Post on 20-Jul-2020
ÖGRETİM İLKE VE YÖNTEMLERİDERS NOTU
Dr. Öğretim Üyesi Kemal ÖZCAN
ÖĞRENME VE ÖĞRETİM STİLLERİ
• Eğitim hayatında, hatta hayatın her aşamasında “öğrenme” bizi ilgilendiren en önemli konulardan biri olarak karşımıza çıkmaktadır.
• Kendi öğrenciliğimiz ve hatta her konuda; ders alma ya da çalışma yoluyla olmadan; nasıl öğrendiğimiz, hangi ortamlarda hangi yöntemlerle çalıştığımızı az çok biliriz.
4
Öğrenme• Bir deneyim ya da uygulama sonucunda davranışlarımızda meydana gelen değişim,
• Bilgi edinimi,
• Çalışma yoluyla ya da sonucunda bilgi edinimi,
• Bir şeyin beceri ya da bilgisini çalışma, öğretim, öğretme ya da deneyim yoluyla edinme,
• Bilgi edinme süreci,
• Davranışlarımızın değiştiği, şekillendiği ya da kontrol edildiği süreç,
• Çok çeşitli kaynaklar ile deneyime dayanan anlamayı “bireysel olarak” yapılandırma süreci
5
ÖĞRENME STİLİ
• her bireyin farklı şekillerde öğrenmeyi “tercih etmesi” öğrenme stili olarak adlandırılmaktadır.
• öğrenme stili;
• Bireyin öğrenmeyi gerçekleştirdiği belirli bir yol,
• Öğrenme biçimi; bireyin düşünme, bilgiyi işleme ve öğrendiğini göstermede kullanmayı tercih ettiği tutum/tarz,
• Bireyin bilgi ve beceriyi elde etmede tercih ettiği araçlar,
• Bir bireyin özellikle eğitimsel öğrenmelerle ilgili gösterdiği alışkanlık, strateji ya da düzenli zihinsel davranışlardır
6
Öğrenme Stilleri Çalışmalarının Tarihsel Gelişimi
• 1904 yılında Fransız psikiyatrist Alfred Binet ilk zekâ testini geliştirir. Genellikle bu ilk IQ testi ile öğrenme stillerine ilginin geri planda kaldığına inanılır.
• Kısa bir zaman sonra, 1907 yılında Dr. Maria Montessori, öğrenmeye aktif katılım yaklaşımı sağlayan Montessori eğitim yöntemini geliştirir.
• Bir sonraki büyük sıçrama 1956 yılında Amerikan Eğitim Psikoloğu Benjamin Bloom ve geliştirdiği taksonomi ile olur ki bu taksonomi eğitimin temeli olarak sayılır.
• 1962 yılında Amerikan Psikoloji kuramcısı Isabel Myers-Briggs ve annesi Katherina Briggs “Myers-Briggs Tip Göstergesi”ni geliştirirler. Bu araç, öğrenme türlerinde psikolojik tercihlerin neler olduğunu ölçmeyi amaçlar.
7
Öğrenme Stilleri Çalışmalarının Tarihsel Gelişimi
• 1976 yılında geliştirilen Dunn ve Dunn Öğrenme Stili Modeli değerlendirme amacıyla teşhis edici öğretim modelidir.
• 1983 yılında Amerikalı Gelişimsel Psikolog Howard Gardner “Gardner’ın Yedi Bilgi Tipi”ni geliştirir. Bu teori insan öğrenmesini farklı yedi alana böler.
• 1984 yılında sosyal psikolog David A. Kolb ilk deney-temelli öğrenme modelini geliştirir. 1980’li ve 1990’lı yıllarda Dr. Kolb’un çalışmaları öğretmenlerin öğretim stillerini öğrencilerinin öğrenme stillerine göre değiştirmeleri gerektiği konusunda etkili olur.
• 1995 yılında Profesör Mark Tennant öğrenme türlerini ASK adını verdiği üç kategoride sınıflar: Tutum, Beceriler ve Bilgi. (A)ttitude, (S)kills, and (K)nowledge.
8
Öğrenme Stilleri Çalışmalarının Tarihsel Gelişimi
• Öğrenme stilleri teorisi ise Carl Jung’la (1927) başlamıştır çünkü Jung, insanların algılama yolları (algısal-sezgisel); karar verme yolları (mantıklı düşünme-hayali/imgesel duygular) ve etkileşimde bulunurken ne kadar aktif ya da yansıtıcı oldukları (içedönük-dışadönük) konularında büyük farklılıklar gösterdiklerini söyler.
• Isabel Myers ve Katherine Briggs (1977) Jung’un çalışmalarını uygulamışlar ve bu şekilde de insanların nasıl öğrendiği konusunu anlamaya çalışan pek çok araştırmacıyı da etkilemişlerdir
9
ÖĞRENME STİLİ MODELLERİ
• Tüm modellerin ortak iki noktası vardır.
• İlki; süreç üzerine odaklanıyor olmalarıdır. Tüm modellerde insanın bilgiyi nasıl özümsedikleri, bilgi hakkında nasıl düşündükleri ve sonuçları nasıl değerlendirdikleri incelenir.
• İkinci ortak nokta ise; hepsinin öğrenmenin kişisel ve bireyselleşmiş düşünce ve duygu eyleminin sonucu olduğudur.
10
Öğrenme Stili Modelleri
• Dunn ve Dunn Öğrenme Stili Modeli
• Kolb Deneyimsel Öğrenme Modeli
• Gregorg Öğrenme Stili Modeli
• Honey ve Mumford Öğrenme Stili Modeli
• Grasha-Reichmann Öğrenme Stili Modeli
• Fleming ve Mill Öğrenme Stili Modeli (VARK)
• Birçok öğrenme stili dâhilinde öğretimi düzenlemek için “Evet! Yapabilirim” modeli
11
Dunn ve Dunn Öğrenme Stili Modeli
• Rita Dunn ve eşi Kenneth Dunn tarafından 1977 yılında ortaya çıkarılan bu model, öğrencinin öğrenme stilinin tanılayıcı bir envanter yoluyla anlaşılması gerektiğini belirten modellerin ilklerindendir.
• Dunn (1999) öğrenme stilinin beşte üçünün kişiye biyolojik olarak doğuştan yüklendiğini söyler.
12
• Dunn ve Dunn; öğrenme stillerinin bireyin
• çevresel,
• duygusal,
• sosyolojik (sosyal),
• fiziksel ve
• psikolojik (uyarıcılar) alandaki tercihlerine dayalı olduğunu söyler.
13
• Dunn modeline göre öğreniciler
• görsel, işitsel, dokunsal ve kinestetik algılama süreçlerine güvenlerine göre;
• kendileri, arkadaşları ve otoritelerle uyumlarıyla;
• öğrenmeye motivasyonlarıyla ve sürecin sonuçları için sorumluluk bilinçlerinin güçlülüğüne göre farklılaşırlar.
14
• Dunn’a (1999) göre stilleri mutlaka bir araçla (envanter) belirlemek gerekir çünkü öğretmenler öğrenme stilinin tüm özelliklerini doğru olarak tanımlayamazlar ya da bilemezler; bazı stillerin bazı özellikleri deneyimli bir eğitimcinin bile gözlemleyebileceği şekilde değildir.
• Bazı zamanlar da öğretmenler davranışları yanlış yorumlayabilmekte ya da belirtileri yanlış anlayabilmektedir.
15
• Dunn ve Dunn modelinin belirlediği, uyarıcılara yönelik tercihlere göre stiller ve bu stilleri bilen bir öğretmenin sınıf ortamında ve öğretim sürecinde neler yapabileceğine dair öneriler şu şekilde sunulabilir:
16
Çevresel Uyarıcılar (Ses, ışık, sıcaklık):
• SES
• Sessiz bir ortam isteyen öğrencileri trafik sesinden ve diğer gürültülerden uzak oturtun.
• Sessizlik isteyen öğrenciler için bir diğer çözüm çalışma ortamında ya da sınav esnasında kulaklarına pamuk ya da kauçuktan kulak tıkacı kullandırmak; ses isteyen öğrenciler için de hafif bir klasik müzik açmaktır.
• Sessizlik isteyen ve sese ihtiyaç duyan öğrencileri birbirlerinden uzak yerlere oturtun (kız öğrenciler daha çok sessizlik isteyen gruba dâhildirler).
17
• IŞIK
• Sınıftaki ışıkların yarısını açık yarısını kapalı tutun ve öğrenciniz hangi tarafta daha rahatsa o tarafta oturmasına izin verin.
• Sınıflarda kullanılan floresan lambaların bazı öğrenciler üzerindeki olumsuz etkilerini göz önünde bulundurarak sınıfınızdaki tüm ışıkları kapatın ve dersinizi gün ışığında yapın.
• Kullanmadığınız sürece parlak ve beyaz yüzeyleri kapatın.
• Işıktan rahatsız olan öğrencilerinizin gerektiği zaman güneş gözlüğü takmalarına ya da oturdukları tarafta koyu renkli perdeler kullanmalarına izin verin.
18
• SICAKLIK
• Havanın sıcak olduğu zamanlarda güneşi engellemek için koyu renkli perdeler kullanılabilir.
• Eğer mümkünse sınıfınızda bir vantilatör bulundurun ve serinlik isteyen öğrencilerinizin bunun yakınına oturmasını sağlayın.
• Sıcağa dayanamayan öğrencilerinizi güneşli havalarda duvar tarafına oturtun.
• Öğrencilerinizin yanlarında üşüdüklerinde giyebilecekleri hırkalar bulundurmalarını sağlayın.
19
Psikolojik Uyarıcılar (Global-analitik, Yansıtan-tepkisel):
• Bazı öğrenciler bir şeyi öğrenirken önce tüm bilgiyi görmeyi, bazıları da parçalardan yola çıkarak tüm bilgiye ulaşmayı, bazıları bütünsel, bazıları da ayrıntılara odaklanarak öğrenmeyi tercih ederler.
• Bazı öğrenciler sonuca ulaşmak için olabildiğince hızlı düşünmeyi tercih ederken bazıları da var olan seçenekleri değerlendirerek bir sonuca ulaşmayı tercih ederler.
• Öğretmenler bütüncül öğrencilerine tüm resmi görmelerini sağlayacak; analitik öğrencileri için de ayrıntılarla öğrenmelerini sağlayacak etkinlikler sunabilir.
• Beyin fırtınası ve tartışma gibi yöntem ve teknikler hızlı düşünen öğrenciler; problem çözme ve bireysel çalışmalar gibi etkinlikler de seçenekleri değerlendirip hızlı bir karar vermeyi tercih etmeyen öğrenciler için uygun olacaktır.
20
Sosyolojik Uyarıcılar (Yalnız çalışmak, ikili çalışmak, grup halinde çalışmak, bir otorite figürüyle çalışmak, çeşitlilik):
• Öğretmen yapacağı yazılı sınavların dışında; yalnız çalışmayı tercih eden öğrencilere bireysel;
• grupla çalışmayı tercih eden öğrencilere grup çalışmaları ve tartışmalar,
• otoriteye ihtiyaç duyan öğrenciler için de düzenli bir şekilde dönüt sağlamalı ve açıklamalar yapmalıdır.
21
Duygusal Uyarıcılar (Motivasyon, süreklilik, sorumluluk, yapılandırma):
• Öğretmen; kendisini güdüleyebilen öğrencilerine öz-düzenleyici öğrenme ve değerlendirme stratejileri diğer öğrencileri için de dışsal güdüleme stratejileri kullanabilir.
• Kendisi zaten sorumluluk sahibi olan ve azimle çalışan öğrencilere çok fazla rehberlik yapması gerekmeyen öğretmen bu öğrencilerine daha uzun süren görevler verebilir.
• Ancak daha az sorumluluk sahibi ve daha az azimli öğrencilerine takip edebileceği kısa süreli görev vermeli ve mutlaka dönüt sağlamalıdır.
• Yapılandırılmamış öğrenme etkinliklerini tercih eden öğrencilerine problem çözme çalışmaları, açık uçlu sorular gibi etkinlikleri daha az yönerge ile verebilecek öğretmen; yapılandırılmış etkinlikleri tercih eden öğrencileri için daha fazla açıklama ve yönerge sunmalı ve onların takip edebileceği aşamalı etkinliklere yönlendirmelidir.
22
Kolb Deneyimsel Öğrenme Modeli
• Kolb öğrencileri bilgiyi nasıl aldıkları ve içselleştirmeyi nasıl tercih ettiklerine göre dört öğrenici tipine ayırır:
• Somut yaşantı,
• somut kavramsallaştırma,
• aktif yaşantı ve
• yansıtıcı gözlem
23
• KOLB’ göre yaşantısal öğrenenler;
• Kendilerini direk olarak yeni deneyimler içine dâhil ederek döngünün ilk aşamasına yani “somut yaşantı”ya girerler.
• Diğerlerini gözlemledikçe ve kendilerinin ve diğerlerinin deneyimleri hakkında derinlemesine düşünen bu kişiler “yansıtıcı gözlem” safhasına geçerler.
• Daha sonra kendi gözlem ve algılarını mantıksal kuramlarla özümsetmek isteyerek üçüncü aşama olan “soyut kavramsallaştırma”ya geçerler.
• Karar verme ve problem çözmede kavramları kullanarak da öğrenme döngüsünün son aşaması olan “aktif yaşantı”yı sergilerler.
• Bireyler bu döngüye farklı noktalarda katılırlar (öğrenme bu aşamalardan herhangi birinde başlayabilir), bunun nedeni de döngünün belirli bölümüyle ilgili etkinlikleri tercih etmeleridir.
24
• Kolb modeline göre bir öğretmenin sınıf ortamında ve öğretim sürecinde neler yapabileceğine dair öneriler şu şekilde belirtilebilir
25
Ayrıştıran öğrenciler
• “Neden?” sorusunu kullanan bu tür öğrenciler için öğretmenler; her tür tartışma yöntemini (tüm sınıf, küçük gruplar ya da birebir) ve grup projelerini kullanabilir.
• Bu tür öğrencilerin ilgisini çekecek ve onların derse odaklanmasını sağlayacak diğer öğretim yöntemleri: alan gezileri, rol oynama, simülasyon, örnek olay, problem temelli öğrenme gibi deneysel yöntemler olarak sıralanabilir.
26
Yerleştiren öğrenciler
• “Ya … ise?” sorusunu kullanan, problem çözme durumlarında yeni materyalleri uyguladıklarında iyi öğrenen bu tür öğrenciler için öğretmenler, araştırma yönlendirmeli etkinlikler kullanabilir.
• Aktif öğrenen bu öğrenciler için tartışmalar ve beyin fırtınası uygun yöntemler sayılabilir.
• İnsan odaklı olan “yerleştiren” öğrenciler, grup çalışmaları ve projelerden zevk alırlar.
27
Değiştiren öğrenciler
• “Nasıl?” sorusunu kullanan, problem çözerek ve teknik görevler yaparak öğrenmeyi tercih eden bu öğrenciler için öğretmen; rahatlıkla yanlış yapabilecekleri bir ortamda deneme yanılma yoluyla öğrenmelerini sağlayabilmelidir.
• Gösteri yöntemi de bu öğrencilerin zevkle öğretime katılacakları yöntemler arasındadır.
• Ayrıca öğretmen bu tür öğrenciler için araştırmaya yönlendiren deneyler yaptırabilir.
• Alan gezileri, örnek olaylar ve simülasyonlar bu öğrencilerin derse aktif katılımını sağlayacak yöntemler arasındadır.
28
Özümseyen öğrenciler
• “Ne?” sorusunu kullanan, bilgileri mantıki bir sıraya koyarak ve yansıtıcı gözlem kullanarak öğrenmeyi tercih eden bu bireyler için öğretmenlerin uygulayacağı mantıksal ve olgusal dersler etkili olacaktır.
• Kendi başlarına etkin bir şekilde okuyan ve dinleyen bu öğrenciler için ders kitaplarından okuma ödevleri verilebilir, bağımsız veri toplamaları, analiz araştırmaları yapmaları ya da kütüphanede araştırma yapmaları sağlanabilir.
• Bu tür öğrenciler için öğretmen, gösteri yöntemini kullanabilir; problem çözme yöntemlerini canlı olarak ya da video ile gösterebilir.
29
Gregorg Öğrenme Stili Modeli
• Öğrenme stillerinin doğuştan getirildiğine ve kişinin kişisel stilinin aksine çalışmalar yapmanın sağlığı bozacağına inanan Gregorg geliştirdiği modelinde dört öğrenme stiline yer vermiştir:
• Somut Sıralı Öğrenme
• Soyut Sıralı Öğrenme
• Somut Rastlantısal Öğrenme
• Soyut Rastlantısal Öğrenme
30
• Gregorg öğrenme stili modeline göre bir öğretmenin sınıf ortamında ve öğretim sürecinde neler yapabileceğine dair öneriler şu şekilde belirtilebilir
31
Somut Sıralı Öğrenme
• Bu öğrenciler düzenli ve sessiz sınıf ortamlarını tercih ederler.
• Fikirlerini pratik bir şekilde uygulayan, açıklama ve yönergeleri izleyen ve zaman sınırlamalarına çok iyi uyan bu öğrenciler için bir öğretmen; aktif öğrenme yaklaşımları, derslerde bilgisayar kullanımı, proje yöntemi, veri toplama ve tüm grupla öğretim gibi yöntem, teknik ve etkinlikleri kullanabilir.
• Öğretmenin dikkat etmesi gereken bir nokta da; gruplar halinde çalışma, hayal gücünü kullanmada zorluk yaşayan bu öğrencilerine eksik ya da net olmayan açıklamalar sunmamaktır.
• Aynı zamanda düzenli olmayan ortamlarda ve ne yapacağını tahmin edemeyecekleri insanlarla çalışmakta sıkıntı çeken bu öğrencilerin karar verme ve “eğer … olsaydı?” gibi sorularda zorlandığı da öğretmenin derslerini planlar ve işlerken unutmaması gereken özellikler arasındadır.
32
Soyut Sıralı Öğrenme
• Bu öğrenciler düzenli ve sessiz sınıf ortamlarını tercih ederler.
• Karar vermeden önce bilgi toplamada, harekete geçmeden önce durumları analiz etmede, problem çözme ve bilgi araştırmada iyi olan bu öğrenciler yalnız çalışmayı tercih etmektedirler.
• Öğretmen bu tür öğrencileri için anlatım yöntemi kullanabilir; ders kitaplarından okumalar yapmalarını sağlayabilir ve kavramsal problemlerle ilgilenmeleri ve araştırma yapmaları için yönlendirebilir.
• Bu tür öğrenciler için öğretmenin dikkat etmesi gereken noktalar; belirli kurallar ve düzenlemeler konusunda sorun yaşayan öğrencilerinin derinlemesine çalışmak için zamana ihtiyaç duyduklarını hatırlaması; duygularını ifade etmekte zorlandıkları için sınıf içinde yapılan herhangi bir konuşma etkinliğinin merkezi olmak istemediklerini bilmesidir.
33
Somut Rastlantısal Öğrenme
• Bu öğrenciler gürültülü, yüksek enerjili öğrenme ortamlarını tercih ederler.
• Problemleri bağımsız çözmede ve sorularına cevap aramak için deneyler yapma konusunda başarılı olan bu öğrenciler için öğretmenin uygulayabileceği en uygun yöntemler; beyin fırtınası, simülasyon ve problem çözme olarak önerilebilir.
• Bu öğrenme stiline sahip öğrencilerinin rutinler, kısıtlamalar ve sınırlamalarda zorlandıklarını bilmesi gereken öğretmen, öğrencilerinin yeterli derecede seçenek sunulmadığı ya da hiç seçeneğinin olmadığı durumlarda öğretim sürecinde zorluk yaşayacağını göz önüne almalıdır.
34
Soyut Rastlantısal Öğrenme
• Bu öğrenciler kendilerine öğretmenleri tarafından kişisel ilgi ve duygusal desteğin sağlanabileceği, rekabet olmayan bir sınıf ortamını tercih ederler.
• Diğer arkadaşlarını dinleme, duygu ve hisleri anlamada, olumlu ilişkiler kurmada ve gruplarda uyum sağlamada çok başarılı olan bu öğrenciler için öğretmen; grup çalışması, eşleştirme, rol oynama gibi yöntemleri tercih edebilir.
• Ancak öğretim sürecini tasarlarken bu öğrenme stiline sahip olan öğrencilerinin yarışma, rekabet ortamından ve arkadaşça davranmayan, soğuk kişilerle çalışmaktan ve bireysel çalışmaktan hoşlanmadıklarını göz önünde bulundurmalıdır.
35
Honey ve Mumford Öğrenme Stili Modeli
• Honey ve Mumford geliştirdikleri modelde herhangi bir öğrenme görevini yeterli bir şekilde tamamlayabilmek için belirledikleri dört farklı stilden birinin benimsenmesi gerektiğini belirtmişlerdir.
• Eylemciler
• Yansıtıcılar
• Kuramcılar
• Pragmatistler
36
• Honey ve Mumford öğrenme stili modeline göre bir öğretmenin sınıf ortamında ve öğretim sürecinde neler yapabileceğine dair öneriler şu şekilde belirtilebilir
37
Eylemciler
• Bu öğrenciler okuyarak ya da dinleyerek değil; yaparak öğrenmeyi tercih ederler.
• Denemeyi seven ve yeniliğe açık olan bu öğrencileri için öğretmenler; ekip çalışması, oyunlar ve simülasyonlar, beyin fırtınası, yapılandırılmamış tartışmalar ve proje çalışması gibi yöntemler kullanabilirler.
• Bu öğrenciler için dışadönük etkinliklerden biri olan sunum yapmak da öğretmenin seçebileceği etkinlikler arasındadır.
• Problem temelli öğrenme yöntemi de öğrenci başarısı için etkili olacaktır.
• Bu tür öğrenciler yaparak öğrenmeyi sevdikleri için anlatım ağırlıklı ders dinlemek gibi pasif öğrenme onlar için uygun değildir.
• Ayrıca tekrarlamalar yapmak, ayrıntılarla fazla ilgilenmek ve uygulama imkânlarının olmadığı kavramları çalıştırmak da bu öğrencilerin öğretim sürecinde zorluk yaşamalarına neden olacaktır.
38
Yansıtıcılar
• Bu öğrenciler daha çok gözlemlemeyi ve dikkatlice düşünüp karar vermeden önce bilgi toplamayı tercih ederler.
• Öğretmen bu öğrenciler için beyinsel etkinlikler, video izlemek gibi pasif durumları uygulayabilir.
• Genellikle kendilerine çok fazla güvenemeyen ve sınıf içi etkinliklere direk katılımdan çekinen bu öğrenciler için rol oynama gibi dışadönük etkinlikler seçilmemelidir.
• Ayrıca öğretmen, hızlı karar verme konusunda daha zayıf olan bu öğrencilerine zamanla kısıtlanmış etkinlikler uygulamayı tercih etmemelidir.
39
Kuramcılar
• Bu tür öğrenme stiline sahip olan öğrenciler daha çok mantıklı ve akılcı olduklarından öğretmenlerinin onlara sunacağı mantıklı fikirleri okumak ya da dinlemekten hoşlanırlar.
• Belli amaçları olan yapılandırılmış durumlar bu öğrencileri mutlu edecektir.
• Düzensiz ve belirsiz ortamlarda motivasyon seviyeleri düşen bu öğrenciler için öğretmen açık uçlu sorular sormamalı, ayrıntılı inceleme gerektirmeyen fikirler üzerinde çalışma yaptırmayı tercih etmemelidir.
40
Pragmatistler
• Bu öğrenciler, bir şeyleri denemeyi ve uygulamada görmeyi tercih ederler.
• Öğrencilerinin bu özelliklerini dikkate alan bir öğretmen onlara zaman yönetimi gibi belirli pratik avantajları olan beceri ve teknikler üzerinde çalıştırmalıdır.
• Bu öğrencilerin motivasyonunu ve derse ilgi ve katılımını yükseltebilecek yöntemler; uygulamalı gösteri, simülasyon olabilir.
• Öğretmenler bu stile sahip öğrencilerine gerçek problemlerle çalışmak ve gerçekçi örnek olaylar sunmak konusunda destek olduğunda öğrencinin derse katılımı ve öğrenme seviyesi yükselecektir.
• Yine öğretmenlerin dikkat etmesi gereken bir nokta da net bir uygulama ya da yönerge olmadan başarılı bir şekilde çalışma yapamayacak bu öğrencilerini uygulama imkânı bulunmayan kavramlarla çalıştırmamasıdır.
• Bu tür öğrenciler için uygulayamadıkları ve gerçeklikten uzak fikirler ve hayal dünyası öğrenmede zorluk teşkil edecektir.
41
Grasha-Reichmann Öğrenme Stili Modeli
• Bu modelde öğrencilerin 6 stilleri olduğu belirtilmektedir.
• Yarışmacı
• İşbirlikçi
• Kaçınan
• Katılımcı
• Bağımlı
• Bağımsız
42
• Grasha-Reichmann öğrenme stili modeline göre bir öğretmenin sınıf ortamında ve öğretim sürecinde neler yapabileceğine dair öneriler şu şekilde belirtilebilir
43
Yarışmacı
• Bu öğrenciler diğer arkadaşlarıyla yarışma sağlanacak bir ortamda daha iyi öğrenirler.
• Bu amaçla öğretmenler eğer bu öğrencilerin kendi performanslarını kanıtlayıcı etkinlikler sağlarsa öğrencinin derse ilgisi ve motivasyonu artacaktır.
• Öğretmenlerin bu öğrenme stiline sahip olan öğrencileri için tercih edecekleri etkinliklerde bu tür öğrencileri tartışmalarda grup lideri yapmak gibi onların diğer öğrencilerden daha iyi yapabileceklerini düşündükleri etkinliklere yönlendirmek yer alabilir.
• Bu öğrenciler ilgi odağı olmayı sevdikleri ve sınıftaki etkinliklerde başarılı olduklarına dair onay bekledikleri için öğretmen merkezli öğretimsel süreçler uygun olacaktır.
44
İşbirlikçi
• Öğretmenleriyle ve arkadaşlarıyla işbirliği içinde çalışarak öğrenmeyi tercih eden bu öğrenciler, sınıf içi etkinliklerde fikir ve becerilerin paylaşılması yoluyla daha iyi öğrenebilirler.
• Öğrencilerinin bu özelliğini dikkate alan bir öğretmenin sınıf ortamında ve öğretim sürecine dâhil edebileceği yöntem ve etkinlikler; grup projeleri, küçük grup tartışmalarıyla ders işlemek ve küçük seminerler hazırlamak olarak önerilebilir.
45
Kaçınan
• Bu tür öğrenciler dersler ve sınıf ortamından kaçınmaya meyilli olan öğrencilerdir.
• Sınıf içi etkinliklerde katılımda bulunmadıkları gibi, öğretmen ve diğer arkadaşları ile de etkileşim halinde olmayı tercih etmezler.
• Pek çok etkinlikten sıkılan ve sınıftaki etkinliklere dâhil edilmemeyi tercih eden bu öğrenciler sınav yapılmasını da istememektedir.
46
Katılımcı
• Derslere katılmaktan ve öğretim sürecinde uygulanan tüm etkinliklere olabildiğince çok katılmaktan hoşlanan bu öğrenciler, sınıf ortamının en iyi sakinlerindendir.
• Oldukça gayretli olan bu öğrenciler derslerin tüm gerekliliklerini en iyi şekilde yerine getirmeye çalışırlar.
• Bu tür öğrenciler için öğretmenlerinin de bilgiyi iyi bir şekilde analiz ve sentez etmeleri gerekmektedir.
• Öğretim sürecinde bu öğrenciler için en uygun etkinlikler derslerde tartışmaların olduğu ve ders materyallerini tartışma fırsatının yaratıldığı etkinlikler olarak önerilebilir.
47
Bağımlı
• öğretmenine (ya da bir otorite figürüne) ihtiyaç duyan bu öğrenciler bir ders için ne kadar bir öğrenme gerekiyorsa o kadar öğrenmeyi yeterli görürler.
• Kılavuz ihtiyacı duyan bu öğrenciler için öğretmen merkezli yöntemleri tercih eden bir öğretmen onların kendilerini daha güvende hissetmelerini sağlayacaktır.
• Öğretmen derslerle ilgili notlar ve özetleri tahtaya yazarsa, vereceği ödevler için zaman sınırlaması ve açıklamaları çok net bir şekilde yaparsa ve dersin hangi yönü olursa olsun mutlaka net açıklamalarda bulunursa öğrencilerin öğrenme seviyeleri olumlu düzeyde etkilenecektir.
48
Bağımsız
• Bireysel çalışmayı tercih eden bu tür öğrenciler için öğretmen, öğretmen-merkezli yerine öğrenci-merkezli ders tasarımlarını tercih etmelidir.
• Bağımsız çalışmak isteyen, meraklı ve kendine güvenen bu öğrenciler için kendilerinin tasarlayabileceği projeler ve bağımsız düşünebilme şansı verecek ödevler vermeyi tercih eden bir öğretmen, öğrencileri için en uygun tercihi yapmış olacaktır.
49
Fleming ve Mill Öğrenme Stili Modeli (VARK)
• Bu model Gardner’in çoklu zekâ kuramı ile benzer özelliklere sahiptir. VARK modelindeki tercihler Gardner’da zekâ olarak belirtilmektedir.
• İngilizce olarak kısaltılan VARK’ın açılımı aşağıdaki gibidir:
• Visual (görsel)
• Aural (işitsel)
• Read –write (okuma-yazma)
• Kinesthetic (dokunsal/devinsel)
• Bu modelin üç ana ilkesi şunlardır :
• Herkes öğrenebilir ancak bu durum yetenek seviyesine rağmen bu farklıdır.
• Eğer bir öğrencinin öğrenme tercihi/stiline uygun öğretim sağlanırsa o öğrencinin motivasyon seviyesi artar.
• Bir eğitimcinin yapacağı en iyi şey yeni bir materyali öğrencisine sunarken öğrencisinin tercih ettiği algılama modunda vermektir.
50
• VARK öğrenme stili modeline göre kendi öğrenme stilini belirleyen bir öğretmenin tercih ettiği etkinlikler ve kullandığı stratejiler şu şekilde özetlenebilir
51
Görsel
• Bu tarz öğrenme stiline sahip öğretmenler öğrencilerine bir şeyler açıklarken görsel araçlar kullanırlar.
• Kavram haritaları, diyagramlar, modeller, akış diyagramları, bilgisayar animasyonları, videolar, slaytlar, tartışmaları yorumlama, netleştirme ya da yönlendirme için de fotoğraflar kullanabilirler.
• Sınav sorularında kullandıkları sözcükler şunlardır: “göster, açıkla, karşılaştır, resimle”.
52
İşitsel
• Bu tarz öğrenme stiline sahip olan öğretmenler; seminerler, sözlü sınavlar, grup sunumları yaptırmayı tercih ederler.
• Sınıf tartışmaları, ses kasetleri, düşün-eşleş-paylaş etkinliği (verilen konu ile ilgili önce bağımsız düşünen öğrenciler daha sonra eşler halinde düşüncelerini paylaşır ve en son olarak da tüm sınıfla paylaşırlar) bu stile sahip öğretmenlerin tercih ettiği etkinlikler arasında yer almaktadır.
• Yapacakları açıklamalarda ses kasetleri, telefon görüşmeleri, karşılıklı konuşmalar yaptırma gibi uygulamalar kullanan bu öğretmenlerin sınav sorularında kullandıkları sözcükler şunlardır: “açıkla, tanımla, tartış ve ifade et”.
53
Okuma-Yazma
• Bu tarz öğrenme stiline sahip öğretmenler öğrencilerine konuları anlatırken tahtaya yazarlar.
• Sınıfta bir makaleyi tartışmadan önce mutlaka onu okuyan bu öğretmenler, önemli sözcükleri de tahtaya yazarlar.
• Akranların birbirlerinin notlarını değerlendirmesi, günlükler, özetler gibi uygulamalar yaptıran bu öğretmenlerin sınav sorularında kullandıkları sözcükler şunlardır: “analiz et, haklı göster, doğrula ve tanımla”.
54
Kinestetik
• Bu tarz öğrenme stiline sahip öğretmenler öğrencilerine bir şeyi açıklarken gerçek hayattan örnekler sunar.
• Sınıflarına misafir konuşmacılar çağırır, öğrencilerini alan gezilerine götürür, metafor tekniği kullanır.
• Bu öğretmen sınıfında ayrıca rol oynama, fiziksel sunumlar, ayağa kalk-otur etkinliği gibi etkinlikler kullanmayı tercih eder.
• Sınav sorularında kullandıkları sözcükler ise “uygula, göster, deneyimle, gösteri yap”tır.
55
“Evet! Yapabilirim” modeli
• “Evet! Yapabilirim!” her ders ve her sınıf seviyesinde uygulanabilecek bir modeldir.
• Bu model ile öğrenme stilleri, günümüz eğitim sistemlerinde gittikçe önem kazanan “farklılaştırılmış öğretim” ortamına uyarlanmaktadır.
• Öğrencilerin bireysel öğrenme stillerine göre teknoloji ve bireyselleştirilmiş öğrenme planlarını entegre eden farklılaştırılmış öğretimi kapsayan modelde her öğrenci için bireyselleştirilmiş öğrenme planları hazırlamak amaçlanmaktadır.
56
• Bu modelde öğretmenlerin kendilerine sormaları gereken bazı sorular vardır:
• Kendi öğrenme stilimi biliyor muyum? Her bir öğrencimin öğrenme stilini biliyor muyum? Öğrencilerim kendi öğrenme stillerinin ne olduğunu biliyorlar mı?
• Öğrencilerimin kendi çalışmalarında tercih edebilecekleri seçenekleri var mı? Ben onlara öğrenme stillerine göre seçenekler sunuyor muyum?
• Derslerimde her zaman teknoloji kullanmaya çalışıyor muyum?
57
• Bu modelde öğrenciler için öğrenme sürecini bireyselleştirmek amacıyla ders içeriğini desteklemek için kendilerine seçenek olarak sunulan istedikleri etkinlikleri yapmalarına izin verilir.
58
“Evet! Yapabilirim!” modelinin uygulanması
• 1. Adım:
• Öğrenme stilleri öğrencilere tanıtılır.
• 2. Adım:
• Öğrenme stili anketi uygulanır
• 3. Adım:
• Öğrenme planı geliştirilir
• 4. Adım:
• Plan uygulamaya konulur
• 5. Adım:
• Değerlendirme yapılır
59
Öğrenme Stilleri Nasıl Belirlenir?
• Araştırmacılar ve eğitimciler tarafından öğrenme stillerinin farklı boyutlarını değerlendirme amacıyla kullanılan ve uzunlukları, formatları ve karmaşıklıkları birbirlerinden farklı olan en az 32 ticari amaçlı araç bulunmaktadır.
• Bazıları öğrenme stillerinin bir boyutunu, bazıları da iki ya da üç boyutunu ölçen bu araçların bazılarını uygulayabilmek ve sonuçlarını yorumlayabilmek için özel bir eğitim alınması gerekirken, bazılarını da uygulamak birkaç basit yönerge ile mümkün olabilmektedir.
• IKEA** testi
• Cep telefonu testi
• Harita okuma
60
ÖĞRETİM STİLLERİ
• Öğretilen konu değişse bile aynı kalan tavır ve davranışlar
• “öğretmenin öğrettiği yol”
• Öğretmenler de büyük çoğunlukla nasıl öğrenmişlerse öyle öğretirler.
• Bu da öğretmenin stiline uymayan pek çok öğrenci demektir.
61
Öğretim Stilleri
• Bir araştırmada öğretim stilleri öğretmen merkezliden-öğrenci merkezli stillere doğru 5 kategoriye ayrılır
• Uzman
• Otorite
• Kişisel model
• Kolaylaştırıcı
• Temsilci
62
Uzman
• Öğrencilerin ihtiyaç duydukları bilgi ve uzmanlıpa sahip olan ve öğrencilerinin arasında «uzman statüsünü» sürdüren öğretmenlerdir.
• Öğrencilere bilgi aktarmaya odaklanırlar.
63
Otorite
• Bilgileri ve okul içindeki rolleri nedeniyle öğrencilerinden daha üst bir statüye sahiptirler.
• Uyulacak kuralları ve öğrencilerinden beklentilerini açık bir şekilde sunarlar.
• Öğrencilerinin «doğru-kabul edilebilir» şeyler yapmalarını isterler.
64
Kişisel model
• Kişisel örnekler yoluyla öğretime inanırlar.
• Öğrencileri kendi davranışlarını gözlemlemeleri ve daha sonra taklit etmeleri için yönlendirirler.
65
Kolaylaştırıcı
• Öğrencilerini sorular sorarak ve farklı seçenekler sunarak yönlendirirler.
• Bu öğretmenlerin amacı öğrencilerin bağımsız davranma kapasitelerini ve sorumluluk duygularını geliştirmektir.
• Zaman alıcı bir öğretim stilidir.
66
Temsilci
• Öğrencilerin bağımsız çalışma sırasında ihtiyaç hissettiklerinde kaynak kişi olmayı hedeflerler.
• Öğrencilerin bağımsız şekilde hareket etmelerini hedeflerler.
67
Öğretim Stilleri
• Bir başka araştırmada ise öğretim stilleri 6 kategoride incelenmiştir.
• Görev odaklı
• İşbirlikçi-Planlayıcı
• Çocuk merkezli
• Konu merkezli
• Öğrenme merkezli
• Duygusal olarak heyecan veren
68
• Görev odaklı:
• Öğrenme materyalini belirledikten sonra öğrencilerden beklenen performansı belirten ve öğrenme sürecini takip eden öğretmenler
• İşbirlikçi-Planlayıcı
• Öğrencileriyle birlikte öğrenen, öğretim sürecini öğrencileri ile birlikte planlayan öğretmenler
• Çocuk merkezli
• Öğrencileri ne isterlerse ya da neyi merak ederlerse ona göre öğretim sürecini yapılandıran öğretmenler
69
• Konu merkezli
• Öğrencilerin öğrenme süreçlerini dikkate almadan sadece öğretilecek konuya odaklanan öğretmenler
• Öğrenme merkezli
• Hem öğrencilerine, hem materyallere hem de işlenilecek konuya eşit derecede önem veren öğretmenler
• Duygusal olarak heyecan veren
• Öğrenme-öğretme sürecine şevkle dahil olan ve sınıf atmosferini duygu ve heyecan dolu bir hale getiren öğretmenler
70
ÖĞRETİM STİLİ MODELLERİ
Öğretim stili modeli Özellikleri
Dunn ve Dunn
• Öğretmenler,
öğrendikleri şekilde
öğretmeye çalışırlar.
• Bir öğretim stili
diğerinden daha
üstün değildir.
• Öğretim stili duruma
ve konuya göre
değişebilir.
Öğretim stili
değerlendirilirken
başvurulacak ölçütler:
• Eğitim Felsefesi
• Öğrenci Tercihleri
• Öğretimi Planlama
• Öğrencileri
Gruplandırma
• Sınıf Düzeni
• Öğretim Ortamı
• Öğretim Özellikleri
• Öğretim Yöntemleri
• Değerlendirme
Teknikleri
71
72
Öğretim stili modeli Özellikleri
Fischer ve Fischer
• Öğretmenlerin öğretim
stilleri kendi öğrenme
stillerini yansıtır, bu da
öğrenci başarısını
etkiler.
• Öğretim stili, öğretim
yönteminden farklıdır.
(Öğretmenler
öğrencilerle etkileşim
içindeyken
uygulamalarıyla
onların sergiledikleri
davranışları
tanımlamalı ve en iyi
yöntemi kullanmalıdır)
• Öğretime ilişkin
stiller:
• Görev-Odaklı
Öğretmen
• İşbirlikçi-
Planlayıcı
Öğretmen
• Çocuk Merkezli
Öğretmen
• Konu Merkezli
Öğretmen
• Öğrenme
Merkezli
Öğretmen
• Duygusal Olarak
Heyecan Verici
Öğretmen
Öğretim stili
modeli
Özellikleri
Witkin
Alan-bağımlı ve alan-
bağımsız öğrenme
teorisi üzerine kurulan
bir öğretim stili
modelidir.
Bu stillere sahip olan öğretmenlerin
özellikleri:
• Alan-bağımsız öğretmen
Derslerini öğrencilerin en yüksek
düzeyde katılımını sağlayacak şekilde
planlayan ve yapılandıran; tartışma
yöntemine önem veren, öğrencilerin
ihtiyaçlarının karşılanmasına yönelik bir
öğrenme ortamının oluşmasını
sağlayan, sınıfta özgün nitelikli ilişkiler
ve yeni öğrenme konuları oluşmasını
sağlayan.
• Alan-bağımlı öğretmen
İyi yapılandırılmış bir sınıfın amaçlarını
ve temposunu yönlendiren, sınıfta
öğrenme konularını, olayları, nesneleri
ve öğrenciler arasındaki ilişkileri topluca
değerlendiren, öğretmen, öğrenci-
öğretmen ilişkisi ve etkileşimine yer
vermeyen.
73
74
Öğretim stili
modeli
Özellikleri
Ellis
• Öğretim stili,
öğretmenin öğretim
süreci içinde
sergilediği
davranışlardır.
• Öğrenme-öğretme
süreci içinde
öğretmen kararları;
öğretmenin
ihtiyaçlarına,
kişiliğine, ruh haline
veya geçici
heveslerine değil
önceden ispatlanmış
bilgilere dayanır.
Modelin içerdiği stratejiler:
• Kavramları basitten
karmaşığa doğru öğretir
• Konu ve materyalleri ya
kendisi seçer, ya da
öğrencilerinin seçmesine
izin verir.
• Öğrencilerin duygu ve
düşünceleriyle derse
katılmalarını ister.
• Empati gelişimini teşvik
eder.
• Öğrencilerin aktif
katılımını cesaretlendirir.
75
Öğretim stili
modeli
Özellikleri
Brostrom
• Öğretmen-öğrenci
arasındaki etkileşim
sürecinde
öğretmenlerin sözel
davranışlarını
incelemiş ve dört
stil belirlemiştir.
• En fazla öğrenci
merkezli olan
hümanist stil bir
uçta ve en fazla
öğretmen merkezli
olan davranışçı stil
ise diğer bir uçtadır.
Öğretime ilişkin stiller:
• Davranışçı (öğretmen
baskın-öğrenciler pasif)
• Yapısalcı (öğretmen
baskın-öğrenciler pasif)
• İşlevci (öğretmenin sınıf
içi ideal davranışları)
• Hümanist (öğretmenin
sınıf içi ideal
davranışları)
76
Öğretim stili
modeli
Özellikleri
Joyce ve Weil
İlk olarak öğrenci
performanslarını
geliştirmeyi temel
alan üç öğretim stili
tanımlamışlar; daha
sonra öğretim
stillerini
öğretmenlerin
öğretim sürecindeki
etkinliklerini temel
alarak belirlemişler ve
öğretim stili
modellerinde dört
kategori ileri
sürmüşlerdir.
Öğrenci performanslarını
geliştirmeyi temel alan
stiller:
• Doğrudan öğretim
• Öğrenime hâkimlik
• İşbirlikçi öğrenim
Öğretmenlerin öğretim
sürecindeki etkinliklerine
göre öğretim stilleri:
• Bilgiyi İşleme
Yaklaşımları
• Bireysel Yaklaşımlar
• Sosyal Yaklaşımlar
• Davranışsal Sistem
Yaklaşımları
77
Öğretim stili
modeli
Özellikleri
Broudy
Üniversite öğretim
elemanlarının ve bu
düzeyde eğitim
veren diğer kurum
öğretmenlerinin
sıklıkla kullandıkları
üç öğretim stilini
ortaya koymuştur.
Öğretime ilişkin stiller:
• Öğretici Öğretmen
• Problem Çözücü Öğretmen
• Danışman Öğretmen
Butler Öğretim stili,
öğrencilere öğrenme
dünyasının kapılarını
açan davranış ve
eylemlerdir.
Öğretmenlerin dünyayı nasıl
algıladığını ve kendi
dünyalarını nasıl
düzenlediğini gözlemleyerek
dört stil tanımlamıştır:
• Somut Ardışık
• Soyut Ardışık
• Soyut Rastgele
• Somut Rastgele
78
Öğretim stili
modeli
Özellikleri
Heimlic ve Van
Tilburg
Öğretmenlerin öğretim
stillerini belirlemede
duyarlılık ve dâhil etme
olmak üzere iki kavram
üzerinde durmuşlardır.
• Duyarlılık,
öğretmenin
öğrenenin kişilik
özelliklerini sezme
yeteneği ile ilişkilidir.
• Dâhil etme ise
öğretmenin
öğrencilerin
özelliklerini dikkate
alan öğretim
stratejilerini
kullanma yeteneği
Öğrenme
Duyarlılık ve dâhil etme
derecelerinin kesiştiği
noktalardaki dört öğretim
stili:
Uzman
Sağlayıcı
Kolaylaştırıcı
İmkân verici
79
Öğretim stili
modeli
Özellikleri
Brekelmans, Levy
ve Rodrigez
Öğretim stili
modellerini kişiler
arası öğretmen-
öğrenci iletişimine
dayandırmışlar ve
sekiz iletişim profili
belirlemişlerdir.
Öğretmen açısından belirlenen sekiz
iletişim profili:
• Yol gösterici
• Otoriter
• Hoşgörülü ve otoriter
• Hoşgörülü
• Kararsız/Hoşgörülü
• Kararsız/Saldırgan
• Baskıcı
• Zorlayıcı
Quirk
Öğretmenlerin sınıf
içindeki öğretim
davranışlarını
gözlemiş, öğrenci ve
öğretmen merkezli
yaklaşımları temel
alan dört öğretim stili
belirlemiştir.
Öğrenci ve öğretmen merkezli
yaklaşımları temel alan dört öğretim
stili:
• Zorlayan öğretmen
• Öneren öğretmen
• İşbirlikçi öğretmen
• Kolaylaştırıcı öğretmen
80
Öğretim stili
modeli
Özellikleri
Borich
Öğretim süreci içerisinde
öğretmenin beş önemli
davranışı (dersin
anlaşılırlığını sağlama,
öğretimsel çeşitlilik
sağlama, göreve
yönlendirme, öğrencilerin
dikkatini çekme ve
öğrencileri başarıya
ulaştırma) üzerinde
durmuştur.
Öğretmenlerin göstermesi
gereken öğretmen davranışları
olarak stiller:
Öğrenci düşüncelerine değer
verme
Yönlendirme
Soru sorma
Araştırma-İnceleme
Sözlü-sözsüz iletişim kanalları
Levine Öğretim stili modeli,
öğretmenlerin meslek
hayatı boyunca edinmiş
oldukları deneyimlere ve
bilgilere dayanmaktadır.
Bu stiller etkili öğretmen
karakteriyle de doğrudan
bağlantılıdır.
Öğretim stili modeli:
• Öğretmen merkezli
• Öğrenci merkezli
81
Öğretim stili
modeli
Özellikleri
Mosston
On bir farklı öğretim stili
içerisinde hoşlanma,
öğrenme ve motivasyon
olmak üzere üç alt
özelliğe yer vermiştir.
• Model öğretmen
merkezcilikten öğrenci
merkezli öğretime
yönelen bir yapıya
sahiptir; bilginin tekrar
üretilmesinden (A-E),
yeni bilgi üretilmesine
kadar (F-K) çeşitli stilleri
içerir.
Öğretim stili modeli:
(A) Komut
(B) Uygulama
(C) Karşılıklı
(D) Kendi kendini kontrol
(E) Dâhil etme
(F) Kılavuzlanmış Buluş
(G) Bir noktaya yönlenen
buluş
(H) Farklı ürün
(I) bireysel tasarımlı
program
(J) Öğrenci planı
(K) Kendi kendine öğretim
82
Öğretim stili
modeli
Özellikleri
Grasha
Öğretmenlerin
davranışlarını on
kategoriye ayırmıştır:
• Analitik/Yapay
Yaklaşım,
• Organizasyon/Anlaşılırl
ık,
• Öğretmen-Grup
Etkileşim,
• Öğretmen-Öğrenci
(Bireysel) Etkileşim,
• Dinamizm/İsteklilik,
• Genel Öğretim
Yeteneği,
• Aşırı yükleme,
• Planlama,
• Kalite yaklaşımı
Öğretim stilleri
• Uzman
• Otorite
• Kişisel model
• Kolaylaştırıcı
• Temsilci
Öğretmenlerin Öğretim Stillerini Etkileyen Faktörler
83
Öğretim Stilleri Nasıl Belirlenir?
• öğretim stillerini belirlemek için de tanımlama ve modelleme amaçlı ve dört kategoride incelenebilecek ölçme araçları geliştirilmiştir. Bunlar:
• Öğretmen davranışlarını değerlendirmeye yönelik
• Belli başlı öğretim davranışlarının öğrencilerin akademik başarılarıyla ilişkisini değerlendirmeye yönelik
• Öğretim amaçlı olarak kullanılan kişiler arası öğretmen davranışları farklılıklarını değerlendirmeye yönelik
• Bir öğretim stilini değerlendirmeye yönelik
ölçme araçlarıdır.
84
Öğretmen ve Öğrencilere ÖnerilerÖğrenenin
Tarzı/Yaklaşı
mı
Öğretmen ne yapmalı? Öğrenci ne yapmalı?
Görsel
Tahtaya yazın.
Şema kâğıdı kullanın.
Video, slayt ve diğer
görsel materyalleri
kullan
Konuşurken öğrencilere
bakın.
Not
almalarını/tutmalarını
teşvik edin.
Renkler kullanın.
Anlatacağınız konuyu
resimler, koyu renkli
yazılarla önceden
gösterin.
Gösteri yöntemini
kullanın.
Öğrencilerin tek
başlarına
Not tutun, yazın.
İnsanlar konuşurken onlara bakın.
Sessiz bir ortamda yalnız çalışın.
Çok not tutun.
Sınıf notlarını tekrar kopyalayarak
yazın.
Bir bölüme bakarak ön izleme
yapın.
Ana fikirlerin altını çizmek için
renkler, renkli kalemler kullanın.
Sınıfta ön sıralarda oturun.
Öğrenilecek sözcükleri kartlara
renkli yazın.
Çizgili kâğıt kullanın.
Sözcük ve kavram öğrenmek için
görselleştirmeler yapın ya da
resimler kullanın. 85
Öğretmen ve Öğrencilere Öneriler
86
Öğrenenin
Tarzı/Yaklaşı
mı
Öğretmen ne yapmalı? Öğrenci ne yapmalı?
İşitsel
Sözel
yönergeler/açıklamalar
verin.
Sözel değerlendirme yapın.
Öğrencilerinizin konular
hakkında konuşmalarına izin
verin.
Çalışma grupları teşvik edin.
Öğrencilere okumalar yapın.
Ses CD’leri kullanın ve
öğrencilerinizin de
kullanmasını teşvik edin.
Uygun olduğu zaman müziği
fon gibi kullanın.
Bir kitabın ne hakkında
olabileceği konusunda
Bir arkadaşınızla ya da
gruplar halinde çalışın.
Bilgileri anlatın, sesli
söyleyin.
Derslerin ses kaydını alın
ve bunları dinleyin.
Sesli okuyun.
Arka planda müzikle
çalışın.
Kavramları açıklarken,
anlatırken kendi sesinizi
kayıt edin.
Bir kitabın ön izlemesini
yaparken ne hakkında
olacağı konusunda yüksek
sesle konuşun.
Öğretmen ve Öğrencilere Öneriler
87
Öğrenenin
Tarzı/Yaklaşımı
Öğretmen ne yapmalı? Öğrenci ne yapmalı?
Kinestetik
Kuram ve teorileri
açıklamadan önce
öğrencilerinizin
materyallerle
ilgilenmelerine,
dokunmalarına izin verin.
Mola vermelerine izin
verin.
Öğrencilerinizin tahtaya
yazmalarına izin verin.
Hareket etmelerine izin
verin.
Rol oynama ve drama
kullanın.
Not tutmalarını sağlayın.
Deneyler yapın.
Alan gezilerine gidin.
Molalar verin.
Bir şeyler öğrenirken hareket edin,
adım atın.
Öğrenme aracı olarak rol oynama
yöntemini kullanın.
Sandalyede oturmak yerine
uzanarak, esneyerek çalışın.
Size zor gelen bilgiyi kâğıt üzerine
vs. yazın.
Sevdiğiniz bir renkte parlak bir
kâğıt parçasını zemin
renklendirmesi için kullanın.
Bir idman bisikleti üzerinde pedal
çevirirken okuma yapmayı
deneyin.
Notlar tutun.
V (görsel)
A (işitsel)
R (okuma-yazma)
K (kinestetik-dokunsal)
https://vark-learn.com/
ÇOK YÖNLÜ ÇALIŞMA STRATEJİLERİ
Öğrenme tercihleriniz çok yönlü ise, bu gruba uyanların oranı
yaklaşık %50-70 arası olduğundan, çoğunluk içinde yer
almaktasınız.
Çoklu tercihler ilginç olup türleri de oldukça fazladır. Örneğin V
ve A ya da R ve K gibi iki güçlü tercihiniz olabileceği gibi VAR
yada ARK türünden üç güçlü tercihiniz de olabilir. Bazılarının
belirgin güçlü bir tercihleri olmayıp, dört tür tercihte de yaklaşık
aynı eşit düzeyde sonuç alabilmektedirler. Örneğin bir
öğrencinin aldığı sonuçlar V=9, A=9, R=9 ve K=9 olarak ortaya
çıkmıştır. Söz konusu öğrenci, kullanılan ya da istenilen türe
adapte olduğunu söylemiştir. Öğretmenin yazılı yöntemi tercih
etmesi halinde, bu öğrenci, öğrenme şeklini de, yanıtlarını da
bu yönteme kaydırmıştır.
Çok yönlü öğrenme tercihleri, diğerleriyle ilişkilerinizde
kullanmak üzere size İki, üç, yada dört yönlü seçim
sunmaktadır. Bazıları, rahatsız edici olmak için, birlikte
çalıştıkları diğer kişilerinkinden farklı tercihte kaldıklarını itiraf
etmektedirler. Örneğin, karşıdaki kişinin yalnızca sözlü anlatıma
başvurmayı yeğlediğini bilerek, bu tür kişiler, bir tartışma
sırasında yazılı belge isteyebilirler. Olumlu tepki, çok yönlü
tercihleri olanların yaklaşımlarını diğerlerine uygun şekilde
ayarlaması, onlara uydurması demektir.
Ağırlıklı ya da eşit iki tercihiniz söz konusuysa, lütfen iki
seçiminize ilişkin çalışma stratejilerinizi okuyun. Eğer üç
tercihliyseniz, ilgili üç listeyi okuyun ve aynı şeyi dört tercih
için de yapın. İki, üç yada dört strateji listesi okumanız
gerekecektir. Çok yönlü tercihi söz konusu olan kişilerin
bize ilettiği ilginç bir bilgi de, bunların öğrenme ve iletişim
geliştirme için birden fazla stratejiyi kullanmalarının
gerekliliği şeklindedir. Bu kişiler, bir tek strateji ile
kendilerini güvende hissedemiyorlar. Bununla birlikte, tek
tercihli olanlar, tek tercihlerine ilişkin stratejileri kullanarak,
sözü edilen “özgüven” i elde edebiliyorlar.
Çok yönlü tercihi olanlar arasında, özellikle 20’den daha
az ve daha fazla seçimde bulunanlar arasında, bir takım
farklılıklar dikkatimizi çekmektedir. Anketteki
seçeneklerden işaretlediklerinizin sayısı 20’den daha az
ise, en yüksek payı alan tercihi temel tercihiniz olarak
kabul etmeyi yeğleyebilirsiniz- ki bu da aşağı yukarı tek
tercihlilik olacaktır. Bu durumda 20’den fazla işaretlemiş
olanlarla kıyaslandığında, muhtemelen daha kararlı
olduğunuz anlamı ortaya çıkmaktadır.
GÖRSEL ( VISUAL) ÇALIŞMA STRATEJİLERİ
Bilgi Edinme/Alma
• Altını çizerek, farklı renkler kullanma, önemli öğeleri
belirleme.
• Şema oluşturma.
• Resim, fotoğraf, video, poster, yansı kullanma.
• Renkli, hareketli, canlı ders anlatan öğretmenle
çalışma.
• Resimli, şekilli, ders kitapları kullanma.
• Grafik, simge kullanma.
• Aydınlık ortamda çalışma.
Sorunsuz Çalışma
• Yukarıda sıralanan tercihlerin tümünü uygulayın.
• İmgeleri değişik yollarla yeniden oluşturun, farklı özel
düzenlemeleri deneyin.
• Sayfaları belleğinizde yeniden çizin.
• Sözcükler yerine simgeler ya da kısaltmalar kullanın.
• Sayfalarınıza bakın.
• Ders notlarınızı 3:1 oranında resim sayfalarına
indirgeyerek, anlaşılabilir paket haline getirin.
Sınavda Başarılı Olmak
• Konuları şekillendirin.
• Sınava ilişkin yanıtları yazın
• İmgelerle oluşturduğunuz resimleri anımsayın.
• Görsel edimlerinizi sözcüklere dönüştürmeye çalışın.
Resmin tümünü istiyorsunuz; yaklaşımınızın
indirgeyicilikten çok bütüncü olduğu söylenebilir.
Genellikle bir nesnenin görünüşünden etkileniyorsunuz.
Renk, şekil ve tasarımla ilgileniyorsunuz ve çevrenizde
bulunduğunuz yeri biliyorsunuz. Büyük bir olasılıkla
çizerek bir şeyler oluşturacaksınız.
İŞİTSEL ( AURAL ) ÇALIŞMA
STRATEJİLERİ
İşitsel öğrenme tercihiniz yüksekse,
aşağıdakilerden bazılarını ya da tamamını
yapmanız gerekmektedir;
Bilgi Edinme/Alma
•Derslere katılın.
•Tartışmalara ve oturumlara katılın.
•Konuları başkalarıyla tartışın.
•Konuları öğretmenlerinizle tartışın.
•Yeni fikirleri diğerlerine açıklayın.
•Ses kaydedici kullanın.
•İlginç örnekleri, öyküleri, fıkraları anımsayın.
•Yansıları, resimleri ve diğer görsel
materyalleri, orada bulunmayan birilerine
açıklatın.
•Daha sonra anımsamalar ve tamamlamalar
için notlarınızda boş alanlar bırakın.
.
Sorunsuz Çalışma
•Dinlemeyi tercih ettiğiniz için notlarınız yetersiz olabilir.
Başkalarıyla konuşarak ve ders kitabından derlemelerle
notlarınızı zenginleştirmeniz gerekecek.
•Özet notlarınızı ses kaydına alın ve dinleyin.
•Bir konuya ilişkin anladıklarınızı başkalarına dinletin.
•Özet halindeki notlarınızı sesli bir şekilde okuyun.
•Notlarınızı, bir başka işitsel öğrenme tercihli birine
açıklayın.
•Ders notlarınızı 3:1 oranında azaltarak anlaşılabilir paket
haline getirin.
Sınavda Başarılı Olmak
•Sınavı veren kişiyle konuşuyormuşsunuz gibi düşünün.
•Kendi konuşmanızı dinleyin ve yazın.
•Sakin yerlerde zaman geçirin ve düşüncelerinizi
anımsayıp toparlamaya çalışın.
•Eski sınav sorularını yazarak yanıtlamaya çalışın.
•Yanıtlarınızı sesli bir şekilde ya da içinizden anlatın ( dile
getirin ).
Bu sayfanın tümünün size anlatılmasını tercih
ediyorsunuz. Yazıya dökülmüş sözcükler, işittikleriniz
kadar değerli değil. Büyük bir olasılıkla, gidip bu konuyu
birilerine anlatacaksınız
OKUYARAK/YAZARAK ÇALIŞMA STRATEJİLERİ
(READ/WRITE)
Okuyarak/yazarak öğrenme tercihiniz yüksekse,
aşağıdakilerden bazılarını ya da hepsini
yapmanız/kullanmanız gerekmektedir;
Bilgi Edinme/Alma
• Listeler.
• Başlıklar.
• Sözlükler.
• Derlemeler.
• Tanımlar.
• Yazılı notlar.
• Ders kitapları.
• Okuma parçaları-kütüphane.
• Sözcükleri iyi kullanan ve notlarla tümcelere ilişkin
zengin birikimi olan öğretmenler.
• Makaleler.
• Kitapçıklar ( bilgisayar ve laboratuar ).
Sorunsuz Çalışma
• Notlarınızı tekrar tekrar okuyun ( sessizce ).
• Düşünce ve ilkeleri başka sözcüklerle tekrar yazın.
• Şekilleri ve grafikleri anlatım şeklinde düzenleyin. (
Örneğin; Trend…)
• Tepkileri, eylemleri, şekilleri ve çizimleri sözcüklere
dönüştürün.
• Listelerinizin çoktan seçmeli sorular şeklinde
düzenlenmesini zihninizde canlandırın ve aralarındaki
farkı görmeye çalışın.
• Notlarınızı 3:1 oranında azaltarak anlaşılabilir bir
pakete dönüştürün.
Sınavda Başarılı Olmak
• Sınavın yanıtlarını yazın.
• Çoktan seçmeli sorular üzerinde çalışın.
• Başlangıç ve sonlandırmalı paragraflar yazın.
• Listeler yapın ( a,b,c,d,1,2,3,4…).
• Sözcüklerinizi hiyerarşik sıralama çerçevesinde
düzenleyin.
Bu sayfayı beğeniyorsunuz çünkü vurgusu sözcükler ve
listeler üzerine. Anlamın
sözcüklerde olduğuna inanıyorsunuz; sizce konuşma da
kabul ama yazılı not daha iyi.
Kütüphaneye gidiyorsunuz.
DUYUMSAL/BEDENSEL ( YAPARAK ) ÇALIŞMA
STRATEJİLERİ ( KINESTHETIC)
Duyumsal/Bedensel ( yaparak ) öğrenme tercihiniz
güçlü ise aşağıdakilerin hepsini ya da bir bölümünü
kullanmanız/yapmanız gerekmektedir;
Bilgi Edinme/Alma
• Tüm duyularınız; görme , dokunma, tatma, koklama,
duyma…
• Laboratuvarlar.
• Alan gezileri
• İlke/kural örnekleri.
• Gerçek yaşama yakın örnekler veren öğretmenler.
• Uygulamalar.
• El altı yaklaşımları ( bilgisayar ).
• Deneme ve yanılma.
• Kaya türleri, bitkiler, kabuklar, camlar… dan
koleksiyonlar.
• Sergiler, örnekler, fotoğraflar.
• Tarifler, problem çözümleri, önceki sınav kağıtları.
.
Sorunsuz Çalışma
• Başlıklar/konular “somut” yada “ilgili” olmadığından
ders notlarınız yeterli olmayabilir.
• Oluşan “gerçek” şeyleri anımsayacaksınız.
• Özetinize çok sayıda örnek ekleyin. İlkeler ve soyut
kavramların anlaşılmasında yardımcı olacağından, alan
çalışmalarını ve uygulamaları kullanın.
• otlarınızla ilgili olarak “yaparak” öğrenme tercihli başka
biriyle konuşun.
• Bir düşünceyi anlatan resim ve fotoğraflar kullanın.
• Laboratuvara ya da laboratuvar el kitabınıza yeniden
başvurun.
• Deneyleri, alan gezilerini…anımsayın.
• Ders notlarını 3:1 oranında azaltarak anlaşılabilir
(öğrenilebilir) bir paket haline getirin.
Sınavda Başarılı Olmak
• Uygulama yanıtları, paragraflar… yazın.
• Kendi odanızda sınav durumunu canlandırıp oynayın.
Anlayabilmek için sınav durumunu yaşamak istiyorsunuz.
Bu sayfadaki bilgiler, ancak uygulanabilir, gerçek ve sizinle
ilişkiliyse değerlidir.
Anlamak için uygulamanız/yapmanız gerekmektedir
KAYNAKLAR • Demirel, Özcan (2009)Öğretme Sanatı : Öğretim İlke ve Yöntemleri, Pegem Akademi Yayıncılık,
• Doğanay Ahmet(2007) Öğretim İlke ve Yöntemleri, Pegem Akademi Yayıncılık, Ankara
• Kaya Zeki (2012),(Ed.) Öğrenme ve Öğretme,Pegem Akademi Yayıncılık, Ankara
• Küçük Mehmet (2012), Öğretim İlke ve Yöntemleri, Nobel Yayın Dağıtım, Ankara
• Küçükahmet, Leyla (2006), Öğretim İlke ve Yöntemleri, Nobel Yayın Dağıtım, Ankara
• Saban, Ahmet(2004) Çoklu Zekâ Kuramı ve Türk Eğitim Sistemine Yansıması, Nobel Yayın Dağıtım, Ankara
• Saban, Ahmet, (2002) Öğrenme-Öğretme Süreci: Yeni Teori ve Yaklaşımlar, Nobel Yayın Dağıtım.Ankara
• Sönmez, Veysel( 2007) Öğretim İlke ve Yöntemleri, Anı yayıncılık
• Sünbül, Ali Murat (2007)Öğretim ve İlke Yöntemleri, Çizgi Kitabevi,
• Tan, Şeref-kollektif(2008), Öğretim İlke ve Yöntemleri, Pegem Akademi Yayıncılık, Ankara
• Taşdemir, Mehmet (2010)Öğretim İlke ve Yöntemleri, Nobel Yayın Dağıtım, Ankara
• Taşpınar, Mehmet (t,y)Kuramdan Uygulamaya Öğretim İlke ve Yöntemleri, Üniversite Kitabevi, Ankara
• Vural, Birol (2004)Öğretim Faaliyetlerinde Yöntem-teknik Ve Etkinlikler , Hayat yayınları
• https://slideplayer.biz.tr/slide/10440151/
Dinlediğiniz İçin Teşekkür Ederim.