Post on 17-Oct-2020
Innovation AcceleratorStedelijk elektrisch busvervoer
#STEVINNOVATIONhttp://innovation.stevin.comUitwerking en achtergrond informatie visual
Innovation Accelerator: Stedelijk elektrisch busvervoer
Innovation Accelerator: Stedelijk elektrisch busvervoer
Er worden 5 voornaamste onzekerheden gezien
om tot elektrisch busvervoer te komen in 2025
Bron: Innovation Accelerator, Stevin analyse
De vijf voornaamste onzekerheden:
Regiehouder-
schap
Concessie-
duur
Laad-
strategie
Eigendom
laadinfra
Type dienst-
verlening
Innovation Accelerator: Stedelijk elektrisch busvervoer
De belangrijkste stakeholders in de transitie
hebben verschillende belangen en uitdagingen
Vervoerregio
Gemeente/Provincie
Laadinfra partij
Bus OEM
Netbeheerder
Vervoerder
Beleidsmaker
Innovation Accelerator: Stedelijk elektrisch busvervoer
De conclusies uit de Innovation Accelerator zijn:
Laadstrategie – Zonder intensieve samenwerking tussen de deelnemers ontstaat geen laadstrategie en blijft onduidelijk wie eigenaar van de laadinfra moet zijn. Hierdoor worden de
ambities 2025 steeds moeilijker te realiseren.
Concessie – De huidige concessies sluiten nog onvoldoende aan op ontwikkelingen rondom Zero Emission busvervoer, waardoor invloed en kennis van belanghebbenden niet benut
worden.
Regiehouder – De beleidsmakers moeten regiehouder van de transitie worden om overkoepelende besluiten te nemen. Dit is tempo-bepalend voor de transitie.
Netwerk – Om tot de maatschappelijk optimale oplossing te komen is de kennis van de netbeheerder cruciaal.
Innovation Accelerator: Stedelijk elektrisch busvervoer
De acties die we moeten ondernemen:
Laadstrategie – Beleidsmakers, netbeheerder en vervoerder stellen per stad op welke laadstrategie het beste bij de stad van de toekomst past, tegen de laagst maatschappelijke
kosten.
Concessie – De vervoerregio’s passen de huidige aanbestedingen aan naar functionele aanbestedingen, om ruimte te laten voor innovatie, samenwerking en technologische
ontwikkelingen.
Regiehouder – Samen vullen we in hoe de rol van beleidsmaker als regiehouder in de transitie er uit ziet..
Netwerk – De beleidsmakers moeten de eigenaar van de benodigde laadinfrastructuur beleggen bij de partij die optimaal gebruikt maakt van de mogelijkheden.
Innovation Accelerator: Stedelijk elektrisch busvervoer
Opstellen masterplan voor de laadstrategie van de
stad van de toekomst
• Stevin ondersteunt de gemeente en vervoerregio met
het ontwikkelen van een masterplan in samenwerking
met de netbeheerder en vervoerders.
• Samen bepalen wat de optimale laadstrategie is tegen
minimale maatschappelijke kosten.
Vervoerregio
Gemeente/Provincie
Netbeheerder
Vervoerder
Openbare ruimte
Vervoersstromen
Netcapaciteit
Trends & ontwikkelingen
Wegennet
Innovation Accelerator: Stedelijk elektrisch busvervoer
Functioneel aanbesteden van de concessie met
ruimte voor innovatie
• Stevin adviseert in het opstellen van een
toekomstbestendige aanbesteding
• Systems Engineering biedt ruimte voor
innovatie en flexibele interpretatie van de
concessie.
• Wij begeleiden de stakeholderanalyse,
klanteis gesprekken, functionele analyse en
systeemspecificatie.
Bron: Stevin V-model Systems Engineering
Innovation Accelerator: Stedelijk elektrisch busvervoer
Eigenaarschap van de laadinfra beleggen bij partij
die optimaal gebruik maakt van mogelijkheden
• Stevin helpt de gemeente en vervoerregio hoe het eigenaarschap
belegd moet worden
• Wij onderzoeken de mogelijke scenario’s en adviseren op basis
van:
– Multimodaal gebruik van laadinfrastructuur
– Optimaal gebruik van bestaande energie infrastructuur
– Mogelijkheden tot smart grids
– Effectieve smart charging strategie
– …
• Samen kiezen we de constructie die zorgt voor bruikbare
technologische toepassingen tegen minimale maatschappelijke
kosten.
Innovation Accelerator: Stedelijk elektrisch busvervoer
In beheer nemen van elektrische bus en laadinfra
• Nieuwe assets zorgen voor veranderingen in
techniek en organisatie bij vervoerders.
• Stevin bereidt uw organisatie voor op het
beheer van de elektrische bus en
laadinfrastructuur.
• Samen met de technisch specialisten,
leveranciers en aannemers zorgt Stevin voor
de juiste invulling van de volledige Plan Do
Check Act cyclus van de asset. Technische
invulling en het gereed maken van de
organisatie.
Bron: Stevin way of working in beheer name
Innovation Accelerator: Stedelijk elektrisch busvervoer
Stevin Technology Consultants
Betekenis geven aan
nieuwe
ontwikkelingen
Smart grids
Vrijheid om je te ontwikkelen
tot wie je bent
Stevige
Stevinner
Fun to work
(with)
Successen én
teleurstellingen vieren
Blijvende impact voor de
klant
Stakeholder
onderzoek
Verbinding en
oprechte
interesse
Klanten connecten aan
klanten
Oplossingen die het verschil
maken
Conditiemeter
Stevin ontwikkelt technisch talent om prestaties van de publieke infrastructuur toekomstbestendig te verbeteren
Appendix
Innovation Accelerator: Stedelijk elektrisch busvervoer
IntroductieOp 2 november organiseerde Stevin Technology Consultants de Innovation Accelerator. Samen met alle
partijen die een rol gaan spelen in de transitie naar elektrisch openbaar busvervoer, werd tijdens deze dag
naar oplossingen gezocht om deze transitie in alle grote steden in Nederland te realiseren.
Het tijdsbestek waarin deze transitie plaats moet vinden is echter kort; binnen 10 jaar moeten type
technologie, ruimtelijke vraagstukken, beleid, kosten- en batenverdeling maar ook onze infrastructuur hierop
zijn aangepast. Alleen acteren werkt niet. Deze uitdaging vraagt om samenwerking en het over de grenzen
van de eigen organisaties heen kijken.
Een uitdaging die integraal benaderd moet worden, verschillende partijen die moeten samenwerken en een
naderende deadline: drie ingrediënten die bij uitstek vragen om een pressure cooker. De Innovation
Accelerator is uitgevoerd volgens dit format. Diverse deelnemers kwamen in kort tijdsbestek en onder druk tot
een oplossing van de stedelijk elektrische bus uitdaging.
Dit document bevat de uitwerking van de Innovation Accelerator en kan gebruikt worden voor meer
achtergrond informatie naast de visuele uitwerking.
Innovation Accelerator: Stedelijk elektrisch busvervoer
Inhoudsopgave
• Discussie & aanbevelingen
• Appendix: uitwerking Innovation Accelerator
– Aanleiding
– Trends en ontwikkelingen
– Rollen en verantwoordelijkheden
– Onzekerheden
Innovation Accelerator: Stedelijk elektrisch busvervoer
Sinds 2012 zijn al meerdere bestuursakkoorden
ondertekend voor Zero Emissie busvervoer
Samenvattend zeggen al deze akkoorden:
12025: zijn alle nieuwe bussen vrij van schadelijke
uitlaatgassen
2030: alle bussen vrij van schadelijke
uitlaatgassen
Alle benodigde energie voor vervoer zo veel
mogelijk duurzaam opgewekt3
2
Innovation Accelerator: Stedelijk elektrisch busvervoer
Om deze doelstellingen te behalen dienen er nog
grote stappen gemaakt te worden
Bron: https://www.nrc.nl/nieuws/2016/10/17/de-schone-bus-komt-er-aan-4858046-a1527010
• Bij alle vervoerders is nog een
laag aandeel elektrische bussen
te zien
• Bij de stedelijke vervoerders zijn
er zelfs in 2017 geen elektrische
bussen toegevoegd
• Om de gehele vloot in 2030 vrij
van schadelijke uitlaatgassen te
krijgen, zijn nog grote stappen
nodig
Innovation Accelerator: Stedelijk elektrisch busvervoer
Aflopende concessies in de aankomende jaren
geven een kans om de doelstellingen te halen
http://wiki.ovinnederland.nl/wiki/Concessietabel
Amsterdam, Utrecht Rotterdam en Den Haag hebben allemaal te maken met aflopende concessies binnen drie jaar.
Zij zullen met een plan moeten komen om naar Zero Emissie in 2025 te komen.
http://wiki.ovinnederland.nl/wiki/Concessietabel
Innovation Accelerator: Stedelijk elektrisch busvervoer
Stevin heeft daarom besloten een Innovation
Accelerator te organiseren
De deelnemende organisaties van donderdag 2 december waren:
Innovation Accelerator: Stedelijk elektrisch busvervoer
Het doel van de Innovation Accelerator was
eenduidig
Beantwoorden van de vraag:
‘Hoe komen we tot een ideale samenwerking
om de transitie te maken naar stedelijk
elektrisch (bus-)vervoer in 2025?’
Innovation Accelerator: Stedelijk elektrisch busvervoer
Deze vraag werd beantwoord in 3 rondes
1. Vision Cover Story
Hoe ziet het elektrische
busmagazine van 2050 eruit?
3. Scenario analyse
Wat zijn de grootste onzekerheden
met de hoogste impact?
Welke scenario’s volgen hieruit?
2. Brainwriting
Welke rol pak jij tijdens deze
transitie?
Welke rol zou je buurman moeten
pakken?
Trends & Ontwikkelingen Rollen & Verantwoordelijkheden Onzekerheden
Innovation Accelerator: Stedelijk elektrisch busvervoer
Inhoudsopgave
• Discussie & aanbevelingen
• Appendix: uitwerking Innovation Accelerator
– Aanleiding
– Trends en ontwikkelingen
– Rollen en verantwoordelijkheden
– Onzekerheden
Innovation Accelerator: Stedelijk elektrisch busvervoer
In 2050 zijn er 6 trends die impact hebben op de
stedelijke ontwikkeling en elektrische mobiliteit
Bron: Innovation Accelerator
Overschot lokale duurzame energieIn 2050 wordt decentraal energie opgewekt uit
duurzame bronnen. De energiebehoefte wordt
hiermee ruimschoots ingevuld.
Verstedelijking en toename mobiliteitIn 2050 zal 60% van alle Nederlanders in de
stad wonen. Steden worden groter, waardoor
de mobiliteits-wens gegroeid is.
Reizen wordt meer dan verplaatsenTijd van transport wordt geminimaliseerd of
effectiever benut. Comfort, mogelijkheid tot
werken en sneller reizen zijn speerpunten.
Ondergronds en door de luchtIn de lucht komt er meer transport van mensen
en goederen. Ondergronds een toename van
transport van mensen en voertuigen.
Voertuigen rijden autonoomBesturen van voertuigen is verleden tijd. Dit
draagt bij aan veiligheid, effectiviteit en
efficiëntie van vervoer.
Mobility as a Service door inzichtenDigitalisering zorgt voor inzichten in behoefte
aan mobiliteit. De dienstregeling is verleden tijd
en MaaS is de standaard.
Innovation Accelerator: Stedelijk elektrisch busvervoer
Inhoudsopgave
• Discussie & aanbevelingen
• Appendix: uitwerking Innovation Accelerator
– Aanleiding
– Trends en ontwikkelingen
– Rollen en verantwoordelijkheden
– Onzekerheden
Innovation Accelerator: Stedelijk elektrisch busvervoer
De belangrijkste stakeholders in de transitie
hebben verschillende belangen en uitdagingen
Vervoerregio
Gemeente/Provincie
Laadinfra partij
Bus OEM
Netbeheerder
Vervoerder
Beleidsmaker
Innovation Accelerator: Stedelijk elektrisch busvervoer
Beleidsmakers zien zichzelf als aanjager, terwijl
andere partijen ze als eigenaar en regiehouder zien
Bron: Innovation Accelerator
Rol volgens andere partijen
• Hebben van eigendom over
laadinfrastructuren
• Houden van regie over realisatie
• Aanwijzen laadlocaties n.a.v. analyse
• Maken keuzes voor laadprotocollen
• Stimuleren van samenwerking en
innovatie
Rol volgens beleidsmakers
• Aanjagen van zero-emissie mobiliteit
• Verbinden van de verschillende
partijen
• Delen van kennis, zowel intern als
extern
• Scheppen van kaders voor
beschikbare ruimte
Beleidsmakers
• De beleidsmakers zijn gemeenten, provincies en vervoerregio’s
• Deze partijen vertegenwoordigen en waarborgen het politieke belang binnen het systeem
• Daarnaast zijn ze verantwoordelijk voor het ruimtelijk gebruik en ordening van de regio
Observaties
• Beide visies zien een sturende
rol weggelegd voor beleids-
makers
• Andere partijen verwachten een
rol als regiehouder, terwijl
beleidsmakers zichzelf als
aanjager zien
Innovation Accelerator: Stedelijk elektrisch busvervoer
De vervoerders moeten eigenaarschap nemen van
het systeem met een toekomstgerichte visie
Bron: Innovation Accelerator
Rol volgens andere partijen
• Ontwikkelen van toekomst visie
• Uitvoeren van testen op het systeem
• Komen tot standaarden
• Delen van kennis
• Multimodaal exploiteren op maat
Rol volgens vervoerders
• Bedenken en uitvoeren innovaties
• Realiseren van de exploitatie en
uitvoeren van de concessie
• Schetsen van reëel pad van invoering
• Organiseren smart grids
• Delen van infrastructuur
Vervoerders
• De vervoerders zijn de houders van de regionale consessies voor vervoer
• Dit vervoer wordt uitgevoerd d.m.v. trams, metro en bussen
• Onder de vervoerders vallen zowel regionale als meer commerciële partijen
Observaties
• Beide kanten voorzien een rol
met veel eigenaarschap
• Vanuit de andere partijen wordt
een toekomstgerichte visie
verlangd
Innovation Accelerator: Stedelijk elektrisch busvervoer
Netbeheerders realiseren transport en geven
advies, terwijl anderen een bepalende rol wensen
Bron: Innovation Accelerator
Rol volgens andere partijen
• Ondersteunen van transitie naar
zelfvoorzienende energie
• Mede bepalen van laadlocaties
• Creëren duidelijke visie voor de
toekomst
Rol volgens netbeheerders
• Tijdig aansluiten van partijen
• Transporteren van elektriciteit naar
laadinfrastructuur
• Geven van advies over
maatschappelijk gunstige oplossing
• Adviseren van gemeenten over
ligging infra
Netbeheerders
• Verantwoordelijke partijen voor het transport van elektriciteit en gas binnen Nederland
• Deze partijen hebben plicht tot aansluiting voor gas en elektriciteit
• Worden streng gereguleerd vanuit de ACM, vanwege hun natuurlijke monopolyen
Observaties
• Volgens beide visies moeten
netbeheerders voldoen aan hun
kerntaken
• Netbeheerders beogen een
adviserende rol, terwijl andere
partijen een meer bepalende rol
voor hen zien weggelegd
Innovation Accelerator: Stedelijk elektrisch busvervoer
De laadinfra-partijen moeten bewegen van eigen
oplossingen naar standaardisatie
Bron: Innovation Accelerator
Rol volgens andere partijen
• Standaardiseren van oplossingen
• Geven van proactief inzicht in opties
en business case
• Delen van kennis met andere partijen
• Ontwikkelen van smart charge
technieken
Rol volgens laadinfra partijen
• Testen, ontwikkelen en plaatsen van
laadinfra
• Gebruiken van bestaande assets op
een slimme manier
• Inzetten ervaringen uit andere
mobiliteitsoplossingen
Laadinfra partijen
• De laadinfra partijen realiseren en onderhouden de infrastructuur voor het laden van voertuigen
• De markt van laadinfra is nog sterk gefragmenteerd en bevat vele verschillende partijen
• Op dit moment is de laadinfra een onderdeel van de concessies van vervoerders
Observaties
• Er wordt voor de laadinfra
partijen een sterke technische
rol gezien
• Waar laadinfra partijen zich
lijken te richten op individuele
oplossingen, verwachten andere
partijen een standaardisatieslag
Innovation Accelerator: Stedelijk elektrisch busvervoer
Bus OEM’s kunnen zich meer richten op vervoer
as a service in plaats van productie van bussen
Bron: Innovation Accelerator
Rol volgens andere partijen
• Inzetten van laadinfra in openbare
ruimte
• Inzetten op “the last mile”
• Samen werken met andere partijen
voor integrale oplossingen
• Delen van kennis
Rol volgens bus OEM’s
• Leveren van emissievrij systeem
• Managen risico van de transitie
• Opstellen generieke laadprotocollen
• Ontwikkelen van diensten
Bus OEM’s
• De bus OEM’s zijn de partijen die de bussen produceren
• Bussen worden bij de bus OEM’s besteld door de vervoerders
• Naast elektrische bussen worden meestal ook bussen voor fossiele brandstof gemaakt
Observaties
• De bus OEM’s richten zich nog
voornamelijk op het individueel
produceren van bussen
• Andere partijen verwachten
samenwerking tot vervoer as a
service oplossingen
Innovation Accelerator: Stedelijk elektrisch busvervoer
Inhoudsopgave
• Discussie & aanbevelingen
• Appendix: uitwerking Innovation Accelerator
– Aanleiding
– Trends en ontwikkelingen
– Rollen en verantwoordelijkheden
– Onzekerheden
Innovation Accelerator: Stedelijk elektrisch busvervoer
Er worden 5 voornaamste onzekerheden gezien
om tot elektrisch busvervoer te komen in 2025
Bron: Innovation Accelerator, Stevin analyse
De vijf voornaamste onzekerheden:
Regiehouder-
schap
Concessie-
duur
Laad-
strategie
Eigendom
laadinfra
Type dienst-
verlening
Innovation Accelerator: Stedelijk elektrisch busvervoer
De regiehouderschap zal naar verwachting bij de
vervoerregio’s komen te liggen
Bron: Innovation Accelerator, Stevin analyse
Beschrijving
• Alle partijen vinden momenteel dat het onduidelijk is wie de regie heeft in de transitie
naar elektrisch busvervoer.
Oplossingsrichtingen
• Alle betrokken partijen zien de vervoerregio’s als regievoerder.
• De rol van de vervoerregio verschuift hiermee van aanjager naar bepaler
Onzekerheid
• Hoe ziet de rol van een overheidspartij als regiehouder er uit?
• Wanneer is de rol van een overheidspartij als regiehouder gerechtvaardigd?
Regiehouder-
schap
Innovation Accelerator: Stedelijk elektrisch busvervoer
De dienstverlening zal verschuiven naar maatwerk
Bron: Innovation Accelerator, Stevin analyse
Beschrijving
• Alle partijen zien dat de inrichting van de dienstregeling een hoge mate van invloed
heeft op de te kiezen oplossing voor de introductie van elektrisch busvervoer.
Oplossingsrichtingen
• Alle betrokken partijen erkennen dat maatwerk de nieuwe standaard in het OV
landschap wordt.
• Alle partijen geven aan dat hier in de concessie rekening mee gehouden moet
worden.
Onzekerheid
• Hoe verwerken we maatwerk in de concessies van de toekomst?
Type dienst-
verlening
Innovation Accelerator: Stedelijk elektrisch busvervoer
De voorkeur gaat uit naar een concessieduur die
aansluit bij de specifieke afschrijvingstermijnen
Bron: Innovation Accelerator, Stevin analyse
Beschrijving
• Alle partijen zien dat de concessieduur niet langer gebaseerd moet zijn op de
afschrijftermijn van dieselbussen.
Oplossingsrichtingen
• De concessieduur moet rekening houden met de investering van laadinfrastructuur
• De concessie voor laadinfra en busvervoer kunnen los van elkaar in de markt worden
gezet door de regiehouder
Onzekerheid
• Wie bepaalt (regiehouder) of de concessie voor laadinfra en busvervoer afzonderlijk
in de markt komen?
• Hoelang duurt de concessie voor busvervoer idealiter, en hoe lang voor laadinfra?
Concessie-
duur
Innovation Accelerator: Stedelijk elektrisch busvervoer
Het is nog onduidelijk wie de eigenaar van de
laadinfra zou moeten zijn
Bron: Innovation Accelerator, Stevin analyse
Beschrijving
• De laadinfrastructuur moet nog gerealiseerd worden. Het is nog niet duidelijk wie de
investerings- en onderhoudskosten die hiermee gepaard gaan voor zijn rekening
neemt, en aan welke partij de baten toebehoren.
Oplossingsrichtingen
• De laadinfrastructuur kan eigendom van de overheid zijn
• De laadinfrastructuur kan eigendom van de concessienemer zijn
(vervoerder of andere partij)
Onzekerheid
• Welke partij zou idealiter eigenaar van de laadinfrastructuur zijn?
• Welke voor- en nadelen gaan hiermee gepaard?
Eigendom
laadinfra
Innovation Accelerator: Stedelijk elektrisch busvervoer
De optimale laadstrategie voor elektrisch
busvervoer is nu nog niet inzichtelijk
Bron: Innovation Accelerator, Stevin analyse
Beschrijving
• De actieradius van de accu’s is momenteel nog niet toereikend om depotladen buiten
de stadscentra als laadstrategie te gebruiken. Hierdoor moeten in de stadscentra
laadpunten komen om dezelfde reizigersstromen te kunnen blijven vervoeren.
Oplossingsrichtingen
• De gemeente (waar mag je laden), netbeheerder (waar kun je laden) en vervoerder
(waar wil je laden) moeten aan tafel om een laadinfra-masterplan per stad te
ontwikkelen.
Onzekerheid
• Wat gaat de actieradius over 10 jaar zijn?
• Hoe zorgen we ervoor dat de investeringen niet vervroegd afgeschreven moeten
worden?
Laad-
strategie