Post on 14-Jul-2020
troostwijk
V A S T G O E D
Lo gistiek
Alle seinen voor de Nederlandse economie staan op groen.
De groei van het BBP zit in de lift en stevent af op de hoogste
groei in 10 jaar naar een verwachte groeicijfer van 3,2% in
2018. De positieve ontwikkelingen in Nederland zijn mede
te danken aan de groei van consumentenbestedingen en
de uitvoer van goederen. De in- en uitvoer van goederen
en diensten steeg respectievelijk met 4,9% en 5,5% in 2017.
Naar verwachting zet deze stijging zich ook dit jaar door.
Uit de vierde kwartaalrapportage 2017 van
Transport en Logistiek Nederland (TLN) blijkt
dat 65% van de ondernemers een hogere
bedrijvigheid ervoer in 2017. Hoewel het
prijsniveau het hoogste niveau heeft bereikt
in vijf jaar, zijn ondernemers nog steeds
verre van tevreden. Orderportefeuilles in
voornamelijk internationale activiteiten
nemen toe, maar de tarieven staan onder
druk. Het winstniveau is in het vierde kwartaal
meer gestegen dan waar een groot aantal
ondernemers rekening mee had gehouden.
Zo zag 47% van de ondernemers de winst
stijgen tegen 16% van de ondernemers
waar de winst daalde. Ondernemers zijn
goed te spreken over 2017 en zijn daarmee
positief gestemd over de toekomst. Het
ondernemersvertrouwen staat op het hoogste
punt in achttien jaar.
Net als het niveau van de toenemende
bedrijvigheid stijgt ook het niveau van
de omzet. Zo meldt TLN dat 60% van alle
ondernemers een hogere omzet heeft
behaald ten opzichte van het vierde kwartaal
van 2016. De hoogste omzetstijging
werd behaald bij grote bedrijven, zzp-ers
ondervonden de kleinste stijging. Overigens
betekent de stijging in het omzetniveau niet
direct een gelijke stijging in de winst. Het
winstniveau bleek hoger dan ondernemers
eerder hadden voorspeld (35%). In de praktijk
werd gemeld dat 47% van de bedrijven winst
hebben gemaakt.
Hoewel een groot aantal ondernemers
nog ontevreden is over de hoogte van het
huidige prijsniveau, zorgde de stijging van
de prijzen eind 2017 voor een verrassing.
In het vierde kwartaal van 2017 melde 53%
van de ondernemers dat de prijzen zijn
gestegen, tegen een verwachting van 24%
begin oktober. Grote bedrijven zijn het meest
tevreden over de stijging in het prijsniveau
met een stemmingsindicator van 9,7. Kleine
bedrijven zijn het minst tevreden (7,1) waar
slechts 32% van de ondernemers een stijging
in de prijzen voor het eerste kwartaal van
2018 verwacht. De tarieven blijven echter
onder druk door de concurrentie van
buitenlandse bedrijven die voor relatief lage
prijzen rijden.
V A S T G O E D
Lo gistiek
E c o n o m i e e n l o g i s t i e k
tro
ost
wij
k
Het ondernemersvertrouwen bereikt door
de positieve economische vooruitzichten
het hoogste punt in 10 jaar. Volgens TLN
ontwikkelt het vertrouwen van ondernemers
in de sector transport en logistiek zich bijna
gelijk aan het producentenvertrouwen
in de industrie, die volgens het Centraal
Bureau voor de Statistiek (CBS) het hoogste
punt sinds februari 2008 bereikte. Ook de
stemmingsindicator met betrekking tot de
financiële positie van logistieke bedrijven
blijft sterk. Slechts 1% van de ondernemers
noemt de financiële positie zeer zwak, wat
betekent dat er bij deze ondernemers bijna
of geen sprake is van cashflow of eigen
vermogen.
Economische ontwikkeling % ontwikkeling j.o.j.
2014 2015 2016 2017 2018 2019* Economische groei
Uitvoer van goederen en diensten
Wederuitvoer Invoer van goederen en
diensten Relevante wereldhandel
*Betreft prognose CPB mei 2018 Bronnen: CBS en CPB Logistieke bedrijfsruimtemarkt ontwikkeling indicatoren tussen 2016 en 2017
Beleggingsvolume€ 1,4 miljard
+124%
Aanbod1.572.000 m2
-12,4%
Opname1.634.900 m2
+7,5%
Economische ontwikkeling % ontwikkeling j.o.j.
2014 2015 2016 2017 2018 2019* Economische groei
Uitvoer van goederen en diensten
Wederuitvoer Invoer van goederen en
diensten Relevante wereldhandel
*Betreft prognose CPB mei 2018 Bronnen: CBS en CPB Logistieke bedrijfsruimtemarkt ontwikkeling indicatoren tussen 2016 en 2017
Beleggingsvolume€ 1,4 miljard
+124%
Aanbod1.572.000 m2
-12,4%
Opname1.634.900 m2
+7,5%
Economische ontwikkeling
Logistieke bedrijfsruimte
tro
ost
wij
k
V A S T G O E D
Lo gistiek
Nog nooit werd er zoveel logistieke ruimte opgenomen als in 2017. De totale opname bedroeg 1,63 miljoen vierkante meter, een stijging van 8% ten opzichte van 2016. Ruim 51% van de totale opname vond plaats in het moderne segment met een bouwjaar vanaf 2007. Panden in het verouderde segment, met een bouwjaar voor 1990, zijn slechts goed voor 18% van de opname. De vraag naar moderne logistieke bedrijfsruimte neemt naar verwachting de komende jaren verder toe door de toename in e-commerce en de daarmee gepaard gaand vraag naar grootschalige distributiecentra. Dit is terug te zien in de gemiddelde transactie omvang.In 2014 bedroeg de gemiddelde transactieomvang nog 10.800 m², in 2017 was dit 15.000 m². Verouderde panden voldoen vaak niet aan de kwaliteitseisen en zijn doorgaans niet hoger dan 8 tot 10 meter, terwijl tegenwoordig de minimale hoogte 11 tot 12 meter is.
Onlangs is de regio West-Brabant door
een panel van 31 experts uitgeroepen
tot de logistieke hotspot nummer 1
van Nederland. Ze verstoot daarmee
Venlo/Venray, dat de laatste vier jaar de
verkiezing domineerde, van de eerste
plaats. Beide logistieke regio’s scoren goed
op de beschikbaarheid van voldoende
bouwgrond en geschikte panden, goede
infrastructuur en medewerking van de
gemeente/overheid. De regio met de
hoogste opname was West-Brabant,
in totaal werd er 376.000 m² logistieke
ruimte opgenomen, circa 23% van de
totale opname in Nederland. Drie grote
transacties van in totaal circa 167.000 m²
in Moerdijk, Roosendaal en Oosterhout
leverden een belangrijke bijdrage aan de
opname in West-Brabant. Ook de regio
Venlo/Venray heeft met de komst van
Broekman Logistics en Arvato logistiek &
communicatie een groei gemaakt met 14%
ten opzichte van 2016 naar circa 202.000 m².
Van de logistieke regio’s in Nederland
vormde de regio Amsterdam/Schiphol een
uitzondering. Hier daalde de opname met
25% naar 101.000 m². Naast het uitblijven
van grote transacties speelt mee dat het
aanbod van moderne en nieuwe logistieke
ruimte relatief beperkt is. In de toekomst
zal dit type aanbod in de regio Amsterdam/
Schiphol gaan toenemen door geplande
nieuwbouwprojecten.
O p n a m e
tro
ost
wij
k
V A S T G O E D
Lo gistiek
Door het beperkt aantal transacties
in de kleinere logistieke hotspots kan
de opname sterk fluctueren. Zo liet de
regio Arnhem/Nijmegen in 2016 een
verdubbeling van de opname zien naar
134.000 m², terwijl er in 2017 sprake was
van een daling van 52% naar 64.000 m².
Binnen de overige regio’s ontwikkelt
Nieuwegein zich steeds meer tot een
potentiële hotspot. In 2017 werd
53.000 m² logistieke ruimte opgenomen
in Nieuwegein. Door schaarste aan
bouwgrond en gebrek aan aanbod in
de grotere logistieke hotspots zullen
logistieke spelers in de toekomst vaker
uitwijken naar de kleinere logistieke
regio’s.
Opname
domineerde, van de eerste plaats. Beide logistieke regio’s scoren goed op de beschikbaarheid van
e regio’s in Nederland vormde de
.000 m². Binnen de overige regio’s
regio’s.
Top 5 logistieke gebruikerstransacties
• 60.000 m2
• MoerdijkInternationale
retailer
• 58.400 m2
• RoosendaalLidl
• 55.000 m2
• De Ronde VerenHudson's Bay
• 53.000 m2
• VenloBroekman Logistics
• 48.500 m2
• OosterhoutIkea
Opname logistieke bedrijfsruimte in totaal logistiek vloeroppervlak exclusief nieuwbouw voor eigen gebruik (x 1.000 m²)
Opname logistieke regio in totaal logistiek vloeroppervlak exclusief nieuwbouw voor eigen gebruik (x 1.000 m²)
-
200
400
600
800
1.000
1.200
1.400
1.600
1.800
2012 2013 2014 2015 2016 2017
0 50.000 100.000 150.000 200.000 250.000 300.000 350.000 400.000
Overig
Almere/Zeewolde
Tiel/Geldermalsen
Arnhem/Nijmegen
Oss/Den Bosch/Eindhoven
Zuid-Limburg
Mainport Amsterdam/Schiphol
Mainport Rotterdam
Tilburg/Waalwijk
Venlo/Venray
West-Brabant
2016 2017
Opname logistieke bedrijfsruimte in totaal logistiek vloeroppervlak exclusief nieuwbouw voor eigen gebruik (x 1.000 m²)
Opname logistieke regio in totaal logistiek vloeroppervlak exclusief nieuwbouw voor eigen gebruik (x 1.000 m²)
-
200
400
600
800
1.000
1.200
1.400
1.600
1.800
2012 2013 2014 2015 2016 2017
0 50.000 100.000 150.000 200.000 250.000 300.000 350.000 400.000
Overig
Almere/Zeewolde
Tiel/Geldermalsen
Arnhem/Nijmegen
Oss/Den Bosch/Eindhoven
Zuid-Limburg
Mainport Amsterdam/Schiphol
Mainport Rotterdam
Tilburg/Waalwijk
Venlo/Venray
West-Brabant
2016 2017
Top 5 logistieke gebruikerstransacties
Opname logistieke bedrijfsruimte
Opname logistieke regio
tro
ost
wij
k
V A S T G O E D
Lo gistiek
De toegenomen vraag naar logistieke bedrijfsruimten heeft
ook zijn effect op het aanbod. Eind 2017 stond circa 1,57
miljoen vierkante meter logistieke ruimte te huur of te koop.
Dit is een daling van ruim 12% ten opzichte van eind 2016.
Er is duidelijk sprake van een mismatch tussen vraag en
aanbod. Terwijl de vraag zich vooral richt op het moderne
segment, heeft dit segment slechts een aandeel van 21%
(326.600 m²) in het totale aanbod.
Door het tekort aan aanbod in het moderne segment
wordt een (tijdelijke) verschuiving van de vraag naar het
middensegment verwacht. Logistieke dienstverleners zullen
deze ruimtes huren met relatief korte huurcontracten om de
locatie in het middensegment uiteindelijk in te ruilen voor
een modernere locatie.
De grootste absolute daling van het aanbod
werd gemeten in de regio Tilburg en
omgeving, waar het aanbod met 100.000
m² afnam (-62%). In de regio West-Brabant
is het aanbod in absolute cijfers ook sterk
gedaald met bijna 80.000 m² naar 170.700
m². In Rotterdam e.o. (+23%) en Venlo/
Venray (+89%) was juist sprake van een sterke
stijging van het aanbod. Terwijl in Rotterdam
e.o. de stijging vooral wordt veroorzaakt door
de toevoeging van oudere logistieke ruimte
(<2000), was de stijging in Venlo/Venray voor
een belangrijk deel toe te schrijven aan het in
aanbod komen van een op risico ontwikkeld
distributiecentrum.
A a n b o d
tro
ost
wij
k
V A S T G O E D
Lo gistiek
Aanbod
Aanbod naar logistieke regio in totaal logistiek vloeroppervlak (x 1.000 m²)
- 100.000 200.000 300.000 400.000 500.000 600.000
Overig
Zuid-Limburg
Almere/Zeewolde
Tiel/Geldermalsen
Tilburg e.o.
Arnhem/Nijmegen
Venlo/Venray
Mainport Rotterdam
West-Brabant
Mainport Amsterdam/Schiphol
Oss/Den Bosch/Eindhoven
2016 2017
Aanbod naar segment 2017 in totaal logistiek vloeroppervlak
West-Brabant Mainport Rotterdam Venlo/Venray
Mainport Amsterdam/Schiphol Nederland
47%
22%
31%18%
72%
10%18%
72%
10%
10%
36%54%
26%
53%
21%
Aanbod naar segment 2017 in totaal logistiek vloeroppervlak
West-Brabant Mainport Rotterdam Venlo/Venray
Mainport Amsterdam/Schiphol Nederland
47%
22%
31%18%
72%
10%18%
72%
10%
10%
36%54%
26%
53%
21%
Aanbod naar logistieke regio
Logistieke bedrijfsruimte
tro
ost
wij
k
V A S T G O E D
Lo gistiek
In 2017 zijn er 17 logistieke centra voor eigenbouw
(517.000 m²) en 42 voor de markt (1.117.000 m²) opgeleverd.
Dit is een verdubbeling ten opzichte van 2016 toen in totaal
circa 827.000 m² werd opgeleverd. De grootste projecten
die in 2017 zijn opgeleverd betreffen: Bol.com in Waalwijk
(132.500 m²), VidaXL in Venlo (106.500 m²) en Heinz in
Oosterhout Gld (61.700 m²).
De totale planvoorraad inclusief eigenbouw
bedroeg aan het eind van 2017 circa
6 miljoen vierkante meter. Hiervan is ruim
5 miljoen vierkante meter bestemd voor de
open markt. Het aandeel eigenbouw in de
planvoorraad is circa 933.500 m². Het grootste
eigenbouwproject, met een aandeel van 18%
van het totaal, betreft het nieuw te bouwen
distributiecentrum van Inditex (170.000 m²) op
Lelystad Airport Businesspark. De verwachte
oplevering is in 2020. Andere grote eigen-
bouw projecten zijn van DSV (83.000 m²) op
Trade Port Noord te Venlo, Hoogvliet (72.000 m²)
op Prisma te Lansingerland en Lidl (70.000 m²)
ook op Trade Port Noord te Venlo.
De regio West-Brabant heeft de grootste
planvoorraad van in totaal 899.400 m².
Het grootste project betreft Campus A58
van 129.100 m² op Majoppeveld Noord te
Roosendaal. Ook de regio’s Amsterdam/
Schiphol (734.200 m²), Venlo/Venray
(565.100 m²) en Oss/Den Bosch/Eindhoven
(640.600 m²) hebben een relatief grote
planvoorraad. De planvoorraad van de regio
Amsterdam/Schiphol concentreert zich vooral
rond Schiphol met circa 200.000 m² (o.a.
Green Mountain en Schiphol Logistics Park)
en op het Atlaspark in Amsterdam Westpoort
met circa 225.000 m².
Eind 2017 stond nog circa 200.000 m²
opgeleverde nieuwbouw logistieke ruimte
in aanbod. Het betreft ruimte die vanaf het
moment van oplevering nooit verhuurd is
geweest. Ten opzichte van eind 2016 (circa
150.000 m²) betekent dit een stijging van
ruim 30%. De reden voor de stijging is dat er
weer meer speculatief gebouwd wordt. In de
crisisperiode (2008-2014) werd er uitsluitend
begonnen met de bouw als er een huurder
was gevonden. Hierdoor kon het aanbod van
onverhuurde nieuwbouw dalen van 326.000 m²
in 2010 tot 125.000 m² begin 2016.
N i e u w b o u w
tro
ost
wij
k
V A S T G O E D
Lo gistiek
Met de verbeterde economische omstandig-
heden en de toegenomen vraag naar moderne
logistieke ruimte vanuit de transportsector zijn
ontwikkelaars steeds vaker bereid om op eigen
risico te beginnen met de bouw. In de meeste
gevallen wordt er voor de oplevering al een
huurder gevonden en anders is de periode van
leegstand na oplevering kort.
Nieuwbouw per regio voor de markt in totaal logistiek vloeroppervlak per vierkante meter
Regio Opgeleverd In aanbouw Onverhuurde nieuwbouw
Planfase
West-Brabant Mainport
Amsterdam/Schiphol Mainport Rotterdam
Venlo/Venray Arnhem/Nijmegen Tiel/Geldermalsen
Almere/Zeewolde Tilburg e.o.
Oss/Den Bosch/Eindhoven Zuid-Limburg
Overige regio's Totaal 1.117.100 839.400 216.900 5.054.500
Nieuwbouw per regio voor eigen gebruik in totaal logistiek vloeroppervlak per vierkante meter
Regio Opgeleverd In aanbouw Planfase West-Brabant
Mainport Amsterdam/Schiphol Mainport Rotterdam
Venlo/Venray Arnhem/Nijmegen Tiel/Geldermalsen
Almere/Zeewolde Tilburg e.o.
Oss/Den Bosch/Eindhoven Zuid-Limburg
Overige regio's Totaal 516.520 287.900 933.500
Nieuwbouw per regio voor de markt
Nieuwbouw per regio voor eigen gebruik
tro
ost
wij
k
V A S T G O E D
Lo gistiek
Nog nooit werd er zoveel in logistiek vastgoed belegd
als in 2017. In totaal werd er voor circa € 1,4 miljard
geïnvesteerd, ruim twee keer meer als in 2016 (€ 630
miljoen). Het volume in 2017 werd opgestuwd door diverse
grote portefeuilletransacties. Zo kocht het Chinese China
Investment Corporation Logicor voor € 12,2 miljard.
De beleggingen van Logicor in Nederland worden op
circa € 250 miljoen geschat. CBRE Global Investors nam
een portefeuille met één bestaand distributiecentrum
en zeven nieuwbouw ontwikkelingen over van Somerset
Real Estate. Deze investering ligt naar verluidt rond de
€ 225 miljoen.
Naast de portefeuilles werden er ook diverse
XXL-distributiecentra verkocht. De grootste
single asset transactie werd gedaan door
Deka Immobilien Investments die in Venlo
het nieuwe distributiecentrum van Vida XL
(106.500 m²) door middel van een sale-and-
lease-back verwierf voor circa € 94 miljoen.
De tweede grootste transactie werd voltooid
door Maleisische Employees’ Provident Fund,
zij kochten een pand (82.000 m²) de Maasvlakte
te Rotterdam voor circa € 57 miljoen.
De bruto aanvangsrendementen voor modern/
nieuw logistiek vastgoed scherpten verder
aan in 2017. De aanvangsrendementen voor
nieuwbouw objecten (langjarig verhuurd)
liggen tussen de 5,75% en 7,0% (vrij op naam).
Voor bestaande objecten geldt dat de beste
objecten aanvangsrendementen realiseren
tussen de 6,5% en 7,75% (kosten koper).
Het aanscherpen van de aanvangsrende-
menten voor moderne/nieuwbouw objecten
wordt vooral veroorzaakt doordat het
aanbod van dergelijke objecten beperkt
is. Voor het midden segment lagen de
aanvangsrendementen tussen de 7,75%
en 10%. Aan de onderkant van de markt
liggen de aanvangsrendementen het hoogst,
gemiddeld tussen de 10% en 13%. Echter,
voor sterk verouderde en/of leegstaande
objecten kan dit nog veel hoger liggen.
B e l e g g i n g s m a r k t
tro
ost
wij
k
V A S T G O E D
Lo gistiek
Beleggingsmarkt Nog nooit werd er zoveel in logistiek vastgoed belegd als in 2017. In totaal werd er voor circa € 1,4 miljard geïnvesteerd, ruim twee keer meer als in 2016 (€ 630 miljoen). Het volume in 2017 werd
Corporation Logicor voor € 12,2 miljard. De beleggingen van Logicor in Nederland worden op circa €
verluidt rond de € 225 miljoen.
circa € Maleisische Employees’ voor circa €
Beleggingsvolume in € totale beleggingsvolume in miljoenen euro’s
-
200
400
600
800
1.000
1.200
1.400
1.600
2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017
Beleggingsvolume in vierkante meters totale beleggingsvolume in 1.000 m²
Top 5 logistieke beleggingstransacties
1 € 245.000.000 2 €3 €4 €5 €
-
500
1.000
1.500
2.000
2.500
2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017
Beleggingsvolume in €
Beleggingsvolume in vierkante meters
tro
ost
wij
k
V A S T G O E D
Lo gistiek
De gemiddelde gerealiseerde huurprijs voor logistiek
vastgoed lag in 2017 op € 48 per m². Dit is 3% hoger dan
in 2016. Het hogere huurprijsniveau in 2017 wordt voor
een belangrijk deel veroorzaakt doordat het aandeel van
moderne logistieke ruimte in de opname veel groter was
dan in 2016. In vrijwel alle regio’s lagen de tophuren licht
hoger. Er worden echter wel steeds vaker transacties aan
de bovenkant van de bandbreedte gerealiseerd. Voor
moderne logistieke bedrijfsruimte geldt een bandbreedte
van € 45 tot € 65 per m². Voor het middensegment € 32,50
tot € 50 per m². Terwijl aan de onderkant van de markt
een bandbreedte geldt van € 20 tot € 35 per m².
Rondom de luchthaven Schiphol worden de
hoogste huurprijzen gerealiseerd tot circa
€ 90 per m². De gemiddelde vraaghuur voor
logistieke bedrijfsruimte in de omgeving
Schiphol bedroeg circa € 85 per m².
De gereal iseerde huurprijzen in deze regio
bleven in 2017 vrijwel ongewijzigd ten
opzichte van 2016.
Van alle logistieke hotspots worden de laagste
huurprijzen in de regio’s Arnhem/Nijmegen
en Zuid-Limburg gerealiseerd. De logistieke
hotspots nummer één en twee (West-Brabant
en Venlo/Venray) scoren relatief laag in
vergelijking met de populariteit van deze
regio’s met respectievelijk maximaal € 60 per
m² en € 55 per m². Hiermee zitten ze op een
vergelijkbaar niveau als kleinere logistieke
regio’s als Tiel/Geldermalsen en Almere
Zeewolde. Dat de prijzen in West-Brabant
en Venlo/Venray toch niet hoger uitkomen
heeft onder andere te maken met de lagere
grondprijzen in deze regio’s en dat er meer
(kwalitatief goed) aanbod is. In de regio’s
Amsterdam/Schiphol en Rotterdam, waar een
beperkter aanbod is en hogere grondprijzen
gelden, liggen de huurprijzen dan ook hoger.
H u u r p r i j z e n
Huurprijzen op € 4
vrijwel alle regio’s lagen de tophuren licht hoger.
bandbreedte van € 45 tot € 65 per m². Voor het middensegment € 32,50 tot € 50 per m². Terwijl aan van de markt een bandbreedte geldt van € 20 tot € 35 per m².
Rondom de luchthaven Schiphol worden de hoogste huurprijzen gerealiseerd tot circa € 90 per m². De gemiddelde vraaghuur voor logistieke bedrijfsruimte in de omgeving Schiphol bedroeg circa € 85
Van alle logistieke hotspots worden de laagste huurprijzen in de regio’s Arnhem/Nijmegen en Zuid
scoren relatief laag in vergelijking met de populariteit van deze regio’s met respectievelijk maximaal € 60 per m² en € 55 per m². Hiermee zitten ze op een vergelijkbaar niveau als kleinere logistieke regio’s
hoger uitkomen heeft onder andere te maken met de lagere grondprijzen in deze regio’s en dat er meer (kwalitatief goed) aanbod is. In de regio’s Amsterdam/Sc
Huurprijzen Regio 2016 2017
Almere/Zeewolde Arnhem/Nijmegen
Amsterdam Schiphol
Mainport Rotterdam Oss/Den
Bosch/Eindhoven Tiel/Geldermalsen
Venlo/Venray West-Brabant Zuid-Limburg
Huurprijzen
tro
ost
wij
k
V A S T G O E D
Lo gistiek
De economische vooruitzichten zijn gunstig met een
verwachte economische groei van 3,2% in 2018. Ook
wordt er een gezonde groei van de relevante wereldhandel
verwacht in 2018 (+4,3%). De groei van de export (+4,9%)
zal iets lager liggen dan in 2017, terwijl de groei van de
import (+5,5%) juist iets boven het niveau van 2017 zal
uitkomen.
De vooruitzichten vanuit economisch perspectief zijn voor
de transportsector derhalve gunstig, wat positief is voor de
logistieke vastgoedmarkt. Daarnaast zullen de groeiende
online bestedingen er voor zorgen dat de vraag naar
logistieke ruimte vanuit de e-commerce sector de komende
jaren zal blijven toenemen.
Dat ook de sector een positieve kijk op de toekomst heeft
blijkt wel uit de nieuwbouwplannen. Naar verwachtingen
zal het aantal nieuw gerealiseerde distributiecentra in
2018 wederom op een hoog niveau liggen. Er worden ook
steeds vaker op risico nieuwe projecten geïnitieerd. Dit is
ook nodig door het sterk afgenomen aanbod.
De vraag van zowel gebruiker als belegger is gericht
op nieuwbouw. Echter, het aanbod van dergelijke
objecten is beperkt. Dit kan, voor dit deel van de markt,
prijsopdrijvend werken met hogere huren en lagere
aanvangsrendementen als gevolg. Door het beperkte
aanbod in het topsegment zal een deel van de vraag
verschuiven naar het middensegment.
De prijzen voor modern logistiek vastgoed zijn inmiddels
zo sterk opgelopen dat grote partijen niet meer direct
beleggen, maar zich richten op ontwikkeling voor eigen
portefeuille. Onder andere WDP en Montea hebben hun
grondposities het afgelopen jaar uitgebreid. Deze trend zal
zich naar verwachting in 2018 voortzetten.
V o o r u i t z i c h t e n
Troostwijk Research voert permanent onderzoek uit
naar de ontwikkelingen op de diverse vastgoedmarkten
in Nederland. Diverse gegevens zoals huurtransacties,
beleggingen, projecten, aanbod, prijsontwikkeling en
uitgifte bedrijventerrein worden op basis van zowel
interne als externe bronnen verzameld en verwerkt
in onze researchdatabase. De marktrapportages,
referenties en andere onderzoeken en analyses van
Troostwijk zijn gebaseerd op gegevens uit deze
researchdatabase, eventueel aangevuld met gegevens
van derden, in combinatie met eigen marktkennis van
Troostwijk Taxaties en Troostwijk Real Estate.
Benieuwd naar de mogelijkheden voor uw organisatie?
U kunt contact met ons opnemen via:
Contactgegevens
Troostwijk, afdeling Research
Anderlechtlaan 181
Postbus 9924
1006 AP Amsterdam
020 - 666 66 66
research@troostwijk.nl
www.troostwijk.nl
Aanbod
De hoeveelheid bedrijfsruimte vanaf 500 m²
die voor verhuur of verkoop beschikbaar is. Het
aanbod betreft uitsluitend reeds opgeleverde
of nog in aanbouw zijnde complexen. Plannen
worden niet in de cijfers meegenomen.
Bedrijfsruimte
Vastgoed dat is gebouwd voor bedrijfs-
activiteiten, niet zijnde een kantoor of
een winkel. Tot bedrijfspanden kunnen
worden gerekend distributiecentra, bedrijfs-
verzamelgebouwen, fabrieksgebouwen en
opslagenruimten. Indien de kantoorruimte
50% of meer van het totale metrage beslaat,
wordt het totale object niet meegenomen
in het onderzoek.
Beleggingstransactie
Kooptransacties van bedrijfsruimte vanaf € 2
miljoen door een belegger. Ook sale-and-
leaseback transacties worden hierin mee -
g enomen. Koop ten behoeve van her ont-
wikkeling wordt alleen tot de beleggings-
transacties gerekend indien het bestaande
object nog minimaal vijf jaar wordt verhuurd.
Bruto aanvangsrendement
De bruto huuropbrengsten als percentage
van de koopsom Huurprijzen logistieke
ruimte Prijzen per vierkante meter logistieke
bedrijfsruimte (excl. huur toegerekend aan
kantoor, mezzanine etc.) Incentives, BTW en
servicekosten worden niet meegenomen.
Logistiek
Bedrijfsobject vanaf 5.000 m² met minimaal
5 loading docks, voornamelijk bestemd voor
opslag-, overslag-, sorteer- en vervoerfuncties.
Nieuwbouw
Bedrijfsruimte niet ouder dan twee jaar.
Nieuwbouw onverhuurd
Logistieke ruimte dat na oplevering nooit
verhuurd is geweest.
Opname
Bedrijfsruimte vanaf 500 m² die op de vrije markt
is verhuurd of verkocht, met uitzondering van
sale-and-leaseback transacties en nieuwbouw
ten behoeve van eigenaar/gebruiker
(eigenbouw). Huurverlengingen en koop door
huurder worden eveneens buiten beschouwing
gelaten. Transacties worden geregistreerd op
het moment van wilsovereenstemming tussen
betrokken partijen.
Pembegül Ilbay
p.ilbay@troostwijk.nl
Nadieh Muijsert
n.muijsert@troostwijk.nl
Sybe Nijboer
s.nijboer@troostwijk.nl
© 2017 Troostwijk. Alle rechten voorbehouden.
Overname van teksten en cijfermateriaal is alleen toegestaan onder volledige bronvermelding. Alle gegevens zijn met zorg samengesteld,
doch m.b.t. de juistheid van deze gegevens kunnen wij geen aansprakelijkheid aanvaarden.
troostwijk
Co
nta
ct
Re
sea
rch
en
sam
en
ste
llin
g
De
fin
itie
s