Post on 28-Jul-2020
Girişimciliğin desteklenmesine yönelik uluslararası
ve ulusal birçok kuruluş tarafından çeşitli faaliyetler yü-
rütülmektedir. Diğer taraftan, girişimcilik kavramının al-
gısında yaşanan farklılıklar ortakpolitikalar üretilmesine
engelteşkiledebilmektedir.Girişimciliğinekonomikbüyü-
meveyenilikçiliküzerindekietkileriTürkiye’deçeşitliku-
rumlarıgirişimcilikdesteklerivermeyeyönlendirmiştir.Bu
kapsamda KOSGEB, İŞKUR, Sanayi ve Ticaret Bakanlığı,
TÜBİTAKgibikamukurumlarınınyanısıraçeşitlisiviltop-
lum örgütleri de destek veren kurumlar arasında bulun-
maktadır.Bunlarlabirliktemikro-kredigibidüşükmeblağlı
kredimekanizmalarıdayaygınlaşmaktadır.Diğertaraftan
girişim sermayesi ve işmelekleri ağları dünyada olduğu
gibiTürkiye’dedeetkinliğiniartırmaktadır.
Türkiye’de girişimciliğin desteklenmesine yöne-
lik adımlar çeşitli plan dokümanları ile belirlenmektedir.
2007-2013 dönemini kapsayan 9. Kalkınma Planında [1]
aktifişgücüpolitikalarınıngeliştirilmesibaşlığıaltındagi-
rişimcilikpolitikalarınındesteklenmesineönemverilmek-
te, girişimcilik ve istihdam garantili programlar, mesle-
ki danışmanlık ve rehberlikhizmetleri ilemesleki eğitim
kursları yoluyla etkili işgücü politikalarının uygulanma-
sı hedeflenmektedir. Gelir dağılımının geliştirilmesi için
deözelliklekırsalkesimdeveazgelişmişbölgelerdegiri-
şimcilikteşvikedilmesiplanlanmaktadır.Girişimciliğinve
yenilikçiliğingelişmesiveişgücüverimliliğininartmasıile
Türkiye’ninsonyıllardadünyaekonomisiiçerisindekiyük-
selişinindevametmesihedeflenmektedir.
Girişimciliğin desteklenmesi için önemli bir diğer
çalışma 2011-2013 KOBİ Stratejisi Eylem Planı [2]’dır.
KOSGEB tarafından hazırlanan eylem planının öncelikli
stratejik alanlarından biri “Girişimciliğin Geliştirilmesi ve
Desteklenmesi” konusudur. Planda zayıf veya geliştiril-
mesigerekenyönlerveodaklanmasıgerekilenkonularşu
şekildebelirlenmiştir:
• Potansiyelgirişimcilerinbaşarılıveişplanınada-
yalıişkurmakonusundakibilgivebilinçdüzeyiyeterlidü-
zeydeolmaması
• Örgün ve yaygın eğitimde girişimcilik konusuna
yeterinceyerverilmemesi
• Girişimciliğedikkatçekecek,teşvikedeceketkin-
liklerinyeterliolmaması
• Girişimcilikalanındayapılanfaaliyetlerinbütün-
cülolmaması
Tümdünyadapolitikayapıcılarveakademisyenlerkalkınmavesosyalrefahiçingirişimciliğinkritikbirrol
oynadığıkonusundamutabıkkalmaktadırlar.Yeniliğitetikleyerekpiyasarekabetşartlarındakideğişiklikleri
hızlandırangirişimcilikuzunvadedeüretkenlikartışınadakatkısağlamaktadır.Bubakışaçısıyla,girişimcili-
ğinekonomikbüyüme,istihdamüretmeveulusalrekabetçiliğigüçlendirmegibiönemlikatalizörgörevlerüst-
lendiğidesöylenebilir.
GİRİŞİMCİLİKKÜLTÜRÜNÜN GELİŞİMİNE
YÖNELİK ÖNERİLER
Uzman Görüşü
• Kooperatifleşmenin sağlayacağı katkılar konu-
sundabilgieksikliğininolması
• İşletmelerinbaşlangıçdöneminde işyerimekanı
bulmakvemaliyetlerikarşılamadazorlanmaları
• İşiniyenikurmuşgirişimcilerinbaşlangıçdönem-
lerindekararsızdavranmaları
• Özelhedefgruplarınıngirişimcilikkonusundaye-
terikadarteşvikedilmemesi
Bunoktalargözönündebulundurularakeylemplanın-
da girişimcilik kültürünün yayılmasına, girişimcilere baş-
langıç döneminde iş yerimekanı, eğitim ve danışmanlık
hizmetleri verilmesinevegirişimcilerin işkurmasürecin-
dekiengelleriaşmalarınakatkısağlanmasınayönelikhe-
deflerbelirlenmiştir.
Türkiye’de girişimcilerin önemli soruları arasında fi-
nansalkaynaklaraerişimininyanındabilgivevizyoneksik-
liği vebilgi sahibiolanlarınbilimseldanışmanlıkhizmeti
alamamalarıdabulunmaktadır.Buradaönemlibirnokta
dayeterlibilgiyesahipolamayangiri-
şimciadaylarınınbueksikliklerinifar-
kında olmalarını sağlayarak destek
almaları konusunda yönlendirilme-
sidir. Bu bakımdan genel girişimcilik
stratejilerininbirparçasıolarak işlet-
mesahiplerinindanışmanlıkhizmeti
almasıdagerekmektedir.Girişimcilik
desteklerinin finansal kaynak sağlamanın ötesine geçe-
rekdesteklerhakkındaölçmevedeğerlendirmeyapılma-
masıdabirbaşkaönemlinoktadır.Girişimcilerindahaönce
benzertecrübeleriyaşamışolanişsahiplerindendestekal-
masınıngirişimcilerinbaşarılıolmalarınakatkısağlayacağı
düşünülmektedir[10].
Mevcutçabalararağmen,girişimiçintekengelinpara
olduğualgısıhalayaygındır.Girişimcilerriskalmaeğilimi,
kendinegüven,kararlılık,belirsizliğekarşıtolerans, lider-
likgibikişiselözellikleri ileayırtedilmektedirler.Bukişi-
selözelliklerzamaniçerisindetoplumunsosyalvekültürel
özellikleriiledegelişimgösterebilmektedir.Diğertaraftan,
kamupolitikalarıvekurumsalkoşullarınındagirişimciliğin
gelişmesindeetkiliolduğuaçıktır.Budoğrultudadeğerlen-
dirildiğindeülkemizdegirişimciliğinarzuedilenölçüdege-
lişimineengelteşkiledendurumlarıfinansmaneksikliğine
ek olarak, toplumsal yapı, kişisel gelişim, kamunungiri-
şimcilikleilgilialgısıkonularındadairdelemekgerekmek-
tedir[9].
Çeşitli uluslararası kuruluşlar tarafından hazırlanan
raporlarTürkiye’dekigirişimcilikveişortamıileilgiliönem-
lideğerlendirmelersunmaktadırlar.
DünyaBankasıveIFCtarafındanyereluzmanlarlaya-
pılan görüşmeler doğrultusunda çeşitli ekonomilerde iş
yapmakolaylığıanalizedilerekyıllıkolarakraporlanmak-
tadır.Rapordaişkurma,izinveruhsatişlemleri,enerjite-
mini, tapu kaydı, kredi temini, yatırımcı koruması, vergi
ödemeleri,gümrükişlemleri,sözleşmelervetahkimbaş-
lıklarındabelirlenengöstergelerışığında183ülkeiçinsıra-
lamavefiyatendekslerioluşturulmaktadır.Türkiyegenel
sıralamayagöre2012yılında71.sıradayeralmaktadır[7].
Raporda,Türkiye’deişdünyasınagirişyapacakgirişimcile-
rinveyayenikurulmuşKOBİ’lerinbirtakımzorluklarlakar-
şılaştığıbelirtilmektedir.Buzorluklarişkurarkenveyaişle-
riyürütürkenfonveteminatsıkıntısı,
inşaatizinlerininzamanındaeldeedi-
lememesi,idarikayıtlarınkarmaşıklı-
ğı,vergisistemininteferruatlıolması
vedışticaretfaaliyetlerininkarmaşık
olması noktalarında ortaya çıkmak-
tadır.Dolayısıyla,belirtilenhususların
iyileştirilmesi için girişimcilerin yap-
masıgerekenişlemlerinbasitleştirilmesiveelektronikor-
tamda sunulmasının sağlanması gerekmektedir. Bunun
yanında gerekli eğitim ve danışmanlık hizmetlerin veril-
mesiilegirişimcilerdekapasiteoluşturulmasınınönemarz
ettiğiifadeedilmektedir.
UluslararasıölçektehazırlananbirdiğerraporKüresel
Yenilikçilikİndeksi’dir.INSEADtarafındançeşitlikuruluş-
larıntemsilcilerininyeraldığıbirdanışmakurulununkatkı-
larıilehazırlanan2012indeksinegöreTürkiye141ülkeiçe-
risinde74.sıradayeralmaktadır.Değerlendirmekriterleri
arasında girişimcilikle ilgili olanlar yer almasına rağmen
raporunasılamacıyenilikçilikkapasitesinindeğerlendiril-
mesidir.RaporbulgularınagöreTürkiyeyaratıcımalvehiz-
metlersunmakkonusundaüstsıralardayeralmaktaiken
brütsermayebirikimininyetersizliğizayıfunsurlararasın-
ÇeşitliuluslararasıkuruluşlartarafındanhazırlananraporlarTürkiye’deki
girişimcilikveişortamıileilgiliönemlideğerlendirmeler
sunmaktadırlar.
dagözeçarpmaktadır.Ayrıca,yenilikçiliktabanlıgirişim-
cilikpotansiyelininartışındaönemlibiretkenolaneğitim
harcamalarınınpayınagöre109.sıradayeralmasıdage-
liştirilmesigerekenbirunsurolarakgözeçarpmaktadır[8].
Küresel Girişimcilik Araştırma Kurumu (GERA) tara-
fındanhazırlananKüreselGirişimcilikİzlemeRaporukap-
samında2011yılında54ülkeden18-64yaşgrubundakişi-
lerileanketyapılmıştır.Çalışmadaülkelerfaktöreksenli,
verimlilikeksenliveyenilikçilikeksenliekonomilerolarak
sınıflandırılmıştır.Ülkelerarasındagenelbirsıralamaya-
pılmamakta,hergrupkendiiçerisindedeğerlendirilmekte-
dir.Türkiyeverimlilikeksenliekonomilerarasındayeral-
maktadır. Raporda Türkiye’de girişimcilik ekosisteminin
sonyıllardagelişimkaydederekyeniişletmeleriteşviketti-
ğibelirtilmektedir.Erkendönemgirişimfaaliyetlerioranı-
nın2010yılında%8,59iken2011yılında%11,87’yeçıkma-
sındaTürkiyeekonomisininveiçpazarındinamikyapısının
önemlietkisiolduğuifadeedilmektedir[6].Ekolarak,giri-
şimcilereyöneliksosyalvekültüreldesteğin,finansalorta-
mınvedevletprogramlarınınsonyıllardagelişimgösterdi-
ğiifadeedilmektedir.
GirişimcilikpotansiyelininTR90bölgesi’ndedeğerlen-
dirilmesiamacıylaaçılanvekapananfirmasayılarıincelen-
diğinde2010-2011dönemleriarasındaçokciddideğişimler
olmadığı görülmektedir [4]. 2010-2011 döneminde TR90
bölgesindeaçılanfirmasayısınınTürkiyegenelineoranı%
1,9’dan%1,7’yekapananfirmasayısınınTürkiyegeneline
oranıise%2,5’den%1,9’agerilemiştir.TR90oranınıngö-
receliolarakdüşmesiTürkiyegenelindeaçılanvekapanan
firmasayısıdeğerlerindeyaşanandeğişimdenkaynaklan-
maktadır.Açılanvekapananfirmasayılarınabağlınetde-
ğişimhızıaynıdönemiçinTR90bazında%7,6ikenTürkiye
geneliiçin%-1,3olarakgerçekleşmiştir.
Esnafvesanatkârlar sicil gazetesi istatistikleri ince-
lendiğinde,TR90bölgesiveTürkiyegenelinde2011yılında
hemsiciletescilolanhemdesiciliterkedenişletmesayı-
larında2010yılınagöreartışyaşandığıgözlemlenmekte-
dir[3].Bölge’desiciletescilolanişletmesayısınınTürkiye
geneline oranı 2011 yılında 2010 yılına göre %4,4’den
%4,6’yaçıkarkensiciliterkedenişletmesayısındakioran
%5,49’dan%4,75’edüşmüştür.
İşverenvekendihesabınaçalışanlarıntümçalışanlar
içerisindekioranlarıincelendiğindeTürkiye’degenelolarak
buoranın2011yılında%24,60olarakgerçekleşirkentarım
dışıfaaliyetlerde%18,23’edüştüğügörülmektedir.TR90
bölgesinde isebuoranlarınsırasıyla%40,54ve%20,54
olduğuveTürkiyeortalamalarınınüstündeolduğugörül-
mektedir[5].
BuradabelirtilenverilerdendegörüldüğüüzereTR90
bölgesindeyenigirişimlermanasındaçokdeğişkenbiror-
tamsözkonusudeğildir.Genelitibariilebölgedeyeniiş-
letmeler, yenilikçilik temelli iş fikirleri yerine geleneksel
işmodellerininçoğaltılmasıusulüyleortayaçıkmaktadır-
lar.Yeniişletmelerinhedefpazarlarınınçoğunluklabölge
sınırları içerisindekalması isebumanadaki girişimciliğin
uzunvadedeistihdamartışınakatkısağlamasınadaengel
teşkil etmektedir. Bölgenin pazar potansiyelinde önemli
artışınolmadığımevcutortamdayeniişletmeler,firmaba-
zındapazarpaylarınıngöreceliolarakazalmasınavekarlı-
lığınsürdürülememesinedesebebiyetverebilmektedir.Bu
şartlaraltındaalınmasıgerekenenönemlitedbiryenilikçi-
likesaslıgirişimciliğiteşvikederekbölgeveülkedışınati-
caretigerçekleştirebilecekpotansiyeldeyatırımlarınhaya-
tageçmesinisağlamakolarakgörülmektedir.
61
[1]www.kalkinma.gov.tr,erişimtarihi:26.12.2012
[2]www.kosgeb.gov.tr,erişimtarihi:26.12.2012
[3]http://www.tesk.org.tr/tr/calisma/sicil/ist.php,erişimtarihi:26.12.2012
[4]http://www.tobb.org.tr/BilgiErisimMudurlugu/Sayfalar/KurulanKapananSirketistatistikleri.aspx,erişimtarihi:26.12.2012
[5]www.tuik.gov.tr,erişimtarihi:26.12.2012
[6]GERA,(2011).GlobalEntrepreneurshipMonitor:2011ExtendedReport.GlobalEntrepreneurshipResearchAssociation.
[7]IFC,(2012).DoingBusiness:2012.TheWorldBank,Washington,DC.
[8]INSEAD,(2012).TheGlobalInnovationIndex2012:StongerInnovationLinkagesforGlobalGrowth.
[9]Kabukçuoğlu,M.,S.,(2012).Türkiye’deGirişimcilikleİlgiliProblemAlgısıÜzerineBirYaklaşımveTürkiyeveYakınCoğrafyasında
GirişimciliğinGeliştirilmesiİçinBirModelÖnerisi.TrakyaGirişimcilikSempozyumu.
[10]TEPAV,(2011).Ankara’daGençGirişimciliğiDesteklemeStratejisi.
Son olarak,girişimcilikanlayışınınbölgeselölçektegelişimivebaşarılıgirişimlerinhayatageçmesindeeğitimveda-
nışmanlıkhizmetlerininsunulmasıfinansalkaynaklardandahabüyükbirönemesahiptir.Bumanada,bölgeselölçekte
konuelealınarakkamukurumları,siviltoplumkuruluşlarıveüniversitelerortaklığındaçalışmalaryürütülmesitoplumsal
bilinçlenmeninsağlanmasıaçısındangerekligörülmektedir.Özellikle,toplumdaekonomikkazançamaçlıişbirliğiveortak-
lıkkültürününgeliştirilmesigüçlü,sürdürülebilirgirişimlerinortayaçıkmasındahayatiönemesahiptir.Küçükolsunbenim
olsunanlayışıyerinebüyükolsunhepimizinolsunanlayışınınbilinçlerekazınmasıiçinçalışılmalıdır.Girişimcilikiçerdiğiyük-
sekriskdüzeyivebelirsizliknedeniyleancakbireyselriskalmayıözendiren,yenilikçiliğintoplumsalvekültürelözelliklerve
tutumlarlacesaretlendirildiği,girişimcininteknikveyönetimbecerileriningelişmesinindesteklendiğivegirişimcininişfik-
rinibaşarılıbirgirişimedönüştürmesürecindeihtiyaçduyacağıuygunfinansmanaulaşabildiğibirortamdagelişebilecektir.