Mesleki ve Teknik Eğitim Genel Müdürlüğü

1

• Araştırma yapılacak, üzerinde düşünülecek, çözülecek sorundur

Problem Nedir

2

• Her hangi bir problem durumu ile ilgili üç unsur vardır

BİREY – ENGEL – AMAÇ

• Yukarıdaki üç unsur yoksa problem yoktur

Problemler Nasıl Tanımlanır

3

• MADDİ,• MANEVİ,• SOSYAL,• PSİKOLOJİK,• BİREYSEL OLABİLİR

Problemler

4

• Amaç• Karar verici(ler)• Sınırlar• En az iki alternatif çözüm

Bir Problemin Yapısında Şunlar Vardır

5

• PROBLEMLERİN FARKINA VARMAYAN KİŞİNİN ONUN ÜZERİNDE DÜŞÜNMESİ

VE ÇÖZÜMLER ÜRETMESİ MÜMKÜN

DEĞİLDİR.

6

• İNSANLAR BAZEN PROBLEMLERİ KENDİ YÖNTEMLERİ İLE ÇÖZMEYE ÇALIŞIRKEN

7

• BAZEN DE BAŞKA TOPLUM VE İNSANLARIN

ÇÖZÜM BİÇİMLERİNİ BENİMSEYİP UYGULAMAYA

BAŞLAMIŞLARDIR.

8

• SORUNU TANIMLAMA• ÇÖZÜM ODAKLI OLMA• İLGİLİ VE BİLGİLİ KİŞİLERİ BİRARAYA

GETİRME• TAKIM ÇALIŞMASI YAPMA• ETKİN İLETİŞİM KURMA

Problem Çözme Neyi Gerektirir

9

•Karşılaştığınız sorunu sadece

eleştirirseniz İKİ KATINA çıkar.

•Karşılaştığınız sorunu sadece

eleştirirseniz İKİ KATINA çıkar.

10

•Sadece sorunu düşünmekle

yetinirseniz sorun yerinde sayar.

11

•Soruna çare bulursanız sorun, sorun

olmaktan çıkar...

12

Bir Problem Çözme Ekibi (PÇE) aynı Bir Problem Çözme Ekibi (PÇE) aynı

yerde çalışan, kalite yönetimi faaliyetlerini yerde çalışan, kalite yönetimi faaliyetlerini

gönüllü gönüllü olarak yerine getirmeyi amaç olarak yerine getirmeyi amaç

edinmiş edinmiş en az 3en az 3, , en fazlaen fazla 8 8 kişiden oluşan kişiden oluşan

küçük bir çalışma grubudur. küçük bir çalışma grubudur.

Problem Çözme Ekipleri

13

PÇE bu çalışmaları yaparken periyodik PÇE bu çalışmaları yaparken periyodik

olarak bir araya gelir. olarak bir araya gelir. İyileştirmeye açık İyileştirmeye açık

alanlar ya da sorunları belirler. Sorunların alanlar ya da sorunları belirler. Sorunların

çözümünde çözümünde problem çözmeproblem çözme tekniklerini tekniklerini

uygular. uygular.

Problem Çözme Ekipleri

14

• PÇE, yapılan her toplantının tutanağını düzenlemelidir.

• Bu tutanaklar PÇE’ nin faaliyetlerini ve gelişimini takip etmek açısından gerekli bir uygulamadır.

Problem Çözme Ekipleri

15

İYİLEŞTİRME EKİBİNİN ADI

KRİTER/İLGİLİ ALT KRİTER NO

İYİLEŞTİRMENİN KONUSU

İYİLEŞTİRMENİN

AMACI

İYİLEŞTİRME HEDEFİ

YAPILACAK FAALİYET-LER

KOORDİNE GEREKTİREN

BİRİMLER

BAŞLANGIÇ TARİHİ

BİTİŞ TARİHİ DURUM

Akademik Başarıyı

Artırma Ekibi 1

Lisans Ve Önlisans Başarısını Artırma

Akademik Başarıyı Artırmak

2013 Öğretim Yılında Lisans Başarısını%2 Önlisans Başarısını %6 Artırmak

1-yıldaz 3 Kez Performans Takip Sınavı Düzenlemek

2-yetiştirme Kursları Açmak

Rehberlik Servisi

Kültür dersi zümre başkanları

17.09.2012 28.06.2013

()Tamamlandı

()Devam

()İptal Edildi

……… EKİBİ……… EKİBİ

Çalışma( İyileştirme)Planları

16

• Problemi çözmek için tek bir yol değil• En iyi yol vardır

Problem Çözme

17

• Engelleri ortadan kaldırmak,hedefe ulaşmaktır

Çözüm

18

• Problem çözmenin dayanakları:1-Geleneksel yöntem2-Kişisel deneyimler3-Uzmanlara dayalı problem çözenler4-Bilimsel problem çözme süreci

Problem Nasıl Çözülür

19

Geleneksel Yöntem

• Çözümü geçmişte arayanlar

• Bu yöntem,gerekli ama yeterli değildir

20

• Ben böyle yaparak başarılı oldum,herkes böyle yapmalı şeklindeki genellemeler

• Her zaman tek başına yeterli değildir

Kişisel Deneyimler

21

• Konuyu uzmanlarına sorarak onların önerilerini uygularlar

• Bu yöntem de tek başına yeterli değildir

Uzmanlara Dayalı Problem Çözenler

22

• Problem çözmeye başlamadan önceki sorgulama(KENDİMİZE)

Gerçek ile beklenti arasında fark var mı?

Bilimsel Problem Çözme Süreci

CEVABINIZ EVET İSECEVABINIZ EVET İSE

23

Bu fark rahatsızlık veriyor mu?

CEVABINIZ EVET İSECEVABINIZ EVET İSE

24

CEVABINIZ EVET İSECEVABINIZ EVET İSE

Etki Alanınızda Mı?

25

PROBLEMİ ÇÖZMEYE BAŞLAYIN

26

Nasıl mı?

27

1-PUKÖ Döngüsü

2-Beyin Fırtınası

3-5N ve 1K tekniği

4-Altı Şapkalı Düşünme tekniği

5-Sebep-Sonuç (Balık Kılçığı)Diyagramı

6-İlgi Diyagramı

7-İlişki Diyagramı

8-Pareto Analizi

9-Ağaç Diyagramı

10-Akış Diyagramı

11-Kuvvet/Güç Alanı Analizi

12-Nominal Grup Tekniği

13-Etkinlik Analizi

14-Delphi Tekniği

15-Histogramlar

16-Dağılım Diyagramı

17-İşletim Şemaları

18-Kontrol Çizelgesi

19-Kontrol Yaprakları

20-Radar Diyagramı

Problem Çözme

28

• Grubun problem çözme sürecinin aynı aşamalarda ilerlemesine yardımcı olur.

• Uzun konuşma ve dikkati bozucu davranışların engellenmesine yardımcı olur.

• Birbirinizi daha iyi anlamanıza yardımcı olur. • Çalışmalarınız ve değerli fikirlerinizin bir arada

toplanmasına yardımcı olur. • Katılımcıları ortak fikirler üzerine odaklaştırılmasına

yardımcı olur.• Sorunların anlaşılabilirliğinin gerçekleşmesine yardımcı

olur.

29

Teknikler Size Hangi Konularda Yardımcı Olur

A-Fikir Üretme Teknikleri1. Beyin Fırtınası2. Altı Şapkalı Düşünme Tekniği3. Kuvvet/Güç Alanı Analizi4. Odak Grupları5. Mülakat

30

Problem Çözme Yöntem ve Tekniklerini Sınıflandırma

B-Sürekli Geliştirme Teknikleri1. PUKÖ Döngüsü2. 5N -1K Tekniği

31

Problem Çözme Yöntem ve Tekniklerini Sınıflandırma

C- Problem Analiz Teknikleri1. Akış Diyagramı2. Sebep-Sonuç (Balık Kılçığı) Diyagramı3. Pareto Analizi4. Ağaç Diyagramı5. İlgi/Yakınlık Diyagramı6. Yoklama Kağıtları7. Kuvvet/Güç Alanı Analizi

32

Problem Çözme Yöntem ve Tekniklerini Sınıflandırma

D- Önerileri/Nedenleri Önceliklendirme Teknikleri 1.İlişki Diyagramı 2.Etkinlik Analizi

33

Problem Çözme Yöntem ve Tekniklerini Sınıflandırma

34

E- Karar Verme Teknikleri

1. Nominal Grup Tekniği

2. Çoklu Oylama Tekniği

3. Hedef Saptama (Benchmarking) Tekniği

Problem Çözme Yöntem ve Tekniklerini Sınıflandırma

F- Veri Toplama, Veri Analizi ve Değerlendirme Teknikleri1. Anketler2. Kontrol Tablosu (çetele)3. Histogram4. Pareto Diyagramı5. Serpme Diyagramı6. Hareket Çizelgesi7. Kontrol Çizelgesi

35

Problem Çözme Yöntem ve Tekniklerini Sınıflandırma

(Planla – Uygula – Kontrol Et – Önlem Al)

PUKÖ adım - adım plan yaparak sonuca ulaşmakta kullanılan sistematik bir yaklaşımdır.

PUKÖ

Planla Uygula

Kontrol EtÖnlem Al

PUKÖ DÖNGÜSÜ

36

PLANLA

•Amacın kesin belirlenmesi,(neyi başarmak istiyoruz? Nerede? ne zaman? )

•Hedeflerin belirlenmesi,

•Detaylı plan hazırlama. (uygulama planı)

37

• İlgili her kişiyi bilgilendirme • ( Ne, Kim, Ne Zaman )

• Faaliyet planını izleme ve gerçekleştirme

• Uygulama sonuçlarını yakın takip etme

UYGULA

38

•Hedef veya hedeflere ulaşıldı mı ?

•Olası sapmalar tespit edip kaydedildi mi? •İlgili kişileri bilgilendirildi mi?

KONTROL  ET

39

Etkili önlemleri standartlaştırma

Gerekli eğitim ve yönlendirmeleri sağlama

Kalıcı bir izleme sistemi kurma

ÖNLEM AL

40

Hiçbir şey MÜKEMMEL değildir ve DAHA İYİSİ yapılabilir!

41

Bireylerin eleştirilme endişesi olmadan fikirlerini rahatlıkla ifade ettikleri grup tartışma tekniğidir.

BEYİN FIRTINASI

42

• Amaçlar belirlenirken,

• Büyük değişim yaratacak fikirleri ortaya çıkarmada,

• Görüş birliğine ulaşmada,

• Yaratıcı fikirler üretmede,

• Problem çözümünde.

BEYİN FIRTINASINI NE ZAMAN KULLANABİLİRİZ

43

•Grubun bütün olarak bilgilerini ve deneyimlerini ortaya koymasına yardımcı olur.

BEYİN FIRTINASININ YARARLARI NELERDİR?

44

• Yaratıcılığı destekler,

• Grubun bütününün katılımını sağlar.

BEYİN FIRTINASININ YARARLARI NELERDİR?

45

EN İYİ / GEÇERLİ DÜŞÜNCELERİN TESPİTİ

PROBLEMİN KESİN TANIMI

YÖNTEM KURALLARININ AÇIKLANMASI

SERBEST FİKİR YARATMA

FİKİRLERİN TOPLANIP YAZILMASI

DÜZENLEME

DEĞERLENDİRME

TEKNİK NASIL UYGULANIR ?

46

•Ekip lideri beyin fırtınası için konuyu belirler ve belirli bir süre tespit edilir.

NASIL BEYİN FIRTINASI YAPARIZ?

47

• Gruptaki her üye sıra ile bir fikir ortaya atar.

• Fikirlerin sayıca çokluğu önemlidir. Bir kişinin fikri daha önce kaydedilen bir başka fikirle bağlantılı olabilir.

NASIL BEYİN FIRTINASI YAPARIZ?

48

• Hızla bir kişiden diğerine geçilir.

• Her fikir; çılgınca, mantıksızca, uygun değil veya tekrar ediliyor gibi görünse bile, kabul edilir.

NASIL BEYİN FIRTINASI YAPARIZ?

49

•Bütün fikirler kabul edilir ve listelenir

• Hiçbir öneri eleştirilmez.

• Fikirlerin özgürce açıklanması desteklenir.

• Fikirlerin sınıflandırılması sağlanır.

• Benzer fikirler fikri ortaya atanın kabulü ile gruplandırılır.

BEYİN FIRTINASI TEMEL KURALLARI

50

• Beyin fırtınasında belirlenen fikirlerin sayıca azaltılması için oylama yapılır.

BEYİN FIRTINASI OYLAMASI

51

OYLAMA SIRASINDA ;

• Üyeler doğru olduğuna inandıkları her

düşünceye oy verirler.

• En çok oy alan düşünceler işaretlenir.

• İlk beyin fırtınası oturumu sonrası, ortaya

çıkan görüşlerin olgunlaştırılması amacıyla ara

verilir.

BEYİN FIRTINASI OYLAMASI

52

İkinci oturumda , üyelere görüşlerin bir listesi

verilir.

Yeni görüşler ortaya çıkmamaya başladığında

oturum sona erdirilir.

Oluşturulan sebep- sonuç diyagramı üzerinde

değerlendirme çalışmaları yapılarak en olası

nedenler belirlenir.

BEYİN FIRTINASI OYLAMASI

53

54

•Çalışma kuralları

•İsim belirleme

•Ulaşılmak istenen hedefler

• İşimizle ilgili var olan sorunlar

•Çıkması muhtemel sorunlar

•Muhtemel çözümler

BEYİN FIRTINASI KONULARIBEYİN FIRTINASI KONULARI

1. Ne? 2. Nerede ? 3.Ne Zaman ? 4. Niçin? 5. Nasıl? 6.Kim?1. Ne? 2. Nerede ? 3.Ne Zaman ? 4. Niçin? 5. Nasıl? 6.Kim?

Doğru soruları sormak kolay değildir,bu teori bölümü size bu konuda yardımcı olacaktır.

Bu metodu kullanarak amacımız problemi açıklamak,analiz etmek ve onu çözmektir

5N -1K Tekniği

55

1. Ne? 2. Nerede ? 3.Ne Zaman ? 4. Niçin? 5. Nasıl? 6.Kim?1. Ne? 2. Nerede ? 3.Ne Zaman ? 4. Niçin? 5. Nasıl? 6.Kim?

KİM?

NE?

NEREDE?

NE ZAMAN?

NİÇİN?

NASIL?

BU TEMEL 5 SORUYU SORMAYA DAYANIR.

Cisimler,nesneler ve detaylar hakkındaki sorular

Yer hakkındaki sorular

Zaman hakkındaki sorular

Sebepler hakkındaki sorular

Yöntem ve yaklaşımlar hakkındaki sorular

Kişiler hakkındaki sorular

2 5N -1K Tekniği

56

5N 1K METODUNUN AMACI:5N 1K METODUNUN AMACI:

1. Ne? 2. Nerede ? 3.Ne Zaman ? 4. Niçin? 5. Nasıl? 6.Kim?1. Ne? 2. Nerede ? 3.Ne Zaman ? 4. Niçin? 5. Nasıl? 6.Kim?

5N 1K metodunun amacı problemi analiz etmektir.Birkaç kategoride sistematik sorgulama ile başarılmaktadır.

Bu metod problemi daha iyi etiketlemeye onun bağlantılarını daha iyi anlamaya yardım eder.

BİLDİĞİMİZ GİBİ DOĞRU TARİF PROBLEMLERİN DOĞRU ÇÖZÜMÜ İÇİN GEREKLİDİR.

5N -1K Tekniği

57

ALTI ŞAPKALI DÜŞÜNME TEKNİĞİ

58

ÖZELLİKLERİ• Yaratıcı düşünme becerilerini geliştirmede

kullanılan bir grup tartışması tekniğidir.• Değişik konularda farklı düşünmeyi,

sistematik düşünmeyi ve böylece doğru kararlar vermeyi öğretmek amacıyla kullanılır

ALTI ŞAPKALI DÜŞÜNME TEKNİĞİ

59

ÜSTÜNLÜKLERİ• Bireyler aynı olay karşısında farklı

düşünme yaklaşımlarını geliştirebileceklerini öğrenirler

• Bireyler tek tip düşünmeden düşünmeden uzaklaşır, konu ya da soruna farklı açılardan yaklaşmayı öğrenirler

• Empati yeteneğini geliştirir

ALTI ŞAPKALI DÜŞÜNME TEKNİĞİ

60

UYGULANIŞI

• Kişilere tartışmaları için bir konu verilir (Ör: Eğitimde bilgisayar destekli öğretim uygulaması, Türkiye’nin AB’ye girmesi gibi) ve kişiler gruplara ayrılır.

• Her grup farklı renkteki şapkanın gerektirdiği düşünce biçimini ortaya koymaya çalışır. Kişiler başlarında hayali şapkalar taşırlar

ALTI ŞAPKALI DÜŞÜNME TEKNİĞİ

61

ALTI ŞAPKALI DÜŞÜNME TEKNİĞİ

62

UYGULANIŞI• Her grup, tartışılması istenen konuya, kendi

başında var olduğunu düşündüğü şapkanın gerektirdiği yönde yaklaşır.

• Bu tekniğin uygulanmasında önemli olan kişilerin kendi görüş ve düşüncelerini tespit etmek değil, bir konuya farklı açılardan bakabilme becerisinin kazanılmasıdır. Yönetici bu amacın dışına çıkmamalıdır.

• Beyaz şapka: (Tarafsızdır). Ortaya konan soruna ilişkin taraf tutmadan görüş ortaya koyar

• Kırmızı şapka: (Duygusaldır). Öfke, tutku, duygu, duygusal bir bakış açısını ifade eder

ŞAPKA RENKLERİ VE TEMSİL ETTİĞİ DÜŞÜNCE BİÇİMLERİ:

63

ŞAPKA RENKLERİ VE TEMSİL ETTİĞİ DÜŞÜNCE BİÇİMLERİ:

64

• Yeşil şapka: (Yaratıcıdır). Olaylara yeni ve farklı çözüm yolları bulmaya çalışır.

• Mavi şapka: (Değerlendirici ve karar vericidir). Olayı tüm olası yönleriyle gören ve değişkenleri kontrol altında tutan bir bakış açısıdır.

ŞAPKA RENKLERİ VE TEMSİL ETTİĞİ DÜŞÜNCE BİÇİMLERİ:

65

Bir problemi doğuran yada etkileyen sebep ve faktörleri belirlemek amacıyla oluşturulur.

Problemlere daha geniş bir çerçeveden bakma olanağı sunar.

Problemin teşhisi ve süreci iyileştirmeyi kolaylaştırır.

SEBEP-SONUÇ (BALIK KILÇIĞI) DİYAGRAMI

66

Adım 1- Adım 1- Soru tespit edilir başlık olarak yazılır.Soru tespit edilir başlık olarak yazılır.

Çözümlenecek Problem

Okulumuzun diğer okullardan Farklılığını ortaya koyup

Tercih sebebi olacakPaydaşlarını tatmin ederek

okula karşı güven duygularını artıracak başarılarının

olmaması

SEBEP-SONUÇ (BALIK KILÇIĞI) DİYAGRAMI

67

Adım 2- Adım 2- Tespit edilecek muhtemel nedenler Tespit edilecek muhtemel nedenler için temel gruplamalar belirleniriçin temel gruplamalar belirlenir(İhtiyaca göre gruplar (İhtiyaca göre gruplar

belirlenir.Grup başlıkları ve sayısı standart değildir)belirlenir.Grup başlıkları ve sayısı standart değildir)

Okulumuzun diğer okullardan

Farklılığını ortaya koyup

Tercih sebebi olacak

Paydaşlarını tatmin ederek okula karşı güven duygularını

artıracak başarılarının

olmaması

Bilimsel ve Sosyo-Kültürel etkinlikler

İdare Öğretmenler

Materyaller Öğrenciler

SEBEP-SONUÇ (BALIK KILÇIĞI) DİYAGRAMI

68

Adım3-Adım3-Bütün üyeler beyin fırtınası oturumuna Bütün üyeler beyin fırtınası oturumuna katılır,sırayla tüm üyelerin düşünceleri alınır.katılır,sırayla tüm üyelerin düşünceleri alınır.Adım4-Adım4-Her üye düşüncesinin hangi temel guruba Her üye düşüncesinin hangi temel guruba girdiğini belirtmelidir bir neden bazen başka bir girdiğini belirtmelidir bir neden bazen başka bir nedenin dalı olarak eklenir.nedenin dalı olarak eklenir.

Öğretmenler

Kuruma karşıAidiyet hissetmemek

Öğrtetmenler arası koordinasyon eksikliği

Motivasyon eksikliği

SEBEP-SONUÇ (BALIK KILÇIĞI) DİYAGRAMI

69

SEBEP-SONUÇ (BALIK KILÇIĞI) DİYAGRAMI

70

71