รวมวจนธรรม

สมเดจพระญาณสงวร สมเดจพระสงฆราช สกลมหาสงฆปรณายก

พมพ มกราคม ๒๕๕๗

โดยเสดจพระราชกศลในการทรงบำาเพญพระราชกศลสตมวาร

พระราชทานพระศพ สมเดจพระญาณสงวร สมเดจพระสงฆราช

สกลมหาสงฆปรณายก

จำานวนพมพ ๓๐,๐๐๐ เลม

บรรณาธการทปรกษา

สมเดจพระวนรต

พระเทพปรยตวมล

บรรณาธการดำาเนนการ

พระศากยวงศวสทธ

ออกแบบและจดทำารปเลม

ภคพล วรรตน

ญาณกา ทนะพงศ

ผจดพมพ

คณะญาตธรรม อบาสกา คณรญจวน อนทรกำาแหง

พมพ โดย

บรษท อำาแดงเจยม มาศสก จำากด

๙๗ ตรอกสดราชนดดา แขวงบวรนเวศ กรงเทพฯ ๑๐๒๐๐

โทร ๐๘๑-๗๕๑-๓๘๙๐

วจนธรรม

คำาปรารภ

ปลายป พ.ศ. ๒๕๕๓ ในหมผนยมโซเซยลเนตเวรก มสงใหมใหเลน ทเรยกวา

อนสตาแกรม ซงเปนโปรแกรมแบงปนรปภาพผานโซเซยลเนตเวรก โดยผ ใชงานสามารถถายรป

และตกแตงรปภาพไดตามใจตองการ และแบงปนผานเครองมอสอสารมอถอ และคอมพวเตอร

ไมนานเทาไรปรากฏมคนใชสออนสตาแกรมทวโลกอยางแพรหลาย เพอแบงปนความรสก สข ทกข

เศรา ตนเตน เปนตน ไมนานเกนรอ ปรากฏวาในหมกลยาณมตรทางพระพทธศาสนากเรมใชสอ

อนสตาแกรม เพอแบงปนพระพทธภาษต ธรรมภาษต และสาวกภาษต สมกบลกษณะพระพทธ

ศาสนาทเรยกวา อกาลโก คอพนมตแหงกาลเวลา ในหมโซเซยลเนตเวรก อนสตาแกรมไดเปนชอง

ทางหนงแหงการเตอนสตดวยความหวงดตอกน

เจาพระคณสมเดจพระญาณสงวร สมเดจพระสงฆราช สกลมหาสงฆปรณายก

ทรงไดนพนธธรรมนพนธไวมากมาย เพอใหพทธศาสนกชนไดนอมนำาปฏบต เตอนสตทกลมหายใจ

กอใหเกดความรและสำารวมระวงในการกระทำา คำาพด และความคดของตน แตการเขาถงพระ

นพนธ ในหมวยรน เปนสงท ไมงายนก ดงนน กลมวยรนทเหนความสำาคญในคำาสอนอนประเสรฐ

ของเจาพระคณสมเดจฯ และมศรทธาปสาทะในพระองค รวมกนคนควาและออกแบบหนงสอ

#Instanyana ขนมา

ก

#Instanyana คอ Insta ทแปลวา ทนท ฉบพลน กบ ญาณ ทแปลวา

ความร ปญญา ดงนน อนสตาญาณ แปลวา ความร หรอ ปญญา ในฉบพลน

อนสตาญาณ นอกจากจะทำาใหฉกเตอนสตดวยพระวจนธรรมสนๆ ในสมเดจพระ

สงฆราชแลว พระรปพระจรยวตรของพระองคนอมใหเกดปสาทะ และยงนอมนำาใหรำาลกถงพระ

เมตตาธรรมและพระกรณาคณของพระองค ตามพระนาม “ญาณสงวร” อกดวย

ดงนน ขอใหหนงสอ วจนธรรม อนสตาญาณในสมเดจพระญาณสงวร สมเดจพระ

สงฆราช สกลมหาสงฆปรณายก ท ไดรวบรวมในโอกาส รอยป รอยวจนธรรม รอยภาพ ทแจก

ในการบำาเพญพระราชกศลสตมวาร หรอ รอยวน เปนประโยชนไมเฉพาะในรปของหนงสอเทานน

แตขอใหเผยแผวจนธรรมตามโซเซยลเนตเวรก เพอแบงปนความรสกด ๆ ทางธรรมตอกนดวย

ข

เนองในการพระศพเจาพระคณสมเดจพระญาณสงวร สมเดจพระสงฆราช สกลมหา-

สงฆปรณายก ณ พระตำาหนกเพชร วดบวรนเวศวหาร ซงเรมแตวนประดษฐานพระศพ เมอวนท

๒๕ ตลาคม พทธศกราช ๒๕๕๖ ไดมพทธศาสนกชนและสาธชนทวไปมาถวายสกการะพระศพกน

อยางเนองแนนและตอเนองมาโดยตลอด

อบาสกา คณรญจวน อนทรกำาแหง พรอมดวยญาตธรรม จดพมพพระรปและวจนธรรม

ของพระองคทรวบรวมขนมาใหม โดยใชชอหนงสอวา วจนธรรม อนสตาญาณ ในสมเดจพระญาณ

สงวร สมเดจพระสงฆราช สกลมหาสงฆปรณายก โดยเสดจพระราชกศลในการทรงบำาเพญพระ

ราชกศลสตมวาร พระราชทานพระศพสมเดจพระญาณสงวร สมเดจพระสงฆราช สกลมหาสงฆ-

ปรณายก นอมบชาพระคณถวายพระกศลแดเจาพระคณสมเดจฯ พระองคนน และแจกเปนธรรม

ปฏการแกผมาถวายสกการะพระศพ ณ พระตำาหนกเพชร วดบวรนเวศวหาร

มพระพทธวจนะ หรอพระพทธพจนบทหนงใจความวา คาถาบทเดยวทบคคลฟงแลว

สงบระงบได ยอมประเสรฐกวาคาถาแมตงพน แตไมมบทอนเปนประโยชนเลย พระพทธวจนะดง

กลาวนหากจะกลาวใหเขาใจงายๆ กคอ คำาพดแมมากมายแตไมมคำาทเปนประโยชนสกคำาเดยว

กไมมคาอะไร สวนคำาพดเพยงคำาสองคำาแตเปนคำาทมประโยชนยอมมคากวา

จากความหมายของพระพทธพจนดงกลาวนเองบนดาลใจใหคณะผจดพมพหนงสอ

พระนพนธของเจาพระคณสมเดจพระญาณสงวร สมเดจพระสงฆราช สกลมหาสงฆปรณายก

คดรวบรวมคำาสอนหรอธรรมะสนๆ จากพระนพนธของเจาพระคณสมเดจฯ มาจดพมพรวมกบ

พระรปททรงปฏบตพระศาสนกจตางๆ พมพเผยแผเปนธรรมปฏการแกสาธชนผมาถวายสกการะ

คำานำา

ค

พระศพเจาพระคณสมเดจฯ เพอจะไดนำาไปศกษาพจารณาแลวพฒนาปฏบตเพอประโยชนสขของ

ชวตสบไป

เนองจากคำาสอนทรวบรวมมาน มงเลอกคดมาเฉพาะคำาสอนทสนๆ แตมใจความ

ชดเจนใหความรความเขาใจในเรองนนๆ อยางพอเพยงแกการทนำาไปปฏบต จงตงชอหนงสอนวา

วจนธรรม อนมความหมายวา คำาพดอนเปนธรรมะ หรอคำาพดอนเปนคำาสอน ซงแมจะเปนธรรมะ

หรอคำาสอนสนๆ เพยงไมกคำา กเปนคำาทมประโยชน พอเพยงแกการศกษาพจารณาและนำาไปปฏบต

ไดจรง

คณะผจดพมพไดมองเหนคณคาและคณประโยชนของวจนธรรมดงกลาวมาขางตน

จงไดขออนญาตจดพมพนอมถวายพระกศลแดเจาพระคณสมเดจพระญาณสงวร สมเดจพระ

สงฆราช สกลมหาสงฆปรณายก และแจกเปนธรรมปฏการแกสาธชนผตงใจมาถวายอภสมมาน

สกการะพระศพเจาพระคณสมเดจพระญาณสงวร สมเดจพระสงฆราช สกลมหาสงฆปรณายก

เพอเปนอนสรณยวตถถงพระองคทาน และเพอการศกษาปฏบตสบไป

ในนามของคณะกรรมการจดพมพหนงสอในการพระศพฯ จงขออนโมทนาอำานวยพร

ขออำานาจกศลบญราศจากกศลทกษณานปทานน จงอำานวยใหคณะเจาภาพประสบสนตสขโดย

ธรรมทวกน

พระศากยวงศวสทธ

ในนามคณะสงฆวดบวรนเวศวหาร

๑ มกราคม ๒๕๕๗

ง

พระประวตสมเดจพระญาณสงวร สมเดจพระสงฆราช สกลมหาสงฆปรณายก

(สวฑฒนมหาเถระ เจรญ คชวตร)

วนท ๒๑ เมษายน พ.ศ. ๒๕๓๒ พระบาทสมเดจพระเจาอยหว ทรงพระกรณาโปรด

เกลาสถาปนา สมเดจพระญาณสงวร วดบวรนเวศวหาร เปน สมเดจพระญาณสงวร สมเดจพระ

สงฆราช สกลมหาสงฆปรณายก นบเปนสมเดจพระสงฆราชพระองคท ๑๙ แหงกรงรตนโกสนทร

ลมาถงป พ.ศ. ๒๕๕๖ นบเปนสมเดจพระสงฆราช ททรงดำารงตำาแหนงยาวนานกวาสมเดจพระ

สงฆราชพระองค ใดๆ ในอดตทผานมา คอ ๒๔ ป

วนท ๓ ตลาคม พ.ศ. ๒๕๕๖ เปนวนคลายวนประสตของเจาพระคณสมเดจพระญาณ

สงวร สมเดจพระสงฆราช สกลมหาสงฆปรณายก (สวฑฒนมหาเถระ) ทรงเจรญพระชนมาย ๑๐๐

พรรษาบรบรณ นบเปนสมเดจพระสงฆราช สกลมหาสงฆปรณายก ทเจรญพระชนมายยงยนนาน

กวา สมเดจพระสงฆราชพระองค ใดๆ ในอดตทผานมา ทงทรงดำารงตำาแหนงตางๆ ทางคณะสงฆ

ยาวนานกวาพระองคอนๆ คอ ทรงดำารงตำาแหนงเจาคณะใหญคณะธรรมยต ๒๕ ป ทรงดำารง

ตำาแหนงเจาอาวาสวดบวรนเวศวหาร ๕๒ ป นบเปนบญบารมในทางปรหตปฏบตของเจาพระคณ

สมเดจพระสงฆราช ซงยากทจะมเปนสาธารณะแกบคคลทวไป

สมเดจพระญาณสงวร สมเดจพระสงฆราช สกลมหาสงฆปรณายก (สวฑฒนมหาเถระ)

มพระนามเดมวา เจรญ นามสกล คชวตร ทรงมพระชาตภม ณ จงหวดกาญจนบร เมอวนท ๓

ตลาคม พ.ศ. ๒๔๕๖ ทรงบรรพชาเปนสามเณรเมอพระชนมาย ๑๔ พรรษา

จ

ณ วดเทวสงฆาราม จ.กาญจนบร แลวเขามาอยศกษาพระปรยตธรรม ณ วดบวรนเวศวหาร จนพระ

ชนมายครบอปสมบท และทรงอปสมบท ณ วดบวรนเวศวหาร เมอวนท ๑๕ กมภาพนธ พ.ศ. ๒๔๗๖

โดยสมเดจพระสงฆราชเจา กรมหลวงวชรญาณวงศ ทรงเปนพระอปชฌาย ไดประทบอยศกษา ณ วด

บวรนเวศวหาร ตลอดมาจนกระทงสอบไดเปนเปรยญธรรม ๙ ประโยค เมอพ.ศ. ๒๔๘๔

เจาพระคณสมเดจพระญาณสงวร ทรงดำารงสมณศกดมาโดยลำาดบดงน ทรงเปนพระราชา

คณะชนสามญ พระราชาคณะชนราช และพระราชาคณะชนเทพ ในราชทนนามท พระโศภนคณา

ภรณ ทรงเปนพระราชาคณะชนธรรมท พระธรรมวราภรณ ทรงเปนพระราชาคณะชนเจาคณะรองท

พระสาสนโสภณ ทรงเปนสมเดจพระราชาคณะท สมเดจพระญาณสงวร และทรงไดรบพระราชทาน

สถาปนาเปน สมเดจพระสงฆราช ในราชทนนามท สมเดจพระญาณสงวร สมเดจพระสงฆราช

สกลมหาสงฆปรณายก

เจาพระคณสมเดจพระญาณสงวร ทรงเปนผ ใครในการศกษา ทรงมพระอธยาศย

ใฝร ใฝเรยนมาตงแตทรงเปนพระเปรยญ โดยเฉพาะในดานภาษา ทรงศกษาภาษาตางๆ เชน

องกฤษ ฝรงเศส เยอรมน จน และ สนสกฤต จนสามารถใชประโยชนไดเปนอยางด กระทง

เจาพระคณสมเดจพระสงฆราชเจา กรมหลวงวชรญาณวงศ พระอปชฌายทรงเหนวา จะเพลน

ในการศกษามากไป วนหนงทรงเตอนวา ควรทำากรรมฐานเสยบาง เปนเหตใหพระองคทรงเรม

ทำากรรมฐานมาแตบดนน และทำาตลอดมาอยางตอเนอง จงทรงเปนพระมหาเถระททรงภมธรรม

ทงดานปรยตและดานปฏบต

เจาพระคณสมเดจพระญาณสงวร ทรงศกษาหาความรสมยใหมอยเสมอ เปนเหตใหทรง

มทศนะกวางขวาง ทนตอเหตการณบานเมอง ซงเปนประโยชนตอการสงสอนและเผยแผพระพทธ

ศาสนาเปนอยางมาก และทรงนพนธหนงสอทางพระพทธศาสนาไดอยางสมสมยเหมาะแกบคคลและ

สถานการณ ในยคปจจบน และทรงสงสอนพระพทธศาสนาทงแกชาวไทยและชาวตางประเทศ

ฉ

ในดานการศกษา ไดทรงมพระดำารทางการศกษาทกวางไกล ทรงมสวนรวมในการกอ

ตงมหาวทยาลยพระพทธศาสนาแหงแรกของไทย คอ มหาวทยาลยมหามกฏราชวทยาลยมาแตตน

ทรงรเรมใหมสำานกฝกอบรมพระธรรมทตไปตางประเทศขนเปนครงแรก เพอฝกอบรมพระธรรม

ทตไทยทจะไปปฏบตศาสนกจในตางประเทศ ทรงเปนพระมหาเถระไทยรปแรก ท ไดดำาเนนงาน

พระธรรมทตในตางประเทศอยางเปนรปธรรม โดยเรมจากทรงเปนประธานกรรมการอำานวยการ

สำานกฝกอบรมพระธรรมทตไปตางประเทศ เปนรปแรก เสดจไปเปนประธานสงฆ ในพธเปดวดไทย

แหงแรกในทวปยโรป คอวดพทธปทป ณ กรงลอนดอน สหราชอาณาจกร ทรงนำาพระพทธศาสนา

เถรวาทไปสทวปออสเตรเลยเปนครงแรก โดยการสรางวดพทธรงษขน ณ นครซดนย ทรงให

กำาเนดคณะสงฆเถรวาทขนในประเทศอนโดนเซย ทรงชวยฟนฟพระพทธศาสนาเถรวาทในประเทศ

เนปาล โดยเสดจไปใหการบรรพชาแกศากยกลบตรในประเทศเนปาลเปนครงแรก ทำาใหประเพณ

การบวชฟนตวขนอกครงหนงในเนปาลยคปจจบน ทรงอปถมภการสรางวดแคโรไลนาพทธจกร

วนาราม สหรฐอเมรกา ทรงเจรญศาสนไมตรกบองคทะไลลามะ กระทงเปนททรงคนเคยและได

วสาสะกนหลายครงและทรงเปนพระประมขแหงศาสนจกรพระองคแรกท ไดรบทลเชญใหเสดจ

เยอนสาธารณรฐประชาชนจนอยางเปนทางการในประวตศาสตรจน

เจาพระคณสมเดจพระญาณสงวร ทรงเปนนกวชาการและนกวเคราะหธรรมตามหลก

การของพระพทธศาสนา ทเรยกวา ธมมวจยะ เพอแสดงใหเหนวา พทธธรรมนนสามารถประยกต

ใชกบกจกรรมของชวตไดทกระดบ ตงแตระดบพนฐานไปจนถงระดบสงสด ทรงมผลงานดานพระ

นพนธทงทเปนภาษาไทยและภาษาองกฤษจำานวนกวา ๑๐๐ เรองประกอบดวยพระนพนธแสดงคำา

สอนทางพระพทธศาสนาทงระดบตน ระดบกลาง และระดบสง รวมถงความเรยงเชงศาสนคด

อกจำานวนมาก ซงลวนมคณคาควรแกการศกษา สถาบนการศกษาของชาตหลายแหงตระหนกถง

ช

พระปรชาสามารถและคณคาแหงงานพระนพนธ ตลอดถงพระกรณยกจททรงปฏบต จงไดทลถวาย

ปรญญาดษฎบณฑตกตตมศกดเปนการเทดพระเกยรตหลายสาขา

นอกจากพระกรณยกจตามหนาทตำาแหนงแลว ยงไดทรงปฏบตหนาทพเศษ อนมความ

สำาคญยงอกหลายวาระ กลาวคอ ทรงเปนพระอภบาลในพระภกษพระบาทสมเดจพระเจาอยหว

รชกาลปจจบน เมอครงทรงพระผนวช เมอพ.ศ. ๒๔๙๙ พรอมทงทรงถวายความร ในพระธรรมวนย

ตลอดระยะเวลาแหงการทรงพระผนวช ทรงเปนพระราชกรรมวาจาจารย ในสมเดจพระบรมโอรสาธ-

ราช เจาฟามหาวชราลงกรณ สยามมกฎราชกมาร เมอครงทรงผนวชเปนพระภกษ เมอพ.ศ. ๒๕๒๑

เจาพระคณสมเดจพระญาณสงวร ไมเพยงสรางศาสนธรรม คอคำาสอนมอบไวเปนมรดก

ธรรมแกพทธศาสนกชนและแกโลกเทานน แตยงไดทรงสรางวตถธรรมอนนำาสขประโยชนสประชาชน

ทวไป มอบไวเปนมรดกของแผนดนเปนจำานวนมาก อาท วดญาณสงวราราม จ.ชลบร วดรชดาภเษก

จ.กาญจนบร วดวงพไทร จ.เพชรบร วดลานนาญาณสงวราราม จ.เชยงใหม พระบรมธาตเจดยศร

นครนทราสถตมหาสนตคร จ.เชยงราย โรงพยาบาลสมเดจพระปยมหาราชรมณยเขต จ.กาญจนบร

ตกสกลมหาสงฆปรณายก ในโรงพยาบาลและโรงเรยนในถนทรกนดาร ๑๙ แหง โรงพยาบาลสมเดจ

พระสงฆราช พระองคท ๑๙ ทามวง จ.กาญจนบร ตกวชรญาณวงศ โรงพยาบาลจฬาลงกรณ ตกวชร

ญาณสามคคพยาบาร โรงพยาบาลจฬาลงกรณ ตก ภปร โรงพยาบาลจฬาลงกรณ โรงเรยนสมเดจ

พระปยมหาราชรมณยเขต จ.กาญจนบร และวดไทยในตางประเทศอกหลายแหง

เจาพระคณสมเดจพระญาณสงวร ทรงดำารงตำาแหนงหนาทสำาคญทางการคณะสงฆ ใน

ดานตาง ๆ มาเปนลำาดบ เปนเหตใหทรงปฏบตพระกรณยกจเปนประโยชนตอพระศาสนา ประเทศชาต

และประชาชน เปนเอนกประการ นบไดวาทรงเปนพระมหาเถระททรงเพยบพรอมดวยอตตสมบตและ

ปรหตปฏบต และทรงเปนครฐานยบคคลของชาต ทงในดานพทธจกรและอาณาจกร

ซ

เจาพระคณสมเดจพระญาณสงวร ทรงเปนทเคารพสกการะตลอดไปถงพทธศาสนกชน

ในนานาประเทศ ดวยเหตน ทางรฐบาลสาธารณรฐแหงสหภาพเมยนมาร จงไดทลถวายตำาแหนง

อภธชมหารฐคร อนเปนสมณศกดสงสดแหงคณะสงฆเมยนมาร เมอ พ.ศ. ๒๕๓๔ และทประชม

ผนำาสงสดแหงพทธศาสนาโลก เมอ พ.ศ. ๒๕๕๕ ไดทลถวายตำาแหนง “ผนำาสงสดแหงพระพทธ

ศาสนาโลก”

ถง พ.ศ. ๒๕๔๓ พระสขภาพของเจาพระคณสมเดจพระญาณสงวร ถดถอยลง เนองจาก

ทรงเจรญพระชนมายมากขน ไมอำานวยใหทรงปฏบตพระศาสนกจตางๆ ไดโดยสะดวก จงเสดจเขา

ประทบรกษาพระองค ณ ตกวชรญาณ-สามคคพยาบาร โรงพยาบาลจฬาลงกรณ สภากาชาดไทย

เมอวนท ๒๐ กมภาพนธ พ.ศ. ๒๕๔๓ ในชวงแรกๆ ยงเสดจกลบไปประทบ ณ วดบวรนเวศวหาร

เปนระยะๆ ครงละ ๓-๔ วน และเสดจไปสดบพระปาตโมกข ณ พระอโบสถวดบวรนเวศวหาร ทก

วนธรรมสวนะเดอนเพญและเดอนดบ กระทงพระสขภาพไมอำานวย คณะแพทยผถวายการรกษา

พยาบาลจงกราบทลใหงดการเสดจไปสดบพระปาตโมกขดงกลาว ตงแต พ.ศ. ๒๕๕๐ เปนตนมา

ถงวนท ๑๓ ตลาคม พ.ศ. ๒๕๕๖ พระอาการประชวรโดยทวไปทรดลง คณะแพทยจงได

ถวายการผาตดพระอนตะ (ลำาไส) และพระอนตคณ (ลำาไสนอย) หลงการผาตด ทรงมพระอาการ

ทวไปเปนทพอใจของคณะแพทย ถงวนท ๒๑ ตลาคม พ.ศ. ๒๕๕๖ เรมมพระอาการความดนพระ

โลหตลดลง แตมการกระเตองขนเปนระยะ ๆ กระทงถงวนท ๒๔ ตลาคม พ.ศ. ๒๕๕๖ ความดน

พระโลหตลดลงถง ๒๐ และคงตวอยระยะหนง ถงเวลา ๑๙.๓๐ น. ความดนพระโลหตลงถง ๐ ใน

ทนททนใด

ฌ

คณะแพทยไดออกแถลงการณ ในเวลาตอมาวา เจาพระคณสมเดจพระญาณสงวร

สมเดจพระสงฆราช สกลมหาสงฆปรณายก สนพระชนมดวยการตดเชอในกระแสพระโลหต เมอ

วนท ๒๔ ตลาคม พ.ศ. ๒๕๕๖ เวลา ๑๙.๓๐ น. สรพระชนมายได ๑๐๐ พรรษากบ ๒๑ วน

ญ

รวมกนแชร วจนธรรมผาน social network

๑

พระพรหมมน (ผน สวโจ) และสมเดจพระญาณสงวร สมเดจพระสงฆราช สกลมหาสงฆปรณายก

ครงดำารงสมณศกดท พระธรรมวราภรณ เมอ พ.ศ. ๒๕๐๑

๒

เมอทรงดำารงสมณศกดท พระสาสนโสภณ หนาตำาหนกคอยทา ปราโมช วดบวรนเวศวหาร

๓

เสดจเยอน กรงโรม ประเทศอตาล เมอวนท ๔ สงหาคม พ.ศ. ๒๕๐๙

๔

ขณะทรงดำารงสมณศกดท พระสาสนโสภณ เสดจไปเปนประธานสงฆ ในพธเปดวดพทธปทป

กรงลอนดอน สหราชอาณาจกร ระหวางวนท ๒๕ กรกฎาคม - ๓ สงหาคม พ.ศ. ๒๕๐๙

๕

พระสาสนโสภณและพระเทพวราภรณ ณ สวนลำาธารทอง

เมอวนท ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๑๐

ธรรมเปนใหญนน กคอถอเอาความถกตอง

นนแหละเปนสำาคญ ไมถอเอาโลกเปนใหญไมถอเอาตนเปนใหญ

๖

เยยมอาพาธทานอาจารยขาว อนาลโย ณ วดถำ�กลองเพล จ.หนองบวลำาภ

เมอเดอน มนาคม พ.ศ. ๒๕๑๐

๗

ปฏบตกรรมฐาน ณ วดถำ�ข�ม จ.สกลนคร

ทรงเยยมพระอาจารยฝน อาจาโร และทรงรวมเสวยจงหนกบพระในวด

เมอวนท ๑๖ มนาคม พ.ศ. ๒๕๑๐

๘

เมอทรงดำารงสมณศกดท พระสาสนโสภณ ในการพระราชทานเพลงศพพระชนน

ณ เมรวดเทวสงฆาราม อ.เมอง จ.กาญจนบร

เมอวนท ๒๒ เมษายน พ.ศ. ๒๕๑๐

๙

พธอปสมบท ณ พระอโบสถวดบวรนเวศวหาร เมอวนท ๒๓ พฤษภาคม พ.ศ. ๒๕๑๐

๑๐

ทรงปฏสนถารกบบาทหลวง คราวเสดจทอดพระเนตรกจการพระศาสนา ณ นครซดนย

ประเทศออสเตรเลย ระหวางวนท ๒๑ ถง ๒๔ เมษายน พ.ศ. ๒๕๑๑

ธรรมะยงเปนเครองอบรมปญญา คอ รจกบาปบญคณโท

ใหรจกตนเอง ไมหลงตนลมตน เพราะมวเมาไป ในโลกย

สมบตตางๆ ตลอดถงใหมความรยงขนไปกวานน

๑๑

ฉายภาพรวมกบคณะบาทหลวงในการเสดจทอดพระเนตรกจการพระศาสนา

ณ นครซดนย ประเทศออสเตรเลย

ระหวางวนท ๒๑ ถง ๒๔ เมษายน พ.ศ. ๒๕๑๑

๑๒

เจาพระคณสมเดจฯ และพระธรรมวสทธมงคล (หลวงตามหาบว ญาณสมปนโน)

เมอเสดจไปประทบเจรญภาวนา ณ วดปาบานตาด อ.เมอง จ.อดรธาน

เมอเดอน มนาคม พ.ศ. ๒๕๑๓

๑๓

เสดจทอดพระเนตร Red Fort, Delhi ประเทศอนเดย เมอ พ.ศ. ๒๕๑๓

๑๔

เมอทรงดำารงสมณศกดท พระสาสนโสภณ ตอนรบองคทะไลลามะแหงธเบต

ณ พระอโบสถ วดบวรนเวศวหาร เมอวนท ๒๓ มกราคม พ.ศ. ๒๕๑๕

โดยปกตคนเรากมองไมเหนตนเอง ตอเมอได ก าพระธรรม

ทสองยอนเขามาหาตนเอง จงจกมองเหนตนเอง

เหมอนด าพยนตร เหนตวแสดงเปนคนรายคนดตางๆ

เมอนำาพระธรรมมาฉายดตนเองกจกเหนตนเองเปน เชนไร

๑๕

องคทะไลลามะ แหงธเบต เสดจเยอนประเทศไทย เปนครงท ๒

และเสดจเยอนวดบวรนเวศวหาร เมอวนท ๒๓ มกราคม พ.ศ. ๒๕๑๕

๑๖

ณ วดรชดาภเษก อ.บอพลอย จ.กาญจนบร เมอ พ.ศ. ๒๕๑๖

๑๗

ทรงเปนองคประธานฝายสงฆ ในงานทอดผาปาการศกษาใหโรงเรยนเศรษฐเสถยร

ณ อาคารเฉลมพระเกยรต ในพระราชปถมภ และทรงภาษามอวา “I Love You”

เมอวนท ๑๙ กนยายน พ.ศ. ๒๕๑๙

๑๘

เสดจรบบณฑบาต ท จ.กาฬสนธ เมอเดอน มถนายน พ.ศ. ๒๕๒๐

๑๙

เสดจปฏบตศาสนกจ ณ แกงสะพอ จ.อบลราชธาน

เมอเดอน มถนายน พ.ศ. ๒๕๒๐

๒๐

เสดจเยยมวดพระมหาธาตวรมหาวหาร จ.นครศรธรรมราช

เมอวนท ๒ มถนายน พ.ศ. ๒๕๒๑

กจรง กาล ายหนานน ยอมกลายเปน

ปจจบนกาลขนโดยลำาดบ

ความประพ ตด แมใหผลในกาล ายหนา

๒๑

ทรงประทานสงของแกชาวบานในระหวางทางเสดจไปปฎบตศาสนกจในภาคอสาน

เมอ พ.ศ. ๒๕๒๑

เมอเรามความเมตตาตอกน ยอมคดทจะเกอกลกนใหมความสข

ผดพลาดไปบางก ใหอ ยกน แตถาขาดเมตตาตอกนแลว

กจะมแตการทำาลาย จงควรจะมเมตตาตอกน เพอสงคมทเปนสข

๒๒

เสดจออกบณฑบาต ณ วดถำ�กลองเพล อ.เมอง จ.หนองบวลำาภ

เมอ พ.ศ. ๒๕๒๑

๒๓

เสดจเยยมวดถำ�ไตรรตน อ.ปากชอง จ.นครราชสมา

เมอ พ.ศ. ๒๕๒๑

ผทหวงไดรบไมตรจตจากผอน

โดยทตนไมมไมตรจตตอเขา

ไมตรจตหรอกลยาณมตรกไมมตว

๒๔

เสดจเยยมวดถำ�ไตรรตน อ. ปากชอง จ. นครราชสมา

เมอ พ.ศ. ๒๕๒๑

๒๕

เสดจเยยมวดถำ�ไตรรตน อ. ปากชอง จ. นครราชสมา

เมอ พ.ศ. ๒๕๒๑

๒๖

เสดจเยยมวดถำ�ไตรรตน อ. ปากชอง จ. นครราชสมา

เมอ พ.ศ. ๒๕๒๑

๒๗

เสดจเยอนภเขาไซปรส ประเทศแคนาดา

เมอวนท ๙ เมษายน พ.ศ. ๒๕๒๓

๒๘

เสดจเรอนตนไม โบลเดล (Bloedel Floral Conservatory)

เมอวนท ๙ เมษายน พ.ศ. ๒๕๒๓

๒๙

เสดจทอดพระเนตร อาคารรฐสภา (The Capitol Hill) วอชงตน ด.ซ. ประเทศสหรฐอเมรกา

เมอวนท ๑๑ เมษายน พ.ศ. ๒๕๒๓

๓๐

เสดจเยอน Swayambhu มหาสถป ณ กรงกาฐมาณฑ ประเทศเนปาล

เมอ พ.ศ. ๒๕๒๓

๓๑

เสดจดงานพระศาสนา สหรฐอเมรกา เมอ พ.ศ. ๒๕๒๓

ผทถอเอาในทางทจรต ถงจะรำารวยขนกเหมอนปลวกอวน

เพราะกดเสากดฝาเรอน ปลวกกดเรอนยงมากยงอวนขนเทาไร

เรอนก กลพงเขาไปเทานนจนอาจพงครนลง

ฉะนน ไมควรทำาตวเปน ปลวกอวน

๓๒

เสดจไปประชม The Fifth International Geeta Conference at Jodhpur, Rajasthan

ประเทศอนเดย เมอเดอน ธนวาคม พ.ศ. ๒๕๒๓

๓๓

เสดจไปประชม The Fifth International Geeta Conference at Jodhpur, Rajasthan

ประเทศอนเดย เมอเดอน ธนวาคม พ.ศ. ๒๕๒๓

๓๔

เรอนรบรองฉอม คณะเหลองรงษ วดบวรนเวศวหาร

เมอ พ.ศ. ๒๕๒๗

๓๕

ประทบหนากฏทประทบ เขาชโอน ณ วดญาณสงวราราม จ.ชลบร

เมอ พ.ศ. ๒๕๒๗

๓๖

ณ วดญาณสงวราราม จ.ชลบร เมอ พ.ศ. ๒๕๒๗

๓๗

เสดจทอดพระเนตรเสาศลาจารกพระเจาอโศกมหาราช ณ กรงกบลพสด ครงเยอนกรงกบลพสด

ประเทศเนปาล เมอวนท ๒๗ พฤศจกายน พ.ศ. ๒๕๒๘

๓๘

ทรงนำาสามเณรศากยกลบตรททรงใหการบรรพชา ๗๓ รป ออกบณฑบาต ณ เมองกรตปร ประเทศเนปาล

เมอวนท ๒๗ ตลาคม พ.ศ. ๒๕๒๘

๓๙

ทรงประทกษณเวยนเทยนทสวนลมพนวน ประเทศเนปาล

เมอวนท ๒๗ พฤศจกายน พ.ศ. ๒๕๒๘

ลหาน การรก าเปนนตย ผรก าได

ยอมเปนคนไมมเวรไมม ยกบผอน

๔๐

ฉายภาพรวมกบพระราชาคณะและกรรมการวดบวรนเวศวหาร

เมอ พ.ศ. ๒๕๒๘

๔๑

เสดจเยยมหลวงปแหวน สจณโณ วดดอยแมปง อ. พราว จ. เชยงใหม

เมอ พ.ศ. ๒๕๒๘

๔๒

เสดจไปในงานพธถวายสกการะแสดงมทตาจต การสถาปนาสมเดจพระญาณสงวร สมเดจพระสงฆราช

สกลมหาสงฆปรณายก ณ ศาลากลางจงหวดกาญจนบร เมอวนท ๓๑ พฤษภาคม พ.ศ. ๒๕๓๒

๔๓

ไปในงานพธถวายสกการะแสดงมทตาจต การสถาปนาสมเดจพระญาณสงวร สมเดจพระสงฆราช

สกลมหาสงฆปรณายก ณ ศาลากลางจงหวดกาญจนบร เมอวนท ๓๑ พฤษภาคม พ.ศ. ๒๕๓๒

๔๔

เสดจเยยมวดโพธเยน ตลาดลกแก ต.ดอนขมน อ.ทามะกา จ.กาญจนบร

เมอวนท ๓๑ พฤษภาคม พ.ศ. ๒๕๓๒

ผทมความพอแลว ยอมมความพอใจใน าวะ

และ านะของตน จนกระทงไมเหนความสำาคญ

ทจะตองนำาตนไปเปรยบกบผอน

๔๕

เสดจเยยมทานพทธทาส ณ สวนโมกขพลาราม จ. สราษฎรธาน

เมอวนท ๑๗ สงหาคม พ.ศ. ๒๕๓๒

๔๖

เมอครงเสดจเยยม ๔ จงหวด ชายแดนภาคใต

ระหวางวนท ๑๒ - ๑๔ กนยายน พ.ศ. ๒๕๓๒

คอแปรปรวนไปเปนธรรมดา

๔๗

เสดจไปถวายสกการะพระอฐ สมเดจพระมหาสมณเจา กรมพระปรมานชตชโนรส

ณ พระตำาหนก สมเดจพระมหาสมณเจา กรมพระปรมานชตชโนรส วดเชตพนวมลมงคลาราม

เมอ พรรษกาล พ.ศ. ๒๕๓๒

๔๘

ทรงรบบณฑบาต ณ พทธมณฑล เมอ พ.ศ. ๒๕๓๒

๔๙

ปฏบตศาสนกจ ณ สำานกสงฆดอยปย จ.เชยงใหม

เมอวนท ๒๐ มนาคม พ.ศ. ๒๕๓๓

๕๐

ทรงปลกตนกฤษณา ณ วดญาณสงวราราม จ. ชลบร

เมอวนท ๖ กรกฎาคม พ.ศ. ๒๕๓๓

ลแมจะมขอบญญตนอยหรอมากอยางไร

แตกมลก ณะเดยวคอความปกต

อนหมายถงปกตกาย ปกตวาจา ปกตใจ

๕๑

ประทบหนาตำาหนกทประทบ ณ พระตำาหนกวดญาณสงวราราม จ. ชลบร

เมอวนท ๖ กรกฎาคม พ.ศ. ๒๕๓๓

๕๒

เสดจลง ณ พระอโบสถ วดบวรนเวศวหาร ทรงอปสมบทนาคเขาพรรษา

เมอวนท ๖ กรกฎาคม พ.ศ. ๒๕๓๓ เวลา ๑๓.๐๐ น.

เมอบวชพรอมทงกายทง ใจแลว กจะเปนการบญ เปนการ

ก ลอยางสง เปนบญกคอเปนเครองชำาระความชว เปนก ล

ก คอเปนกจของคนฉลาดชำาระความชวของเราเอง

๕๓

ไปอบรมนวกภกษ ณ วดญาณสงวราราม จ. ชลบร

เมอวนท ๑๓ สงหาคม พ.ศ. ๒๕๓๓

ไมวาจะมอารมณ โล หรอโกรธ หรอหลง กตาม

หากเพงดใจตนเองใหเหนอารมณนนแลว อารมณนน

จะหมดไป ไดความสขมาแทนท ทำาให ม ใจ สบาย

๕๔

ไปปฏบตศาสนกจ ณ วดญาณสงวราราม จ.ชลบร

เมอวนท ๑๓ สงหาคม พ.ศ. ๒๕๓๓

๕๕

ปฏบตศาสนกจ ณ วดญาณสงวราราม จ.ชลบร

เมอวนท ๑๓ สงหาคม พ.ศ. ๒๕๓๓

เมตตา กคอความรกใครปรารถนา

ใหเปนสข การแผเมตตานน

กแผไปดวยจตนเอง

๕๖

ปฏบตศาสนกจ ณ วดญาณสงวราราม จ.ชลบร

เมอวนท ๑๓ สงหาคม พ.ศ. ๒๕๓๓

๕๗

ทรงงาน สถานทสรางศาลาเขาชโอน วดญาณสงวราราม จ. ชลบร

เมอวนท ๕ ตลาคม พ.ศ. ๒๕๓๓

๕๘

เสดจตรวจงาน ณ วดญาณสงวราราม จ.ชลบร

เมอวนท ๖ ตลาคม พ.ศ. ๒๕๓๓

๕๙

เสดจในการพระราชทานผาพระกฐน วดลานนาญาณสงวราราม อ. จอมทอง จ. เชยงใหม

เมอวนท ๑๓ ตลาคม พ.ศ. ๒๕๓๓

ถาจะเกดความอยาก ความโกรธ ความเกลยด ใน

อนทจะทำาลายขวตรางกาย ก ใหทำาลายความอยาก

ความโกรธ ความเกลยด นนแหละเสย

พระพทธเจา

ตรส หามม ให

ทำาลายชวต

รางกาย

๖๐

ทรงลงอกขระแผนทอง เงน นาก เพอนำาไปหลอพระหลวงปไตฮง ประจำาป พ.ศ. ๒๕๓๓

ขอใหสวนทลวงไปแลว กปลอยใหลวงไปเสยท จะดหรอ

เสยกลวงไปแลว ปวยการเกบมาคดใหเปนทกข

ควรคดปจจบนทกำาลงเผชญกบอนาคต

ทกำาลงจะเผชญตอไป เพอทำาใหเกดผลดทสด

๖๑

ทรงประพรมนำ�พระพทธมนตแกพทธศาสนกชน ในบรเวณหนาคณะเหลองรงษ วดบวรนเวศวหาร

เมอ พ.ศ. ๒๕๓๓

๖๒

ทรงงานในตำาหนกคอยทา ปราโมช

เมอ พ.ศ. ๒๕๓๓

๖๓

หนาคณะเหลองรงษ วดบวรนเวศวหาร

ราว พ.ศ. ๒๕๓๓

ถารจกมองดความเปนไปตางๆของตน

ในทางทนาหวเราะเสยบาง กนาจะมทกขนอยลง

แตการมองดคนอนนน สมองดตนเองไมได

๖๔

ทรงรบผมาเขาเฝา ณ ตำาหนกคอยทา ปราโมช

เมอ พ.ศ. ๒๕๓๓

๖๕

พลเอก ชาตชาย ชณหะวณ นายกรฐมนตรในนามหวหนาคณะรฐบาล ถวายกปปยภณฑ

จำานวน ๒๐ ลานบาทแกคณะสงฆไทย ณ ทประชมมหาเถรสมาคม

เมอวนท ๒๐ กมภาพนธ พ.ศ. ๒๕๓๔

ผลจาก ลทเกดจากเมตตาน

กคอความสขความเจรญของ

บคคลผรบเมตตา

๖๖

เสดจกลบตำาหนกทประทบ ณ วดญาณสงวราราม จ. ชลบร

เมอวนท ๒๗ มนาคม พ.ศ. ๒๕๓๔

๖๗

ทรงรบนำ�สรงสงกรานต ณ วดญาณสงวราราม จ.ชลบร

เมอวนท ๑๓ เมษายน พ.ศ. ๒๕๓๔

๖๘

ณ ตำาหนกคอยทา ปราโมช เมอ พ.ศ. ๒๕๓๕

๖๙

ทรงถวายการตอนรบ องคทะไลลามะ ทพระอโบสถวดบวรนเวศวหาร

ในคราวเสดจมาเยอนประเทศไทย และประทบแรมทวดบวรนเวศวหาร

เมอวนท ๑๖ กมภาพนธ พ.ศ. ๒๕๓๖

๗๐

เสดจในการพระราชทานเพลงศพหลวงปสม พทธาจาโร

เมอวนท ๒๒ กมภาพนธ พ.ศ. ๒๕๓๖

ทกๆอยางมกาลเวลา แมตวโลกเอง ตลอดถงดวงอาทตย

ดวงจนทร เปนตน กมกาลเวลาของตน คอ

ตองเปลยนแปลงอยเรอย จนตองดบสญในทสด

๗๑

เสดจประทบเฮลคอปเตอรตรวจงานสำานกสงฆสนตครญาณสงวราราม จ.เชยงราย

เมอวนท ๒๓ กมภาพนธ พ.ศ. ๒๕๓๖

๗๒

ทรงเสดจรอบสำานกสงฆดอยปย จ. เชยงใหม

เมอวนท ๒๔ กมภาพนธ พ.ศ. ๒๕๓๖

๗๓

เรอนรบรองฉอม คณะเหลองรงษ เดอน มนาคม พ.ศ. ๒๕๓๖

๗๔

เสดจทอดพระเนตรจตรสเทยนอนเหมน จากมหาศาลาประชาคม

กรงปกกง สาธารณรฐประชาชนจน

เมอวนท ๒๑ มถนายน พ.ศ. ๒๕๓๖

๗๕

เสดจเยยมทเกบศพเหมาเจอตง กรงปกกง สาธารณรฐประชาชนจน

เมอวนท ๒๒ มถนายน พ.ศ. ๒๕๓๖

๗๖

เสดจเยยมกำาแพงเมองจน ณ กรงปกกง สาธารณรฐประชาชนจน

เมอวนท ๒๓ มถนายน พ.ศ. ๒๕๓๖

๗๗

เสดจไปยงสถานเอกอครราชทตไทย ณ กรงปกกง สาธารณรฐประชาชนจน

เมอวนท ๒๓ มถนายน พ.ศ. ๒๕๓๖

ยอมเปนผทมจตหลดพนจากความเหนแกตว ยอมบำาเพญความด

เพอความด ม ใชเพอผลตอบแทนใดๆ เปน สำาคญ

ผทำาความด

๗๘

เสดจเยอนกำาแพงเมองจน กรงปกกง สาธารณรฐประชาชนจน

เมอวนท ๒๓ มถนายน พ.ศ. ๒๕๓๖

๗๙

เสดจเยอน สวนหวชงฉอ เมองสานซ คราวเสดจปฏบตศาสนกจ ณ สาธารณรฐประชาชนจน

เมอวนท ๒๗ มถนายน พ.ศ. ๒๕๓๖

๘๐

ทรงพกนจนลงในสมดเยยม สวนหวฉนชอ เมองสานซ คราวเสดจปฏบตศาสนกจ ณ สาธารณรฐประชาชนจน

เมอวนท ๒๗ มถนายน พ.ศ. ๒๕๓๖

๘๑

ลงพระนามในสมดเยยม โรงแรม Grand New World Hotel นครซอาน สาธารณรฐประชาชนจน

เมอวนท ๒๘ มถนายน พ.ศ. ๒๕๓๖

แมตกตากยงตองประด ตามเหตผล

ถาเปนคนโดยไมมเหตผล กสเปนตกตากได

๘๒

เสดจเยอนวดหวฉนชอ คนหมง มณฑลยนนาน สาธารณรฐประชาชนจน

เมอวนท ๒๙ มถนายน พ.ศ. ๒๕๓๖

๘๓

ณ ปาหน มณฑลยนนาน สาธารณรฐประชาชนจน

เมอวนท ๑ กรกฎาคม พ.ศ. ๒๕๓๖

๘๔

คราวพระราชพธพระราชทานผาพระกฐน ณ วดบวรนเวศวหาร

เมอวนท ๒๗ ตลาคม พ.ศ. ๒๕๓๗

๘๕

เสดจนมสการพระปฐมเจดย จ.นครปฐม

เมอวนท ๒๙ พฤศจกายน พ.ศ. ๒๕๓๗

ความสขทเกดจาก

ความบรสทธ ใจ

เพราะการทำาบญคอ

ความด โดยตรง

มงชำาระฟอกลาง

จตใจใหบรสทธ

๘๖

เสดจประทกษณเวยนเทยนพระปฐมเจดย จ.นครปฐม

เมอวนท ๒๙ พฤศจกายน พ.ศ. ๒๕๓๗

การป บตทำาจตใจของตนใหมนคงดงน เปนการสรางความด

ใหแก จตใจ เปนตวความดทเปนแกนแทของความดทงหลาย

ซงจะปองกนความทกขกระทบกระเทอนใจไดทกอยาง

๘๗

ณ สำานกสงฆดอยปย ต.สเทพ อ.เมอง จ.เชยงใหม

เมอวนท ๒๓ มนาคม พ.ศ. ๒๕๓๘

โลกแหงสวรรคหรอโลกแหงนรก

เหนกนดวยตาธรรมดานเอง คอในท ใดไมเบยดเบยนกน

ชวยเหลอกน กอยดวยกนอยางมความสข

กเรยกวา เปนโลกสวรรค

๘๘

ทรงลงพระนามในสมดเยยมเมอคราวเสดจไปพพธภณฑสถานจงหวดกำาแพงเพชร เฉลมพระเกยรต

เมอวนท ๒๓ ธนวาคม พ.ศ. ๒๕๓๙

๘๙

เสดจตรวจดการกอสรางวดสนตครญาณสงวราราม ดอยแมสลอง ดอยตง จ.เชยงราย

เมอ พ.ศ. ๒๕๓๙

๙๐

เสดจไปปฏบตศาสนกจ ออกบณฑบาต ท จ.พระนครศรอยธยา

เมอวนท ๑๖ พฤศจกายน พ.ศ. ๒๕๔๐

๙๑

เสดจประทานสญญาบตรพดยศแกพระสงฆาธการ ณ วดไผลอม ต.จนทนมต อ.เมอง จ.จนทบร

เมอวนท ๑๒ กมภาพนธ พ.ศ. ๒๕๔๑

าสนาทดยอมแสดงคำาสงสอน

ใหรผดโดยความเปนผด ใหรถกโดยความเปนถก

๙๒

ณ สำานกสงฆดอยปย ต.สเทพ อ.เมอง จ.เชยงใหม

เมอเดอน มนาคม พ.ศ. ๒๕๔๑

๙๓

ประทานพรแกพทธบรษททมาเขาเฝา ณ สำานกสงฆดอยปย

ครงเสดจไปประกอบศาสนกจทสำานกสงฆดอยปย จ.เชยงใหม

เมอเดอน มนาคม พ.ศ. ๒๕๔๑

๙๔

สมเดจพระสงฆราช กำาลงมปฏสนถารกบ องคทะไลลามะ ท Nenbutsushu Toriimoto Guesthouse

ณ เมองเกยวโต ประเทศญปน

เมอวนท ๕ เมษายน พ.ศ. ๒๕๔๑

๙๕

เสดจเยยมวด Todaiji เมองนารา และทรงเลยงกวางทประต Nandaimon Gate ประเทศญปน

เมอวนท ๗ เมษายน พ.ศ ๒๕๔๑

กรณาน พงอบรมใหม ในจต วธอบรมคอระวงใจไม ใหคด

เบยดเบยนใคร และหดใจคดวา เมอตนเองมทกข ตองการ

ความชวยเหลอฉนใด ผอนสตวอนกฉนนน

๙๖

ทรงลงอกขระในพธเททอง เมอ พ.ศ. ๒๕๔๑

คนท ใจคอ

กวางขวาง

โอบออมอาร

ตอผอน

แมจนทรพย

กไมจนใจ

เพราะไมจน

พวกพอง

และอยเปนสข

ปลอดโปรง

๙๗

เสดจเยยมหมบานอนรกษวฒนธรรมชาวเขามง ดอยปย จ.เชยงใหม

เมอวนท ๒๙ มกราคม พ.ศ. ๒๕๔๒

๙๘

ทรงเจมเครองบน Airbus 330-300 สนามบนดอนเมอง กรงเทพฯ

เมอวนท ๑๑ กมภาพนธ พ.ศ. ๒๕๔๒

หรอคนดมปญญา ยอมกลา ยอมพรอม

ทจะรบความยากทงหลาย เพยงเพอได

มโอกาสฝกตน

บณฑต

๙๙

พระธรรมวสทธมงคล เยยมพระอาการ เจาพระคณสมเดจพระสงฆราช

ณ อาคารวชรญาณ-สามคคพยาบาร ชน ๖ โรงพยาบาลจฬาลงกรณ

เมอวนท ๒๑ เมษายน พ.ศ. ๒๕๕๐

๑๐๐

สมเดจพระญาณสงวร สมเดจพระสงฆราช สกลมหาสงฆปรณายก (เจรญ สวฑฒนมหาเถร)

สนพระชนม เมอวนพฤหสบดท ๒๔ ตลาคม พ.ศ. ๒๕๕๖ เวลา ๑๙.๓๐ น. ณ ตกวชรญาณ-สามคคพยาบาร

โรงพยาบาลจฬาลงกรณ สภากาชาดไทย สรพระชนมาย ๑๐๐ พรรษา ๒๑ วน

ขอนอบนอมถวายกศลแทบพระบาท

สมเดจพระญาณสงวร

สมเดจพระสงฆราช สกลมหาสงฆปรณายก

ดวยความซาบซงประทบใจ ในพระจรยวตร ในความสะอาดบรสทธ

อนเปนแบบอยางทเลศแกการประพฤตปฏบต