Post on 24-May-2015
description
Hoe omgaan met archeologie in ruimtelijke ordening en MER?
15 mei, 27 mei en 4 juni 2013
Inhoudstafel
15 mei, 27 mei en 4 juni 2013 — Archeologie in RO en MER— © Onroerend Erfgoed
1 Stedenbouwkundige vergunningen
2 MER’s, mer-screenings en verzoek tot ontheffing
3 Structuurplannen
4 Uitvoeringsplannen
2
Stedenbouwkundige vergunningen
• Adviezen
• Afweging
• Procedure
Stedenbouwkundige vergunningen
Verplicht in te winnen adviezen
15 mei, 27 mei en 4 juni 2013 — Archeologie in RO en MER— © Onroerend Erfgoed
Vergunningen bijzondere procedure:
advies voor alle vergunningsaanvragen die een ingreep hebben op de bodem -> bindend voor zover het voorwaarden oplegt
Vergunningen reguliere procedure:
besluit adviesverlenende instanties
• verkavelingen van ten minste 10 loten of > 5.000 m²
• groepswoningbouwprojecten > 10 woongelegenheden
• appartementsgebouwen > 50 appartementen
• nieuwbouwprojecten in woon- en recreatiegebied met > 500 m² bebouwd oppervlak
• ontginningen
4
Vrijblijvende adviezen
15 mei, 27 mei en 4 juni 2013 — Archeologie in RO en MER— © Onroerend Erfgoed
• De goede ruimtelijke ordening omvat o.m. de cultuurhistorische aspecten (Codex art. 4.3.1 § 2)
• Aanvragen kunnen gericht worden aan Onroerend Erfgoed of aan intergemeentelijke archeologische dienst
5
Stedenbouwkundige vergunningen
Afweging: beschermd/geïnventariseerd?
15 mei, 27 mei en 4 juni 2013 — Archeologie in RO en MER— © Onroerend Erfgoed
6
• Databank beschermd erfgoed
-> https://beschermingen.onroerenderfgoed.be/
• Centrale Archeologische Inventaris (CAI)
-> http://cai.erfgoed.net/
• Inventaris bouwkundig erfgoed
-> https://inventaris.onroerenderfgoed.be/
• Landschapsatlas
-> http://geo-vlaanderen.gisvlaanderen.be/geo-vlaanderen/landschapsatlas/
• Inventaris van historische tuinen en parken -> M&L Cahier (binnenkort online beschikbaar)
• Binnenkort: 1 geoloket met alle erfgoedlagen (https://geo.onroerenderfgoed.be/) -> in opmaak!
• Downloadbare GIS-lagen: zie document in map
Stedenbouwkundige vergunningen
Afweging: gekende gegevens
15 mei, 27 mei en 4 juni 2013 — Archeologie in RO en MER— © Onroerend Erfgoed
7
• Archeologische data: CAI, lokale bronnen of verzamelingen (IADs, IOEDs, GADs, heemkundige kringen, musea, …)
Stedenbouwkundige vergunningen
15 mei, 27 mei en 4 juni 2013 — Archeologie in RO en MER— © Onroerend Erfgoed
8
• Landschappelijke data: bodemkaart, topografische kaart, geomorfologische kaart, DHM, luchtfoto’s, historische kaarten, terreingesteldheid en vegetatie (terreinbezoek)
Stedenbouwkundige vergunningen
Afweging: gekende gegevens
Procedure
15 mei, 27 mei en 4 juni 2013 — Archeologie in RO en MER— © Onroerend Erfgoed
9
Advies binnen 30 dagen
• Gunstig/ongunstig/voorwaardelijk gunstig
• Bij voorwaarden: opmaak bijzondere voorschriften
Stap 1
Terreininventarisatie: bureaustudie, veldkarteringen, boringen
Proefsleuven en/of proefputten
Gefundeerde AFWEGING!
Stap 2
Behoud in situ waar mogelijk Behoud ex situ waar noodzakelijk: volledige registratie van de
waardevolle archeologische zones
Stap 3
Vrijgave van terrein
Stedenbouwkundige vergunningen
MER Mer-screenings Verzoek tot ontheffing
• Plan-MER, project-MER, Ontheffingsdossier, Screeningsnota: geen principieel verschil in aanpak
• Kennis en documentatie centraal, het visuele aspect is van secundair belang
MER/mer-screenings/verzoek tot ontheffing
Benadering archeologie
15 mei, 27 mei en 4 juni 2013 — Archeologie in RO en MER— © Onroerend Erfgoed
11
Afweging archeologie
~ stedenbouwkundige vergunningsaanvraag
Stap 1: referentiesituatie
15 mei, 27 mei en 4 juni 2013 — Archeologie in RO en MER— © Onroerend Erfgoed
12
betrouwbaar referentiebeeld: zijn er archeologische sites gekend? zijn er directe aanwijzingen voor archeologische sites? leemte in de kennis duidelijk aangeven!
MER/mer-screenings/verzoek tot ontheffing
Directe impact die veroorzaakt wordt door de projectrealisatie
Stap 2: ingreep-effectenanalyse
15 mei, 27 mei en 4 juni 2013 — Archeologie in RO en MER— © Onroerend Erfgoed
13
Natuurinrichting
MER/mer-screenings/verzoek tot ontheffing
Directe impact die veroorzaakt wordt door de uitvoeringswijze
15 mei, 27 mei en 4 juni 2013 — Archeologie in RO en MER— © Onroerend Erfgoed
14
MER/mer-screenings/verzoek tot ontheffing
Stap 2: ingreep-effectenanalyse
Directe impact die veroorzaakt wordt als indirect gevolg van de projectrealisatie
15 mei, 27 mei en 4 juni 2013 — Archeologie in RO en MER— © Onroerend Erfgoed
15
Aanleg van een stortplaats
MER/mer-screenings/verzoek tot ontheffing
Stap 2: ingreep-effectenanalyse
Indirecte impact: fragmentatie, compactatie, verdroging
15 mei, 27 mei en 4 juni 2013 — Archeologie in RO en MER— © Onroerend Erfgoed
16
Organische vondsten
Heipalen
MER/mer-screenings/verzoek tot ontheffing
Stap 2: ingreep-effectenanalyse
15 mei, 27 mei en 4 juni 2013 — Archeologie in RO en MER— © Onroerend Erfgoed
17
Ontheffing RUP Dessel ‘Den Diel’
MER/mer-screenings/verzoek tot ontheffing
Stap 2: ingreep-effectenanalyse
Stap 3: alternatieven en milderende maatregelen
15 mei, 27 mei en 4 juni 2013 — Archeologie in RO en MER— © Onroerend Erfgoed
18
• Planalternatieven
• Locatiealternatieven
• Uitvoeringsalternatieven
Enkele voorbeelden:
- Rijplaten
- Versmallen werkstrook
- Leidingen in bestaande wegen aanleggen
MER/mer-screenings/verzoek tot ontheffing
Stap 3: milderende maatregelen
15 mei, 27 mei en 4 juni 2013 — Archeologie in RO en MER— © Onroerend Erfgoed
19
Doel: ongedocumenteerde vernieling van archeologisch erfgoed vermijden
Door:
• Fysieke vernieling te vermijden (voorkomingsprincipe!)
• Indien onvermijdelijk: registratie van archeologische sporen
MER/mer-screenings/verzoek tot ontheffing
15 mei, 27 mei en 4 juni 2013 — Archeologie in RO en MER— © Onroerend Erfgoed
20
“in geval van vondsten zal de aannemer contact
opnemen met de bevoegde archeologen”
➜ te sterke focus op vondstmelding, te vermijden voor ontwikkelaar.
Zorgplichtprincipe
Plan-mer-screening: Boechout RUP “Mussenhoeve”
MER/mer-screenings/verzoek tot ontheffing
Stap 3: milderende maatregelen
15 mei, 27 mei en 4 juni 2013 — Archeologie in RO en MER— © Onroerend Erfgoed
21
“De centrale archeologische inventaris vermeldt geen vindplaatsen. Er is geen beschermde archeologische site aanwezig. Conclusie: er zijn geen effecten op het archeologisch erfgoed”
Plan-Mer-screening: Bouchout RUP “ Mussenhoeve”
MER/mer-screenings/verzoek tot ontheffing
Stap 3: milderende maatregelen
15 mei, 27 mei en 4 juni 2013 — Archeologie in RO en MER— © Onroerend Erfgoed
22
“de aannemer verwittigt de archeologische diensten na het afgraven van de teelaarde”
➜ Hiermee kan onmogelijk een kwalitatieve archeologische registratie worden georganiseerd
De modaliteiten van een archeologische inventarisatie schetsen/uitwerken
➜ Voorafgaande prospectie
- veldkartering
- geofysisch onderzoek
- prospectie met ingreep in de bodem
MER/mer-screenings/verzoek tot ontheffing
Stap 3: milderende maatregelen
Ruimtelijke plannen
• Ruimtelijke structuurplannen • Ruimtelijke uitvoeringsplannen
• Integreren van beschikbare informatie over archeologie
• Algemene principes van hoe met archeologisch erfgoed wordt omgegaan
• Inpassen van het concept van vooronderzoek bij bodemverstorende werken
• Intentie tot opmaak van RUP’s voor archeologische aandachtszones
Ruimtelijke structuurplannen
15 mei, 27 mei en 4 juni 2013 — Archeologie in RO en MER— © Onroerend Erfgoed
24
INFORMATIEF GEDEELTE
RICHTINGGEVEND/BINDEND GEDEELTE
Ruimtelijke uitvoeringsplannen
15 mei, 27 mei en 4 juni 2013 — Archeologie in RO en MER— © Onroerend Erfgoed
25
Inschrijven van archeologisch vooronderzoek in
stedenbouwkundige voorschriften
Opname ‘archeologische site’ als overdruk
Voorschriften met betrekking tot inrichting
Voorschriften over het “flexibel inpassen” van
archeologische relicten in het ontwerp
Milderende maatregelen uit de MER vertalen in RUP
Mogelijke benaderingen van archeologie in RUP’s
15 mei, 27 mei en 4 juni 2013 — Archeologie in RO en MER— © Onroerend Erfgoed
26
Inschrijven van archeologisch vooronderzoek in
stedenbouwkundige voorschriften
PRUP Regionaal bedrijventerrein
Aalter
Structuurschets
Ruimtelijke uitvoeringsplannen
15 mei, 27 mei en 4 juni 2013 — Archeologie in RO en MER— © Onroerend Erfgoed
27
Inschrijven van archeologisch vooronderzoek in
stedenbouwkundige voorschriften
PRUP Regionaal bedrijventerrein Aalter
Ruimtelijke uitvoeringsplannen
28
Inschrijven van archeologisch vooronderzoek in
stedenbouwkundige voorschriften
PRUP Regionaal bedrijventerrein Aalter
Ruimtelijke uitvoeringsplannen
15 mei, 27 mei en 4 juni 2013 — Archeologie in RO en MER— © Onroerend Erfgoed
“Voor de aanvang van alle bouwwerken die aanzienlijke bodemingrepen
vereisen, dient men de mogelijkheid tot archeologische prospectie te verzekeren.
Oppervlakkige afgravingen van de teelaarde zullen in de meeste
gevallen niet beschouwd worden als aanzienlijk. Afgravingen voor de realisatie van een ondergrondse (kelder)verdieping, doorbrekingen
schoudertaluds en dergelijke dienen beschouwd te worden als aanzienlijk.”
29
RUP Opslitsen grote woningen buiten de kern (Hoeilaart)
Afgraven van teelaarde is wel relevant want de sporen worden vernield door o.a. het overrijden met zwaar materieel. Enkel een prospectie van het hele terrein kan uitwijzen hoe diep de archeologische sporen zich bevinden.
Ruimtelijke uitvoeringsplannen
Inschrijven van archeologisch vooronderzoek in
stedenbouwkundige voorschriften
15 mei, 27 mei en 4 juni 2013 — Archeologie in RO en MER— © Onroerend Erfgoed
15 mei, 27 mei en 4 juni 2013 — Archeologie in RO en MER— © Onroerend Erfgoed
30
Opname ‘archeologische site’ als overdruk
Detail grafisch plan
GRUP Pinnekesweyer-Gerhagen (Tessenderlo)
Ruimtelijke uitvoeringsplannen
15 mei, 27 mei en 4 juni 2013 — Archeologie in RO en MER— © Onroerend Erfgoed
31
GRUP Pinnekesweyer-Gerhagen (Tessenderlo)
Ruimtelijke uitvoeringsplannen
Opname ‘archeologische site’ als overdruk
15 mei, 27 mei en 4 juni 2013 — Archeologie in RO en MER— © Onroerend Erfgoed
32
Opname ‘archeologische site’ als overdruk
RUP Zagerijstraat (Tongeren)
Ruimtelijke uitvoeringsplannen
Ruimtelijke uitvoeringsplannen
15 mei, 27 mei en 4 juni 2013 — Archeologie in RO en MER— © Onroerend Erfgoed
33
RUP Zagerijstraat (Tongeren)
Art. 3 Zone met archeologische waarde
Richtinggevend - Toelichting bij de voorschriften:
Het plangebied wordt gekenmerkt als archeologisch waardevolle zone. In de directe omgeving werden reeds een aantal archeologische
vondsten gedaan.
Het gebied ligt binnen de zone die beschouwd wordt als het noordoostelijk grafveld. …
Verordenend - Stedenbouwkundige voorschriften:
Het gebied gelegen binnen de groene puntlijn dient aangeduid te
worden als een “archeologisch waardevolle zone en/of archeologische site”.
Werkzaamheden met ingreep in de bodem dienen aan de betreffende
wetgeving inzake de bescherming van het archeologisch patrimonium te voldoen.
Opname ‘archeologische site’ als overdruk
Onduidelijke formulering
?
15 mei, 27 mei en 4 juni 2013 — Archeologie in RO en MER— © Onroerend Erfgoed
34
Voorschriften met betrekking tot inrichting
RUP De drie Tommen (Tienen)
Ruimtelijke uitvoeringsplannen
15 mei, 27 mei en 4 juni 2013 — Archeologie in RO en MER— © Onroerend Erfgoed
35
Voorschriften met betrekking tot inrichting
RUP De drie Tommen (Tienen)
Art. 10 ‘Zone voor park’
De historische reconstructie van de “3 tommen” in deze zone is te allen tijde mogelijk. Alle hiervoor nodige infrastructuur is toegestaan: ommuring, altaar, standbeeld, infopanelen … . Een deskundige landschappelijke inkleding is verplicht. Het historisch – archeologisch karakter dient gerespecteerd te worden. Er dient rekening te worden gehouden met een optimale zichtbaarheid en bescherming van de archeologische relicten.
Ruimtelijke uitvoeringsplannen
15 mei, 27 mei en 4 juni 2013 — Archeologie in RO en MER— © Onroerend Erfgoed
36
Voorschriften over het “flexibel inpassen” van archeologische
relicten in het plan
RUP Grobbendonk begraafplaats
Uittreksel CAI. Bron: http://cai.erfgoed.net beheerd door het VIOE
Ruimtelijke uitvoeringsplannen
Ruimtelijke uitvoeringsplannen
15 mei, 27 mei en 4 juni 2013 — Archeologie in RO en MER— © Onroerend Erfgoed
37
Voorschriften over het “flexibel inpassen” van archeologische
relicten in het plan
RUP Grobbendonk begraafplaats
“Het RUP komt tegemoet aan de behoefte aan een uitbreiding van
de bestaande begraafplaats met een oppervlakte van ca. 0,95 ha. Deze uitbreiding wordt in fasen gerealiseerd. De fasering wordt
gekoppeld aan een voorafgaandelijk archeologisch onderzoek van
de site. Indien mogelijk, zullen waardevolle vondsten behouden blijven en geïntegreerd worden in het ontwerp van de
begraafplaats.”
ART 2: zone voor begraafplaats:
“Waardevol archeologisch erfgoed dat eigen is aan de locatie
(zoals wegen, restanten van gebouwen, graven…) dient, waar mogelijk, behouden te blijven en geïntegreerd te worden in
de aanleg van de begraafplaats.”
15 mei, 27 mei en 4 juni 2013 — Archeologie in RO en MER— © Onroerend Erfgoed
38
Milderende maatregelen uit de MER vertalen in RUP
RUP Liefkenshoek spoortunnel
milderende maatregelen uit het MER doorvertaling in GRUP
Gevolg: bouwheer pas in vergunningstraject geconfronteerd met archeologie
Ruimtelijke uitvoeringsplannen
15 mei, 27 mei en 4 juni 2013 — Archeologie in RO en MER— © Onroerend Erfgoed
39
Koppeling aan planologie
Voordelen
• archeologie in vroeg stadium: behoud in situ is mogelijk of
eventuele archeologische kosten kunnen in kaart gebracht
worden
• archeologische sites maken wezenlijk deel uit van de
ruimtelijke structuur en van de identiteit van een landschap
Nadelen
• archeologie is meestal niet zichtbaar en dus zonder
onderzoek moeilijk te detecteren
• archeologische sites zijn bijna nooit ruimtelijk structurerend
Ruimtelijke uitvoeringsplannen
15 mei, 27 mei en 4 juni 2013 — Archeologie in RO en MER— © Onroerend Erfgoed
40