
- okutoroka ondjivisiro omboronganisiwa okumwina po ondjivisiro ndji mai hepwa, nokuhungirira komamwino, tj.
- Tji va tara ozongarafa zouperendero, ovahongwa vengapi mba nwine omaihi otjivike hi?
okuwonga nokuyarisa ondjivisiro ndja pu kepu, tj. otjivaro nomihoko vyouzera mbu munika mozondendera, amave ungurisa ovitambera, ozongarafa zouperendero nozongarafa zouhenḓe
- okutoroka ondjivisiro omboronganisiwa okumwina po ondjivisiro ndji mai hepwa, nokuhungirira komamwino, tj.
- Tji va tata ozongarafa zouhenḓe, va munu omihoko vingapi vyozonḓera?
- okuungurisa orutumbo rwomambo orupwe tji mave sosonona ozongafa, tj, tjiva, ovingi, vi munika aruhe, ovitjiukwa, yeruruka, heruka/ henuka, kurama pemwe
NIED Syllabus: Mathematics Junior Primary Phase – 2014 53
10. Omahavehero wOnḓengu
Kokutja tu yenenise omayeneneno ayehe notupa atuhe tu undjirwa ko, pe hepa okutjitwa omahavehero wonḓengu pekepeke mondondo yOpirimere yOkehi, kutja pe kare notjiperendero otjikahu tjomaryameno wokomeho nondoṋeno yovahongwa. Omahavehero wonḓengu omahapokasana (CA) ye sokurira omakahu, omapupu nu nga sembama, nge ri momuhunga nu nga havere koviṋenge nombungurirsiro ymuano womahongero ongondoroka nomuhongwa.
Omayeneneno nge ri morutuu rwondyero yotjirihongwa/ mosirambesa ya twa po omazuviro/ omapakero nounongo omuhongwa mbye sokuyarisa, nu mbi mavi havehwa onḓengu. Nungwari pa tandwa kutja osirambesa ndji i havere kokurihonga, ku ku he ri komarorero.
10.1 Ondando yOmahavehero wOnḓengu
Ondando yomahavehero wonḓengu omahapokasana oyokumwina po ondjiviro ndji ri onḓakame yomaryameno wokomeho momayeneneno. Ondjivisiro ndji i unguriswa kokutjivisa/ okuhepurira ovahongwa pu ve nomasa noungundipare momaryameno wavo wokomeho, okuraisa pu va ungura nawa na pu mave hepa ombatero. Ovanene aruhe ngave tjivisiwe omakaendero wokomurungu wovanatje vavo okutuurungira mozorapota zosikore. Ovo ngave hohiziwe kutja ve yandje osurute/ ouyandjewa nokuyandja ohambwarakaṋa komerihongero wavo.
Omahavehero wonḓengu omahapokasana wina ye vatera ozomiṱiri okusembamisira ko omihingo vyokuhonga nokuyandja ohambwarakaṋa ndji mai ngara kondjiviro ondoorwa yovahongwa. Omahavehero wonḓengu omahapokasana ngaye varwe otjowokurihongera ko. Eṱe tu havehera kutja tu munine po ondjivisiro onḓakame yondoṋeno nomayeneneno womuhongwa auhe kokutja tu sembamisire ko omahongero/ omerihongero wokomeho ngunda amatu yandja okuwoko kwohauzeu nokupanguṋuna omihingo vyetu oveni vyokuhonga.
NIED Syllabus: Mathematics Junior Primary Phase – 2014 54
10.2 Otupa twOmahavehero wOnḓengu
Omihingo vyokuhaveha omihasembamsirwe: Omiṱiri ngai havehe okutara kutja ovahongwa va toṋa pu pe ṱa pi momayeneneno nga handjaurwa mosirambesa yOvivarero kutja ve mwine po otjperendero otjikahu tjoryameno wokomeho womuhongwa. Owo tjinenenene maye yenene okukaendisirwa momuano omuhasembamisirwe wokutarera omaryameno wokomurungu wangamwa omuhongwa mokurihonga na mu ngamwa mbi ma tjiti ngunda ovo amave konḓonona, toroka/ rizuvisa ovitjtwa nondjivisiro ndji va twa mombungurisiro momuano wokuhakaena, okuyandja oumune, na wina omuano ohamuzemba mu ngamwa mu ve norupa.
Imba mape hewa, omuano wokutara ondoṋeno yovahongwa imbwi wokuhaveha omakaendero wokomeho womuhongwa nondando yoharive ngunda amatu hongo nokunyoṱora mbi twa munu. Ozomiṱiri za sokutarera ovahongwa avehe okutuurungira momahongwa wotjirihongwa hi tjOvivarero. Ovo ngave mune kutja ouṋe ngu yandja ombango, ouṋe ngu yenena okuriungurira omuini nu ouṋe ngu ṱenḓuna tji me riungurire. Mokuvepura omapuriro, opu ve haṋena oongwa zuu/ paka ounongo wovivarero na ngu ha zuvire. Mokutarera ovitjitwa, opu ve tjivirwa po oombu mave yenene okumana otjitjitwa amave ungurisa ondjiviro nounongo wovivarero na mbe hi na okuyenena okutjita nao. Ovahongwa orupa ndu ve na ro nohambwarakaṋa yavo movimbumba wina mavi tarerwa.
Omihingo vyokuhaveha onḓengu omihasembamsiwa: Imba mape undjirwa ko okuzikamisa omiano vyokuhaveha otjoukwisa/ ourorahore novirarakaneno, oututja ousupi, oututja wokotjinyo notutuu otuunguriro. Otuuu otuunguriro otunahepero tjinene nu otji twa sokutjangwa kotjitjangero/ kotjirei poo pombapira. Ohepero tjinene ozomiṱiri okutya nokusembamisa nawa kutja ve sore okuhavehera ovahongwa kotjihavehe ihi tjozongombe 6 zondoṋeno.
Omarorero womomatjangwa nowokotjingo tjinga aye yenena okuhaveha omayeneneno tjiva uriri, arire ngu maye kambura oruveze oruingi, kako. Oututja ousupi wOvivarero ngau yandjwe otjokarupa koperiote yorive ndjo yOvivarero, monao otji vi sokuvarwa otjomuano waaruhe wotjitjitwa kaaṋi ho tjOvivarero.
NIED Syllabus: Mathematics Junior Primary Phase – 2014 55
10.3 Omahandjauriro wozondondo zomahavehero/ Ozongereita
Ondondo yondoṋeno pamwe nomayeneneno womuhongwa movivarero i yarisiwa mozo- ngombe zoreṱera. Ozongombe zozoreṱera tji maze yandjwa, ohepero kutja ozo ze raise ondondo yakatjotjiri yondoṋeno yomuhongwa otja komayeneneno we. Mondondo 1-3 ozongombe zoreṱera ze yandjwa otja kotjihavehe tjozongombe 6 zondoṋeno. Orupe rwozongombe nḓa yandjwa nomayeneneno rwa raisiwa kehi mba:
Ondondo % Tjingetjo (Ond. 1-
12)
Omahandjauriro wOmayeneneno
A 80%+ Wa toṋa momayeneneno momuano wakatjoruhonga. Omuhongwa wa tanana etota motupa atuhe twomayeneneno.
B 70-79% Wa toṋa momayeneneno momuano omuwamuwa. Ondonṋeno yomuhongwa i ri kombanda yambi undjirwa ko nu eye wa yenenisa otupa otuingi mondondo yokombanda.
C 60-69% Wa toṋa momayeneneno momuano omuwa. Omuhongwa wa toṋa momayeneneno momuano omuyandjahange mozongaro ozohatjiukwa na nḓe ri momuhunga worive.
D 50-59% Wa toṋa momayeneneno momuano omuyandjahange. Ondoṋeno yomuhongwa ya hitasana kuna omaundjiro wopokati. Omuhongwa mape ya a kara noruhepo rwokupewa ohambwarakaṋa moviuṋe /motupa katjondumba.
E 40-49% Wa toṋa momayeneneno omaṱiṱiṱiṱi kutja a ha yenene okuvarwa omutoṋe. Omuhongwa nande ha toṋene momayeneneneno ayehe, ondoṋeno ye mai yenene okumutananisa ondondo yomayeneneno wokehi. moviuṋe /motupa otuingi.
U 0-39% Katoṋene ko. Omuhongwa ka yenenenene okuvaza pondondo yomayeneneno wokehi, nandarire kutja omiṱiri ye mu vatera pu pa yenene nokumupa ohambwarakaṋa.
NIED Syllabus: Mathematics Junior Primary Phase – 2014 56
10.4 Omihunga Omihandjauke wOhavehero Omahapokasana (Omahandjauriro maye vazewa moLower Primary National Policy Guide) Omahavehero wonḓengu ngaye rire orupa rwapamwe nondyero nomerirongerisiro wehongwa nu ngape zikamisiwe omiano omikahu vyomahavehero. Omiṱiri ngunda amai hongo, ngarire tji ya tjiti omahavehero omasembamisiwa poo omahasembamisiwa ngunda ovahongwa amave kaendisa ovitjitwa vyakauriri vyometuwo romahongero ku maku tarerwa ounongo nomayeneneno wavo movirihongwa avihe. Momahongero inga wOpirimere yOkehi, Omahavehero wonḓengu ye tarerwa komapu/kongeṋena yoviuṋe-ovizikame vyomayeneneno wavo. Imba mape hewa kutja tji pa yandjwa ozongombe poo oreṱera, ohepero kutja vi raise ondondo yakatjotjiri yondoṱeno yomuhongwa mombii yomayeneneno we.
10.4.1 Omahavehero wOnḓengu Omahapokasana Omahasembamisirwe
Omahavehero wonḓengu omahapokasana inga nge ha sembamisirwe ye kaendisiwa okutuurungira mokutarera netweho nokutwa po omatjangwa ( tara ovihorera po-10.4.3). Pu mape hee kutja ovahongwa ngunda amave norupa movitjitwa vyehongwa, omiṱiri ngai nyoṱore ondoṋeno nomauzeu wavo porutuu rwomana wavo. Omatjangwa nga ongu maye yandja omuhunga komiṱiri tji mai rirongerisa momahongwa ngu maye ya, amai tara ku mbi mavi heperwa po okuyandja okuwoko kwohauzeu nomiano vyokuyandja ozongombe mOmahavehero wOnḓengu Omahapokasana inga Omasembamisiwa wina. Kahepero okutjanga okaṋa pu ngamwa omayeneneno ayehe – porumwe ngape nyoṱorwe okatika uriri okuraisa kutja omuhongwa wa toṋa mounongo katjondumba mbwo. Nungwari, ape hepwa ouhatoi mbu ri momatjangwa ndoovazu omuhongwa u ṱenḓuna nu ma hepa ombatero.
10.4.2 Omahavehero wOnḓengu Omahapokasana Omasembamisiwa
Omahavehero wOnḓengu Omahapokasana inga Omasembamisiwa ye tjitwa tji pa zu nokumanuka ondimwa/epu ongunḓe poo tji pe notjiuṋe tjoharive tji matji hepa okuhavehwa ngunda ape hi ya utwa nepu epe. Omiṱiri mai yenene okutjangisa oututja pekepeke ousupi poo oukwisa moure wekweze. Ku vyo omiṱiri ngai yandjere ozongombe kotjihavehe tjozongombe 6 (tara o-10.4.3) Nandarirre kutja mekweze pa kaendisiwa omahavehero wonḓengu pekepeke, ngarire owotjikando tjimwe uriri omasembamisiwa ngu maye tuwa momatjangwa. Omahavehero wonḓengu nga wina ngaye tjitwe moruveze rwomahongero wakauriri metuwo romahongero. Imba mape hee kutja KAPE novahongwa vOndondo 1-3 mbu mave kara notjivike tjozotutja poo orutuu rwomayuva womarorero, ovahongwa pu ve sokurihongera ozotutja/ omarorero.
Ozongombe zomahavehero inga nge he ri omasembamisiwa ngaze tjangwe pOrutuu rwOzongombe zOmahavehero wOnḓengu Omahapokasana. Komaandero wekweze, ozongombe zangamwa otjirihongwa ngaze varerwe kumwe morundjiri ndwi ndwa tjangwa ‘”Kumwe”. “Ongombe yOpokati” i munika indu inḓa ndde ri morundjiri rwa “Kumwe” tji za varerwa kumwe naze haṋewa motjiwaro tjomahavehero omasembamisiwa nga tjitwa naze raisiwa mondesimara (okuza komurongo), tj. 3.2. “Ongombe yOpokati” tji ya zu mbo otji i putaputisiwa nu ai kotorwa kOndondo otja tji pa raisiwa mo10.3.
Omahandjauriro ohunga nomuano wokutjanga vyo maye vazewa mo-Junior Primary Continuous Assessment Record Forms)
NIED Syllabus: Mathematics Junior Primary Phase – 2014 57
NIED Syllabus: Mathematics Junior Primary Phase – 2014 58
5. Omaheya
Zemburuka: Omaheero nge ri kehi mba owomambo otja tji ye ri mosirambesa ndji ku ku he ri momuano warwe ngamwa.
Panguṋuna okurizuvisa ourekoto wotjiṋa amave tji haṋa moutupa
Otjituwo/ ohuki omuhapo mbu ri pomahakaeneno womikoka vivari, mbi sanekwa mozondingirii / mozoharata
Oupapi pombanda Ouparanga wotjiṋa poo omuhapo woharive pombanda
Omayeneneno ounongo mbu mau yenene okurorwa/okutarewa mbu ri ohepero koktjita otjitjitwa poo okuyeneneka ondondo ndji undjirwa ko
Ounongo/ondunge ondjiviro ndje na yo ohunga notjiṋa tjoharive
Ousupi Okuhina okuhandjauka tjinene
Omarorero omahapokasana
Omatarero/ omasanekero wondoṋeno yovahongwa ndja zikamena ku mbi mave tjiti metuwo romahongero poo oututja/ ourorahore mbu va rorwa na wo mekweze poo moure wombura, nge he ri omarorero wotjikando tjimwe porwatjo
Okupuparisa omuano wokutjita kutja otjiṋa tji ungurwe oupupu
Oviuṋe mbi kaenda onduurngu
oviuṋe vyondjiviro, ounongo nonḓengu ndji ungurisiwa onduurungu movirihongwa avihe
Otjinavikorovitatu oviṱekasane
Otjinavikorovitatu tjominda avihe mbi tteki pamwe
Okuuka/ okuhaka Okuhaka poo okuuka eziriro romurya
Ouye mbwa wana Omawaneno woviwaṋa vyouye nomekurisiro wavyo nga etisiwa i omasembameno wounongoupe nomahakaeneno; porumwe mbi twara kombandjarero yozombazu zovandu kourike wavo
Otjinavikorohamboumwe Tji na ominda hamboumwe mbi ṱeki pamwe
Okuhinandoorora Omuano wokuhina okupatera omundu na umweumwe pendje
Ongenena yomerihongero
Omaheya womomatjangwa ohunga na imbi ovahongwa mbi ve sokutjiwa nokuyeṋena okutjita otja kondjivisiro yomerihongero wavo komaandero woruveze katjondumba, tj. komaandero wOpirimere yOkehi. Ovyo ombi tjiukwa otja “Ongeṋena yOmurya” Ongeṋena yomurya ondji handjaura imbi ozomiṱiri mbi za sokuhonga na imbi ovahongwa mbi va sokurihonga.
NIED Syllabus: Mathematics Junior Primary Phase – 2014 59
Ozondjemeno zomikambo omingi
Omikambo pekepeke mbi ungurisiwa okuzengurura ondjemeno
Otjinavikorohambondatu Omuhapo wominda hambondatu mbi ṱeki pamwe.
Oviṱtjiṱunavaro Ovivaro ‘otjitenga’ poo ‘otjitjavari’ tji matji raisa poṋa otjinna pu tji ri mondeto
Ondengu yopoṋa Onḓengu yonomora otja poruveze pu tja kurama motjivaro, tj. motjivaro hi 567, 7 ya kuramene po ozoimwe, 6 ya kuramene po omirongo nu ndji 5 ya kuramene po omasere.
Otjinavikorovitano/ opendakona
Omuhapo wovikoro vitano mbi ṱeki pamwe
Omapameneno Omuano wokupamisa omerihongero
Otjisembatuwo/ ohuki ohoro
Ohuki yozondingirii/ yozoharata 90
Oporongarama yozosikore yomarongerisiro wovahongwa
Oporongarama ndja tanderwa okurongerisa ovahongwa va Namibia imba ovOndondo 1 tjinga ape undjirwa ko kutja ovahongwa mape ya ave ha kara ava rongera komeho yokuuta osikore. Oyo ya zikamisirwa okuvatera ovahongwa kutja ve toore ondjivro ndji heperwa po momerihongero omasembame.
Ongongorerasaneno Mbi mavi kongorerasana momuano omunarupe
Poṋa Orupe rwakumwe noruveze
Otjimbere Otjiṋa tjomuhapo wotjimbere
Okumuna nokuhavarere Okuyendekera otjivaro tjovinnami ri pamwe nokuhavarere
Oiri yokekuma ykokondumbwa
Oiri yokekuma yozonomora nouti
Omuhapo wapetatu (3D)
Oviṋa mbi na oure, outonga nouparanga, mbi tu muna mouye mu twa tura
Omuhapo wapevari (2D)
Omuhapo mbu na omikuma vivari porwavyo (tjimuna oure noutonga) nungwari ape hi na
The National Institute for Educational Development Private Bag 2034 Okahandja NAMIBIA Telephone: +64 62 509000 Facsimile: +64 62 509033 E-mail: info@nied.edu.na Website: http://www.nied.edu.na © NIED 2014