TỔNG CỤC DẠY NGHỀTỔNG CỤC DẠY NGHỀ TRƯỜNG CAO ĐẲNG SƯ PHẠM KỸ THUẬT VĨNH LONG TRƯỜNG CAO ĐẲNG SƯ PHẠM KỸ THUẬT VĨNH LONG

KHOA CƠ KHÍ ĐỘNG LỰC KHOA CƠ KHÍ ĐỘNG LỰC

ĐỒ ÁN MÔN HỌCĐỒ ÁN MÔN HỌC

TỔNG CỤC DẠY NGHỀTỔNG CỤC DẠY NGHỀ TRƯỜNG CAO ĐẲNG SƯ PHẠM KỸ THUẬT VĨNH LONG TRƯỜNG CAO ĐẲNG SƯ PHẠM KỸ THUẬT VĨNH LONG

KHOA CƠ KHÍ ĐỘNG LỰC KHOA CƠ KHÍ ĐỘNG LỰC

ĐỒ ÁN MÔN HỌCĐỒ ÁN MÔN HỌC

LỚP:KCN2005LỚP:KCN2005

MÔN HỌC: ĐỒ ÁN SỬA CHỮAMÔN HỌC: ĐỒ ÁN SỬA CHỮA

SVTH:NGUYỄNSVTH:NGUYỄN THỊ KIM TUYẾN THỊ KIM TUYẾN

LỚP:KCN2005LỚP:KCN2005

MÔN HỌC: ĐỒ ÁN SỬA CHỮAMÔN HỌC: ĐỒ ÁN SỬA CHỮA

SVTH:NGUYỄNSVTH:NGUYỄN THỊ KIM TUYẾN THỊ KIM TUYẾN

NỘI DUNG THUYẾT MINH MÁY NỘI DUNG THUYẾT MINH MÁY PHÁT XOAY CHIỀUPHÁT XOAY CHIỀUNỘI DUNG THUYẾT MINH MÁY NỘI DUNG THUYẾT MINH MÁY PHÁT XOAY CHIỀUPHÁT XOAY CHIỀU

A.MÁY PHÁT ĐIỆN XOAY CHIỀUA.MÁY PHÁT ĐIỆN XOAY CHIỀUI.I. NHIỆM VỤNHIỆM VỤII.II. YÊU CẦUYÊU CẦUIII.III. PHÂN LOẠIPHÂN LOẠIB.MÁY PHÁT ĐIỆN XOAY CHIỀU KÍCH THÍCH BẰNGB.MÁY PHÁT ĐIỆN XOAY CHIỀU KÍCH THÍCH BẰNG

ĐIỆN TỪ CÓ VÒNG TIẾP ĐIỆNĐIỆN TỪ CÓ VÒNG TIẾP ĐIỆNI.I. CẤU TẠOCẤU TẠOII.II. NGUYÊN LÝ LÀM VIỆCNGUYÊN LÝ LÀM VIỆCIII.III. NHỮNG HƯ HỎNG THƯỜNG GẶPNHỮNG HƯ HỎNG THƯỜNG GẶPIV.IV. TRÌNH TỰ THÁO LẮPTRÌNH TỰ THÁO LẮPV.V. KIỂM TRA SỬA CHỮAKIỂM TRA SỬA CHỮAVI.VI. KIỂM TRA SỨC PHÁT ĐIỆN SAU KHI LẮPKIỂM TRA SỨC PHÁT ĐIỆN SAU KHI LẮP

A. MÁY PHÁT ĐIỆN XOAY CHIỀUA. MÁY PHÁT ĐIỆN XOAY CHIỀU

I. NHIỆM VỤI. NHIỆM VỤ

Máy phát điện xoay chiều là nguồn Máy phát điện xoay chiều là nguồn năng lượng chính trên ô tô. Nó có năng lượng chính trên ô tô. Nó có nhiệm vụ cấp điện cho phụ tải và nạp nhiệm vụ cấp điện cho phụ tải và nạp điện cho ắc quy trong lúc ô tô làm điện cho ắc quy trong lúc ô tô làm việc ở ngưỡng chế độ nhất địnhviệc ở ngưỡng chế độ nhất định

II. Yêu cầuII. Yêu cầu

• Để đảm bảo những điều kiện làm việc đặc biệt trên động cơ Để đảm bảo những điều kiện làm việc đặc biệt trên động cơ ô tô, máy kéo, máy phát điện phải thoả mãn những yêu cầu ô tô, máy kéo, máy phát điện phải thoả mãn những yêu cầu sau:sau:

• Máy phát luôn tạo ra một hiệu điện áp ổn định (đơn 13,8v – Máy phát luôn tạo ra một hiệu điện áp ổn định (đơn 13,8v – 14.2v đối với hệ thống điện 14v) trong mọi chế độ làm việc 14.2v đối với hệ thống điện 14v) trong mọi chế độ làm việc của phụ tải.của phụ tải.

• Có công suất và độ tin cậy cao, chịu đựng được sự rung Có công suất và độ tin cậy cao, chịu đựng được sự rung lắc, bụi bẫn, hơi dầu máy, hơi nhiên liệu và do ảnh hưởng lắc, bụi bẫn, hơi dầu máy, hơi nhiên liệu và do ảnh hưởng bởi nhiệt độ khá cao của động cơ.bởi nhiệt độ khá cao của động cơ.

• Có công suất cao kích thước và trọng lượng nhỏ gọn. Đặc Có công suất cao kích thước và trọng lượng nhỏ gọn. Đặc biệt giá thành thấp.biệt giá thành thấp.

• Việc chăm sóc và bảo dưỡng trong quá trình sử dụng càng Việc chăm sóc và bảo dưỡng trong quá trình sử dụng càng ít càng tốt.ít càng tốt.

• Đảm bảo thời gian làm việc lâu dài.Đảm bảo thời gian làm việc lâu dài.

III. Phân loạiIII. Phân loại

• Trong hệ thống điện ô tô hiện nay thường sử Trong hệ thống điện ô tô hiện nay thường sử dụng ba loại máy phát xoay chiều sau:dụng ba loại máy phát xoay chiều sau:

- Máy phát điện xoay chiều kích thích bằng - Máy phát điện xoay chiều kích thích bằng nam châm vĩnh cửu, thường sử dụng trên nam châm vĩnh cửu, thường sử dụng trên các xe gắn máy.các xe gắn máy.- máy phát điện xoay chiều kích thích bằng - máy phát điện xoay chiều kích thích bằng điện từ có vòng tiếp điện, sử dụng trên các ô điện từ có vòng tiếp điện, sử dụng trên các ô tô.tô.- Máy phát điện xoay chiều kích thích bằng - Máy phát điện xoay chiều kích thích bằng điện từ không có vòng tiếp điện, thường sử điện từ không có vòng tiếp điện, thường sử dụng chủ yếu trên máy kéo và các xe dụng chủ yếu trên máy kéo và các xe chuyên dụng chuyên dụng

B.MÁY PHÁT ĐIỆN XOAY CHIỀU B.MÁY PHÁT ĐIỆN XOAY CHIỀU KÍCH THÍCH BẰNG ĐIỆN TỪ CÓ KÍCH THÍCH BẰNG ĐIỆN TỪ CÓ DÒNG TIẾP ĐIỆNDÒNG TIẾP ĐIỆN

I. CẤU TẠO:I. CẤU TẠO:

1. Rotor phần cảm:1. Rotor phần cảm:

Hình vẽ: Cấu tạo rotor1.Chùm cực từ tính S2.Chùm cực từ tính N3.Cuộn dây kích thích4.Trục rotor5.Đường sức từ6.ổ bi7.Vòng tiếp điện

2.Stator phần ứng:2.Stator phần ứng:

Các kiểu đấu dâyCác kiểu đấu dây

Sơ đồ cuộn dây ba pha Sơ đồ cuộn dây ba pha mắc theo kiểu hình saomắc theo kiểu hình sao

Dùng 6 diotDùng 6 diotDùng để chỉnh lưu dòng điện xoay Dùng để chỉnh lưu dòng điện xoay chiều thành dòng một chiều trong máy chiều thành dòng một chiều trong máy phát.Bộ chỉnh lưu có thể dùng phát.Bộ chỉnh lưu có thể dùng 6diot ,8diot hay 14diot.6diot ,8diot hay 14diot.

Bộ chỉnh lưu dùng 8 diotBộ chỉnh lưu dùng 8 diot

Bộ chỉnh lưu dùng 14 Bộ chỉnh lưu dùng 14 diotdiot

II.II. NGUYÊN LÝ LÀM VIỆC:NGUYÊN LÝ LÀM VIỆC:

• Khi rotor trường điện từ trên các cực của rotor sẽ Khi rotor trường điện từ trên các cực của rotor sẽ lần lượt cắt ngang qua các vòng dây dẫn của các lần lượt cắt ngang qua các vòng dây dẫn của các bối dây pha ở stator . Như vậy trong mỗi cuộn dây bối dây pha ở stator . Như vậy trong mỗi cuộn dây pha sẽ xuất hiện một xuất điện động cảm ứng có pha sẽ xuất hiện một xuất điện động cảm ứng có dạng hình sin và lệch nhau 120 độdạng hình sin và lệch nhau 120 độ

• Sức điện động của máy phát phụ thuộc vào số Sức điện động của máy phát phụ thuộc vào số vòng quay của rotor , cường độ từ trường của vòng quay của rotor , cường độ từ trường của rotor hay từ thông rotor hay từ thông ΦΦ và kết cấu của máy phát. và kết cấu của máy phát.

E = C .n.E = C .n.ΦΦ E : sức điện động .E : sức điện động . C : kết cấu máy phát.C : kết cấu máy phát. ΦΦ : Từ thông. : Từ thông.

HÌNH CẤU TẠO VÀ NGUYÊN LÝ LÀM ViỆC

Nguyên lý chỉnh lưu dòng điện Nguyên lý chỉnh lưu dòng điện xoay chiều:xoay chiều:

Đặc điểm của diot là nếu cực dương của diot có Đặc điểm của diot là nếu cực dương của diot có điện áp lớn hơn so với cực âm thì diot sẽ cho dòng điện áp lớn hơn so với cực âm thì diot sẽ cho dòng điện đi qua , ngược lại nếu điện áp cực dương nhỏ điện đi qua , ngược lại nếu điện áp cực dương nhỏ hơn so với cực âm thì dòng điện bị chặn lại không hơn so với cực âm thì dòng điện bị chặn lại không qua được.Bộ chỉnh lưu máy phát điện xoay chiều qua được.Bộ chỉnh lưu máy phát điện xoay chiều trong máy phát điện ba pha thường dùng 6diot trong máy phát điện ba pha thường dùng 6diot chỉnh lưu như hình vẽ trên .Trong đó nối ba cực chỉnh lưu như hình vẽ trên .Trong đó nối ba cực âm của các diot D1,D3,D5 với nhau ,một trong 3 âm của các diot D1,D3,D5 với nhau ,một trong 3 diot trên sẽ cho dòng điện đi qua nếu nó có điện diot trên sẽ cho dòng điện đi qua nếu nó có điện áp cao nhất; Và nối ba cực dương của các diot áp cao nhất; Và nối ba cực dương của các diot D2,D4,D6 với nhau,và một trong 3 diot này sẻ cho D2,D4,D6 với nhau,và một trong 3 diot này sẻ cho dòng điện đi qua nếu cái nào có điện áp nhỏ nhất dòng điện đi qua nếu cái nào có điện áp nhỏ nhất tại các điểm nối với các dây pha của máy phát.tại các điểm nối với các dây pha của máy phát.

Hình vẽ nguyên lý chỉnh lưu Hình vẽ nguyên lý chỉnh lưu dòng điện xoay chiềudòng điện xoay chiều

III.III. NHỮNG HƯ HỎNG NHỮNG HƯ HỎNG THƯỜNG GẶP:THƯỜNG GẶP:

• Thông thường máy phát điện xoay trên ô tô làm việc có Thông thường máy phát điện xoay trên ô tô làm việc có độ tin cậy cao hơn máy phát điện một chiều . Khi máy độ tin cậy cao hơn máy phát điện một chiều . Khi máy phát điện xoay chiều có chế độ làm việc không bình phát điện xoay chiều có chế độ làm việc không bình thường thì phải xem xét kỹ hiện tượng để phán đoán vị trí thường thì phải xem xét kỹ hiện tượng để phán đoán vị trí hư hỏng rồi từ đó mới tiến hành kiểm tra cụ thể để khắc hư hỏng rồi từ đó mới tiến hành kiểm tra cụ thể để khắc phục .Sau đây là một số hiện tượng hư hỏng :phục .Sau đây là một số hiện tượng hư hỏng :

a.a. Máy phát điện bị nóng quá mức qui định :Máy phát điện bị nóng quá mức qui định :b.b. Điện áp phát ra không ổn định : Điện áp phát ra không ổn định : c.c. Máy phát không phát ra điện:Máy phát không phát ra điện:d.d. Máy phát không nạp điện cho acquy: (ampemet chỉ sự phóng Máy phát không nạp điện cho acquy: (ampemet chỉ sự phóng

điện của acquy khi tốc độ quay của động cơ lớn.điện của acquy khi tốc độ quay của động cơ lớn.e.e. Máy phát không phát đủ công suất:Máy phát không phát đủ công suất:f.f. Máy phát khi quay có tiếng kêu:Máy phát khi quay có tiếng kêu:

IV.IV. TRÌNH TỰ THÁO LẮPTRÌNH TỰ THÁO LẮP 1.TRÌNH TỰ THÁO:1.TRÌNH TỰ THÁO:

a.Tháo ra khỏi động cơ:a.Tháo ra khỏi động cơ:

Tháo các đầu dây đến máy Tháo các đầu dây đến máy phát:phát:

- Tháo cáp âm ắc quy- Tháo cáp âm ắc quy

- Tháo cáp và giắc nối máy - Tháo cáp và giắc nối máy phátphát

-nới lỏng đay ốc giữ pully-nới lỏng đay ốc giữ pully-giảm lực căn dây đai, tháo dây -giảm lực căn dây đai, tháo dây đai ra khỏi pullyđai ra khỏi pully-tháo máy phát ra khỏi động cơ-tháo máy phát ra khỏi động cơ

b.Tháo chi tiết:b.Tháo chi tiết:-vệ sinh bên ngoài-vệ sinh bên ngoài

-tháo đai ốc giữ pully-tháo đai ốc giữ pully

-Vam lấy pully ra ngoài(tránh -Vam lấy pully ra ngoài(tránh chờn ren đầu truc)chờn ren đầu truc)

-Vam lấy then bán nguyệt ra-Vam lấy then bán nguyệt ra-Làm dấu nắp trước, nắp sau với -Làm dấu nắp trước, nắp sau với statorstator-Tháo bốn vít giữ nắp trước, nắp -Tháo bốn vít giữ nắp trước, nắp sausau

--Tháo nắp trước ra khỏi stator(phía Tháo nắp trước ra khỏi stator(phía có pully)có pully)-Tháo rotor-Tháo rotor(1)nắp trước (2) rotor (3)khung (1)nắp trước (2) rotor (3)khung bộ nắn dòngbộ nắn dòng

-tháo các đầu dây stator với giàn -tháo các đầu dây stator với giàn diot diot -tháo giàn diot ra khỏi nắp sau-tháo giàn diot ra khỏi nắp sau(1)vỏ cách điện (2)giá đỡ chổi (1)vỏ cách điện (2)giá đỡ chổi thanthan(3)nắp sau(3)nắp sau

2. Trình tự lắp:2. Trình tự lắp:Được thực hiện ngược với khi tháo:Được thực hiện ngược với khi tháo:

-các chi tiết phải được vệ sinh sạch -các chi tiết phải được vệ sinh sạch sẽ và sấy khô, cho một ít mỡ bò vào sẽ và sấy khô, cho một ít mỡ bò vào ổ bi.ổ bi.

-Lắp giàn diot vào nắp sau-Lắp giàn diot vào nắp sau

-Lắp các đầu dây của giàn doit với -Lắp các đầu dây của giàn doit với statorstator

-lắp cụm rotor-lắp cụm rotor

-lắp nắp trước, nắp sau và -lắp nắp trước, nắp sau và stator phải đúng dấustator phải đúng dấu-lắp pully -lắp pully

-xiết đai ốc giữ pully-xiết đai ốc giữ pully

-lắp máy lên động cơ-lắp máy lên động cơ-lắp dây đai lên pully của máy phát-lắp dây đai lên pully của máy phát 1.thanh dẫn 2.máy phát 3.dây đai 1.thanh dẫn 2.máy phát 3.dây đai

-lắp các đầu dây đến máy -lắp các đầu dây đến máy phátphát

• nối các đầu dây điện vá giắc cấmnối các đầu dây điện vá giắc cấm

Nối kết dây điện từ máy phát vào cực Nối kết dây điện từ máy phát vào cực âm ắc quyâm ắc quy

Chú ý:Chú ý: Sau khi lắp lên động cơ phải Sau khi lắp lên động cơ phải căng căng dây đai và kiểm tra sự phát điệndây đai và kiểm tra sự phát điện tùy theo kết cấu của từng loại máy tùy theo kết cấu của từng loại máy phát mà ta tháo chổi than trước hoặc phát mà ta tháo chổi than trước hoặc sau. Đối với loại máy phát tháo chổi sau. Đối với loại máy phát tháo chổi than sau, khi lắp phải dùng que chêm than sau, khi lắp phải dùng que chêm

chổi thanchổi than

V.KiỂM TRA SỮA CHỮAV.KiỂM TRA SỮA CHỮA

1.Kiểm tra sửa chữa phần cơ:1.Kiểm tra sửa chữa phần cơ:

a.Kiểm tra tổng quát:a.Kiểm tra tổng quát:

kiểm tra nắp trước và nắp kiểm tra nắp trước và nắp sau xem có biến dạng nứt mẻ không, sau xem có biến dạng nứt mẻ không, ren đầu trục rotor có bị chờn ren ren đầu trục rotor có bị chờn ren khôngkhông

b.Kiểm tra rotor:b.Kiểm tra rotor:Dùng panme kiểm tra độ côn méo Dùng panme kiểm tra độ côn méo

của vành trượtcủa vành trượt

c.Kiểm tra chổi than:c.Kiểm tra chổi than: Sử dụng thước kẹp để đo chiều dài Sử dụng thước kẹp để đo chiều dài chổi thanchổi than

2.Kiểm tra sửa chữa phần điện:2.Kiểm tra sửa chữa phần điện:a.kiểm tra phần ứng stator:a.kiểm tra phần ứng stator:

Kiểm tra sự cách mass:Kiểm tra sự cách mass: Dùng đồng Dùng đồng hồ ôm kiểm tra như hình vẽhồ ôm kiểm tra như hình vẽ

Kiểm tra sự thông mạch cuộn staor:Kiểm tra sự thông mạch cuộn staor: dùng đồng hồ hoặc bóng đèn kiểm tra dùng đồng hồ hoặc bóng đèn kiểm tra như hình vẽnhư hình vẽ

Kiểm tra sự chạm chập:Kiểm tra sự chạm chập: Dùng đồng Dùng đồng hồ ôm lần lượt đo giá trị điện trở của hồ ôm lần lượt đo giá trị điện trở của hai cuộn dây như hình vẽhai cuộn dây như hình vẽ

b.Kiểm tra rotor cuộn cảm:b.Kiểm tra rotor cuộn cảm:kiểm tra sự cách mass cuộn dây:kiểm tra sự cách mass cuộn dây: Dùng bóng đèn hoặc đồng hồ ôm để Dùng bóng đèn hoặc đồng hồ ôm để kiểm tra như hình vẽ sau:kiểm tra như hình vẽ sau:

Kiểm tra sự thông mạch của cuộn Kiểm tra sự thông mạch của cuộn dây:dây: Dùng bóng đèn hoặc đồng hồ ôm Dùng bóng đèn hoặc đồng hồ ôm để kiểm tra. Nếu đèn sáng hoặc kim để kiểm tra. Nếu đèn sáng hoặc kim đồng hồ báo là tốt.đồng hồ báo là tốt.

Kiểm tra sự chạm chập:Kiểm tra sự chạm chập: kiểm tra như kiểm tra như trên nhưng điện trở nhỏ hơn quy định trên nhưng điện trở nhỏ hơn quy định và cuộn dây bị chạm chậpvà cuộn dây bị chạm chập

3.Kiểm tra diot3.Kiểm tra diot - -dùng bóng đèn và nguồn điện ắc quy dùng bóng đèn và nguồn điện ắc quy

để kiểm trađể kiểm tra

-Dùng đồng hồ để kiểm tra: nếu đồng -Dùng đồng hồ để kiểm tra: nếu đồng hồ ôm chỉ ở vị trí như hình vẽ thì diot hồ ôm chỉ ở vị trí như hình vẽ thì diot còn tốtcòn tốt

VI.KiỂM TRA SỨC PHÁT ĐiỆN VI.KiỂM TRA SỨC PHÁT ĐiỆN SAU KHI LẮPSAU KHI LẮP

Sau khi lắp máy phát lên động cơ ta có thể Sau khi lắp máy phát lên động cơ ta có thể kiểm tra sức phát điện của máy phát như kiểm tra sức phát điện của máy phát như sau:sau:

Đấu dương với cọc kích thích của máy Đấu dương với cọc kích thích của máy phát như hình vẽ.phát như hình vẽ.

Dùng đồng hồ vôn kiểm tra điện áp máy Dùng đồng hồ vôn kiểm tra điện áp máy phát phải lớn , nếu không có đồng hồ vôn phát phải lớn , nếu không có đồng hồ vôn thì dùng bóng đèn ,yêu cầu cường độ sáng thì dùng bóng đèn ,yêu cầu cường độ sáng phải mạnh (khi dùng bóng đèn tăng tốc phải mạnh (khi dùng bóng đèn tăng tốc động cơ từ từ để xem cường sáng, không động cơ từ từ để xem cường sáng, không được tăng tốc quá caosẽ làm đứt bóng đèn .được tăng tốc quá caosẽ làm đứt bóng đèn .

CHÚ Ý:CHÚ Ý: Khi kiểm tra sức phát điện của máy phát Khi kiểm tra sức phát điện của máy phát xoay chiều tuyệt đối không dùng đoạn dây nối từ xoay chiều tuyệt đối không dùng đoạn dây nối từ dương máy phát quẹt ra mát . Vì như thế sẽ làm dương máy phát quẹt ra mát . Vì như thế sẽ làm thủng diốt.thủng diốt.