nr 8

lipiec–wrzesień 2012

aszdzieywać

Muzeum Górnośląskiew Bytomiu

INFO

RMAT

OR

Tapeta na kwartał

K s. 22

Ceny biletów:Gmach główny, pl. Jana III Sobieskiego 2bilet normalny: 8 złbilet ulgowy: 6 złbilet grupowy: 5 zł (> 10 osób; opiekunowie - wstęp wolny)lekcja muzealna: 30 zł + cena biletu grupowegokarta EURO 26: 5 złbilet rodzinny: 15 zł (> 3 osób)

Gmach przy ul. Wojciecha Korfantego 34bilet normalny: 6 złbilet ulgowy: 5 złbilet grupowy: 4 zł (> 10 osób; opiekunowie - wstęp wolny)lekcja muzealna: 30 zł + cena biletu grupowegokarta EURO 26: 5 złbilet rodzinny: 15 zł (> 3 osób)

Bilet wspólny na ekspozycje w obu budynkachbilet normalny: 12 złbilet ulgowy: 9 złbilet grupowy: 8 zł (> 10 osób; opiekunowie - wstęp wolny)karta EURO 26: 8 złbilet rodzinny: 25 zł (> 3 osób)

Kasy biletowe kończą sprzedaż biletów na pół godziny przed zamknięciem Muzeum. W niedziele wstęp na wystawy jest bezpłatny. Bilety na koncerty rozprowadza kasa w godzinach otwarcia wystaw oraz bezpośrednio przed koncertem.

wtorki, czwartki, piątki 9.00–15.00 środy 10.00–18.00 soboty 11.00–16.00 niedziele 11.00–15.00

Muzeum czynne:

Niedziele wstęp wolny

Wynajem sal:Sala Gorczyckiego - 200 zł/h brutto (pierwsze 3 h), powyżej 3 h - 150 zł/h bruttoSala Kolumnowa - 120 zł/h brutto (pierwsze 3 h), powyżej 3 h - 90 zł/h brutto

w pigułce

fot.

Kazi

mie

rz W

ojta

szek

spis treści

3

Terminarz kulturalny / 4

Bobrek - spod sadzy kwiat / 7

Zanim nadeszła Zagłada / 8

Utracone nadzieje. Ludność żydowska w województwie śląskim/katowickim w latach 1945–1970 / 9

Galeria Sztuki Współczesnej. Pokaz 4 / 16

Marsz, marsz Polonio... / 10

Kierunek Namibia / 11

Letni Festiwal Wokół Arcydzieł Kameralistyki / 12

Kolekcje/ 13

Obraz a słowo / 14

Galeria malarstwa polskiego / 15

Z życia ludu śląskiego XIX–XX wieku / 17

Przyroda Górnego Śląska / 18

Wydawnictwa / 20

Biblioteka / 21

Kolorowanka / 19

Tapeta na kwartał / 22

3 wt 17.00Wernisaż wystawy Bobrek - spod sadzy kwiat, ul. W. Korfantego 34

12 czw 17.00Wernisaż wystawy Zanim nadeszła zagłada, gmach główny

15 nd 12.00VII Festiwal Wokół Arcydzieł Kameralistyki, w programie utwory Antonio Vivaldiego i Wolfganga Amadeusza Mozarta, Sala Gorczyckiego, ul. W. Korfantego 34, wstęp wolny

22 nd 12.00VII Festiwal Wokół Arcydzieł Kameralistyki, w programie kwintety fortepianowe i smyczkowe Antonina Dworzaka, Sala Gorczyckiego, ul. W. Korfantego 34, wstęp wolny

4

terminarz kulturalny

Zainteresowanych zajęciami dla dzieci prosimy o wcześniejszą rezerwację telefoniczną pod nr. tel. 32 281-82-94, w. 127

WERNISAŻ

WERNISAŻ

lipiec

sierpień

29 śr 18.00Ślązak, człek dobrze wykształcony, cykl Rozbieranie Śląska, Sala Gorczyckiego, ul. W. Korfantego 34, wstęp wolny, organizatorzy: MGB i Sfera TV, prowadzi red. Jerzy Ciurlok

UwAGA!

4 wt 18.00Spotkanie miesiąca, prowadzi red. Jerzy Ciurlok, Sala Gorczyckiego, ul. W. Korfantego 34, wstęp wolny

6 czw

12.00Konferencja panelowa Trudne decyzje. Wpływ wydarzeń Marca 1968 roku na życie społeczności żydowskiej w województwie katowickim, ul. W. Korfantego 34

17.00Wernisaż wystawy Utracone nadzieje. Ludność żydowska w województwie śląskim/katowickim w latach 1945–1970, gmach główny

8 sob 11.30Sobotnie spotkanie z archeologią – piknik, ogród przy gmachu przy ul. W. Korfantego 34, koszt 6 zł, zapisy

11 wt 17.00 Wernisaż wystawy Marsz, marsz Polonio..., gmach główny

15 sob 11.30Folklor w projektowaniu przedmiotów czyli Etno–design, prowadzi Magdalena Pospieszałowska, świetlica, gmach główny, koszt 6 zł, zapisy

16 nd 11.00Dzień Otwarty w Muzeum Górnośląskim, zwiedzanie wystaw z przewodnikiem, wstęp wolny

22 sob 17.00Międzynarodowa Noc Obserwacji Księżyca, prowadzi Marek Ryś, świetlica, gmach główny, koszt 6 zł, zapisy

5

terminarz kulturalny

wrzesień

Spotkanie

miesiąca

WERNISAŻ

WERNISAŻ

6

terminarz kulturalny

26 śr

16.30Thyssenowie – Bornemiszowie, prowadzi Agnieszka Bartków, świetlica, gmach główny, wstęp wolny

18.00Ta nasza śląsko godka, cykl Rozbieranie Śląska, Sala Gorczyckiego, ul. W. Korfantego 34, wstęp wolny, organizatorzy: MGB i Sfera TV, prowadzi red. Jerzy Ciurlok

29 sob 11.30Materiały w sztuce – filcowane kwiaty, prowadzą Agnieszka Bartków i Małgorzata Drewniok, świetlica, gmach główny, koszt 6 zł, zapisy

30 nd 12.00

Koncert Moz-art z cyklu Otium musicum - kameralnie u Gorczyckiego, w programie arcydzieła kameralistyki Wolfganga Amadeusza Mozarta, Sala Gorczyckiego, ul. W. Korfantego 34, koszt 10 zł

Zainteresowanych zajęciami dla dzieci prosimy o wcześniejszą rezerwację telefoniczną pod nr. tel. 32 281-82-94, w. 127

UwAGA!

7

To wystawa, na którą składają się zdjęcia archiwalne z lat 1890–1939, znalezione

przypadkowo na terenie zlikwidowanej w By-tomiu huty Bobrek i współczesne zdjęcia au-torstwa Martina Langera. Wystawa scala cztery zrealizowane dotych-czas projekty, zainicjowane przez spotkanie fotografa Martina Langera z Krzysztofem Czajkowskim i Sławomirem Jarczewskim - miłośnikami historii w 2008 roku. Było to ze-tknięcie ludzi, których połączyła wrażliwość na przemiany najbliższego otoczenia. Foto-grafie wywołane ze szklanych klisz przedsta-wiają dawno minione, świetne czasy Bobrka. Współczesne zdjęcia pokazują trudną, współ-czesną sytuację dzielnicy. Popadające w ru-inę obiekty przemysłowe, zaniedbane domy niosą ekspresyjny, czasem wręcz tragiczny przekaz, ale równocześnie odkrywamy ich piękno, co tworzy symboliczną, ponadcza-sową wartość. W ujęciach portretowanych ludzi odnajdujemy więź fotografa z mode-lem. Godne podkreślenia jest to, że zarówno przedwojenne, sepiowe fotografie, jak i czar-no-białe zdjęcia Martina Langera mają walory historyczne i artystyczne.

B brek

Czas trwania wystawy: 3.07. – 15.10.2012Miejsce: gmach przy ul. W. Korfantego 34Komisarz: Izabella Wójcik-Kühnel

spod sadzy kwiat

fot. Martin Langer

wystawy czasowe

To wystawa przygotowana przez IPN Oddział w Kato-wicach. Jej uroczyste otwarcie odbyło się 18 sierpnia

2008 r. w ramach obchodów 65. rocznicy likwidacji gett zagłębiowskich. Opatrzona zwięzłym komentarzem do-kumentacja fotograficzna ilustruje najważniejsze aspek-ty sytuacji Żydów zagłębiowskich w okresie okupacji: konsekwencje pierwszych rozporządzeń antyżydow-skich z lat 1939–1940, życie codzienne, działalność rad starszych, masowe deportacje do obozów pracy przy-musowej, selekcje do obozów zagłady, proces izolacji i gettoizacji Żydów oraz organizację ruchu oporu. Wy-obraźnię odbiorcy porusza utrwalony na fotograficznej kliszy obraz kończącego się życia tysięcy zagłębiowskich Żydów, który dopełniają wstrząsające relacje świadków oraz beznamiętny i pozbawiony emocji opis tych sa-mych zdarzeń, zaczerpnięty z meldunków i sprawozdań niemieckiej policji.

Na wystawie zamieszczono w większości dotąd niepublikowane zdjęcia ze zbiorów instytucji współor-ganizujących wystawę: Żydowskiego Instytutu Histo-rycznego w Warszawie, Instytutu Yad Vashem z Izraela i Muzeum w Sosnowcu, a także Archiwum Państwo-wego i Archiwum IPN Oddział w Katowicach oraz osób prywatnych. Ekspozycja jest wstępem do zaplanowane-go na 6 września projektu poświęconego powojennym losom Żydów z naszego regionu (patrz strona obok).

8

Czas trwania wystawy: 12.07. – 14.08.2012Miejsce: gmach główny Komisarz:Tomasz Raczyński

Zanim nadeszła

wystawy czasowe

Zagład

a...

9

utracone nadzieje Celem tej wystawy jest przywrócenie pamięci o losach społeczności żydowskiej po II wojnie światowej i podejmowane wówczas próby odbudowy życia oraz marzenia o stworzeniu własnego państwa w Palestynie, gdzie wresz-cie mogliby spokojnie żyć i pracować. Kolej-ne fale antysemityzmu niszczyły ten mozolny trud. Choć społeczność żydowska stanowi dzisiaj garstkę ludzi skupionych w gminach wyznaniowych oraz oddziałach Towarzystwa Społeczno-Kulturalnego Żydów (TSKŻ) w Pol-sce, to jednak jest obecna w naszym życiu. Jej nieugięta postawa moralna i pracowitość bu-dzą szacunek, a bogata kultura zachwyca. Na wystawie zobaczyć będzie można bogaty ma-

Czas trwania wystawy: 18.04. – 29.06.2012Miejsce: gmach głównyKuratorzy: dr Aleksandra Namysło i Izabella Wójcik-Kühnel

teriał pochodzący ze zbiorów archiwum Yad Vashem w Izraelu, United States Holocaust Memorial Muzeum w Waszyngtonie, Ghetto Fighter’s House z Galilei Zachodniej, Żydow-skiego Instytutu Historycznego w Warszawie, Zarządu Głównego Towarzystwa Społeczno--Kulturalnego Żydów w Polsce oraz oddziałów TSKŻ z Katowic, Bielska-Białej, Częstochowy, fundacji Conspero w Krakowie i ze zbiorów osób prywatnych. Organizatorami ekspozycji są Muzeum Górnośląskie z Bytomia, IPN w Ka-towicach, Brama Cukermana z Będzina i Ghet-to Fighter’s House z Galilei Zachodniej.

Wernisaż wystawy w czwartek, 6 września, poprzedzi konferencja z udziałem osób, któ-re wyemigrowały z Polski w wyniku kampanii antysemickiej z 1968. Całość uświetni koncert w wykonaniu rodzeństwa Rajfer oraz występ Jerzego Grunwalda.

w województwie śląskim/katawickimLudność żydowska

w latach 1945–1970

wystawy czasowe

10

Marsz, marsz Polonio...

Czas trwania wystawy: 11.09. – 30.11.2012Miejsce: gmach głównyKurator: Mieczysław Dobkowski

Wystawa ma przypomnieć prawie stuletnią histo-rię jednego z najbardziej zasłużonych klubów piłki

nożnej w Polsce – Polonii Bytom. Grupa działaczy Towa-rzystwa Gimnastycznego „Sokół” dnia 4 stycznia 1920 roku założyła w Bytomiu dwusekcyjny (piłka i zapasy) klub sportowy. Była to odpowiedź na apel Polskiego Komisa-riatu Plebiscytowego. Miesiąc później piłkarze rozegrali pierwszy mecz – z Pogonią Katowice. Po dwóch latach, w związku z podziałem Górnego Śląska, klub został roz-wiązany.

Tuż po wojnie, w maju 1945 roku, grupa starych dzia-łaczy doprowadziła do reaktywacji drużyny. Przybyli do Bytomia w tym czasie Kresowiacy, a konkretniej piłkarze przedwojennych lwowskich klubów (Czarnych, Pogoni, Lechii), stanowili trzon odrodzonej Polonii. Ukazanie splotu śląskich i kresowych tradycji to jeden z kluczo-wych wątków wystawy. Będzie to opowieść o wielkich sukcesach bytomskiej drużyny, ale także latach kryzysów i zwątpień. O zwycięstwach odnoszonych w kraju (dwu-krotne mistrzostwo i czterokrotne wicemistrzostwo Pol-ski) oraz na arenie międzynarodowej (Puchar Rappana, Puchar Ameryki).

wystawy czasowe

Pamiątkowy puchar po pierwszym powojennym spotkaniu Polonii z Cracovią (Archiwum Klubu)

11

W lutym tego roku zakończył się pierwszy etap badań naukowych w Namibii, które

podjął Dział Przyrody Muzeum Górnośląskie-go w Bytomiu. Trwał miesiąc i prowadzony był w ścisłej współpracy z prof. dr. hab. Grzegorzem Kopijem (Department of Integrated Environ-ment Sciences, Faculty of Agriculture and Na-tural Resources University of Namibia).

Podczas ekspedycji zebrano olbrzymi mate-riał badawczy. Samych owadów przywieziono kilkanaście tysięcy. Oprócz tego do Muzeum Górnośląskiego trafiło wiele eksponatów zbie-ranych pod kątem wystawy, którą udostęp-niamy społeczeństwu Górnego Śląska. Nowe nabytki, w połączeniu z bogatymi zbiorami afry-kańskimi Muzeum Górnośląskiego, gwarantują ciekawą ekspozycję i niezapomniane wrażenia dla zwiedzających. Niewątpliwą atrakcją są olbrzymie elementy szkieletów największych ssaków Afryki, z których słynie Namibia. Ekspe-dycja naukowa to również wiele dodatkowych wrażeń i przypadkowych spotkań z lokalnym folklorem rejonów Kaokoland i Damaraland. Na zdjęciach prezentowanych w ramach wystawy podziwiać można nie tylko piękno dzikiej przy-rody, ale również urodę kobiet Himba i Herero.

Czas trwania wystawy: 13.06.-30.09.2012Miejsce: gmach główny, pl. Jana III Sobieskiego 2Kurator:Roland Dobosz

Kierunek

Fragment ekspozycji Kierunek Namibia

Namibiawystawy czasowe

12

dzieje się

Festiwal organizowany jest już po raz siód-my i przyświeca mu zasada: wybitne dzie-

ła w doskonałym wykonaniu, w pięknym wnętrzu i godnej oprawie. Koncerty, praw-dziwe letnie uczty muzyczne, odbywają się m.in. w Sali Gorczyckiego w Muzeum Górno-śląskim w Bytomiu oraz Kościele św. Ducha w Bytomiu.

Letni Festiwal należy do nielicznych cy-klicznych przedsięwzięć muzycznych z zakre-su kultury wysokiej, organizowanych na Ślą-sku w czasie, gdy instytucje muzyczne mają przerwy urlopowe. Melomanom

Terminy: 8, 15, 22 lipca 2012Miejsce: gmach przy ul. W. Korfantego 34Organizatorzy: MGB i Śląskie Towarzystwo Muzyczne

Wokół Arcydzieł KameralistykiLetni Festiwal

proponujemy wówczas możliwość konty-nuacji kontaktu z najwybitniejszymi dzieła-mi w historii muzyki, skomponowanymi na mniejsze obsady wykonawcze.

Koncerty odbędą się w trzy kolejne niedzie-le lipca (od 8 do 22 lipca). Prezentowane na nich arcydzieła kameralistyki to utwory, które ze względu na swoje walory artystyczne na stałe weszły do historii muzyki. W tegorocznej edycji posłuchamy m.in kompozycji Antonio Vivaldiego, Wolfganga Amadeusza Mozarta, Antonina Dworzaka.

Szczegółowy program dostępny jest na stronach www.stm.art.pl oraz www.koncertykameralne.pl

Kolekcje

Kolekcje to nowy cykl spotkań związanych z życiem artystycznym w Polsce i poza jej

granicami. W ramach odbywających się raz w miesiącu spotkań prezentowane będą naj-cenniejsze zbiory będące w posiadaniu pry-watnych kolekcjonerów. Swoją przygodę ze sztuką rozpoczęli oni na początku XX stulecia.

Termin: 26 września 2012Miejsce: świetlica, gmach głównyProwadzi: Agnieszka Bartków

13

dzieje się

Powstały wówczas wspaniałe kolekcje sztuki nowożytnej, dzieł impresjonistów oraz całej awangardy XX w.

We wrześniu rozpoczniemy opowieścią Thyssenowie – Bornemiszowie, która odbę-dzie się w środę, 26 września o godz. 16.30.

14

Obraz a słowo to rozpoznawalny konkurs ogól-nopolski dla młodzieży. Tematem autorskiego projektu pracowników Działu Edukacji Muzeum Górnośląskiego w Bytomiu jest literacki opis dzieła malarskiego z kategorią obcojęzyczną. Tegoroczna edycja to już siódma odsłona konkursu, który z roku na rok cieszy się coraz większym zainteresowaniem. To prawdziwe wyzwanie dla gimnazjalistów i lice-alistów. Tym razem młodzi miłośnicy sztuki biorą na warsztat obraz Józefa Brandta Wesele kozackie. Pełny regulamin konkursu dostępny jest na stronie internetowej Muzeum www.muzeum.bytom.pl.

Koncert w Sali Gorczyckiegio, fot. Krzysztof Kadis

edukacja

Józef Brandt, Wesele kozackie, 1893

Kontakt w sprawie konkursu: Anna Rak, Marek Ryś (Dział Edukacji)tel. 32 281-82-94, w.127

15

wystawy stałe

Fragment obrazu Błonia podkrakowskie, Zygmunt Fałat, 1899

gmach główny, II piętro

16

wystawy stałe

Galeria Sztuki Współczesnej

Pokaz 4

Fragment instalacji Anny Baumgart Mur, z cyklu Hipoteza skradzionego obrazu, 2008

gmach główny, II piętro

17

wystawy stałe

Fragment ekspozycji stałej Z życia ludu śląskiego XIX-XX wiek

gmach główny, I piętro

18

Fragment ekspozycji stałej Przyroda Górnego Śląska. Lasy. Wody i mokradła

gmach główny, parter

wystawy stałe

19

pokoloruj

Kazimierz Sichulski, Hucułka V (Baba), 1913

UwAGA! Dla pierwszych 5 osób, które przyniosą pokolorowany obraz do Działu Promocji przygotowano niespodzianki. Kolorowankę można przynieść do wglądu od poniedziałku do piątku w godzinach 9.00-16.00. Dział Promocji, gmach przy ul. W. Korfantego 34.

kolorowanka

20

Ze spiżu i granitu. Bytomskie pomniki

Najnowsze publikacje wydane nakładem Muzeum Górnośląskiego w Bytomiu. Zapraszamy do naszych sklepików muzealnych.

Już w sprzedażyBytom portret własny, Małgorzata Kaganiec

Ze spiżu i granitu. Bytomskie pomniki, praca zbiorowa: Maciej Droń, Przemysław Nadolski, Edward Wieczorek. Publikacja towarzysząca wystawie Ze spiżu i granitu... Historia Bytomia zapisana w pomnikach

Alfabet bytomski, Marcin Hałaś - zbiór essejów o bytomianach. Większość z nich na przestrzeni lat ukazała się w „Życiu Bytomskim”

Wizjer. Obraz w kulturze, kultura obrazu. Poradnik dla nauczycieli - publikacja podsumowująca program edukacyjny realizowany w ramach Akademii Orange

WkrótceScenariusz życiem pisany... Wspomnienia bytomianki Ady Wolfstein i jej córki

Miejsce: Publikacje dostępne w kasach MGB oraz przez Internet na stronie www.muzeum.bytom.plOsoba do kontaktu: Witold Rykaw.ryka@muzeum.bytom.pl; tel. 32 282 82 94 wew. 122

wydawnictwa

21

Wydawnictwo pochodzi z okresu międzywojen-nego i prezentuje ówczesny stan wiedzy.

Encyklopedia Gutenberga cieszyła się niezwykłą po-pularnością. Michał Głowiński, polonista i teoretyk literatury, w swej książce Kręgi obcości: opowieść autobiograficzna wydanej w 2010 roku, po latach wspominał: Szczególne znaczenie miała dla mnie jedna publikacja, wydana przed wojną Encyklope-dia Gutenberga. […] Jestem wielkim dłużnikiem tego dzieła, ogromnie dużo się z niego dowiedziałem i na-uczyłem. […] Czasem brałem z etażerki ten czy inny z dwudziestu woluminów, otwierałem go na chybił--trafił i czytałem hasła, na które akurat natrafiłem. […] Wertowanie Encyklopedii Gutenberga było przez długi czas moim zajęciem ulubionym.

Czytelnia czynna: poniedziałek–piątekw godzinach: 9.00–15.00; tel. 32 282 82 94 wew. 117, prosimy o wcześniejsze umawianie terminów

Wielka ilustrowana encyklopedia powszechna, T. 1–20. Kra-ków, Wydawnictwo Gutenberga, 1929–1938

biblioteka

Biblioteka MGB jest wielodziałowa i znajduje się w niej ponad 50 000 tytułów, w tym wiele tzw. białych kruków.

22

Na najgorętszy kwartał tego roku przygotowaliśmy tapetę z obra-zem, który zobaczyć można w Galerii Malarstwa Polskiego. Auto-

rem oleju na płótnie jest Zygmunt Menkes (1896–1986). Tapeta pre-zentuje Przystań z żaglówkami we francuskiej miejscowości La Ciotat. Tapetę na urządzenia przenośne można pobrać skanując kod QR odpo-wiedni dla posiadanego urządzenia.

Więcej informacji znaleźć można na: www.muzeum.bytom.plwww.facebook.com/MuzeumGornoslaskie w zakładce tapeta na kwar-tał, gdzie również dostępne są tapety z kalendarzem na komputer.

Android

iPhone

Rozdzielczość 240 x 320

tapeta na kwartał

23

Dyrektor i Redaktor Naczelny Wydawnictw Muzeum Górnośląskiego w Bytomiu dr Dominik Abłamowicz

Redakcja i skład:Magdalena Michulec m.michulec@muzeum.bytom.plEdyta Horwat wydawniczy@muzeum.bytom.pl Korekta: Barbara Drobny

Nakład: 1000ISSN 2082-0968

Fotografie: Tomasz Szemalikowski str. 1, 11, 12, 13, 14, 19, 20, 21, 22, 23Mateusz Pojman str. 15,16,17,18

Na okładce: Zygmunt Menkes (1896–1986), Przystań z żaglówkami

pl. Jana III Sobieskiego 2 (gmach główny)41-902 Bytomtel. +48 32 281 82 94; +48 32 281 34 01sekretariat@muzeum.bytom.pl

ul. Wojciecha Korfantego 3441-902 Bytomtel. +48 32 281 97 33www.muzeum.bytom.pl

Zapraszamy również na facebook:www.facebook.com/MuzeumGornoslaskie

Muzeum Górnośląskie w bytomiu

w pigułce

www.muzeum.bytom.pl

Stowarzyszenie Naukowe Archeologów Polskich

Śląskie Towarzystwo Entomologiczne

Polskie Towarzystwo Ludoznawcze

Muzeum Górnośląskie jest instytucją kultury Samorządu

Województwa Ślaskiego

POZNAŃTARNOWSKIE GÓRY

WROCŁAWZABRZEGLIWICE

KRAKÓWKATOWICECHORZÓW

Gm

ach

głów

ny

Gm

ach

przy

ul

. Kor

fant

ego

34